4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 GAS NEWS Agency : KIM JOE Booking: 15th April to advance booking ll 1st May, 2018. delivery : 12-04-2018 (tHU) Time :9AM- ll stock Stock : 306 (19 & 5 kg. available) Hmasawnna Thar Vol - 33/174 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy thlatun (april) 12, 2018 ningani (thursday) GAS NEWS Agency : SAS Booking :15th. Feb. , 2018 to 7th. March . 2018 delivery :12-04-2018 (tHU) Time : 9AM ll stock last stOCK : 290 @rate:Rs. 762/- NEWS TOMKIM CHANCHIN LAKTAWI JNV Admit Card lak thei CCpur: Jawaharlal Vidya- laya Kendra (JNV)-a Class VI inchukna dinga Entrance Test exam neina dinga Ad- mit Card, Tipaimukh sub- division, Pherzawl district a inthawka exam dinghai ta dingin Deputy Inspector of Schools (DI) Mr Lalhma - sawn, Rengkai, Bible Hill kuomah le office hour sungin office ah April 12 a inthawkin lak thei ni tang a tih. Entrance Test Exam hi April 21 khin nei ning a ta, Block danghai khawm Admit Card lak thei a ni ta ti thu ei dawng bawk. Chanchin kimchang a kuoma hriet thei ning a tih. Dept. in Larvae Survey an thaw CCpur: Malaria Depart- ment chun CCPur khawpui sung le a sevel haiah zani hmasaa inthawk khan khuo tum tum haiah Thokang in- tui theina hmun hai zawng- suokna Larvae Survey an thaw \an. Survey hi April 13, 2018 chena thaw dinga ti a nih. Fur ruotui hung tlak mek le inzawma Thokang a inthawk natna dang dang hung um thei ding laka in- venglawknaa Survey hi thaw a nih. Larva Survey hi Swach- hata Pakwada 2018 hnuoia Swachhata Se Sidhi cam- paign April 1-15, 2018 sunga hmangna le inzawma thaw a nih. mani in kawl le kieng tuihawk intling theina ding hai fai taka enkawl le tui sekkhawlna hai khawm \ha tak le fai taka enkawl ding a nih. One Day Awareness nei CCpur: Department of Trade, Commerce & In- dustries, Govt. of Manipur le Quality Control of India \hangruola huoihawtnain April 11, 2018, 11AM a inthawk khan M. Song- gel Community hall-ah One Day Awareness Pro- gramme –cum-Registration Camp on Zero Defect Zero Effect nei a nih. Programme hi Thienlal- joy Gangte, AC to DC/CC- Pur in a hawng a, Session le registration chu Manik Gupta, Assistant Director, Quality Control of India le Ravu Kant Kumar, Asst. Quality Control of India hai inrawinaa hun hmang a nih. Micro-Small &Medium Enterprise le inzawma pro- gramme hi hmang a ni a, Micro hnuoiah schemes 85, Small ah 65 percent le Medium ah 55 percent a um thu Manik Gupta chun a hril. A tunu suolluitua intum man imphal: Thoubal Dis- trict a papui kum 53 mi vel chu a tunu kum 6 mi suolluitua intum a ni leiin Police han an man. Nuhmei naupang suolluina hi April 3, 2018, 10AM vela tlung nia hril a ni a. Nuhmei naupang hi April 10, 2018 khan Medi- cal Examination nei a nih. Chun, helpawla \hang hlui pasal pakhat So- rokhaibam Inaoton (30), s/o (L) Sorokhaibam Rajen of Lamsang Bazar Thong Maning Leikai chun March 17, 2018 khan Philem Thaba, w/o (L) Philem Sarat of Lamsang Bazar Thong Maning Leikai chu suollui a tum tiin Lam- sang Bazar Thong Maning Leikai Meira Paibee han an intum a, hi le inzawm hin thuneituhai chu man ding le hremna natak pe dingin an phut. Inaoton hi helpawl, sawrkar kuta inpe tasa a nih. April 17 chen PS Custody-a um ding CCpur: April 9, 2018 nia ralthuoma sumdawngtu mana um Letpao Haokip (56), s/o Paokhongam of Mongjang Village, CCPur chu zani hmasa khan CJM, CCPur hmaah inlangtir a ni a, Court chun April 17, 2018 chen Police Custody- a la um phawt dingin a rel. Tribalhai neksawrna hin Democracy a suksiet Thei: Dr Manmohan Singh Church of South India-in NDA sawrkar phet thluk dingin mipui a ngen new delhi: Prime Minister hlui Dr Manmohan Singh chun, ei ramah hnam tlawm le hnuoi- hnung Dalit le Tribal hai chunga nunrawngna le neksawrna a pung deu deu thu hrilin, dang le sukbo vat a nih naw chun Democracy ta dingin a \ium hle ding zie Nilaini khan a hril. “Hnam hnufuol Dalit le tribal hai chunga nunrawngna le nek- sawrna a pung deu deuva, sukbo vat naw chun hi hin ei ram De- moracy a suksiet ding a nih. A ram mi ei nina angin, mi \hedartu thil le politics chu huoisen takin ei dodal ngam ding a nih” tiin BJP sawrkarin hnam le sakhuo thila mi \hedar a tumna thu a hril. A lo kai vena Panjab Univer- sity-a S B Rangnekar Memorial lecture hmasatak a peknaa chun, ‘mi \hedartu policies le politics’ hrim hrim chu do let ngam ding a nih tiin a hril. “India mipuihai hnam, sakhuo le culture zawnga mi \hedar tum an um a nih ti chu ka hril \eu ngai lovin ei hriet seng ring a um a. Hnam tlawm lem le hnuoihnung Dalits le tribal hai chunga nun- rawngna le hleihlenna a zuol deu deu ti ei hmu a. Ei veng naw chun hienghai hin ei ram Democracy a la suksiet thei a nih. A ram mi ei nina angin theitawpin ei do ding a nih” tiin a hril. “The Seventh Anniversary of our Independence – Strengthen- ing the roots of our Democracy” ti thupui a hrilnaa chun, “Tulai hin ‘\ium tak thil pahni’ in ei ram a tuom mek a, ngaidan indiklo le \iumtak, freedom (zalenna) le de- velopment (hmasawnna) pahni dit lem lem thlang dinga politics a fe/ um leiin do ding a nih” tiin a hril. “BJP sawrkarin ‘develop- ment’ suonlamin ‘freedom’ a hup bo tum a. Chu politics chu De- mocracy ta dinga \ium a nih” tiin a hril. Ngaidan indiklo \iumtakin ei ram a mi tuom mek thu hrilin, ram mipuihai mi \hedar tuma hmalakna hi a ngaimaw hle thu a hril bawk. Dr Singh chun, ram zalenna chu sawrkar chauh zalenna a ni nawzie hrilin. “Zalenna indiktak chu mipuihai zalenna a nih, mi tlawmte ham\ha bikhai zalenna chau ni lovin. Indian mipui po po zalenna hi a nih zalenna indik chu” tiin a hril a. “Zalenna chu thil indawn thei dinga zalenna, mani ngaidan hril theina kam za- lenna, mihai ngaia nghawkum or \halo a lo ni khawma hril theina zalenna a nih” tiin zalenna umzie a hrilfie bawk. “Zalenna khuokhirna ding (hun) chu midang zalenna suks- iet/sukbuoina dingah chau a nih. Kawng danga hril chun, mi pak- hat zalenna chu midang zalenna sukbona dinga hmang ding an nawh” tiin a hril bawk. Dr Singh chun, “Hieng ang za- lenna indiktak kengkaw tlat dinga tumna (commitment) a um naw chun Democracy damsuok thei naw nih. India zalenna le Inde- pendence vawnghim tlat ei nuom chun zalenna indik hi kengkaw tlatin commitment thar ei nei pei a \ul, India mi po po mimal zalenna le Independence-a innghatin” tiin a hril. Thutlukna siemna (decison making process) ah khawm, milien milalhai an thiltum suk- puitling puia lawmman hmuna ding ringawt beiseia thultukna siem hi bansan ding a nih tiin, BJP sawrkarin Corporate hai suk- lungawina dinga ro a relna awnin a hril bawk. “India ram pa Mahatma Gan- dhi kuomah khawm \um khat chu, British (Company) in, mania roin- relna (Swaraj) nekin good gover- nance (inenkawlna \ha) le develop- ment (hmasawnna) a \halem, tiin an thlem a, a hnawl a nih kha. In- dia mipui han Colonial ngaidan an hnawl let der a ni kha. Kha ngaidan char kha a nih tulaia ei rama thil tlung mek chu. >>sunzawmna phek 4-ah Blood Donation Camp-cum-Awareness nei CCpur: District Health Society le Goodwill Mis- sion Service \hangruola huoihawtnain April 11, 2018 khan CCPur Govt. College Room number 3-ah Swacchata Pakhwa- da, Swacchata Se Siddhi 2018 ti thupuia hmangin Voluntary Blood Donation Camp-cum-Awareness Campaign nei a nih. Hi programme hawng- naa hin Dr Chingnun- siam, DNO in keynote ad- dress hrilin Lunkhomang Khongsai, MPS, Addl. SP, CCPur le Dr Phirthan- glien Buhril, DMO/CC- Pur han thuhrilna hun an hmang bakah Dr Vi- jayanta Kshetrimayum, MO Blood Bank, District Hospital chun Voluntary Blood donation chun- gchang le a pawimawna hai a hril bakah Hatzalh- ing, S. Canan Veng, Tui- bong in testimony hrilin P. Khamsanglian, Chairman, Zo Agro Farmers Producer Company Ltd. in Entrepre- neurship ti thupui hmangin career guidance an rawi bawk. Voluntary Blood Do- nation-a hin mi 120 vel an \hang a, hi laia mi 20 in thisen Unit khat seng (Unit 20 an pek). Thisen petu hai lai hin pasal 12 le nuh- mei 8 an \hang. Mihriem hrisel pangai, Haemoglobin 12.5 grams/ hundred ml neka tlawm lo, kum 18 le 65 inkar hai ta dingin thisen hi pek thei a nih. CM a rawiin dredging sin- thaw inspection an sunzawm imphal: Chief Minister Pu Biren Singh inrawinain zani khan Water Resources Minister, Pu Letpao Haokip le Revenue Minister, Pu Karam Shyam han Haoreibi Makha Leikai le Kyamgei area inkara Imphal vadung sukfaina, ‘dredging’ sin- thaw inspection an thaw nawk. CM le a team hai chu Yaiskhul A/C MLA Pu Thokchom Satyabrata, Keirao A/C MLA Pu L. Ra- meshwor, Imphal West DC Pu Ningthoujam Geoffrey, Chief Engineer, Water Re- sources department Pu Ksh. Pritam le State sawrkar of- ficials han an \awiawm. Hi huna CM Pu Biren Singh in chanchinbumihai hmaa thu a hrilna a chun, ‘dredging work’ hi 70% vel zo a ni tah a, a bak po chu fur ruotui thlak hmaa zofel hman tum a nih tiin a hril. A hril peina-ah, vadung kam chen- chiltu han mani thua an suok- san hi lawm a um hle a nih tiin a hril. Sawrkar hmalakna thlawp a, mipui an inpumpe- kna hi a ropui a. Hieng ang bawkin, sawrkar hmalakna tum tum-hai khawm mipui- in thlawp dingin ka ngen a, Kongba, Nambul, Thoubal le vadung tum tuma khawm dredging work hi sunzawm pei ning a tih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Gold Coast, Australia hmuna Commonwealth Games fe mek-ah, Manipur boxer Mary Kom final a lutna thuah Pu Biren Singh chun a lawmpui thu uor takin a hril. CWG, 2018 a khawm Indian Hockey team final an lut tah a, hieng ang chanchin lawmum hriet ding a um zing hi a ropui a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril a, Mary Kom le Indian team han hratna chang a, India ram suk- mawitu nia chawimawina tam lem dawng dinga a ditsakna an hlan bawk. Wa- ter Resources Minister Pu Letpao Haokip chun, mipui han khawpui le vadung sukfaina-ah mawphurna ei nei seng a, chuleiin, mani sie le \ha hrietna hmanga vadung haiah hmunhnawk peihawn ta ngai lo ding a nih tiin ngenna a siem. Congress lo thaw \an tasa vawng imphal: MPCC Spokes- person Th. Joykishan in zanita Chanchin thar lakhawmtuhai an hmupui huna chun, Tulaia BJP \huoina hnuoia Manipur sawrkarin thil a hawnghai hi Congress sawrkar lo thaw \an tasa vawng a nih. Tuta Mani- pur sawrkar fe mek special- na chu, political thila phuba lakna, thil zo lo hai zova hawnghai an nih tiin a hril. Chun, tulai hnaia 2nd MR a Pistols le Magazines inhmangna chungthuah sawrkarnaa \hang MLA-hai inhnielpui (debate) dingin a cho a, hi thuah hin Congress chu inpeisaa um an nih tiin a hril. State sawrkar chu sum le paia ringum lo le Law & Order enkaizo lovin an tum bawk. Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawng imphal: Deputy Chief Minister Pu Yumnam Joykumar Singh in zani khan Department of Art & Culture Conference Hall, Palace Compound, Imphal hmuna ni 2 sung aw dinga huoihawt “Bharat – Myanmar Seema Chin- tan Baithak” a hawng. Conference hi Seemantha Chetana Mancha, Purvottar in a huoihawt a ni a, hi hun sung hin palai fekhawm han India le Myanmar ra- min hun hung um pei din- gah inlaichinna \ha lem an nei thei dan ngaituo tlang an nih. Deputy CM Pu Joyku- mar Singh in thu a hrilna a chun, Manipur le Myanmar ram hin border hmun sei tak an in\awm a, an pahni hin kawng tam takah an inhrietchieng a \ul a nih tiin a hril. Kum tamtak liemtah a inthawk khan ramri suk- danglam vet hlak a ni a, kh- ingtieng tieng khawmin an thunun thei bik nawh. >>sunzawmna phek 4-ah CPDEEU in DCG le PCG an inhlan CCpur: Churachandpur & Pherzawl District Edu- cation Employees Union (CPDEEU) chun April 11, 2018, 11:00AM khan ZEO Office Complex, CCPur-ah Death cum Gratuity (DCG) le Pension cum Gratuity (DCG) sem le pekdawkna hun an hmang. Hi huna hin mi 2 kuomah DCG le midang 19 hai kuomah PCG sem le inhlanna nei a nih. DCG le PCG peka um hi revised hnung le revised hmaa mi dungzuia pek a ni leiin an angnaw a, Re- vised hmaa pension PCG pek hai chu- Gouzanang, Lalthiengzo, Khumvel, K Bihari, S Bihari le K Kun- jababu Singh hai an ni a, Rs. 5000 seng inhlan an nih. Revised a ni hnunga PCG pek hai chu- Thangte, Nengthang, Lalsangliani, T Tendent Singh, Lalhlun- sung, Onkhosei, Lalzamvel, Zamkhosuan Guite, Nian- zadim, Niangzahoih, Dard- inglien, Dimzachin, CL John le Niangboi hai an ni a, Rs. 10,000 seng inhlan an nih. Revised hmaa thi DCG peka um hai chu- (L) Ch- ingzachin le (L) Thian- neilal hai an ni a, Rs. 30,000 ve ve pek an ni a, DCG re- vised hnunga thi (L) Kam- mung sunghai kuomah Rs. 50,000 inhlan a nih. CPDEEU a hin CCPur le Pherzawl district sunga Education thawktu hai an \hang a nih. HPC (D) Commander Jail-a inthawk insuo aiZawl: October 16, 2015 a Assam Rifles han an man le Aizawl Central Jail a hrentang, HPC (D) Commander Pu Lalbieklien @ Bieka (41) chu zani zan- tieng dar 4:20 PM vel khan insuo a ni tah. Pu Bieka hi kum 2 le thla 7 jail-ah an tang hman a, April 2, 2018 a Mizoram sawrkar le HPC (D) han ‘peace accord’ an ziek hnunga ngaidamna, ‘general amnesty’ pek a ni leia insuo a nih. Ama hi Vairengte mi, nuhmei le nau pathum nei tah a na, Mizoram sawrkarin tu- olthatna, mi \huoihmangna, ralthuom inrukna le thubuoi dang tamtak an awrtir niin, man a ni hma in a luman Rs. 2 lakh puong a ni bawk. Chu lai zingin, HPC (D) cadres 100 vel chu April 13, 2018 a homecoming ceremony a \hang dingin Sesawng, Mizoram an tlung tah. Hi huna hin Mizoram Chief Minister Pu Lal Thanhawla, Home Minister Pu Lalzirliana le Mizoram sawrkar top officials hai \hang an tih. Home com- ing ceremony uop dingin Mizoram, Manipur, As- sam le Northeast states tum tuma hnam \huoitu le mi tlawmngai tam takin Ses- awng an pan mek bawk. Algeria Sipai Vuongna tuoksiet tuokah mi 257 an thi algiers: Tulai chu sipai vuongna accident-a mithi an pung hrat hle. Nilaini khan Algeria hmartienga sipaihai vuongna pakhat chu a tuoksiet tuokin hnu- oiah a tla a, mi 257 in thina an tuok niin state TV re- port chun a hril. Accident nasan hi hriet a la ni nawh a, sui mek niin a hril. Local media hai hril dan chun, Boufarik Military Base a inthawka vuongna pakhat chu a vuong suok zo hlim sawtnawteiin a accident a, a chawk hum huma meikhu a nasa em em bawk a, vuongna field po po mikhu dum lulin a tuom sip vawng a nih tiin an hril. Red Crescent am- bulance hai chu vuongna field sung an tlan lut sup sup nghal. Boufarik hi Algiers khawpui a inthawka Km. 30 vela um a ni a. Simth- lang tieng Bechar biela si- pai hmunpui a nih. Defence Ministry thusuok hril dan chun, passenger chuonghai hi sipai vawng an nih a, an hminghai a la puonglang nawa chu, an sunghai an sunpui zie a puong. Vuongna hi Boufarik a inthawkin simtieng biela Tindouf khawpui, Western Sahara le Morocco haia inthawka raltlan (refugee) tamtak hung lutna khuo fe tum a nih. Vuongna hi Russia siem Il-76 Military Transport Plane a nih a, tui lo lai, bu chingna hmuna tla a nih. Il-76 model hi 1970s laia inthawka siem suok \an a nih a, ringzo um tak a ni hlaka, hieng ang sietna hi a la tuok ngai naw niin an hril. Commercial le Mili- tary a dinga hmang a ni a, Algeria militry chun hieng ang vuongna hi tamtak an hmang a nih. (AP) Kangvai H/s-ah Swachhata Pakhwa CCpur: April 11, 2018 khan Dr Chingnunsiam, DNO le Dr Jire Pudaite hai inrawinain Swachhata Pakhwada le inzawmin Kangvai High School-ah student hai programme hmangpui an ni a, hi huna hin Deepa Balwal, khawm special Guest in a \hang. Hi huna hin Dr Ch- ingnunsiam le a team han Kangvai Govt. H/S a student hai lai kut sawp dan le thieng- hlimna pawimawna hai hril- hrietna an nei bakah Swachh- ta Pledge nei a ni bawk. Dr Chingnunsiam chun, tui a inthawk natna dang dang hung um thei hai laka inveng dan ding, in kawl le kieng hai sukfai dan ding, Ekin sukfai dan ding, Mea- sles le Rubella chungchang le CMHT chunchang hai hrilhrietna a nei. Zanita Kangvai H/S a hun hmang huna hin Mid Day meal suongnaa hmang Thlaisuongna in chu a thienghlim tawk nawh ti an hmu a ni bawk.

Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawng Thar/2018/April/HT-12-04-2018.pdf · (An Independent dAIly newsp Aper) Reg I ost eg M _____ Et dC/CCpur : 03874-234234

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawng Thar/2018/April/HT-12-04-2018.pdf · (An Independent dAIly newsp Aper) Reg I ost eg M _____ Et dC/CCpur : 03874-234234

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

GAS NEWS Agency : KIM JOEBooking : 15th April to advance booking till 1st May, 2018.delivery : 12-04-2018 (tHU) Time :9AM-tillstockStock :306(19 & 5 kg. available)

HmasawnnaTharVol-33/174 | Churachandpur | email:[email protected] | Phone:+91-3874-236846 | Rs6/-percopy

thlatun (april) 12, 2018 ningani (thursday)

GAS NEWS Agency : SASBooking :15th. Feb. , 2018 to 7th. March . 2018delivery :12-04-2018 (tHU) Time : 9AM till stock laststOCK : 290 @rate:Rs. 762/-

NEWS TOMkiMcHANcHIN LAKTAWIJNV Admit Card

lak theiCCpur: Jawaharlal Vidya-laya Kendra (JNV)-a Class VI inchukna dinga Entrance Test exam neina dinga Ad-mit Card, Tipaimukh sub-division, Pherzawl district a inthawka exam dinghai ta dingin Deputy Inspector of Schools (DI) Mr Lalhma-sawn, Rengkai, Bible Hill kuomah le office hour sungin office ah April 12 a inthawkin lak thei ni tang a tih. Entrance Test Exam hi April 21 khin nei ning a ta, Block danghai khawm Admit Card lak thei a ni ta ti thu ei dawng bawk. Chanchin kimchang a kuoma hriet thei ning a tih.

Dept. in Larvae Survey an thaw

CCpur: Malaria Depart-ment chun CCPur khawpui sung le a sevel haiah zani hmasaa inthawk khan khuo tum tum haiah Thokang in-tui theina hmun hai zawng-suokna Larvae Survey an thaw \an. Survey hi April 13, 2018 chena thaw dinga ti a nih. Fur ruotui hung tlak mek le inzawma Thokang a inthawk natna dang dang hung um thei ding laka in-venglawknaa Survey hi thaw a nih. Larva Survey hi Swach-hata Pakwada 2018 hnuoia Swachhata Se Sidhi cam-paign April 1-15, 2018 sunga hmangna le inzawma thaw a nih. mani in kawl le kieng tuihawk intling theina ding hai fai taka enkawl le tui sekkhawlna hai khawm \ha tak le fai taka enkawl ding a nih. One Day Awareness nei

CCpur: Department of Trade, Commerce & In-dustries, Govt. of Manipur le Quality Control of India \hangruola huoihawtnain April 11, 2018, 11AM a inthawk khan M. Song-gel Community hall-ah One Day Awareness Pro-gramme –cum-Registration

Camp on Zero Defect Zero Effect nei a nih. Programme hi Thienlal-joy Gangte, AC to DC/CC-Pur in a hawng a, Session le registration chu Manik Gupta, Assistant Director, Quality Control of India le Ravu Kant Kumar, Asst. Quality Control of India

hai inrawinaa hun hmang a nih. Micro-Small &Medium Enterprise le inzawma pro-gramme hi hmang a ni a, Micro hnuoiah schemes 85, Small ah 65 percent le Medium ah 55 percent a um thu Manik Gupta chun a hril.

A tunu suolluitua intum manimphal: Thoubal Dis-trict a papui kum 53 mi vel chu a tunu kum 6 mi suolluitua intum a ni leiin Police han an man. Nuhmei naupang suolluina hi April 3, 2018, 10AM vela tlung nia hril a ni a. Nuhmei naupang hi April 10, 2018 khan Medi-cal Examination nei a nih. Chun, helpawla \hang hlui pasal pakhat So-rokhaibam Inaoton (30), s/o (L) Sorokhaibam Rajen

of Lamsang Bazar Thong Maning Leikai chun March 17, 2018 khan Philem Thaba, w/o (L) Philem Sarat of Lamsang Bazar Thong Maning Leikai chu suollui a tum tiin Lam-sang Bazar Thong Maning Leikai Meira Paibee han an intum a, hi le inzawm hin thuneituhai chu man ding le hremna natak pe dingin an phut. Inaoton hi helpawl, sawrkar kuta inpe tasa a nih.

April 17 chen PS Custody-a um dingCCpur: April 9, 2018 nia ralthuoma sumdawngtu mana um Letpao Haokip (56), s/o Paokhongam of Mongjang Village, CCPur chu zani hmasa khan CJM, CCPur hmaah inlangtir a ni a, Court chun April 17, 2018 chen Police Custody-a la um phawt dingin a rel.

Tribalhai neksawrna hin Democracy a suksiet Thei: Dr Manmohan SinghChurch of South India-in NDA sawrkar phet thluk dingin mipui a ngen

new delhi: Prime Minister hlui Dr Manmohan Singh chun, ei ramah hnam tlawm le hnuoi-hnung Dalit le Tribal hai chunga nunrawngna le neksawrna a pung deu deu thu hrilin, dang le sukbo vat a nih naw chun Democracy ta dingin a \ium hle ding zie Nilaini khan a hril. “Hnam hnufuol Dalit le tribal hai chunga nunrawngna le nek-sawrna a pung deu deuva, sukbo vat naw chun hi hin ei ram De-moracy a suksiet ding a nih. A ram mi ei nina angin, mi \hedartu thil le politics chu huoisen takin ei dodal ngam ding a nih” tiin BJP sawrkarin hnam le sakhuo thila mi \hedar a tumna thu a hril. A lo kai vena Panjab Univer-sity-a S B Rangnekar Memorial lecture hmasatak a peknaa chun, ‘mi \hedartu policies le politics’ hrim hrim chu do let ngam ding a nih tiin a hril. “India mipuihai hnam, sakhuo le culture zawnga mi \hedar tum

an um a nih ti chu ka hril \eu ngai lovin ei hriet seng ring a um a. Hnam tlawm lem le hnuoihnung Dalits le tribal hai chunga nun-rawngna le hleihlenna a zuol deu deu ti ei hmu a. Ei veng naw chun hienghai hin ei ram Democracy a la suksiet thei a nih. A ram mi ei nina angin theitawpin ei do ding a nih” tiin a hril. “The Seventh Anniversary of our Independence – Strengthen-ing the roots of our Democracy” ti thupui a hrilnaa chun, “Tulai

hin ‘\ium tak thil pahni’ in ei ram a tuom mek a, ngaidan indiklo le \iumtak, freedom (zalenna) le de-velopment (hmasawnna) pahni dit lem lem thlang dinga politics a fe/um leiin do ding a nih” tiin a hril. “BJP sawrkarin ‘develop-ment’ suonlamin ‘freedom’ a hup bo tum a. Chu politics chu De-mocracy ta dinga \ium a nih” tiin a hril. Ngaidan indiklo \iumtakin ei ram a mi tuom mek thu hrilin, ram mipuihai mi \hedar tuma hmalakna hi a ngaimaw hle thu a

hril bawk. Dr Singh chun, ram zalenna chu sawrkar chauh zalenna a ni nawzie hrilin. “Zalenna indiktak chu mipuihai zalenna a nih, mi tlawmte ham\ha bikhai zalenna chau ni lovin. Indian mipui po po zalenna hi a nih zalenna indik chu” tiin a hril a. “Zalenna chu thil indawn thei dinga zalenna, mani ngaidan hril theina kam za-lenna, mihai ngaia nghawkum or \halo a lo ni khawma hril theina zalenna a nih” tiin zalenna umzie a hrilfie bawk. “Zalenna khuokhirna ding (hun) chu midang zalenna suks-iet/sukbuoina dingah chau a nih. Kawng danga hril chun, mi pak-hat zalenna chu midang zalenna sukbona dinga hmang ding an nawh” tiin a hril bawk. Dr Singh chun, “Hieng ang za-lenna indiktak kengkaw tlat dinga tumna (commitment) a um naw chun Democracy damsuok thei naw nih. India zalenna le Inde-

pendence vawnghim tlat ei nuom chun zalenna indik hi kengkaw tlatin commitment thar ei nei pei a \ul, India mi po po mimal zalenna le Independence-a innghatin” tiin a hril. Thutlukna siemna (decison making process) ah khawm, milien milalhai an thiltum suk-puitling puia lawmman hmuna ding ringawt beiseia thultukna siem hi bansan ding a nih tiin, BJP sawrkarin Corporate hai suk-lungawina dinga ro a relna awnin a hril bawk. “India ram pa Mahatma Gan-dhi kuomah khawm \um khat chu, British (Company) in, mania roin-relna (Swaraj) nekin good gover-nance (inenkawlna \ha) le develop-ment (hmasawnna) a \halem, tiin an thlem a, a hnawl a nih kha. In-dia mipui han Colonial ngaidan an hnawl let der a ni kha. Kha ngaidan char kha a nih tulaia ei rama thil tlung mek chu.>>sunzawmna phek 4-ah

Blood Donation Camp-cum-Awareness nei

CCpur: District Health Society le Goodwill Mis-sion Service \hangruola huoihawtnain April 11, 2018 khan CCPur Govt. College Room number 3-ah Swacchata Pakhwa-da, Swacchata Se Siddhi 2018 ti thupuia hmangin Voluntary Blood Donation Camp-cum-Awareness Campaign nei a nih.

Hi programme hawng-naa hin Dr Chingnun-siam, DNO in keynote ad-dress hrilin Lunkhomang Khongsai, MPS, Addl. SP, CCPur le Dr Phirthan-glien Buhril, DMO/CC-Pur han thuhrilna hun an hmang bakah Dr Vi-jayanta Kshetrimayum, MO Blood Bank, District Hospital chun Voluntary

Blood donation chun-gchang le a pawimawna hai a hril bakah Hatzalh-ing, S. Canan Veng, Tui-bong in testimony hrilin P. Khamsanglian, Chairman, Zo Agro Farmers Producer Company Ltd. in Entrepre-neurship ti thupui hmangin career guidance an rawi bawk. Voluntary Blood Do-nation-a hin mi 120 vel an \hang a, hi laia mi 20 in thisen Unit khat seng (Unit 20 an pek). Thisen petu hai lai hin pasal 12 le nuh-mei 8 an \hang. Mihriem hrisel pangai, Haemoglobin 12.5 grams/hundred ml neka tlawm lo, kum 18 le 65 inkar hai ta dingin thisen hi pek thei a nih.

CM a rawiin dredging sin-thaw inspection an sunzawm

imphal: Chief Minister Pu Biren Singh inrawinain zani khan Water Resources Minister, Pu Letpao Haokip le Revenue Minister, Pu Karam Shyam han Haoreibi Makha Leikai le Kyamgei area inkara Imphal vadung sukfaina, ‘dredging’ sin-thaw inspection an thaw nawk. CM le a team hai chu Yaiskhul A/C MLA Pu Thokchom Satyabrata, Keirao A/C MLA Pu L. Ra-meshwor, Imphal West DC Pu Ningthoujam Geoffrey, Chief Engineer, Water Re-sources department Pu Ksh. Pritam le State sawrkar of-ficials han an \awiawm. Hi huna CM Pu Biren Singh in chanchinbumihai hmaa thu a hrilna a chun, ‘dredging work’ hi 70% vel zo a ni tah a, a bak po chu fur ruotui thlak hmaa zofel hman tum a nih tiin a hril. A hril peina-ah, vadung kam chen-chiltu han mani thua an suok-san hi lawm a um hle a nih tiin a hril. Sawrkar hmalakna thlawp a, mipui an inpumpe-kna hi a ropui a. Hieng ang bawkin, sawrkar hmalakna

tum tum-hai khawm mipui-in thlawp dingin ka ngen a, Kongba, Nambul, Thoubal le vadung tum tuma khawm dredging work hi sunzawm pei ning a tih tiin Pu Biren Singh chun a hril. Gold Coast, Australia hmuna Commonwealth Games fe mek-ah, Manipur boxer Mary Kom final a lutna thuah Pu Biren Singh chun a lawmpui thu uor takin a hril. CWG, 2018 a khawm Indian Hockey team final an lut tah a, hieng ang chanchin lawmum hriet ding a um zing hi a ropui a nih tiin Pu Biren Singh chun a hril a, Mary Kom le Indian team han hratna chang a, India ram suk-mawitu nia chawimawina tam lem dawng dinga a ditsakna an hlan bawk. Wa-ter Resources Minister Pu Letpao Haokip chun, mipui han khawpui le vadung sukfaina-ah mawphurna ei nei seng a, chuleiin, mani sie le \ha hrietna hmanga vadung haiah hmunhnawk peihawn ta ngai lo ding a nih tiin ngenna a siem.

Congress lo thaw \an tasa vawng

imphal: MPCC Spokes-person Th. Joykishan in zanita Chanchin thar lakhawmtuhai an hmupui huna chun, Tulaia BJP \huoina hnuoia Manipur sawrkarin thil a hawnghai hi Congress sawrkar lo thaw \an

tasa vawng a nih. Tuta Mani-pur sawrkar fe mek special-na chu, political thila phuba lakna, thil zo lo hai zova hawnghai an nih tiin a hril. Chun, tulai hnaia 2nd MR a Pistols le Magazines inhmangna chungthuah sawrkarnaa \hang MLA-hai inhnielpui (debate) dingin a cho a, hi thuah hin Congress chu inpeisaa um an nih tiin a hril. State sawrkar chu sum le paia ringum lo le Law & Order enkaizo lovin an tum bawk.

Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawngimphal: Deputy Chief Minister Pu Yumnam Joykumar Singh in zani khan Department of Art & Culture Conference Hall, Palace Compound, Imphal hmuna ni 2 sung aw dinga huoihawt “Bharat – Myanmar Seema Chin-tan Baithak” a hawng. Conference hi Seemantha Chetana Mancha, Purvottar in a huoihawt a ni a, hi hun

sung hin palai fekhawm han India le Myanmar ra-min hun hung um pei din-

gah inlaichinna \ha lem an nei thei dan ngaituo tlang an nih.

Deputy CM Pu Joyku-mar Singh in thu a hrilna a chun, Manipur le Myanmar ram hin border hmun sei tak an in\awm a, an pahni hin kawng tam takah an inhrietchieng a \ul a nih tiin a hril. Kum tamtak liemtah a inthawk khan ramri suk-danglam vet hlak a ni a, kh-ingtieng tieng khawmin an thunun thei bik nawh. >>sunzawmna phek 4-ah

CPDEEU in DCG le PCG an inhlanCCpur: Churachandpur & Pherzawl District Edu-cation Employees Union (CPDEEU) chun April 11, 2018, 11:00AM khan ZEO Office Complex, CCPur-ah Death cum Gratuity (DCG) le Pension cum Gratuity (DCG) sem le pekdawkna hun an hmang. Hi huna hin mi 2 kuomah DCG le midang 19 hai kuomah PCG sem le inhlanna nei a nih. DCG le PCG peka um hi revised hnung le revised hmaa mi dungzuia pek a ni leiin an angnaw a, Re-vised hmaa pension PCG pek hai chu- Gouzanang, Lalthiengzo, Khumvel, K Bihari, S Bihari le K Kun-jababu Singh hai an ni a,

Rs. 5000 seng inhlan an nih. Revised a ni hnunga PCG pek hai chu- Thangte, Nengthang, Lalsangliani, T Tendent Singh, Lalhlun-sung, Onkhosei, Lalzamvel, Zamkhosuan Guite, Nian-zadim, Niangzahoih, Dard-inglien, Dimzachin, CL John le Niangboi hai an ni a, Rs. 10,000 seng inhlan an nih.

Revised hmaa thi DCG peka um hai chu- (L) Ch-ingzachin le (L) Thian-neilal hai an ni a, Rs. 30,000 ve ve pek an ni a, DCG re-vised hnunga thi (L) Kam-mung sunghai kuomah Rs. 50,000 inhlan a nih. CPDEEU a hin CCPur le Pherzawl district sunga Education thawktu hai an \hang a nih.

HPc (D) commander Jail-a inthawk insuo

aiZawl: October 16, 2015 a Assam Rifles han an man le Aizawl Central Jail a hrentang, HPC (D) Commander Pu Lalbieklien @ Bieka (41) chu zani zan-tieng dar 4:20 PM vel khan insuo a ni tah. Pu Bieka hi kum 2 le thla 7 jail-ah an tang hman a, April 2, 2018 a Mizoram sawrkar le HPC (D) han ‘peace accord’ an ziek hnunga ngaidamna, ‘general amnesty’ pek a ni leia insuo a nih. Ama hi Vairengte mi, nuhmei le nau pathum nei tah a na, Mizoram sawrkarin tu-olthatna, mi \huoihmangna, ralthuom inrukna le thubuoi

dang tamtak an awrtir niin, man a ni hma in a luman Rs. 2 lakh puong a ni bawk. Chu lai zingin, HPC (D) cadres 100 vel chu April 13, 2018 a homecoming ceremony a \hang dingin Sesawng, Mizoram an tlung tah. Hi huna hin Mizoram Chief Minister Pu Lal Thanhawla, Home Minister Pu Lalzirliana le Mizoram sawrkar top officials hai \hang an tih. Home com-ing ceremony uop dingin Mizoram, Manipur, As-sam le Northeast states tum tuma hnam \huoitu le mi tlawmngai tam takin Ses-awng an pan mek bawk.

Algeria Sipai Vuongna tuoksiet tuokah mi 257 an thi algiers: Tulai chu sipai vuongna accident-a mithi an pung hrat hle. Nilaini khan Algeria hmartienga sipaihai vuongna pakhat chu a tuoksiet tuokin hnu-oiah a tla a, mi 257 in thina an tuok niin state TV re-port chun a hril. Accident nasan hi hriet a la ni nawh a, sui mek niin a hril. Local media hai hril dan chun, Boufarik Military Base a inthawka vuongna pakhat chu a vuong suok

zo hlim sawtnawteiin a accident a, a chawk hum huma meikhu a nasa em em bawk a, vuongna field po po mikhu dum lulin a tuom sip vawng a nih tiin

an hril. Red Crescent am-bulance hai chu vuongna field sung an tlan lut sup sup nghal. Boufarik hi Algiers khawpui a inthawka Km.

30 vela um a ni a. Simth-lang tieng Bechar biela si-pai hmunpui a nih. Defence Ministry thusuok hril dan chun, passenger chuonghai hi sipai vawng an nih a, an hminghai a la puonglang nawa chu, an sunghai an sunpui zie a puong. Vuongna hi Boufarik a inthawkin simtieng biela Tindouf khawpui, Western Sahara le Morocco haia inthawka raltlan (refugee) tamtak hung lutna khuo fe

tum a nih. Vuongna hi Russia siem Il-76 Military Transport Plane a nih a, tui lo lai, bu chingna hmuna tla a nih. Il-76 model hi 1970s laia inthawka siem suok \an a nih a, ringzo um tak a ni hlaka, hieng ang sietna hi a la tuok ngai naw niin an hril. Commercial le Mili-tary a dinga hmang a ni a, Algeria militry chun hieng ang vuongna hi tamtak an hmang a nih. (AP)

Kangvai H/s-ah Swachhata Pakhwa

CCpur: April 11, 2018 khan Dr Chingnunsiam, DNO le Dr Jire Pudaite hai inrawinain Swachhata Pakhwada le inzawmin Kangvai High School-ah student hai programme hmangpui an ni a, hi huna hin Deepa Balwal, khawm special Guest in a \hang. Hi huna hin Dr Ch-ingnunsiam le a team han Kangvai Govt. H/S a student hai lai kut sawp dan le thieng-hlimna pawimawna hai hril-hrietna an nei bakah Swachh-

ta Pledge nei a ni bawk. Dr Chingnunsiam chun, tui a inthawk natna dang dang hung um thei hai laka inveng dan ding, in kawl le kieng hai sukfai dan ding, Ekin sukfai dan ding, Mea-sles le Rubella chungchang le CMHT chunchang hai hrilhrietna a nei. Zanita Kangvai H/S a hun hmang huna hin Mid Day meal suongnaa hmang Thlaisuongna in chu a thienghlim tawk nawh ti an hmu a ni bawk.

Page 2: Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawng Thar/2018/April/HT-12-04-2018.pdf · (An Independent dAIly newsp Aper) Reg I ost eg M _____ Et dC/CCpur : 03874-234234

Hmasawnna Thar2thlatun (april) 12, 2018 ningani (thursday) artiCle/health & emplOyment news

Editorial Boardlalmalsawm sellate:Editor&Publisherroding l. sellate: Jt. Editor ramditum ralsun: Asst. EditorJoseph Joute:Co-Editorlalsansuok pulamte &samuel Zothanglien@sZ Zote:Sports lalruotlien dulien:ComputerAssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at Lamka Super Printer, Vengnuam, Hiangtam Lamka, CCPur, Manipur.

Editorial

Tuolsung SUNZAWMNAVAWISUN THUPUIChun ama chun, a kuomah, “Lalpa i Pathien chu i lungvar popovin, i thlarau popovin, i lungril popo-vin i hmangai ding a nih,” ti hi. Chuchu thupek ropui le pawimaw tak a nih. - Mathai 22; 37

“Anachu” ti \awngbau hiMihriem ei damsung sawtnawteah hin hmu chak le hriet chak tam tak ei nei hlak. Chuhai laia mihriemhai hriet chak tak chu mihriemhai chanchin hi a nih. Mihriem chanchinah chun mitinin mani chanchin hi ei hriet chak tak bawk a nih. Ei Lal le sandamtu Isu Krista ngei khawm khan an chuktirhai kuomah “Mi han tum a ni an mi ti a? Annawleh nangnin tu am a ni in mi ti a?” tiin indawna a siem a nih. Indawnna a siemna san chu, mipui han ama an ngaidan le an chuktirhai khawmin ama an ngaidan hriet a chak lei a nih. Mi ropui, milien le milal hai khawmin mi han an ngaidan le an hmu dan hi hriet an nuom hlak. Chuong ang bawkin Kohran \huoitu, Pastor le Kohran Upa hai khawmin mi han an hmu dan le an ngaidan hriet an nuom hlak. Mi \ha le mi fel hai chun mi fel le mi \ha haia inthawk an insiem \ha a, mani nun inenfienain an hmang bawk hlak. Ei nitin nunah mani inenfienain hlimen hi ei hmang hlak. Ei hmai, ei sil le bil a fai le a fai naw dam, a mawi le a mawinaw dam, ei inhme le ei inhme naw dam ei inen hlak. Hlimen (darthlalang) ei inen a, inhme, nal le mawi ei ti angin ei inchei tawl hlak. Mitkal \henkhat chu hlimenah an inen a, hienga ka meng chun a mawi naw a, hienga ka meng chun a zie a um deu tiin mihai hmaa mit meng mawi dan an inchuk hlak. Ei taksa hmel mawi le mawi naw enfiena ding chun hlimen or Darthlalang hi a \ha tak. Ei lungril, ei nungchang le ei thlarau nun enfiena ding ruok chun “Anachu” ti hi inenfiena \ha tak a ni ve thung. Ei \awngbau suok le ei \awngkam hmang hai laia an lar le ei hmang rawn em em el chu “Ana-chu” ti hi a nih. “Anachu” ti \awngbau hin a \ha tieng le a se tieng sei tak mihai lungril le ngaituonaah thu a hril hlak. Mihai chunga “Anachu” ti ei hmang dan izirin, mi fel tak, mi fel naw tak, mi suol le mi \ha, mi indik le indiknaw, mi ringum le ringum naw tihai chu iemani chen chu hriet theiin a hung um hlak. Ei \awng tawpna takah “Anachu” ti \awngbau ei hmang ta chun thil iemani tak a ni hlak. Anachu ti hin kawk chi tum tum a nei thei hlak. Entirnain “Anachu” a \ha tieng panga thil fiena dingin a hnuoia ang hin hang hril ei tih. Mi pakhatin hi mipa chu a hmel en el chun pa mawl tluongtlam tak, ho ve tak, pawisak nei mang lo a ang. Anachu \awngbauin a zui ta chun, “Ring nekin a fel dai” a nih tina a nih. Hiengang bawk hin, hi tlangval chu a hausain, lekha an chuk sang hle a, sawrkar sin lien le insang tak a chel bawk a, khawvela nun nuom chenna tiengpangah khawm a nuom ang tawka inhmang thei a ni vei leh. Anachu, ti \awngbauin a zui ta chun “Mi insum thei le mi fel tak a nih” ti hriet thei a hung ni hlak. Hi nu hi tuta \uma Gospel Camp-ah piengthar a ni a. Pathien thu hril le mihai inchuktir chu a thiem lem nawh. Anachu, ti \awngbauin a zui chun, “A ringna le a piengtharna chu a nunah an lang chieng hle” ti hriet le hmu thei a hung ni hlak. A se tiengpangah “Anachu” ei hmang huna thil hung fiena dingin hiengang deu hin hang hril ei tih. Hi Ukil hi chu dan a hriet a, thubuoi khawm a hne thei a, a ruoitu khawm an tam Anachu” tiin a zui ta chun, ‘sum a du or a dit taluo tina a hung nih. Hi nunghak hi a fel a, a hmel a \ha a, Biekin inkhawm khawm a taima a, a hawiher khawm a mawi. Anachu tiin a zui ruok chun, “A rukin a ler hlak, ring ang a ni der nawh” tia ngai a hung ni hlak. Hi Pastor hi thuhril a thiemin, pathien thu khawm a hriet inthuk. Anachu tiin a tawpah a zui ruok chun, “Pastor hi a Pathien thuhril a nunpui naw a, a hril angin a um ngai nawh” tina a nih. “Anachu” ti \awngbau hi hotea inlang, pawimaw em em el si, khawvel mihriem han ei \awng tawpna taka ei hmang rawp hlak, kawk le umzie nei taka hmang hlak a nih. Anachu ti \awngbau hin a mi siem \ha thei ang bawkin a mi suksiet thei a nih. Mi han an thuhril tawpnaa “Anachu” ti \awngbau hi an mi hmang khum nawna dingin, mitinin inenfiena le in-siem \hatnain hmang thei seng inla nuom a um. Mi fel le mi \ha hai chungah chun “Anachu” ti \awngbau hi hmang a ni ngai nawh. Mi han an thuhril tawp tiengah “Anachu” ti \awngbau hi an mi hmang khum nawna dingin ei nun dan h ei hmang \ha a, ei hmang fimkhur hle nuom a um.

J&K inkapna-ah SF 1 le civil mi 3 thisrinagar: Zani zing-kar inhmatak khawvar hma khan Khudwani area, Kul-gam district-ah Security Forces le Lashkar-e-Toiba ni dinga ringhla an inkaptuo a, inkapna hmunah Army jawan 1 a thi a, a hnunga Security Forces le civil mi-hai an insukbuoina-ah civil mi 3 in thina an tuok bawk.

Inkaptuona chu helpawlhai an um thu an hriet leia Se-curity Forces han dappui an thaw huna tlung a ni a, zani zantieng chen khawm an khattawkin an lan kaptuo zing a, helpawlhai chu In pakhata intawm niin, hi thu ei sut chenin thi le hliem an um belsa am ti hriet a ni ta nawh.

PM Modi in 16th International Energy Forum (IEF) a hawngnew delhi: Prime Min-ister Narendra Modi in zani khan 16th International En-ergy Forum (IEF) ministe-rial a hawng. India, China le Korea han \hangruola New Delhi hmuna IEF16 an huoihawt thiltum tak chu technologies tharin hlawkna an tlun a, invest-ment \ha lem a hung siem suok bakah, global shifts le transition policies hai hmang \angkai dan ngaituo a ni a, a thupui chu “The Future of Energy Security” ti a nih. Hi huna \hang ding hin Saudi Arabia, UAE, Iran, Qatar, Nigeria, Japan, China, Russia le US a in-thawk palai tamtak an hung khawm. Saudi Arabian Petroleum Minister Kha-lid Al-Falih in thu a hrilna

a chun, “khawvel a hung changkang pei dungzuiin ‘fossil fuels’ hmang hun hung inhersuok vat tang a tih” tiin a hril. PM Modi chun, quarter thara hin khawvelin a ma-maw ang dungzuia ‘ener-gy’ siem suok a pawimaw a nih tiin a hril. Hydrocar-bons market a kaisang pei a, thautui le gas products

sukruolrem dan ngaituo a \ul a nih tiin PM Modi chun a hril bawk. IEF hi India in kum 22 liem hnunga a host nawkna chau a ni a, ‘ener-gy market’-ah hmasawnna tamtak hmu ding a um mek a, khawvel changkang ang dungzui peiin India econ-omy khawm dawmsang a ni tah tiin PM Modi chun a hril.

India a hin kum 25 sungin ‘energy’ mamawna chu 4.5% velin kaisang a ta, thautui le gas ma-mawna chu a hmun thumin pung thung a tih. Chuleiin, sumdawngna inpaw le a pawimaw ang dungzuia insiemrem thei (flexible) a pawimaw a nih. Thil siem-suoktu le a dawrtu hai in-laichinna khawm pawimaw taka ngai a, hun liemtah a sietna intluntu, umzie boa thil man suksang rakna hai hi suktawp ding an nih tiin PM Modi chun a hril a, In-dia le rambung tum tum \hangruola khawvel ma-maw thautui, gas le energy humhal a, a neka tam lem siem suok dan kalhmang tamtak a hrillang bawk.

J&K CM Mehbooba Mufti in HM Rajnath Singh an hmupuinew delhi: Tulaia Jam-mu and Kashmir state sun-ga buoina tum tum a tlung mek le inzawmin, zani khan J&K Chief Minister Mehbooba Mufti in Home Minister Rajnath Singh an hmupui a, J&K hmunah nundan pangngai a um nawk theina ding ngaitu-oin security ngirhmun an ennawn. Pi Mufti le Home Minister chu minutes 20 sung an inbiek a, chu huna chun Centre’s representa-tives Dineshwar Sharma in hmalakna a nei tah le a nei mekhai khawm an hrilt-lang a, J&K hmuna dan le

thupek ngirhmun chipchier takin Pi Mufti chun Home Minister kuomah an tlun. Inbiekna an nei huna chun Pakistan sipai han ceasefire dan an bawsiet rawp thu, a ruk a rala Paki-stan a inthawk helpawl han

ramri an kan hlak thu le Pakistan Occupied Kashmir (POK) ngirhmun khawm an hriltlang. Kathua hmuna kum tling lo suolluia thatna thu CBI in an sui mekna thua inbiekna chu \an a na, a hnungin thupui tum tum

an hrilkai pei a nih. Pi Muf-ti le Home Minister chun ramri zula um hai Pakistan sipaihai silai kap \i leia an ralzam thu le Prime Minis-ter’s Development package implement dan chungchang thu khawm an hriltlang bawk. J&K a hin buoina tum tum a um mek laiin, Deputy Chief Minister Nir-mal Singh chun Separatist hai le inbiekna nei a remti nawh a, “pawi tawk lo civil mihai that an ni hin to \awk \awk inla, helpawlhai an thi hunah strike in nei hlak suktawp phawt ro” tiin a hril a nih.

Md. Yasin Malik man; Separatist han protest an huoihawtsrinagar: Kulgam district a civil mi an that dodalna in zani khan Jam-mu and Kashmir Liberation Front (JKLF) hmalaknain Srinagar le Jammu and Kashmir hmun tum tum-ah protest huoihawt a ni a, pro-test an nei mek laiin JKLF Chairman Muhammad Ya-sin Malik chu police han an man. Hi le inzawmin, J&K a Separatist \huoitu Syed Ali Geelani, Mirwaiz Umer Farooq le Muhammad Ya-sin Malik hai inrawi JKLF chun vawisun (Ningani) le zinga hin Jammu and Kash-mir state pumpui total shut-down an puong.

Zani chawhnung tieng khan hmasawrumin JKLF office, Srinagar-ah JKLF in press meeting a ko a, chu huna chun house arrest a um mek Geelani le Mirwaiz Umer han phone hmangin chanchinbumihai an in-

biekpui. JKLF \huoituhai chun Kashmir phairuoma chenghai hnawtsuokna dingin Security Forces hai dappui an thawtir hlak niin sawrkar an intum. Mirwaiz Umer chun, 2019 General Election hu-

nah J&K hi Modi sawrkar-in a hma ang bawkin a ngaiven tak hung ni nawk a tih tiin eltam takin a hril a, Malik chun J&K sawrkar, abikin PDP \huoituhai theitawpin a sawisel a, BJP le inzawmna an nei hi mi suolluitu le tuolthattu an thlawpna a nih tiin a hril. Geelani chun, “Kashmir phairuoma inremna dit le zalen taka rorelna chalai nuom hai thiltum sawrkarin sukchat ngai naw nih” tiin a hril bawk. Press meeting an nei zovin Malik chu a thlawptuhai leh Lal Chowk panin lampui an hraw a, chu huna chu man a nih.

Assam-ah ganja 8 kg manguwahati: Railway Police Force (RPF) han zani zingkar dar 11:30 AM vel khan Badar-pur Railway Junction-ah 15660 Agartala-Sealdah Kanchanjunga Express an dap a, AC (NF/13123) sungah ganja tamtak an dapdawk. Ganja hai chu thuomhnaw thawn anga parcel sunga thun an na, a neitu hriet a ni nawh. A hnungin ganja chu RPF

Inspector AK Trivedi, ASI Ashis Das, Aravind Roy, CBI Chittaranjan Das le constable Biswajit Das han Railway Government Police Station-ah chawiin an b<k a, 8 kg a rik le Rs. 40,000 manhu vel a nih ti an hrietsuok. Hi chungthu hi Excise Department-ah intlun a ni a, a neitu man-suok ngei beisei a nih tiin RPF Inspector AK Trivedi chun a hril.

Chhattisgarh-ah Sai hawnin putar 1 an thatKOrBa: Sakalpur vil-lage, Surjapur district, north Chhattisgarh a um Mansai (65) chu huona sin a thaw laiin Sai hawnin an ch$l hlum. Hi lai hmuna hin tulai hin sai hel an tam hle a hril a ni a, zanita thiltlung hi ni 4 liemtah sunga \um 3 a tlung-na a ni tah tiin Sub Division-al Officer (Pratappur forest range), Prabhakar Khalko chun a hril. Mansai nuhmei chu Forest Department in

luongman Rs. 25,000 an pek a, thaw ding pawimaw hai zofel a ni pha zangnadawm-na Rs. 3.75 lakh pek nawk dinga ti a nih. Hi lai hmuna hin sai hawn 50-60 vel ding ram-hnuoiah hmu hlak an ni a, tulai hin an ramah sinthaw hun lai tak a ni leiin mi tam-tak a sukthlabar hlea hril a nih. April 9, 2018 khan Pratappur forest range-ah kum 50 mi putar bawk sai

hawnin an ch$l hlum a, April 8 khawm khan Dha-ramjaigarh forest division huom sungah kum 60 mi putar pakhat sai hawnin an that ta bawk. Chhattisgarh a Surguja, Korba, Raigarh, Jashpur le Korea districts haia hin rampui pik tak tak a la tam a, hieng hmuna hai hin ramsa le mihriem vawi tamtak an insuol rawp hlak a nih tiin Prabhakar Khalko chun a hril.

Thla 7 sung inzin ding INS Tarangini vailiemKOChi: Europe rambung haia thla 7 sung inzin kuol ding India Navy training lawng, ‘INS Tarangini’ chu zani khan Kochi Naval Base a inthawk Southern Naval Command Flag Officer Com-manding-in-Chief Vice Ad-miral AR Karve in a vailiem. ‘INS Tarangini’ a hin sailors 40 le cadets 150 an chuong a, rambung 12 haia lawng chawlna hmun 15-ah chawl a ta, 15,000 nautical miles vela hla an intawl chen-ah ram-dang mi training mek 30 vel lawnga chun an chuong belsa dinga ti a nih. ‘INS Tarangini’ chu an zin sungin Sunderland,

UK a inthawka in\an ding France rama ‘Biscay Tall Ship race’-ah \hang veng a tih. Navy ‘sail train-ing ship’ hmasatak ‘INS Tarangini’ hi Cdr Rahul

Mehta command-na hnu-oia suokdawk a nih. Lawng chu Goa Shipyard a bawl le November 11, 1997 a India Navy hmang dinga com-missioned a ni tah.

madhya pradesh voters 11 lakh vel thaibo dingBhOpal: Madhya Pradesh voters 11 lakh vel electoral roll a inthawk an hming thaibo ning a tih tiin Chief Election Commis-sioner (CEC), OP Rawat chun a hril. Mr. Rawat chun Electoral Registra-tion Officer’s meeting huna hi thu hi a hril a na, electoral roll a hin hming tehlem le voters indik lo tamtak an um a nih tiin a

hril. Special Summary Re-vision drives nei huna khan voters tamtak an um nawh a, umna hmun insawn, a thi tah annawleh double entry khawm a um bawk a, chu-ong hai chu roll a inthawka peihmang dinghai chu an nih tiin Mr. Rawat chun a hril. Election Commission of India (ECI) chun elec-toral roll lakkhawmna a

hmang dingin web por-tal (ERONet) a siem thar a, hi thu le a hmang dan Mr. Rawat chun members fekhawm hai an chuktir. ERONet technical thila fel lo um hlak chu sukfel vat ning a ta, version thar-lam tak April 19, 2018 hin tlangzar ning a tih tiin Mr. Rawat chun a hril. Madhya Pradesh a elec-toral roll Revision drive

nei a nia inthawk January 15, 2018 chen khan voters 3,83,203 an dik lo hmu-suok a ni a, March 15 le April 7, 2018 inkar sunga special drive thaw nawk khan voters 6,73,884 vote nei thei lo hmusuok nawk an nih. Drive neia inthawk nuhmei hming voters list-ah thun rawn deu deu a ni thu Mr. Rawat chun a hril bawk.

Coast Guard Com-mander (East)

dingin NautiyalVishaKapatnam: Inspector General KR Nautiyal chu Coast Guard Commander (Eastern Seaboard) thar dinga ruot a nih. IG KR Nautiyal hi Flag Officer niin, Coast Guard Regional Head-quarters (West), Mumbai mawphurna chel lai a na, zani khan a umna hmun a suoksan tah a, vawisun hin Inspector General KS Sheoran a inthawk a mawphurna thar hi charge lang a tih tiin Coast Guard thusuok chun a hril. IG KR Nautiyal hi Ad-ditional Director-General in promotion khawm a hmu nghal a, ama hi Coast Guard lawng tum tum lo Command ta hlak a nih. Deputy Director-General (operations and CS), CGHQ, New Delhi; Com-mander CGRHQ (NE); Kolkata le Commander CGRHQ (W), Mumbai le mawphurna tum tum Coast Guard-ah IG KR Nautiyal hin a hma in a lo chel ta hlak bawk.

Mithiruong pakhat hmu a nihimphal: Zani zignakr dar 6 vel khan Manipur Pub-lic School, Koirengei bula Koirengei ground-ah pas-al pakhat thisa ruong hmu a nih. A hnungah mithi hi Chanamthabam Naoba (32), s/o (L) Chanamthabam Indrajit of Koirengei Bazar, Imphal East a nih ti hriet-suok le a ruong a sunghai kutah in hlan a nih. Drugs ad-dict a ni leiin drugs overdose leia thi ni dinga ring a nih.

Free Eye Screening le Optical camp

CCpur: Ropiang Foun-dation Trust chun Shek-hawati Hospital, Jaipur le Barala hospital, Jaipur hai sponsored-nain April 9-11, 2018 inkar sung khan CC-Pur khawpui sunga Govt. School tum tum 10 haiah Free Eye Screening le Opti-cal Camp an buotsai. Hieng Schools haiah students 2210 screening thaw hunah mitvar (spec-tacle) mamaw 206 hmu a ni a, hieng hai kuomah

hin mitvar pek an tum. |henkhat Delhi tienga order ngai dam a ni leiin mitvar mamaw hai ta ding hmukim vawng a nip ha leh sem ning a tih. Sawrkar school haia \an phawt a ni a, zo a ni hu-nah thei ang angin private school haia khawm hien-gang screening camp hi la houihawt nawk pei an tum niin Lalgoumang Guite, Secretary, Ropiang Foun-dation Trust chun a hril.

Medical canteen suklienna sin zo

CCpur: District Hos-pital, CCPur campus-a Medical Canteen suklienna sin thaw a um chu zanikhan zofel a nitah. October 25 & 26, 2017 haia DC/CCPur le Gov-erning Body, Rogy Kalyan Samiti in meeting neia an rel dungzuia Medical Can-teen suklienna sin hi Janu-ary 17, 2018 a \an ta a nih. District Hospital-a

damnaw kan le damnaw an pung pei le inzawma Medi-cal Canteen hi suklien niin Ceiling le Ceiling Fan hai inbuk a ni bakah a \uong Tile pha a nih. Canteen sukliennaa |eklei hi District Hospital in a tum a ni a, a bawlna sin ruok chu Canteen enkaitu han an tum a ni a, canteen suklienna hin Rs. 6 lakh chuong an seng.

cabinet in LGs hlaw a sukpungnew delhi: Zani khan New Delhi-ah Prime Min-ister Narendra Modi in-rawinain Union Cabinet meeting nei a ni a, Union Territories haia Lieutenant Governors (LGs) hlaw le al-lowances sukpungna dinga ‘pay and allowances revi-sion committee’ in rawtna a siem pawm a nih. LGs hai hlaw chu January 1, 2016 a inthawk pung \an dinga ti a na, basic pay Rs. 80,000, DA le sumptuary allowance Rs. 4,000 le local allowanc-es \hangin thla tin LGs han Rs. 2,25,000 hlaw an lak ta

ding a nih. LGs hi state Sec-retary rank an nih. LGs hai hlaw ennawn-na nuhnungtak chu Janu-ary 1, 2006 kha an tah a, chu huna chun thla tin Rs. 26,000 (fixed) a inthawk Rs. 80,000 (fixed) thla tin a dinga sukpung pek an nih. Revision nuhnungtak chun dearness allowance, sump-tuary allowance thla tin Rs. 4,000 le local allowances hai pek belsa an ni bawk. LGs hlaw le allowances hi Central Civil Services (Re-vised) Pay Rules, 2016 be-sana ennawn a nih.

Page 3: Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawng Thar/2018/April/HT-12-04-2018.pdf · (An Independent dAIly newsp Aper) Reg I ost eg M _____ Et dC/CCpur : 03874-234234

3thlatun (april) 12, 2018 ningani (thursday) natiOnal/internatiOnal & adVertisement Hmasawnna Thar

laKtawi

(8,9,10,11,12)

(9,10,11,12,13)

Office of the

Seiman Veng Development committeeMuolvaiphei, Churachandpur, Manipur-795128

LAWMTHU HRILNATarik 26/3/2018 khan Muolvaiphei Seiman Veng De-velopment Committee hmalaknain Vengbuk lampui siem a ni a. Mi tlawmngai Pu Lalhrillien, MDC in lam-pui siemna dingin Truck nikhat zet a hung thawlawm leiin Seiman Veng Development Committee chun a chunga kan lawm takzet. A sin hung thaw \hatna hi hmatieng peia sunzawm thei pei dingin Pathienin a hma \huoi pei raw sen.Seiman Veng Develpment Committee aiin,

sd/- mangboi sd/- lalsawmthang hmar Chairman Secretary.

sIelMAt CHrIstIAn HOspItAl & reseArCH Centre

***dr Chongrolien Chonzik, m.s. (laparoscopic surgeon) pan nuomhai chun april 19-21, 2018 chen Sielmat Christian Hospital-ah zing dar 10A.M. ah pan thei ning a tih. Phingpui (Stomach), Pile (Hemmor-rhoids), Mit (Cholelithiasis), Kal (Kidney), Rilphir (Appendicitis), Panginbawk (Swelling), Awrpuom (Thyroids), etc. tienga harsatna neihai khawma pan thei ning a ta, Key hOle Operation/Operation thaw nuom hai khawma thaw thei ning a tih. registration Fee rs. 300/- ning a ta, ticket khawm 7:00AM-6:30PM chen booking thaw thei ni bawk a tih.

Contact no. 91 9862853047(12,15)

Cameron inkhelmi 5 an inhmang

gOld COast: Austra-lia rama Gold Coast hmuna Commonwealth Games nei mekah chun Cameroon inkhelmi 5 an umna chin hri-et loin an inhmang niin team official thusuok chun a hril. Inkhelmi inhmang hai lai hin thil rik dawm hrat (weightlifters) 3 le boxer 2 an \hang a, Thawleni-a inthawk an chanchin hriet ta loa inhmang an ni a, hi thu hi Australian Police a khawm report pek a nitah.

Chhattisgarh minis-ter hlui thi

raipur: Chhattisgarh a minister hlui le senior BJP leader Hemchand Yadav chu zani zingkar dar 1 vel khan kum 60 mi niin AI-IMS, New Delhi-ah dam nawna leiin a thi. Mr Ya-dav hin a nuhmei bakah naupasal 2 le nau nuhmei pahni a thisan. Vawisun hin a ruong inthlaliem ning a tih. Chhattisgarh Governor Balramjidas Tandon, CM Raman Singh, state BJP chief le midang dang han an sun thu an puong tawl.

lOss OF AdMIt CArdIhavelostmyHSLCAdmitCardbearingRollNo.14377of1978,issuedbyBoardofSecondaryEducationMa-nipur (BSEM) on myway to CCPur from Imphal onMarch15,2018. Findersarekindlyrequestedtohandoverthesametotheundersigned.

sd/- Ms saptuokkimC/oRingumKhobung

Khawmawi,CCPur,Manipur.

Defence Minister in India ram ralthuom siemna hmunpuia siem dingin a fiel

new delhi: Defence Minister Nirmala Sithara-man chun sawrkar le in-dustry tum tum \hangruol a, India hi ralthuom siem-na hmupuia siem dingin a fiel. Defence Minister chun vawisuna Chennai khawpuia ‘Defence Expo’ hmangna ding le inzawma ‘curtain-raising press con-ference’ huna hi thu hi a hril a nih. Defence Expo chu Tamil Nadu state sunga Defence Corridor siemna ding le inzawma huoihawt tum niin, Prime Minister Narendra Modi in hawng a tih. Defence Minister chun, Defence sector-ah a hma nekin sawrkar hi private le pub-lic sectors hai tadingin a \angkai zuol thei tiin a hril bawk Defence Corridor hawngna hmuna hai hin sawrkarin defence indus-tries haia theina a nei lien zie suklang an tih tiin De-fence Minister chun a hril. Tukuma Expo huoihawt-hai hin India in ralthuom

le indo hmangruo tum tum siemna kawnga a theina le, India in ramdanga khawm ralthuom thawn suok thei zing ngirhmuna a um zie suklang an tih. “Indian defence kutsuok le Indian Armed Forces hai en-kawlna chu Defence maw-phurna a nih” tiin Defence Minister chun Armed Forces han India kutsuok ralthuom an hmangna thua zawna a dawn. Kum tamtak liem-tah khan Mahabalipuram vakam a hin Chola dynasty han south-east Asian ram-bunghai leh sumdawngna

hlawk tak an lo nei hlak a, chuleiin, Thiruvadanai hmun hi umzie nei taka thlang a nih tiin Defence Minister chun a hril. In-dia hin ‘Indian Ocean re-gion’-ah hmun pawimaw tak a hluo leiin, ‘expo’ hi ngaituona mumal tak neia hmalakna a nih tiin De-fence Minister chun a hril bawk. Defence Expo hi kum tin vawi hni hmang hlak a ni a, hi huna hin In-dia le ramdang \huoitu han ‘defence manufacturers’ kawnga an insawr tawn dan lampui ngaituo hlak a nih.

15th Finance Commission in ditsak bik a nei nawh: FMnew delhi: 15th Fi-nance Commission ‘Terms of Reference’-ah states \henkhat ditsak bik nei anga hril chu thudik lo a nih tiin zani khan Finance Minister Arun Jaitley in hrilfiena a siem. ‘Terms of Reference’ an ngaimaw thu le states \henkhat ham\hatna ding a nih tia Kerala, Karnataka le Andhra Pradesh bakah, Congress rorelna Union Territory of Puducherry han sawiselna an siem leia

Finance Minister hin hrilfi-ena a siem a nih. Finance Minister in a hril pei dan chun, terms of reference hi thlier bik um lova India pum huopin an \hathnempui dinga indu-ong a ni a, umzie bo sa-wiselna hi siem lo ding a nih. India ram population tharlam tak besan le, a mi-hriem a telpuiin an mamaw phuhrukna ding ngaituoa terms hi siem a nih tiin a hril.

Ganja Rs. 2 cr manhu man

rameshwaram: Ra-meswaram, Tamil Nadu-ah zani khan police han car sukchawlin an dap a, a sungah ganja 136 kg a rik, international market rate a s<tin Rs. 2 crore manhu leh car driver le midang 3 an man. Mi 4 hai chu drugs a sumdawng hlak an ni a, ganja mana um hai chu lawng hmanga Sri Lanka ram phurlut an tum niin po-lice thusuokin a hril.

ISRO in IRNSS-1L a launch ding

new delhi: Indian Space Research Organisa-tion (ISRO) chun Sathish Dhawan Space Centre, Sri-harikota a inthawk vawituk dar 4:04 AM chara IRNSS (Indian Regional Navi-gation Satellite System) launch dingin zani hmasak dar 8:04 PM khan count-down a \an. 1,425 kg a rik IRNSS-1L hin playloads 2, ‘navigation payload’ le ‘ranging payload’ hai a phur a, launch zo a ni pha a hmangtuhai ‘navigation service signals’ \ha tak a peksuok ding a nih. IRNSS-1L chu Naviga-tion with Indian Constel-lation (NavIC) ti khawma

ko a ni a, hi satellite hin ngamantuhai khawm an ngamanna ding hmun awl-sam lema \huoi tlungin, boruok ngirhmun hrilhriet a ta, tuipui ngirhmun chieng lema inhriettirin ramri hmun (international mari-time boundary line) khawm awlsam takin an hriet thei ta ding niin ISRO thusuok chun a hril. (NavIC) chun tuipui chunga khawl tum tum hmanghai \hangpui a ta, road transport sectors khawm an motor-hai track-naah \hangpui a ta, railways khawm R>l track-na le R>l lampui tanna kawngah a \hangpui ding niin ISRO thusuok chun a hril sa bawk.

NSCN cadres 2 mandimapur: Assam Rifles han zani khan Dimapur le Kohima Districts, hmun pahni-ah dappui an thaw a, NSCN cadres 2 an man. Mana um hai hin Kuki dolong, Dimapur le Ko-hima Districts, Nagaland haiah tax an khawn hlak a, an kuta inthawk sumfai Rs. 1,47,570 le NSCN(K), NSCN (R) le NNC (NA) re-ceipt books hai man an nih.

Congress \huoitu accident-ah thi

luCKnOw: Agra-Luc-know Expressway, Uttar Pradesh-ah zani khan mo-tor pathum an inbaw pal a, Yoga guru Laxmipati Verma, Congress leader Dharam Raj Verma le Hari Mohan Agarwal (58) han thina an tuok pha. Tuoksiet chu Faguha Bhatia bul laia tlung a ni a, car pakhatin side naw tienga tlan car pakhat a baw a, a hnunga car pakhatin a hung baw nawk sawng a nih. Yoga guru hi Uttar Pradesh Chief Minister hlui Mulayam Singh Yadav le inlaichinna nei an nih. Motor chesuola hin midang 6 in hliemna an tuok pha bawk.

UP-ah Ambedkar statue suksiet nawkluCKnOw: Nagla Jham-man village, Firozabad dis-trict, Uttar Pradesh hmuna Dalit icon Dr. BR Ambed-kar a statue suksiet nawk a nih. Thiltlung le inzawmin zani khan Nagla Jhamman village khawmi han an lun-gawinaw zie suklangnain lampui hrawna an nei a, chu huna Dr. Ambed-kar statue suksiet a ni thu hriet a nih. Police team in a hmunah uluk takin en-felna an nei a, statue chu buoina suksuok tuma mi \henkhatin zan kara an lo suksiet an ring thu an hril.

Chu huna Dalit hnam tam-tak pungkhawm hai chu Senior police inrawina in thunun thei an na, buoina lien lem suok ding veng a ni a, thilsuol thawtu chu zawngsuoka hremna pek dingin police hai an in-tiem. Thla khat liemtah sung khan Uttar Pradesh hmun tum tum-ah Dr. Ambedkar a statue 12 vel ding suksiet a ni tah a. April 14 huna a piengchampha a tlung ding le inzawmin, a statue suksiet ding an um inlauna leiin zani hmasak khan UP

sawrkarin fimkhur dingin thusuok a lo siem ta bawk. March thla sung khan Meerut, Budayun, Saha-ranpur, Firozabad le Bu-landshahr districts haiah Dr. Ambedkar a statue suksiet a ni a, an reng hin a lu sukbawng an nih. Dr. Ambedkar a statue suksiet rawp a ni lei hin opposi-tion Bahujan Samaj Party (BSP) le Samajwadi Party (SP) han sawrkar theitaw-pin an sawisel a, vantlang infui huoiiin protest khawm vawi tamtak huoihawt a lo ni ta bawk.

South Korea President candidate Nuhmei Suollui case ah IntumseOul: South Korea chu President hai thil suol thaw-na kawngah tulai hin an inlar hle, khawvel an dengsuok a nih. Nuhmei an leh hlepruk-fakruk thubuoi awr, pasal anleh nuhmei suolluina case nei. Kristien ram nisiin an hming a se nasa hle. President candidate Ahn Hee-jung, tuta President Moon Jae-in 2022 election-a hnebantu ding a beisei le ringtak chu tulaia nuhmei hai suolluina thubuoi move-ment #MeToo campaign le inzawmin, a thuneina hmang suola nuhmei suol-luina le sexual abuse case ah hek a nih. Mr Ahn Hee-jung hi June thla laia umpui dinga a ruoi nuhmei pakhatin a ina sin a thaw china inthawkin vawi li a suollui tah niin TV inter-view ah a puonga inthawkin a chungthu suizui \an a nih a. Prosecutor hai case siemin an siema, heka a um ang hin a chungthu ngaituo le rel ning a tih. Hearing hmasatak chu thla thar khin nei beisei a ni thu ama ukil chun a hril. Mitthli le insawp nunga um, Kim Ji-eun chun, Civil Affairs ah a thawk hma khan Ahn Hee-jung Personal As-sistant a nih a. A Boss pain a chunga thil a thaw (suoll-luina) chu a dang hne ngai

naw niin a hril. Kum 54-a upa Ahn Hee-jung chun sex an hmang hi an pahnia remtia an thaw niin a hril a. Amiruokchu, moral ground ah inhawi naw a ti leiin South Chun-gcheong Province Governor a nina a inthawkin an ban, ngaidam an hni bawk. A suollui ni lovin nuhmeinu a nuom vea an thaw niin a hril. Prosecutor haiin an sui dan ruok chun, Kim hril dan le witness dang danghaia inthawka an hmu danin, Ahn hin a suollui a, evidence khawm a um niin Yonhap news agency chun a ziek. Nuhmei dang khawmin Kim ang hin a hung inhrila chu fiena huntawk a um naw leiin a case laklut an nawh. Prosecutor-in arrest warrant a hnina Court-in a hnawlpek leiin Ahn hin man chu la ni naw nih a. A hmingsietna ruok chu thaibo el thei an ta nawh.

Mi inlar tak le fel tak, President nih thei dinga mi tamtak beisei chu tisa chakna suol le thuneina hmang thiem naw leiin ropuina 9ding) rama inthawkin a tla ve duoi duoi chu an nawk el tah, khawvel politics ah hin chu. An nina an sang poleh an tlakna an sang. Ahn hi South Korea Presidential election nuhnungtaka khan, Demo-cratic Party Presidential nomination ah Moon Jae-in dawttu a nih a. Moon hung thlaktu dinga beisei a nih. Tulaia nuhmeihaiin suol-lui an nina hlak le sawisak an nina hlak doletna cam-paign an thaw #MeToo cam-paign ah hin, ama khawm nuhmeihai suolluina le sawi-saknahai hi a ngai thei naw thu TV ah a puong lung lung a. Darkar tlawmte hnungah a Assistant hlui Kim chun a suollui thu hi TV ah bawk a hung puong tah a nih. (Reuters

Facebook Neitu Mark-in Thiemnaw An tih, Russia le Indona PuongwashingtOn: Khawvela so-cial media lientak Facebook neitu Mark Zuckerberg chun, Cambridge Analytica-in mi 87 million hai data an ruk dawkna thu le 2016 Presiden-tial Election-a Russia in Facebook a hmang \angkainahaiah, ama thiem-nawna vawng a nizie US House of Senate ah a puong. Personal information mihai kuoma put suok or pek suok inhawi naw zie a hriet ve theina dingin Senator Dirk Durbin chun, Facebook neitu le hmusuoktu pa ngei chu zawna a pek a. Zawna dang dang 100 neka tam technical thilhai awlsam taka a dawn angin personal question chu a dawn el thei bik nawh. Zan hmasaka riekna Hotel or bu a fakna or nunghak a lengna, personal thil reng renghai midang kuoma hril suok rinum le inhawi naw zie a hriet theina dingin tiin Senator Dirk chun, “Zani zana i riekna Hotel le room num-ber hai mi hril inhawi ting i ti? Nuom i ti?” tiin personal deuvin an dawn a. |awng nuom em em Mark Zucker-berg chun technical thil a dawn zung zung ang chun a dawn thei nawh. Second riet zet a chawla, a pe sui, a hmai a suktawm, a mit a sepa, hmai sen pumin “Um, uh, no” a ti thei \awk

a nih. Chu zovah, “Tuta kar khan mi message i lo thawn tah nisienla, i mes-sage thawn chu i mi hril nuom ding?” a ti nawk a. Dawn chak nawna bawk neiin a suknervous hle. Darkar nga lai zet zawna an dawnna san chu, mi personal information mi dang kuoma a um/lut hi a neituhai ta dingin an hawi naw zie a hriet a nuom lei a nih a. Facebook chun mi maktaduoi sang telhai pesonal infor-mation a control zo naw a, a leak leiin mi tamtak inzak le thlaphangin a siem a nih ti a suklang nuom lei a nih. “Chu chu a nih thil umzie chu. Your rights to Privacy, i Privacy Rights, American mipui maktaduoi telhai

Privacy Rights chu nangin social me-dia hmangin mihai ka connect i tinaa inthawkin i sukbuoi/phawrlang pek a nih hi” tiin Mark neka kum 40 laia upa Durbin chun a suktawp a. Mark kum 30 vel chaua Billion-are kai chun, users hai personal data a leak-na thuah ama mawphurna a nizie a pawm a. An company chun a hma neka \ha lemin user hai personal information humhim an tum ding thu a hril bawk. Durbin a thuhrilhai an dik tia thlaw-pin, “Mi tinin mani personal informa-tion chu iengti anga hmang ding am, tuhai kawla pek suok ding am tihai chu mani thutlukna ngeia thaw ding a nih ti khawm ka pawm” tiin a hril bawk. Hi baka hin Russia-in Facebook bawk hmanga America a chawkbuoi dan hrilin, America system fethlenga a beina chu Facebook khawmin a tosan el naw ding zie le, a neka nasa lema an veng ding zie a hril bawk a. “Hienga cyber warfare hi bo el naw nih a. Ei system hai ei sukhrat a pawimaw tina a nih. Facebook khaw-min a system hai sukhratin a neka nasa nawk zuolin hma lang a tih. Kei ka thaw suol a nih. Pawi ka tih. Facebook hi ka siem a, a bul ka \ana, thil tlunghai hi ka mawphurna a nih” tiin a hril.

Russia Helicopter Accident ah Mi 6 ThimOsCOw: Algeria ramah Russia siem vuongna pakhat a accident-a mi 100 neka tam an thi laiin, Russia saktienga Mi-8 Helicopter service pak-hat khawm Nilaini bawk khan a accident a, Crew member paruk an thi. S u i t u h a i h r i l d a n chun, Mi-8 Helicopter hi Vostok Airline hai ta a nih a, dar 11:30am vel khan Khabarovski khawpui kaw-la rawl lai a changsuol a, thil sui dan ding khawm a sukharsa pha hle niin a hril. Regional Emergency Service hril dan chun, “He-

licopter hin thaktu mi paruk a phur, dam suok an um naw nia hriet a nih. Vuongna hi rawl laia tla a ni leiin san-suokna sin an tak em em a. A khuo khawm hi Moscow a inthawka Km. 6, 000 vela hla, mihriem 500, 000 vel umna a nih” tiin a hril. Vostok Airline hril dan chun, helicopter hi train-ing flight nei lai a nih a, a vuong suokna a inthawka Km thum vela hlaa acci-dent a nih a. Pilot thawsuol annawleh technical error annawleh boruok \hat naw lei a nih el thei tiin a hril.

Page 4: Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’ a hawng Thar/2018/April/HT-12-04-2018.pdf · (An Independent dAIly newsp Aper) Reg I ost eg M _____ Et dC/CCpur : 03874-234234

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSthlatun (april) 12, 2018 ningani (thursday)

sun ZAWMnA.......

The 15th Hmar Martyrs Trophy 2018 Venue: Saikawt Playground

April 11, 2018 Result:1.ZarkinFC1-1BrightStarSC.

2.ZenhangLamkaYC0-2NeithamBrothersFC. April 12, 2018 Fixture:

1:30PM-SaikotYC(B)v/sLeisenFC3:00PM-YOYOBrothers(KMT)v/sPherzawlDistrictFC

NASA-in Mars Ah Vanboruok Lawng Thar A Kap Lut DinglOs angeles: NASA (National Aeronautics and Space Administration) chun Sikeisen (Mars) sungril tieng luta hringna a um le um naw enfietu dingin van-boruok lawng (spacecraft) thar thla thar khin kap suok a tum. Mars sungril lutin lung le pil bichiengin, iengtita Mars le ama heltu Thlahai khi um thei am an na? ti a en ding a nih. Vanboruoklawng hi Cal-ifornia-a Vandenberg Air Force Base a inthawkin May 5 khin kap suok ning a ta. Hi hi NASA vanboruoklawng US ram thlangtieng biela inthawka kap suok hmasatak a la ni ding a nih. Tuta hmaa US interplanetary mission

hrim hrim chu saktieng biel (East coast), Florida a Ken-nedy Space Centre-a kap suok vawng an ni hlak. NASA Interior Explora-tion ta United Alliance Atlas V Rocket hi meter 57.3 a nih a. Seismic Investigation, Geodesy and Heat Trans-port (InSight) Lander, Mars hmartieng biela \um ding a nih. InSight or Atlas V hin Mars le a heltu thlapahai khi iengti anga hung insieng am

ti a sui ding a nih. Hmangruo a phurhai hin Marsquake hai iengtinam an tlung a ti le Planet chungzawl le hnuoi lai hi iengti ang takin am a luma tihai a en ding a nih. A rocket hrat dan chu, a vuong suok ding tawm hin a mei tieng meichawk hrat tak 3.8 million Newtons phu suok a ta, a vuong tung lai hi California state po po kil tina inthawkin hmu thei/phak a nih ding a nih.

UEFA Champions League:

Man. City le Barcelona an tla; Liverpool le Roma semifinals an lut

manChester: Premier League hma\huoitu Man-chester United chun April 11, 2018 zingkar/zani hma-sa zanril khan Champions League second leg Liv-erpool City of Manches-ter Stadium-ah a mikhuol a. An mikhuol Liverpool chun Manchester City hi an home-ah 2-1 a an hne nawk leiin Liverpool chu Champions League semifi-nals an lut tah. Liverpool hin April 5, 2018 khan quarterfinals first leg-ah Manchester City hi an a lo mikhuol ta a, kha huna Liverpool in 3-0

zeta Man. City hi an lo hne tasa a ni leiin tuta Champi-ons League season fe meka dingin khawvela football team/Club \ha taka ngai hiel Manchester lamhraw chu a tawp ta a nih. Aggre-gate a chun 5-1 a nih. Goal thun hmasa chu Manchester City an ni a, inkhel \ana inthawk minute 2 naah Gabriel Jesus in City ta dingin goal a thun leiin first-half chena chun 1-0 in City chun Liverpool hi an hne a, sienkhawm second-half a inthawk Liverpool hi an hung che \ha leiin goal 2 zet hung thunin City hi an

hne ta a nih. Liverpool ta dinga goal thuntu hai chu Mohamed Salah (56) le Ro-berto Firmino (77) hai an nih. Tuta \um hi Manches-ter City hi chawlkarhni sunga games 3 an lost (hrat naw) na a nitah. Inkhel zo hin Liverpool manager Jurgen Klopp chun khawvela team/Club \ha tak kan hne a nih tiin chanchinbumi han an in-pawlpui hunah a hril. “Kan hneban Manchester City kha khawvela team \ha tak an ni a, tukhawm nihai sien hawphur ding an ni bik nawh, semifinals kan lut hi

phu ve hle in kan hriet” tiin Klopp chun a hril. Chun, ringlo takin zani zingkar khan quarterfinals second leg-ah Roma chun a mikhuol Barcelona 3-0 a hnein semifinals an lut bawk. Quarter-finals first leg-a April 5, 2018 a khel hunah Barcelona chun Roma hi Camp Nou-ah a mikhuol a, kha huna khan Roma hi 3-1 in a lo hne a. Aggregate a chun 4-4 a ni a, sienkhawm Roma hin away goals a nei \ha lem leiin Club history-a a hmasatakna dingin Cham-pions League semifinals a

lut a, Barcelona chu an tla ta lem a nih. Roma in goal 3 an thun hai laia goal hmasa tak chu Edin Dzeko in minutes 6 naa a thun a ni a, first-half chenah 1-0 in Barcelona hi an hne a, second half minutes 58 naah Daniele De Rossi chun Penalty a petlut bakah minutes 82 naah Kostas Manolas chun Roma ta dingin goal a hung thun nawk bawk leiin inkhel tawp chenah 3-0 in Barcelona hi an hne a nih. Semifinals-ah Liverpool le Roma hi an inkhel/inhmasawn ring a nih. Zani zanril khan Bay-ern le Sevilla bakah Real Madrid le Juventus han Champions League quar-terfinals second leg an inkhel bawk. Bayern hin quarterfinals first leg-ah April 4, 2018 khan Sevilla hi 2-1 in an lo hne ta a, Real Madrid chun Juventus hi 3-0 a an lo hne tasa a ni bawk.

Football Thuthang: • France striker le Manchester United forward Antho-ny Martial (22) chun tuta nipui transfer window inhawng huna United suoksan a nuom leiin kum 5 dang contract suksei ding a hnawl. Martial hi Juventus, Paris St-Ger-main le Atletico Madrid han an dit bakah United a suok-san tak tak chun Tottenham le Inter Milan hai khawmin an beisei bawk a nih. • Atletico Madrid chun France forward Antoine Griez-mann (27) in tuta summer window inhawng huna club a suok san nawna dingin chawlkar khatah a £300,000 pek belsa an inhuom. • Wales forward Gareth Bale (28) chun tulai hnai games ah inkheltir ninaw sienkhawm summer window in-hawng huna Real Madrid suoksan a tum naw niin a agent in a hril. • Valencia chun Manchester United Brazilian mid-fielder Anderas Pereira (22) permanent deal ziekpui an nuom. • Liverpool le Chelsea striker hlui Fernando Torres (34) chun season tawpa Atletico Madrid a suoksan hnungah Major League Soccer annawleh Chinese Super League a zawm el thei.

Joshua in Wilder inhnekpui a nuom lem

lOndOn: Joseph Park-er a hne hnunga division pathum - WBA, WBO le IBF heavyweight cham-pion hung nitah Britain boxer Anthony Joshua chun Alexander Povetkin ni loin heavyweight divi-sion palina WBC title hau mektu Deontay Wilder inhnekpui hmasak a nuom lem thu a hril. Hieng laizing hin WBA chun mandatory challeng-er Russian boxer Povetkin (38) le inhnek dinga inbiek \an dingin a hril a nih. Amiruokchu, Joshua le Wilder (32) hai inhnek huna a hrat lem lem chu heavy-weight division pali um hai a ruola kawl vawngtu hmasa tak an hung ni ding leiin Povetkin in kum 2019 chen a la nghak thei ding

chun Wilder inhnekpui hmasak a nuom thu Joshua (28) chun a hril. Joshua hin March 31, 2018 khan New Zealand mi Joseph Parker points in a lo hne ban a. Povetkin hin Car-diff hmuna unification un-dercard fight-ah Britain mi David Price a hneban a nih. Hieng laizing hin Wild-er chun Joshua inhnekpui a nuom thu a lo hrilnawn zing a, hi lei hin Joshua le

a promoter Hearn hai chu inhnekpui nuom loin an tum a nih. Alexander Povetkin (34-1,24 KOs) khawmin WBA le WBO heavy-weight division-a manda-tory contender a nina an-gin WBA, WBO, IBF le IBO world title hau mektu Anthony Joshua inhnek-pui a nuom thu a lo hril zing bawk. “Boxing rules dungzuiin Joshua man-datory challenger ka ni a, Joshua hi kan hnekpui chak a nih, midang inhnek-pui nuomna ka nei nawh, Joshua inhnekpui ngei ka nuom a nih” tiin a hril. Joshua hi Heavyweight division belt 3 bakah IBO world title a hau mek lei-in inhnekpui dinga chotu pahni an um mek a nih.

Povetkin

Brad Pitt le MIT Professor Geri Oxman An Inrem Hlea HrillOs angeles: Holly-wood a nupa inhmetak le in-lar tak tia hriet hlak, A-lister Brad Pitt le Angelina Jolie an in\hea inthawka kum hni vel hnungah chu an nupa kar thu khawm inmak fel el thei dinga an um ta laiin Brad Pitt chu MIT professor Geri Oxman (42) leh an inhmu thiem hle a, an inrem hle niin a ruol han an hril. An hril dan chun Novem-ber 28, 2017 khan Brad Pitt chu Massachusets Institutue of Technology (MIT) ah a project work le inzawmin a fe a. Hitaka hi Israel nunghak Geri Oxman chu a team hai leh a van hmupui ngei a. Geri hi Team Leader a ni leiin Brad Pitt leh an in-deal a ngai a. Sin an hei thaw tlang vel dana inthawkin ‘romantic’ takin an innel nghal niin an hril. Chu china inthawkin Brad Pitt le Geri chu inter-national program ah an fe dun deu ran ta a. February khawm khan South Africa ah Design Indaba Conference \hang dingin an pahniin an fe

a. Brad Pitt chun ‘professinal deuva suklang a tuma chu, an pahni kara romance um chu thup thei an naw a, A hmel hlim dan le umdan ah khawm Geri le inpawl hi inhawi a ti hle hmu thei a nih tiin a ruol hai chun an hril. MIT ah khawm hin Geri team hai leh inpawlin, thla hai an lak duna. Anni hlak chun Hollywood star an lo ngaina bawk. Geri hi kum 42 a ni ve ta leiin a puitling thawk khat taa umzie bova romance vel mei mei chu a tum an nawh a. Professional taka an inlaichinna maintain

a tum vea chu a thup thei bik naw niin an hril. Group photo an laka, Brad le Geri an inlang kawp-na, ngir kawpna a uma social media an dar hrat taluo leiin an sinthawna zofel hmain a naw zawngin thil um pal an inlau leiin inrang deuvin an lak thlak nawk nghal niin an hril. Page Six hril dan chun, ‘professional friendship’ tiin a hril a. People magazine chun ‘Professional romance’ a ti ve thung. People hril pei dan chun, Brad hin Geri hi a ngaina em em a, sinthawpui khawm

inhawi a ti hle niin a hril a. A ‘Make it Right Foundation” hnuoia New Orleans le New Jersy haia thlipuiin a mut siet inhai bawlna a \hangpuina ah khawm Geri hi a \angkaipui nasa hle niin a hril. Oxman hi MIT Media Lab-a professor a ni a. Media Matter Group leader a nih. Argentina mi pakhat leh an innei a, an in\he nawk tah. Italian designer Luicodo leh

khawm sin tamtak an lo thaw tlang tah a. Tuhin a khata khawsa mek a nih. Hienglai zing hin, Brad a nuhmei hlui Jennifer Aniston, February 2018 a pasal Justin le in\he chun, Brad Pitt le Geri Oxman an inhmu hlak ti thu a lo hrietin a um an hawi naw hle niin a hril. Jennifer Aniston le Brad Pitt hi a rukin an inhmu deu ran nia hril a ni bawk.

Katie cassidy-in Prince Harry A Lo Hnawlna San Hrilfie

lOndOn: David Cassidy le Sherry Williams hai naunu ‘Arrow’ film changtunu Ka-tie Cassidy (33) chun Prince Harry in leng suok dingin a fiela chu a lo hnawl tah niin a hril a. Tuhin American actress Meghan Markle leh innei dinga an um hnungin a lo hnawlna san hrilfiein, “Harry ex” an mi ti ding ka nuom naw leia hnawl, inngaizawngpui lo ka nih, tiin a hril. Liemtah 2014 zana Harry-in a fiel lai khan lo lengsuok pui nisienla chu vawisuna thil

umdan hi a danglam el thei a nih tiin a hril bawk. A hril dan chun, “Arrow” film shooting kan zo hlim lai a ni a. Zanah kan lawm a. Harry chu ruol \henkhat leh an hung ve a. A ruolpa pakhatin nuhmei a nei niin ka hriet. Anni po, tlangval kawppui nei lo kawp-pui zawng an nih a. “Prince Harry chun, hey Guys, tiin a mi hung en a. Mi hung zui ta la, a mi ti a. Kei chun lalnau (Prince) le leng kawp chu miin an mi hrietlar nuom awm em, ama le thlalak

khawm ka nuom nawh, tiin ka hnawl a. Kan za naw lei ni lovin miin ka ngaizawng an mi ring lei a nih” tiin a hril. Katie chun a pa David Cassidy hlasakthiem milar a lo ni ve leia an du lei khawm a ni chuong naw niin a hril a. “David Cassidy nau ka nih lei khawm an nawh, nina nei ve ka na, ‘Harry girl’ mihai mi ti ding chu asan bovin ka nuom naw a nih” tiin Harry a zui nuom nawna san a hril. Khanga a lo hnawl ta hnung khawm nisienla, “Click’ star Katie chun Prince Harry chu a lan pak hle a. “Mi \ha tak, zaidam, indiktak le ‘Loveliest person’ a nih” tiin a hril a. A ruolhai le an party laia swimming pool a hung lai khawm inza a umin ngaisang um tak nia a hriet thu a hril. Katie Cassidy hi tuhin Mat-thew Rodgers le inhuol an nih a. June 2017 khan Mau-ritius ah an inhuol. Tulai hin ‘Arrow” Season 5 & 6 ah ‘Black Siren’ lem chang lai mek a nih.

Demi Lovato-in CORE Hy-dration Thar A Pholang

lOs angeles: ‘Body Confident Ambassador’ a nina angin, a hlasakthiem elna khelah a taksa pieng nalzie le det zie suklang mala-min, Demi Lovato (25) chun CORE Hydration campaign thar thawin a nalzie bawk a suklang nawk tah. Product thar a pholangna ‘Finding Balance with Demi Lovato’ tiin CORE Hydra-tion a pholang \an a, mi a hip hle. Tuta thla hin campaign hi \an a nih a. Demi Lavato hringnun le taksa hriselna iengtinam balance taka tui a dawnna CORE hin a siem\ha a ti chipchier taka suklangin a um a nih. Balance taka a tui dawnin a hringnun khawm ‘balance’ takin a siem a nizie suk-langna dingin pose chi hran hran thlalak an suklang \eu bawka, Stage chungah, building chung ah, sinthawna hmuna, ina a Ui le an inhnel lai, Guitar pera hla a sak laihai khawm, sukhrattu chu CORE a nih ti suklangnain a lim an pholanga, a nal thei hle. Thlalak pakhata chun nu

takin a zakuo hnuoi Bikini dum a suklanga, thlalak dang nawka chun kekawr bunin jacket leh Rock star a nina suklangin Guitar leh an lang nawka, pa ve tak khawm a nih. Hmun dangah chu a Uite pawmin Sofa chungah a \hunga nunghak tak a nih. Hienglai zing hin Demi chun social media ah a nina indiktak share-in nung-hak danghai ang thoin ama khawm 93% chu cheifawm niin an hril. Nunghak inchei fawm naw tak tak an um a nih. “Instagram-a in hmu po po hi a tak a nin vawng ngai kher nawh. Ei nina indiktak hi pawm ngam ding a nih. #iloveme” tiin a post. The Camp Rock star Demi chun, nuhmei inchei mawi fawmna hi nuhmei taphawtin, nal le nal naw leh an dit ve vawnga ama khawma a ditin a hmang ve tho inphat loin, “Cheifawm ka nia chu kei le kei ka lan dit/hmangai tho” tiin cheifawm ti inhre zing sienkhawm nal a lan ti tho niin a hril. Chei lova nal nunghak chu nal tak ning an tih.

Commonwealth Games Day 7:MC Mary Kom final a lut; India in Medal a la lak zawm peiBrisBane: Gold Coast, Australia hmuna 21st Com-monwealth Games khel meka chun zanikhan Ma-nipur-Indian boxer le world champion vawi 5 lo nitah M.C. Mary Kom chun 48 kg category-ah an khingpui Sri Lanka mi Anusha Dilrukshi Koddithuwakku hnein final a lut tah. Kum 35-a upa Rajya Sabha MP ni bawk Pi Mary Kom chun kum tawp tienga World Championship hung um dinga insingsat a nuom leiin Indonesia rama Asian Games hung um dingah a khel naw el thei thu zanita Commonwealth Games final a lut hnungin a hril. “Asian games \hang lo ka nuom a, sienkhawm tir ka ni chun feng ka tih’ tiin a hril a, thutlukna chu a hnunga a

siem chau ding thu a hril. Asian Games hi Au-gust-September, 2018 sunga nei ding a nih. Olympic bronze medal-list M.C. Mary Kom hin ni-kum November thlaa Asian Championship a inthawk chawl loin thla 5 sung box-ing competition a la khel zar zar a, Asian Championship

a khan Gold medal a lak a, January thlaa India Open a khan Silver Medal a lo lak bawk a nih. World Championship hi tukum November thlain New Delhi hmuna nei ding a nih. India chun kum 2006 khan women’s World Championship a lo mikhuol ta a, kha \um khan Mary

Kom hin Gold Medal a lak a nih. Chun, zanikhan Indian nuhmei shooter Shreyasi Singh chun Belmont Shoot-ing Centre-a women’s double trap ah gold medal a lak a. Shooter Om Mithar-wal chun men’s 50m Pistol even-ah bronze medal a lak. Mitherwal hin men’s 10m air pistol kap inelnaah bronze medal a lo lak ta lei-in tuta mi hi games fe meka medal a lak pahnina a nih. Defending champion Jitu Rai chu final-ah a tla. Ankur Mittal in men’s double trap-ah bronze medal a lak bawk. Table Tennis-ah Mar-meet Desai chun Papua New Guinea mi Geoffrey Loi hnein men’s single table tennis round of 16 a lut a. Badminton-ah HS Pran-

noy chun Christopher Paul hnein last 16 a lut. Rutch-vika Gadde chun Ghana mi Atipaka hnein next round a lut a, PV Sindhu khaw-min Fiji mi Andra White-side hnein round of 16 a lut a; Saina Nehwal khaw-min South Africa mi Elsie de Villiers hnein women’s singles round of 16 a lut. Men’s single-ah Kidambi Srikanth chun Mauritius mi Aatish Lubah hnein round of 16 a lut bawk. Table Tennis mixed dou-ble-ah Sathiyan Gnanas-ekaran/Manika Batra hai round of 16 an lut bakah Sanil Shankar Shetty/Mad-hurika Patkar hai khawm round of 16 an lut. Boxing-ah Vikas Kris-han chun 75 kg category quarterfinals-ah Zambia mi

Benny Muziyo hnein med-al a lak ding a chieng ta a, Gaurav Solanki chun 52 kg category-ah quarterfinals-ah Charles Keama hnein medal a lak ding a chieng ta bawk. Hi thu ei ziek chenah In-dia chun Medals 24 (Gold 12, Silver 4 le bronze 4 lain medal tally-ah pathumna an la nih. Australia chun Med-als 145 (Gold 57, Silver 43 le bronze 45) lain hma an la \huoi a, England in Med-als 76 ( Gold 25, Silver 30 le bronze 21) lain a pahni-na an nih. South Africa in medals 26 lain palina le N. Zealand in medal 27 lain a pangana an nih.

“Ei ram \huoitu hmasa han ‘zalenna’ hi ei piengpui dikna (birth right) a nih an lo tih si chun, chu chu ei hnawl/bansan thei nawh. Hausakna, development, in\hangli-enna hai hi Democracy ra suok an nih a, Democracy aia inhlan ding (a substitutes) an ni nawh” tiin a hril. Hienglai zing hin, Church of South In-dia chun, BJP sawrkarin hnam tlawm lem le hnuoihnung Dalit le tribal hai a nek-sawrna a hluor tah bek beka, North East le Kerala haia bu a khuor tum mek lei le, a Hindutva agenda, anti-poor policies le pro-corporate hai leiin NDA sawrkar chu phet thluk dinga \hangruol dingin mipui a ngen. Hi thu hi Church of South India (CSI) Moderator Bishop Thomas K. Oonmen-in Open Letter hmanga Nilainia ngenna a siem a nih. Mahatma Gandhi in ‘Salt

March” hmanga zalenna a suola, “Hi hin British kumpinu lungphum ka sukhning ding a nih” a ti angin, thil chite hmanga NDA sawrkar phetthluk a tum thu a hril. CSI hi India rama Kohran lientak dawt a nih a. Kerala, Karnataka, Tamil Nadu, Andhra Pradesh le Telangana hai hi an bubtina a nih. Thomas chun, kum li sunga Centre sawrkarin ro a rel dan hi buoium tak le \ium tak a ni tain a hril. “Corporate le MNC hai le \hangruol-in, miretheihai an rawk a. Losinthawtu rethei nuoi telin loan ngaidam an ngenna hnawlin mihausa 50 hai loan a ngaidam a. Sawrkar policy ‘Demonetization” le GST hai hin nasatakin miretheihai a nghawrsiet a. Rethei neksawrin hausa (corporate) hai a ditsak ti naw thei an nawh” tiin a hril. (NIE/Express Web Services)

Tribalhai neksawrna hin Democracy a suksiet Thei

Ramri a hin drugs trafficking, a ruka ramri inlut tawnna le buoina tum tum a um hlak a, hieng hai chungthu hi uluk lema ngaituo ding an nih. Border area hmun tum tum-ah ramri enkawl dan le thil ch$ng thuah danglamna tamtak a um a. Manipur le Myanmar ramri hi hmun lientak a ni leiin, a renga fencing siem chu thil harsa tak ning a ta, inlaichinna \ha tak siem thei a ni ruok chun, harsatna tum tum um hlak hai chu awlsam taka chingfel ning an tih tiin Pu Joykumar Singh chun a hril. Ramri zula khuo haiah lampui \ha le inpawna mumal tak, schools, hospitals le infrastructures changtlang tak tak siem la ning an tih tiin Pu Joykumar Singh chun a hril. A ruk a rala ramri inlut tawnna le dan phal lo thilhai hrietsuok an ni chun, ramri enkaitu hieng BSF le Forces tum tum hai peksawng ni hlak hai sien, anni enkawlna

hnuoiah ramri hmun zalen taka siem ning a tih. Manipur mi abikin ramri zula um han mani ram ngainatna an nei a pawimaw a, chu hung ra suok chu huoisen taka India pumkhata siem ning a tih tiin Pu Joykumar Singh chun a hril. Chief Secretary Dr. J. Suresh Babusaid chun, Northeast hmuna Border Areas De-velopment Programme (BADP) han ng-hawng siet iengkhawm an nei nawh tiin a hril. Border fencing, boundary demar-cation le border pillars hmun sawnna hai sawrkar thlungpuiin an hmatiengin sukfel a tih. Ministry of External Affairs (MEA) chun Myanmar thuneituhai an pawpui zing a, ramri thua harsatna hai chu chingfel vat ning a tih. Moreh towm le ramri zula khaw tum tum hai connectivity \ha lem siema dawmsang ning an tih tiin Chief Secretary chun a hril.

Dy. CM in ‘Bharat-Myanmar Seema Chintan Baithak’