download-thesis.com · Web viewدانش آموخته مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته در رشته روانشناسی صنعتی سازمانی كه در تاريخ

دانلود متن کامل درdownload-thesis.com

ا

http://download-thesis.com/


دانشگاه آزاد اسالمیواحد ارسنجان

دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی(M.Aپایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد).

گرایش: صنعتی و سازمانی

عنوان:رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی

کارکنان کارخانه قند اقلید

:استاد راهنمادکتر سید احمد میرجعفری

استاد مشاور:دکتر سهیال جاهدی

نگارش:.……………………

1392زمستان

دانشگاه آزاد اسالمیواحد ارسنجان

ب



دانشکده علوم انسانی، گروه روانشناسی(M.Aپایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد).

گرایش: صنعتی و سازمانیعنوان:

رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانی

کارکنان کارخانه قند اقلید

نگارش: …………. …………. بسیارارزیابی وتصویب شده توسط کمیته داوران پایان نامه با درجه

خوبامضاء اعضا کمیته پایان نامه

دکتر سید احمد میرجعفری )استاد راهنما(

دکتر سهیال جاهدی )استاد مشاور(

دکتر محبوبه چین آوه )استاد داور(

مدير گروه تحصيالت تكميلي معاونپژوهش و فن آوري دانشگاه

دكتر محبوبه چین آوه دکترحيدر آقابابا

1392 زمستان

دانشگاه آزاد اسالمي تاريخ:

سازمان مركزي

شماره:

ج



اينجانب ……….. ……. دانش آموخته مقطع كارشناسي ارش$$د ناپيوس$$ته در رش$$ته از پاي$$ان نام$$ه خ$$ود تحت19/12/1392روانشناسی صنعتی س$$ازمانی ك$$ه در ت$$اريخ

عنوان »رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفت$$ار ش$$هروندی س$$ازمانی کارکن$$ان و درج$$ه بس$$یار خ$$وب دف$اع نم$$وده ام75/17کارخان$$ه قن$$د اقلی$د« ب$ا كس$$ب نم$$ره

بدينوسيله متعهد مي شوم: ( اين پايان نامه/ رساله حاص$ل تحقي$ق و پ$ژوهش انج$ام ش$ده توس$ط اينج$انب1

ب$وده و در م$$واردي ك$ه از دس$$تاوردهاي علمي و پژوهش$ي ديگ$ران )اعم از پاي$$اننامه، كتاب، مقاله و .... ( استفاده نموده ام،

مطابق ضوابط و رويه موجود، نام منبع مورد استفاده و ساير مشخصات آن را درفهرست مربوطه ذكر و درج كرده ام.

( اين پايان نامه/ رساله قبال براي دريافت هيچ مدرك تحص$$يلي)هم س$$طح، پ$$ائين2تر يا باالتر( در ساير دانشگاه ها و موسسات آموزش عالي ارائه نشده است.

( چنانچه بعد از فراغت از تحصيل، قصد استفاده وهرگونه بهره برداري اعم از3 چاپ كتاب، ثبت اختراع و... از اين پايان نامه داشته باشم، از حوزه معاونت

پژوهشي واحد مجوزهاي مربوطه را اخذ نمايم. ( چنانچه درهرمقطعي زماني خالف موارد فوق ثابت شود، عواقب ناشي ازآن4

رامي پذيرم و واحد دانشگاهي مجاز است با اينجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده ودر صورت ابطال مدرك تحصيلي ام هيچگونه ادعايي نخواهم داشت.

………………… نام ونام خانوادگي:

تاريخ امضاء:اثر انگشت:

اين تعهد مي بايست در حضور نماينده پژوهش امضاء و اثر انگشتشود.

معاونت پژوهش و فناوریبه نام خدا

منشور اخالق پژوهش

د



با ياري از خداوند سبحان و اعتقاد به اين كه عالم محضر خداست و همواره ناظر بر اعمال انسان و به منظور پاس داشت مقام بلند دانش و پژوهش و نظر به اهميت جايگاه دانشگاه در اعتالي فرهنگ و تمدن بشري، ما دانشجويان و اعضاء هيئت علمي واحدهاي دانشگاه آزاد اسالمي متعهد

مي گرديم اصول زير را در انجام فعاليت هاي پژوهشي مد:نظر قرار داده و از آن تخطي نكنيم

اصل برائت: التزام به برائت جويي از هرگونه رفتار غيرحرفه .1 اي و اعالم موضع نسبت به كساني كه حوزه علم و پژوهش را

.به شائبه هاي غيرعلمي مي آاليند اصل رعايت انصاف و امانت: تعهد به اجتناب از هرگونه .2

جانب داري غير علمي و حفاظت از اموال، تجهيزات و منابع در.اختيار

اصل ترويج: تعهد به رواج دانش و اشاعه نتايج تحقيقات و .3 انتقال آن به همكاران علمي و دانشجويان به غير از مواردي

.كه منع قانونيدارد اصل احترام: تعهد به رعايت حريم ها و حرمت ها در انجام .4

تحقيقات و رعايت جانب نقد و خودداري از هرگونه حرمت.شكني

اصل رعايت حقوق: التزام به رعايت كامل حقوق .5 پژوهشگران و پژوهيدگان )انسان،حيوان ونبات( و ساير

.صاحبان حق اصل رازداري: تعهد به صيانت از اسرار و اطالعات .6

محرمانه افراد، سازمان ها و كشور و كليه افراد و نهادهاي.مرتبط با تحقيق

اصل حقيقت جويي: تالش در راستاي پي جويي حقيقت و .7.وفاداري به آن و دوري از هرگونه پنهان سازي حقيقت

اصل مالكيت مادي و معنوي: تعهد به ر عايت كامل حقوق .8.مادي و معنوي دانشگاه و كليه همكاران پژوهش

ه



اصل منافع ملي: تعهد به رعايت مصالح ملي و در نظر .9.داشتن پيشبرد و توسعه كشور در كليه مراحل پژوهش

و



تقدیم به: این پایان نامه را ضمن تشکر و سپاس بیکران و در کمال افتخار و امتنان تقدیم

می نمایم به: - روح پرفتوح پدر بزرگوارم و محضر ارزشمند مادر عزيزم به خاطر همه ی

تالشهای محبت آمیز ی که در دوران مختلف زندگی ام انجام داده اند و بامهربانیچگونه زیستن را به من آموخته اند.

- به همسر مهربانم که در تمام طول تحصیل همراه و همگام من بوده است . - به استادان فرزانه و فرهیخته ای که در راه کسب علم و معرفت مرا یاری

نمودند .- به آنان که در راه کسب دانش راهنمایم بودند .

- به آنان که نفس خیرشان و دعای روح پرورشان بدرقه ی راهم بود. - الها به من کمک کن تا بتوانم ادای دين کنم و به خواسته ی آنان جامه ی عمل

بپوشانم .- پروردگارا حسن عاقبت ، سالمت و سعادت را برای آنان مقدر نما .

- خدایا توفیق خدمتی سرشار از شور و نشاط و همراه و همسو با علم و دانشو پژوهش جهت رشد و شکوفایی ایران کهنسال عنایت بفرما.

ج



سپاسگزاری

با سپاس ازسه وجود مقدس:آنان که ناتوان شدند تا ما به توانايي برسيم...

موهايشان سپيد شد تا ما روسفيد شويم...و عاشقانه سوختند تا گرمابخش وجود ما و روشنگر راهمان باشند...

پدرانمان مادرانمان استادانمان

د



فهرست مطالب

صفحهعنوانچکید

...................................................................................ه................................................

1

فصل نخست: کلیات پژوهش1-1-

مقدمه.............................................................................................................

3

- بی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ان1-2.................................................................... مسأله

.................................

3

- اهمیت و ض$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$رورت1-3پژوهش....................................................................

.......

7

- اه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$داف1-4پژوهش....................................................................

..........................

9

- تعری$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ف مفه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ومی1-5متغیرها....................................................................

..............

9

- تعری$$$$$$$$$$$$$$$ف مفه$$$$$$$$$$$$$$$ومی ه$$$$$$$$$$$$$$$وش1-5-1معنوی ...................................................................

9

- تعری$$$$$$$$ف مفه$$$$$$$$ومی رفت$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$هروندی1-5-2سازمانی..................................................

9

ه



تعری$$$$$$$$$$$$$$$$$$ف مفه$$$$$$$$$$$$$$$$$$ومی-$$$$$$$$$$$$$$$$$$ 1-5-3ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ادکام

...........................................................................ی

9

- تعری$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ف عملی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$اتی1-6متغیرها....................................................................

.............

10

- تعری$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ف عملی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$اتی1-6-1شادکامی..................................................................

.........

10

- تعری$$$$$$$$$$$$$$$ف عملی$$$$$$$$$$$$$$$اتی ه$$$$$$$$$$$$$$$وش1-6-2معنوی....................................................................

10

- تعری$$$$$$$$ف عملی$$$$$$$$اتی رفت$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$هروندی1-6-3سازمانی..................................................

10

فصل دوم: چهارچوب نظری و پیشینه پژوهش2-1-

مقدمه.............................................................................................................

12

- ه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$وش2-2معنوی.....................................................................

.............................

12

تاریخچ$$$$$$$$$$$ه و تع$$$$$$$$$$$اریف ه$$$$$$$$$$$وش-$$$$$$$$$$$ 2-3...................................................................معنوی

14

مقایس$$$$$ه ه$$$$$وش معن$$$$$وی ب$$$$$ا ه$$$$$وش ه$$$$$ای-$$$$$ 2-4........................................................دیگر

15

دی$$$$$$$$$دگاه ه$$$$$$$$$ا و نظری$$$$$$$$$ات ه$$$$$$$$$وش-$$$$$$$$$ 2-5.................................................................معنوی

16

و



معن$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ویت در-$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ 2-6س$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ازما

...........................................................................ن..............

17

- ه$$$$$$$$$$$$$$$$وش معن$$$$$$$$$$$$$$$$وی و محی$$$$$$$$$$$$$$$$ط2-7کا............................................................................ر..

18

- موان$$$$$$$$$$$$$$$$$$ع رش$$$$$$$$$$$$$$$$$$د ه$$$$$$$$$$$$$$$$$$وش2-8معنو

...........................................................................ی.....

20

2-9- ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ادکام

...........................................................................ی.............................

22

ه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ای- نظری$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ه2-10ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ادمان

...........................................................................ی............

28

ه$$$$$$$$$$$$ای اص$$$$$$$$$$$$لی اف$$$$$$$$$$$$راد- وی$$$$$$$$$$$$ژگی2-11ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ادکا

.....................................................................م

29

- رفت$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$هروندی2-12س$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ازمان

...........................................................................ی

38

ز



... - تعری$$$$$$$$$$$$$$$ف رفت$$$$$$$$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$$$$$$$$هروندی2-13

..................................................................سازمانی38

- ابع$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$اد رفت$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ار2-14ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$هروند

...........................................................................ی.........

41

- مفه$$$وم س$$$ازی ه$$$ای اولی$$$ه از رفت$$$ار ش$$$هروندی2-15.....................................سازمانی

44

- پیام$$$$$$$$$$$$$$دهای رفت$$$$$$$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$$$$$$$هروندی2-17..............................................................سازمانی

49

- چه$$$$ارچوب ه$$$$ای مرتب$$$$ط ب$$$$ا رفت$$$$ار ش$$$$هروندی2-18.....................................سازمانی

49

- پیش$$$$$$$$$$$$$$$ینه پژوهش$$$$$$$$$$$$$$$ی تحقی$$$$$$$$$$$$$$$ق2-19.............................................................................

...

55

- فرض$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$يه ه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ا2-20.............................................................................

........................

62

- فرض$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$يه كلي2-20-1.............................................................................

................

62

- فرض$$$$$$$$$$$$$$$$يه ه$$$$$$$$$$$$$$$$اي ف$$$$$$$$$$$$$$$$رعي2-20-2.............................................................................

......

62

فصل سوم: روش پژوهش

ح



3-1- مقدمه.....................................................................

........................................

64

- روش3-2پژوهش....................................................................

.............................

64

- جامع$$$$$$$$$$$$$$$$ه آم$$$$$$$$$$$$$$$$اری و نمون$$$$$$$$$$$$$$$$ه3-3................................................................. پژوهشی

....

64

- اب$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$زار3-4پژوهش....................................................................

...............................

66

- نحوه اجرای3-5پژوه.........................................................................ش

.............

70

- روش تجزی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ه و تحلی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ل3-6اطالعا

......................................................................ت

71

فصل چهارم: روش پژوهش4-1-

مقدمه.............................................................................................................

73

- یافت$$$$$$$$$$$$$$$$$$ه ه$$$$$$$$$$$$$$$$$$ای توص$$$$$$$$$$$$$$$$$$یفی4-2پژوهش....................................................................

73

ط



........ - فرض$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$یه4-3

کلی.............................................................................................

56

- يافت$$$$$ه ه$$$$$اي مرب$$$$$وط ب$$$$$ه فرض$$$$$يه ه$$$$$اي4-4-1..................................................پژوهش

76

- فرض$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$يه4-4-2دو...........................................................................م

.....................

79

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری5-1-

مقدمه.............................................................................................................

83

- تحلی$$$$$$$$$$$ل و تب$$$$$$$$$$$یین فرض$$$$$$$$$$$یه ه$$$$$$$$$$$ای5-2پژوهش...............................................................

83

- مح$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$دودیت ه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ای5-3پ$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ژوه

.........................................................................ش.......

88

- پیش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$نهادات5-4تحقی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

...........................................................................ق...............

89

- پیش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$نهادات5-4-1پژوهش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

89

ي



...........................................................................ی.......

- پیش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$نهادات5-4-2ک$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$اربرد

...........................................................................ی.......

90

من$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ابعفارس$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

...........................................................................ی..................................

92

من$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ابعانگلیس$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

...........................................................................ی................................

96

چکی$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$دهانگلیس$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

...........................................................................ی..............................

99

ك



فهرست جداول

صفحهعنوان - ف$$راواني و درص$$د آزم$$ودني ه$$اي ش$$ركت كنن$$ده در1-3ج$$دول

پ$$$ژوهش ب$$$ر اس$$$اس س$$$ن، تحص$$$يل، س$$$ابقه ك$$$ار و وض$$$عيتتاه$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

.................................................................................ل...65

- ف$$راوانی، می$$انگین، انح$$راف معی$$ار، ح$$داقل و ح$داکثر1-4جدول و رفت$$ار ش$$هروندی س$$ازمانیه$$وش معن$$وی، ش$$ادکامی نمره های

.......................................................................کارکنان

73

- م$$$اتريس ض$$$رايب همبس$$$تگي بين ه$$$وش معن$$$وي،2-4ج$$$دولشادكامي و رفتار شهروندی ....

75

- نتایج تحلیل رگرسیون چندگان$$ه بین ابع$$اد ش$$ادكامي ب$$ا3-4جدول رفت$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$هروندي

(Enter ب$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ه روش ورود)....................................................................................

..................77 - نتايج تحليل رگرسيون چندگان$$ه بين ابع$$اد ش$$ادكامي ب$$ا4-4جدول

رفت$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ار ش$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$هروندي ب$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ه روش گ$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ام ب$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$ه

گا..................................................................................م

.............................78 - نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه بین ابعاد هوش معنوي5-4جدول

با رفتار شهروندي به روش ورود)79

ل



Enter)........................................................................... ................................

- نتايج تحليل رگرسيون چندگانه بين ابعاد هوش معنوي6-4جدول با رفتار شهروندي به روش گام به

گا .................................................................................م

.................................80

م



رابطه بین هوش معنوی و شادکامی با رفتار شهروندی سازمانیکارکنان کارخانه قند اقلید

به وسیله: فروغ ولیجانی

چکیده

ه$$وش معن$$وی وه$$دف از انج$$ام پ$$ژوهش حاض$$ر بررس$$ی رابط$$ه بین شادکامی با رفت$$ار ش$$هروندی س$$ازمانی در کارکن$$ان کارخان$$ه قن$$د شهرس$$تان

نفر از کارکنان بودند ک$$ه ب$$ه ص$$ورت170بود. نمونه این پژوهش شاملاقلید ه$ایتصادفی ساده از بین کلی$$ه کارکن$ان انتخ$اب و ب$ا اس$$تفاده از پرسش$$نامه

باش$$د و. طرح پژوهش از نوع همبس$$تگی میمربوطه مورد ارزیابی قرارگرفتند و رگرس$$یون چندگانهها از ض$$ریب همبس$$تگی س$$اده برای تجزیه و تحلیل داده

از ميان ابعادنتایج نشان داد که، استفاده شد. بر اساس فرضیه های پژوهش، پنج گانه شادكامي، جهت پيش بيني واريانس وظيفه شناسي و مردانگي فقط

ص$$رفا ش$$ادكامي كلي،در خصوص ن$$وع دوس$$تي و م$$ردانگي، بعد عزت نفس وهمچنين جهت خلق مثبت فقط شرافت ش$$هروندي نقش مع$$ني داري دارن$$د

ديگر ابعاد شادكامي در پيش بين واريانس رفتار ش$$هروندي نقش مع$$ني داري نداش$$تند. از بين ابع$$اد ش$$ادكامي، جهت تب$$يين واري$$انس وظيف$$ه شناس$$ي، هيچك$$دام؛ جهت تواض$$ع، نوعدوس$$تي و م$$ردانگي فق$$ط بع$$د درك سرچش$$مه هس$$تي و در خص$$وص ش$$رافت ش$$هروندي فق$$ط ه$$وش معن$$وي كلي نقش معناداري دارند. هيچ يك از مولفه هاي هوش معن$$وي، در پيش بي$$ني واري$$انس "وظيفه شناسي" نقش معناداري نداشتند. همچنين از ميان مولفه هاي ه$$وش معن$$وي جهت پيش بي$$ني واري$$انس ديگ$$ر ابع$$اد رفت$$ار ش$$هروندي)تواض$$ع،

نقش معن$$اداري،نوعدوستي و مردانگي(، صرفا مولفه درك سرچشمه هستي داشته اس$$ت. نهايت$$ا اينك$$ه در خص$$وص پيش بي$$ني واري$$انس ديگ$$ر بع$$د رفت$$ار شهروندي يعني، شرافت شهروندي، صرفا هوش معنوي كلي نقش معن$$اداري

داشته است.

`ار ش`هروندیواژه های کلیدی: هوش معنوی، شادکامی، رفتسازمانی

1



فصل نخست

کلیات پژوهش

2



- مقدمه1-1

بيش از يک قرن است که تفکر غالب مديريت بر اين مح$$ور چرخي$$ده اس$$ت و مي چرخد که تمامي تالش ه$اي س$ازمان باي$د در جهت بهب$ود مس$تمر باش$د. همزم$$ان ب$$ا اوج گ$$يري نهض$$ت مش$$تري م$$داري و ظه$$ور زواي$$اي جدي$$د در مطالعات مديريتي، مفهوم رفتار شهروندي سازماني نيز در مطالعات مرب$$وط به سازمان مد نظر قرار گرفته است؛ مبني بر اينكه که نگرش ها و رفتارهاي

درکارکنان مي تواند تاثيري مثبت و يا منفي بر کيفيت خ$$دمات داش$$ته باش$$د. مکاتب اوليه مديريت، افراد با رفتارهايي ارزيابي مي شدند كه در شرح شغل و شرايط احراز، از شاغل انتظ$ار مي رفت ولي ام$روزه رفتاره$ايي فرات$ر از آن ه$$ا م$$د نظ$$ر ق$$رار گرفت$$ه اس$$ت. اين رفتاره$$ا ب$$ا مف$$اهيم رفتاره$$اي پيش اجتماعي، رفتارهاي فرانقشي، عملكرد زمين$$ه اي، رفتاره$$اي خودج$$وش و ي$$ا رفتار شهروندي سازماني مدنظر قرار گرفت$$ه ان$$د. ام$$روزه اين رفتاره$$ا ج$$زء جدايي ناپذيري در مديريت عملك$$رد محس$$وب ش$$ده و در جنب$$ه ه$$اي مختل$$ف

بن$$ابراین پ$$ژوهش حاض$$ر ب$$ا ه$$دف(.2010، 1س$$ازماني وارد ش$$ده ان$$د)بریف بررسی رابطه بین ه$$وش معن$$وی و ش$$ادکامی ب$ا رفت$ار ش$$هروندی س$$ازمانی

انجام می گیرد.

- بیان مساله1-2

در نظام بوروکراتیک تمام تالش م$$دیران در جهت کس$$ب ک$$ارایی بیش$$تر ب$$ا حفظ سلسله مراتب ه$$رمی س$$ازمان ب$$وده اس$$ت. ب$$ه همین جهت مناس$$بات سطحی و غیرقابل اطمینان بین افراد وجود دارد. اما در نظام ارزشی انسانی و دمکراتیک مناسباتی درست و قابل اطمینان در میان مردم به وجود می آید. در چنین محیطی به سازمان و اعض$$ای آن فرص$$ت داده می ش$$ود ک$$ه ت$$ا ح$$د توان پیش روند. بر این اساس توجه به شهروندان در نظام ارزشی دمکراتیک رو به افزایش اس$$ت. اکن$$ون ک$$ه اهمیت ش$$هروندان ب$$ه عن$$وان یکی از من$$ابع بسیار مهم سازمان درک شده است، رفتار آنها هم می تواند بسیار ب$$ا اهمیت تلقی ش$$ود و از این روس$$ت ک$$ه محقق$$ان زی$$ادی ب$$ه تجزی$$ه و تحلی$$ل رفت$$ار

(.1386اسالمی و سیار، )شهروندی پرداخته اند1- Brief

3



از مفاهیمی که در دنیای س$$ازمانی ام$$روز اهمیت زی$$ادی پی$$دا ک$$رده و نقش ویژه ای در پیشرفت و بهبود سازمانی دارد، بحث رفت$$ار ش$$هروندی س$$ازمانی

19 )2 اولین بار توس$ط بیتمن و ارگان1است. مفهوم رفتار شهروندی سازمانی ( به دنیای علم ارائه ش$$د. تحقیق$$ات اولی$$ه1386؛ به نقل اسالمی و سیار، 80

ای که در زمینه رفتار شهروندی سازمانی انجام گرفت بیشتر برای شناس$$ایی مسئولیت ها و یا رفتارهایی ب$$ود ک$$ه کارکن$$ان در س$$ازمان داش$$تند، ام$$ا اغلب نادی$$ده گرفت$$ه می ش$$د. این رفتاره$$ا ب$$ا وج$$ود اینک$$ه در ارزی$$ابی ه$$ای س$$نتی عملکرد شغلی به طور ناقص اندازه گیری می شدند و ی$$ا ح$تی گ$اهی اوق$ات مورد غفلت قرار می گرفتند، اما در بهبود اثربخشی سازمانی مؤثر بودند. این اعمال را که در محل کار اتفاق می افتند این گونه تعریف می کنند: "مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری که بخشی از وظایف رسمی فرد نیستند، اما با این وجود توس$$ط وی انج$$ام و ب$$اعث بهب$$ود م$$ؤثر وظ$$ایف و نقش ه$$ای سازمان می ش$وند". ب$ا توج$ه ب$ه این تعری$ف، از انس$ان ب$ه عن$وان ش$$هروند سازمانی انتظار می رود ك$$ه بیش از الزام$$ات نقش خ$$ود و فرات$$ر از وظ$$ایف رسمی، در خدمت اهداف سازمان فعالیت کند. به عبارت دیگر، ساختار رفتار شهروندی سازمانی به دنب$$ال شناس$$ایی، اداره و ارزی$$ابی رفتاره$$ای ف$$رانقش کارکنانی است که در سازمان فع$الیت می کنن$د و در اث$ر این رفتاره$ای آن$ان

؛ ب$ه نق$ل از2004 ، 3اثربخشی سازمانی بهب$ود می یاب$د)اپ$ل ب$ام و همک$اران(. 1386اسالمی و سیار،

نتایج تحقیقات نشان داده اس$$ت ک$$ه عوام$$ل چن$$دی می توانن$$د در ب$$روز این رفتارها نقش داشته باش$$ند. ل$$ذا، در این تحقی$$ق ب$$ه نقش احتم$$الی دو عام$$ل

امروزه اهمیت استفاده از پرداخته می شود.5شادکامی ( وSQ )4هوش معنوی های خاص ذهنی و مهارتی بس$$یار پررن$$گ ت$$ر ش$$ده اس$$ت. تالشافراد با ویژگی

ها همیشه انتخ$$اب و اس$$تخدام اف$راد موف$ق، ب$$اهوش، باپتانس$یل ه$ا وسازمان توانایی ه$ای ب$االتر ب$وده اس$ت. ب$ه همین دلی$$ل هنگ$$امی ک$ه مفه$وم به$ره

11- organizational citizenship behavior22-Bateman & Organ3-Appelbaum, Bartolomucci, Beaumier, Girard, Corrigan& Boulanger4-Spiritual Quotient5-happiness

4



( در اوایل قرن بیستم مطرح ش$د، نظ$ر بس$یاری را ب$ه خ$ود جلبIQ)1هوشی کرد. ولی در سازمان ها، بعضی از افرادی که بهره هوش$$ی ب$$االتری داش$$تند، هنگام برقراری روابط اجتماعی با مشتریان یا هنگ$$ام ک$ار گ$$روهی ب$$ا مش$$کل روبرو می شدند در حالی که ب$$رخی از اف$$رادی ک$$ه به$$ره هوش$$ی پ$$ایین ت$$ری داشتند نه فقط در چنین موقعیت هایی بهتر عمل می کردند بلکه در زن$$دگی و کسب و کار نیز بسیار موفق بودند. جستجوی محققین برای یافتن این برت$$ری

( انجامید. هوش هیج$$انی کم$$ک می کن$$د اف$$راد درEQ)2به ارائه هوش هیجانی تر بوده و در هر موقعیتی بهترین رفت$$ارروابط اجتماعی و خانوادگی خود موفق

و عکس العمل را داشته باشند اما هنوز ابهامات و فضاهای تکمی$$ل نش$$ده ای در مجموعه هوش انسانی وجود داشت رفتارهایی ک$$ه به$$ره هوش$$ی و ه$$وش هیجانی قادر به پاسخگویی به آنها نبوده اند. لذا، سازمان های امروز به دنب$$ال اف$$رادی هس$$تند ک$$ه مهارته$$ا و توان$$ایی ه$$ای فرات$$ر از به$$ره هوش$$ی و ه$$وش هیجانی دارند، کسانی که کنجکاوی سیری ناپ$$ذیری دارن$$د و همیش$ه ب$ه دنب$$ال پاسخ پرسش های اساسی در زندگی خود هستند. کسانی که تغی$$یرات آنه$$ا را

گردند. نگرشی کهکند بلکه در هر تغییری به دنبال فرصت جدیدی مینگران نمی امروزه در کنار بهره هوشی و هوش هیجانی مطرح شده است، مبحث ه$$وش معنوی است که در مورد کارکنان سازمان و در زمینه مدیریت و توسعه فردی

(.1386مورد توجه قرار می گیرد)کامکار،

هوش معنوی، هوش$$ی اس$$ت ک$ه ب$$ا کم$ک آن ف$$رد ب$ه عمی$$ق ت$$رین مع$انی، ارزش ها، اهداف و باالترین انگیزش ه$$ای خ$$ود دس$$ت می یاب$$د. ه$$وش معن$$وی درواق$$ع ه$$وش اخالقی ف$$رد اس$$ت ک$$ه ب$$ه وی توان$$ایی درونی ب$$رای تش$$خیص درست از خطا را می ده$$د. ب$$ه بی$$ان دیگ$$ر ب$$ا کم$$ک آن خ$$وب ب$$ودن، حقیقت،

(.2000، 3زیبایی و دگرخواهی را در زندگی به کار می گیرد)زوهر و مارشال

آنچه در مجموعه هوش های انسانی قابل توجه است این اس$$ت ک$$ه ه$$وش کند بلکه بهره هوشی و هوشمعنوی نه فقط تصویر هوش انسانی را کامل می

هیجانی فرد را نیز مدیریت کرده و به وی کمک می کند تا به$$ترین اس$$تفاده را از بهره هوشی و هوش هیجانی خود داشته باشد. از این رو به نظر می رسد،1 -Intelligence Quotient2- Emotional Quotient3- Zohar & Marshal

5



در دنی$$ای کس$$ب و ک$$ار، س$$ازمانی ک$$ه نیروه$$ای آن از ه$$وش معن$$وی ب$$اال و عليرغم بحث هايي كه در تب$$ادلبرخوردارند، فضای مثبت و سازنده ای دارد

افكار و خواسته ها صورت مي گيرد، حس احترام بااليي بين افراد وج$$ود دارد و هر كس آماده است كه در شرايط مورد نياز، به كمك ديگران ب$$رود. ب$$ديهي

رود، موفقي$$تي ك$$هاست چنين سازماني مس$$تقيم ب$$ه س$$وي م$$وفقيت پيش مي نتيج$$ه اش تنه$$ا ب$$ه س$$ود س$$هامداران نيس$$ت، بلك$$ه ت$$ك ت$$ك اف$$راد س$$ازمان هم$$انطور ك$$ه در رس$$يدن ب$$ه اين م$$وفقيت نقش دارن$$د، از آن س$$ود خواهن$$د

(.1386برند)کامکار،

ش$$ادکامی ک$$ه بی$$انگر س$$المت از ط$$رف دیگ$$ر این چ$$نین انتظ$$ار می رود، بتوان$$د نقش مع$$نی داری در ب$$روز رفتاره$$ای ش$$هروندیروانش$$ناختی اس$$ت،

ه$$ای س$$ریعپیش$$رفتس$$ازمانی از ط$$رف کارکن$$ان را، ب$$ه دنب$$ال داش$$ته باش$$د. فناوری و اطالع رس$$انی، عل$$یرغم مزای$$ای ف$$راوان، خاله$$ایی را ب$$رای انس$$ان معاص$$ر ب$$ه وج$$ود آورده اس$$ت. م$$وج فزاین$$ده افس$$ردگی، پ$$ایین آم$$دن س$$ن خودکشی، افزایش طالق و بزهکاری بسیاری از مشکالت روحی $$$ اجتم$$اعی دیگر واقعیت های انک$$ار ناپ$$ذیری هس$$تند ک$ه نش$$ان می دهن$$د گوی$$ا ش$$ادی از

؛ ترجم$$ه: گ$$وهری ن$$ارکی و1987، 1جوامع بشری رخت بربسته اس$$ت)آرگایل(1382همکاران،

و نشاط به عنوان یکی از مهم ترین نیازهای روانی بشر، ب$$ه دلی$$ل شادکامی تاثیرات عمده ای که بر شکل گ$$یری شخص$$یت آدمی و در ی$$ک کالم مجموع$$ه زندگی انسان دارد، همیشه ذهن انس$$ان را ب$$ه خ$ود مش$$غول ک$$رده اس$$ت. از مهم ترین نکاتی که در این زمینه مطرح اس$$ت، چگ$$ونگی حص$$ول ش$$ادکامی، تقویت آن و عوامل تاثیرگذار بر دستیابی به این نیاز حی$$اتی اس$$ت. ش$$ادکامی که ه$$دف مش$$ترک اف$$راد اس$$ت و هم$$ه ب$$رای رس$$یدن ب$$ه آن تالش می کنن$$د ارزشیابی افراد از خود و زندگی شان اس$$ت. این ارزش$$یابی ه$$ا ممکن اس$$ت جنبه ی شناختی داشته باش$$د مانن$$د قض$$اوت ه$$ایی ک$ه در م$$ورد خش$$نودی از زندگی صورت می گیرد و یا جنبه ی عاطفی که شامل خلق و هیجاناتی اس$$ت

1 - Argyle

6



که در واکنش به رویدادهای زندگی ظاهر می شود. بنابراین، شادکامی شامل مولفه های خشنودی، رض$$ایت از زن$$دگی، ع$$دم خل$$ق و هیج$$ان ه$$ای منفی از

(. 1384جمله اضطراب و افسردگی است)مرادی، جعفری و عابدی،

از طرفی، افرادي كه اعتقادات مذهبي قوي تري دارن$$د، م$$يزان پ$$ايين تري از هيجانات منفي و افسردگي را تجربه، از حم$$ايت اجتم$$اعي ب$$االتر و اض$$طراب كمتري برخوردار و در نهایت احساس شادمانی بیشتری در زندگی خود دارند. م$$ذهب، بس$$ياري از نيازه$$اي اساس$$ي انس$$ان را ب$$رآورده مي كن$$د و خالءه$$اي اخالقي، عاطفي و معن$$وي او را پ$$ر مي كن$$د، امي$$د و ق$$درت را در ف$$رد تحكيم نموده و خصوص$$يات اخالقي، معن$$وي را در ف$$رد و اجتماع$$ات اس$$تحكام داده، پايگ$$$اه بس$$$يار محكمي ب$$$راي انس$$$ان در براب$$$ر مش$$$كالت و مص$$$ائب و

از آنج$$ایی ک$$ه معن$$ویت یکی از نیازه$$ايمحروميت هاي زندگي ايج$$اد مي كن$$د. درونی انسان بوده و ب$رخی ص$$احب نظ$ران، آن را متض$من ب$$االترین س$$طوح زمینه هاي رشد شناختی- اخالقی و تالش همواره آدمی براي معنا بخشیدن به زندگی و پاسخ به چراهاي زندگی می دانند، همچنین، ه عنوان توان$$ایی تجرب$$ه شده اي به حساب می آید که به افراد امکان دستیابی به دانش و فهم بیش$$تر را می دهد و زمینه را براي رسیدن ب$$ه کم$$ال و ت$$رقی در زن$$دگی ف$$راهم می سازد، بنابراین می تواند در شادی و روحیه باالی افراد نقش پ$$ر رنگی داش$$ته

(.1388ساغرواني، باشد)

به طوركلي مذهب و داشتن نگرش مذهبي به عنوان يكي از عوامل مؤثر بر شادماني افراد شناخته شده است. باور به اينكه خدايي هست، كه موقعيت ها را كنترل مي كند و ناظر بر بندگان خ$$ويش اس$$ت، ت$$ا ح$$د زي$$ادي اض$$طراب را كاهش مي دهد. به طوري كه اغلب افراد مؤمن، رابطة خود با خداوند را مانند يك دوست بسيار صميمي، توصيف مي كنند و معتقدند ك$$ه مي ت$$وان از طري$$ق توسل به خداوند، موقعيت هاي غيرقابل كنترل را به ط$$ريقي كن$ترل نم$ود. ب$ه نظر مي رسد، جهت گيري مذهبي مي تواند موجب احساس شادكامي گردد. در

7



واقع، رابطة شخص$$ي ب$$ا وج$$ودي برت$$ر، س$$بب چش$$م ان$$داز مثب$$تي در زن$$دگي بن$ابراین این تحقی$ق ب$ه دنب$ال آن (.1384مظف$ری و هادی$ان ف$رد، مي شود)

هوش معنوی و شادکامی ب$$ا رفت$$ار ش$$هروندیاست تا مشخص کند که آیا بین سازمانی رابطه ای وجود دارد؟

- اهمیت و ضرورت پژوهش 1-3

جذب و ت$$ربیت ن$$یروی انس$$انی م$$اهر و متخص$$ص از دش$$واری ه$$ای عم$$ده سازمانها می باشد. ولی دشوارتر از آن ایجاد ش$$رایطی جهت ت$$داوم فع$$الیت آنان و حفظ انگیزه کاری است. در واقع نیروی انس$$انی مهم$$ترین نقش را در افزایش و کاهش بهره وری سازمان ب$$ه عه$$ده دارن$$د، یع$$نی اگ$$ر س$$ازمان از بیشترین س$$رمایه و به$$ترین تکنول$$وژی و امکان$$ات برخ$$وردار باش$$د ام$$ا فاق$$د نیروی انسانی مولد و با انگیزه باشد، به هدف خود نخواهد رسید. لذا توجه به متغیرهای مؤثر در بهبود عملکرد نیروی انسانی سازمانها و یافتن رابطه می$$ان این متغیرها بسیار ضروریست. به همین علت بررسی نگرش های کارکنان در سازمان های مختلف به دلیل نتایج قاب$$ل مالحظ$$ه ای ک$$ه می توان$$د ب$$ر بهب$$ود رفتارهای سازمانی داشته باشد طی چند دهه گذش$$ته م$$ورد توج$$ه محقق$$ان و

(. 1385صاحب نظران علم مدیریت منابع انسانی بوده است)مهداد،

سازمان هاي بالنده داراي ويژگي هاي متعددي هستند. وقتي يك س$$ازمان ب$$ه سوي دست يابي به س$$طح ب$$االي به$$ره وري ح$$ركت مي كن$$د يع$$ني تالش ب$$راي رسيدن به مرحله بالندگي را آغاز كرده است. يكي از مهم$ترين عوام$ل م$ؤثر در بهره وري استفاده بهينه از نيروي انساني در سازمان اس$$ت. در نتيج$$ه اگ$$ر بخواهيم ن$$يروي انس$$اني س$$ازمان ها كارآم$$د و ك$$ارآيي و به$$ره وري ش$$غلي در سطح مطلوب را داشته باشد بايد از يافته ها و اص$$ول روانشناس$$ي در محي$$ط كار استفاده كنيم. اف$$رادي ك$$ه از ه$$وش ق$$وي برخوردارن$$د از نظ$$ر اجتم$$اعي متع$$ادل، ش$$اد و س$$رزنده اند و هيچ گرايش$$ي ب$$ه ت$$رس و نگ$$راني ندارن$$د و احساسات خود را به طور مستقيم بيان و راجع ب$$ه خ$$ود مثبت فك$$ر مي كنن$$د. آن$$ان م$$راقبت چش$$مگيري ب$$راي تعه$$د، پ$$ذيرش مس$$ئوليت و قب$$ول چ$$ارچوب

8



اخالقي دارند و در روابط خود با ديگ$$ران بس$$يار دلس$$وز و ب$$ا مالحظه ان$$د و از زن$$دگي ع$$اطفي غ$$ني، سرش$$ار و مناس$$بي برخوردارن$$د. آن$$ان همچ$$نين خ$$ود، ؛1ديگران و دنياي اجتماعي اطراف خود بسيار راحت برخ$$ورد مي كنن$$د )هي$$نز

(.1382، به نقل از خائف الهي، 2002

توجه به رشد هوش معنوي در محيط كاري منجر به يافتن پاسخ چرايي ك$$ار توسط افراد مي شود، در نتيجه كاركنان تم$$ام وجودش$$ان را ب$$ه س$$ازمان مي آورند و كار را به عنوان يك ماموريت بيش$$تر از ي$$ك ش$$غل، ف$$رض مي كنن$$د و عملكردي مفيدتر خواهند داشت. محققان بيان مي كنند ك$$ه تش$$ويق معن$$ويت در محيط كار مي تواند منج$$ر ب$$ه مزاي$$ا و من$$افعي از قبي$$ل اف$$زايش خالقيت، اف$$زايش ص$$داقت و اعتم$$اد، اف$$زايش حس تكام$$ل شخص$$ي، اف$$زايش تعه$$د سازماني، بهبود نگرش هاي شغلي كاركنان همچون افزايش رض$$ايت ش$$غلي، مشاركت شغلي و نيز كاهش نيات ترك محيط ك$$ار، اف$$زايش اخالق و وج$$دان ك$$اري، انگ$$يزش بيش$$تر و ن$$يز عملك$$رد و به$$ره وري ب$$االتر ش$$ود )فت$$احی و

لذا مديران سازمان ه$$ا مي توانن$$د ب$$ا بهب$$ود ج$و ح$$اکم ب$$ر(.$$ 1386همکاری، سازمان از طریق اجازه مشارکت فعاالنه به کارکنان در امور سازمان و دادن مسئوليت در جهت اهداف سازمان به آنها و به دنبال آن تقویت هوش معن$$وی این افراد و نهایتا ایجاد شادی درونی در آن$$ان، ب$$دين طري$$ق احتم$$ال اف$$زايش بهره وري در سطح فردی، گ$$روهی و س$$ازمانی را س$$بب ش$$وند. بن$$ابراین ب$$ه خاطر اهميت گسترده اي که موضوع دارد، آن را از دو جهت، يکي اهميتي که براي جامعه و ديگري، ارزشي که براي پژوهش$$گر ب$$ه عن$$وان ی$$ک روانش$$ناس سازمانی ق$$رار اس$$ت در یکی از س$$ازمان ه$$ای این مملکت ب$$ا تخص$$ص خ$$ود

ب$$ا توج$$ه ب$$ه این ک$$ه ت$$اکنونانجام وظیفه نماید، مورد بررسي قرار می گیرد. نقش عوام$$ل ف$$ردی و محیطی بس$$یاری در ب$$روز رفت$$ار ش$$هروندی از س$$وی پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفته است، اما آنچنان که باید و ش$$اید نقش دو متغیر پیش بین این پژوهش به خصوص، ه$$وش معن$$وی کم$$تر م$$ورد توج$$ه متخصصین بوده است. ل$$ذا در این پ$$ژوهش س$$عی می ش$$ود در کن$$ار عوام$$ل روانشناختی، اثر هوش معنوی، مورد بررس$$ی ق$$رار گ$$یرد ت$$ا بت$$وان ب$$ا کس$$ب

1- Heins

9



یافته های جدید و انعکاس آن مسئولین ذیربط قدمی موثر در راه بهره ور ت$$رشدن سازمان ها، برداشت.

- اهداف پژوهش 1-4

هوش معنوی درخصوص رفتار ش$$هروندی ابعاد تبیین قدرت پیش بینی کنندگیسازمانی

تبیین قدرت پیش بینی کنن$$دگی ابع$$اد ش$$ادکامی درخص$$وص رفت$$ار ش$$هروندیسازمانی

- تعاریف مفهومی متغیرها1-5

هوش معنوی- تعریف مفهومی1-5-1

هوشی است که با کمک آن فرد به عمیق ترین معانی، ارزش ها، اه$$داف و (.2000باالترین انگیزش های خود دست می یابد)زوهر و مارشال،

رفتار شهروندی سازمانی- تعریف مفهومی1-5-2

مجموعه ای از رفتارهای داوطلبانه و اختیاری که بخشی از وظایف رس$$می فرد نیستند، اما با این وجود توسط وی انجام و ب$$اعث بهب$$ود م$$ؤثر وظ$$ایف و

؛ به نقل از اسالمی2004، 1نقش های سازمان می شوند )اپل بام و همکاران(. 1386و سیار،

شادکامی - تعریف مفهومی1-5-3

1 -Appelbaum, Bartolomucci, Beaumier, Girard, Corrigan & Boulanger

10



شادی واژه ای است ک$$ه مع$$انی مختلفی مانن$$د ل$$ذت آنی، ل$$ذت ط$$والنی و لذت از کل زندگی را شامل می شود. بسیاری از روانشناسان ب$$ر این باورن$$د که در مفهوم شادی حداقل سه جزء عاطفی، اجتماعی و شناختی وجود دارد. ج$زء ع$اطفی ب$اعث ح$االت هیج$$انی مثبت، ج$زء اجتم$اعی منج$$ر ب$ه رواب$ط اجتماعی گسترده و مثبت ب$$ا دیگ$$ران و ج$$زء ش$$ناختی م$$وجب برخ$$ورداری از تفک$$ری اس$$$ت ک$$ه وق$$ایع روزم$$ره ب$$ا خ$$وش بی$$$نی تعب$$$یر و تفس$$یر می

(.1997، 2 و بولگر1شود)فرانسیس

- تعاریف عملیاتی متغیرها1-6شادکامی- تعریف عملیاتی 1-6-1

در این پژوهش نمره ای است که آزمودنی از طریقشادکامی مالک ارزیابی ؛ ب$$ه نق$$ل از1989)3 شادکامی آکسفورد آرگایل و لوپاسخگویی به پرسشنامه

م$$اده و پنج حیط$$ه رض$$ایت، خل$$ق مثبت،29( ب$$ا 1378نورب$$اال و علی پ$$ور، ، به دست می آورد.سالمتی، کارآمدی و عزت نفس

- تعریف عملیاتی هوش معنوی1-6-2

مالک ارزیابی هوش معنوی در این پژوهش نم$$ره ای اس$$ت ک$$ه آزم$$ودنی از ( ب$$ا دو خ$$رده1997)4 س$$والی دان$$ازوهر29طریق پاسخگویی ب$$ه پرسش$$نامه

مقیاس درک سرچشمه هستی و زندگی معنوی، به دست می آورد.

- تعریف عملیاتی رفتار شهروندی سازمانی1-6-3

مالک ارزیابی رفتار شهروندی سازمانی در این پژوهش نم$$ره ای اس$$ت ک$$ه199 )5 س$$والی پون$در و جیمز29آزمودنی از طریق پاسخگویی به پرسشنامه

( ب$$ا پنج زی$$ر مقی$$اس وظیف$$ه شناس$$ی، تواض$$ع، ن$$وع دوس$$تی، م$$ردانگی و1شرافت شهروندی، به دست می آورد.

1 - Francis2 - Bolger3 -Argyle & Lu4-Danahzohar5- Pounder, James

11



فصل دوم

چارچوب نظری و پیشینه پژوهش

12



سازمان ها از دیرباز تاکنون در دنیای کسب و کار هم$$واره ب$$ه دنب$$ال کس$$ب امتیازهایی برای دستیابی به موفقیت و پیشی گرفتن از رقبای خود بوده اند و در این میان یافتن راه هایی جهت انتخاب و پ$$رورش ن$$یروی انس$$انی مناس$$ب همیشه مطرح بوده است، چه در گذشته که عوام$$ل اص$$لی م$$وفقیت خ$$ود را میزان سرمایه های مالی و م$$ادی س$$ازمان می دانس$$تند و چ$$ه در س$$ال ه$$ای اخیر که افراد سازمان، به عنوان مزیتی رقابتی برای سازمان در نظ$$ر گرفت$$ه می شوند. تغییر واژه کارمندان به نیروی انسانی، و سپس به منابع انس$$انی و پس از آن به سرمایه انسانی نیز نشان دهنده سیر پیشرفت این تغییر اس$$ت. سازمان ها دریافتند برای موفقیت باید به اف$$رادی ک$$ه در س$$ازمان نقش ه$$ای

(. 1381مختلفی بر عهده دارند توجه بیشتری نمایند)رابینز،

در اين فصل ابتدا به تفسير نظريه ها و مباحث مربوط ب$$ه رفت$$ار ش$$هروندی سازمانی، هوش معنوی و شادکامی پرداخت$$ه مي ش$$ود و در پاي$$ان ب$$ه ت$$رتيب پژوهش های خارجي و داخلي كه در اين خص$$وص انج$$ام گرفت$$ه اس$$ت، ارائ$$ه

مي گردد.

- رفتار شهروندی سازمانی2-1

13



14



منابع

ترجمه مسعودگوهری نارکی،روانشناسی شادی، (.$ 1987آرگایل، مایکل) اص$$فهان: (.1382حمیدرضا نشاط دوست، حسن پاالهنگ و فاطمه بهرامی)

انتشارات جهاد دانشگاهی.

بررسی رابطه بین خالقیت و ش`ادمانی(.$$ 1382آریایی مقدم، کاظم ) . پایان نام$$ه کارشناس$$یبا پیشرفت تحصیلی مدارس راهنمایی آبادان

ارشد روانشناسی، دانشگاه آزاد اسالمی ارسنجان.

.(. رفت$$ار ش$$هروندی س$$ازمانی1386اس$$المی، حس$$ن؛ س$$یار، ابوالقاس$$م).187، سال هجدهم، شماره ماهنامه تدبیر

. انتش$$ارات علمی$$هتحفه العق`ول(.$$ 1363بحرانی، ابومحمدحس$$ن ش$$عبه)اسالمیه.

(. بررس$$ي ت$$اثير ابع$$اد رض$$ايت ش$$غلي ب$$ر رفت$$ار1374برومن$$د، محم$$د علي)`اد مجلهش$$هروندی س$$ازمانی. `وم اداري و اقتص `کده عل ، س$$الدانش

56-60، صص:1شانزدهم، شماره

(. رفت$$ار1390بهاری فر، علی؛ جواهر کامل، مهدی؛ احمدی، س$$ید علی اک$$بر) اخالقی و رفتار شهروندی س$$ازمانی، ت$$أثیر ارزش$$های اخالقی، ع$دالت و تعه$$د

ش$$مارهفصلنامه پ`ژوهش ه`ای م`دیریت من`ابع انس`انی، س$$ازمانی. 1،42-23.

بررسی اثربخشی روان درمانگری کوتاه(.$ 1378جان بزرگی، مسعود) مدت آموزش خودمهارگری با و بدون جهت گیری مذهبی بر مه`ار

رساله دک$$تری روانشناس$$ی، دانش$$گاه ت$$ربیت م$$درساضطراب و تنیدگی.تهران.

`ازمانی و(.$$ 1385ج$$وادین، رض$$ا) `د س `ان تعه `اط می `ی ارتب بررس معلمان رضایتمندی شغلی با رفتار شهروندی سازمانی مدیران و

. پای$$ان نام$$ه کارشناس$$یتربیت بدنی آموزشگاههای اس`تان خراس`ان

15



ارشد، رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی)گرایش مدیریت(، دانش$$گاه ب$$وعلیسینا.

بررس`ی رابط`ه ه`وش معن`وی ب`ا رفت`ار(.$$ 1389دوس$$تدار، رض$$ا) شهروندی سازمانی در کارکنان بیمارس`تان ه`ا و مراک`ز س`المت

. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت دانشگاه رشت.شهر آستارا

رفت``ار س``ازمانی: مف``اهیم، نظری``ه(.$$$ 1381رابی$$$نز، اس$$$تیفن پی) ، ترجم$$ه علی پارس$$اییان و س$$ید محم$$د اع$$رابی. ته$$ران: دف$$ترها،کاربردها

پژوهش های فرهنگی.

بررسی رابط`ه ش`ادمانی ذه`نی و س`طح(.$$ 1386رس$$ایی، اب$$راهیم) تمایز ی`افتگی خ`ود ب`ا رض`ایت زناش`ویی در کارمن`دان زن و م`رد .متاهل اداره های دولتی ش`هر کرم`ان ب`ا کن`ترل س`الهای ازدواج

پایان نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه شهید چمران اهواز.

چ$$اپ س$$وم، انتش$$ارات(. مدیریت رفتار سازمانی. 1374رضائیان، علی)دانشگاه تهران.

فص`لنامه علمي-(. بررس$$ي رفت$$ار ش$$هروندی کارکن$$ان. 1383زارع، روي$$ا).22-24، صص: 18 و17، سال پنجم، شمارهپژوهشي

`دیران(.$$ 1377س$$اعتچی، محم$$ود) `رای م `اربردی ب `ی ک .روانشناسانتشارات ویرایش.

(. معنويت، خودشكوفايي و ه$$وش معن$$وي در محي$$ط1388ساغرواني، سيما).22-32، صص: 6 شماره فصلنامه هنر،كار.

دو فص`لنامه(. ه$$وش معن$$وي و عملك$$رد ش$$غلي. 1388س$$االري، فرام$$رز).8-16، صص: 5 سال سوم، شماره مطالعات اسالم و روانشناسي،

(. بررسی رابطه بین ابهام و تعارض نقش با خشنودی1389سالسل، علیرضا) سال پنجم، شمارهمجله روانشناسی،شغلی و رفتار شهروندی سازمانی.

1 ،51 – 44.

16



(. بررسی رابطه خشنودی ش$$غلی1380شکرکن، حسین؛ نعامی، عبد الزهرا) با رفتار شهروندی سازمانی و عملک$$رد ش$$غلی در کارکن$$ان ب$$رخی از کارخان$$ه

`تی و روانشناس`ی دانش`گاه ش`هیده$$ای اه$$واز. `وم تربی `ه عل مجل .1 – 29، 4 و 3 شماره چمران،

`نجش و(.$$$ 1388عبدال$$$ه زاده، حس$$$ن) `اهیم، س `وی)مف `وش معن ه. تهران: نشر روان سنجی.کاربردهای آن(

`ار(.$$ 1386فت$$احی، محم$$د) `ر رفت `ار ب `ط ک `ویت در محی `رات معن اث شهروندی سازمانی و ارتباط آن`ان ب`ا کیفیت خ`دمات و وف`اداری

پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی دانشگاه اصفهان.مشتری.

تحقیقات عل`وم(. هوش های چندگانه در س$$ازمان. 1386کامکار، منوچهر).84-69، صص4، سال هفتم: شماره رفتاری

بررس``ی رابط``ه بین ش``ادکامی و حم``ایت(.$$$ 1381ک$$$ریمی، آرش) پای$$ان نام$$هاجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان شهر اه`واز.

کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسالمی واحد ارسنجان.

(. پيش بي$ني ش$$ادي ب$ر اس$$اس مؤلف$ه ه$اي ه$وش1389كشتكاران، كتايون) خالص`ه مق`االت اولين هم`ايش كش`وري عوام`ل م`وثر ب`رمعن$$وي.

تهران، دانشگاه علوم پزشكي ايران.سالمت اجتماعي.

(. رابط$$ه مؤلف$$ه ه$$ای س$$بک ره$$بری تح$$ول گ$$را ب$$ا1385گل پ$$رور، محس$$ن) اولین همایشعملکرد شغلی، رفتارهای مدنی- س$$ازمانی وتعه$$د ع$$اطفی.

. دانش$$گاه آزاد اس$$المی واح$$دملی یافت`ه ه`ای ن`وین در روانشناسیاهواز.

(. معن$$ویت،1389لواسانی، غالمعلی؛ کی$$وان زاده، مس$$عود؛ ارجمن$$د، محم$$د) استرس شغلی، تعهد سازمانی و رض$$ایت ش$$غلی در پرس$$تاران ش$$هر ته$$ران.

.61-73، 2، شمارهروان شناسی معاصر فصلنامه

17



احس$$اس–(. روانشناس$$ی مثبت 1384مظفری، شهباز؛ هادیان ف$$رد، ح$$بیب )-31سال نهم شماره فصلنامه تازه های روان درمانی، شادمانی ذهنی.

.78-100، ص، 32

موس$$وي، س$$ید حس$$ین؛ ط$$الب زاده نوبري$$ان، محس$$ن؛ ش$$مس مورك$$اني، (. بررسي رابطه هوش معن$$وي و رفت$$ار ش$$هروندي س$$ازماني1390غالمرضا)

، فصلنامه روا نشناسي تربيتيمعلمان دبيرستان هاي شهرستان زنجان..26-30، 6شماره

اص$$فهان: انتش$$ارات.روانشناسی ام`ور کارکن`ان(.$$ 1385مه$$داد، علی)جنگل، چاپ اول.

شناس`ایی عوام`ل پش بی`نی خش`نودی و(.$$ 1381نع$$امی، عب$$دازهرا) بررسی رواب`ط آنه`ا باخش`نودی ش`غلی و رابط`ه متغ`یر اخ`یر ب`ا عملکرد شغلی و رفتار ش`هروندی کارکن`ان کارخان`ه ه`ای اه`واز.

پایان نامه دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

(. بررس$$ی مق$$دماتی پای$$انی و روایی1378نورباال، احمدعلی؛ علی پور، احمد) ، س$$ال پنجم،فص`لنامه اندیش`ه و رفت`ارپرسشنامه شادکامی آکس$$فورد.

.55- 67، 2 و 1شماره یک

منابع انگلیسی

Alotaibi, G. A. (2005). Antecedents of organizational citizenship behavior, A study of public personnel in Kuwait. Public Personnel Management, 30(3), 350-363.

18



Amram. F. (2009). Spirituality and happiness. Journal of organization change Management, 12(3), 186- 199.

Bogler, R., Somech, A. (2008). Influence of teacher empowerment on teachers organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in school. Journal of Teaching and Teachers Education, 20, 277-289.

Brief, A. P. (2010). Prosocial organizational behaviors. Academy of

Management Review, 11, pp. 710-725.

Cameron, G. (2004). Moral and financial scandals and virtuousness in organizational settings. Journal of Management, 47(6):766–790.Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R.E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well- being: three decodes of progress. Psychological Bulletin, 125 (2), 276-303.

Francis, K. (1997). Psychological well – being and happiness. Journal of Psychology, 12, 109-119.

Francis, L.j., & Bolger, j . (1997). Personality & Psychological well – being in Later Life. Irish Journal of Psychology, 18, 991-997.

Graham, J. W. (1991). An essay on organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and rights. Journal of Psychology, 4, 249-270.

Harmer, R. (2002). The relation between spirituality, emotional intelligence and organizational citizenship behavior. Journal of Psychology, 1, 4, 16- 25.

Karacas, S. (2010). Public service motivation and organizational citizenship behavior in Korea. Industrial Journal of Manpower, 27(8), 714-722.

Kardona, H., Lagoumarsia., K. (2006). The relation between leadership, organizational behavior and organizational citizenship behavior. Journal of Psychology, 6, 3, 45- 60.

19



Kim, S. (2006). Public service motivation and organizational citizenship behavior in Korea. Industrial Journal of Manpower, 27(8), 714-722.

MadhaJain. K., Purohit., P.(2006). Spirituality Intelligence and organizational citizenship. Journal of Applied Psychology, 82 , 262 – 270

Marshall, I. (2000). Spiritual intelligence in personnel. Journal of Management, 12(4), 14- 20.

Nobel, J. (2001). Intelligence Beyond IQ: The contribution of emotional and spiritual. Institute of Tran personal Psychology.

Noor, A.G. (1993). Antecedents of happiness. A study of public personnel in Kuwait.

Organ, L.M. (2001). A comparison of attitude personality and knowledge predictors of service organized organizational citizenship behavior. Journal Applied psychology, 84, 29-41.

Peiro, A. (2006). Happiness, satisfaction and socio-economic conditions: some international evidence. The Journal of Socio- Economics, 35,348-365.

Pieter, A. (2003). An empirical study into relationship with organizational citizenship behavior. Social Behavior and Personality, an International Journal, 33(8), 805-820.

Pounder, A., James, F. (1991). Are good soldiers safety conscious? An examination of relationship between organizational citizenship behavior and perceptions of workplace safety. Social Behavior and Personality, an International Journal, 33(8), 805-820.

Powell, G., Meyer. L. (2004). Organizational commitment. Journal of Managerial, 6(7), 209 – 221.

20



Refler, V. (2004). The effects of a leader on organizational citizenship behavior in employees .Journal of management, 26, 513- 563.

Tepvisuddhikavi, V. P. (1997). Meditation. Journal of psychology, 15,141-149.

Van Dyne, L. (1994). Organizational citizenship behavior. Construct redefinition, measurement and validation. Academy of Management Journal, 37, 765- 802.

Wolman, D. (2001). The effect of spirituality, work place and individual spirituality on work attitudes. Journal of Management, 2, 465 – 478.

Zohar, D. (1997). Spiritual intelligence and personal performance. Journal of Applied Psychology, 11(2), 44- 52.

Zohar, D., & Marshall, I. (2000). SQ: Spiritual intelligence, the ultimate intelligence. London: Bloomsbury.

21



22



23



24



The Relationship between Spiritual Intelligence and Happiness

with Organizational Citizenship Behavior

in Personnel's Eghlid Sugar Factory

By: Foroogh Valijani

Abstract:

The purpose of this study was to investigate the relationship between intelligence and spiritual relationship with OCB happiness Eghlid city was at the sugar factory workers. The sample included 170 patients who were randomly staff of all individuals were assessed using questionnaires. Correlational research design and analysis data from the simple correlation coefficient and multiple regression were used. According to the hypothesis of the study, the results showed that, among the five components of happiness, to predict the variance of conscientiousness and masculinity only after self-esteem, altruism and masculinity in general, only happiness, positive affect only the dignity of citizenship, in order to have a significant role and other aspects of the variance in happiness citizenship behavior showed no significant role. The dimensions of happiness, the variance conscientiousness, none, to humility, altruism and masculinity only after understanding the origins of the universe and the spiritual consciousness of the dignity of citizenship only significant role. None of the components of spiritual intelligence, at variance with "conscientiousness" had a significant role. Also, among the components of spiritual intelligence to predict the variance of citizenship behavior (humility, altruism and masculinity), only the component of understanding the origins of the universe, had a significant role. Finally, the variance of the citizens' behavior, integrity, citizenship, merely a general spiritual intelligence had a significant role.

Keywords:

25



spiritual intelligence, happiness, organizational citizenship behavior

26



ISLAMIC AZAD UNIVERSITYArsanjan Branch

Faculty of HumanitlesDepartment of Psychology

(M.A ).ThesisOn Industrial and Organizational

Subject: The Relationship between Spiritual Intelligence and Happiness



Thesis Advisor:

Seyed Ahmad Mir Jafari

Consulting Advisor:

Soheila Jahedi

By:

…………………

27



Winter 2013

ISLAMIC AZAD UNIVERSITY

Arsanjan Branch

Faculty of Humanitles

Department of Psychology

(M.A ).Thesis

On Industrial and Organizational

Subject:

The Relationship between Spiritual Intelligence and Happiness



By: …………………

EVALUATED AND APPROVED BY THE THESIS COMMITTEE AS:

Very Good

Seyed Ahmad Mir Jafari )Ph.D( Advisor

Soheila Jahedi )Ph.D( Consulting Advisor

Mahboobeh Chin aveh )Ph.D( Judge Master

Head of Complementary Education Reseearch Administration

28



Mahboubeh Chin aveh )Ph.D( Heydar Aqababa)Ph.D(

Winter 2013

29


Documents

download-thesis.com · Web viewدانش آموخته مقطع كارشناسي ارشد ناپيوسته در رشته روانشناسی صنعتی سازمانی كه در تاريخ