Dr. Alvin FoxDr. Alvin Fox

QELIZA BAKTERORE

Fjalët kyFjalët kyççee• Prokariot 

Eubaktere (Baktere)Archaebacteria (Archaea)Eukariot PlazmidKromosom RibosomPeptidoglikan (murein, mukopeptid)Ngjyrosja sipas Gramit Gram negativGram pozitivMbështjellësi qelizorMembrana qelizore

• Muri qelizorMembrana e jashtmeHapsira periplazmikeFosforilimi oksidativ Sferoplasti/protoplastiFlagjelaKemotaksaFilamenti aksialProteina lidhëse periplazmikePermeazatGranulat deponuesePiliet (fimbriet)Kapsula (shtresa jargëzuese, glikokaliksi)

PROKARIOTETPROKARIOTET

BAKTERETBAKTERET ARCHAEAARCHAEA

EUKARIOTETEUKARIOTET

Prokariotet (Bakteret)Prokariotet (Bakteret)• EubacterEubacter baktere “e vërtetë” baktere “e vërtetë”

– patogjen për njerëzpatogjen për njerëz

– klinik ose mjedisorklinik ose mjedisor

– një mbretërinjë mbretëri

• ArchaeaArchaea – Organizma të mjedisit Organizma të mjedisit

– mbretëria e dytëmbretëria e dytë

EukariotetEukariotet

• Format tjera jetësore p.sh.Format tjera jetësore p.sh.

– BimëtBimët

– kafshëtkafshët

– fungjet fungjet

Qeliza prokariote vs Qeliza prokariote vs qeliza eukarioteqeliza eukariote

• Nuk është e fragmentuar Nuk është e fragmentuar • Membranat qelizore nuk kanë sterole (p.sh. kolesterol) Membranat qelizore nuk kanë sterole (p.sh. kolesterol) • Një kromozom i vetëm cirkularNjë kromozom i vetëm cirkular• Ribosomet janë 70S Ribosomet janë 70S

- nënnjtësitë - nënnjtësitë • 30S (16S ARNr) 30S (16S ARNr) • 50S (5S & 23S ARNr)50S (5S & 23S ARNr)

Bakteret vs ArkaebakteretBakteret vs Arkaebakteret

• EubakteretEubakteret– peptidoglikan (murein)peptidoglikan (murein)– acid muramik acid muramik

• Arkaebakteret Arkaebakteret – pseudomureinëpseudomureinë– nuk kanë acid muramik nuk kanë acid muramik

Bakteret vs ArkaebakteretBakteret vs Arkaebakteret

• 16S ARNr 16S ARNr – Sekuencat dallojnë dukshëmSekuencat dallojnë dukshëm

Qeliza eukariote Qeliza prokariote

Gram +

Gram -

Muri qelizor

Membrana e brendshme Membrana e jashtme

Ribosomet

Retikulumi endoplazmatik

Mitokondriet

Granulat

Muri qelizor

Nukleoidi

Bërthama

Membrana

Kapsula

Citoplazma

Flagjela

Piliet

BakteretBakteret

• PlazmidetPlazmidet• ADN ekstrakromozomale• Numër i madh kopjesh• Kodojnë faktorët e patogjenezës dhe

rezistencës antimikrobike • Shumëzimi i baktereve

Mbështjellësi qelizorMbështjellësi qelizor

Gram PozitiveGram Pozitive Gram NegativeGram Negative

CitoplazmaCitoplazma

Fosforilimi oksidativ ndodh në membranën qelizore ( pasiqë s’ka mitokondrie)

Membrana qelizore

Muri qelizor është jashtë membranës qelizore – rigjid, mbron qelizën nga liza osmotike.

Muri qelizor

GRAM POZITIVEGRAM POZITIVE

GRAM NEGATIVEGRAM NEGATIVE

CitoplazmaCitoplazma

CitoplazmaCitoplazma

Acidi lipoteikoik Peptidoglikani- acidi teikoik

Membrana citoplazmike

Membrana e brendshme(citoplazmike)

Membrana e jashtme

LipopolisaharidiPorina

Braun lipoproteina

Hap

sira

per

ipla

zmik

e

Membrana e jashtmeMembrana e jashtme

Bakteret Gram negative Bakteret Gram negative • Bariera kryesore e përshkueshmërisë Bariera kryesore e përshkueshmërisë • Hapësira ndërmjet membranës së jashtme dhe Hapësira ndërmjet membranës së jashtme dhe

të brendshmetë brendshme– Hapësira periplazmikeHapësira periplazmike

Deponon enzime zbërthyeseDeponon enzime zbërthyese• Bakteret Gram pozitive Bakteret Gram pozitive • Nuk kanë hapësirë periplazmikeNuk kanë hapësirë periplazmike

MBËSHTJELLËSI QELIZOR TE MBËSHTJELLËSI QELIZOR TE GRAM NEGATIVETGRAM NEGATIVET

CitoplazmaCitoplazma

Membrana e brendshme(citoplazmike)

Membrana e jashtme(Bariera kryesore) LipopolisaharidiPorina

Lipoproteina e Braunit

Hapësira periplazmike Enzimi zbërthyes

Proteina lidhëse periplazmikePermeaza

CitoplazmaCitoplazma

Acidi Lipoteikoik Peptidoglikani- acidi teikoik

Membrana citoplazmike

MBËSHTJELLËSI QELIZOR TE MBËSHTJELLËSI QELIZOR TE GRAM POZITIVETGRAM POZITIVET

Enzimi zbërthyes

FLAGJELAFLAGJELA

• Disa baktere janë të lëvizshme Disa baktere janë të lëvizshme • Organelet lokomotore-flagjelatOrganelet lokomotore-flagjelat• Testojnë mjedisinTestojnë mjedisin• Përgjigjen ndaj ushqimit/ helmit Përgjigjen ndaj ushqimit/ helmit

– kemotaksakemotaksa

• Flagjela – Të ngulitura në membranën qelizoreTë ngulitura në membranën qelizore– Projektohen si vargProjektohen si varg– Nënnjësitë flagjelinë (proteinë)Nënnjësitë flagjelinë (proteinë)– E lëvizin qelizën sikur helikë E lëvizin qelizën sikur helikë

Filamentet aksialeFilamentet aksiale

– Spirohetat Spirohetat

– Funksion të ngjashëm si flagjelatFunksion të ngjashëm si flagjelat

– Lëvizin përgjatë nivelit gjatësor të Lëvizin përgjatë nivelit gjatësor të qelizësqelizës

– Lëvizjet gjarpërore Lëvizjet gjarpërore

Bakteret pa mur qelizorBakteret pa mur qelizor• Rezultojnë nga veprimi i:Rezultojnë nga veprimi i:

– enzimeve që janë litike për murin qelizor enzimeve që janë litike për murin qelizor – antibiotikëve që pengojnë biosintezën e peptidoglikaneveantibiotikëve që pengojnë biosintezën e peptidoglikaneve

• Zakonisht nuk mbijetojnë Zakonisht nuk mbijetojnë

• Bakteret pa mur qelizor që nuk shumëzohen:Bakteret pa mur qelizor që nuk shumëzohen:– sferoplastet (kanë membranë të jashtme)sferoplastet (kanë membranë të jashtme)– protoplastet (s’kanë membranë të jashtme). protoplastet (s’kanë membranë të jashtme).

• Bakteret pa mur qelizor që mund të shumëzohen Bakteret pa mur qelizor që mund të shumëzohen - format L- format L

Gjinia e baktereve që nuk ka mur Gjinia e baktereve që nuk ka mur qelizorqelizor

• MycloplasmaMycloplasma

Piliet (fimbriet)Piliet (fimbriet)

• projeksione qelizore si fije të flokëve projeksione qelizore si fije të flokëve • konjugimi seksual konjugimi seksual • ngjitja për epitelin e strehuesitngjitja për epitelin e strehuesit

Kapsulat dhe Kapsulat dhe shtresat jargëzueseshtresat jargëzuese

• Jashtë mbështjellësit qelizorJashtë mbështjellësit qelizor• Definim i qartë: kapsula Definim i qartë: kapsula • Të padefinuara: shtresë jargëzueseTë padefinuara: shtresë jargëzuese ose glikokaliks ose glikokaliks • Zakonisht janë polisakarideZakonisht janë polisakaride• Shpesh humben gjatë kultivimit Shpesh humben gjatë kultivimit in vitroin vitro • protektive protektive in vivoin vivo

Endosporet (sporet)Endosporet (sporet)

• Qeliza të fjetura Qeliza të fjetura • Prodhohen gjatë urisëProdhohen gjatë urisë• Rezistente ndaj kushteve të jashtme Rezistente ndaj kushteve të jashtme

- temperatura të larta- temperatura të larta- tretës organikë- tretës organikë

• përmbajnë dipikolinat kalciumipërmbajnë dipikolinat kalciumi• BacillusBacillus dhe dhe ClostridiumClostridium