DRŽAVNA UPRAVA PRAVOSUĐE LOKALNA · PDF fileda novi pravni instituti i postupci zažive u realnoj praksi. Doc. Dr Slobodan Dujić, Rukovodilac PARiM projekta NORMATIVNE AKTIVNOSTI

Ministarstvo pravde

DRŽAVNA UPRAVA PRAVOSUĐE

LOKALNA SAMOUPRAVA

normativne aktivnostiimplementacija

stručno usavršavanjepublikacije

konferencije, seminari aktivnosti na međunarodnom planu

Projekat upravne reforme u Crnoj Gori - PARiM Projekat finansira EU, a realizuje Evropska agencija za rekonstrukciju

broj 4 • april, maj, jun 2004

Broj 4. april /maj / jun 2004

Izdava~: Ministarstvo pravde Republike Crne Gore u saradnji sa PARiM projektomOdgovorni urednik: Sr|an Spaji}, sekretar Ministarstva pravdeRedakcijski odbor: Branislav Radulovi}, Branka Lako~evi}, Zorica Brajkovi}, dr. Slobodan Duji}, mr.Jadranka Vojinovi}, Ana Nikoli} Prepress: Studio Mouse - Podgorica[tampa: [tamparija Obod AD CetinjeAdresa izdava~a: Ul.Vuka Karad`i}a br.3, Podgorica Tel/fax: 081 202 260, 081 202 290, 081 248 541 e-mail:[email protected] , [email protected] - ID

Uvodna riječ:

Pred nama je četvrti broj Inforeformatora, koji realizujemo uz pomoć PA-RiM-a.

Ako posmatramo sa-radnju u okviru koje je In-foreformator samo je dna od stvari koje ostaju i koji je kao takav jedan sa žet, a ipak precizan po dsjet nik na sve ono što je za jedni-

čki učinjeno, u saradnji Ministarstva pravde sa Ev ro-pskom agencijom za rekonstrukciju i PARIM pro jektom, ono što ovdje moramo reći i što je jedinstvena ocjena da je plod te saradnje dugoročna korist u pro cesima koji su upravnom reformom, reformom pra vosuđa i reformom lokalne samouprave u Crnoj Gori otvo-reni.

U ovom trenutku kada se nalazimo na kraju jednog perioda saradnje sa Evropskom agencijom za re-konstrukciju i PARIM projektom želimo da iskažemo želju da se u okviru novih projekata koji se planiraju, započeta saradnja u budućnosti nastavi i da se inf-ormacije o toj saradnji nađu ubrzo na stranicama novih brojeva Inforeformatora koji će nadamo se zadržati kvalitet do kojeg smo zajednički došli.

Odgovorni urednikSrđan Spajić, sekretar Ministarstva pravde RCG

@eljko [turanovi}, ministar pravde u Vladi Crne Gore

Branislav Radulovi}, pomo}nik ministra pravde za oblast dr`avne uprave

Branka Lako~evi}, pomo}nik ministra pravde za oblast pravosu|a

Zorica Brajkovi}, pomo}nik ministra pravde za oblast lokalne samouprave

foreformator samo je dna

Ministarstvo pravdeMinistarstvo pravdeMinistarstvo pravde

2Inforeformator br. 4 / april, maj, jun 2004

UPRAVNA REFORMA U CRNOJ GORI Upravne reforme su u poslednjih nekoliko

decenija interesantan fenomen koji se odvija u skoro svim državama u svijetu. Kao cilj upravnih reformi najčešće se navodi podizanje nivoa efi-kasnosti i efektivnosti djelovanja upravnog sistema pojedine države.

Često se pojam upravne reforme pogrešno svodi na njegov jedan jedini elemenat – na legislativni aspekt, tj. pripremu novih propisa ili njihovu “harmonizaciju”. Prilagođavanje pravnog sistema u okviru reformskog procesa predstavlja samo početni preduslov, odnosno prvi korak u procesu upravne reforme, ali nikako i njegovu konačnu destinaciju ili čak konačni cilj toga procesa. Pravni propisi sami po sebi ne donose promjene. Propisi predstavljaju tek osnov koji promjene omogućavaju ili sprečavaju. Propisi moraju biti primijenjeni u praksi, inače težnje za promjenama ostaju tek mrtvo slovo na papiru. Dosledna primjena propisa u skla-du sa principom jednakosti pravnih subjekata pred zakonom u svakodnevnom životu je onaj na jo-sjetljiviji momenat koji u stvari predstavlja pravi početak upravne reforme, a osim toga, i temelj djelovanja savremene demokratske pravne dr-žave.

Kada je riječ o obimu upravne reforme, uporedna iskustva pokazuju da obim reforme postojećeg upravnog sistema može biti manji, parcijalan, usmjeren na određeni specifični cilj, gdje se mijenja-ju i prilagođavaju pojedini elementi sistema. Na drugoj strani, ponekad, naročito poslije velikih kriza djelovanja globalnih društveno-ekonomskih siste-ma, dolazi i do velikih odnosno korjenitih upravnih

reformi koje je neophod-no realizuje u državama jugoistočne Evrope koje se nalaze u procesu svoje velike tranzicije, pri če mu se radi o potrebi nji hovog pravnog, fun kci onalnog i organizacion og prila-gođavanja no vim stan-dardima i po s t u p cima na suprana ci onalnim nivoima (EU, Savjet Ev-rope itd.).

Usvajanjem ‘’Strate gije upravne reforme 2002 – 2009’’ i seta sis temskih zakona iz obla sti uprave, pri čemu je velik doprinos imao t.z.v “PARiM” projekat Evropske unije tj. Evropske agencije za rekonstrukciju, u Crnoj Gori su se sada stekli neki najosnovniji normativni uslovi za započinjanje stvarnog procesa implementacije reformskih mjera. Ovo je, svakako, početak najtežeg dijela u procesu upravne reforme. U fazi im plementacije će, prije svega, biti potrebno do kraja pripremiti podzakon-ske propise, izvesti reo rganizaciju upravnog sistema, i otpočeti sa pri premom i izvođenjem opširnih programa os posobljavanja i usavršavanja državnih službeni ka vezanih za pitanja pravilne i zakonite primjene navedenih i drugih zakonskih propisa. Osim pomenutih aktivnosti neophodno će biti preduzeti i čitav niz drugih organizacionih i funkcionalnih mjera i projekata koji će omogućiti da novi pravni instituti i postupci zažive u realnoj praksi.

Doc. Dr Slobodan Dujić, Rukovodilac PARiM

projekta

NORMATIVNE AKTIVNOSTI

“Strategija upravne reforme Cr-ne Gore 2002 - 2009”, koju je Vla-da Republike Crne Gore usvojila u martu 2003. godine je proces upravne reforme podijelila na nekoliko faza, tj. perioda. Prva faza upravne reforme obuhvata period od 2002. do 2004. godine, druga faza od 2004. do 2006. godine, a treća od 2007. do 2009. godine. U prvoj fazi su dominantni legislati-vni projekti, dok u slje dećim faza-ma procesa upravne reforme do-miniraju projekti implementacije

(stvarne primjene) sa držaja legi-slativnih projekata.

U ovom momentu, ako imamo u vidu da su usvojeni najvažniji si-stemski zakoni iz oblasti državne uprave, možemo reći da je prva fa-za upravne reforme u najvećem dijelu završena. Ministarstvo pra-vde, uz veliku struč nu pomoć ek-sperata projekta ‘’Up ravna refor-ma u Crnoj Gori (PARiM)’’, je pri-premilo, a Sku p ština Republike Cr-ne Gore usvojila sl edeće sistemske reformske zakone iz oblasti držav-ne uprave:

- Zakon o državnoj upravi (us-vojen u junu 2003. godine);

- Zakon o inspekcijskom na-

dzoru (usvojen u junu 2003. godine);

- Zakon o Zaštitniku ljudskih prava i sloboda (usvojen u julu 2003. godine);

- Zakon o opštem upravnom postupku (usvojen u okto-bru 2003. godine);

- Zakon o upravnom sporu (usvojen u oktobru 2003. godine);

- Zakon državnim služben i ci-ma i namještenicima (us vojen u aprilu 2004. godine);

- Zakon o zaradama državnih službenika i namještenika (usvojen u aprilu 2004. go-dine).

Ministarstvo pravde

3

Reforma državne uprave

Inforeformator br. 4 / april, maj, jun 2004

Nakon završetka prve - legislativne faze upravne reforme, ‘’Strategijom upravne reforme u Crnoj Go-ri 2002 – 2004’’ je predviđena realizacija druge - im-plementacione faze upravne reforme. Ova faza po-drazumijeva, prije svega, pripremu podzakonskih propisa, izvođenje određene reorganizacije uprav-nog sistema i sprovođenje opširnih programa ospo-sobljavanja i usavršavanja državnih službenika po pitanju pravilne i zakonite primjene novih zakon-skih propisa.

Na osnovu Zakona o državnoj upravi Ministar-stvo pravde je pripremilo radnu verziju Uredbe o grupama poslova, kriterijumima za unutrašnju orga-nizaciju i sistematizaciju, nomenklaturu poslova i okvirnom broju izvršilaca u organima državne upra-ve, na koju su eksperti PARiM projekta dali svoje pri-mjedbe. Ovom uredbom će se urediti grupe poslo-

va u organima državne uprave, kriterijumi za unu-trašnju organizaciju i sistematizaciju, okvirni broj izvršilaca ovih poslova, kao i sadržina akta o unutraš-njoj organizaciji i sistematizaciji organa državne upra-ve.

Eksperti PARiM projekta su takođe pripremili i dostavili Ministarstvu pravde radne verzije Uredbe o dodacima na zaradu državnog službenika i na-mještenika i Uredbe o naknadama i drugim primanji-ma državnih službenika i namještenika, koje je po-trebno donijeti na osnovu Zakona o zaradama dr-žavnih službenika i namještenika, usvojenog u apri-lu 2004. godine, a čiji je početak primjene predviđen za januar 2005. godine. Uvim uredbama će se uredi-ti uslovi, načini ostvarivanja i visine dodataka na za-radu, kao i naknada i drugih primanja državnih službenika i namještenika.

Zakon o državnim službenicima i namještenicima i Zakon o zaradama državnih službenika i namještenika

Skupština Republike Crne Gore je, na drugoj sje-dnici prvog redovnog zasijedanja održanoj 21.04. 2004. godine, usvojila Zakon o državnim službenici-ma i namještenicima i Zakon o zaradama državnih službenika i namještenika.

Zakonom o državnim službenicima i na mje-štenicima je istaknut princip zakonitosti rada državnih službenika i na mještenika, njihova politič-ku neutralnost i nepristrasnost, profesionalnost, kao i princip jednake dostupnosti službi u državnim or-ganima, što predstavlja dalje i potpunije afirmisanje javnog oglašavanja slobodnih radnih mjesta u svim drža vnim organima i zasnivanje radnog odnosa u ovim organima, po pravilu, putem javnog oglasa za državne služ benike i namještenike i javnog konkur-sa za rukovode ća lica.

Zakonom o zaradama državnih službenika i na-mještenika se na jedinstven način utvrđuje struktu-ra zarade i platnih razreda i koeficijenata; raspo-ređivanje lica u određenim službenim zvanjima i rukovodećih lica koja postavlja Vlada RCG i raspo-ređivanje zvanja državnih službenika i namještenika

u platne razrede; naknade i druga primanja; pitanja u vezi odlučivanja o zaradi; sprovođenje zakona i na-dzor nad sprovođenjem ovog zakona i drugih pro-pisa o zaradama i naknadama državnih službenika i namještenika.

Podrška Ministarstvu pravde Crne Gore u pripre-mi, izradi i implementaciji usvojenih zakonskih pre-dloga usklađenih sa standardima Evropske unije, je dio projekta kojim rukovodi Evropska agencija za rekonstrukciju sredstvima Evropske unije, a koji im-plementira PARiM Projektni tim.

Donošenje ovih zakona pred-stavlja osnovu za kreiranje profe-sionalne, efikasne, kadrovski i st-ručno kompetente i servisno orje-nti sane državne uprave.

Usvajanjem Zakona o državn-

im službenicima i namještenicima i Zakona o zaradama državnih slu-ž benika i namještenika zaokružu-je se prva faza procesa upravne reforme u Crnoj Gori, kojom je bilo predviđeno donošenje zako-

na ko jima će se na jedinstven način urediti organizacija i poslo-vanje organa državne uprave, in-spekcijski nadzor i službenički odnosi.

IMPLEMENTACIJA

Ministarstvo pravde

4



Ministarstvo pravdeMinistarstvo pravde

Koledž Evrope, Briž, Belgija

Koledž Evrope – Briž, Belgija je jedna od najboljih obrazovnih institucija za postidplomski studij iz oblasti evropskog prava, ekonomije. Koledž Evrope je osnovan prije nesto više od 50 godina (preciznije 1949) sa ciljem da formira mladu generaciju Evroplja-na koji imaju globalnu viziju kontinenta. ‘Formula’ K o-ledža kombinuje navedene specijalističke kao i in te-rdisciplinarne Evropske

studije, sa praktičnim iskustvom kulturnih različitosti kroz rad i život u istinskoj evropskoj zajednici. Devetomjesečni ma gistarski studij koji pohađam u okviru Programa Upravne refor me u Crnoj Gori (Odsjek – Politika i administracija Evropske Unije) ima svoju cijenu – izu-zetno naporan rad, pra-ćenje intenzivnog pr-ograma studija i uprav-ljanje vremenom.

Profesori su ugledni stručnjaci iz navedenih oblasti. Gostujući profe-sori uglavnom rade u nekoj od evropskih inst-itucija - Evropskoj Ko-misiji ili Savjetu ministara u Briselu (npr. prof. J. P. Jacque je direktor Pravne službe pri Savjetu EU i drži predavanja na temu Institucionalno pravo EU na Odsjeku za politiku).

Kao što je već nave-deno, intenzivan prog-

ram zahtijeva redovno čitanje preporučene literature prije predavanja. Časovi nisu samo klasična predava-nja, već uključuju i debate o gorućim pitanjima (Evropska Konvencija, Zajednicka spoljna i bez-bjednosna politika i budući izazovi, Uticaj prijema 10 novih članica na funkcionisanje EU, Reforme EU.....). Takođe svi ispiti uključuju seminarski rad koji čini 30-40% ocjene i uglavnom prezentacije koje su praćene debatom među studentima.

Tokom prvog semestra ispiti iz sljedećih oblasti - Politička ekonomija evropskih integracija, Politika Evropske Unije i Institucionalno pravo EU - obavezni su za sve studente Odsjeka, dok postoji mogućnost izbora za interdisciplinarni ispit. Drugi semestar je više specijalistički, a moj izbor je bio – Spoljna politika EU; Odnosi između EU i zemalja centralno-istočne Evrope u kontekstu procesa proširenja; Mijenjajuće strukture evropske bezbjednosti: Od konfrontacije do kooperacije; Istraživački seminar –EU u me-đunarodnom sistemu: globalan igrač, civilna sila ili up orište, u okviru kojeg sam pisala magistarsku tezu na temu EU i dalje civilna sila – stabilizirajući Zapadni

Ivana Pajević, savjetnik u Ministarstvu inostranih poslova RCG

PROGRAM USAVRŠAVANJA MLAĐIH DRŽAVNIH SLUŽBENIKA

I u ovom broju Inforeformatora ćemo predstaviti kandidate Programa stručnog usavršavanja mlađih državnih službenika – YPP, koji se realizuje u okviru projekta ‘’Upravna reforma u Crnoj Gori – PARiM’’, koji se trenutno nalaze na stručnom usavršavanju u specifičnim oblastima vezanim za poslove državnih organa u kojima su angažovani. Programi se realizuju u eminentnim institucijama zemalja Evropske unije. Slijede njihovi komentari i utisci vezani za organizaciju i kvalitet Programa stručnog usavršavanja na kojima se nalaze.


5



Centar za Evropske Integracione Studije, Bon, Njemačka

Kada sam saznao da sam jedan od stipendista PARiM projekta dugo sam razmišljao što bi bilo najsveobuhvatnije za moje dalje usavršavanje i profesionalno angažovanje. Odlučio sam se da konkuri šem u Centru za Evropske Integracione Studije u Bonu, Njemačka.

Program na ovim pos t diplomskim studija ma traje osam mjeseci i ob uhva ta sledeće ob lasti: ev-ropsko pravo, evro psku ekonomiju, kao i evropsku politiku. Ove studije su bile jedinstvena prilika da se navedene oblasti analiziraju i prouče, kao i da se upoznam sa svim značajnijim aspektima Evropske Unije. Tokom trajanja predavanja predviđene su dvije pauze, novogodišnji raspust kao i semestar break. Predava nja su svim radnim danima u vreme-nu od 9 do 17 sa pauzom za ručak. Ispiti su otprilike na svakih deset dana ili jednom nedjeljno što je slučaj u drugom semestru. Svima koji su za interesovani da svoje školovanje nastave u nekoj od zemalja Evropske Unije preporučio bih Centar za Evropske Integracione Studije u Bonu, Nje mačka.

Tokom studija smo bili u prilici da po sjetimo sve značajnije evrops ke institucije, kao i institucije Savezne Republike Nje mačke: EU Commission u Briselu, European Central Bank u Frankfurtu kao i Ministry of Finance of the Federal Republic of Ger many u Berlinu.

Program koji je sproveo PARiM projekat je više nego odličan i pružio je jedinstvenu priliku mladim ljudima za novim saznanji ma i iskustvima koja će nastaviti da pri mjenjuju u svojoj zemlji.

Za sve dodatne informacije o Centru za Evropske Integracione Studije moze-te naći na sljedećem web-site: www.zei.de

Branislav Karadžić, savjetnik u Ministarstvu inostranih poslova RCG

Balkan? Ispit koji je bio obavezan za sve studente je simulacija - Pregovo ri i donošenje odluka u Savjetu EU (ispit se održao u Briselu u prostorijama Savjeta EU), dok je interdisciplinarni predmet bio po izboru (moj izbor je bio predmet - Multilaterni pre govori). Sve ovo govori u prilog činjenici da progr am pruža mogućnost kompletnog upo znavanja sa sistemom funk-cionisanja i rada evropsk ih ins titucija, ali takođe treba navesti i da je program namijenjen mlađim lju dima – prosjek je 25 godina.

Atmosfera Koledža reflektuje raz nolikost kulturnog, edukativnog i individualn og iskustva - »L’esprit de Brugge« znači 276 studenata, 40 narodnosti na jednom mjestu što govori o neobičnom i dragocjenom iskustvu, druženju sa ‘evrokratama’ ukoliko se, naravno, iscrpan rad ostavi po strani.

Ministarstvo pravde

6




OIKOS – Domžale, Republika Slovenija

Kao savjetnik u Ministarstvu zaštite životne sredine i uređenja prostora Crne Gore dobio sam priliku da se u toku tri mjeseca upoznam sa sistemom zaštite životne sredine u Republi-ci Sloveniji. Slovenija predstavlja primjer države čija se iskustva mogu primijeniti u Crnoj Gori, jer je skoro završila proces evro-pskih integracija i 1. maja ove godine postala punopravni član Evropske Unije.

Program stručnog usavršavanja organizo-va la je kompanija OIKOS, koja se bavi pru-žanjem savjetodavnih usluga na području zaštite prirode i regionalnog i ruralnog razvo-ja. U toku boravka u ovoj firmi upoznao sam se sa njihovim aktivnostima, prije svega ve-zanim za konsultantske usluge u izradi upr-avljačkih planova za zaštićena područja, regi-onalni razvoj, kao i čitav projektni menadžme-nt. Značajno je pomenuti da kako lokalna, tako i državna administracija u Sloveniji angažuje različite konsultantske kuće na poslovima upravljanja i korišćenja prirodnih dobara, u cilju postizanja boljih rezultata, kao i primjene najboljih međunarodnih iskustava u ovim oblastima.

Takođe, dio obuke je podrazumijevao i posjetu opštinskim službama koje se bave problematikom zaštite životne sredine i pro-stornog planiranja. Na opštinskom nivou se vrše poslovi obezbjeđivanja komunalnih usluga, sa jakim naglaskom privatne inicijative, kroz davanje koncesija za upravljanje otpad-

om, vodosnadbijevanje i slično. Ovakav model bi sigurno trebalo primjeniti i u Crnoj Gori, u cilju poboljšavanja postojećeg stanja i implementacije ideje o ekološkoj državi.

Što se tiče organa na republičk-om nivou, boravio sam u Ministarst-vu životne sredine, prostornog pla-niranja i energije, Agenciji za život-nu sredinu i Ekološkom razvojnom fondu. U toku boravka u Ministarstvu životne sredine, prostornog pla-niranja i energije upoznao sam se sa procesom evrointegracija u ob-lasti životne sredine u Sloveniji. Čitav proces je započeo 1998 go dine, nakon izrade Nacionalnog plana za pridruživanje Evriopskoj Uniji. Od tada, samo u oblasti ži votne sre dine je u nacionalno zakonodavs tvo prenešeno preko 300 propisa različite pravne snage, u ukupno 14 oblasti. Finansijska težina čitavog procesa je preko 2 milijarde dolara, od čega je preko 90% novca obezbijeđeno iz Budžeta Republike Slovenija. U toku procesa integraci ja, Mini-starstvo je znatno kadrovski ojačano, angažova-ni su eksperti različitog profila, uspostavljena saradnja sa odgova rajućim institucijama Ev-ropske Unije. Dalje, formirana je Agencija za životnu sredinu (2000), koja je preuzela ope-rativne poslove Ministarstva. Finansiranje projekata u oblasti životne sre dine je znatno olakšano kroz fo rmiranje Ekološkog razvojnog fonda, koji funkcioniše kao bankarska ins-titucija. Age ndom ekono mskih reformi je predviđeno formiranje ovih in stitucija i u Crnoj Gori, što bi trebalo da sistem zaštite životne sredine učini efikas nijim.

Istakao bih da postoji spremnost slove-načkog Ministarstva da se uspostavi program obuke zaposlenih u našem Ministarstvu (twi-ning program) u odgovarajućim institucijama u Sloveniji, što bi bilo veoma važno u ovom trenutku kada je Crna Gora tek započela proces pridruživanja Evropskoj Uniji.

Slovenija je u proteklom desetogodišnjem periodu uspjela da stvori efikasan i snažan sistem zaštite prirode i korišćenja prirodnih resursa, i praktično je implementirala ideju održivog razvoja. Primjena slovenačkog mo-dela je veoma pogodna za primjenu u Crnoj Gori, uz neophodnu reformu postojećeg sistema upravljanja, angažovanje stručnog kadra i razvoj međunarodnih inicijativa.

Viktor Subotić, savjetnik u

Ministarstvu zaštite životne sredine i

uređenja prostora


7



Završna konferencija projekta „Upravna reforma u Crnoj Gori (PARiM)’’

Projekat ‘’Upravna reforma u Crnoj Gori (PARiM)’’, koji finansira Evropska Unija a realizuje Evropska agencija za rekonstruk-ciju, organizuje svoju završnu konferenciju koja će se održati 25. i 26. juna ove godine u Hotelu ‘’Maestral’’ u Miločeru. Na konfe-renciji će uzeti učešće predstavnici Vlade Republike Crne Gore, svih ministarstava i organa državne uprave u Crnoj Gori, predst-avnici Evropske agencije za rekonstrukciju, domaćih i stranih nevladinih organizacija, kao i nacionalni i međunarodni eksperti koji su u periodu od jula 2002. godine bili angažovani u okviru PARiM projekta.

Na konferenciji će biti pre-dstavljeni postignuti rezultati na reformi državne uprave u Crnoj Gori, aktivnosti Evrop-ske agencije za rekonstrukci-ju usmjerene na podršku Vla-di Republike Crne Gore u procesu upravne reforme, kao i aktivnosti koje će biti neophodno preduzeti u cilju

adekvatne implementacije novih zakono-davnih rješenja u oblasti javne upra ve i potrebne obuke državnih službenika radi obezbjeđenja efikasnog rada državne admi-ni stracije.

Učesnicima konferencije će takođe biti pre dstavljene i teškoće i prepreke sa kojima su se susrele vlade zemalja u okruženju u procesu upravne reforme, kroz izlaganja program me nadžera Evropske agencije za rekonstrukciju sa teritorija Crne Gore, Srbije i Kosova, koji prate implementaciju projeka-ta vezanih za reformu javne uprave u nave-denim zemljama, kao i ruko vodilaca projeka-ta upravne reforme koje realizuje Evropska agencija za rekonstrukciju.

KONFERENCIJE, SEMINARI I OKRUGLI STOLOVI

Povećanje efikasnosti rada u upravi

U aprilu i maju ove godine PARiM projektni tim je nastav io sa reali zacijom dvodnevnih i trodne-vnih seminara za dr žavne službe-nike pod nazivom ‘’Povećanje efi-kasnosti rada u upravi’’ koji se uglavnom od nose na praktičnu primjenu novih rješenja projek-tovanih Zakonom o opštem upra-vnom postupku i Za konom o upra-vnom sporu, koje je Skupština Re-publike Crne Gore usvojila u okt-obru 2003. godine.

21., 22. i 23 aprila u Podgorici je održan završ ni se minar na ovu temu, čime je zaključena reali za-cija 11 seminara koji su bili organizovani u Podgorici, Budvi i Bijelom Polju i kojima je prisustvovalo preko 400 državnih službenika zaposlenih u ministarstvima i drugima organima državne uprave Republike Crne Gore.

PripremioPARiM projektni tim

Ministarstvo pravde

8




REFORMA PRAVOSUĐANakon uspješno okončane svojevrsne kodifikaci-

je krivičnog i proceduralnog zakonodavstva, refo-rmske aktivnosti u oblasti pravosuđa odvijaju se u skladu sa Programom rada Vlade i to ne samo u normativnom dijelu već i implementacijom već usvojenih zakona - donošenjem podzakonskih akata, tehničko tehnološkim unapređenjima – realizacijom posebnog programa PRIS-a, uz isto vremeno spro-vođenje edukativnih aktivnosti u cilju da se nosiocima pravosudnih funkcija i drugim zainteresovanim subjektima omogući upoznavanje sa značajnim novinama usvojenih reformskih zakona.

Tako se uskoro očekuje stupanje na snagu Suds-kog poslovnika, najznačajnijeg akta za rad sudova, koji će omogućiti, između ostalog, i primjenu među-narodnih standarda predviđenih Zakonom o sudo-vima kao što je i slučajna dodjela predmeta i dr.

Što se tiče daljeg rada u normativnom dijelu istakli bi da su Zakon o notarima, Zakon o prog-ramu za štite svjedoka i Zakon o pravosudnom ispitu u završnoj fazi. U toku je izrada Zakona o posredovanju, Zakona o sudskim vještacima i pripremne aktivnosti za izradu Zakona o sudskim taksama. Planirana je izrada svih podzakonskih

akata na osnovu Zakona o sudovima čime bi okončali postupak implementacije u normativnom dijelu.

Edukacija, koju smatramo nerazdvojnim dijel-om reforme pravosudnog sistema, u ovom periodu vezana je za novousvojeni Zakon o parničnom postupku i Zakon o izvršnom postupku, i namjera nam je da se u dužem vremenu - vacatio legis (tri mjeseca) šira stručna javnost upozna sa značajnim novinama ovih zakona koji su pozitivno ocijenjeni i od strane međunarodnih eksperata.

NORMATIVNE AKTIVNOSTI

Zakon o vještacima Ministarstvo pravde je, u sarad-

nji sa Udruženjem sudskih vješta-ka, preko posebne radne grupe koju čine predstavnici Vrhovnog suda RCG, Udruženja sudskih vje-štaka i Ministarstva pravde, završilo radnu verziju Zakona o sudskim vještacima. Ov-im zakonom uređuju se pitanja koja se odnose na uslove za vršenje po-slova vještačenja, načina postavljenja i razrješenja sudskih vještaka, njiho-va prava, dužnosti i od-govornosti, visinu na-grade kao i druga pitan-ja od značaja za njihov rad.

Cilj ovog Zakona je da se otklone problemi i nedostaci na koje uka-zuju kako sudovi tako i

sudski vještaci a odnose se na pi-tanja postupka postavljenja suds-kih vještaka, kvaliteta, kao i roko-va u kojima vještaci daju svoj na-laz i mišljenje, naknada za obav-ljeno vještačenje i dr.

Donošenje ovog zakona će om-ogućiće postavljenje vještaka iz re-da najstručnijih lica za pojedine oblasti, poštovanje rokova odre-đenih od strane suda za vještače-

nje, što će predstavljati ne samo izuzetan značaj za rad sudova i vještaka, već i za građane obzirom da će rješenja ovog Zakona učiniti sudski postupak efikasnijim.

Radna verzija Zakona o suds-kim vještacima bila je tema raspra-ve na Okruglom stolu koji se od-ržao 22.05.2004. godine u Hotelu ‘’Aleksandar’’ u Budvi, u okviru I Kongresa – Četvrtog naučno-st-

ručnog skupa koji organizuje Udruže-nje sudskih vješta-ka. Učesnici ovog Okruglog stola su bili predstavnici: Mi-nistarstva pravde RCG, Udruženja sudskih vještaka Cr-ne Gore, USID-Ort programa, Udruže-nja sudskih vještaka Hrvatske, sudija, ad-vokata, eksperata iz Beograda, Sarajeva i dr.

Branka Lakočević, pomoćnik ministra pravde za sektor pravosuđa i

izvršenje krivičnih sankcija


9

Reforma pravosuđa


Sudski poslovnik

Ministarstvo pravde izradilo je i dostavilo na objavljivanje Sudski poslovnik koji donosi na osnovu Zakona o sudovima, uz pribavljeno mišljenje Sudskog savjeta. Sudski poslovnik je inače najznačajniji akt za rad, odnosno unutrašnje poslo-vanje sudova.

Sudskim poslovnikom uređena su pitanja koja se odnose na sudsku upravu, unutrašnju organizaciju, odnos između sudova, sudova i dr-ugih organa i suda i stranaka, zaje-dničke odredbe za rad, postupanje s pismenima upućenim sudu, rad po primljenim pismenima u pisa rnici, rad u vijeću i kod sudije po jedinca, rad na sjednicama sudija i sjednica-ma sudskih odjeljenja, rad pisarnice poslije donijetih odluka, arhiviranje, čuvanje i izdvajanje predmeta, up-isnike i pomoćne knji ge posebne

odredbe za pojedine postupke, korišćenje računara i druga pitanja od značaja za blago vremeno i uredno funkcionisanje suda.

Shodno rješenjima Zakona o su-dovima, kojim je Vrhovnom sudu određena kreativna, a ne samo ko-ntrolna funkcija, Poslovnikom je regulisano niz konkretnih odre da-ba koje se odnose na novu ulogu i poziciju najvišeg suda u Republici, kao što su: aktivnosti Opšte sjedni-ce, odjeljenja sudske prakse, uvo-đenja Centralne pravosudne bibl-ioteke, a u okviru pravnih stavova i mišljenja poseban značaj je dat radu sudskih odjeljenja, posebno odjeljenja za proučavanje i praćenje sudske prakse kao i mogućnosti upotrebe računara. U sudovima se vodi registar pravnih stavova od značaja za sudsku praksu i to od-vojeno za svaku pravnu oblast koje je moguće objavljivati u publika-

cijama Vrhovnog suda ili drugim stručnim publikacijama.

Poslovnik takođe detaljno raz-rađuje veoma važno pitanje slučajne dodjele predmeta koje se na taj način prvi put određuje i tehnika kojim se predmeti do djeljuju sudiji u rad i to na kla sičan način ili upo-trebom ko mpjuterskih pro grama. Stu pa njem na snagu ovog akta omo-gućava primjenu slučajne do djele predmeta u sudovima.

Dio Poslovnika odnosi se na izv-ještaje, statistiku, evidencije i pre-dviđa da se, prilikom iskazivanja statističkih podataka, posebno vode evidencije o predmetima koji nijesu riješeni u predviđenim rokovima. Predviđeno je da predsjednik pro-pisuje kućni red kojim se određuje način korišćenja radnih i drugih prostorija u sudskoj zgradi, ulazak i zadržavanje stranaka i drugih lica, mjere bezbijednosti zgrade, i mjere

Zakon o posredovanju

Zakon o parničnom postupku uvodi mogućnost alternativnog načina rješavanja sporova koje u našoj dosadašnjoj praksi nije bilo prisutno a postupak i način ovakvog rješavanja sporova urediće se posebnim za-konom.

Završena je Radna verzija Zakona o posredovanju kao posebnog zakona, kojim se uređuje posredovanje u građanskopravnim sporovima, uključujući i sporove iz porodičnih, privrednih, radnih i drugih imovinsko-pravnih odnosa u stvarima u kojima stranke mogu slobodno raspolagati. Posredovanje je svaki postupak, bez obzira na njegov naziv u kojem stranke nastoje sporazumno da riješe spor uz pomoć jednog ili više posrednika koji strankama pomažu da postignutu poravnanje bez namjere da im nametnu odgovarajuće rješenje. Posredovanje se zasniva na načelu dobrovoljnosti, povjerljivosti, jednakosti stranaka, nepristrasnosti i nezavisnosti posrednika i dr.

Zakon o pravosudnom ispitu

Osnovni tekst Zakona o pravosudnom ispitu je iz 1972. godine sa izmjenama iz 1985. godine. Pojedina rješenja ovog zakona u odnosu na današnju praksu i potrebe pokazala su se kao nejasna i necjelishodna, a mogla su se naći pojedi-na koja su bila nedosljedna. Koristili su se pojedini termini koji su prevaziđeni,

a sa druge strane određeni državni orga-ni su ukinuti, promijenili nazive ili zna-čajno promijenili svoju nadležnost. Zbog svega toga bilo je neophodno u sklopu reforme pravosudnog sistema donijeti novi zakon koji će biti prilagođen ak-tuelnom društvenom trenutku. Radna verzija ovog zakona završena je i nalazi se u vladinoj proceduri.

Ministarstvo pravde

10

Reforma pravosuđa



za čuvanje sredstava za rad i drugih predmeta koji se nalaze u sudu i sl.

Nakon održanog okruglog stola i mišljenja, primjedbi i sugestija datih od strane stručne javnosti, Ministarstvo pravde je, u zakonom predviđenom roku, dostavilo tekst Poslovnika Sudskom savjetu radi pribavaljanja mišljenja. Sudski sa-vjet je dostavio svoje primjedbe

koje su ugrađene u tekst Poslov-nika.

Međutim, mišljenje Sudskog sa-vjeta bilo je da se donošenje Po-slovnika odloži do usvajanja pro-cesnih zakona imajući u vidu po-trebu usaglašavanja sa značajnim novinama predviđenim Zakonikom o krivičnom postupku, Zakonom o parničnom postupku, Zakonom o

izvršnom postupku i dr. Zbog na-vedenog mišljenja Sudskog savje ta Ministarstvo pravde je odložilo do-nošenje Sudskog poslovnika.

Nakon usvajanja pomenutih pro-cesnih zakona u martu tekuće go-dine izrađen je tekst konačne verzije Sudskog poslovnika koji je ponovno dostavljen Sudskom savjetu koji je ocjenio da se radi o savremenim i kvalitetnim rješenjima i da će, uz izvjesne korekcije (koje je Radna grupa razmotrila i neke ugradila), Sudski poslovnik ispuniti svrhu i cilj donošenja, odnosno omogućiti kvalitetnu unutrašnju organizaciju i poslovanje sudova.

Napominjemo da je Vlada Rep-ublike Crne Gore, na sjednici od 20 maja 2004 godine, razmotrila ipri-hvatila Informaciju o načinu izrade Sudskog poslovnika, nakon čega je ministar pravde potpisao tekst koji je dostavljen na objavljivanje.

Zakon o programu zaštite svjedoka

Radna verzija Zakona o programu zaštite svjedoka dostavljena je Savjetu Evrope i OSCE i nakon ekspertize biće predstavljena široj stručnoj javnosti na okruglom stolu koji će se održati 28.06.2004.godine u organizaciji Ministarstva pravde i Instituta za otvoreno društvo.

Ovim zakonom uređuju se uslovi i postupak zaštite i pomoći svjedoku i njemu bliskom licu van sudskog postupka, što predstavlja još jedan korak u susret borbi protiv organizovanog kriminala i realizaciji akcionih mjera Republike Crne Gore u borbi protiv organizovanog kriminala.

Zakon o notarima

Radna verzija Zakona o notarima bila je predmet ekspertize Savjeta Evrope i biće prvi put predstavljena široj stručnoj javnosti na okruglom stolu dana 11.06.2004. godine, koji organizuje Ministarstvo pravde u saradnji sa Institutom za otvoreno društvo.

Nesumnjivo, a u cilju usaglašavanja našeg pravnog sistema sa evropskim

zakonodavstvom, neophodno je uvođenje ovog instituta u naš pravni sistem, prvenstveno imajući u vidu da se u Crnoj Gori priznaje pravna snaga notarskih isprava iz drugih zemalja, te da bi se prenošenjem dijela tih poslova na notarsku službu znatno rasteretio rad sudova i organa uprave i omogućilo pravnim subjektima da brže i jednostavnije ostvaruju svoja prava.


11

Reforma pravosuđa


»Evropska konvencija o ljudskim pravima i novo krivično zakonodavstvo u Crnoj Gori«

U organizaciji The Aire Centre (Advice on indi-vidual Rights in Europe), Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM), Centra za obuku sudija, a uz podršku Ministarstva inostranih poslova Velike Britanije, Vestminsterske fondacije za demokratiju, Savjeta Evrope, Evropske agencije za rekonstrukci-ju, Fondacije – Institut za otvoreno društvo i Fon-dacije Konrad Adenauer, u Bečićima je, u periodu od 15 do 17. 04. 2004 godine, održan seminar na temu »Evropska konvencija o ljudskim pravima i no-vo krivično zakonodavstvo u Crnoj Gori«.

Tema seminara je obrađena kroz predavanja, o Ključnim konceptima Evropske konvencije relevant-nim za krivično pravo, o Opštem jemstvu pravič nog sudjenja u krivičnim postupcima prema članu 6 Ev-ropske konvencije o ljudskim pravima, o Jemstvu pravičnog sudjenja u Srbiji i Crnoj Gori, o Zaštiti svjedoka, o Specijalnim istražnim radnjama, o no-vom Zakoniku o krivi čnom postup ku u Crnoj Gori u kontekstu Evropske konvencije o ljudskim pravi-ma, kojima su prisustvovali i predstavnici Ministarst-va pravde, a koja su, pored domaćih predavača, održali i profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Glazgovu - Jim Murdoch, kao i zamjenik državnog tužioca za borbu protiv mafije iz Rima – Francesko Mandoi.

KONFERENCIJE, OKRUGLI STOLOVI SEMINARI

Zajednički program za zatvorsku reformu u Srbiji i Crnoj Gori

U Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija je dana 28.04.2004 godine, u okviru Zaje-dničkog programa za zatvorsku refor-mu u Srbiji i Crnoj Gori, održan drugi sastanak radne grupe za Crnu Goru, u čijem radu je učestvovao i predstavnik Mi nistarstva pravde. U radu grupe su učestvova li i pre-dstavnici Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija, predstavnici Savjeta Evrope (De-rek Aram, Marija Krlić i Maja Mugoša) kao i predstavnik OSCE – Ivona Dragutinović. Na radnom sastanku su rezimirani rezultati postignuti u periodu od prvog sastanka iz decembra mjeseca 2003. godine do danas i definisane aktivnosti planirane za naredni period.

»Zloupotreba droga u zatvorima«

U obuci službenika službe obezbjedjenja Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija, na temu zloupotrebe droga u zatvorima, kaja je trajala od 17. 04. do 01.05. 2004 godine koju je, u saradnji Škotskog foruma za droge, u Centru za edukaciju zatvorskog osoblja, organizovala kancelarija OSCE u Crnoj Gori, učešće je uzeo i predstavnik Ministarstva.

Cjelokupni program se sastojao od re-alizacije obuke i održavanja okruglih stolova za izradu internih pravila i protokola na temu zloupotreba droga u zatvorima.

Ministarstvo pravde

12

Reforma pravosuđa


Ministarstvo pravde

Zakon o parničnom postupku i Zakon o izvršnom postupku

Ministarstvo pravde je, u saradn-ji sa USAID – CHECCI i Centrom za edukaciju sudija, organizovalo tri dvodnevna seminara radi upozna-vanja sa novim rješenjima Zakona o parničnom postupku i Zakona o izvršnom postupku i to: u Podgori-ci 20. i 21. maja, Budvi 26. i 27. ma-

ja i Bijelom Polju 10. juna 2004 godine. Cilj ove edu-kacije bio je da nosiocima pravosudnih funkcija i drugim zainteresovanim subjektima koji primjen-juju ove zakone omogući da se upoznaju sa značaj-nim novinama i da u neposrednoj komunikaciji otklone eventualne dileme koje se mogu javiti u primjeni pojedinih zakonskih rješenja u praksi.

Primjena alternativnih mjera i sankcija

U saradnji sa UNICEF-om, Mini-starstvo pravde je uradilo Projekat «Primjene alternativnih mjera i sankcija «-diverzioni model u Crnoj Gori. Kordinator čitavog Projekta je Ministarstvo pravde, koje je i formiralo Međuresorsku Komisiju u Podgorici za praćenje Projekta i lokalni tim u opštini Bijelo Polje, a čiji su članovi zapo-sleni stručnjaci iz oblasti ma lo-jetničkog pravosuđa /delikvenci-je, koji su predloženi od strane resornih ministarstava, organa državne uprave i lokalne samou-prave.

U tom cilju održani su sastanci u Podgorici sa članovima Među-resorske Komisije i u Bijelom Po-lju sa članovima lokalnog tima. Projekat maloljetničkog pravosu-đa, uvođenje i primjena konkret-nih mjera – rad u javnom intere-

su, predstavljen je od strane part-nera na Projektu (Ministarstva pravde i kancelarija UNICEF-a).

Cilj Projekta je osnivanje di-verzionog pilot modela u opštini Bi jelo Polje, gdje bi maloljetna li-ca koja se nalaze u sukobu sa za-konom i koja su u opasnosti, bi-la «odvraćana» od sudske i admin-istrativne procedure tj. spriječili ponovni prestupi, pomogla re-habilitacija i preusmjerili njiho-vi životi na pozitivne aktivnos-ti.

U okviru ovog projekta biće or-ganizovana obuka na temu »Pos-redo vanje između žrtve i pre-stupnika» koja će se realizovati u periodu od 7.06 2004.godine do 11.06.2004.godine u Bećićima u Hotelu «Panorama» za relevantne stručnjake koji rade ne posredno sa maloljetnim licima za obuku i budući rad u diverzionom pilot projektu. U realizaciji obuke biće angažovana g.đa Marian Liebma-

nn, trener za posredovanje između žrtve i prestupnika, istaknuti stru-čnjak u posredovanju.

Planirano je da obuka učes-nicima (grupa od 30 - 40 osoba) obezbijedi sveobuhvatan pregled procesa posredništva, i to :

- Upoznavanje sa koncep-tom posredovanja između žrtve i prestupnika,

- Sagledavanje slučaja iz per-spektive žrtve i prestupni-ka,

- Formiranje sopstvenog mi-šljenja o konfliktu,

- Sticanje početnih znanja potrebnih za posredovan-je u jednostavnim slučaje-vima.

Nakon završetka petodnevnog programa učesnici će dobiti sert-ifikat - diplomu tj. steći vještinu da primjenjuju posredovanje između žrtve i prestupnika za maloljetna lica u odabranoj opštini u Crnoj Gori.


13

Reforma pravosuđa


Ministarska konferencija, Bukurešt

U okviru Procesa saradnje u Jugoistočnoj Evropi (SEECP) u saradnji sa Paktom stabilnosti za jugoistočnu Evropu u Bukureštu je 17. i 18. maja 2004. godine održa-na Ministarska konferencija mini-stara pravde i unutrašnj ih poslova

kojoj su, u ime delegacije Crne Gore, prisustvovali g-din Željko Šturanović i g-din Dragan Đurović. Na ovom zna čajnom među naro-dnom skupu koji je organizovan u kontekstu Londonske konferenci-je – 2002. godine o organizovanom kriminalu na Zapadnom balkanu, Oh ridske konferencije o graničnoj bezbjednosti i upravljanju granica-

ma i Solunskog sastanka –2003 go-dine, razmatrana su pitanja iz oblas-ti pravosuđa i unutrašnjih poslova. Na Konferenciji ministara sagledan je napredak posti gnut u prethod-nom periodu i novi razvojni kora-ci i perspektive i usvojena Zaje-dnička izjava koja će artikulisati mjere i prioritete u oblasti pravde i unu trašnjih poslova.

SARADNJA SA MEĐUNARODNIM ORGANIZACIJAMA

Studijska posjeta sudskoj administraciji u SAD

U okviru reforme pravosudnog sistema i pomoći koju pruža USAID – CHECCHI u implementaciji Za-kona o sudovima, a u skladu sa posebnim programom realizovana je studijska posjeta u SAD - sudskoj ad-ministraciji u periodu od 10. do 23. aprila t.g. Učesnici studijskog putovanja bili su Stevan Damjanović, pred-sjednik Vrhovnog suda RCG, Branka Lakočević pomoćnik ministra pravde za oblast pravosuđa, Mi-lan Dabović, pomoćnik ministra finansija, Svetlana Vujanović, sudija Višeg suda u Podgorici, Zahit Camić, predsjednik Osnovnog suda u Rožajama, Radmila Mijušković, sudija Osnovnog suda u Danilovgradu, Blažo Jovanić i Saša Vujošević službenici Vrhovnog suda RCG.

Program je u osnovi koncepcijski i sadržajno imao u fokusu upoznavanje sa različitim vrstama i meto-dama sudske administracija u SAD, funkcionisanjem i odgovornostima administrativne kancelarije za su-dove. Tokom studijskog boravka posjećeni su sudo-vi različitih instanci uključujući Vrhovni sud SAD-a. Tom prilikom učesnici studijske posjete su razgo-varali sa predstavnicima saveznog sudskog sistema SAD, administrativne kancelarije SAD, Saveznog sud-

skog centra SAD i sudskog osoblja, Nacionalnog cen-tra za državne sudove, Univerziteta Viljem & Meri – Pravni fakultet - XXI vijek. Upoznali su se sa dva različita sudska sistema u državi Alabami i Virdžiniji, gdje su posjetili male i velike sudove kao i adminis-trativne kancelarije u ovim državama.

Tokom ove posjete učesnicima je prezentiran različit način procesuiranja, arhiviranja predmeta. Upoznali su se sa načinom finansiranja sudova, iz-

bora sudija, izgradnje sudskih objekata kao i procesuiranja predmeta. Jedinstvena ocje-na učesnika ove studijske posjete je da je komparacija sistema i razmjena iskustava najbolji način sagledavanja prednosti i nedostataka u odnosu na naš sistem, što će u svakom slučaju koristiti u daljoj reformi pravosudnog sistema u Republici Crnoj Go-ri. Opšti utisak je da su reformski zakoni u skladu sa međunarodnim standardima, te da će se stalnom edukacijom, odnosno im-plementacijom ovih zakona ostvariti ukup-ni efekti reforme pravosudnog sistema što znači da će se postići veća efikasnost pravo-sudnih organa.

Ministarstvo pravde

14

Reforma pravosuđa



Izgradnja prostora slobode, bezbjednosti i pravde - izazovi za Evropu, Bukurešt

U okviru Projekta Savjeta Evrope i Evropske Unije, a u saradnji sa Ministarstvom pravde Rumunije održana je Konferencija u Bukuruštu (Sinaja), 1. i 2. aprila 2004. godine na temu »Izgradnja prostora slobode, bezbjednosti i pravde - izazovi za Evropu«, kojoj je prisustvovala i predstavnica Ministarstva pravde RCG, gđa Marina Miranović, samostalni savjetnik u sektoru pravosuđa. Posebna pažnja na ovom seminaru bila je posvećena zajedničkom djelovanju SE i EU u sferi pravosuđa i unutrašnjih poslova, sa ciljem zaštite vladavine prava, kao i primjeni standarda Evropske Unije kojima se ga-rantuju sloboda, bezbjednost i pravda u cijeloj Evropi.

Naročito je istaknuta potreba sudske saradnje država u krivičnoj materiji, s posebnim akcentom na borbu protiv terorizma, korupcije, pranja novca i trgovine ljudskim bićima, u skladu sa potpisanim konvencijama. Važno je napomenuti da je naročita pažnja posvećena zaštiti djeteta i njegovih prava uz potrebu intenzivnije saradnje država sa Savjetom Evrope, a u skladu sa Konvencijom UN o zaštiti prava djeteta.

Stalni unaprijeđeni dijalog s organima Evropske Unije

U ciju izrade Studije izvodljivosti, kao pre-duslova za otpočinjanje pregovora o Spora-zumu o stabilizaciji i pridruživanju, pred-stavnici Ministarstva pravde su nastavili unaprijeđeni stalni dijalog sastankom sa pred-stavnicima Evropske Komisije u Beogradu 28. i 29. aprila 2004. godine. Na ovom sas-tanku predstavljeni su dalji koraci u reformi pravosudnog sistema, novodonijeti zakoni i Akciono-orijentisane mjere za borbu protiv organizovanog kriminala.

7. aprila ove godine u Podgorici, ministar pravde g-din Željko Šturanović primio je g-dina Žan Luj Lorana direktora Direktorata za strateško planiranje Savjeta Evrope sa saradnicima. Tokom razgovora ministar Šturanović je informisao g-dina Lorana o aktivnostima Ministarstva pravde na planu usklađivanja zakonodavstva iz nadležnosti ovog ministarstva sa evropskim standardima. G-din Loran je istakao zadovoljstvo činjenicom da su ne-davno usvojeni Krivični zakonik, Zakonik o krivičn-om postupku, Zakon o državnom tužiocu, Zakon o parničnom postupku i Zakon o izvršnom postupku i izrazio očekivanja da će se ovi zakoni koji su urađeni

uz pomoć i podršku Savjeta Evrope na adekvatan način implementirati u praksi. Odgovarajući na in-teresovanje g-dina Lorana, ministar Šturanović ga je upoznao o aktivnostima Ministarstva pravde na iz-radi Zakona o programu zaštite svjedoka i Zakon o notarima koji se nalaze na ekspertizi u Savjetu Ev-rope. Tokom razgovora izraženo je zadovoljstvo saradnjom Savjeta Evrope i Ministarstva pravde u re-alizaciji reformskih projekata i aktivnosti ovog Mini-starstva.

Tempus program

U okviru Tempus programa održan je sastanak u Bolonji dana 19.marta 2004. godine na kojem je prisustvao i predstavnik Ministarstva pravde RCG g-đa Snežana Maraš, predstavnik Centra za edukac-iju sudija Ana Spasić i predstavnik Pravnog fakulte-ta prof. dr Milorad Ivović, na kome je data procje-na dosadašnje realizacije ovog projekta i dati pred-lozi za nove projekte u okviru realizacije drugog dijela Tempus projekta. Predstavnici Ministarstva pravde u saradnji sa Centrom za edukciju sudija učestvuju u realizaciji Tempus projekta čija je prva faza završe na, i od strane Ministarstva pravde proci-jenjeno je da se u praksi ovaj projekat potvrdio kao dobar i koristan, te da su teme ovog projekta veo-ma aktuelne i da potpuno korespondiraju sa reform-skim aktivnostima u oblasti pravosuđa i da u dijelu zakonodavnih aktivnosti služe kao dodatni izvor up-oredno-pravnih zakonodavnih rješenja, praktičnih primjera i akcentovanja pojedinih pra ktičnih prob-lema. Tempus projekat dao je svoj doprinos obra-dom pojedinih tema, odnosno kroz upoznavanje sa mišljenjima drugih o istim pravnim pitanjima, na koji način je intenzivirana razmjena iskustava.


15

Reforma pravosuđa


U Podgorici je 2.maja ove go-dine potpisan Protokol o saradn-ji u oblasti pravosuđa između Mini-starstva pravde RCG i Ministarst-va pravde Republike Srbije, koji pre dstavlja još jedan doprinos oba ministarstva politici koja vodi u pravcu evropskih integracija, a u skladu sa stavovima Vlada članica državne zajednice Srbija i Crna Go-ra.

Strane potpisice ovim protoko-lom pospješiće koordinaciju ak-tivnosti u pogledu zakonodavnih inicijativa na usaglašavanju zako-nodavstva država članica sa među-narodnim i evropskim konvenci-jama, usaglasiti svoje aktivnosti na sagledavanju izrade strategije dje-lovanja pravosuđa u okviru borbe protiv organizovanog kriminala, trgovine ljudima, pranja novca, terorizma, korupcije i drugih kri-vičnih djela, koordinirati svoje ak-tivnosti u cilju zaštite ljudskih pra-va i osnovnih sloboda posebno na polju implementacije Evropske konvencije o ljudskim pravima i osnovnim slobodama kao i koor-dinirati inicijative prema organi-ma državne zajednice Srbija i Crna Gora na planu ispunjavanja obave-za predviđenih Ustavnom povel-jom, Zakonom o sprovođenju Usta-

v ne povelje i međunarodnim do-kumentima.

Istovremeno nastavljeni su ra-zgovori o aktuelnim pitanjima u radu dva ministarstva i ponovo po-tencirana pitanja vezana za prim-jenu Ustavne povelje u oblasti vo-jnog pravosuđa, određivanja agen-ta Državne zajednice za zastupan-je pred Evropskim sudom za ljud-ska prava u Strazburu, kao i pitan-je zastupljenosti predstavnika dr-žava članica u tijelima Saveta Ev-rope. Ministri pravde razmotrili

su i niz tehničkih pitanja vezanih za početak rada Suda državne za-jednice, konstatujući svoju punu saglasnost po ovim pitanjima.

Na sastanku dvojice ministara, u skladu sa potpisanim Protokol-o m, formirana je Konsultativna radna grupa, koju čine pomoćnik ministra pravde RCG Branka La-kočević, sekretar ministarstva pr-avde RCG Srđan Spaić, zamjenik ministra pravde RS Branislav Bje-lica i pomoćnik ministra prav de Aleksandra Popović.

v ne povelje i međunarodnim do- su i niz tehničkih pitanja vezanih

Potpisan Protokol o saradnji u oblasti pravosuđa između Ministarstva pravde Republike Crne Gore i Ministarstva pravde Republike Srbije

MEĐUNARODNA PRAVNA POMOĆ

U predhodne tri godine naša zemlja ratifikovala je više konvencija koje su stupile na snagu tokom i poslije 2001. godine, kao što su: Evropska konvenci-ja o transferu osuđenih lica sa dodatn-im protokolom, Evropska konvencija o nadzoru uslovno osuđenih ili uslov-no oslobođenih lica, Evropska kon-vencija o ekstradiciji (sa I i II proto-kolom), Evropska konvencija o me-đusobnom pružanju pravne pomoći u krivičnim stvarima (sa I dodatnim pro-tokolom) i druge.

Pomenutim konvencijama koje sa-drže konkretna rješenja u pogledu bro-jnih pitanja međunarodne pravne po-moći u krivičnim stvarima pristupio je veći broj evropskih i drugih zemalja, i taj broj se stalno povećava.

Stupanjem na snagu pomenutih ko-nvencija međunarodna pravna pomoć sa zemljama potpisnicama odvija se po odredbama tih konvencija. Sa zemlja-ma ko je nijesu pristupile tim konve-ncijama međunarodna pravna pom oć odvija se po odredbama Zakonika o krivičnom postupku, odnosno u sk ladu sa bilateralnim ugovorima, ukoliko po-stoje.

Ministarstvo pravde

16

Reforma pravosuđa



Reciprocitet

Ministarstvu pravde obraćaju se mnogi subjekti sa zahtjevom da budu obaviješteni o postojanju reciprociteta u pogledu sticanja prava svojine na nepokretnostima između naše zemlje i evropskih, odnosno vanevropskih zemalja.

Polazeći od odgovarajućeg obavještenja o stranom pravu pribavljenog diplomatskim putem, Ministar stvo za ljudska i manjinska prava dostavilo nam je informacij u o postojanju reciprociteta kod sklapanja pravnih poslova inter vivos između DZ Srbije i Crne Gore i drugih zemalja, kao i informaciju o postojanju ugovorn-og reciprociteta u nasleđivanju između naše zemlje i pojedinih zemalja sa kojima su ti ugovori zaključeni. Ugovoreni reciprocitet u nasleđivanju ne-

pokretnosti postoji sa sledećim državama: Albanijom, Austrijom, Bugarskom, Češkom i Slovačkom, Francuskom, Grčkom, Holandijom, Japanom, Mađarskom, Mongolijom, Poljskom, Rumunijom, državama bivšeg SSSR-a, SAD-om, Španijom, Švedskom i Velikom Britanijom.

Reciprocitet u sticanju nepokretnosti pravnim poslovima inter vivos postoji sa sledećim državama: Alžirom, Argentinom, Australijom, Austrijom, Bangladešom, Belgijom, Bolivijom, Bosnom i Hercegovinom, Brazilom, Bugarsk-om, Velikom Britanijom, Gambijom, Gvinejom, Grčkom, Danskom, Devičanskim Ostrvima, Egiptom, Ekvadorom, Indijom, Indonezijom, Iranom, Irskom, Italijom, Izraelom, Japanom, Jordanom, Južnom Afrikom, Kanadom, Ke-nijom, Kiprom, Kneževinom Monako, Liban-om, Liberijom, Litvanijom, Lihtenštajnom, Luksemburgom, Republikom Mali, Mađarsk-om, Maltom, Meksikom, Namibijom, Nigerij-om, Nikaragvom, Novim Zelandom, Norvešk-om, Njemačkom, Panamom, Peruom, Poljsk-om, Portugalom, Rumunijom, Rusijom, SAD, Se negalom, Singapurom, Sirijom, Slovačkom, Sudanom, Tajlandom, Tanzanijom, Turskom, Ukrajinom, Urugvajem, Finskom, Francuskom, Holandijom, Hong Kongom, Češkom, Švajca-rskom, Švedskom i Španijom.

CENTAR ZA OBUKU SUDIJACentar za obuku sudija, osnovan juna 2000. godine vrši stalnu obuku sudija, priprema i re alizuje

programe upoznavanja sa novim propisima, modernim metodama sudske funkcije i organizo vanja sudske uprave koji su namijenjeni prvens tveno sudijama, stručnim saradnicima i priprav nicima, zaposlenim u administraciji sudova i sudskoj straži.

Najveći dio programa obuke Centar organizuje u saradnji sa Ministarstvom pravde i međunarodn im organizacijama. Sve aktivnosti Centra u naredne dvije godine biće realizovane iz donacije Evropske unije, odnosno Evropske agencije za rekonstrukciju, sa kojom je Centar potpisao Ugovor o finansiranju u decembru 2003. godine.

Među najznačajnijim aktivnostima koje su planirane i realizovane u periodu aprli – jun 2004. godine možemo izdvojiti: 15 – 17.april, Bečići – seminar posvećen refor-

mi krivičnog zakonodavstva u Crnoj Gori i Evropskoj konvenciji o ljudskim pravima, u saradnji sa Savjetom Evrope, AIRE Centrom iz Londona i CEDEM – om iz Podgorice;

početak maja – otpočet tromjesečni kurs en-gleskog jezika za sudije Višeg suda u Podgorici, kao pilot projekat koji se realizuje iz sredstava Evropske unije u okviru Projekta podrške Centru za obuku sudija. Nakon završetka ovog kursa, od septembra 2004. godine isti će se organizovati za sve sudije u Crnoj Gori;

20 – 21 maj, Podgorica; 24 – 25 maj, Budva i 9 – 10 jun Bijelo Polje – tri dvodnevna seminara o novom Zakonu o praničnom postupku i Zakonu o izvršnom postupku, koje zajednički organizuju Ministarstvo pravde i Centar za obuku sudija, u saradnji sa USAID/Checci and Company Consulting;

27 – 29 maj - regionalna Konferencija posvećena pitanjima obuke u oblasti sudijskih vještina, kojoj su prisustvovali predstavnici svih institucija za obuku sudija iz regiona, kao i predsjednici sudova u Crnoj Gori;

priprema publikacije posvećene Regionalnoj Konferenciji o obuci u oblasti sudijskih vještina, kao i publikacije i zbirke obrazaca koje su nastale kao rezultat serije seminara posvećenih Zakonu o Parničnom postupku i Zakonu o izvršnom postupku.


17

Reforma pravosuđa


Krajem 2003. godine otpočela je II faza realizacije Pravosudnog informacionog sistema (PRIS) čiji je donator Savjet Evrope posredstvom Evropske agencije za reko-nstrukciju. Projekat II faze PRIS-a predviđa popunu nedostajuće opreme za institucije obu hvaćene I fazom, nabavku opreme i izg radnju lokalnih mreža u pravosudnim institucijama u Nikšiću, Danilovgradu, Kolašinu i Žabljaku, kao i nabavku opreme za tužilačke ustanove u Podgorici i Bijelom Polju. Prema propisima Evropske Unije, uspješno sproveden tender rezultirao je povećanjem količine opreme tako da je, na predlog predstavnika Ministarstva pr-avde i Vrhovnog suda, dodatna oprema dodijeljena Državnom tužiocu Republike Crne Gore, koji je izvršio prera spodjelu iste tužilaštvima u Republici.

Uz nabavku naprijed navedene opreme, Evopska agencija za rekonstrukciju je obezbijedila i obuku za rad na računarima. Obuka je već obavljena u Osnovnom sudu Žabljak, kao i pravosudnim institucijama u Bijelom Polju, dok je u toku u Privredn-om sudu Podgorica, Osnovnom sudu Nik-šić i Osnovnom sudu Kolašin. U ostalim institucijama napravljeni su spiskovi po-laznika kurseva i očekuju se slobodni termini za početak obuke. U skladu sa dogovorom postignutim između Vrhovn-og državnog tužioca i dobavljača opreme, koji je ujedno i izvođač obuke, ista će za tužilačke ustanove koje se nalaze na sjeveru Republike biće obavljena u Bijelom Polju, dok će obuka za tužilačke ustanove sa juga Republike biti obavljena u Baru.

Tokom aprila mjeseca Služba za podr-šku korisnicima PRIS-a uputila je zahtjev firmi CODING, autoru aplikativnog softv-era za administrativno poslovanje pra-vosudnih institucija, kojim je traženo da se izvrši analiza vrste i obima promjena koje je potrebno uraditi na softveru, kako bi se isti upodobio novom Zakonu o pa-rničnom postupku, Zakonu o krivičnom postuku, Krivičnom zakoniku, Zakonu o izvršnom postupku, Zakonu o insolventn-osti privrednih društava i Pravilniku o radu sudova. Završetak analize, prema izjavama ovlašćenih predstavnika firme CODING, očekuje se krajem sljedeće nedelje.

Istovremeno sa svim naprijed pome-nutim aktivnostima, u toku su pripreme na realizaciji još nekoliko projekata u saradnji sa stranim donatorima.

Agencija za međunarodni razvoj Vlade Sjedinjenih Američkih Država (USAID), posredstvom konsultantske kuće CHE-CCHI and Company Consulting Inc. otpo-čela je realizaciju programa opremanja informatičkom opremom osnovnih sudo-va u Republici koji nijesu bili obuhvaćeni I i II fazom PRIS-a. Protekle nedelje za-ključen je tender za nabavku informatičke opreme za Osnovni sud u Herceg Novom i Osnovni sud na Cetinju, dok će se izbor dobavljača obaviti u vremenskom periodu od mjesec dana. Nabavka informatičke opreme za ostale osnovne sudove, prema navodima donatora, predvidjena je za period septembar - decembar 2004. godi-ne. U izradi je i program opremanja Ap-elacionog i Upravnog suda kao i Admin-istrativnog ureda Vrhovnog suda, koji će početi sa realizacijom nakon formiranja ovih institucija.

Privredni sud Podgorica, Služba za podršku korisnicima PRIS-a i Sekretarijat za razvoj RCG predložili su BEARING POINT-u, američkoj konsultantskoj kući koja takodje realizuje projekte USAID-a, realizaciju dva projekta vezana za Centr-alni registar Privrednog suda. Riječ je o projektima ažuriranja baze Centralnog registra podacima o preduzećima koja nijesu uskladila svoja akta sa novim Za-konom o privrednim društvima, kao i projektu udaljenje registracije. S obzirom da su razgovori o ovim projektima tek otpočeli, u ovom trenutku u toku su akti-vnosti na konkretizaciji načina i rokova realizacije samih projekata.

Realizacijom II faze PRIS-a prevaziđeni su nedostaci nastali u okviru I faze, proši-ren je broj korisnika sistema i uspostavljena planirana dinamika realizacije projekta. Poštovanje dinamike realizacije projekta je prije svega značajno za nastavak dalje saradnje sa međunarodnim partnerima koji su imali i koji će, i u narednoj fazi realizacije ovog projekta, imati izuzetno značajnu ulogu pogotovo s aspekta nje-govog finansiranja.

PRAVOSUDNI INFORMACIONI SISTEM

PripremioSektor za pravosuđe

Ministarstvo pravde

18

Reforma pravosuđa



REFORMA LOKALNE SAMOUPRAVEAktivnosti Sektora za lokalnu samoupravu u proteklom periodu mart –

jun t.g., bile su usmjerene na realizaciji zakonodavnih aktivnosti predvidjenih Programom rada Vlade Republike Crne Gore za 2004. godinu, kao i aktiv-nostima na daljoj implementaciji Zakona o lokalnoj samoupravi. U tom smislu, pripremljeni su tekstovi Predloga zakona o Glavnom gradu i Predloga zakona o Prestonici i pripremljena prva radna verzija Predloga zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike.

U implementaciji Zakona o lokalnoj samoupravi nastavljena je intezivna aktivnost na normativnoj izradi podzakonskih akata koji se donose na osnovu ovog zakona, kako iz domena ovog Ministarstva, tako i iz domena nadležnosti opština. Dakle, nastavljene su aktivnosti ovog Ministarstva i Zajednice opština na izradi modela podzakonskih akata, koja podrazumije-va aktivno učešće predstavnika opština, Zajednice i Ministarstva u iznalaženju optimalnih rješenja i operacionalizaciji novih instituta utvrdjenih Zakonom o lokalnoj samoupravi. Pored ovih programiranih normativnih aktivnosti, Ministarstvo pravde i Zajednica opština započeli su projekat, koji će na bazi analize utvrdjenog stanja putem nadzora upravnog rješavanja od strane Upravne inspekcije nad radom organa lokalne uprave u oblastima izdavanja odobrenja za rad i izgradnje objekata, biti osnova za dokument koji će poslužiti za predlaganje i preduzimanje odgovarajućih mjera i aktivnosti za povećanje efikasnosti i ekonomičnosti u radu organa lokalne uprave, s jedne strane, a s druge strane, za preduzimanje mjera za otklanjanje pojava kojima se narušava ostvarivanje prava građana.

Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Crne Gore

Radna grupa Ministarstva pravde Republike Crne Gore pripremila je radnu verziju Predloga zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Crne Gore, koja je bila razmatrana na ekspertskom okruglom stolu održanom 24. i 25. maja ove godine u Podgorici, u Hotelu ‘’Crna Gora’’.

Predlogom zakona se uređuje teritorijalna orga-nizacija Republike, uslovi za osnivanje novih opština i mijenjanje njihovih teritorija i postupak osnivanja novih opština, mijenjanja njihovih teritorija, kao i promjena naziva i sjedišta opštine.

Principi koji se uspostavljaju ovim zakon om odnose se, prije svega, na uspostavljanje novih opština, u dijelu koji je odnosi na uslove, kriterijume i postupak za njihovo osnivanje. Osnovna polazišta su:• da se opština osniva, ukida ili spaja sa drugom

opštinom zakonom;• da se nova opština osniva spajanjem dvije ili više

opština u novu opštinu; podjelom opštine na dvije ili više nov ih opština;

• da se teritorija, naziv i sjedište opštine utvrđuju zakonom;

• da se opština osniva i mijenja njena teritorija ukoliko postoje uslovi za ost varivanje prava i dužnosti lokalnog sta novništva i materijalni održivi razvoj opštine;

• da se osnivanje novih opština i pro mjena njene teritorije, vrši po pre thodnom izjašnjavanju lo-kalnog sta novništva re fere ndumom; i

• da postupak osnivanja nove opštine i mijenjanje njene teritorije obuhvata:- inicijativu, - izradu studija i dokumentara kojim bi se

opravdala teritorijalna promjena;- održavanje referenduma; i- odlučivanje.

Saglasno Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, rješenjima ovog Predloga, predvidjeno je da se osni-vanje nove opštine, ukidanje ili spajanje postojećih, promjena teritorije opštine, vrši uvijek po prethodnom izjašnjavanju lokalnog stanovništva referendumom. Dakle, polazište ovog zakona je da se granice lokalnih jedinica ne promijene bez prethodne konsultacije lokalnog stanovništva. To znači, da zakon o formiranju lokalne jedinice ne može biti usvojen prije izvodjenja lokalnog referen duma. Radi se o prethodnom savje-

Zorica Brajković,Pomoćnik Ministra pravde

RCG za oblast lokalne samouprave

NORMATIVNA AKTIVNOST


19

Reforma lokalne samouprave


todavnom, neobligatornom refe-rendumu. Ovaj referendum se izvodi tek kad je Vlada zauzela stav da pre-dloži zakon o osnivanju nove opštine. To znači da je, na osnovu kriterijuma i propisane procedure ocijenjeno da su se stekli uslovi za osnivanje nove opštine, kada se i sprovodi ovaj sa-vjetodavni referendum.

Nova opština, predlaže se da se obrazuje na teritoriji na kojoj postoje uslovi koji obezbjedjuju prava i du-žnosti gradjana. Postojanje ovih us-lova zavisi od društveno ekonomske razvijenosti lokalne sredine, raz-vijenosti društvenih djelatnosti, spo-sobnosti organa i službi, ali i od veličine teritorije i broja stanovnika. Pri tome, kako se i čulo na okruglom stolu, mora se imati u vidu da suviše malo područje sa relativno malim brojem stanovnika predstavlja od-redjenu smetnju efikasnijem i raci-onalnijem vršenju prava i dužnosti građana.

Postojanje uslova za materijalni i društveni razvoj je usko povezano sa ostalim uslovima za formiranje te ritorijalnih jedinica lokalne samo-uprave - opštine. Međutim, nema pouzdanih stavova koji je to minim-um uslova koji omogućava poželjan razvoj, kakva dinamika i kvalitet tog razvoja se želi, a još manje je pouzda-no u kojoj mjeri je to uslovljeno veličinom prostora i brojem sta-novnika. U kojoj mjeri će potencijali koje objektivno posjeduje neka sre-dina, biti aktivirani zavisi od niza faktora. Jasno je da taj sklop uslova za materijalni i društveni razvoj sre-dine može uticati na veličinu i nivo razvijenosti odnosa u sistemu lo-kalne samouprave u konkretnoj sredini.

U nastojanju da se po-sebno de finišu kriterijumi za osnivanje nove opštine koji treba da obezbijede održivost novoformirane opštine i njenu sposobnost da obezbijedi zakonom ut-vrđene poslove, kao krit-erijumi razmatrani su:- broj stanovnika (mi ni ma-lna ve ličina populaci je); - fiskalni kapacitet;- geografska i komunikacij-ska po vezanost naselja sa razvojnim mogućnostima; - i sposobnost da se zakon-

om utvr djeni poslovi op štine ob-e zbijede na efikasan i ekonomi-čan na čin.

Broj stanovnika je, najčešće kor-išćeni podatak od koga se polazi prilikom utvrdjivanja teritorijalnih jedinica jedne države. Istovremeno, to je jedan od najosporavanijih po-kazatelja koji, ako se uzima izolovano od drugih faktora, može navesti i na zaključivanja koja neće odgovarati realnim uslovima i potrebama date sredine. Zbog toga broj stanovnika ne bi mogao biti uzet kao faktor sam za sebe. Medjutim, zajedno sa drugim faktorima može imati uticaja na ka-rakter jedinice lokalne samoupra ve. Ustvari, broj stanovnika, prema up-oredno pravnoj praksi, je u funkciji korektivnog faktora i treba da ima uticaj u konačnom opredjeljivanju za formiranje teritorijalne jedinice lokalne samouprave.

Što se tiče fiskalnog kapaciteta preporuka je da se ne dozvoli for-miranje novih jedinica lokalne sa-mouprave koje bi imale minimalni kapacitet za investiranje pro grama lokalnih investicija i na metale veliki teret fondovima za uje-dnačavanje (Egalizacioni fond). Predlog je da zakon tre ba da omogući da simulacija bu-džetskih prihoda i troškova no-voformiranih opština bude pri-pre mljena unaprijed i do stup-na jav nosti, prije nego što gra-đani izraze svoje mišljenje na referendumu. Takođe, simu-lacija ovih sredstava treba da uzima u obzir povećanje admi-ni strativnih troškova po glavi stanovn ika usled pove ćanja obima admini strativnih uslu-ga.

Kriterijum – sposobnost da se pruže usluge odnosno da nova op-ština obezbijedi vršenje zakonom utvrdjenih poslova, prema stavovima koji su izrečeni na okruglom stolu, podrazumijeva pripremu posebnog izvještaja o sposobnosti te nove je-dinice lokalne samouprave da pruži usluge za koje su odgovorne lokalne vlasti. Postojanje odgovarajućih ob-jekata, prema predlozima eksperata, u novim opštinama može biti dobar objektivni pokazatelj (lokalna infra-struktura - saobraćaj, kominikacione veze, energetika i vodoprivreda, ce-ntri za socijalno staranje, zdravstveni centri, škole, vatrogasna služba i dr.). Takođe, ukazuju da bi ustanovljanje strogih zahtjeva sa definisanjem ne-ophodnih djelatnosti odnosno ob-jekata, bilo nepravedno i nerealno. Umjesto toga, oni sugerišu da bi nove opštine trebalo da budu sposobne da pokažu kako će nadomjestiti, od-nosno nadopuniti postojeće objekte da bi oni pružali usluge na redovnom nivou, i da bi preduzimali na efikasan način sve obavezne funkcije lokalnih vlasti. U tom smislu ukazuju na mo-gućnost da se u izvještaju ukaže na to koja će imovina biti nadomještena da bi se obezbijedile «nedostajuće usluge» ili ukazati na sporazum kojim bi se ove usluge kupile od drugih opština putem međuopštinske sa-radnje.

Pored pitanja održivosti novo-formirane opštine, razmatrana su i pitanja u slučaju podjele opštine (uključujući i promjene granica koje su posledice priključivanja dijela jedne opštine drugoj). U tom smislu potrebno je razjasniti kako ovo utiče na vlasništvo i upravljanje opštinsk-

Ministarstvo pravde

20



Ministarstvo pravde

om imovinom, posebno u slučaju fizičke infrastrukture i posebno po-vezanost sa implementacijom zako-nskih odredbi u drugim oblastima.

Što se tiče fizičke infrastrukture (npr. sistem vodosnadbijevanja) ako podjela između novih opština nije ostvariva, predlaže se istraživanje opcija za zajedničko upravljanje ili otkup (kupovina usluga od strane jedne od novih opština od druge koja je odgovorna za upravljanje).

Prema stavovima sa okruglog sto-la, proizilazi da podaci o broju stan-ovnika, sučeljeni sa podacima o ve-ličini teritorije, strukturi stanovništ-va, strukturi i broju zaposlenih, dru-štvenom proizvodu, prihodima i rashodima budžeta, rashodima ko-munalnim djelatnosti i dr. realni su indikatori za sagleda-vanje slike stanja ira-zvitka jedne lokalne za-jednice.

Predlogom zakona, definisana je osnovna uloga građanina u po-stupku osnivanja, uk-idanja ili spajanjanja op-ština sa osnovnom po-rukom da zakon de-finiše stratešku poziciju uticaja i učešća građa-na, odnosno lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova. Novo zakonodavstvo u oblas-ti lokalne sa mouprave nametnulo je obavezu državnim i drugim organi-ma da st vore neophodne uslove i da pomažu i podstiču učešće lokalnog stano vništva u ostvarivanju lokalne sa mouprave putem različitih oblika učešća u izjašnjavanju i odlučivanju o poslovima od zajedničkog inte-resa.

Radi operacionalizacije tih ciljeva, a cijeneći da je obaveza države da stvori organizacione i druge oblike imanentne potrebama i interesima građana, u okvirima sopstvene od-govornosti, a u interesu Republike u cjelini, Predlogom zakona, poseb-no je u okviru postupka za terit-orijalnim promjenaama, definisano pitanje učešća građana i posebno pozicionirana uloga građanina i na-dležnih organa u tom postupku.

Pravo građana na podnošenje inicijative ovim Predlogom zakona se daje u izuzetno širokom obimu,

ali po proceduri kojom se ne ug-rožavaju međusobna prava i obaveze građana. Naime, postupak procjene drugačijeg organizovanja lokalne samouprave zahtijeva poštovanje procedure i jednakih prava i obaveza građana ili jedinica lokalne samo-uprave, jer jednaka prava moraju da stvaraju i jednake obaveze. Postupci moraju da budu usklađeni i da budu potpuno koordinirani, a posebno ukoliko su u taj proces uključene dvije ili više opština. Predlog zakona predviđa liberalan postupak ini-cijative sa osnovnim ciljem da se ne ograniči pravo na inicijativu, ali teret odluke po inicijativi pada na lokalne i državne organe.

Iz svega ovoga proizilazi, da Pr-edlog zakona, stavlja građanina u

aktivnog učesnika u procesu učešća i vršenja vlasti po proceduri i pra-vilima unaprijed definisanim, kako bi se izbjegao voluntarizam i od-lučivanje ad hoc. Organi opštine su dužni da stvore neophodne uslove i pretpostavke za učešće građana, da osmisle formu i sadržaj učešća gra-đana, broj građana koji mogu da pokrenu ili odluče po inicijativi, da građanina povratno informišu i sl., ali u svim slučajevima po toj inicija-tivi odlučuju nadležni organi.

Ni inicijativa građana, ni studija i dokumenta, ni odluka o prihvatanju inicijative, nijesu obavezujući za drugačiju teritorijalnu organizaciju Republike, za osnivanje nove opštine ili promjenu njenih teritorija.Naime, ukoliko bi se se takvom inicijativom ili predlogom narušio postojeći si-stem funkcionisanja lokalne sa-mouprave i njihov održivi razvoj, ukoliko bi fiskalni kapacitet tako

osnovane opštne bio niži od prosjeka u Republici za svaku opštinu koja bi nastala kao posledica takvog po-stupka, ukoliko ne bi postojala ra-cionalna geografska, prostorna i or-ganizaciona povezanost, ili ne bi bile obezbijeđene komunalne i druge usluge građanima, koje se provjera-vaju u odnosu na standarde post-upanja propisane zakonima i drugim aktima, ili ako nema definisane od-govornosti za infrastrukturu i pe r-spektivu razvoja te infrastrukture (vaspitno obrazovne i kulturne, zd-ravstvene i socijalne ustanove, pošta, vodosnadbijevanje, udaljenost i gra-vitacija naselja ili dijela naselja prema centru) ili nema dovoljnog broja stanovnika i sl., onda nadležni organi cijeneći te pokazatelje mogu da do-

nesu relevantnu od-luku u pogledu te-ritorijalne organiza-ci je.

Dakle, svaki od nave denih kriterij-uma zahti jeva za-konsko odredjenje i poštovanje odgo-varaju će procedure. Imajući u vidu da su kriterijumi os novna polazišta za formi-ranje novih opština, koja zakonom treba da budu precizno de-finisana i da je najvi-

ši dio rasprave protekao u razmatra-nju i predlaganju definisanja svakog od navedenih kriterijuma posebno.

Na sastanku je usvojen opšti je zaključak da proces uspostavljanja nove opštine bude usmjeren na jasan i transparentan način, uz obezbje-djenje pozicije svih zainteresovanih – gradjana, lokalne samouprave i državnih organa i da proces bude zasnovan na objektivnim pokaza-teljima (kriterijumima), koji će om-ogućiti da nadležni državni organi donesu racionalnu odluku tj. obe-zbijede osnivanje jedinice lokalne samouprave koja će biti u mogućno-sti da zadovolji potrebe i interese lokalnog stanovništva, da na efikasan i ekonomičan način pruži usluge i da obezbijedi standarde u pružanju tih usluga gradjanima. Zauzet je stav da, na temelju vođene diskusije, eks perti Savjeta Evrope dostave predlo ge za doradu rješenja Predloga zakona.


21



IMPLEMENTACIJA

Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Crne Gore

Savjet Evrope – Kancelarija u Podgorici i Ministars-tvo pravde Republike Crne Gore organizovali su Ekspertski sastanak na kome se razmatrala radna verzija Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore, koji se održao 24. i 25. maja 2004. godine u hotelu "Crna Gora" u Podgorici.

Ekspertski sastanak predstavljao je dio programa podrške Savjeta Evrope reformi sistema lokalne sa -mouprave u Crnoj Gori i kao takav za cilj imao razmjenu mišljenja i sugestija vezanih za izradu tog važnog zakonskog propisa u pravcu njegovog uskladjivanja sa standardima Savjeta Evrope i evropskom prak-som.

Sastanku su pored članova radne grupe, predstavni-ka Savjeta Evrope – Kancelarije u Podgorici i Odjeljenja za lokalnu i regionalnu saradnju Savjeta Evrope iz

Strazbura, prisustvovali i eksperti: Pawel Swianiewitrz profesor na Univerzitetu u Varšavi, Harald Baldersheim profesor na Univerzitetu u Oslu i Massimo Balducci profesor na Univerzitetu u Firenci. Na sastanku je bila razmatrana radna verzija teksta Predloga zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike koji je pripremila radna grupa Ministarstva pravde. Osnovna polazišta ovog zakona proizašla su iz diskusije koja je održana sa ekspertima Savjeta Evrope u periodu 4.-5. februar 2004. godine i Izvještaja – Smjernice za pravljenje Nacrta odredbi o uspostavljanju novih jedinica i promjenama opštinskih granica u Republici Crnoj Gori, koji je pripremljen od strane Sekretarijata Savjeta Evrope.

Drugog dana rada okruglog stola sa ekspertima Savjeta Evrope razmotrena su rešenja Predloga Zakona o glavnom gradu. Tom prilikom su date odgovarajuće preporuke kako bi rješenja ovog zakona bila konzist-enta i precizna.

Zakon o lokalnoj samoupravi

U implementaciji Zakona o lokalnoj samoupravi, Ministarstvo pravde i Zajednica opština Crne Gore, preko radnih grupa, pripremaju modele podzakonskih akata i to:1. Statut opštine, koji je najznačajniji akt opštine i iz koga proizilaze sva druga akta je sačinjen i od strane

skupština opština dostavljen na javnu raspravu, radi izjašnjavanja građana i stručne javnosti o konceptu akta i sadržini predloženih rješenja. Dvije opštine: Tivat i Herceg Novi, su već usvojile taj i druga akta s obzirom da su skora završeni izbori i u toku je njihova potpuna implementacija, a ostale opštine se uglavnom nalaze u fazi javne rasprave.

2. Uporedo sa izradom statuta opština, radna grupa je pripremila i Model Poslovnika opštine, kojim se definiše način rada i postupanja organa opštine i druga pitanja od značaja za njihov rad;

3. Osim toga, radna grupa je i pripremila Model Odluke o načinu i postupku učesća lokalnog stanovništva u vršenju javnih poslova, kojom se definiše način i postupak i mjere i aktivnosti koje preduzmaju organi opštine radi podsticanja i uključivanja građana u proces planiranja, donošenja odluka i jihovoj implementaciji;

4. Nadalje, radna grupa je pripremila model Odluke o obrazovanju radnih tijela, kojom je uređen djelokrug, sastav i način rada i odlučivanja radnih tijela skupštine opštine.

Posebno napominjemo, da će svi modeli ovih akata biti od strane skupština opština upućeni na javnu i stručnu raspravu.

KONFERENCIJE, SEMINARI I OKRUGLI STOLOVI

ovog zakona proizašla su iz diskusije koja je održana sa ekspertima Savjeta Evrope u periodu 4.-5. februar 2004. godine i Izvještaja – Smjernice za pravljenje Nacrta odredbi o uspostavljanju novih jedinica i promjenama opštinskih granica u Republici Crnoj Gori, koji je pripremljen od strane Sekretarijata Savjeta Evrope.

Savjeta Evrope razmotrena su rešenja Predloga Zakona o glavnom gradu. Tom prilikom su date odgovarajuće preporuke kako bi rješenja ovog zakona bila konzist-enta i precizna.

Ministarstvo pravde

22




PLANIRANE AKTIVNOSTI

Sektor za lokalnu samoupravu Ministarstva pravde će u narednom periodu staviti akcenat na realizaciju sledećih aktivnosti: Radi potpune implementacije Zakona o lokalnoj samoupravi neophodno

je raditi i na donošenju:• Odluke o osnivanju mjesnih zajednica, • Odluke o organizaciji i radu organa lokalne uprave, • Odluku o osnivanju javnih službi, informacionih centara, službe glavnog

administratora, raznih agencija, menađžera, komunalne policije, službe zaštite i sl.

Osim toga, priprema se Uredba o zvanjima u lokalnoj upravi, akt o stan-dardima po stupanja prema građanima i projekti i vodiči za građane radi pojašnjenja propisa iz oblasti lokalne samouprave i njihove dosledne pri-mjene.

Pilot program ‘’Razvoj kapaciteta Javne Uprave u Crnoj Gori’’

U prošlom broju “INFOREFORMA-TO RA”, pomenuto je da je Program za Razvoj Ujedinjenih Nacija u partnerstvu sa Institutom za Otvoreno Društvo za Crnu Goru i Vladom Crne Gore je za-počeo aktivnosti za pilot program Ra-zvoj kapaciteta Javne Uprave u Crnoj Gori koji bi inicijalno trajao 18 mjeseci. Primarni cilj programa je razvijanje kapaciteta u okviru javne uprave u Crn-oj Gori do samoodrživog nivoa upra-vljanja programom za razvoj kapaciteta, u ustanovljivanju pravila i javne ad-ministracije, u skladu sa postojećim Evropskim pravilima i standardima, kao i glavnim ciljom promovisanja sigurnog i efikasnog demokratskog upravljanja u Republici. Principi i ciljevi programa su dizajnirani da dostignu one koje je Vlada sama zadala Strategijom za Javnu Administraciju u Crnoj Gori, napra-vljenom u saradnji sa Evropskom Uni-jom. I zaista, programom se namjerava pružiti podrška implementaciji te Stra-tegije, planiranom za period od 2002-2006, i asistiranju mobilizacije dodatne inostrane finansijske pomoći za te sv-rhe.

Programom upravlja Izvršni Komitet, kojem pomaže Jedinica za Menadžment Programa, koja je odgovorna Uprav-ljackom Odboru, koji se sastoji od pre-dstavnika Vlade i donatora. Ova Jedinica je trenutno smještena u UNDP kancela-riji u Podgorici, a očekuje se da prenese funkciju izvršne odgovornosti za pro-gram Ministarstvu Inostranih Ekono-mskih Odnosa i Evropskih Inte gracija.

Takođe, u skladu sa ciljevima ovog projekta, UNDP je angažovala Eksperta konsultanta i Tehničkog asistenta koji ce aktivno učestvovati u realizaciji programa reforme lokalne samouprave i reforme javne uparave i biti smješteni u Ministarstvu pravde, kao primarnom korisniku programa. Pomoć Sektoru za lokalnu samoupravu, od strane Ko-nsultanta i Tehničkog asistenta, već se počela realizovati i omogući će ovom Sektoru da se nosi sa tranzicionim refo-rmskim procesom. Očekivani rezultati su, sa jedne strane, adaptacija zakona koji se direktno tiču lokalne samoupra-ve do Evropskih i medjunarodnih sta-ndarda i konvencija, i, sa druge strane, povećanje transparentnosti i otvoreno-sti u zakonodavnom procesu, koje će samo po sebi da dovede do boljeg viđe-nja interesa na koje djeluje, uključujući i same lokalne zajednice.

SARADNJA SA MEĐUNARODNIM ORGANIZACIJAMA I DRUGIM SUBJEKTIMA KOJI PRUŽAJU POMOĆ LOKALNOJ SAMOUPRAVI

PripremioSektor za

lokalnu samoupravu


23



Ministarstvo pravdeINFOREFORMATOR

Projekat upravne reforme u Crnoj Gori - PARiM Projekat finansira EU, a realizuje Evropska agencija za rekonstrukcijuwww.ear.eu.int

Projekat upravne reforme u Crnoj Gori - Projekat finansira EU, a realizuje Evropska agencija za rekonstrukcijuwww.ear.eu.int

Elektronska verzija INFOREFORMATORA nalazi se na web site-u Ministarstva pravde Republike Crne Gore:

www.pravda.vlada.cg.yu

U cilju izrade što boljih i kvalitetnijih narednih brojeva INFOREFORMATORA molimo vas da sve vaše predloge, sugestije i primjedbe dostavite izdavaču putem:

Tel/faxa: 081 202 290, 081 202 260 ili e-maila: [email protected] , [email protected]

Documents

DRŽAVNA UPRAVA PRAVOSUĐE LOKALNA · PDF fileda novi pravni instituti i postupci zažive u realnoj praksi. Doc. Dr Slobodan Dujić, Rukovodilac PARiM projekta NORMATIVNE AKTIVNOSTI