11111111111111111111

Dt! an nghiên cûu "Di dân nÔng thÔtHhành thi dêll TP.HeM"

NguÔn g6c, mt;lc tiêu và phu'dng phap

Patrick GubryTru'(1ng SI Anh

Chanh sach B6i Mdi dUQc thvc hic$n té,li Vic$t Nam tu nam 1986 dang làm daoIon nên kinh tê qu6c gia và d~c bic$t nhung nên kinh tê dô thi. Sv phat triên nàymang dé"n mot sv tang trudng kinh té" ra rc$t, dâu tu tang mé,lnh d thành thi, khu vvckinh tê tu nhân phat triên, sv cach bic$t vê kinh tê và xa hoi giua nông thôn và thànhthi và giua cac tâng lôp d thành thi tang thêm và cac luàng di dân tu nông thôn rathành thi gia tang ra rc$t. Bên cé,lnh d6, chinh sach kiêm soM nh~p cu vào TP, truôckia vÔn rât ch~c che, vôi yêu câu cân co mot ho khâu thu'ong trû, thl nay da lrd nênlong leo han (Gubry và cac dàng tac\gia, 1996). Do v~y, nhung dong 'di dân dinhhuông' mà tu lâu là ph6 biên (ra ràng là huông vê cac 'vùng kinh té" môi') da c6 xuhuông dUQc thay thêbdi nhung luàng 'di dân tv do'mà chu yêu là di cu tu nông thôn.

.~

Diên biên h~çn nay cho thffy mot tlnh hinh tang trudng dân s6 nhanh cua cacdô thi trong nhung !lam tâi, ngay khi nhung s6lic$u dân s6 chinh thûc chua phan anhdây du dUQc vi kêt qua cuoc t6ng diêu tra lân cu6i là vào nam 1999 chua dUQc công

b6. Sv gia tang dân s6 dô thi se diên ra nhanh han nua vi ty 11$ dô thi h6a Vic$t Namhic$n nay v6n vân con d mûc thffp ( khoang trên 23 %). Biêu này chi ra mot tiêmnang roi bo nông thôn !dn trong thai gian tôi. Diên biên dô thi h6a Vi~t Nam se kh6du'Qc nh~n biêt và nhung hau qua tiêu cvc cua n6 c6 thê xay ra. Do vay, tiên trlnh dôthi h6a vôi nhung h~u qua cua n6, và nhung giai phap d6n dâu dê giai quyêt cac vâ'ndê rnôi nay sinh cân phai dUQc nghiên cûu. Mot giai phap bo ph~n dê harn lé,li dà dicu' nông thôn là ap dt,mg cac chinh sach phat triên và quy hOé,lch vùng nhâm dap ûngnhung nhu câu thvc té" cua dân cu. Mot giai phap khac co thê là phat triên cac trungtâm dô thi câp hai nhâm làm mQt 'màn thâm lQc' trên cac tn).c di dâ~ tu nông thôn rathành thi.

Thành ph6 Hà Chi Minh là dô thi lôn nhfft Vic$t Nam, vôi 3,7 tri~u dân vàonam 1999 trong nQi thi và 5 tri~u dân cho toàn TPHCM. Bô thi lôn này hic$n naydang thu né,lp và c6 thê se bi bUQc phai thu né,lp mot s6luQng lôn nhfft dân di cu' tucac vùng nông thôn. Mot s6 du li~u da c6 siln vê nhung cUQc di dân gân dây, C\l thê

là cuoc diêu tra "Di dân, nguÔn nhân Ivc, vi~c làm và dô thi h6a té!-i TP HÔ ChiMinh" (dvan VIE/93/P02, do UNFPA và BQ Ngoé,li giao Phap dÔng tài trQ và sv h6trQ ky thuat cua CEPED) và cUQc diêu tra di dân tv do dên TP HÔ Chi Minh (dV anVIE/95/P04 do UNDP tài trQ). Cac cUQC diêu tra này dUQc thvc hic$n tap trung d noi

3

DII an' nghiên cûu "Di déln nông thôn-thành thi dê'n TP.HeM"

dé'n và vdi quy mô mâu nhô. Chung không cung câ'p nhûng thông tin v~ nhu c~u thvc

té' cua nguài dân noi di, mà chfnh di~u d6 cha phép xac dinh mQt chfnh sach phattri~n hÇ1p 1:9 nhàm nâng cao kha nang gilÎ nguài dân d l~i. Nhûng luÔng trao d6i dâncu giûa nông thôn và thành th! c~n duÇ1C xem xét d ca 2 d~u di và dé'n né'u nhu chungta mu6n hi~u t6ng th~ co ché' v~n hành. Y tudng thvc hi~n mQt cUQc di~u tra d noi

. xuâ't cu cua nguè1i di dân bàng cach phông vâ'n nhüng nguè1i càn d l~i vùng nôngthôn, tlm l~i nhüng nguè1i di dân, da du'Ç1C xac djnh, d noi dé'n và nam bat nhûngnguè1i quay trd v~. Tié'n trlnh này cho phép quan sat nhüng di~u ki~n khach quan dnoi xuâ't cu, dÔng thài vdi nhûng quan ni~m chu quan cua nguè1i di chuyên, mà c6thê da dUÇ1c lan truy~n d noi ra di, và c6 th~ chfnh d6 là nguÔn g6c cùa vi~c ra ditié'p theo.

MQ.c tiêu dl1 an

Nhûng m\lc tiêu cua dv an là :- Nghiên cûu nhûng .d~c di~m cua nhûng nguài di chuyên tù' mQt vùng c6 nhi~u

nguài ra di d~ dé'n thành ph6ldn nhâ't nudc ;- Nghiên cûu nhûng d~c diêm cua vi~c di chuyên;- Nghiên cûu hlnh anh cua vi~c ra di và cua nhûng nguè1i di chuyên dudi con mat cuanguài dân nông thôn ; :- Banh gia nhûng nhân t6 nfu giû, thu hut ho~c dây di cua cQng dÔng dân cu d câ'p dQ

mQt làng ; . :..- Nghiên cûu nhûng thay d6i cua nguài di chuy~n vdi sv ra di v~,thành ph6 ;- Nghiên cûu anh hUdng di dân d6i,vdi nhüng hQ gia dlnh trong vùng xuât cu (tlnhtr~ng kinh té', vi~c h9c hành, sv thié'u h\lt laD dQng v.v...) ;- Banh gia nhûng kh6 khan g~p phai cùa nguài nh~p cu' trong nhüng linh vvc khacnhau nhu viçc làm, nh~ d, giao d\lc, co sd h~ t~ng dô th!, môi truàng... ;.- Banh gia nhûng nguài dân quay v~ noi d cu và nhûng dQng co cùa h9 ;- Nghiên cûu nhüng chfnh sach phat triên và quan 1:9 lanh th6 hÇ1p 1:9 cha viçc dapûng nhûng nhu c~u mdi cua dân cu và k~m ham sv rè1i bô nông thôn cua h9 ;- Cung câ'p nhüng lè1i khuyé'n cao c6 liên quan dé'n nhûng chinh sach này cha cacnhà Hinh d~o và nhüng nguè1i ra quyé't d!nh.

TÔng quan tinh hinh nghiên cûu

Nhûng nghiên cûu v~ dô thi h6a d Vi~t Nam c6 rât nhi~u nhu'ng kha cu và d~c

bi~t là nhûng công trlnh liên ké't vân d~ dô thi h6a vdi vân dê di dân l~i càng hié'mhon. Thu ml,lC tham khao kèm theo dây di~m l~i mQt s6 dê m\lc n5i b~t trong lanhvvc này. Nhûng cUQc t5ng di~u tra dân s6 th~t sv là nguÔn tu li~u phong phu nhâtcha vi~c nghiên cûu cac luÔng di dân. Liên quan dé'n nhûng phân tlch dinh tinh hon

\

4

11111111111111111111

11111111111111111111

Vif an nghiên câu "Di dân flông thôn-thành thi dê'n TP.HeM"

và d~c bi~t vê TPHCM, ba công t~lnh nghiên Cllu gân dây, du'ç1c th1,1'c hi~n tÙ' sau khithÔng nhât dât mrôc, dang du'ç1c chu 9 :

- MQt cUQc diêu tra vê di dân du'ç1c thl,tc hi~n vào nam 1990 (Vi~n Kinh TêtThành phÔ HÔ Chi Minh, 1992) ;

- MQt cUQc diêu tra vê di dân, âô thi h6a, nguÔn nhân 11,1'c và vi~c làm du'Qc thl!chi~n vào nam 1994 (Vi~n Kinh TêThành phÔHÔ Chi Minh, 1995; Tru'dng SIÂnh và âÔng ng~i~p, 1996a & 1996b) j

- MQt cUQc diêu tra vê di dân tl! do vào Thành phÔ HÔ Chi Minh (Vi~n Kinh TêThành phÔH6 chi Minh, 1997).

CUQc diêu tra nam 1990 da xac âinh vâ'n dê ngay tÙ' luc khdi dâu cac dong didân t1,1' do, d1,1'a vào vi~c "thl!c hi~n chinh sach De5i Mâi, du'ç1c quyêt dinh vào nam1986, và tru'âc ~a khi ngu'ai ta c6 thê cam nh~n nhii'ng kêt qua cua nhüng dong didân do. Kêt qua cUQC diêu tra này da nêu lên du'Qc mQt sÔ d~c diêm kinh tê xii hQivà nhân khâu hoc cua ngu'ai di chuyên, dQng cd ho di chuyên, vi~c làm và thu nh~p,

vi~c chuyên gdi tiên hàng vê q1,le, tlnh tn,mg cu' tru và dê xuât mQt sÔ vân dê vâilanh d~o thành ph6. Cac nQi dung chinh cua cUQc diêu tra này dêu c6 nhüng 50 sanhgifta ngu'ai di chuyên và ngu'ai té;lÎ chÔ. Ngoài ra, trong khuôn kh6 dl! an này, motcUQc hoi thao quan trong du'ç1c t6 chûc, nhâm thu th~p và h~ th6ng h6a cac tu' li~u vêdi dân da c6 tu tru'âc và cac quan diêm vê di dân, d~c bi~t là di dân t1,1' do, cua cacnhà quan 19 và giâi nghiên Cllu khoa hoc. Dây c6 thê là lân dâu tiên, hit$n tu'ç1ng didân tl! do du'Ç1c danh d~ng và nghiên CÛll bu'ôc dâu trên ph~m vi Thành phÔ HÔ ChiMinh.

Nam 1994, trong lu~n an th~c sI cua mlnh, ông Tru'dng SI Ânh ding da t6mhtç1c tlnh hlnh di dân và dô thi h6a (j TPHCM trong thai ky d6 (Tru'dng SI Anh,1994). D6ng thai trên cd sd kêt qua cua cUQc diêu tra di dân t~i TPHCM nam 1990,tac gia da phân tich cac hlnh thai và kêt qua cua cac lu6ng nh~p cu tu cac tinh vàoTPHCM cùng vâi nhüng vân dê vê chinh sach du'ç1c d~t ra cha chinh quyên thànhph6 nh~m d6i ph6 và giai quyêt nhüng vâ'n dê c6 liên quan dên nguai nh~p cu.Trong phân kêt lu~n, tac gia cha dng cac lu6ng nh~p cu' vào TPHCM là mot xuhu'ông phat trié'n không thé dao ngu'ç1c cua qua trlnh dô thi h6a dang diên ra trong canuâc. Vl v~y, chinh quyên thành ph6 cân phai c6 quan diêm châp nh~n th1,1'c têkhach quan dê tu d6 dê ra cac chinh sach t~p trung vào vil%c quàn 19 và hÔ trÇ1 ngu'àinh~p cu' hon là Om cach h~n chê s61u'Ç1ng ngu'ai nh~p cu' bàng cac bi~n phap hànhchinh.

CUQc diêu tra vào nam 1994 da ch,o thâ'y sl! phat triên cac dong di dân t1,1' do.Dong di dân nông thôn-thành thi da trd thành mQt nhân tÔ quan trong cua s1,1' tangtru'dng dân s6 dô thi và s1,1' phat triên cua Thành ph6 HÔ Chi Minh, vÔn là mQt trungtâm Wn cua s1,1' phat triên vùng phia Nam cua Vi~t Nam và là mç,t trung tâm chinh

5

Dl( an nghiên czât "Di dân nông thôn-thtmh thj dtn TP.HCM"

CuOc di~u Lra nam 1996 L~\i Thành phô' HÔ Chf Minh là mOt.hO ph~n côa namcông trlnh nghiên eûu chu yéu là vê di dân, du'cje tài trej bai Chltang Trlnh Phat Triêncua Liên Hi~p Quôc (UNDP). Mot công trlnh nghiên cûu tu'ang tv da du'ejc thvc hi~n

t~i Hà NQi. Toàn be> dt! an da công bô nhiêù kêt Iu~n quan tre;>ng (UNDP, 1998) : h~

thu hut nhùng ngu'oi di chuyên. Nhln chung nhùng ngltoi di chuyên da tlm thay vi~c

làm rat nhanh ngay sau khi he;> dé'n Thành phÔ. Dong di dân nông thôn-thành thingày càng tang dân lên VI kinh té' phat triên và nhu câu chÔ làm vi~c gia tàng han là

vi~c giam di st! kiêm soat vê hO khiu .clt tru. "Trong khung canh hiçn nay cua ninkinh té' thi tn((Jng và cua chfnh sach cai cach kinh tê: nhiing quy dinh vi cu tru khôngthi là mQt công Cl:l hiçu qua di ngan can nhiing dong di dân vi thành phô'" (Trltang SIl\.nh & d5ng nghi~p, 1996a). Tuy nhiên diên tié'n hi~n nay cân dltÇ1C theo dai ky vàtlnh hlnh vi~c làm c6 thê xau di : "Tâ't ca nhilng dilu này cho chung ta suy nghï viçcdi dân vi thành ph~ dù dU(1c t6 chûc ho(ic tt! phat, së ti'tp tl:lè cùng vôi tiin trlnh phattriin thành phô' và chfnh quyln thành phô' së phai dôî mÇit vôi nhilng vân dl nghiêmtr(mg nhu thât nghiçp và quan ly dô thi Vl st! tang truang qua nhanh cua dân cu"(Tru'ang SI Anh & d5ng nghi~p, 1996a). Ngay tù',bây gio cân c6 nhùng kién nghi dêquan tâm mot cach d~c bi~t vi~c dâu tlt d khu vt!c nông thôn, nh~m giam thiê'u st!cach bi~t vê diêu ki~n sÔng véli cac thành phÔ, và nh~m phat triên cac thành phÔtrung bInh, nai mà tién trlnh dô thi h6a c6 thê dê dàng diêu khiên han. Ngoài ra, tié'ntrlnh dô thi h6a tang tÔc ây phâi dltÇ1C quan tâm nhlt mOt st! ki~n quan tre;>ng và vi~c

thié't ké dô thi phai thich ûng véli n6.

CUQc diêu tra vào nam 1996 t~p trung d~c bi~t vào di dân tt! do. Ngltoi dichuyên vê thành phÔ dltÇ1C che;>n le;>e ra ràng vê tu'Ôi tac, tlnh tr~ng hôn nhân và trlnhdQ he;>c van. He;> không nhât thiêt là nhùng ngu'oi nghèo nhat và' phân m1'a trong sÔ he;>

da c6 vi~c làm ngoài khu vt!c nông nghi~p d nai xuât cu. MQt sÔllt<;1ng kha Mn ngltoidi chuyên da qua di chuyên tù'ng bltdc và 24 % trong sÔ he;> trd vê tu vùng Kinh tê

méli, da không âap ûng dltejc sv mong deji cua he;>. Phân ldn nhùng ngltoi di ehuyên

da c6 dltÇ1C nhùng thông tin vê diêu ki~n sÔng và diêu ki~n tlm vi~c làm d thành phÔvà d?i bQ ph~n (95%) da dv kié'n à l~i thành phÔ. Nhùng ngltoi di chuyên dê dàngâu'cje nên kinh té' thành phÔ thu n~p, bao g6m ca nhùng ngltoi di chuyên trlnh dothap, mà lInh vt!c xây dvng dang c6 nhu câu ldn. Nhùng ngltoi di ehuyên da gai 32%thu nhôp cua he;> vê quê nai mà nhùng ngu'oi thân cüng dltejc hltàng leji tù' vi~c dichuyên eua he;>. Khu vvc nông thôn phai chiu dt!ng mQt 'chây mau chat xam', nhltngth~t ra nhùng ngltoi này thi thÔ tài nang a khu vve thành thi ; Cs dây không c6 sv matmat nào cha toàn xa 'hQi. Ciïng theo kinh nghi~m cua cUQc diêu tra tntde, nhùng kêt

qlli~ clia cu<)c ûiêlllra na111 1996 cha thâ'y ttnh không hi~u It!c cac chinh sach h~n chênh~p cu và kién nghi nên dlta dên nhù'ng ngu'ài di chuyên này vào nhù'ng tinh toancân dÔi chung eua xa hQi và dieu ehinh nhùng dong di ehuyên này thông qua cac

chinh sach phat triên kinh tê.

1111111111111111111

___6 1

1111111'1111111111111

INdn nghiéll cûu "Di dânnûng thûll-thùnh th; dé;1 TP.HeM"

th6ng hO khâ'u nên duçc bai bo trong khi d6 cân tang cuang thêm vi~c dang ky dâncu' ; viçc hu0ng thl,l sU' d\lng nhà 0, dâ't 0, cac dich Vl,l công cOng và vii;c vay vô'n tindl:l11g không nên l~ tl1uoc vào Onh tr~ng cu tru ; nhùng thu tl,lC hành chinh d6 t1mviçc làm nên (Ju'(jc (J~n ghln h6a và ngu'oi di chuyDn dn du'Vc thông tin nhüllg quydinh hi~n hành ; mot chanh sach xa hoi nh~m giup cac nh6m kh6 khan hoi nh~p honlà nm câch lo~i bo hQ ra khoi thành ph6 ; cân t~o diêu ki~n dê dàng vi~c sU' d\lng dâ'td noi xuât cu ; hÔ trç vi~c di dân tv do se hi~u quà hon và ft t6n kém hon 50 vôi vi~c

dâu tu ngân sâch cha vi~c tÔ chûc di dân. Bê kêt lu~n, bàn bâo câo duçc kêt thucbang mot câu hoi khêu khich, nhung n6 tom tât ûûng nhung phat hiçn cüa dv an :"Tuy nhiên, trong mot nên kinh tê thi truang chinh sach di dân noi dia t6t nhâ't là svvâng m~t câc chfnh sâch di dân tn!c tiêp "1. Biêu này hoàn toàn không lo~i trÙ' vit$ckê ho~ch h6a nông 'thôn và thành thi và vi~c quan tâm duabo phân dân cu biêndong này vào câc tfnh, toân l~p kê ho~ch phât triên, nhu loi tâc già da dê nghi:

l

Phtfdng phap lu~n tÔng quat

Nham m\lc dich giài quyêt câc m\lc tiêu da nêu, chung tôi quyêt dinh tÔ châcmot cuoc diêu tra vôi hai giai do~n : mot cuoc diêu tra d vùng nông thôn noi xuâ't Cl(

và sau d6 là mot cUQc diêu tra thû hai d Thành ph6 HÔ Chf Minh vôi vi~c Hm l~i

nhùng ngu'oi di chuyên, mà nguoi ta da ghi nh~n dia chI cua ho èJ Thành phô' theo làikhai cua gia dlnh hQ. Phu'ong phâp này da d~t trên co sd Hnh tu'dng d6i chinh xac vêdia chI d phân noi thi cua Thành ph6 HÔ Chf Minh, vôi qu~n, phu'ong, tên ûu'angph6, 56 nhà, mot câch r5 ràng và d6 cGng là diêu kh6 Hm thâ'y èJ câc nuôc khâc (N.D.cac nuc1c dang phat triin) . Do v~y, chung tôi da cho rang ngu'oi di chuyên d Thànhph6 HÔ Chi Minh c6 thê Hm thâ'y dê dàng d khu vvc nông thôn c,âc huy~n ngo~i

thành cua Thành ph6. Mijt khâc, chung tôi da hy vQng Hm thâ'y dê dàng nhùng nguoidi chuyên, không tiên li~u vit$c cha my c6 biêt C\l thê dia chI cua ngu'oi di chuyênhay không. Bây là nÔ Ivc dâu tiên cua lo~i hlnh diêu tra này d Vit$t Nam' (ND, Truyam dia chl nguài di chuyin (j Thành phff theo loi khai cua gia dlnh (j quê).

èJ noi di, mot cuoc diêu tra ho gia dlnh da du'çc thvc hit$n vôi mOt bàng kêkhai toàn bO dân cu' và nhùng ngu'oi thân da roi khoi gia dlnh, vê vi~c duy tri dcm6i quan h~ v6i ngu'oi di chuyên và vê nh~n thûc vit$c di chuyên cua bo ph~n dân cu't~i chÔ ; mot bàng hôi khac dành cho nhung ngu'oi di chuyên da quay vê trong 56nhùng ngtfai da tù'ng d TP HÔ Chi Minh. .

èJ ndi dên, mot cuoc diêu tra vê chinh bàn thân ngu'oi di chuyên da du'<;1c thvchi~n. Nhùng câu hôi dijc bi~t du'<;1c dijt ra, nhu'ng dÔng thoi cüng c6 nhùng câu hai

l "However, in a market economy the best internaI migration policy is no direct migration policy".

7

Dt! an nghiên cûu "Di dân nông thôn-thành th; din TP.HCM"

tu'ang t\l'vâi nhung câu hai da du'çJc â~t ra vâi gia dlnh h9 Ci làng quê, da cho phéplàm phong phu thêm b~ng nhung so sanh.

MQt sô'khai ni~m và dinh Ilghla

Hi? gia dinh: là don vi bao gÔm nhung ngu'è1i c6 quan h~ huyêt thong ho~c hôn nhânho~c quan h~ nuôi du'ông, c6 quy thu chi chung và cùng song trong môt càn nhà.

Chu ho.": là ngu'èli d~i di~n cùa hÔ gia dlnh, du'çJc cac thành viên trong hÔ thù'a nh~n2.

Nguài di chuyin: là ngu'èli sinh ra t~i Long An nhu'ng hi~n nay dang sinh sÔng angoài tinh Long An da du'çJc 6 thang tra lên.

Nguài di chuyin dtn TPHCM: là ngu'èli sinh ra t~i Long An, nhu'ng hi~n nay dangsinh sÔng t~i TPHCM da du'<Jc 6 thang tra lên.

Nguài di chuyin quay tra vi:: là ngu'è1i sinh ra t~i Long An, tru'âc dây da tù'ng sÔng CiTPHCM tù' 6 thang tra lên và hi~n nay dang sinh song t~i Cân GiuQc:

VÙllg và tlziti gia'll Ilghiên CI?ll

Ngoài vùng dô thi TP HÔ Chi. Minh, vân dê d~t ,ra là xac dinh cha du'<Jc mQtvùng xuâ't cu' c6 y nghia khi mà không thê vdi tdi m9i vùng 'xuâ't cu cua ngu'èli dichuyên dên Thành ph6 HÔ Chi Minh, v6n di phân bÔ kh~p cà nu'âc.

Vâi nhung s6 li~u th6ng kê hi~n c6 t~i Thành phÔ HÔ Chi Minh, cho thâyvùng c6 s61u'çJng dân nh~p cu' !dn nhât vào TP HÔ Chi Minh là vùng dÔng bàng sôngCun Long. Trong nQi bQ vùng này, tinh Long An.1à tinh tiêu biêu nhât trong cacdong di dân vê thành ph6, cà vê tÔng s6 tù' tru'âc èiên nay lân vê thè1i gian gân dây.Dân nh~p cu' vào TPHCM c6 nguÔn g6c Long An chiêm ty l~ 7,3% tÔng so di dân tÙ'nàm 1976 dên 1995.,

Trong ph~~m vi tlnh Long An, huy~n Cân GiuQc, giap ranh vâi Thành ph6 HÔChi Minh, da âu'çJc chinh quyên câp tinh, t~i tinh ly' Tân An, ghi nh~n là c6 nhungdong di dân quan tr9ng nhât. Tiêp theo d6, mQt vùng gÔm khoàng 30.000 dân cllahuy~n Cân GiuQc du'<Jc ch9n nghiên cU'u, theo so li~u hi~n hành cua tinh, dê cha

2 à ViÇL Nam, khai niçm chù h(> Lrong cac CUQC di6u Lra HOB déu ap d\lOg dinh nghla này, nhu'ng[rang nhiéu lru'è1ng h<,jp, ngl1è1i dân lheo'lh6i quen vân hiêu chù hO chînh là ngu'è1i dlÎng tên làm chùhO trang hO kh~u lhu'è1ng lru. Khlii niçm này không phài luc nào cilng gi6ng véli djnh nghïa dîi nêuvl n6 mang linh chtÎl hành chinh hon là phan anh vai lrû kinh lê-xii hQi dich thlfc cùn ngu'è1i étûnglên làm chù hQ.

8

1111111111111111111

•

11111111111111111111

DL! annghién câu "Di dûn IlÔllg thôn-thànlt thi défI TP.HCMJ'

phép n~m b~t dl1Qc H nhât 1.000 ngu'ùi di chuyên vê Thành ph6 HÔ Chf Minh. MOtvùng liên nhau da dl1ç1c giâi h;;m, gÔm ba xa Tân Kim, Phl10C L~i và Trl1(Jng Binh.

Vi~c phân tfch cha phép phân bi~t ba giai dOé;ln di chuyên : trl1ôc 1975 (thùidiêm th6ng nhât dât nu'dc), 1976-1986 (tntôc B6i môi kinh tê), tü 1987 cha ôên thai

diêm diêu tra (sau B6i môi kinh tê).

Quy trlll!z c!zfJ7l mOu

Quy trlnh chQn ~âu du'ç1c thê hi~n (j so ôÔ kèm theo.

Trong giai dOé;lh dâu cua cUQc diêu tra, Ci vùng nông thôn dl1ç1c chQn (thang 1narn 1999), vôi mQt bang kê so bQ (vong 1) chung tôi da xac dinh du'ç1c 5.705 hQ giad1nh vôi 28.113 nhân.1<hâu, và 3.548 ngl1ai g6c Ci dây hi~ri dang cu' tru noi khac.Nhung ngu'ai s6ng Ci rihung noi khac này gÔm chu yêu là con cai cua nhung ph\! nuhi~n cu' tru d Cân Giuôc, nhu'ng cüng co nhû'ng ngu'ai khac, mà chung tôi cüng da ll1uy ghi l~i. cân ghi nh~n râng chi co thê nâm b~t ôu'ç1c nhung gia dinh ôa' ra di ca nhàthông qua vi~c hai nhung ngu'ai thân con Ci l~i.

d cUQc diêu tra hQ gia dlnh (vang 2), chung tôi da tuyên chQn nhung hQ ôu'ç1c

phong vân vôi vi~c ap d\lng ty l~ diêu tra xac djnh cho cac lo~i hQ gia ôInh Ci cac ôjabàn diêu tra nhu' sau : lA s6 hÔ không co ngu'ai di chuyên vê Thành ph6 HÔ Chf

Minh, 2/3 s6 hÔ co ngu'ai di chuyên vê Thành ph6 HÔ Chi Minh và 113 s6 hQ congu'ai di chuyên trCi vê. Chung tôi dâ chçm cac hô trong danh sach theo thû tv chadên khi du sÔ theo dung cac ty 1~ dâ nêu. Qua trlnh này giup cho diêu tra viên ôu'ç1c

dê dàng thu~n 1ç1i trong công vi~c cua vong 2 và ôê giup vi~c kiêm soat ôu'ç1c dêdàng hon v1 thû tv danh sach cac hQ theo sat 1Q trlnh cua diêu tra viên trên thvc têhi~n tru'ang. Qua trlnh này cüng co f hi~u qua tô' hçp' (effet de grappe) trong nQi bQ

môt dia bàn diêu tra VI nhùng hô phâri b6 gân nhau co thê gi6ng nhau hon là vôinhùng hQ Ci xa. Biêu do gia dinh tru'ôc ding tfnh dÔng nhât trong cac dia bàn diêu tra,và tinh di bi~t giua cac dia bàn diêu tra là kha cao. Nhu'ng' hi~u qua tô', hçp' nàynh1n chung co h~n chê, VI trong vèmg hai Ci cac dia bàn, cac hQ co hay không congu'ài di chuyên dêu co xac suât du'ç1c Hm thây tu'ong du'ong nhau trong mâu nghiên

cûu. Cân ghi nh~n ding môt hô gia dlnh co thê co cùng mQt luc môt ngu'ai di chuyên

dên TPHCM và môt ngu'ai quay trd vê tÙ' TPHCM ; rnQt vài hô dÔng thai thê hi~n\

trong nhom này và trong nhom kia. cân ghi nh~n thêm ding, nhung hô co cùng ffiÔtluc ngu'ai di chuyên vê Thành ph6 HÔ Chi Minh và noi khac da bi lo~i ba ra khaimâu tru'ôc khi rut chQn cac hô, nhâm khoanh l~i dê làm ra anh hu'Cing d~c bi~t cua didân vê Thành phÔ HÔ Chi Minh.

9

DI! an nghiên cûu "Di dan nông thôn-thành thi dên TP.HCM H

Do v~y, Cl yang hai chung tôi da tié'n hành phông vân 804 hl? gia dlnh khôngnguài di chuyên (bang hôi kinh té' xa hl?i) , 1.056 hl? gia dlnh vdi 1.906 nguài dichuy€n vê Thành phÔ HÔ chi Minh (bang hôi kinh té' xa hl?i và bang hôi nguài dichuy€n t~i Thành phÔ HÔ Chi Minh), 670 nguoi quay trd vê sÔng trong 449 hQ giadlnh (bang hôi kinh té' xa hQi và bang hôi nguoi quay trd vê).

d giai do~n hai cua cUQc diêu tra (thang 4 và thang 5 nam 1999), sau khi dalo~i tr'Ù' 33 nguài di chuyên mà ndi dé'n là cac huy~n Cu Chi và Cân Già, chung tôida tlm kié'm dê c6 duÇic 1.873 nguài di chuy€n trong ph~m vi Thành pho HÔ ChiMinh. 528 nguài trong sÔ h9 da dUÇiC phông vân. Chung ta së xem xét d phân saunhüng 19 do và h~u qua cua vi~c giam sÔluÇing mâu này.

Bang hoi

Nhüng bang hai khac nhau dUÇiC thê hi~n Cl phân phl,l h:lC :

Bang hôi hl? gia dlnh (Cân Giul?c)Dl,l' li~u hai budc :

Budc 1 : Kê khai cac hl? gia dlnh cua vùng xuât cu, trong d6 nhüng thông tin cd ban.vê nhân khâu hQc cua nhüng nguài dân cu tru t~i chÔ dUÇiC thu th~p và tât ca nhüng .nguài con cùa nhüng ph\l nü ké't hôn cu tru Cl bên ngoài tinh Long An ; dÔi vdi nhüngnguài này, cac thông tin cd-ban và ndi cu tru dUÇic ghi nh~n ; ml?t câu hôi b6 sungtbêm liên quan dé'n nhùng thành viên khac cùa hQ gia dlnh hi~n dang sÔng Cl bênngoài. Bang kê này liên quan dé'n 5.705 hl? gia dlnh, 28.113 nhân khâu cu tru t~i chÔvà 3.548 nguài cu tru bên ngoài.

Budc hai : 3 phân :- Nhùng d~c diêm câ nhân chi tié't hdn vê cac nhân khâu,. bao gÔm ndi sinh, trlnh

dQ hQc vân và tlnh tr~ng vi~c làm trên ml?t mâu gÔm 2.168. hl? gia dinh và 12.975nhân khâu. Nhüng hl? gia dlnh này dUÇic phân bÔ nhu sau : hl? gia dinh khôngnguài di chuyên : 804 ; hl? gia dinh c6 nguài di chuy€n song t~i Thành pho HÔChi Minh và không c6 nguoi quay trCl vê : 915 ; hl? gia dlnh không nguoi dichuyên và c6 nguoi quay trd 'vê : 308 ; hl? gia dinh "h6n hÇip" bao gÔm ft nhâtmQt nguoi di chuyên t~i Thành phoHÔ Chi Minh và ml?t nguài quay trCl vl': 141.Nhùng d~c diêm vê nhà Cl và trang thié't bi cua hQ gia dlnh ; quan diêm t6ng quatcua nguoi duÇiC phang vân vê hi~u qua cua vi~c di chuy€n (tich cl,l'c và tiêu cl,l'c)doi vdi ban thân hl? gia dinh mlnh, 1àng xa và dât nuéJc. Mâu gÔm 2.168 hQ giaûlnh.

10

11111111111111111111

D~( UI/ IlSlliêll CI~U "Di clÛllllÔlIS tllÔIl-thimh thj c1êil TP./iCM"

S(J DÔ CHQN MAU

Xac djnhNOC

t(,li TP HCM

(2963 NOC)

11111111111111111111

, Xac dinh cac hÔgia ôlnh khôngco NOC t~i TP

HCM(3269 hÔ)

.,Ir

Tuyên chQn cac

hô gia dlnh

không co ngl1è1i

di chuyên nào ca

Ty 11$ chQn mâu ,.

14 hô gia dlnh

không NOC t(,li '.'T'Pl-Trl\/f

Bang hai kinh tê

xa hôi

(804 hô gia dlnh

không ngu'èJi di

chuyên)

Bang kê (28 113

.khâu, 5 705 hô)

Xac dinh cac hôgia dlnh co NDC

t~i TP HCM(1 590 hô)

r

Ty 11$ chQn mâu2/3 hô \Zia dlnh

Bàng hai kinh tê xahÔi và bang hôi NOC

t~i TPHCM(l 056 hé) gia dlnh,

1906NOC,

trong do Om kiêm

1 873 và Om thây

528

11

Xac âinh cac hOgia dlnh co NDC

trd vê tù' TP

HCM Cl 334 hO)

,Ir

Xac djnh NOC

trd vê tù' TP

HCM (2120

NOC trd vê)

Ty 11$ chQn mâu1/3 hô \Zia

,Ir

Bang hai kinh tê xahôi và bang hai

ngl1è1i trè1 vê

(670 ngu'ai trè1 vê tù'

TPHCM,

trong 449 hô giadlnh)

DI'an nghiên cûu ~Di ddn n8ng tMn-thành th; dên TP.HCM" .

- Nhii'ng thông tin vê ngl1ai di chuyên sÔng t~li Thành phÔ H5 Chf Minh:a) Tntdc khi di chuyên : nhii'ng d~c di~m nhân khâ'u hQc b5 sung, hQc vân, viec

làm, d9ng ca ra di, diêu kien di chuyên ;b) Trang thai gian à t~i Thành phôH5 Chf Minh: sal~n vê tham quê, salân gia

dlnh à quê lên tham viêng, sa lân liên lé).C bàng dien tho~i, thu' tft', viec gàitiên hàng vê quê và ngu'<Jc l~i vê Thành pha H5 Chf Minh, nhû'ng quan niemdai vdi viec di chuyên, nhü'ng quan niem dai vdi viec thu'ang xuyên dichuyên, d9ng lI!c ra di tft' Thành pha H5 Chf Minh, dia chi chi tiêt cua ngl1aidi chuyên tl;li Thành pha H5 Chf Minh. Bang hai này liên quan tdi 1.906ngl1ai di chuyên tft' 1.056 ho gia dlnh. .

Bang hai ngl1ai quaytrà vê (Cân Giu9c)Bang hai này g5m co 3 ph~n :- TInh tré).ng trl1dc khi roi Long An : tu5i tac và thai diêm ra di lân cuÔi, trlnh

dO hQc vân, Hnh trl;lng hôn nhân, viec làm, dong ca ra di, diêu kien ra di, dâtdai ho~c nhà cùa con hm giii' èJ nai ra di, nhii'ng hiêu biêt dai vdi nai dên,nhii'ng phl1ang tien mang theo.

- TInh tr?ng khi sang t?i Thành pha H5 Chf Minh : thai diêm dên Thành phÔ,thai gian lu'u l?i,· sÔ ngl1ai cüng cl1 tru, viec làm chi tiêt, nhung s1;1' giup dà dadl1<Jc nh~n, lo?i hlnh nhà à, nhii'ng chuyên viêng tham quê nhà và tft' quê nhà .lên chai, tiên hàng gài vê. .

- TInh tr?ng hien nay : thai diêm và phu'ang thlÎc trà vê, gia dlnh à l?i Thànhpha H5 Chf Minh, 1:9 do trà vê, s1;1' giup dà nh~n du'<Jc ngay khi vê quê, thaigian di tlm viec làm, quan niem so sanh dai vdi nhung diêu ki~n sang tl1ang

tl,l' èJ Thành pha H5 Chf Minh và èJ quê nhà, nhii'ng thu~n l<Ji và kh6 khan cuaThành pha so vdi quê nhà, u'dc muÔn roi khai quê nhà m9t lân nua.

Bang hai này du'<jc thl,l'c hi~n trên mot mâu vdi quy mô 670 ngl1ai quay trà vê,sÔng trong 449 h9 gia dlnh.

Biing hai ngl1ai di chuyên (Thành pha H5 Chf Minh)Bang hoinày g5m c6 3 ph~n :- Nhü'ng d~c diêm vê nhà èJ và trang thiêt bi cua h9 gia dlnh. Phân này n~m so

sânh tnjc tiêp vdi nhii'ng d~c diêm gia dlnh èJ quê và g5m nhü'ng câu haituang t1;1'.

- Nhû'ng â~c diêm cùa cac thành viên he> gia dlnh nai mà ngu'ài .di chuyên hi~n

dang sÔng à thành phÔ.Nhftng û~c ûiêm ngl1ai di chuy~n. Phân này g5m c6 3 phân: '

12

11111111111-111111111

11111111111111111111

Dt! dn nglziên câu ftDi dân nông tlzôlt-thànlz titi dêÎt TP.HCM·

a) Tntôc khi roi C~n GiuQc : thoi diêm ra di lân cu6i,. trlnh dQ h9C vân, tlnhtré,lng hôn nhân, vi~c làm, dQng cd ra ûi, nhung hiêu bié't û6i v(ji mji ûé'n, ûiêuki~n ra di (nhung ngu'oi di theo), nhung phu'dng ti~n mang theo, dât dai ho~cnhà cii'a con lu'u giu a quê nhà. .

b) Cuôc s6ng cua ngu'oi di chuyên té,li Thành ph6 H6 Chi Minh: nhung 19 doch9n Thành ph6 H6 Chi Minh làrn ndi ûé'n, ndi Ci té,li thành ph6, thèJi gian ûêdi tlm vi~c, vi~c làm dâu tiên du'Qc tlm thây, vi~c làm chinh hi~n nay, vi~c

làm ph\! thêm, thu nh~p, trÔng tr9t chan nuôi ph\! thêm, gai liên và hàng vêquê, vi~c sii' d\!ng 56 tiên hàng gai vê này, vi~c nh~n tiên hàng ttr quê nhà,·vi~c sii' d\!ng 56 tiên hàng nh~n du'Qc này, s6 I~n vê thâm quê, s61~n gia dlnha quê lên tham vie"ng, s6l~n liên lé,lc bâng ûi~n thoé,li, thu' ttr, dât ûai ho~c nhà

.cll'a con lu'U giu a ndi ra di, quan ni~n vê nhung thu~n lQi và kh6 khan cua·Thành ph6 so vôi 'C~n Giuôc, ûanh gia môt s6 diêu ki~n s6ng ,a Thành ph6H6 Chi Minh so y6i C~n GiuQc, quan ni~m cua ngu'di di chuyên dÔi vôi hi~uqua vi~c di chuyên dÔi vôi ban thân mlnh (tich clfc và tiêu clfc), dÔi vôi làng

. xa và quÔc gia, s~ thoa man vôi vi~c di chuyên và nhung 19 do.

c) Nhung dlf dinh tu'dng lai cua ngu'ai di chuyên : u'ôc mUÔn roi khoi Thành phÔHÔ Chi Minh và ~hûng 19 do, chQn llfc ndi ûên và dlf dinh thai diêm ra di.

Bang hoi này da phong vâ'n 528 ngu'ai di chuyên du'Qc tlm thây té,li Thành phÔ HÔChi Minh, sÔng trong 420 hQ gia ûlnh.

Nhung bang hoi da du'Qc hoàn thi~n cho vi~c phong vân thvc tê, môt cacht6ng quât vôi nhûng 'phu'dng thlÎc tra lài ma và slf hi~n di~n cua nhung ma s6, vàcho ca vi~c khai thac sÔ li~u, nhâm cho phép xii' 19 tn!c tiêp trên màn hlnh maytinh, không qua cac giai dOé,ln xii' 19 sÔ li~u trung gian.

IJilu tra thrjc dia

Biêu tra thlfc dia da du'Qc tiên hành vào thang giêng nam 1999 té,li C~nGiuQc và vào thang 4 té,li Thành phÔ HÔ Chi Minh.

Té,li cân GiuQc, ông ph6 chu tich Dy Ban Nhân Dân huy~n da giup chocUQc diêu tra hai can phèmg lôn dê làm nhà khach, cüng nhu' da cho mu'Qn hQitru'ong Wn cua huy~n dê tÔ chlÎc t~p huân diêu tra viên và ki,êm soat viên. BàTru'ang phong Lao dông huy~n da ra thông bao tuyên ch9n 50 diêu tra viên vàkiêm soât viên. 40 diêu tra viên và 5 kiêm soât viên ûa ûu'Qc tuyên ch9n té,li chf>.5 kiêm soâtviên côn lé,li da du'Qc can bQ Vi~n Kinh Tê dam nh~n. 3 can ,bQ khaccua Vi~n Kinh Tê dam nh~n nhi~m V\! giam sat viên. Nhûng can bQ Vi~n Kinh

13

D/f an nghiên cuu "Di dân nông thôn-thành thi dln TP.HCMH

Tê' thl;l'c hi~n vi~c huân luy~n và nhung hQc viên tÔt nhât da du'<;1c giù ll;li làmkiêm SOêlt viên (so d~ 1). Vi~c huân luy~n du'<;1c thl;l'c hi~n hai l~n theo hai bu'dc

cua cUQc diêu tra, vôi nhung bang hai liên quan. Trong vùng xuât cu', bang kê

hQ gia dlnh da du'<;1c thl;l'c hi~n giua hai bu'dc t~p huân này.

T;;ti Thành phÔ H~ Chi Minh, 12 diêu tra viên t;;ti Vi~n Kinh Tê' da du'<;1c "

huân luy~n (biêu 1). Vi~c kiêm soat và giam sat du'<;1c can bQ cua Vi~n Kinh Tê'

và CEPED dam bao thl;l'c hi~n. NQi dung cac bu6i huân luy~n bac g~m vi~c

nghiên cûu câch thûc tl;l' giôi thi~u mlnh và gidi thi~u vê cUQc diêu tra, vi~c "triênkhai thl;l'c dia, câch danh dâu cac hQ gia dlnh, cach thûc ghi phiê'u, kiêm soat và

t6ng h<;1p l;;ti. Chung tôi không muÔn sa dà vào nhung khia c;;tnh nàY~ rât quantrQng nhu'ng là c5 diên. RB ràng c~n ghi nh~n mQt cach co ban là" dê cho vi~c

phân tich tinh chinh xac cua vi~c ghi phiê'u, thl ngay trong khi dào t;;tO 'cting nhu'khi tiê'n hành diêu tra, mÔi thành viên cua nh6m dêu phai ghi chép tôt. "

CUQc diêu tra thl;l'c dia da du'<;1c khdi d~u bâng mQt cUQc v~n dQng tuyên . "

truyên cua chinh quyên dja phu'ong, vôi phu'ong thûc ho~c là t6 chûc mQt hQi

nghi toàn thê do ông ph6 chu tich Dy Ban Nhân Dân Huy~n chu td (nhu' èJ C~nGiuQc) ho~c là nhùng cUQc g~p m~t dia phu'ong câp phu'èfng ho~c l'à nhùng bu6i

làm vi~c vdi chinh quyên sd t;;ti (nhu' d Thành phÔH~ Chi Minh).

Nhùng hlnh anh C\l thê và nhùng diêu ki~n cua cUQc diêu tra du'<;1c trlnh

bày d bang II (cac lo;;ti ph'u'dng ti~n di chuyên da sÙ' d\lng), III, IV (diêu tra t;;ti

C~n GiuQc), V vàVI (diêu tra t;;ti Thành phÔH~ Chi Minh).

Nhu' thu'èfng xay ra, mQt sÔ vân dê da xay ra tu cUQc diêu tra thl;l'c dia du'<;1cnêu lên nhâm tranh khai nhùng sai s6t này cha tu'ong lai:

Vi~c huân luy~n diêu tra viên da phai b~t d~u l;;ti l~n thû hai, cha ca C~n

GiuQc và Thành phÔ H~ Chi Minh, VI nhiêu thi sinh du'<;1c tuy~n chQn dakhông c6 m~t trong ngày d~u tiên ; thl;l'c ra, sÔ lu'<;1ng d6là không du.

ovùng nông thôn, tlnh dQc l~p cua cac diêu tra viên ydi chinh quyên dia

phu'ong da không du'<;1c dam bao, vl mQt sÔ hQ da tù'ng là diêu tra viên hi~n

hành cua don vi hành chinh xa, vdi nhung kinh nghi~m sâu rQng cha tât cacac lo;;ti diêu tra (t5ng diêu tra dân sô, cac cUQc diêu tra kinh tê'-xa hQi),

Ngu'<;1c l;;ti, nhùng diêu tra viên nhln chung là nhùng sinh viên, mà dôi khi t;;tmgac l;;ti vi~c hQc dê kiê'm mQt it tiên cha phép hQ theo du5i viec hQc "Viec phân bÔ nhung ngu'èfi di chuyên cha tù'ng diêu tra. viên dê tlm kiê'm t;;tiThành .phÔ H~ Chi Minh da không th~t tÔi u'U. Biêu này'da bUQc nh6m dl;l'an

14

11111111111111111111

Hua'n luy~n diêu Ira viên (1)

JJuan luy~n tli~u Ira viCIl (4)

Hua'n luy?n <1iéu Ira viCn (2)

Thành Ph6 Hô Chi Minh

r

Hua'n luy~n uiéu Ira viên (3)

Hua'n luy~n ùiêu Ira viên (I)

Hulin luy~n diêu Ira viên (2)

Dàng ky Ut! luyén ûi{Su Ira vien

Diêu tra di dân nông thôn-lhành tht den Thành Phô HÔ Chf MinhHuâ'n luy~n diêu tra viên u;ü eân GiuOc và t~i Thành Ph6 HÔ Chf Minh

•

1111111111111111111

1

...di b<>

...bàng xu6ng ~ll<lY

... b&ng « Honda ôm »... b&ng xe haï

...bàng « xe lam »

Diêll tra di dân nông thôn-thành th! den Thành Ph6 HÔ Chf MinhM(H 56 phuang ti~n di chllyên

xe mà ngl1ài ta leo lên phfa dàng sau

1

1

11

1

11

1

11

1111

11111

...b~ng xc g<1n may El.tlOi khi v6i IlhVlIg chic'c du t:hOllg chenh

Diéu Ira I~li Trvùng I31nh (4)

Diéu Ira Il;Ii Trl1àng B1nh (3)

Diéu Ira Il;Ii Tntàng B1nh (1)

Dieu Ira I~i Tnlàng B1nh (2)

Diêu tra di dân n6ng th6n-thành th! dén Thành Ph6 He> Chf MinhDiêu tra l~li Cin Gi uQc (1)

Diéu Ira tl;li Phl1ae L~i (2)

Kiém Ira bàng haï Il;Ii Phl1ae Ll;Ii

11111111111111111111

Diéu tra t<).i Tan Kim (4)

Dieu tra t~i Tan Kim (3)

Dieu tra t~i Tan Kim (2)

Diéu tra t~i Tan Kim (1)

Diêu tra di dân nông thôn-thành th! dén Thành Ph6 HÔ Chi MinhDiéu tra t~i Clin Giu()c (2)

Dieu tra t~i Trvang B1nh (6)

Dieu tra t~i Trvàng B1nh (5)

Kiém tra bàng haî t~i Trvàng Blnh (2)

Kiém tra bàng hôi t~i Trvang Blnh (1)

11111111111111111111

Diêu tra l;;t.i Qu~n la

Thông tin cùa chinh quyén t'.li Nhà Bè

Diêu tra di dân n6ng th6n-thành th! dén Thành Ph6 H6 Chf Minh. Diêu tra lai Thành Ph6 HÔ Chf Minh (1)

, ?Diéu tra t<,li DInh Chânh (4)

Diéu tra t~i Bînh Chanh (3)

Diéu tra t'.li B1nh Chanh (2)

11111111111111111111

Diéu Ira l<,Ii Nhà Bè (6)

Diéu Ira Ii,\i Nhà Bè (5)

Diéu Ira Il;Ii Nhà Bè (4)

Ngubi dUÇ1c phong vifn l<,Ii Nhà BèDiêu Ira l<,Ii Nhà Bè (3)

Diéu Ira li,\tNhà Bè (2)

Diéu Ira viên Ii,\i Nhà Bè

. .. .J: Of

Diêu Ira l<,Ii Nhà Bè (1)

Diêu tra di dân nông thôn-thành th! dên Thành Ph6 HÔ Chi MinhDiêu tra t~l.Ï Thành Ph6 HÔ Chi Minh (2)

11111111111111111111

11111111111111111111

Dt! an nghiên cûu "Di dân nông thôn-thành thi dê'n TP.HeM"

hai lân làm mçt cUQc 'rà soat't~p thê <1 nhtfng vùng xa xôi heo Janh (16 hoànlh~ll1h công viçc.Cu6i cùng, chung tôi da dânh gia không dây du vâ'n dê dia chi cua nhùng

ngu'ai di chuyên téJ.i Thành ph6 HÔ Chi Minh. Ngay Cf khâu kiêm soat cacphiêu hôi trong vùng xuâ't ctt dê h?n chê nhung sai sot cüng không du'ç1c làmchu dao do v~y mQt cuoc diêu tra d~c bi~t kéo dài mot ngày nhâm bG sungmot s6 dia chi dâ phai du'ç1c t5 chûc và dâ thu th~p dU'Qc thêm mQt s(') (11a chI

cân thié't. M~t khac, tinh chinh xac cua cac dia chi cân thiêt dê tlm kiêm CimQt s6 qu~n huy~n nai ctên ôa không cao, d~c bi~t liên quan dê'n cac huy~n

ngo?i thành, v6n vân con là vùng nông thôn. d nhûng nai này, tên ngu'èJi dichuyên phai di kèm theo tên ngu'ai chu hO môi c6 thê Hm thâ'y du'ç1c, riêngtên xâ âp kh~ng thl không du VI cac ngôi nhà trong cac xâ âp này không c6s6 nhà và tên du'ang. Liên quan dé'n vân dê dia chi này, chung tôi da ghinh~n mQt câch thu vi trong khi di thvc dia là mot s6lôn nù làm chu hO VI mQtlà hl;) Cf trong nhùng ngôi nhà thuQc vê riêng hl;> và hai là mot s6 da trd thànhchu hQ trong thai ky chié'n tranh, vôi sv vâng m~t cua ch6ng h9, và hl;> vântié'p Wc giii' l?i tlnh tr?ng này khi ngu'èJi chÔng da quay trd vê. Dôi khi vi~c hQdang ky là chu ho trong cac s6 bo cua chinh quyên dia phu'ang càng làm kh6khan thêm cha vi~ctim kiêm VI nhii'ng ngu'ai trong x6m thu'èJng biêt tên

chÔng nhu' là chu ho. Ngay cà khi chung tôi khai thac duli~u hêt sûc công

phu nhùng lo~i s6 bO cua huyçn Blnh Chanh, lé;li Thành phÔ HÔ Chi Minh,nhu' s6 nhân khâu thu'èJng tru, s6 t?m tru và kêt qua tên hl;) chu ho tu cuocT6ng'diêu tra dân s6 thang 4 nam 1999, thl da không tlm thâ'y bâ't ky mot

ngu'ai di chuyên vôi mot dia chi không dây du. Hay cùng nhau nghiên cûumot cach chinh xac hon cach thûc giai quyêt cac dia chi này.

Vi~c xit ly dia chlllgltO'i di chuyill ({li Thàllh plz6H6 Ch{ Millh

Tu cUQc diêu tra d vùng nông thôn, chung tôi da tim thâ'y st! hi~n di~n cua1.906 ngu'ai di chuyên và dâ tiên hành nh~p à van phèmg vôi mOt ngu'èJi dichuyên cha mot phiêu (biêu 1). Nhiêu nguyên tâc dâ du'çlc th\ic hi~n :

Nhii'ng ngu'ài di chuyên dên cac huy~n Cu Chi và cân Gia, v6n s6 luç1ngkhông nhiêu (33), da du'çlc lo?i bo, VI nai dên cua h9 là mot vùng nông thônhoàn toàn, rât gi6ng vôi nai hQ ra di, và do v~y 0 dây là môt cuoc di dânnông thôn-nông thôn.

15

Biêu 1 : Phân bÔ Ngu'ài Di Chuyên (NDC) theo xà il quê ndi ra di, dia bàn diêu tra, dia chi dây dù và tlnhtr~ng co dit%n tho~i, tru'ôc khi xac rninh l~i bâng dit%n tho~i

Xà Bia i - 56 ngltèJi di chuyên S6NDC Bja chi dây dù Bja chi không Không %NDC %NDC

bàn dUQc khai bao dUQc ûm d~y dù dia chi vdi dia không

diêu kiêm- chi dây co dia

tra dù chi

: Tang Trang Trang Tang Trang d6 dia Trang d6 dia Tang Trang d6i A! d6 d6 Cù s6 chi âltàng chi âltàng ph6

A!h9 gia âlnhsa sa

1 Cân Chi phÔ d~y dù không dây dù c6NDC!:-:,GièJ vdi dia chi

i.-

dây dù1 B.T BTndi B,T BTndi!

nhà làm nhà làmviçc. viçc.

(1) (2) 1 (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) - (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16)Tân Kim 01 89 - - 89 53 - - 7 ' - 34 14 2 59,6 2,2

02 69 1 - .68 13 1 - - - 43 16 12 .19,1 17,603 73 1 - 72 32 1 4 1 - 36 5 4 44,4 5,604 23 - - 23 6 - - 14 .... 26,1 13,0- • - - -'05 27 2 - 25 9 - - 1 4 16 2 - 36,0 0,006 56 - - 56 24 - 2 - - .30 6 2 42,9 3,607 8 - - 8 3 - - - - 5 - - 37,5 0,0

-,

08 62 - - 62 14 l - 1 - 27 8 21 22,6 33,9'... .-

09 56 1 1 54' 25 2 - - - 23 12 6 46,3 11,1-10 40 1 1 38 17 1 - 2 - 21 4 - 44,7 0,011 . 34 34 14 .... 1 1 1 15 8 5 41,2 14,7- - "12 44 - - 44 8' 1 - 1 - 28 9 8 18,2 18,2

1

13 . 18 - - 18 14 4 - - - 3 -1

1 77,8 5,614 29 - - 29 15 - - 2 - 14 - - 51,7 0,0

Tdn~ cQn~ - 628 6 2 620 247 14 7 16 5 309 83 1 64 39,8 10,3

:; ".

-------- ------------

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (la) (11) . (12) (13) (14) (15) (16)Phudc Ll;iÎ 15 53 - - 53 9 - - - - 36 2 8 17,0 15,1

16 59 1 - 58 19 - - - - 34 - 5 32,8 8,617 75 - - 75 18 4 - 1 3 49 11 8 24,0 10,718 68 - - 68 1 - - - - 66 - 1 1,5 1,519 85 - 2 83 36 4 l' 7 2 43 13 4 43,4 4,820 45 2 - 43 6 - - 1 - 33 - 4 14,0 9,321 66 - - 66 40 5 - 8 - 24 5 2 60,6 3,022 81 6 - 75 36 2 - 1 - 22 3 17 4.8,0 22,723 19 - - 19 5 - - 1 1 11 - 3 26,3 15,8.24 35 1 - 34 7 - - - - 20 1 7 20,6 20,625 14 - 4 la - - - - - la - - 0,0 0,0-

, 26 38 3 - 35 24 4 1 5 3 8 6 3 68,6 8,627 11 1 - la 2 - 2 - - 8 - - 20,0 0,028 24 1 - 23 15 - 1 3 1 2 2 6 65,2 26,1

T6nR sô' - 673 15 6 652 218 19 5 27 ·10 366 40 68 33,4 10,4

..

- --

. "

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) . (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16)Tnt<'Jng 29 50 - - 50 12 1 - 1 - 19 5 19 24,0 38,0Blnh

30 82 1 1 80 31 9 - 6 1 46 8 3 38,8 3,831 76 - - 76 15 5 - 3 - 59 3 2 19,7 2,632 76 - - 76 16 3 - 7 - 37 6 23 21,1 30,333 40 - - 40 18 - - 2 - 17 5 5 45,0 12,5 .34 80 2 - 78 31 8 1 5 2 39 13 8 39,7 10,335 44 - - 44 16 3 1 10 - 26 2 2 36,4 4,536 42 - - 42 26 1 1 2 1 9 5 7 61,9 16,737 22 - - 22 10 - - - - - 8 - 4 45,5 18,238 21 - - 21 10 - - 1 - 7 - 4 47,6 19,039 41 - - 41 19 4 - 9 - 22 2 - 46,3 0,040 31 - - 31 20 - - 4 - 8 2 3 64,5 9,7

Tdngsd - 605 3 1 601 224 34 3 50 4 297 49 80 37,3 13,3TÔng - 190 24 9 1 873 689 67 15 93 19 972 172 212 36,8 11,3cQng 6 .

11111111111111111111

INu/I IIglriêl1 cûu "Di c/cÎl1 "ôllg tMII-tlu/ll1r thi dêll TP./lCM"

Nhüng ngltoi di chuyên không c6 dia chI ho~c là vôi mOt dia chI không dây duulfçJc Ilfu giG' 19-i nê'u hQ uttçJc khai bao tu mOt hO mà trong hO u6 con c6 mOL ngttùidi chuyên khac c6 mOt dia chi dây' uu vôi hy vQng là së, hüi' ngttùi di chuyên vôiuja chI ddy du này vè dia chi nhung nglfùi di chuyé'n cùng hO Jl(li ra di.Nhüng ngltoi di chuyên không c6 dia chI ho~c là vôi mOt dia chI không dây du bilo~i bo nê'u hO gia' dinh d quê không khai du'<;1c il nhât mOt ngu'oi di chuyên khacc6 mOt dia chI dây ~u.

Nhüng ngu'oi di chùyên c6 mOt dia chI dia ly dây du (qu~n, tên ôt(ùng phÔ, sÔnhà) ho~c mOt s6 di~n tho~i, ho~c là d nhà riêng, ho~c là d ndi làm vi~c du'çJc coi làc6 dia chI dây du,. d nhiÎng vùng nông thôn cac huy~n ngo~i,thành, ngu'oi ta xemmôt dia chI dây du là m0t dia chI c6 tên xa. '

Trên tÔng s6 1.873 ngltoi di chuyên, 689 (36,8%) c6 dia chI dây du (theo dinhnghla d trên), 972 (51,9 %) c6 dia chI không dây du (trong s6 d6 c6 172 ngttoi ho~clà 17,7 % cua tÔng s6là d trong mOt hO gia dlnh c6 ft nhât mOt ngttoi di chuyên vôiuia chi u~y du) và 212 (11,3%) không c6 mOt dia chi nào ca.

Nhüng ly do không c6 dia chi ho~c co dia chI không dây d\i râ't da d~ng :Cha my ngltoi di chuyên không biê't dia chI cua hQ. Ly do n'ày c6 thê du'ong nhu'là ky l~, nhltng thl,l'c tê' là dung trong tru'ong h<;1p mà rât il cha.'my c6 cd hOi dùngdia chI này (ND. fJi g(ji th/;{ chang hÇln). HQ thttong biêt cach tv di dên nhà ngltoidi chuyên, màkhông cân dia chI cl). thê. Diêu này ding r6 ràng xay ra khi ngu'oidi chuyên ra di không dê l~i tin tûc gi.Cha my n6i mOt cach Id ll:ing, không n6i dây du vê dia chi ngu'oi di chuyên VI S9rdi vào ca~ Onh huÔng xâ'u châng h~n ngttoi di chuyên không c6 hO khâu thu'ongtru t~i Thành ph6 së g~p rl1c r6i. C6 thê nh~n thây ding hO khâu không con là ràocan cha vi~c di chuyên, nhltng yêu t6 này vân c6 môt vai tro nhâ't dinh trong vi~c

thu th~p cac dia chi, c6 thê d~c bi~t là d6i vôi nhüng ngttoi di chuyên mà uakhông thê thu th~p bât ky mOt dia chI nào. ,Vi~c bo qua cua diêu tra viên. D6 là trltèJng h<;1p mà diêu tra viên bô qua câu hoivê dia chI ho~c là không dành thoi gian dây du dê d~t ra cac câu hoi c6 liênquan. Nhüng sai s6t này c6 quan h~ vôi vi~c kiêm soat không dây du cac banghoi ngay t~i hi~n tru'ong.

Ly do cu6i cùng này c6 thê du'<;1c coi nhu' là ly do chinh cua nhung dia chi saivà vi~c không ghi nh~n du'çlc dia chi, khi xem xét nhüng kêt qua theo 'dia bàn diêu

tra, nghla là theo diêu tra vi~n. Do v~y, ty l~ ngu'oi di chuyên vôi môt dia chi dây dubiên dOng theo diabàn diêu tra tu 0 % (dia bàn diêu tra 25) dên 77,8 % (dia bàndiêu tra 13) và ty l~ ngu'oi di chuyên không dia chI cüng biê'n dOng ttt 0 % (dia bàndiêu tra la, 25, 39) dên 38,0 % (dia bàn diêu tra 29). Ngltoi ta da mong dçJi ding da

19

DIf an nghiên cûu "Di dân n6ng tMn-thành thi Mn TP.HCM"

c6 thê c6 du'çJc mQt s6lu'çJng gâ'p dôi nhil'ng ngu'oi di chuyên vdi mQt dia chI dây dit..

Tht;(c ra, bang hôi dang lê cân c6 mQt câu hôi d~c bi~t vê 19 do không khai bao diachI, dê bUQc diêu tra viên t~p trung n6 lt;(c khai thac chi tiêt này.

Nhil'ng dia chI vdi s6 di~n tho~i du'çJc coi nhu' là dây du da du'çJc xac minh sau

d6 t~i van phèmg bang cac cUQC gQi ca nhân. 194 (10,4%) c6 mot di~n tho~i, ho~c làd nhà riêng (160 trong s6 hQ), ho~c là d nai làm vi~c (34 trong s6 hQ), (s6 tru'ong hçJpc6 2 s6 di~n tho~i, d ca nhà riêng và nai làm vi~c du'çJc coi nhu' là râ't H). Nhil'ng st;(xac minh, cung nhu' nhil'ng kiêm soat b6 sung vê dia chi, du'a dên vi~c lo~i bO ho~c

ghép 28 ngu'oi di chuyên vdi di~n tho~i, nhu'ng không thê liên l~c và 2 ngu'oi dichuyên vdi dia chi không dây du, do v~y da du'a so ngu'oi di chuyê'n vdi dia chi dâydu con 661 và s6 ngu'oi di chuyên vdi dia chi không dây du lên dên 170 (biêu 2). D6i

vdi. nhil'ng ngu'oi di chuyê'n không liên l~c duçJc bang di~n tho~i, chung tôi da g~p

nhiêu tru'ong hçlp khac 'nhau : s6 di~n tho~i không dung, thu'ong xuyên yang m~t

không tra lOi, tft' ch6i cha dia chi, ho~c nguoi dn gQi da chuyên chÔ d.

-Nhil'ng phiêu ca nhân da du'çJc nh~p cha tft'ng ngu'oi di chuyê'n c6 dia chi dây

du, kèm theo phiêu ca nhân nhùng ngu'oi di chuyê'n khac -cùng gia dlnh d eân GiuQc.

Nhùng phiêu này dUçJc sap xêp theo qu~n, huy~n nai ngu'oi di chuyên' cu tru, nham

chI dân ch~ diêu tra viên. MQt chuyên di eân GiuQc b6 sung trong qua trlnh tht;(c

hi~n cUQc diêu tra d Thành pho da cho phép c6 thêm dUçJc mQt s6luçJng dia chi nhâ't

dinh ; trong vi~c này, chung tôi chi giil'l~i nhùng dia chi cua nhil'ng nguèli di chuyêncu tru t~i cac qu~n trung tâm nham gia tang tinh d~i di~n cua nhil'ng nguoi di chuyên

s6ng d vùng dô thi.

Trong t6ng s6 831 nguoi di chuyên duçJc nm kiêm tht;(c tê t~i Thành ph6 HÔChi Minh, cu6i cüng chung tôi da nm thâ'y duçJc 528, tûc là 63,5 % trong s6 831ngu'oi di chuyên du'çJc nm kiêm và 28,2 % trong s61.873 nguoi di chuyên do cha my

hQ khai bao. Ty l~ nm thâ'y nguoi di chuyên râ't biên dong theo don vi qu~n, huy~n.

Trong mQt s6 qu~n huy~n, chung tôi da Hm thâ'y nhiêu nguoi di chuyên han mongdçJi. MQt s6 nguoi di chuyên da c6 thê du'çJc xac dinh l~i dung tên qu~n mà hQ cu tru

nho vào tên duong. D6 là truong hçJp d~c bi~t d qu~n 2, nai mà chung tôi da nm thâ'y

183,3 % ngu'oi di chuyên. Qu~n 2 v6n là mQt qu~n mdi tach ra tft' huy~n Thu Dûc cunên nhiêu b~c cha my da khai là 'Thu Dûc' thay vl 'qu~n 2'. Chung tôi da nm thâ'ynhùng nguoi di chuyên này mot cach dê dàng. Ngu'çJc l~i, ty l~ ngu'oi di chuyên dUçlctlm thâ'y râ't thâ'p d cac huy~n ngo~i thành nhu Blnh Chanh và Nhà Bè vdi ty l~ tu'angûng là 25,3 % và 37,3 % trong t6ng s6 nguoi di chuyên du'çlc nm ~êm. Nhu' chungtôi <.1IT giili thfch ly do tÙ' tn((1c, ûây là mOt vùng nông thôn. ncli mà û.Jtlng không tên,nhà không sÔ và nguoi ta không thê tlm thây ngay ca nguoi vçJ ho~c chÔng chô h<)nêu không biêt chinh tên ngu'ài chu hQ. Chung tôi da gdi mot la thu' cha cac b~c chamy không bié't dia chi nguoi di chuyên và dê nghi là dua ngay cha nguèli di chuyên

20

111111111111

'11111111

1111111111111111·1

111

Dt! ân Ilghiên cûu "Di dan /lÔllg thôn-thành thi dtn TP.HCM" .

khi hÇ> vê tham lân tôi ûê hÇ> co thê liên Ié;lC vôi Viçn Kinh Tê Thành ph6 HÔ Chi

Minh. Quy trlnh' này cho kêt qua kha hé;ln chê, chi co 6 nguai ûén theo Ùm' mùi.

Nhung 19 do khâc không Om du'Qc nguai di chuyên co à tât ca cac qu~n, huy~n : diachI sai, dia chi c1ung nhuqg không co ngu'ùi di chuyên, ngùùi di chuydn da chuyÙnch6 à tù' cUQc diêu tra à cân GiuQc, chI c6 2 ho~c 3 trùè1ng ht;1p tù' chÔi phong vân.

Nhln chung, ty l~ nguai di chuyên du'ç1c tlm thây à cac qu~n nQi thi và cac qu~n ven

môi là kha cao nhè1 cac dia chI dUQc xac dinh ra ràng Cl,l thê (biêu 3). Ty l~ này à cac

huy~n ngoé;li thành thâp là vl'không co dia chi và vôi vi~c chung tôi da u'u tiên chÇ>n

nhungqu~n nQi thành trong.qua trlnh b6 sung cac dia chI.

Biêu 2 : Phân be) ngltoi di chuyên theo qu(ln, hny~n ndi dtn fi TPHCMvà theo dia chi, san khi x*c rninh bâng di~n tho~i

Qu~n, huy~n So ngu'ai di chuyên (NDC) s6 %

ûltC1c Hm kiêm NOC NOCTÔngs6 Trang do Trong do dÙç1c Hm thây dùçc

: dia chi dia chi tlm thâ'ydây du không ôây ôu

Qu~n 1 35 25 la 15 42,9Qu~n2 :6 5 1 11 183,3Qu~n 3 28 23 5 21 75,0Qu~n4 34 25 9 28' 82,4Quân5 44 26 18 37 84 1Qu~n6 76 55 21 55 72,4Qu~n 7· 24 20 4 23 95,8Qu~n 8 144 111 33 108 75,0Qu~n9 6 4 2 4 66,7Quân la 20 17 3 23 115,0Qu~n 11 37 ·30 7 33 89,2Qu~n 12 4 3 1 3 75,0Tân Blnh 51 42 9 37 72,5Blnh Chânh 182 150 32 46 25,3H6cMôn 2 2 0 2. 100.0Govâp 19 14 5 12 63,2Phu Nhu~n 9 7 2 4 44,4Blnh Thé;mh 22 22 - 25 113,6Thil Bûc - 13 11 2 13 100,0NhàBè 75 69 6 28 . 373TÔng 50 831 661 170 528 635

21

Dt! an nghiên cûu "Di dân nông lhôn-Ihành thi Mn TP.HCM"

Biêu 3 : Phân bO' 86 ngu'Oi di chuyên du'Q'c dm kiê'm

và tlm thâ'y theo lo~i hinh qu~n và ty l~ ngrifJi di chuyên du'Q'c tim thâ'y

Qu~n, huy~n 5ÔNDC dUQc 56 NDC dUQc Om thây % NDC dUQcHm kiêm tl:}.i TPHCM Hm thây

Cac Quân nôi thi cü (1) 625 75,4 767Cac Quân ven mdi (2) 6,4 10,2 101,9Cac huyên ngoai thành (3) 31,1 14,4 29,3T6ng s6 100,0 100,0 635S{f ZUanI! NDC 831 528 -

(1) Qu~n 1,3,4,5,6,8, 10, Il, Phu Nhu~n, Blnh Th~nh, Go Vâp, Tân Blnh(2) Qu~n 2, 7, 9, 12, Thii Bûc(3) Huy~n Blnh CMnh, H6c Môn, Nhà Bè'

vân di t{nh d{li diçn

Vi~c 'mât' di 1.345 nguai di chuyên trên t6ng sÔ 1.873 ngu'ai di chuySn dUQcOm kié'm tl:}.i Thành ph6 HÔ Chf Minh (là 71,8 %) dan dên mQt sl,l' chât yân vê tlnhdé.\Î di~n cùa 528 ngu'ai di chuyên dUQc Hm thây. Chung ta hay cùng nhau xem xéthai biêu d~c bi~t cha vân dé này nhu' sau : câu truc tu6i cua ngu'ài di chuySn do chamy khai ban và nguai di chuyên dUÇ1C Om thây Cl Thành ph6 HÔ Chi Minh (biêu 4),và trlnh dQ hQc vân cua hQ (biêu 5).

Biêu 4: Phân bO' ngu'fJi di chuyên do cha rnç khai bao và ngriO'i di chuyên du'qc

tim thâ'y i'J Thành ph6 HÔ Chf Minh theo gi6i tfnh và nhüng nhom tu6i (%)

Nh6m tu6i Nguai di chuyên Nguai di chuyêndUçJc Hm thây

"

dUQc khai banCi cân Giuôc tai TPHCM

Nam NIT T6ng s6 Nam NIT T5ng SQ

0-4 tu6i 2,7 2,2 2,4 ,2,5 2,4 2,55-14 tu5i 10,3 6,2 7,9. 8,7 "6,9 7,815-29 tu& 75,7 82,4 79,5 81,7 80,9 81,330-39 tu5i 9,8 7,9 8,6 6,7 8,3 7,640 tu6i + 1 6 1,4 1,5 04 1,4 0,9T6ng công 100 100 100 100 100 i 100S/;' mliu 788, 1106 1894 240 288

1

528

22

11111111111111111111

11111111111111111111

Dt' llllnghiên Cl?1I "Di cléinnôl/g IhÔI/-fhành Ilti dêll TP./iCM"

Biêu 5 : Phân b\6 ngtiOi di chuyên do cha m~ khai bao ·và ngtiOi di chuyêndtiQ'c Hm thâ~y li Thành phô' HÔ Chf Minh theo trinh di) hQc vâ'n (%)

Trlnh dO hQc vâ'n Ngùè1i di chuylin Ngl(lj di chuy<inôll'Qc khai bua ÔÙQc Hm thây(J Cân Giuêc tai TPHCM

Nam Nû TÔngs6 Nam Nu TÔng s6Chu'a tÙ'ngôên tru'èlng 4,8 6,7 5,9 4,6 7,6 6,3Lôp 1-5 ,(ti~u hQc) 28,0 32,7 32,4 21,6 26,4 24,2Lôp 6-9(trung hQc cd so) 33,5 35,1 34,5 32,5 36,7 32,6Lôp 10-12(trung hQc phÔ thông)

.337 22,3 27,2 41,3 333 36,9TÔng cÔng 1000 100.0 100.0 100.0 1000 1000Sô'mc1u 793 1.113 1.906 240 288 528

câu truc tu6i cua ngu'oi di chuyên do cha my khai bao, à Cân Giuoc rât giÔngvôi câ'u truc tu6i cua ngu'oi di chuyên du'<;1c tlm thây aThành'phô HÔ Chi Minh, d~c

bi~t acac nhom tu6i ho~t dong và acà 2 gidi nam và nu : 88,1 % trong tÔng sÔ ngu'oidi chuyên do cha mç khai bao co dQ tuÔi tiï 15-39 tuÔi và ty l~ này là 88,9 % naingu'oi di chuyên du'ç1c phông vân t~i Thành phÔ HÔ Chi Minh.

Ngu'ç1c l~i, trlnh dO hQc vân cua nhung ngu'oi di chuyê'n du'<;1c phông vân caohon: 36,9 % trong sÔ hQ co du'Qc trlnh dO câp 3 so vâi 22,7 % ngu'oi di chuyên du'<;1ckhai bao. Diêu do chi ra ding, ngoài trlnh do hQc vân, nhung ngu'oi di chuyê'n du'<;1ctlm thâ'y co thê co nhung d~c diêm chuyên bi~t :- HQ thu'ong co du'Qc mQt dia chi chlnh xac hon ;- HQ thu'ong ft sÔng mot mlnh han ;- HQ ft thay dÔi hon ;

- HQ co mot công.vi~cÔn dinh hon ;- HQ co nhà Ci tÔt hon và co mûe sÔng tÔt han.

Cac phân tich së ph~ii quan tâm dên nhùng khac bi~t này vi mûc do nhùng

khac bi~t này làm h~n ché' nhùng nh~n dinh. Khi khai quat hoa nhung ké't lu~n liênquan dên s\i so sanh giùa nhùng ngu'oi di chuyên và dân sÔ Ci vùng xuât cu' cân cân

nhâc th~n trQng. S\i sai sot này không co hi~u qua dôi vâi s\i phân tich vê thay dÔi dodi chuyên Ci tiïng ngu'oi di chuyên.

\

23

Dt,t an nghiên Cûu "Di dân n~ng tMn-thành thi dê'n TP.HCM"

Nhfjp sô~li~ll vào may tinh và xiiij sô~li~ll

Ma h6a thông tin trên philu diiu tra

Nhl1 chung ta c6 thé thây trong phân ph\! l\!c, cac phié'u diêu dêu bac gÔm 2

lo~i câu hôi :

1) Câu hôi d6ng vdi cac phl10ng an tra loi da dl1Ç1C ân dinh trl1dc và thé hil$nbang ma so"';

2) Câu hôi md vôi cac phl10ng an tra lài không dl1Ç1c xac dinh trl1dc, mà dl1Ç1C

diêu tra viên ghi chép mQt cach tI10ng minh theo dung tinh thân cua câutra loi thl;tc té'.

Bé c6 thé xt1' 19 dl1Ç1C cac thông tin thu th~p dl1Ç1c bang cac câu hôi mÔ, cac câutra loi bang chu vié't cân phai dl1Ç1C ma h6a mQt cach hÇ1p 19 trl1dc khi nh~p chungvào may tinh. Nhil$m VI,l này dài hôi phai thié't l~p mQt hl$ th6ngma chuâ'n cha tât cacac câu hai mÔ. H<$ th6ng ma này da dl1Ç1C xây d\l'ng trên co sd nghiên cûu và phânlo~i tât ca caè câu tra loi trên phié'u diêu tra sau khi cUQc diêu tra Ci cac dia bàn ké'tthuc.

Nhfj.p dü li~u diiu tra vào may

Bé h~n ché' t6ida nhung sai s6t c6 thé xay ra trong qua trlnh nh~p du lil$u, cac·

du lil$u cân phai dl1Ç1C dl1a vào may tfnh theo mQt quy trlnh hÇ1p 19 và khoa hQc. VI

v~y chung tôi da xây d\l'llg mQt chl10ng trlnh nh~p du lil$u riêng cha cUQc diêu tra

này. Chl10ng trlnh này thl;tc sl;t da dl1Ç1C b~t dâu thiêt kêt ngay sau khi èac phié'u diêu

tra dl1Qc haàn tâ1. Trong khi diên ra cuoc diêu tra Ôcac dia bàn~ chl10ng trlnh này dadl1Qc kiém tra, thlÏ nghil$m nhiêu lân dé dam baa n6 se ha~t dong t6t và không c6 sais6t nàa. Chl10ng tdnh nh~p du lil$u da dl1Qc hoàn tât trl1dc khi cUQc diêu tra ké't thuc.

Bay can hO co nhi6u kinh nghi~m trong vi<$c nh~p du li~u cua cac cUQc diêutra trl1dc dây da dl1Ç1C tuyén chQn và huân luy~n dé nh~p du lil$u. Qua trinh nh~p li~ll

kéa dài han 1 thang và kêt thuc vào cu6i thang 4 nam 1999. '

Kiim tra dü li~u'danhfj.p vào may tinh và làm sÇlch sô' li~u ,:

1

Sau khi qua trlnh nh~p du li<$u hoàn tât, gia tri cua cac dù li~ü da dl1<jc kiém .Ira bhllg Chl(dllg ll'llIll SPSS l'or Windows (sÙ ul.lng lJlIY Lrlnh FREQUENCIES và·CROSSTAB) nham phât hi~n nhùng sai s6t vê m~t lô-giçp. Nhung sai s6t này c6 théxlIflL phat LLt st! ghi ch6p' cua diêu tra viên ho(lc trOJlg qua trlnh nh~p ~ù li~u vào maytinh. Khi phat hil$n nhùng trl10ng hÇ1p bi cha là sai s6t ho~c c6 vân dê nghi vân,

24

11111,111111111111111

11111111111111111111

IN clnnghiê/l CUII "Di cllÎn n(j/l8 tMn-thành thi (lêll TP.HCM"

chung ûêu du'Qc û6i chiêu 19i vôi cac phiêu ûiêu tra tu'dng ûng và chTnh sl(a n6u cfin .thiêt. •

d vông 2 cua cuoc diêu tra t;;ti cân Giuoc, ddn vi chQn mâu là ho gia dInh, dod6 cd câ'u giôi tinh và do tu6i cua dân sÔ, cl1ng nhu' ty l~ ngu'ài di chuy~n và ngu'ài dichuy~n tra vê trong t6ng dân sÔ du'ç1c diêu tra co th~ khac vôi dân sÔ du'ç1c diêu tra àvông l"vi mot ly do ddn gian là sÔ ngu'ài và cd câ'u cua cac ho gia dinh không gi6ngnhau (hay noi mot cach khac là xac suât ûliç1c chçm cua mÔi ca th~ trong dân sf)không gi6ng nhau do hi~n tu'ç1ng d6n û6ng trong chQn mâu :- cluslering problem).Nhu' v~y, khi phân tich nhüng vân ûê c6 liên quan dên dân s6 mâu (thay VI hO giadInh), kêt qua phân tich c6 th~ bi anh hu'ang do ty l~ dé}.i di~n cua cac nh6m dân sÔnhô trong dân sÔ mâu (vi dl,l dân sÔ nam, nù, dân sÔ xuât cu', v.v.) không giÔng nhu'

dân sÔ thvc (C\! th~ adây là dân sô cua 3 xa thuoc dia bàn diêu tra).

f)~ kh~c phl,lc vân dê này, co th~ ap dl,lng cac trQng sÔ thich hç1p d~ diêu chinhlC}.i ty l~ dé}.i di~n cua cac nh6m dân sÔ khac nhau trong dân sÔ mâu - tûC là diêu

chinh lé}.i cd câu cua. dân sÔ mâu - sao cho giÔng vôi dân sÔ thVc. V ôi nhüng thôngtin thu th~p du'ç1c avèmg 1, co th~ tinh du'ç1c trQng sÔ d~ diêu chinh cd câu tu6i vàgiôi tinh cua dân sÔ mâu nhu' sau:

P hni POPa

nl

onwg l =----"--l

J

a SPOp ma

vàPOpl

Popwght l = aa SPOpl

a

trong do Popwght; và Popwght~ là trQng sÔ ap dl,lng cho dân sÔ nam và nù ado tu6i

a, POPam và POP! là ty trQng cua dân sÔ nam và nü ado tu6i a trong dân sÔ thl,1'c, và

SPOP; và SPOP! là ty trQng cua dân sÔ nam và nü ado tuÔi a trong dân sÔ mâu.

Tu'dng tl,1' nhu' v~y, trQng sÔ ap d\!ng cho dân sÔ di chuy~n và dân sÔ di chuy~ntra vê du'ç1c tinh toan trên cd sa cac ty trQng cùa 2 nh6m dân sÔ này trong dân sÔthl,1'c.

Ngoài ra, khi chQn mâu hO gia dlnh, chi co mot diêu ki~n du'ç1c xem xét d~quyêt ûinh tlnh tré;lng di chuy~n cLIa hq. Vi dl,l mot hO ôu'ç1c coi là hO di chuy~n nêuhO ÛO co ft nhât 1 ngu'ài dang sinh sÔng aTPHCM (tu 6 thang tra lên), không cân

25

Dt! an nghiên ctiu "Di dtln nông thôn-thành thi dên TP.HCM"

bié't trong he> d6 c6 ngu'oi di chuyên trd v~ hay không. M~t khac he> này se bi lOé;\i boné'u nhu' trong he> c6 ngu'oi dang sinh sBng d tinh, TP khac (triY TPHCM). E>i~u d6 c6

nghïa là né'u chung ta phân lOé;\i he> gia dlnh di~u tra me>t cach chi tié't han (vI d\l he>chi c6 ngu'oi di chuyên, he> chi c6 ngu'oi di chuyên tro v~, he> co ca 2 lOé;\i ngu'oi dichuyên)e), thl tinh dé;\i di~n cùa cac he> này se không giBng nhu' trong dân sB thl;l'c.Và nhu' v~y dê phan anh chlnh xac han thl;l'c té' khach quan mà chung ta do lu'ong,c~n phai ap d\lng trQng s6 thkh h<;1p dê di~u chinh ca câ'u dân sB mâu theo tlnh tré;\ngcùa cac he> gia dlnh.

e)Viec phân lo~i chi tié't nhtt v~y së râ't dn thié't né'u nhtt c6 sI! khac biet dang kê giü'a hl) giaûlnh chI c6 ngtt?:li di chuy6n và hQ vi'ta c6 ngtt?:li di chuyên. vi'ta c6 ngtt?:li di chuy5n Lrè1 v6. ho~c hQchi c6 ngtt?:li di chuy8n trèl v~ v.v.

26

11111111111111111111

Gubry Patrick, Truong Si Anh

Nguôn gôc, muc tiêu va phuong phap luân (Origines, objectifs

et méthodologie)

In : Vu Thi Hông (ed.), Gubry Patrick (ed.). Hôi thao : di dân

Nông thôn-Thanh thi dên Thanh phô Hô Chi Minh (Migration

rurale urbaine vers Hô Chi Minh Ville)

Hô Chi Minh Ville (VNM), Paris : IRD, CEPED, 2000, p. 3-26

multigr

Di dân Nông thôn-Thành thi dên Thanh phô Hô Chi Minh : Hôi

Thao, 2000/07/04-12, Cân Giuôc, Hô Chi Minh Ville