© Ecolab AUGUST 2013. All rights reserved.

Ecolab Sp. z o.o.ul. Opolska 100, 31-323 Krakówtel. 12 26 16 100www.ecolab.pl

KOMPLEKSOWY PROGRAM HIGIENY DLA POMIESZCZEŃ I PERSONELU

• Zapewniamy optymalne rozwiązania dla pomieszczeń w różnych klasach czystości powietrza

• Oferujemy szeroką paletę produktów chemicznych dostosowaną do systemu rotacji oraz specjalistyczny sprzęt do utrzymania higieny

• Gwarantujmy szkolenia personelu w miejscu pracy

• Posiadamy wieloletnie doświadczenie w przemyśle farmaceutycznym

• Jesteśmy liderem profesjonalnych rozwiązań.

Słowo wstępne

Z dobrodziejstw przemysłu kosmetycz-nego korzystamy wszyscy. Mydła, szampony, żele pod prysznic, pasty do zębów, płyny do ką-pieli to produkty codziennego użytku, higieny i pielęgnacji. Salony fryzjerskie, kosmetyczne, gabinety odnowy biologicznej, spa to miejsca przyjemnego spędzenia czasu, odpoczynku i relaksu połączonego z szeregiem profesjonal-nych zabiegów upiększających, modelujących i regenerujących ciało. A wszystko to dzięki kre-mom, balsamom, oliwkom, odżywkom, ma-seczkom, peelingom i innym.

Producenci kosmetyków prześcigają się w ofertach coraz to nowszych, lepszych i sku-teczniejszych wyrobów. W całym tym wyścigu muszą jednak pamiętać o podstawowej zasa-dzie, że każdy produkt kosmetyczny musi być bezpieczny dla użytkownika. Na straży tego bezpieczeństwa stoi prawo i ustawodawstwo. Rok 2013 jest przełomowy w tym zakresie dla branży kosmetycznej. Z dniem 11.07.2013 przestało obowiązywać prawo krajowe „Ustawa o kosmetykach”, a weszło w życie ustawodaw-stwo europejskie „Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 doty-czące produktów kosmetycznych”. Niesie ono ze sobą szereg zmian w zakresie wytwarzania, kontroli jakości, dystrybucji, notyfikacji i oce-ny bezpieczeństwa kosmetyków. A wszystko to w celu ochrony konsumenta i zwiększenia bezpieczeństwa stosowania kosmetyków, redu-kując do minimum ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po ich zastosowaniu. Obecny numer czasopisma w dużej części poświęcamy przedstawieniu najważniejszych zmian, które dotknęły w ostatnim czasie branżę kosmetycz-ną.

“Powrót do korzeni” w kosmetyce XXI wieku..............................4

Środki konserwujące w kosmetykach – konieczność czy zbędny balast................6

Kolagen czy peptydy - zadanie dla współczesnej kosmetologii.................14

Kosmeceutyki............................................18

Bezpieczny kosmetyk, niekoniecznie EKO...................................22

Normalizacja w kosmetologii...................28

Wytwarzanie kosmetyków zgodnie z GMP.....................32

Testy konserwacji produktów kosmetycznych.......................38

Czy dobry HPLC musi być drogi?............42

Działania niepożądane kosmetyków zdefiniowane w Rozporządzeniu 1223/2009..................46

Szkolenie pracowników w świetle nowych przepisów unijnych.....48

dr hab. Wojciech Kamyszredaktor naczelny

3

Adres redakcji i skład osobowy

Lipopharm.plul. Kościelna 16A83-210 Zblewotel. 58 7322364fax. 58 7322366info@lipopharm.pl

Redaktor naczelny:

dr hab. Wojciech Kamyszinfo@lipopharm.pl

Redaktor techniczny:

mgr Bartłomiej Kraskaredakcja@czasopismolaborant.pl

Spis treści

Partner wydania:

Laborant Nr 6/2013

Współczesna kosmetyka w poszukiwaniu nowych substancji aktywnych sięga do wielu źródeł. Jed-nym z nich jest etnochemia, bazująca na wieko-wych doświadczeniach różnych kultur w zakresie zastosowania roślin w niwelowaniu symptomów procesu starzenia oraz poprawianiu stanu skóry i jej przydatków. Na temat etnochemii oraz jej od-niesienia do kosmetyki XXI wieku rozmawiamy z profesorem UAM Marcinem Molskim.

Zdaje się, że jest to nowa dziedzina wiedzy? Raczej nowa nazwa dotycząca chemii naturalnych substancji aktywnych, o znaczeniu kosmetycznym. Etnochemia kosmetyczna bazuje na wiekowych do-świadczeniach różnych kultur w zakresie zastoso-wania roślin w niwelowaniu symptomów procesu starzenia oraz poprawianiu stanu skóry i jej przy-datków (włosów, zębów, paznokci). Analogicznie,

etnofarmakologia wykorzystuje wiedzę w zakresie ziołolecznictwa, dotyczącą leczniczych właściwości roślin. Założenie jest następujące: zamiast szukać „po omacku” nowych substancji aktywnych, o potencjal-nym znaczeniu kosmetycznym, zapoznajemy się z tym, co oferuje medycyna chińska, indyjska, Indian Ameryki Północnej i Południowej, rdzennych miesz-kańców Afryki, a następnie weryfikujemy poglądy pierwotne przy zastosowaniu metod analitycznych i wdrażamy technologicznie, substancje, o potwier-dzonym działaniu kosmetycznym.

Z doświadczenia jakich kultur korzysta etnoche-mia?

Praktycznie wszystkich kultur, które mają wiekowe doświadczenie w zakresie stosowania produktów po-chodzenia naturalnego w obszarze kosmetycznym

“Powrót do korzeni” w kosmetyce XXI wiekuMaja HaczykDział Kosmetologia, Portal Biotechnologia.pl

Rozmowa z prof. UAM Marcinem Molskim

4

www.laborant.pl

i leczniczym. Przykładowe wymieniłem powyżej, ale nie są one kompletne. Również wiedza w zakre-sie stosowania ziół europejskich, z włączeniem tych, które rosną w Polsce, jest wartościowa.

Która kultura miała największy wpływ na rozwój tej dziedziny wiedzy?

Nie jestem w stanie wskazać kultury dominującej, ale największe wrażenie zrobił na mnie dorobek kultury chińskiej i indyjskiej, w ostatnim przypadku związa-ny z medycyną ajurwedyjską.

Jak współczesna kosmetologia może zyskać na ko-rzystaniu z dóbr innych kultur?

Poprzez odkrywanie i wprowadzanie nowych sub-stancji aktywnych, wykazujących silniejsze działanie, a w konsekwencji umożliwiające osiągnięcie szyb-szych efektów estetycznych, co jest jednym z kry-teriów nowoczesnego kosmetyku. Duża dynamika życia zwiększa wymagania w tym względzie i firmy produkujące kosmetyki muszą się do tego trendu do-stosować. Naukowcy od tysięcy lat poszukują skutecznego sposobu na opóźnienie procesów starzenia się or-ganizmu, jak Pan sądzi czy etnochemia może po-móc w odnalezieniu „eliksiru młodości”? Do tej pory naukowo potwierdzono skuteczność tyl-ko jednego czynnika opóźniającego proces starzenia – to niskoenergetyczna dieta śródziemnomorska w wersji DASH (Dietary Approach to Stop Hyperten-sion) tzn. z ograniczoną podażą mięsa, tłuszczy nasy-conych i soli. Zewnętrznie możemy stosować kosme-tyki, które co najwyżej niwelują symptomy procesu starzenia, wpływając na jakość, ale nie na długość na-szego życia. Nadzieje związane np. z białkami sirtuin i substancjami je aktywizującymi (np. resweratrolem) nie potwierdziły ich działania opóźniającego proces starzenia się organizmów ssaków. Opóźniają - co naj-wyżej - proces starzenia się prostych układów takich

jak: muszka owocówka, nicień z gatunku Elegans czy też drożdże. Dlatego nie wierzę, by przyszły eliksir młodości miał formę tabletki lub kremu.

Które z roślin omówionych w Pana książce pt. „No-woczesne składniki kosmetyków” wykazują naj-większy potencjał przeciwstarzeniowy i mogłyby stać się w przyszłości składnikami takiego „eliksiru młodości”? Największy potencjał w niwelowaniu symptomów procesu starzenia mają substancje aktywne zawarte w ziołach i grzybach adaptogenicznych. W tej kla-sie znajdują się m.in.: atraktylod wielkogłówkowy, eleuterokok kolczysty, aralia mandżurska, szczodrak krokoszowy, cytryniec chiński, tarczyca bajkalska, bazylia poświęcona, szałwia czerwonokorzeniowa, przewiercień sierpowaty, dzięgiel chiński, wąkrota azjatycka, witania ospała, Gynostemma pentaphyl-lum, traganek błoniasty, rdest wielokwiatowy, dzwon-kowiec kosmaty, żeń-szeń. Na razie, kosmetyczne za-stosowanie znalazły: wąkrotka, cytryniec, lakownica, żeń-szeń, inne są dopiero badane pod kątem zastoso-wania w tym względzie. Również rośliny andyjskie i amazońskie wykazują duży potencjał przeciwstarze-niowy i były od wieków stosowane przez rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej. Jako przykład wymienię mało znaną roślinę (drzewo) Wiñay-way-na (Guaiacum officinale), które w języku Inków (ke-czua), oznacza „źródło wiecznej młodości”. Dla fito-terapii zostało odkryte w latach trzydziestych przez peruwiańskiego badacza Mariano Moscozo Castilla, którego na trop wiñay-wayna naprowadzili Indianie z plemienia Chipayów. Powiedzieli mu, że używając tej rośliny, będzie mógł zachować młodość przez dłu-gie lata. W czasach imperium Inków uznawano ją za świętą roślinę, podobnie jak vilcacorę, a stosowanie kory tego drzewa było zarezerwowane tylko dla ary-stokracji inkaskiej.

Z prof. UAM Marcinem Molskim rozmawiała Maja Haczyk, Redaktor Działu Kosmetologia, Por-tal Biotechnologia.pl

Łączymy wszystkie strony BioBiznesuBiotechnologia.pl

5

Laborant Nr 6/2013

ści, jakości i właściwości preparatu m.in. rozdzie-lenie faz, zmiany zapachu, koloru i konsystencji. O trwałości kosmetyku, a w tym o jego odporności na rozwój mikroflory decydują głównie: skład, za-wartość wody, wartość pH, wielkość i typ opako-wania oraz zawartość składników ograniczających rozwój mikroorganizmów. Wykluczenie środków konserwujących z przemysłu nie jest więc możli-we, ze względu na wysokie ryzyko zakażeń drob-noustrojowych oraz znaczne pogorszenie jakości wyprodukowanych preparatów.

Substancje konserwujące stanowią więc niezbędny składnik receptur kosmetycznych. Z reguły są to

Środki konserwujące w kosmetykach – konieczność czy zbędny balastKatarzyna GreberGdański Uniwersytet Medyczny

W ostatnich latach pojawiło się wiele doniesień i opinii dotyczących stosowania konserwantów w kosmetykach. Coraz częściej wykorzystywanie środków konserwujących spotyka się z brakiem akceptacji oraz negatywną opinią zwolenników kosmetyków naturalnych. Związane jest to głów-nie z nieracjonalnymi tezami dotyczącymi tok-syczności konserwantów.

Kosmetyki bogate w wodę i związki organiczne stanowią atrakcyjne środowisko do wzrostu i roz-woju drobnoustrojów, w tym patogenów choro-botwórczych. Rozwijające się mikroorganizmy w znacznym stopniu powodują obniżenie stabilno-

6

www.laborant.pl

związki o właściwościach toksycznych, dlatego ich stosowanie podlega ścisłym regulacjom prawnym w formie listy substancji konserwujących dozwolo-nych do stosowania w produktach kosmetycznych. Wykaz takich substancji stanowi załącznik do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009, obowiązującego na terenie ca-łej Unii Europejskiej od dnia 11 lipca 2013 r.

Podstawowym zadaniem środka konserwujące-go jest utrzymanie kosmetyku w czystości mikro-biologicznej zgodnej z wymaganiami prawnymi gwarantującymi bezpieczeństwo jego stosowania przez określony okres czasu. Do zanieczyszcze-nia mikrobiologicznego preparatu może dojść już podczas produkcji lub w czasie użytkowania przez konsumenta. Szczególnie niebezpieczne jest wtórne zanieczyszczenie wyrobu kosmetyczne-go drobnoustrojami chorobotwórczymi głównie Staphylococcus aureus i Pseudomonas aeruginosa odpowiedzialnymi za infekcje skórne. Poważnym problemem jest również wzrastający odsetek aler-gii na substancje konserwujące, wynikający z po-wszechnej ich obecności w środkach do pielęgnacji ciała, farmaceutykach, czy produktach spożyw-czych. Wyniki badań alergologicznych wskazują, że przyczyną 30 - 45% ogólnej liczby uczuleń na kosmetyki są środki konserwujące, tuż obok skład-ników zapachowych.

Przeciwdrobnoustrojowe właściwości konserwan-tów przedłużają trwałość mikrobiologiczną ko-smetyku i zapobiegają powstawaniu produktów przemiany materii drobnoustrojów, które mogą wywoływać podrażnienia skóry i błon śluzowych. Dobry konserwant powinien charakteryzować się:

• brakiem toksyczności, działania alergizującego i drażniącego,

• rozpuszczalnością w preparacie kosmetycznym wystarczającą do właściwej jego konserwacji,

• właściwościami hydrofilowymi i lipofilowymi,

• brakiem zapachu, smaku, barwy,

• trwałością i aktywnością biobójczą w środowi-sku o różnym pH i temperaturze,

• brakiem zdolności przenikania przez skórę,

• odpornością na światło i tlen,

• aktywnością przeciwdrobnoustrojową w ni-skich stężeniach,

• szerokim spektrum aktywności przeciwdrob-noustrojowej

• odpornością na dezaktywujące działanie in-nych składników kosmetyku.

Te wysokie wymagania sprawiają, że wybór środ-ka konserwującego nie jest rzeczą łatwą. Pamiętać należy, że kosmetyk nakładany na skórę, na której występuje naturalna saprofityczna mikroflora bak-teryjna, nie powinien w żaden sposób zaburzać równowagi jej składu.

Mechanizm działania konserwującego polega na denaturacji białek drobnoustrojowych lub dezak-tywacji ich układów enzymatycznych i związany jest z występowaniem w strukturze konserwantów ugrupowań chemicznych odpowiedzialnych za tę aktywność. Dlatego bardzo ważnym czynnikiem decydującym o wyborze odpowiedniego środka konserwującego jest pH preparatu kosmetycznego. Przykładowo związki zawierające grupy kwasowe tj. kwas sorbowy, kwas benzoesowy, ale także po-chodne fenolowe – parabeny, wykazują aktywność przeciwdrobnoustrojową w pH poniżej 7, które zapobiega ich dysocjacji. Brak ładunku sprawia, że cząsteczka staje się bardziej lipofilowa, co w efekcie zwiększa jej powinowactwo do warstwy lipidowej komórki mikroorganizmu. Ich jonowa postać po-zostaje nieaktywna.

7

Laborant Nr 6/2013

W przypadku gdy konserwowany preparat ko-smetyczny zawiera surfaktanty, możliwym jest, że związek, którego zadaniem jest ochrona fazy wodnej przed rozwojem drobnoustrojów, ulegnie dystrybucji do fazy olejowej, międzyfazy lub zosta-nie zamknięty w strukturach formowanych przez te surfaktanty. Konsekwencją jest spadek stężenia środka konserwującego w fazie wodnej i jej nie-właściwa ochrona. Obawa przed wystąpieniem działania toksycznego dla użytkownika powoduje, że zwiększenie stężenia konserwantu nie jest moż-liwe.

PARABENYW oparciu o dane zawarte na opakowaniach (skła-dy INCI) do najczęściej stosowanych konserwan-tów w recepturach preparatów kosmetycznych należą parabeny, czyli estry kwasu p-hydroksy-benzoesowego (PHBA). Parabeny są związkami, które naturalnie występują w niektórych owocach. Wykorzystywane są jako środki konserwujące w produktach spożywczych, farmaceutycznych, jak również licznych produktach do pielęgnacji skóry i włosów. Parabeny zabezpieczają kosmetyk przed rozwojem mikroorganizmów - również tych cho-robotwórczych, jak gronkowiec złocisty (Staphylo-coccus aureus), czy pałeczki ropy błękitnej (Pseudo-monas aeruginosa).

Mimo wprowadzenia lub syntezy nowych substan-cji konserwujących częstotliwość stosowania para-benów nie uległa znacznej zmianie w ciągu ostat-niego ćwierćwiecza. Do grupy parabenów zalicza się m.in. metyloparaben, etyloparaben, butylopa-

Grupa Środek konserwujący

Aktywność

Bakterie

Grzyby Gram

dodatnie

Gram

ujemne

Związki fenolowe Parabeny (etylowy, metylowy,

propylowy, butylowy, izobutylowy) + - +

Alkohole Fenoksyetanol +/- + +/-

Alkohol benzylowy + - -

Formaldehyd Formaldehyd + + +/-

Donory

formaldehydu

Imidazolidynomocznik + + -

Diazolidynomocznik + + +/-

Halogenopochodne

Metylochloroizotiazolina i

metyloizotiazolina (MCI/MI) + + +

Bronopol + + +

Triclosan + - -

Niehalogenowane

izotiazoliny

Metyloizotiazolina + + -

Benzoizotiazolina + +/- +/-

Kwasy organiczne Sorbowy, benzoesowy, mrówkowy +/- +/- +

Tabela 2. Aktywność przeciwdrobnoustrojowa wybranych środków konserwujących

8

www.laborant.pl

raben, izobutyloparaben, propyloparaben. Naj-częściej używane w produktach kosmetycznych pochodne: metylowa, etylowa, propylowa i bu-tylowa mogą zostać wchłonięte przez skórę i z krwiobiegiem penetrować do tkanek ciała. Zdol-ność przenikania przez skórę zależy od ich warto-ści współczynnika podziału oktanol/woda. Należy podkreślić, że parabeny stosowane w dopuszczal-nych stężeniach są całkowicie bezpieczne i nie wykazują działania toksycznego, kancerogennego, genotoksycznego ani teratogennego. Odnotowano, że czasami mogą powodować reakcje uczulenio-we, mimo to jak dotąd są najczęściej stosowanymi środkami konserwującymi. Jest to związane z ich wysoką skutecznością przeciwdrobnoustrojową, brakiem toksyczności oraz stabilnością chemiczną. Parabeny stanowią jedną z najlepiej przebadanych pod względem bezpieczeństwa grupę konserwan-tów. Szczegółową analizę bezpieczeństwa stoso-

wania parabenów w kosmetykach wielokrotnie przeprowadzał Komitet Naukowy ds. Produktów Konsumenckich przy Komisji Europejskiej. Sto-sowanie parabenów jest dozwolone i regulowane przepisami prawa. Parabeny znajdują się na liście konserwantów dozwolonych do stosowania w ko-smetykach zawartej w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2005 roku. Maksymal-ne dopuszczalne stężenie wynosi 0,4% dla poje-dynczego związku i 0,8% jeśli stosowana jest mie-szanina kilku różnych parabenów. Amerykańska agencja FDA zaklasyfikowała dwa parabeny: mety-loparaben i propyloparaben jako tzw. GRAS (Ge-nerally Recognized as Safe) – substancje uznane za bezpieczne do stosowania w żywności.

DONORY FORMALDEHYDUPierwszą grupę substancji konserwujących stoso-waną w przemyśle kosmetycznym stanowiły tzw.

Grzyby Drożdże Bakterie

Temperatura

sprzyjająca

rozwojowi

20 - 30°C 25 - 30°C 25 - 37°C

Preferowane

składniki odżywcze

Skrobia i inne

składniki

pochodzenia

roślinnego

Cukry i inne składniki

pochodzenia

roślinnego

Białka, aminokwasy i

inne składniki

pochodzenia

zwierzęcego

Optymalne pH kwaśne kwaśne Słabo kwaśne i słabo

zasadowe

Warunki

tlenowe/beztlenowe

tlenowe Tlenowe/beztlenowe Najczęściej tlenowe,

czasami beztlenowe

Produkty przemiany

materii

kwasy Alkohole, kwasy,

dwutlenek węgla

Aminy, dwutlenek

węgla

Gatunki najczęściej

spotykane w

zainfekowanych

kosmetykach

Penicillium

Aspergillus

Rhisopus

Saccharomyces

Candida albicans

Bacillus subtilis

Staphylococcus

aureus

Escherichia coli

Pseudomonas

aeruginosa

Tabela 1. Ogólna charakterystyka drobnoustrojów spotykanych w zainfekowanych kosmetykach

9

Laborant Nr 6/2013

donory formaldehydu. Pochodne formaldehydu w kosmetykach to m.in.: 2-Bromo-2-Nitropro-pane-1,3-Diol; Diazolidinyl Urea; Imidazolidinyl Urea; DMDM Hydantoin, Quaternium–15. Związ-ki te należą do donorów formaldehydu ponieważ w miarę upływu czasu mogą uwalniać silnie tok-syczny i alergenny formaldehyd. Związek ten łatwo reaguje z grupami aminowymi i amidowymi białek bakteryjnych, tworząc w ten sposób mostki metyle-nowe między łańcuchami peptydowymi. Prowadzi to do obkurczania błon komórkowych oraz wzro-stu ciśnienia wewnątrzkomórkowego co w konse-kwencji powoduje destrukcję komórki patogenu. Formaldehyd hamuje aktywność wydzielniczą gruczołów potowych, dlatego stosowany jest głów-nie w preparatach dezodorujących. Aktywność przeciwdrobnoustrojową wykazuje w zakresie pH od 3 do 9. Grupa tych związków odpowiedzialna jest za podrażnienia i uczulenia skóry. Na szczegól-ną uwagę w tej grupie zasługuje popularny w la-tach 70-tych: 2-Bromo-2-Nitropropane-1,3-Diol, występujący pod nazwami handlowymi Bronopol, Gropol. Stosowany w połączeniu z parabenami wykazuje skuteczne działanie w stosunku do opor-nych szczepów z rodzaju Pseudomonas. Jednak ze względu na jego silne toksyczne i drażniące wła-ściwości zaprzestano jego stosowania jako środka konserwującego.

Kolejnym popularnym konserwantem jest mie-szanina metylochloroizotiazoliny (MCI) i metylo-izotiazoliny (MI) występująca głównie w szampo-nach i emulsjach. Układ ten wykazuje stosunkowo wysoki procent uczuleń w stosunku do często-ści stosowania i dopuszczony jest do stosowania w maksymalnym stężeniu 0,1%. Do grupy tych związków należy też Kathon CG - wodny roz-twór mieszaniny MCI i MI stabilizowany azota-nem magnezu, wykazujący efektywne działanie przeciwdrobnoustrojowe w niskim zakresie stężeń (0,02 – 0,1 %).

POCHODNE FENOLUGłównym przedstawicielem tej grupy konserwan-tów jest triclosan, syntetyczny związek o szerokim działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Wykazuje działanie bakteriostatyczne (w wyższych stęże-niach nawet bakteriobójcze), przeciwgrzybicze, a w niektórych przypadkach także przeciwwirusowe.

Receptura preparatywna została opracowana w la-tach 60-tych XX wieku, a od początku lat 70-tych jest wykorzystywany jako skuteczny konserwant w kosmetykach, produktach do dezynfekcji, a także w wyrobach chemii gospodarczej w celu zapewnie-nia działania antyseptycznego. Triclosan skutecz-nie zapobiega nadmiernemu rozwojowi bakterii na skórze ludzkiej, zmniejsza ryzyko infekcji, za-pobiega przykremu zapachowi, chroni przed infek-cjami po zabiegach dentystycznych, stanowi więc dodatek preparatów do higieny jamy ustnej, mydeł i dezodorantów.

Stężenie triclosanu oraz warunki jego stosowania w kosmetykach są w krajach Unii Europejskiej re-gulowane Dyrektywą Kosmetyczną 76/768/EEC (Aneks VI), a w prawie polskim Rozporządzeniem Ministra Zdrowia, zgodnie z którymi może być on stosowany w produktach kosmetycznych w stęże-niu nie przekraczającym 0,3%. Zgodnie z opiniami Komitetu ds. Produktów Konsumenckich stosowa-nie triclosanu w kosmetykach w dopuszczalnym dotychczas zakresie stężeń jest bezpieczne i nie sta-nowi ryzyka dla zdrowia konsumentów.

METALOORGANICZNE ZWIĄZKI ORGANICZNEWażną grupą środków konserwujących są meta-loorganiczne związki organiczne wykazujące efek-tywne działanie wobec szerokiego spectrum drob-noustrojów. Tiomersal jest środkiem zawierającym w swej budowie związki rtęci (sól sodowa kwasu etylortęciotiosalicylowego), które nadają mu wyso-ce toksyczne właściwości.

Charakteryzuje go wysoka aktywność prze-ciwdrobnoustrojowa przy jednoczesnym braku działania drażniącego nawet na błony śluzowe. Tiomersal wzbudza wiele kontrowersji jako sub-stancja konserwująca używana w starszych typach szczepionek (choć nadal występuje w niektórych szczepionkach dla dzieci), niektórych maściach i innych postaciach leku. Stosowany jest także jako środek konserwujący w produkcji kosmetyków

10

www.laborant.pl

kolorowych do oczu. Istnieją doniesie-nia literaturowe, które wskazują tio-mersal jako czynnik wywołujący alergię kontaktową u około 18% młodzieży.

KONSERWANTY W PRODUKTACH NATURALNYCHPodobnie jak w przypadku wszystkich produktów konsumenckich tak i na rynku kosmetyków pojawił się nowy trend na tzw. produkty „naturalne”, „or-ganiczne”, a nawet „bez chemii”. Ten-dencja ta opiera się na przekonaniu użytkowników, że substancje naturalne o określonej czystości mikrobiologicz-nej są bezpieczniejsze od syntetycznych substancji chemicznych. Do tego typu preparatów została opracowana ograni-czona lista dopuszczonych konserwan-tów. Należą do nich: alkohol benzylowy, kwasy: dehydrooctowy, benzoesowy, salicylowy, soborowy oraz ich pochod-ne. Wyniki badań wskazują jednak, że związki uznane za bezpieczne: kwas benzoesowy, alkohol benzylowy lub benzoesan sodu także są przyczyną alergii kontaktowych.

Czy to znaczy, że kosmetyki nie są dla nas bezpieczne? Aby „naturalny” ko-smetyk pozostał bezpieczny, wymaga zastosowania środka konserwującego pochodzenia naturalnego. Mimo, że takie związki istnieją (kwasy, aldehyd mrówkowy) to na skalę przemysłową otrzymywane są na drodze syntezy che-micznej, żaden z nich nie jest oczysz-czonym produktem pochodzenia natu-ralnego.

Przemysł kosmetyczny coraz częściej wykorzystuje związki, które oprócz swoich głównych właściwości wykazu-ją aktywność przeciwdrobnoustrojową. Częstą praktyką w przemyśle natural-nych kosmetyków jest wykorzystanie przeciwdrobnoustrojowych właściwo-ści olejków eterycznych pochodzenia roślinnego. Wonne ekstrakty roślinne

11

Rekl

ama

Laborant Nr 6/2013

jako podstawowe składniki zapachowe kosmety-ków okazały się skuteczne w wspomaganiu kon-serwacji kosmetyków. W zależności od zastosowa-nego stężenia mogą one zastępować lub poprzez działanie synergiczne ograniczać użycie zawar-tości konserwantów syntetycznych. Mieszaniny ekstraktów roślinnych m.in. z tymianku (Thymus Vulgaris), lawendy (Lavandula Augustifolia), cyna-monu (Cinnamomum Zeylanicum Bark), rozmary-nu (Rosmarinus Officinalis), oliwki (Olea Europa-ea), oregano (Origanum Vulgare), mięty (Mentha Piperita) w odpowiednim stężeniu (0,5 – 2,5%) wykazują efektywne działanie przeciwdrobno-ustrojowe. Znamy szereg ekstraktów roślinnych i olejków eterycznych posiadających antybakteryj-ne właściwości ale ocena ich toksyczności nie jest jeszcze w pełni oznaczona. Poza tym w większości przypadków mają one intensywny zapach, barwę i ich pozyskanie jest znacznie droższe niż produkcja syntetycznych środków konserwujących. Jednakże ze względu na naturalne pochodzenie stanowią co-raz bardziej cenioną grupą związków w produkcji ,,naturalnych’’ kosmetyków.

Nowością na rynku kosmetycznym są nowocze-sne preparaty zawierające nanocząstki srebra. Ze względu na swój rozmiar i co za tym idzie większą powierzchnię czynną, cechują się wyższą aktywno-ścią biologiczną i chemiczną.

Silne właściwości bakteriobójcze nanosrebra przy niskich stężeniach wskazują na potencjalne zasto-sowanie ich jako środków konserwujących w prze-myśle.

PEPTYDY AMPNową alternatywą dla konwencjonalnych konser-wantów jest zastosowanie syntetycznych peptydów przeciwdrobnoustrojowych (AMP). AMP są pro-dukowane przez organizmy eukariotyczne celem ochrony przed patogenami. Wykazują właściwości przeciwdrobnoustrojowe wobec szerokiego spek-trum mikroorganizmów, a mechanizm działania oparty na interakcjach z błoną komórkową pozwa-la spodziewać się niskiego ryzyka rozwoju oporno-ści drobnoustrojów na te związki. Rola peptydów w wielu procesach fizjologicznych jest tematem ba-dań wielu ośrodków naukowych, a obiecujące wy-niki badań wskazują na możliwość wykorzystania

tej grupy związków, jako potencjalnych aktywnych składników w kosmetykach.

Konserwanty obok związków zapachowych zali-czane są do najbardziej kontrowersyjnych surow-ców kosmetycznych, gdyż są przyczyną najczę-ściej pojawiających się alergii u ich użytkowników. Stanowią poważny problem szczególnie dla osób o wrażliwej skórze, podatnej na alergie. Wywołu-jąc reakcje alergiczne prowadzą do przesuszenia i złuszczania naskórka oraz zmian atopowych skóry. Jednak ryzyko użycia kosmetyku zakażonego może prowadzić do dużo poważniejszych komplikacji, niż te wywołane negatywną reakcją na konserwant. Eliminacja konserwantów w przemyśle kosmetycz-nym nie jest więc zasadna.

Ośrodki badawczo rozwojowe firm kosmetycznych opracowują nowe receptury z uwzględnieniem ko-nieczności ograniczenia zawartości środków kon-serwujących do minimum, szczególnie w prepara-tach mających kontakt z błoną śluzową (np.: środki pielęgnacji okolic oczu). Z tego samego powodu nieustannie poszukuje się układów alternatyw-nych dla konserwantów syntetycznych.

UWAGA! Stosowanie konserwantów jest regulowane usta-wowo w większości krajów, a na terenie całej UE jednym, wspólnym rozporządzeniem, bez różnic pomiędzy poszczególnymi państwami. Określo-ne są zarówno rodzaje substancji konserwują-cych dopuszczonych do stosowania w produktach kosmetycznych, jak też zakres ich bezpiecznych stężeń. Przestrzeganie dobrych praktyk w zakre-sie produkcji zapewnia ochronę kosmetyków od skażenia mikrobiologicznego przy zachowaniu bezpieczeństwa dla konsumenta.

Należy pamiętać, że informacja na opakowa-niu kosmetyku iż nie zawiera on konserwan-tów oznacza, że w jego składzie nie ma żadnego składnika znajdującego się w wykazie substancji konserwujących dopuszczonych w danym kraju do stosowania. Jeżeli kosmetyk zawiera składni-ki, których podstawowym zadaniem nie jest kon-serwowanie, a które dodatkowo wykazują takie właściwości, działanie to nie musi być deklaro-wane.

12

Laborant Nr 6/2013

rynek peptydów syntetycznych o małej masie mo-lowej, działających aktywnie na komórki skóry. W wielu instytutach naukowo-badawczych na świecie opracowano sekwencje peptydów mających m.in. istotny wpływ na funkcje komórkowe fibroblastów. Z uwagi na ich istotny wpływ na funkcjonowanie skóry, zauważa się coraz większe zapotrzebowanie zarówno na naturalne, jak i syntetyczne oligo- oraz polipeptydy. Celem niniejszej pracy jest przedsta-wienie aktualnego stanu wiedzy na temat zastoso-wania kolagenu oraz niskocząsteczkowych pepty-dów syntetycznych w kosmetologii.

Kolagen czy peptydy- zadanie dla współczesnej kosmetologiiBeata ŁubkowskaPracownia Chemii Polipeptydów, Uniwersytet Gdański

Kosmetologia to dziedzina nauki, która w ostat-nich latach wykazuje bardzo dynamiczny rozwój, zarówno w zakresie procesów biotechnologicz-nych, jak również wprowadzania coraz nowszych i bardziej skutecznych składników aktywnych ko-smetyków.

Do niedawna w kosmetyce popularnie stosowano polipeptydy, takie jak: hydrolizaty kolagenu oraz elastyny, które mają znane i wielokrotnie potwier-dzone działania pielęgnacyjne [1]. Dużym jed-nak osiągnięciem w zakresie regulacji procesów komórkowych stało się wprowadzenie na polski

14

www.laborant.pl

KolagenKolagen to strukturalne białko zewnątrzkomórko-we, stanowiące niemal 1/3 całkowitej masy białka w organizmie ludzkim. Jest to podstawowy skład-nik włóknistej tkanki łącznej, gdzie występuje w połączeniu z innymi białkami strukturalnymi (elastyną) i mukopolisacharydami (kwasem hia-luronowym) [2,3]. Ze względu na swoje własności biologiczne oraz nietoksyczność, kolagen jest po-wszechnie stosowany jako biomateriał w farmacji oraz medycynie. Preparaty kolagenowe stosowane do celów kosmetycznych lub estetycznych stano-wią grupę wypełniaczy tkankowych stosowanych w postaci iniekcji, suplementów oraz hydrolizatów stosowanych doustnie, a także preparatów do apli-kowania na skórę w postaci kremów, żeli czy też masek [4].

Za najcenniejszy dla kosmetyki uważa się kolagen III, znany również jako kolagen natywny lub tro-pokolagen, będący rozpuszczalną w wodzie frakcją kolagenu tkanki łącznej, uzyskany ze skóry bardzo młodych cieląt metodą ekstrakcji enzymatycznej [5]. Kolagen jest doskonałym środkiem filmotwór-czym, charakteryzującym się doskonałymi własno-ściami błonotwórczymi, a przy tym niewielką lep-kością. Ze względu na wysoką masę cząsteczkową kolagen nie ma możliwości penetrowania przez na-skórek, działa na powierzchni skóry ograniczając transepidermalną utratę wody poprzez tworzenie hydrofilowego filmu, bądź też wywierając działanie ochronne poprzez częściowe niwelowanie działa-nia anionowych środków powierzchniowo czyn-nych. Mimo wielu zalet kolagenu, jako humektanty znacznie częściej stosowane są: gliceryny bądź gli-kole propylenowe [6].

Obecnie kolagen wykorzystuje się głównie w za-biegach modelowania struktury skóry. W ostatnich 30 latach nastąpiła znaczna ewolucja w produkcji preparatów zawierających kolagen - od preparatów zwierzęcych (bydlęcych), poprzez preparaty po-chodzące od zmarłych dawców, kolageny uzyski-wane z hodowli ludzkich fibroblastów, aż po pre-paraty zawierające autologiczny kolagen. Nowsze badania pokazują, że preparatom kolagenowym brakuje aktywności regeneracyjnej lub biologicz-nej w odniesieniu do skóry, stąd też ich miejsce coraz częściej zastępują peptydy biologicznie czy-

PEPTYDY.PLZAOPATRUJEMY LABORATORIA PEPTYDOWE

Wysokiej jakości odczynniki do syntezy peptydów w najniższych cenach w Polsce!

Naczynka dosyntezy peptydów

ze szkła oraz tworzyw

sztucznych

Naczynka dosyntezy peptydów

ze szkła oraz tworzyw

sztucznych

Dedykowane wytrząsarki laboratoryjne do syntezy na nośniku stałym

Oprogramowanie komputerowe projektujące i wspomagające syntezę peptydów

Przenośne dygestoria

zapewniające bezpieczeństwo

pracy

15

WWW.PEPTYDY.PL

Rekl

ama

Laborant Nr 6/2013

nne [7]. Szereg badań prowadzonych in vitro, a także in vivo wskazuje na aktywne działania pepty-dów już w naskórku, gdzie wpływają na aktywność komórek skóry m.in.: keratynocytów oraz melano-cytów, przy czym kierunek i mechanizm działania są uzależnione od ich struktury [8].

PeptydyPeptydy to związki organiczne zbudowane z co naj-mniej dwóch reszt aminokwasowych połączonych wiązaniem peptydowym [9]. Pierwsze korzyści ze stosowania peptydów na skórę odkryto już w roku 1930, podczas badań wpływu ekstraktów drożdżo-wych na procesy gojenia się ran [10]. Zauważono wówczas, że związki te wytwarzają korzystne efekty poprzez działanie na komórki skóry, a w szczegól-ności na fibroblasty [11,12-14]. W postępie techno-logicznym, ze sfermentowanego gatunku drożdży Sachcaromyces cerevisiae, wyodrębniono i ziden-tyfikowano ponad 500 frakcji protein [15]. Dzięki tym badaniom odkryto, że peptydy o niskiej masie molowej są enzymatycznymi katalizatorami wzro-stu drożdży. Działanie lecznicze mogło być teore-tycznie wywołane poprzez regulację komórkowych czynników wzrostu spowodowanych angiogenezą, pobudzanie granulacji tkanek i syntezę nowego ko-lagenu [11, 16]. Potencjał zwiększonej aktywności biologicznej peptydów w skórze właściwej szybko wykorzystano komercyjnie i rozpoczęto wprowa-dzanie wielu produktów w celu poprawy stanu sta-rzejącej się skóry.

Obecnie w kosmetologii znany jest podział pep-tydów na cztery podstawowe kategorie, według mechanizmu ich działania. Są to: peptydy sygnało-we, peptydowe inhibitory enzymów, peptydy neu-roprzekaźników oraz peptydy transportujące [17].

Peptydy sygnałowePeptydy sygnałowe to najczęściej fragmenty po-chodzące z dekompozycji białek podporowych skóry. Są to związki syntetyczne o działaniu sty-mulującym, które dostarczone do żywych warstw skóry stanowią sygnał do biosyntezy nowych skład-ników, takich jak: kolagen, kwas hialuronowy, ela-styna i fibronektyna [18]. Pierwsze publikacje opi-sywały badania in vitro na liniach komórkowych i głównie dotyczyły wzmożonej syntezy kolage-nu przez fibroblasty, a także wzrostu proliferacji

komórek skóry. Jako efekt pośredni opisywano tak-że wzrost poziomu nawilżenia skóry. Obecnie jest to najszerzej opisywana grupa wśród peptydów biomimetycznych stosowanych w kosmetologii.

Najbardziej znanym i stosowanym peptydem sy-gnałowym w kosmetyce jest modyfikowany kwa-sem palmitynowym pentapeptyd o nazwie han-dlowej Matrixyl® oraz sekwencji aminokwasowej: Lys-Thr-Thr-Lys-Ser (rys. 1).

Peptydowe inhibitory enzymówStanowią grupę związków pochodzenia naturalne-go, do których należą zarówno proteiny roślinne (soja, pszenica, ryż, kukurydza, migdał) oraz białka pochodzenia zwierzęcego (kazeiny, globuliny). Ich rola polega na hamowaniu działania enzymów bio-rących udział w procesach metabolicznych skóry [17]. Najczęściej są one stosowane w kosmeceuty-kach, preparatach nawilżających oraz niwelujących szkodliwe działanie promieni ultrafioletowych.

Peptydy rozkurczające Inhibitory neurotransmiterów rozkurczają mięśnie twarzy odpowiadające za powstanie tzw. zmarsz-czek mimicznych. Ich specyficzna aktywność po-lega na blokowaniu przepływu impulsów wysyła-nych z komórek nerwowych do komórek mięśni. Preparaty zawierające neuropeptydy nie służą do iniekcji podskórnych, jednakże są stosowane w okolicach zmarszczek [18].

Peptydy transportującePeptydy nośnikowe zdolne są do tworzenia kom-pleksów m.in. z jonami miedzi (II) oraz ich trans-portu w głąb skóry [20]. Składniki te pobudzają

Rysunek 1. Chemiczna struktura peptydu KTTKS [19]

16

www.laborant.pl

fibroblasty do syntezy białek podporowych skóry, co prowadzi do regeneracji, poprawy jędrności skóry oraz spłycenia drobnych zmarszczek.

PodsumowanieW dotychczas opublikowanych badaniach nauko-wych, dotyczących roli oligo- oraz polipeptydów otrzymywanych na drodze chemicznej syntezy, przeprowadzonych in vitro oraz in vivo, wykaza-no, iż związki te są dobrze tolerowane przez skórę i mogą działać przeciwstarzeniowo. Stosowanie na skórę preparatów z kolagenem wskazuje na zmniej-szenie aktywności enzymów odpowiadających za jego degradację, co może korzystnie wpływać na opóźnienie efektów chronologicznego starzenia się skóry. Niedawno przeprowadzone badania in vitro potwierdzają, że preparaty kolagenowe mogą mieć zdolność przenikania w głąb naskórka, jeśli poda-wane są w postaci liposomalnej. Wówczas mogą przenikać głębiej, aż do skóry właściwej i wiązać się tam z innymi elementami jej struktury. Przede wszystkim z nierozpuszczalnymi frakcjami włók-

nistych białek, by w istotny sposób wpłynąć na za-trzymywanie wilgoci w przestrzeniach międzyko-mórkowych skóry właściwej [21].

Peptydy natomiast posiadają zdolność do hamo-wania impulsów nerwowo-mięśniowych, stymula-cji komórek skóry do produkcji kolagenu i elasty-ny, a także dostarczania skórze niezbędnych jonów. Peptydy kosmetyczne stymulują naturalne procesy fizjologiczne w skórze, są aktywne w niewielkich stężeniach i spełniają światowe wymagania sta-wiane komponentom kosmetycznym, takie jak: doskonała czystość chemiczna i mikrobiologiczna oraz stabilność [22]. Ponadto, peptydy przeznaczo-ne do zastosowania kosmetycznego nie wymagają zamykania ich w nośnikach transdermalnych, co znacznie zwiększa ich przewagę nad dużymi ma-kromolekułami.

Piśmiennictwo do niniejszego artykułu dostępne jest na stronie:

www.laborant.pl

Bio-Tech Media Sp. z o.o.www.biotechmedia.pl

Niezależne opinie i TESTY odczynnikóworaz sprzętów laboratoryjnych

Internetowa baza

KALKULATORÓW laboratoryjnych

PPrezentacja NOWOŚCI produktowychAktualności, artykuły, doniesienia branżowe

.pl

17

Reklama

w strukturę i procesy metaboliczne zachodzące w skórze.

W odróżnieniu od kosmetyków, lekiem, zgod-nie z prawem farmaceutycznym, jest substancja lub mieszanina substancji przeznaczona do zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt, lub podawania człowieko-wi lub zwierzęciu w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu ludzkiego lub zwierzęcego. Leki mogą zmieniać stan funkcjonalny komórek organizmu, m.in. komórek skóry.

Kosmeceutyki

Wojciech KamyszGdański Uniwersytet Medyczny

Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europej-skiego i Rady (WE) nr 1223/2009 kosmetykiem jest każda substancja lub ich mieszanina przezna-czona do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego (naskórkiem, owłosieniem, paznokcia-mi, wargami oraz zewnętrznymi narządami płcio-wymi) lub z zębami oraz błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymywanie ich w czystości, perfumowa-nie, zmiana ich wyglądu, ochrona, utrzymywanie w dobrej kondycji lub korygowanie zapachu ciała. Kosmetyki można więc wcierać, nakładać, rozpry-skiwać na dowolną część ciała, jednak zawarte w nich związki chemiczne nie powinny ingerować

18

Laborant Nr 6/2013

UŻYWANE ZESTAWY HPLC

UNIWERSALNE OPROGRAMOWANIE CHROMATOGRAFICZNE

LP-chrom chromatography software Clarity chromatography software

LP-chrom to prosty program do rejestrowania widma i sterowania systemami HPLC

Najważniejsze zalety pro-gramu LP-chrom to:

• Zbieranie danych z dowolnego urządzenia wyposażonego w wyjście napięciowe

• Steruje systemami HPLC znanych firm

• Jest łatwy w obsłudze, szybki do opanowania

• Pozwala łączyć komponenty różnych firm

• Niewielkich rozmiarów przetwornik zasilany z portu USB

Od 2 400 PLN

Z GWARANCJĄ

W OFERCIE TAKŻE UŻYWANE KOMPONENTY HPLC ZNANYCH FIRM

• Izokratyczne oraz gradientowe

• Analityczne oraz preparatywne

• Większość dostępna w 24 godziny

• Gotowe do pracy zaraz po zakupie

• Gwarancja od HPLC.COM.PL

• Akcesoria gratis

Używane zestawy HPLC oferowane w sklepie internetowym HPLC.COM.PL to doskonały wybór zarówno dla firm jak i instytucji naukowych oraz uczelni.

Autosamplery Detektory Pompy Mieszalniki Inny sprzęt

Nasz bestsellerBeckman System Gold

Cena: 26 500 PLN

Kompletny zestaw HPLC analityczny, gradientowy

Przepływ w zakresie 0,01 - 10 ml/min

Detektor UV-VIs

Oprogramowanie sterujące LP-chrom

W zestawie dozownik, kolumna analityczna

i rezerwuary eluentów

www.lp-chrom.pl www.hplc.com.pl

Cena na zapytanie(zależna od konfiguracji oraz kursu euro)

Ze względu na zastosowane interfejsy do zbierania danych (przejściówki A/D, LAN, USB, RS232), możli-we jest podłączenie Clarity praktyczne do każdego systemu chromatograficznego

Oprogramowanie dostępne także w wersji Lite

Clarity jest zaawansowanym oprogramowaniem chromatogra-ficznym z opcjonalnymi modułami do zbierania i przetwarzania da-nych oraz z możliwością sterowa-nia urządzeniami chromatograficz-nymi.

Ponad 25 lat temu, amerykański dermatolog, dr Albert M. Kligman zdefiniował i wprowadził po-jęcie jeszcze jednej grupy produktów, tzw. kosme-ceutyków – środków kosmetycznych o działaniu leczniczym, tj. preparatów o działaniu pielęgna-cyjno-leczniczym, które oprócz właściwości pie-lęgnacyjnych i upiększających wykazują również zdolność wpływania na procesy fizjologiczne zachodzące w skórze oraz wspomagają leczenie niektórych dermatoz. Kosmeceutyki należy więc umieścić pomiędzy kosmetykami a lekami. Nie są one typowymi lekami, nie można o nich jednak też powiedzieć, że są typowymi kosmetykami. Porów-nanie właściwości kosmetyków, kosmeceutyków i leków przedstawia Tabela 1. Kosmeceutyki dzia-łają znacznie silniej niż kosmetyki. Mogą sprawić np.; że fibroblasty zwiększą produkcję młodych włókien elastycznych, zmniejszą się zmarszczki, znikną niektóre przebarwienia, unormuje się pra-ca gruczołów łojowych lub zwiększy żywotność komórek skóry. Preparaty te pielęgnują, stymulują regenerację, zwiększają odporność skóry, opóźnia-ją procesy starzenia. Mają szczególne znaczenie w redukcji defektów skóry, takich jak zmarszczki, cellulit, hiperpigmentacje, zaskórniki czy rozstępy. Są zalecane jako uzupełnienie zabiegów medycy-ny estetycznej, wzmacniają i przedłużają ich efekty, stosuje się je również jako uzupełnienie mezotera-pii, terapii laserowych czy peelingów. Efektywność kosmeceutyku jest uwarunkowana z jednej strony rodzajem zastosowanej substancji czynnej, z dru-giej strony jej odpowiednim, często wysokim, wyż-szym niż w kosmetyku, stężeniem. Kosmeceutyku nie należy jednak traktować jako leku, choć należy zawsze stosować konkretny preparat wg zaleceń i na określone dolegliwości.

Głównymi składnikami aktywnymi kosmeceuty-ków są:

• Witaminy – np.: witamina A, E, C, B. Wykazu-ją skuteczność w zwalczaniu objawów trądzi-ku, uszkodzeń słonecznych skóry i łuszczycy, działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwłojotokowo. Oddziałują w skórze ludz-kiej fotochronnie i antyoksydacyjnie, mogą po-wodować zwiększenie wytwarzania kolagenu, zapobiegać starzeniu się skóry, zmniejszać jej szorstkość i zwiększać elastyczność.

• Antyoksydanty – np.: koenzym Q10, kwas α-li-popnowy, izoflawony roślinne. Stosowane miej-scowo mogą zatrzymywać procesy starzenia się skóry, zmniejszać jej szorstkość, redukować plamki, bruzdy i głębokość zmarszczek. Mogą również powodować wzrost odporności skóry na czynniki zewnętrzne, redukować i zmniej-szać obrzęk i rumień, zapobiegać i redukować istniejące zmarszczki wywołane promieniowa-niem UV, wzmacniać skórę i jej elastyczność, zwiększać nawilżenie.

• Kwasy octowe (hydroksykwasy) – np.: kwas migdałowy, kwas mlekowy, kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas winowy, kwas glikolowy. Są składnikami kosmeceutyków leczących trądzik i blizny potrądzikowe, złuszczają warst-wę rogową, odblokowują ujścia gruczołów ło-jowych i regulują wydzielanie sebum. Ponadto, pielęgnują cerę dojrzałą i zniszczoną nadmier-nym promieniowaniem UV – niwelują plamy pigmentacyjne, rozjaśniają i wybielają przebar-wienia oraz stymulują syntezę kolagenu i elas-tyny.

Kosmetyk Kosmeceutyk Lek

Aktywność farmakologiczna + + +

Efektywność w dermatozach - (+) +

Efektywność w kosmetologicznych defektach skóry - + (+)

Objawy uboczne - (+) +

Tabela 1. Porównanie właściwości kosmetyków, kosmeceutyków i leków2

20

Laborant Nr 6/2013

• Związki mineralne (jony metali) – np.: cyn-ku, miedzi, selenu, strontu. Główne zalety to ochrona skóry i aktywność antyoksydacyjna, ułatwianie procesów gojenia, działanie prze-ciwbakteryjne i ściągające oraz przeciwłupie-żowe. Minimalizują tworzenie zmarszczek i zmniejszają proces starzenia się skóry, działają przeciwświądowo i przeciwzapalnie.

• Ekstrakty roślinne – np.: ekstrakt z kasztanow-ca, arniki, miłorzębu japońskiego, kory sosny nadmorskiej, zielonej i czarnej herbaty, oczaru wirginijskiego, wierzby białej. Wykazują dzia-łanie przeciwutleniające, przeciwzapalne oraz poprawiające wygląd skóry. Są też stosowane w celu wygładzenia skóry, jako czynniki tonizu-jące, normalizujące i nawilżające.

• Peptydy – np.: Pal-KTTKS i argirelina. Pierw-szy z nich, jest pochodną fragmentu prokola-genu typu I – sprzężoną z kwasem palmityno-wym. Peptyd ten stymuluje syntezę kolagenu oraz fibronektyny. Dzięki obecności kwasu tłuszczowego łatwiej penetruje warstwę rogową skóry i tym samym lepiej pełni swoją funkcję, którą jest redukcja zmarszczek i minimalizo-wanie efektów starzenia się skóry. Drugi z nich – argirelina, wykazuje podobne właściwości co toksyna botulinowa, dzięki hamowaniu aktyw-ności białek transbłonowych kompleksu SNA-RE. Efektem działania tego peptydu jest zapo-bieganie nadmiernej kurczliwości fibroblastów, tym samym redukcja zmarszczek mimicznych. Niektóre peptydy mogą znaleźć zastosowanie jako nośniki metali np. GHK (glicyno-L-histy-dylo-L-lizyna), który jest nośnikiem dla mie-dzi. GHK stabilizuje i ułatwia wnikanie miedzi do wnętrza komórek umożliwiając pełnienie funkcji.

• Czynniki wzrostu – np.: TGFβ , EGF, KGF czy też PDGF. Przyspieszają gojenie się ran, po-przez indukcję syntezy kolagenu, elastyny czy też glikozaminoglikanów. Mogą one hamować bądź pobudzać komórki do proliferacji oraz różnicowania wywierając odpowiednie efekty w miejscu zastosowania. Pośredniczyć mogą w procesie angiogenezy. Dzięki swoim właściwo-ściom przyspieszają gojenie się ran oraz hamu-

ją efekty starzenia się skóry wynikające np. z nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV.

Kosmeceutyki reprezentują grupę produktów ko-smetycznych zawierających w swoim składzie sze-reg związków o różnej aktywności biochemicznej. Wiele kosmeceutyków znalazło zastosowanie w terapii przebarwień skóry czy też redukcji zmarsz-czek. Liczne badania dowiodły, że niektóre z nich przyspieszają gojenie się ran, również pooperacyj-nych oraz podtrzymują efekty zabiegów estetycz-nych. Dzięki swoim właściwościom kosmeceutyki mogą być wykorzystane z powodzeniem jako uzu-pełnienie standardowego schematu leczenia der-matologicznego. Niemniej jednak należy podcho-dzić z rezerwą i dystansem do tej grupy produktów i nie traktować ich jako swoiste „panaceum”. Ko-smeceutyki powinny być stosowane tylko i wy-łącznie po konsultacji z lekarzem dermatologiem, farmaceutą czy też kosmetologiem. Nieznajomość zawartych w preparacie substancji i ich nieprawi-dłowe zastosowanie może przynieść zupełnie od-wrotne efekty od zamierzonych, a także doprowa-dzić do uszczerbku na zdrowiu. Jakkolwiek wymierne właściwości kosmeceutyków zostały potwierdzone w licznych pracach badaw-czych, dalsze badania muszą być przeprowadzone, gdyż terapia wspomagana kosmeceutykami może przynosić pozytywne efekty nie tylko w prewencji starzenia się skóry, lecz również nowotworów der-matologicznych.

Literatura

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. do-tyczące produktów kosmetycznych.

2. Kuczyński S.: Kosmeceutyki – więcej niż kosmety-ki; „Panacea” 1/2006.

3. Lipiak D.: Kosmeceutyki; „Świat Przemysłu Ko-smetycznego” 03/2011.

21

www.laborant.pl

Laborant Nr 6/2013

trowersji ze względu na ich szkodliwe działanie na skórę. Szybki rozwój technologii kosmetycz-nej wyszedł naprzeciw oczekiwaniom opraco-wując alternatywne emulgatory, konserwanty, zamienniki silikonów, czy hipoalergiczne sub-stancje zapachowe.

Glikole polietylenowe (PEG) i glikole polipro-pylenowe (PPG)PEG i PPG są powszechnie stosowanymi emulga-torami syntetycznymi. Pomimo stosunkowo nie-wielkiej ceny tych surowców nie są one zdrowe dla skóry. Zwiększają przepuszczalność bariery naskórkowej narażając tym samym na wnikanie w głąb skóry szkodliwych substancji ze środowiska zewnętrznego. Do ich produkcji używany jest tle-nek etylenu - gaz uszkadzający DNA komórek, mo-

Bezpieczny kosmetyk, niekoniecznie EKO

Monika Krzyżostan, Ewa DrzazgaDział Kosmetologia, Portal Biotechnologia.pl

Liczba preparatów kosmetycznych pojawiają-cych się na rynku stale wzrasta, a wybór spo-śród szeregu produktów różnych marek nie jest łatwy. Pomimo, iż producenci zapewniają nas o skuteczności danego kosmetyku większość dostępnych środków pielęgnacyjnych zawiera syntetyczne składniki działające niekorzystnie na skórę osłabiając jej barierę ochronną, powo-dując alergie, czy nadmierne wysuszenie skóry. Szczególny problem z wyborem kosmetyku mają osoby z alergią oraz cerą suchą, wrażliwą i po-drażnioną. Które preparaty wybrać, żeby były bezpieczne dla naszego zdrowia?

Poniżej krótka charakterystyka surowców ko-smetycznych powszechnie stosowanych w recep-turach, jednak wzbudzających coraz więcej kon-

22

www.laborant.pl

gący przyczyniać się do powstawania nowotworów. W procesie produkcyjnym mogą ulec zanieczysz-czeniu dioksanem, lub zawierać nieprzereagowane cząsteczki tlenku etylenu. Ponadto związki poliok-syetylenowane nie są biodegradowalne oraz mogą być przyczyną alergii. Wykazują także działanie komedogenne zatykając rozszerzone ujścia gru-czołów łojowych, przyczyniając się do powstawa-nia stanu zapalnego i zaskórników.

Do najczęściej stosowanych emulgatorów zawiera-jących PEG należą:

degradowalne i nieszkodliwe dla środowiska.

Emulgatory cukrowe są odpowiedzią na potrzeby rynku kosmetycznego dążącego do wyeliminowa-nia składników syntetycznych, toksycznych oraz uszkadzających strukturę naskórka. Do emulga-torów cukrowych tworzących strukturę ciekłych kryształów należą m.in.

• PEG-20 Almond Glycerides• PEG-60 Almond Glycerides• PEG-42 Babassu Glycerides• PEG-6 Caprylic/Capric Glycerides• PEG-4 Castor Oil• PEG-6 Cera alba• PEG-20 (40) Corn Glycerides• PEG- 2 (20,150) Laurate• PEG – 4 ( 20,32, 150) Oleate

Emulgatory cukrowe kompatybilne ze skórąJako alternatywa dla emulgatorów zawierających związki polioksyetylenowane powstały emulgato-ry cukrowe. Ich oryginalność polega na zastąpie-niu etoksylowanych grup, charakterystycznych dla emulgatorów syntetycznych. Emulgator cukrowy składa się z hydrofilowej części glukozydowej oraz lipofilowego łańcucha tłuszczowego. Otrzymuje się go bez użycia syntetycznych związków oraz orga-nicznych rozpuszczalników. Ze względu na spo-sób otrzymywania pozbawiony jest chemicznych zanieczyszczeń, rozpuszczalników, tlenku etylenu i dioksanu. Emulgatory cukrowe mają zdolności do tworzenia struktury ciekłych kryształów, dzięki czemu wykazują również silne działanie nawilża-jące. Struktura ciekłych kryształów jest kompaty-bilna z budową błon cytoplazmatycznych komórek skóry oraz lipidów cementu międzykomórkowego. Ciekłe kryształy wnikają pomiędzy przestrzenie międzykomórkowe w naskórku, chroniąc go przed utratą wody i czynnikami zewnętrznymi. Emulga-tory te mają szeroki zakres emulgacji, nie powo-dują alergii i podrażnień, są niekomedogenne, dają przyjemne właściwości aplikacyjne kosmetyku oraz są odporne na hydrolizę. Dodatkowo są bio-

• Cetearyl glucoside and cetearyl alcohol• Sorbitan olivate and cetearyl olivate• Sorbitan stearate and sorbityl laurate• Sorbitan stearate and sucrose cocoate• Polyglyceryl-3 methylglucose distearate• Potassium cetyl phosphate and hydrogenated

palm glycerides• Lauryl glucoside and polyglyceryl-dipolyhy-

droxystearate

Konserwanty w preparatach kosmetycznychZachowanie czystości mikrobiologicznej podczas tworzenia kosmetyków jak i utrzymanie jej w trak-cie użytkowania produktu nadal stanowi problem przemysłu kosmetycznego. Rozwój mikroorgani-zmów w kosmetykach obniża wartość wyrobu a nawet może prowadzić do wystąpienia miejsco-wych podrażnień skóry bądź zapalenia błon ślu-zowych. Konserwanty zabezpieczają przed ewen-tualną fermentacją kosmetyku, zmianą zapachu, barwy, rozdzieleniem się faz czy powstaniem spe-cyficznych osadów w roztworach. Substancje kon-serwujące wykorzystywane są w preparatach posia-dających w składzie wodę i składniki organiczne, które są podatne na działanie drobnoustrojów.

Konserwanty dzielimy na trzy grupy: formaldehy-dy, organiczne związki chlorowe i parabeny.

Formaldehyd w obrocie handlowym najczęściej proponowany jest w postaci 37% wodnego roz-tworu, powszechnie znanej formaliny. W Unii Europejskiej dopuszczony jest on do preparatów kosmetycznych w ilości 0,2 % w przeliczeniu na wolny związek. W produktach do higieny jamy ustnej można go używać w stężeniu 0,1 %, zaś w utwardzaczach do paznokci 5%. Zaliczany jest on do układów stabilnych w zakresie od pH 3 do 9. Ponieważ jest to układ lotny może ulatniać się z

23

Laborant Nr 6/2013

produktu końcowego np. poprzez otwarte lub nie-szczelne opakowanie. Z tego też powodu do recep-tur powinien być wprowadzany na zimno (prze-grzanie może unieczynnić jego działanie).

Formaldehyd zwalcza bakterie i wirusy. To reak-tywny związek o charakterystycznym, ostrym za-pachu. Może wchodzić w reakcje z substancjami zapachowymi, amoniakiem, żelazem. Konserwant jest dobrze wchłaniany przez skórę, dlatego w przemyśle kosmetycznym stosowane są pochodne formaldehydu. Może wywołać silne reakcje aler-giczne, wykazuje drażniący wpływ na skórę i błony śluzowe dróg oddechowych i spojówki oczu. Przy zawartości w kosmetyku przekraczającej 0,05%, producent powinien umieścić informację o obec-ności tego składnika.

Kolejna grupa konserwantów to estry kwasu p-hy-droksybenzoesowego, czyli parabeny. Są to ciała stałe, słabo rozpuszczalne w wodzie. Dobrze roz-puszczają się w glikolu propylenowym. Kolejność dodawania parabenów do receptury ma wpływ na skuteczność parabenów. Ogrzewane w fazie wod-nej mogą ulegać hydrolizie do wolnego kwasu, który przy pH > 6 całkowicie traci aktywność. Nie należy ich wprowadzać do fazy olejowej, w zimnej wodzie mają tendencję do zbrylania się. Ten pro-blem rozwiązuje się poprzez wstępne rozpuszcze-nie konserwantu w odpowiednim rozpuszczalni-ku, np. glikolu propylenowym.

Parabeny zaliczane są do ksenoestrogenów. Są to związki chemiczne, które wykazują aktywność po-dobną do żeńskich hormonów. Mogą prowadzić do zaburzeń hormonalnych i powodować choroby. Udowodniono, że parabeny wykazują działanie es-trogenne. Estrogeny mają wpływ na rozwój komó-rek rakowych estrogenozależnych, co przekłada się na zachorowalność na nowotwory piersi, jajników, macicy oraz wpływ na rozwój płodowy. U męż-czyzn natomiast zaburzenie gospodarki hormonal-nej może być przyczyną niepłodności.

Obecność parabenów w preparatach kosmetycz-nych wynika z ich właściwości przeciwgrzybicz-nych. Parabeny są niezbyt efektywne, gdy wyrób zawiera układy mogące stanowić dobra pożywkę-dla mikroorganizmów. Ich mieszaniny stosowa-

ne są z pozytywnym skutkiem w wyrobach mało podatnych na zakażenie. Pomimo dobrych wła-ściwości przeciwgrzybiczych mogą okazać się one jednak mało skuteczne przy zakażeniu surowców pleśniami. Z tego też powodu chętnie łączy się je z innymi konserwantami, z którymi wykazują efekt synergiczny. Jako środki przeciwgrzybiczne wyka-zują zbyt duże działanie alergizujące, dlatego też amerykańska organizacja Food and Drug Admini-stration ograniczyła ich zawartość do 0,5%. Wśród najczęściej stosowanych parabenów wymienia się metylparaben, który pod wpływem działania pro-mieni słonecznych przyspiesza procesy starzenia się skóry.

Wiele niepożądanych skutków ubocznych oraz ograniczenia w zastosowaniu parabenów sprawi-ły, że laboratoria kosmetyczne zaczęły poszukiwać alternatywnych metod konserwacji swoich wyro-bów. Coraz częściej technolodzy stawiają na natu-ralne konserwanty. Stosowanie produktów pozba-wionych chemicznych składników minimalizuje ryzyko wystąpienia podrażnień skóry czy reakcji alergicznych. Wybór naturalnych konserwantów wiąże się z krótszym czasem przydatności kosme-tyku.Alternatywą dla tradycyjnych konserwantów są naturalne systemy konserwujące. Należą do nich:

• wyciągi z czarnej wierzby (Black Willow Extract)

• konserwanty cukrowe, np. Glucose and Lac-toperoxidase and Glucose Oxidase

• kwas dehydroacetowy i jego sole (Dehydro-acetic Acid, Sodium Dehydroacetate)

• benzoesan sodu i sorbinian potasu• glukonolakton i benzoesan sodu• fenoksyetanol i etyloheksylgliceryna• kwas lewulinowy i jego sole w połączeniu z

sorbinianem potasu

Silikony - korzyści i zagrożenia dla skórySilikony są to syntetyczne tworzywa krzemoorga-niczne zawierające w głównym łańcuchu naprze-mienne atomy krzemu i tlenu. W kosmetyce po raz pierwszy zostały zastosowane w latach 50- tych, a ich popularność sukcesywnie wzrastała. Swój suk-ces zawdzięczają różnorodnym właściwościom

24

www.laborant.pl

cyjnego jest odżywiać i regenerować skórę na po-ziomie skóry właściwej i pięciu warstw naskórka. Okluzyjna warstwa silikonu uniemożliwia to dzia-łanie. Silikony stosowane przez dłuższy czas mogą również wysuszać skórę. Nie mają one właściwo-ści odżywczych, a jedynie zmiękczają i poprawia-ją właściwości aplikacyjne emulsji. Związki te nie ulegają biodegradacji.

Alternatywą dla silikonów są emolienty dające si-likonowe odczucia na skórze. Należą do nich m.in.

• Heptyl Undecylenate• Isododecane• Hydrogenated Tetradecenyl/ Methylpentade-

cene• Isoamyl Laurate

Znając działanie syntetycznych składników ko-smetyków konsument staje przed wyborem – od-żywiona, nawilżona skóra dzięki naturalnym, kompatybilnym ze skórą składnikom, czy lepsze właściwości aplikacyjne kremu, kosztem blokowa-nia działania składników aktywnych.

oraz łatwości we wprowadzaniu ich do receptur. Są powszechnie stosowane w produktach do makija-żu, pielęgnacji skóry twarzy, jak i całego ciała oraz w szamponach i odżywkach do włosów. Substancje te wprowadzone były do przemysłu kosmetyczne-go głównie w celu zmniejszenia bielenia się emulsji, jednak szybko odkryto szereg dodatkowych wła-ściwości. Silikony tworzą na powierzchni naskórka i włosów warstwę filmu okluzyjnego zabezpiecza-jącego przed utratą wody i jednocześnie trudne-go do usunięcia. Wykazują działanie nawilżające, zmiękczające i wygładzające. Znacznie poprawiają właściwości aplikacyjne emulsji nadając jej poślizg, eliminując uczucie tłustości i lepkości. Krem za-wierający silikony idealnie nadaje się do stosowa-nia pod makijaż, ponieważ stanowi matową, lekką i jedwabistą w odczuciu bazę. Z powodu ich dużej odporności na zmywanie znakomicie nadają się do preparatów pielęgnacyjnych do rąk, zabezpieczając skórę przez działaniem wody i detergentów.

Silikony nie są jednak idealnym rozwiązaniem w pielęgnacji skóry. Większość z nich nie rozpuszcza się w wodzie, w związku z czym trudno usunąć je z powierzchni skóry za pomocą delikatnych środ-ków myjących. Użycie silnych detergentów wiąże się z podrażnieniem skóry i zniszczeniem płasz-cza lipidowego, a w konsekwencji ze zwiększonym przenikaniem szkodliwych substancji ze środowi-ska zewnętrznego. Pozostająca na skórze wodood-porna warstwa silikonu uniemożliwia przenikanie substancji aktywnych, w związku z czym pielęgna-cja i odżywienie skóry ogranicza się do działania na powierzchni naskórka, czy włosa. Z tego po-wodu stosowanie silikonów w kremach pielęgna-cyjnych nie wydaje się być dobrym rozwiązaniem. Jednocześnie nie da się ich uniknąć w kosmety-kach przeznaczonych do makijażu, ponieważ sili-kon poprawia przyczepność pudru do powierzchni skóry, wygładza jej strukturę oraz nadaje matowy wygląd. Jednak zadaniem kosmetyku pielęgna-

Łączymy wszystkie strony BioBiznesuBiotechnologia.pl

Literatura:

1. http://www.creative-developments.co.uk/papers/Trends%20in%20Emulsifiers.pdf

2. http://chemical.pl/artykuly/chemical-review/7397/silikony.html

3. http://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/konserwanty-w-kosmetyce,10860

4. http://biotechnologia.pl/kosmetologia/artykuly/konserwanty-koniecznosc-stosowania-kosmetyki-tradycyjne-kosmetyki-naturalne,10281

5. http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2011/17.pdf

25

PEPTYDY.PL

Poz. Nazwa Opak. 25g Opak. 100g Opak. 250g 1 Fmoc- Ala-OH 110 PLN 150 PLN 300 PLN 2 Fmoc-Arg(Pbf)-OH 580 PLN 1400 PLN 3200 PLN 3 Fmoc-Asn(Trt)-OH 210 PLN 410 PLN 820 PLN 4 Fmoc-Asp(OtBu)-OH 230 PLN 540 PLN 1200 PLN 5 Fmoc-Cys(Trt)-OH 250 PLN 680 PLN 820 PLN 6 Fmoc-Glu(OtBu)-OH 170 PLN 540 PLN 850 PLN 7 Fmoc-Gln(Trt)-OH 170 PLN 540 PLN 850 PLN 8 Fmoc-Gly-OH 110 PLN 150 PLN 300 PLN 9 Fmoc-His(Trt)-OH 280 PLN 500 PLN 1200 PLN 10 Fmoc-Ile-OH 110 PLN 170 PLN 420 PLN 11 Fmoc-Leu-OH 110 PLN 170 PLN 390 PLN 12 Fmoc-Lys(Boc)-OH 210 PLN 350 PLN 730 PLN 13 Fmoc-Met-OH 150 PLN 180 PLN 340 PLN 14 Fmoc-Phe-OH 110 PLN 160 PLN 380 PLN 15 Fmoc-Pro-OH 110 PLN 160 PLN 380 PLN 16 Fmoc-Ser(tBu)-OH 200 PLN 480 PLN 800 PLN 17 Fmoc-Thr(tBu)-OH 250 PLN 500 PLN 890 PLN 18 Fmoc-Trp(Boc)-OH 450 PLN 1050 PLN 2200 PLN 19 Fmoc-Tyr(tBu)-OH 190 PLN 450 PLN 820 PLN 20 Fmoc-Val-OH 110 PLN 140 PLN 280 PLN 21 Komplet 20 pochodnych

z poz. 1-20 (-10%) 3700 PLN 7850PLN 15455 PLN

Poz. Nazwa Opak. 25g Opak. 100g Opak. 250g 1 Oxyma pure 70 PLN 250 PLN 790 PLN 2 DIC 250 PLN 650 PLN 1150 PLN 3 TBTU 130 PLN 190 PLN 430 PLN

Poz. Nazwa Opak. 5g Opak. 25g Opak. 100g 1 2-chlorotrityl chloride resin

(100-200 mesh) 1.0-1.6mmol/g 250 PLN 370 PLN 790 PLN

2 Wang resin (100-200 mesh) 0.8-1.25mmol/g

115 PLN 390 PLN 1200 PLN

3 Rink amide AM resin (100-200 mesh) 0.4-0.74 mmol/g

280 PLN 1150 PLN 2300 PLN

Pochodne aminokwasów

Środki kondensujące i przeciwracemizacyjne

Żywice do SPPS

Usługa syntezy peptydów

Najniższe ceny w Polsce

Wysoka jakość

Dostępność od ręki

Rabat 20%

Magazyn oferowanych odczynników znajduje się w Polsce, a zamówienia realizowane są już w ciągu 48 godzin. Dzięki temu brak odczynnika nie opóźni już Państwa pracy.

Co nas wyróżnia

Atrakcyjny rabat 20% udzielamy przy zakupach powyżej 5.000 PLN. Oferta ważna do odwołania.

Nasze odczynniki charak-teryzuje wysoka czystość oraz brak substancji sztucz-nie zwiększających wagę, takich jak sól czy kreda.

Gwarantujemy najniższe ceny w Polsce. Jeśli znajdą Państwo oferty konkuren-cyjne, prosimy o kontakt na adres: info@peptydy.pl

Atrakcyjne ceny, często niższe niż synteza na własną rękę.Niezobowiązująca wycena w 24 godziny (zapewniamy poufność zapytań).Wysoka czystość powyżej 95%. Widmo HPLC oraz masowe w cenie.Bardzo krótkie terminy realizacji. Brak opłat w przypadku niepowodzenia.

Wszystko co niezbędne do syntezy peptydów

www.peptydy.plinfo@peptydy.pl

PEPTYDY.PLWszystko co niezbędne do syntezy peptydów

PV-1 NACZYNIE DO SPPS

Naczynie ze szkła borokrzemowego ze spiekiem G1 zaopatrzone jest w gwint GL 14 oraz dopasowaną nakrętkę z powłoką teflonową (PTFE). Zawór szklany z kurkiem teflonowym. Naczynka dostępne są również w innych wymiarach niż wymienione.

Nazwa katalogowa

Objętość[ml]

X[mm]

Y[mm]

Cena[zl]

PV-1-01 110 110 40

PV-1-02 50 100 30

PV-1-03 20 80 25

PV-1-04 16 70 20

PV-1-05 14 60 20

Uwaga! Szkło jest wykonywane ręcznie i poszczególne egzemplarze danego typu mogą nieznacznie różnić się między sobą.

Naczynia do syntezy peptydów

PV-2 NACZYNIE DO SYNTEZY RÓWNOLEGŁEJ

Naczynie ze szkła borokrzemowego z trzema spiekami G1 zaopatrzonymi w gwinty GL 14 oraz dopasowane nakrętki z powłoką teflonową (PTFE). Zawory szklany posiadają kurki teflonowe. Wymiary dostosowane do potrzeb klienta.

Uwaga! Szkło jest wykonywane ręcznie i poszczególne egzemplarze danego typu mogą nieznacznie różnić się między sobą

PV-SPEC NACZYNIA NA ZAMÓWNIE

Naczynia z serii PV-SPEC dostosowane są do potrzeb klienta.Istnieje możliwość zmiany nie tylko wymiarów naczynia, ale również kształtu, zamontowania dodatkowych zaworów, otworów gwintowanych oraz płaszcza termostatujęcego. W razie pytań prosimy o kontakt.

Uwaga! Szacowany czas realizacji zamówienia w przypadku naczynek typu PV-SPEC wynosi 14 dni.

PV-SPEC NACZYNIA NA ZAMÓWNIE

Naczynia z serii PV-SPEC dostosowane są do potrzeb klienta.Istnieje możliwość zmiany nie tylko wymiarów naczynia, ale również kształtu, zamontowania dodatkowych zaworów, otworów gwintowanych oraz płaszcza termostatujęcego. W razie pytań prosimy o kontakt.

Uwaga! Szacowany czas realizacji zamówienia w przypadku naczynek typu PV-SPEC wynosi 14 dni.

OFERTA ZAWORÓW SZKLANYCH

ZT-1 ZAWÓR SZKLANY

Zawór szklany z kurkiem teflonywym ze ścięciem i stałą średnicą wewnętrzną.

ZT-2 ZAWÓR SZKLANY

Zawór szklany z kurkiem teflonowym ze zwężoną średnicą wewnętrzną.

OFERTA ZAWORÓW SZKLANYCH

ZT-1 ZAWÓR SZKLANY

Zawór szklany z kurkiem teflonywym ze ścięciem i stałą średnicą wewnętrzną.

ZT-2 ZAWÓR SZKLANY

Zawór szklany z kurkiem teflonowym ze zwężoną średnicą wewnętrzną.

Zawory szklaneNaczynia do zadań specjalnychSynteza równoległa

Możliwość zmiany kształtu, dodania zaworów, otworów gwintowanych oraz płaszcza termostatującego

Posiadają teflonowy zawór. W ofercie zwężona oraz stała średnica wylotu

Naczynie ze szkła borokrzemowego ze spiekiem G1 zaopatrzone jest w gwint GL 14 oraz dopasowaną nakrętkę z powłoką teflonową (PTFE). Zawór szklany z kurkiem teflonowym.

PV-1 NACZYNIE DO SPPS

Naczynie ze szkła borokrzemowego ze spiekiem G1 zaopatrzone jest w gwint GL 14 oraz dopasowaną nakrętkę z powłoką teflonową (PTFE). Zawór szklany z kurkiem teflonowym. Naczynka dostępne są również w innych wymiarach niż wymienione.

Nazwa katalogowa

Objętość[ml]

X[mm]

Y[mm]

Cena[zl]

PV-1-01 110 110 40

PV-1-02 50 100 30

PV-1-03 20 80 25

PV-1-04 16 70 20

PV-1-05 14 60 20

Uwaga! Szkło jest wykonywane ręcznie i poszczególne egzemplarze danego typu mogą nieznacznie różnić się między sobą.Naczynka dostępne są również w innych rozmiarach niż wymienione.

Inne warianty naczyń do syntezy peptydów

Naczynia z tworzyw sztucznych do syntezy peptydów

Jednorazowe strzykawki do syntezy peptydów to wygoda użytkowania oraz brak potrzeby długiego procesu usuwania reszty żywicy z wnętrza naczynia reakcyjnego.

Strzykawki wykonane są z polipropylenu oraz porowatego dysku u wy-lotu i wytrzymują temperaturę do 80-100 °C.

Strzykawki mogą być umieszczane w łaźniach ultradźwiękowych oraz kuchenkach mikrofalowych.

Poz. Nazwa Ilość Maks. żywicy Cena 1 Strzykawka do SPPS 10ml 1 500 mg 10 PLN 2 Strzykawka do SPPS 20ml 1 1 g 16 PLN 3 Strzykawka do SPPS 50ml 1 3 g 24 PLN 4 Strzykawka z gwintem do SPPS 5ml 1 300 mg 10 PLN 5 Strzykawka z gwintem do SPPS 10ml 1 500 mg 12 PLN 6 Strzykawka z gwintem do SPPS 20ml 1 1 g 14 PLN 7 Korek do strzykawek do SPPS 1 - 2 PLN 8 Korek z gwintem do strzykawek do SPPS 1 - 2 PLN 9 Domino blok wraz z 12 przyłączami komplet - 1200 PLN

PV-2 NACZYNIE DO SYNTEZY RÓWNOLEGŁEJ

Naczynie ze szkła borokrzemowego z trzema spiekami G1 zaopatrzonymi w gwinty GL 14 oraz dopasowane nakrętki z powłoką teflonową (PTFE). Zawory szklany posiadają kurki teflonowe. Wymiary dostosowane do potrzeb klienta.

Uwaga! Szkło jest wykonywane ręcznie i poszczególne egzemplarze danego typu mogą nieznacznie różnić się między sobą

Możliwość wykonania naczyń w innych rozmiarach

220 PLN

200 PLN

180 PLN

160 PLN

140 PLN

Podane ceny są cenami netto. Reklama ma charakter informacyjny.

www.peptydy.plinfo@peptydy.pl

wych”. Krajowe komitety normalizacyjne powstały w 21 krajach. Polski Komitet Normalizacyjny został powołany do życia w roku 1924 [1]. W roku 1925 opublikowano pierwszą Polską Normę (PN) jako oficjalny dokument do dobrowolnego stosowania w Rzeczypospolitej Polskiej, a w roku 1949 ustawą o PKN wprowadzono obowiązek ich stosowania. Od 2004 roku, Polski Komitet Normalizacyjny jest członkiem Europejskiego Komitetu Normalizacyj-nego CEN (European Committee for Standardiza-tion) i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki CENELEC (European Committee for Electrotechnical Standardization). PKN jest także członkiem-założycielem Międzynarodowej

Normalizacja w kosmetologii

Rajmund MichalskiInstytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN

Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) w przy-szłym roku będzie obchodził jubileusz 90-lecia. Ta ważna rocznica oraz moje niemalże 20-letnie doświadczenia w pracach dwóch Komitetów Tech-nicznych skłoniło mnie do napisania paru słów o roli i znaczeniu normalizacji, w tym w zakresie ko-smetologii i produktów chemii gospodarczej.

Bez wątpienia główną przyczyną rozwoju normali-zacji stały się odkrycia naukowe i rozwój nauki w XIX wieku. Początek XX wieku to okres szybkie-go rozwoju normalizacji. Pierwsza norma została opublikowana w roku 1903, jako norma brytyjska, a dotyczyła „Wymagań technicznych części stalo-

Laborant Nr 6/2013

28

Organizacji Normalizacyjnej ISO (od 1947r.) i Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej IEC.

Główne cele, którym podporządkowane są działa-nia normalizacyjne, to bezpieczeństwo i zdrowie. Aby produkty, technologie i usługi spełniały ten warunek, potrzebne są normy oraz ich stosowanie [2,3]. Mimo że samo stosowanie norm nie jest w Polsce od roku 1994 w wielu obszarach obligatoryj-ne, to ewentualne zagrożenia i konsekwencje wyni-kające z ich nieprzestrzegania mogą być olbrzymie.

System europejski dopuszcza tworzenie norm krajowych, wymagają one jednak notyfikacji. Po akcesji Polski do krajów Unii Europejskiej, PKN notyfikował około 250 zagadnień, które powinny zakończyć się powstaniem norm krajowych na na-sze rodzime produkty. Spośród najważniejszych korzyści wynikających ze stosowania norm można wymienić:

1. Sprzyjanie komunikowaniu się i likwidowaniu barier w handlu.

2. Przyczynianie się do zwiększenia bezpieczeń-stwa pracy.

3. Gwarancje odpowiedniej jakości produktów i usług.

4. Obniżenia kosztów ochrony zdrowia lub śro-dowiska.

5. Ułatwienia w eksporcie. 6. Łatwiejszy przepływ towarów i wpływ na po-

ziom ich cen. 7. Upowszechnianie postępu technicznego. 8. Gwarancje porównywalnego standardu wyro-

bów i usług.

Na przestrzeni minionych 80 lat, zmieniała się struktura Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Od roku 2004 dotychczasowe Normalizacyjne Ko-misje Problemowe stały się Komitetami Technicz-nymi (KT). Komitety te są działającymi przy PKN kolegialnymi ciałami powoływanymi do prowa-dzenia prac normalizacyjnych w przyporządkowa-nych im zakresach tematycznych. Powoływane są przez Prezesa PKN na wniosek dyrektora Zespo-łu Normalizacyjnego, po zasięgnięciu opinii Rady Normalizacyjnej, a działają za pośrednictwem grup roboczych. Obecnie w ramach PKN działa około 270 Komitetów Technicznych zajmujących

się różnymi aspektami normalizacji.

Jednym z nich jest KT 201 ds. Kosmetyków i Wyro-bów Chemii Gospodarczej. W zakresie tematycz-nym tego Komitetu znajdują się normy dotyczące metod badań fizykochemicznych i mikrobiologicz-nych oraz właściwości użytkowych kosmetyków i wyrobów chemii gospodarczej. Główne cele prac tego KT 201 to: standaryzacja metod badań kosme-tyków i wyrobów chemii gospodarczej, wdrażanie nowoczesnych rozwiązań technicznych, zapewnie-nie bezpieczeństwa produktu oraz promocja bez-pieczeństwa oraz jakości tych produktów.

Przemysł kosmetyczny to coraz potężniejsza, szyb-ko rozwijająca się branża, która obejmuje następu-jące grupy produktów: wyroby perfumeryjne, ko-smetyki upiększające, kosmetyki pielęgnacyjne do ciała, kosmetyki pielęgnacyjne do włosów, a także środki higieny osobistej.

Producentami kosmetyków są nie tylko duże fir-my europejskie o międzynarodowym zasięgu, ale i polskie firmy, które coraz skuteczniej rywalizują z światowymi gigantami. Spośród około 4000 zloka-lizowanych na terenie Unii Europejskiej firm, dwie trzecie stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa, a ich znaczenie systematycznie rośnie. Szacuje się że w przemyśle kosmetycznym zlokalizowanym na terenie krajów Unii Europejskiej zatrudnionych jest około 1,7 miliona pracowników, a wartość europejskiego rynku kosmetycznego to ponad 70 bilionów €, co stanowi jedną trzecią rynku świa-towego. W ciągu ostatnich lat największy wzrost sprzedaży odnotowano na rynku kosmetyków upiększających, takich jak produkty do makijażu twarzy, oczu, ust i paznokci. Spośród wymienio-nych segmentów w Polsce największą popularno-ścią cieszyły się kosmetyki do twarzy.

We wrześniu 2011 roku w siedzibie Polskiego Ko-mitetu Normalizacyjnego odbyło się spotkanie przedstawicieli branży profesjonalnych usług ko-smetycznych z przedstawicielami PKN. Dotyczy-ło ono możliwości rozwoju normalizacji krajowej w sektorze profesjonalnych usług kosmetycznych oraz możliwości udziału polskich ekspertów z tej dziedziny w normalizacji na poziomie europej-skim, w ramach której w ostatnim czasie powstały

www.laborant.pl

29

nowe Komitety Techniczne: CEN/TC 409 „Project Committee - Management and quality of services in Beautician professional enterprises” oraz CEN/TC 412 „Project Committee- Indoor sun exposu-re services”. Podczas spotkania poruszone zostały kwestie związane z finansowaniem prac normali-zacyjnych, rolą PKN w procesie normalizacyjnym, normalizacją usług solaryjnych, a także aspektów kompetencji personelu świadczącego usługi ko-smetyczne.

Od lipca 2013 roku wszyscy producenci kos-metyków zostali zobowiązani do posiadania sys-temu Dobrej Praktyki Produkcji (GMP – Good Manufacturing Practices), zgodnego z normą PN-EN ISO 22716:2009 [4]. Obowiązek taki na-kłada Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego 1223/2009 WE [5]. Zmiany są istotne, a dotyczą: analizy aktualnego systemu zapewnienia jakoś-ci w firmie, opracowania dokumentacji zgodnej z Normą PN-EN ISO 22716:2009 oraz bieżące-go zarządzania systemem zapewnienia jakości w firmie. To wszystko jest konieczne, aby zapewnić: zgodność z aktualnym prawodawstwem europe-jskim, wyższą jakość produkowanych kosmetyków, ograniczenie wystąpienia produktu niezgodnego, wzrost konkurencyjności marki oraz możliwość rozszerzenia rynków zbytu.

Na tronie domowego Polskiego Komitetu Normal-izacyjnego [6] dostępna jest wyszukiwarka norm. Obecnie są tam zamieszczone informacje o ponad 65 dostępnych normach z zakresu kosmetyków i produktów chemii gospodarczej. Dotyczą one min. wymagań, jakie powinny spełniać pojemni-ki do przechowywania kosmetyków i sposobu ich oznakowania, jakości wyrobów perfumeryjnych, stosowania dobrej praktyki produkcji oraz badań fizyko-chemicznych i mikrobiologicznych tych produktów codziennego użytku.

W skali międzynarodowej Komitet Techniczny 201 ds. Kosmetyków i Wyrobów Chemii Gospo-darczej współpracuje z CEN/TC 392 (w zakresie kosmetyków), CEN/TC 409 (zarządzanie i jakość usług w profesjonalnych gabinetach kosmetyc-znych), ISO/TC 217 (kosmetyki) oraz ISO/TC 91 (środki powierzchniowo czynne). Aktualnie KT 201 opracowuje trzy nowe projekty norm:

• prPN-prEN 16342 Kosmetyki -- Analiza pro-duktów kosmetycznych -- Ilościowe oznacza-nie pirytionianu cynku, piroktonianu olaminy i klimbazolu w produktach kosmetycznych (Cosmetics - Analysis of cosmetic products - Quantitative determination of zinc pyrithione, piroctone olamine and climbazole in cosmetic products)

• prPN-prEN 16343 Kosmetyki -- Analiza pro-

duktów kosmetycznych -- wykrywanie karba-minianu 3-jodo-2-proynylobutylu (IPBC) w preparatach kosmetycznych, metoda LC-MS (Cosmetics - Analysis of cosmetic products - Determination of 3-iodo-2-propynyl butyl-carbamate (IPBC) in cosmetic preparations, LC-MS methods)

• prPN-prEN 16344 Kosmetyki -- Analiza pre-

paratów kosmetycznych -- Wykrywanie i ilo-ściowe oznaczanie filtrów UV w preparatach kosmetycznych, metoda HPLC (Cosmetics - Analysis of cosmetic preparations - Detection and quantitative determination of UV filters in cosmetic preparations, HPLC method)

Literatura

1. Ciołek W., „Gdy normalizacja stawiała pierwsze kroki”, Normalizacja, 9, (2005), 18–25

2. Michalski R., Czy są potrzebne nam normy? Część I - Przegląd norm dotyczących oznaczania wybra-nych zanieczyszczeń w wodach i ściekach, Labora-torium, wydanie specjalne Woda, 2006, 19–24.

3. Michalski R., Czy są potrzebne nam normy? Część II - Przegląd norm dotyczących oznaczania wybra-nych zanieczyszczeń powietrza, Laboratorium, 5, 2006, 18–21.

4. EN ISO 22716:2007 (PN-EN ISO 22716:2009). Ko-smetyki. Dobre praktyki produkcji (GMP). Prze-wodnik dobrych praktyk produkcji

5. http://europa.eu/legislation_summaries/consu-mers/product_labelling_and_packaging/co0013_pl.htm

6. www.pkn.com.pl

Laborant Nr 6/2013

30

www.laborant.pl

Kompleksowe rozwiązania w zakresie chromatografii

ul. Nowoursynowska 121 D, 02-797 Warszawa tel. 22 649 10 41, fax 22 859 12 23, biuro@aga-analytical.com.pl www.aga-analytical.com.pl

przez poszczególne państwa członkowskie UE. Nadrzędnym celem nowego ustawodawstwa jest jednak zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi poprzez stosowanie bezpiecznych kosmetyków. Aby zagwarantować, że wszystkie wprowadzane na rynek UE produkty kosmetycz-ne są bezpieczne, Rozporządzenie 1223/2009/WE nakłada obowiązek ich wytwarzania zgod-nie z zasadami GMP. Od dnia 11 lipca 2013 r. każda osoba odpowiedzialna za produkt kosme-tyczny (tj. producent, importer lub dystrybutor) musi być w stanie udowodnić i potwierdzić, że wytwarza kosmetyki zgodnie z dobrą prakty-ką produkcji (GMP). W dokumentacji każdego

Wytwarzanie kosmetyków zgodnie z GMP

Maria KurszewskaLaboratorium Badawczo - Rozwojowe Lipopharm.pl

Minął dzień 11 lipca 2013 r. a wraz z nim okres przygotowań branży kosmetycznej do nowego ustawodawstwa. Teraz już wszyscy producenci, importerzy i dystrybutorzy produktów kosmetycz-nych zobowiązani są do przestrzegania wymagań Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. To nowe rozporządzenie zapewnia wdrożenie jednoli-tych, jasnych i szczegółowych wymogów prawnych dotyczących kosmetyków w tym samym czasie na terenie całej Unii Europejskiej. Wprowadzenie uproszczonych procedur i jednoznacznej termi-nologii ma również na celu zmniejszenie ryzyka niejasności i rozbieżnej interpretacji przepisów

Laborant Nr 6/2013

32

www.laborant.pl

Bio-Tech Media Sp. z o.o.www.biotechmedia.pl

Baza Firm Sektora Life Science w PolsceOferty Pracy, Kalendarium Wydarzeń, FORUM

Największy Portal Sektora Life Science

Lider mediów dla sektora BIOTECHNOLOGIA, KOSMETOLOGIA,FARMACJA,BIOBIZNES

Ponad 60 tys. użytkowników i 200 tys. odsłonw skali miesiąca!

Największy internetowyKATALOG USŁUG branżowychoraz PRODUKTÓW (Aparaturai Odczynniki Laboratoryjne, Surowce Chemiczne)

TESTY odczynnikówi sprzętów laboratoryjnych

Internetowa bazaKALKULATORÓWLaboratoryjnych

NOWOŚCI produktoweAktualności, artykuły, doniesienia branżowe

.pl

Łączymy wszystkie strony BioBiznesuproduktu musi się natomiast znaleźć opis metod produkcji oraz oświadcze-nie o zgodności z GMP. Mocą nowe-go rozporządzenia określono również, że proces produkcji kosmetyku uzna-je się za zgodny z dobrą praktyką pro-dukcji, jeżeli jest zgodny z odpowied-nimi normami zharmonizowanymi, do których odniesienia opublikowano w Dzienniku Urzędowym Unii Europej-skiej. Taką normą zharmonizowaną jest norma PN-EN ISO 22716:2009 „Ko-smetyki – Dobre Praktyki Produkcji (GMP) – Przewodnik Dobrych Praktyk Produkcji” zatwierdzona w maju 2009 r., a obowiązkowa do stosowania od 11.07.2013r.

CZYM JEST GMP?GMP (ang. Good manufacturing Prac-tice), czyli Dobra Praktyka Wytwarza-nia, jest systemem zapewnienia jakości obejmującym swoim zakresem 3 pod-stawowe obszary działalności wytwórni: produkcję, kontrolę jakości oraz maga-zynowanie wraz z wysyłką produktów kosmetycznych. Już na samym początku należy podkreślić, że wytyczne GMP nie dotyczą całości funkcjonowania firmy, w szczególności nie obejmują działań badawczo-rozwojowych oraz dystry-bucji wyrobów gotowych. Celem syste-mu GMP jest zapewnienie, że produkt jest stale wytwarzany, kontrolowany i magazynowany zgodnie z ustalonymi wymaganiami jakościowymi, co gwa-rantuje bezpieczeństwo jego stosowania przez użytkowników. Norma zharmo-nizowana PN-EN ISO 22716:2009 jest przewodnikiem i zawiera organizacyjne oraz praktyczne porady w zakresie za-rządzania zasobami ludzkimi, czynni-kami technicznymi i administracyjnymi mającymi wpływ na jakość wytwarzania produktów kosmetycznych. Konkretne rozwiązania, opisanych w przewodniku zasad, pozostają natomiast w gestii każ-dego, indywidualnego wytwórcy pro-duktów kosmetycznych.

33

Rekl

ama

Laborant Nr 6/2013

WYMAGANIA NORMY PN-EN ISO 22716:2009Norma w bardzo przejrzysty i uporządkowany sposób określa obszary firmy, które wymagają nad-zoru. Należą do nich:

• PracownicyWytwórca powinien zapewnić, że wszystkie oso-by zaangażowane w produkcję, kontrolę jakości i magazynowanie posiadają odpowiednią wiedzęi umiejętności. Zakres obowiązków i odpowie-dzialności spoczywający na poszczególnych pra-cownikach nie powinien być zbyt duży i stwarzać ryzyka obniżenia jakości. Struktura firmy oraz za-leżności służbowe między pracownikami powinny być opisane w schemacie organizacyjnym zakładu.

Istotnym jego elementem powinno być zaznacze-nie i uwypuklenie niezależności jednostki odpo-wiedzialnej za jakość.

Wszyscy pracownicy wytwórni kosmetycznej po-winni znać swoje miejsce w strukturze organizacyj-nej, przydzielone zadania i obowiązki, postępować zgodnie z dokumentacją GMP, a w razie potrzeby zgłaszać wszystkie nieprawidłowości na swoim szczeblu zadaniowym. Ważne jest aby funkcjono-wanie systemu GMP w firmie wsparte było zaan-gażowaniem najwyższego kierownictwa. Powinno ono np.: organizować wszystkim pracownikom, niezależnie od ich hierarchii w przedsiębiorstwie, odpowiednie szkolenia dostosowane do stano-

34

Z nami oszczędzisz gdy:

• Kupujesz nowy sprzęt laboratoryjny• Automatyzujesz proces lub czynność laboratoryjną

Przekonaj się bezpłatnie co możemy dla Ciebie zrobić

Projektowanie i budowa urządzeń laboratoryjnych

Tel. kom.: +48 608 202 752E-mail: info@c-labtech.eu

www.c-labtech.eu

C-LABTECHNOLOGIES

C-LABTECHNOLOGIES

www.laborant.pl

wisk pracy, zakresów obowiązków oraz wiedzy i doświadczenia poszczególnych osób. Powinno ono również wdrożyć odpowiedni program higie-ny gwarantujący właściwe zachowania higienicz-ne personelu w odpowiednich strefach zakładu. Szczególną uwagę w tym zakresie należy zwrócić na odpowiedni strój, sposób zachowania, zasady mycia rąk i spożywania żywności. Należy również dopilnowywać, aby osoby chore nie miały bezpo-średniego kontaktu z produktem.

• PomieszczeniaPomieszczenia wytwórni kosmetycznej muszą za-pewniać bezpieczeństwo produktu, umożliwiać ich skuteczne sprzątanie i dezynfekcję oraz minimali-zować ryzyko pomyłek materiałów i wyrobów. W tym celu należy opracować schemat przepływu pra-cowników, materiałów i produktów. W zakładzie powinno być 6 oddzielnych lub zdefiniowanych stref: magazynowania, produkcji, kontroli jakości, strefy pomocnicze, łazienki i toalety. Wszystkie pomieszczenia powinny być zabezpieczone przed szkodnikami i gryzoniami.

• UrządzeniaPodstawowym wymaganiem dla urządzeń stoso-wanych w produkcji kosmetyków jest ich kom-patybilność z wyrobami, jak również ze środkamimyjącymi i dezynfekcyjnymi. Każde wyposażenie musi być odpowiednie do zmierzonego celu, łatwe do czyszczenia, konserwacji i jeśli to konieczne – dezynfekcji. Urządzenia krytyczne powinny być odpowiednio oznakowane i łatwe do identyfika-cji, ponadto regularnie wzorcowane. Jeżeli wyni-ki wzorcowania przyrządu pomiarowego zainsta-lowanego w laboratorium lub na produkcji, nie mieszczą się w granicach kryteriów akceptowal-ności, należy taki przyrząd właściwie oznaczyć i wycofać z użytku. Należy opracować odpowiednie programy i harmonogramy mycia, dezynfekcji, wzorcowania i konserwacji poszczególnych urzą-dzeń i aparatury kontrolno – pomiarowej.

• Surowce i opakowaniaPrawidłowo nadzorowany proces produkcji ko-smetyków powinien sie zaczynać już na etapie za-kupu surowców i opakowań. Nabywane materiały powinny spełniać określone kryteria akceptowal-

ności odpowiednie dla jakości wyrobów gotowych. Przy wyborze dostawców materiałów nie należy się opierać wyłącznie na warunkach cenowych, ale brać również pod uwagę kompetencje i doświad-czenie dostawcy. Wszystkie surowce i materiały opakowaniowe przed użyciem w produkcji powin-ny być sprawdzone i dopuszczone do stosowania przez personel odpowiedzialny za jakość. Istotnym wymaganiem normy PN-EN ISO 22716:2009 w za-kresie kontroli jakości surowców i opakowań jest zapis dopuszczający zwalnianie materiałów do pro-dukcji na podstawie certyfikatu analizy dostawcy wyłącznie wtedy, gdy potwierdzono doświadczenie i wiedzę dostawcy, zaakceptowano metody badań oraz przeprowadzono audyt u dostawcy. W prze-ciwnym razie wytwórca zobowiązany jest przepro-wadzać kontrolę jakości materiałów we własnym zakresie. W zakładzie należy również wdrożyć system ponownej oceny materiałów w celu okre-ślenia ich przydatności do użytku po określonym-czasie magazynowania. Materiały, które wymaga-ją ponownej oceny nie powinny być stosowane w produkcji do czasu ich ponownego przebadania i zwolnienia przez personel odpowiedzialny za ja-kość.

• ProdukcjaProces wytwarzania kosmetyku, zgodnie z normą PN-EN ISO 22716:2009 został podzielony na dwa etapy: wytwarzanie produktu luzem i konfekcjono-wanie. Niezależnie od etapu, przed rozpoczęciem produkcji powinny być spełnione następujące wa-runki:

• zwolnione do użytkowania materiały

• sprawny i sprawdzony sprzęt

• dostępna odpowiednia dokumentacja

• oczyszczony, po poprzednich operacjach, ob-szar produkcyjny.

Ważnym wymaganiem systemu GMP jest wprowa-dzenie zasady zarządzania partiami, tzn. że każda część wytworzonej masy luzem oraz każda jed-nostka wyrobu gotowego muszą mieć nadany kod identyfikacyjny, tzw. numer partii. Jeśli to koniecz-ne, powinny być również określone kontrole w

35

Laborant Nr 6/2013

trakcie procesu oraz kryteria ich akceptowalności.

• Wyroby gotoweWyroby gotowe kosmetyków przed wprowadze-niem do obrotu powinny być sprawdzone odpo-wiednimi metodami badań na zgodność z określo-nymi kryteriami akceptowalności i dopiero wtedy zwolnione do sprzedaży przez personel odpowie-dzialny za jakość. Wyroby na każdym etapie po-winny być oznakowane odpowiednim statusem: kwarantanna, zwolnione, odrzucone. Powinny istnieć odrębne strefy składowania dla wyrobów o różnym statusie.

Norma reguluje również zasady postępowania ze zwrotami wyrobów z rynku. Muszą być one wła-ściwie oznakowane, magazynowane w określonych strefach i skontrolowane oraz zwolnione przez per-sonel odpowiedzialny za jakość przed ponownym wprowadzeniem do obrotu.

• Kontrola jakościZgodnie z wymaganiami systemu GMP, wytwórca kosmetyków musi zapewnić odpowiednią kontro-lę jakości materiałów i produktów w celu ich do-puszczenia do produkcji lub sprzedaży, ale tylko wówczas gdy ich jakość będzie spełniać określo-ne wymagania. Kontrole muszą być prowadzone odpowiednimi metodami badań, przez kompe-tentnych pracowników, przy użyciu sprawdzonej i nadzorowanej aparatury o odpowiedniej dokład-ności pomiarów oraz przy wykorzystaniu właści-wie przechowywanych i etykietowanych wzorców, odczynników, roztworów i pożywek. Wyniki badań należy właściwie dokumentować i archiwizować przez czas określony wymaganiami prawnymi. Do zadań kontroli jakości należy również pobieranie i przechowywanie tzw. próbek archiwalnych wyro-bów gotowych w ilości wystarczającej do wykona-nia pełnej analizy zgodnej ze specyfikacją jakościo-wą. Nie ma natomiast obowiązku przechowywania próbek archiwalnych surowców i materiałów opa-kowaniowych wykorzystywanych do produkcji ko-smetyków.

• Procesy pomocniczeOprócz opisanych powyżej procesów głównych związanych z jakością wytwarzanych produktów kosmetycznych, norma PN-EN ISO 22716:2009

reguluje jeszcze szereg procesów pomocniczych, do których należą: postępowanie z wyrobem poza specyfikacją, podwykonawstwo, odpady, reklama-cje, audity wewnętrzne, kontrola zmian istotnych dla jakości produktu, odstępstwa od GMP, doku-mentacja jakości. Uregulowanie i opisanie wszyst-kich tych procesów w stosownych procedurach, a następnie ich przestrzeganie daje dopiero pew-ność, że system GMP został w firmie skutecznie wdrożony.

PODSUMOWANIEWdrożenie każdego systemu jakości kojarzy się zawsze z dużymi nakładami finansowymi, dużym nakładem pracy oraz dużą ilością dokumentacji. Podobnie jest też w przypadku systemu GMP pro-duktów kosmetycznych, zgodnego z PN-EN ISO 22716:2009. Wśród tych wszystkich niedogodnień można też jednak znaleźć niewątpliwie korzyści wynikające z wdrożenia GMP w firmie kosmetycz-nej, do których można zaliczyć:

• spełnienie wymagań prawnych;

• usprawnienie zarządzania dzięki zastosowaniu podejścia procesowego;

• uporządkowanie wewnętrznej organizacji fir-my, podział kompetencji, odpowiedzialności i uprawnień pracowników;

• zapewnienie stabilnych i powtarzalnych jako-ściowo produktów kosmetycznych, co zmniej-sza potencjalną ilość reklamacji i skarg klien-tów;

• poprawa wizerunku firmy i zwiększenie jej wiarygodności w oczach klientów.

LITERATURA

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. do-tyczące produktów kosmetycznych.

2. PN-EN ISO 22716:2009 „Kosmetyki – Dobre Prak-tyki Produkcji (GMP) – Przewodnik Dobrych Praktyk Produkcji”.

36

Giving You More

Wyjątkowe rezultaty

• szybkość i rozdzielczość

• wszechstronność

• unikalne możliwości detekcji

Viper FingertightFitting System

CDS Software

RSLCnano

RSLC

Standard LC

BasicAutomated LC

Columns

Corona ChargedAerosol Detector

Systemy ULTIMATE 3000

UHPLC dla wszystkich użytkowników, laboratoriów i analitów

Polygen Sp. z o.o.ul. Górnych Wałów 46, 44-100 Gliwicetel.: 32 238 81 95, fax: 32 238 81 60e-mail: polygen@polygen.com.pl, www.polygen.com.pl

Polygen_A4.indd 1 2012-08-06 13:11:57

nakłada na producentów konieczność posia-dania raportu bezpieczeństwa produktu [1]. Jednym z kluczowych elementów tego raportu jest jakość mikrobiologiczna kosmetyku. Musi on zawierać szczegółową specyfikację produk-tu oraz wyniki badania obciążeniowego – testu konserwacji.

Testy KonserwacjiTesty konserwacji (ang. challenge test) są gwaran-tem, że zastosowane środki konserwujące zabez-pieczają produkt kosmetyczny przed rozwojem niebezpiecznych drobnoustrojów oraz chronią przed rozwojem wtórnych zakażeń w trakcie użyt-kowania. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę

Jakość mikrobiologiczna produktów kosmetycz-nych jest jednym z kluczowych elementów bez-pieczeństwa ich stosowania. Zakażenie kosme-tyku jest groźne nie tylko dla konsumenta lecz również dla wytwórcy. Producent, by zapewnić odpowiednią jakość swoich produktów musi nie tylko zachowywać określone procedury i stan-dardy wytwarzania, lecz również stale prowadzić weryfikację czystości mikrobiologicznej. Stano-wią one gwarancję, że gotowy produkt jest wolny od niepożądanych patogenów oraz że użytkowa-nie go w sposób zdefiniowany nie stanowi zagro-żenia dla zdrowia. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rade (WE) z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych

Testy konserwacji produktów kosmetycznych

Maciej JaśkiewiczGdański Uniwersytet Medyczny

Laborant Nr 6/2013

38

na fakt, że rolą użytych konserwantów nie jest eliminacja efektów nieprawidłowego procesu technologicznego. Ważne jest by kosmetyk po-siadał odpowiednią recepturę, a także by był wy-twarzany i przechowywany w sposób uniemoż-liwiający zakażenie. Powyższe elementy mogą być modyfikowane i weryfikowane na etapie pro-jektowania kosmetyku. Niemniej jednak ważna jest również kontrola jakości, która powinna być składową każdego stadium procesu technolo-gicznego. Testy konserwacji przeprowadza się na różnych etapach badawczo-wdrożeniowych oraz produkcji. Polegają one na zaszczepieniu próbki wybranymi referencyjnymi szczepami bakterii, drożdżaków oraz pleśni i inkubacji w odpowied-nich warunkach wzrostu (Tabela 1). Następnie w wyszczególnionych odstępach czasu przepro-

wadza się posiewy w celu określenia stopnia reduk-cji drobnoustrojów. Istotne jest, by w teście konser-wacji wszystkie odczynniki, podłoża oraz szczepy pochodziły z certyfikowanych i oryginalnych źró-deł. O skuteczności zastosowanego układu kon-serwującego możemy powiedzieć, gdy następuje wymagany spadek lub brak wzrostu mikroorgani-zmów. Na tę chwilę w obecnym ustawodawstwie nie ma szczegółowych wytycznych co do rodzaju używanego testu konserwacji produktów kosme-tycznych. Do najczęściej stosowanych metod w Polsce należą: • Metoda Farmakopealna • Metoda Koko Test • Norma PN-EN ISO 11930:2012

Metoda Farmakopealna Koko Test PN-EN ISO 11930:2012

Bakterie (30 - 35 ºC, 18 - 24h)

Enterobacter gergoviae +

Escherichia coli (+) + +

Klebsiella pneumoniae +

Kocuria rhizophilia +

Pseudomonas aeruginosa + + +

Pseudomonas fluorescens +

Pseudomonas putida +

Staphylococcus aureus + + +

Drożdżaki (20 - 25 ºC, 44 – 52h)

Candida albicans + + +

Grzyby pleśniowe (20 - 25 ºC, 6 – 10 dni)

Aspergillus brasiliensis + + +

Penicilium pinophilium +

Penicillium species +

Szczepy środowiskowe 1 (+) +

Tabela 1. Drobnoustroje wykorzystywane w testach konserwacji.

+ - Szczepy obligatoryjne (+) - Szczepy opcjonalne 1 - Szczepy, które mogą doprowadzić do zanieczyszczenia produktu w trakcie procesu produkcji, transportu, przechowywania oraz użytkowania.

www.laborant.pl

39

METODA FARMAKOPEALNA Metoda ta, polega na wprowadzeniu do zakonser-wowanej próbki produktu referencyjnych szcze-pów: Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus au-reus, Candida albicans oraz Aspergillus brasiliensis (dawniej Aspergillus niger). Gęstość użytej zawiesi-ny (inokulum) drobnoustrojów jest jednakowa dla wszystkich badanych mikroorganizmów. Każdy szczep bada się oddzielnie, próbki kontaminowa-ne są jednokrotnie i pozostawia się je na określony czas działania. Test uznawany jest za zaliczony, jeśli spełnione zostaną kryteria akceptacji (Tabela 2.) Ponadto wyróżniamy 2 profile kryteriów akcepta-cji: A oraz B. W kryterium A produkt kosmetyczny wysiewamy po 48 godzinach, 7 oraz 28 dniach dla bakterii oraz 14 i 28 dniach dla grzybów (drożdży oraz grzybów pleśniowych). W przypadku gdy kryterium to nie może być spełnione - ze względu na możliwość ryzyka wystąpienia działań niepożą-danych u konsumenta, które wynikają ze zwiększo-nego stężenia środka konserwującego, przyjmuje się kryterium B. Zawiera ono akceptowalne i bez-pieczne stężenie konserwantu. Uwzględniając jego założenia, posiewy wykonuje się w 14 i 28 dniu in-kubacji zarówno dla bakterii jak i grzybów.

METODA KOKO TEST W metodzie tej punktem odniesienia jest nieza-konserwowana próbka badanego produktu – prób-ka kontrolna. Do zakonserwowanych próbek oraz kontroli wprowadza się mieszaninę wszystkich dedykowanych, referencyjnych drobnoustrojów (bakterii oraz grzybów) i wysiewa co 7 dni. Bez-pośrednio po wykonaniu posiewu próbki te są kolejny raz kontaminowane tą samą mieszaniną mikroorganizmów. Proces ten powtarza się 6-krot-nie, a więc ostatnia kontrola przeprowadzana jest na próbce mającej 6 tygodni. Czas ten jest odpo-

wiedni do określenia jakości mikrobiologicznej i potwierdzony został licznymi badaniami laborato-ryjnymi. Odczytu wyniku dokonuje się wizualnie, a wynik interpretowany jest wg skali. Kryteria ak-ceptacji, tak jak w przypadku metody farmakope-alnej również zostały podzielone na A i B (Tabela 2). Natomiast wskaźnikiem dobrej konserwacji jest obserwowany brak wzrostu drobnoustrojów po 6 cyklach kontaminacji badanej próbki.

NORMA PN-EN ISO 11930:2012 W przypadku metody określonej w PN-EN ISO 11930:2012 do badanej próbki wprowadza się drobnoustroje Escherichia coli, Pseudomonas ae-ruginosa, Staphylococcus aureus, Candida albicans oraz Aspergillus brasiliensis. Gęstość użytej za-wiesiny mikroorganizmów jest inna dla bakterii, drożdżaków oraz grzybów pleśniowych oraz ba-danie wykonywane jest na oddzielnie dla każdego szczepu. Zanieczyszczoną próbkę wysiewa się po 7, 14 oraz 28 dniach dla bakterii i drożdżaków, nato-miast dla grzybów pleśniowych po 14 i 28 dniach. Ocenę skuteczności układu konserwującego doko-nuje się liczbowo i tak jak w pozostałych przypad-kach również z uwzględnieniem dwóch profili – A i B (Tabela 2).

PODSUMOWANIEPrzeprowadzenie testu konserwacji jest niezwykle ważne dla potwierdzenia bezpieczeństwa stosowa-nia produktu kosmetycznego, tym samym zdro-wia konsumenta. Stanowi on gwarancję, że użyte środki konserwujące zabezpieczają przed rozwo-jem niebezpiecznych patogenów i eliminują moż-liwość wtórnego zakażenia próbki w trakcie użyt-kowania. W tym artykule przedstawione zostały trzy najczęściej stosowane w Polsce testy konser-wacji produktów kosmetycznych. Różnią się one sposobem zanieczyszczania próbki, jak również czasem odczytu wyników. Jednak we wszystkich przypadkach obrazują właściwości użytych środ-ków konserwujących. Dobór odpowiedniego testu powinien być podyktowany rodzajem produktu, jego składem i procesem technologicznym. Jego wybór powinien zostać określony na etapie projek-towania produktu, w porozumieniu z laboratorium mikrobiologicznym. Dzięki temu mamy pewność, że użyty test w pełni odzwierciedli bezpieczeństwo stosowania gotowego kosmetyku.

Laborant Nr 6/2013

40

Rodzaj testu Profil Szczepy Log Redukcji

2 dni 7 dni 14 dni 21 dni 28 dni 35 dni 42 dni

Metoda farmakopealna

A

Bakterie

≥2 ≥3 --- --- (-) --- ---

B --- --- ≥3 --- (-) --- ---

Koko Test

A --- ≥4 ≥4 ≥4 ≥4 ≥4 ≥4

B --- ≥3 ≥3 ≥3 ≥3 ≥3 ≥3

PN-EN ISO 11930:2012

A --- ≥3 ≥3 --- ≥3 --- ---

B --- --- ≥3 --- ≥3 --- ---

Metoda farmakopealna

A

Drożdżaki

--- --- ≥2 --- (-) --- ---

B --- --- ≥1 --- (-) --- ---

Koko Test A --- ≥3 ≥3 ≥3 ≥3 ≥3 ≥3

B --- ≥2 ≥2 ≥2 ≥2 ≥2 ≥2

PN-EN ISO 11930:2012

A --- ≥1 ≥1 --- ≥1 --- ---

B --- --- ≥1 --- ≥1 --- ---

Metoda farmakopealna

A

Grzyby pleśniowe

--- --- ≥2 --- (-) --- ---

B --- --- ≥1 --- (-) --- ---

Koko Test A --- ≥3 ≥3 ≥3 ≥3 ≥3 ≥3

B --- ≥2 ≥2 ≥2 ≥2 ≥2 ≥2

PN-EN ISO 11930:2012

A --- --- ≥0 --- ≥1 --- ---

B --- --- ≥0 --- ≥0 --- ---

--- test nie został przeprowadzony w tym dniu, (-) – brak wzrostu w populacji drobnoustrojów.

Tabela 2. Kryteria akceptacji dla wybranych testów

3. Siegert W.: Comparison of microbial challenge te-sting methods for cosmetics, Household and Perso-nal Care Today, Vol. 8(2) 2013

4. Polska Norma PN-EN ISO 11930:2012, Kosmetyki – Mikrobiologia – Test skuteczności i ocena zakon-serwowania produktów kosmetycznych.

5. Kurszewska M.: Jakość należy wyprodukować. „Przemysł Kosmetyczny” nr 1/2012

Bibliografia

1. ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EURO-PEJSKIEGO I RADY (WE) NR 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosme-tycznych, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, L 342/59.

2. European Pharmacopeia 7th Main edition,

www.laborant.pl

41

Laborant Nr 6/2013

samochodu pod wieloma względami. Jeśli auto bę-dzie jeździć w mieście i tylko z domu do pracy to może nie warto kupować auta wyścigowego? Jeśli autem ma jeździć nasz pracownik z niewielkimi umiejętnościami , to może od razu mu nie kupo-wać limuzyny. Czy warto więc przepłacać przy za-kupie HPLC jeśli nie trzeba?

Co wpływa a cenę?Oprócz samych kosztów fizycznego wytworzenia urządzenia HPLC o podstawowej funkcjonalnoś-ci, wiele czynników wpływa na ostateczną cenę dla klienta. Niektóre z nich to:

Czy dobry HPLC musi być drogi?

Sklep i serwis wysokosprawnych chromatografów cieczowych i innego sprzętu laboratoryjnego HPLC.com.pl

W obecnych czasach trudno wyobrazić sobie funkcjonowania laboratorium analitycznego oraz syntezy chemicznej bez posiadania sprawnego wysokosprawnego chromatografu cieczowego (HPLC). Chromatograf wysokosprawny pozwala w sposób szybki zbadać czystość, tożsamości oraz oznaczyć ilościowo zawartość związków chemicz-nych. Obecnie w Polsce wybór urządzeń HPLC jest bardzo duży. Producenci stale prowadzą walkę o klienta stale udoskonalając oferowane urządze-nia. Niekiedy są to zmiany wyłącznie kosmetycz-ne, jednak wpływające na ceną urządzenia. Kup-no chromatografu można przyrównać do zakupu

42

www.laborant.pl

Design – producenci praktycznie każdego urządze-nia doskonale wiedzą, że klient nierzadko kupuje oczami. Czasami nie kupuje bezpośrednio sam klient a jego pracownik. Jednym z powodów takie-go stanu jest skojarzenie dopracowanego wyglądu z wysoką jakością wewnętrznych komponentów. Jednakże projekt i wykonanie wszelkich „rzeźbień” i upiększeń podnosi nieznacznie koszt urządzenia a producent każe sobie za to zapłacić słono.

Wyposażenie dodatkowe – oprócz elementów przy-datnych w określonych typach rozdzieleń chroma-tograficznych ( np. wbudowany odgazowywacz, automatyczny podajnik próbek z chłodzeniem), urządzenia wyposażane są w drobne elementy ma-jące na celu nieznaczną poprawę komfortu pracy na HPLC. Znajdują się one w standardowym wy-posażeniu i nie ma możliwości z nich zrezygnowa-nia. Niestety nie każde udogodnienie doceni każdy użytkownik, co sprawia że część z nich jest zupeł-nie zbędna. Zdarza się również, że awaria takiego nieużywanego modułu może zablokować prace ca-łego chromatografu. Generalnie im mniej elemen-tów ma chromatograf, tym mniejsza możliwość awarii całości.

Marża – gdyby możliwe było nabywanie urządzeń po kosztach produkcji, większość laboratoriów by-łoby całkiem nieźle wyposażonych. Niestety trzeba ponieść także koszt marketingu, podatków, zysku producenta oraz firmy pośredniczącej w sprzeda-ży. Nowe, zaawansowane urządzenia największych firm, pomimo większego obrotu, pochłaniają wyż-sze koszty marketingu a także szkoleń przedstawi-cieli handlowych.

Serwis – jest to element często bardzo niesłusznie pomijany podczas planowania zakupu HPLC. Im urządzenie nowsze i bardziej skomplikowane, tym większa szansa, że coś przestanie działać prawidło-wo. Chromatografy dzielą się na urządzenia, które pracują niezawodne bez przerwy 10 lat i te co psują się co tydzień. Należy pamiętać że wszelkie awarie to nie tylko koszty, ale także przerwy w prowadze-niu badań. Niektóre urządzenia mogą być napra-wiane tylko i wyłącznie przez autoryzowane ser-wisy (użytkownik nie może dokonywać drobnych napraw we własnym zakresie). Koszt naprawy ser-wisowej wynosi w zależności od firmy w granicach

200-400PLN/godz. Należy więc uwzględnić, gdzie taki serwis się znajduje, gdyż większość serwisów za dojazd żąda dodatkową godzinową stawkę.

Awaryjność taniego i drogiego HPLCZarówno tania jak i droga wersja HPLC posiada elementy ulegające zużyciu podczas eksploatacji. Należą do nich m.in. zawory oraz uszczelki. Ponad-to prostota konstrukcji tańszych HPLC dobrej ja-kości powoduje mniejsze prawdopodobieństwo na wystąpienie awarii. Pomimo starań producentów, większość chromatografów to urządzenia awaryj-ne i czasami warto się z serwisantem zaprzyjaźnić. Czasami krótka porada telefoniczna może ustrzec użytkownika przed niepotrzebnymi wydatkami. Szacuje się, że 90% problemów z HPLC obejmuje następujące zagadnienia: zapowietrzenie układu, zużycie lampy oraz zapchanie mechaniczne dre-nów lub dozownika. W urządzeniach z wyższej półki dochodzą problemy z nadmiernie rozbudo-wanych oprogramowaniem, czy nadmierną ilością niepotrzebnych czujników, które się najzwyczajniej psują.

Dokonując wyboruPodejmując decyzję o zakupie nowego HPLC warto zastanowić się nad korzyściami tańszych HPLC. Większość użytkowników potrzebuje ana-liz otrzymywanych na klasycznych kolumnach (np. 4,6x250mm) przy przepływie nie przekraczającym 1ml/min i określonej długości fali(np. 254nm). Powyższe warunki analizy są w stanie spełnić wszystkie urządzenia dostępne na rynku . Analizy w laboratoriach są zwykle wykonywane zgodnie z określonymi normami lub wytycznymi (np. Far-makopei).

Jednym z argumentów wyboru drogich urządzeń jest szybkość wykonanej analizy. Korzystanie z ultrasprawnych chromatografów cieczowych po-zwala na znaczące skrócenie analizy. Jednak jeśli pomiary są wykonywane sporadycznie, to należy się zastanowić, czy warto te koszty ponosić, gdyż za cenę takiego urządzenia można zakupić dwa lub nawet trzy tanie, dobrej klasy chromatogra-fy cieczowe. Dzięki temu możliwe jest wykonanie większej ilości pracy w tym samym czasie. Ewentu-alna awaria jednego urządzenia w takim wypadku nie zatrzymuje pracy, co szczególnie dla firm ma

43

Laborant Nr 6/2013

niebagatelne znaczenie, aby wywiązać się ze zobo-wiązań wobec klientów.

Trzeba także wziąć pod uwagę własne możliwości finansowe gdy zajdzie potrzeba doposażenia chro-matografu, np. w automatyczny podajnik próbek. Jeśli fundusze na zakup zostały pozyskane z ze-wnętrznego źródła, kolejny taki sukces może nie zdarzyć się szybko, i doposażenie w komponent u drogiego producenta zostanie oddalony w czasie.

HPLC godne poleceniaTanie i trwałe chromatografy cieczowe które warto wziąć pod uwagę znajdują się w ofercie czeskiej fir-my ECOM (www.wcomsro.com). Firma postawiła na maksymalne uproszczenie konstrukcji swoich produktów, co pozytywnie wpłynęło na cenę zesta-wów.

Zestawy HPLCSzeroki wybór komponentów pozwala na zaspoko-jenie potrzeb zarówno mniejszych jak i większych firm oraz instytucji. Dokonując zakupu klient otrzymuje kompletny, gotowy do pracy zestaw. W cenie znajduje się także szkolenie z obsługi, któ-re zapewnia polski dystrybutor, sklep internetowy HPLC.com.pl.

Zarówno zestawy analityczne jak i preparatywne z powodzeniem wykorzystywane są zarówno w Pol-sce jak i w Europie.

Ponadto serwis HPLC.com.pl służy fachowym doradztwem przy wyborze najodpowiedniejszego zestawu w zależnosci od planowanego wykorzysta-nia.

Klient ma do wyboru następujące rodzaje pomp:izokratyczne oraz gradientowe analityczne z regu-lowanym przepływem w zakresie 0,01 - 10ml/min, a także izokratyczne oraz gradientowe preparatyw-ne z regulowanym przepłwem nawet do 300ml/min.

44

Wybór pomp

Rodzaje detektorów

W zależności od zastosowania, klient może wybrać z pośród opcji, m.in.:

• Detektory UV-Vis o ustalonej, wybranej dłu-gości fali (opcja najtańsza, wymienne filtry)

• Detektory UV-Vis z regulowaną długością fali

• Detektory wielokanałowe

• Detektory Flash DAD z możliwością rejestro-wania do czterech długości fali jednocześnie

www.laborant.pl

Automatyczny podajnik próbekKażdy analityczny zestaw firmy ECOM doposażyć można w automatyczny podajnik próbek. W ofer-cie znajdują się obecnie trzy modele, HT300L na 110 vialek o objętości 2 lib 2,5ml, HT310L na 10 vialek o objętości 2 lub 2,5ml, oraz model S5250 obsługujący vialki róznej objętości a także płytki mikrotitracyjne. Wszystkie modele pozwalają na pełne bądź częściowe wypełnienie pętli.

Czy można jeszcze taniej? Tak, są urządzenia używane z gwarancją Sprzedaż używanych chromatografów cieczowych w Polsce prowadzi serwis HPLC.com.pl. Za po-średnictwem firmy można nabyć sprawny chro-matograf HPLC w cenie już od kilkunastu tysięcy złotych. W ofercie serwisu znajduje się też autor-skie oprogramowanie LP-chrom mogące sterować większością urządzeń będących na rynku. Zaletą LP-chrom jest bez wątpienia jego intuicyjność oraz możliwość współpracy z modułami różnych pro-ducentów (np. chromatograf gradientowy - pom-pa Knauer+pompa Beckman+detektor Shimadzu+ autosampler Rainin).

Serwis na poprawność pracy swoich produktów udziela gwarancji od 2 do nawet 12 miesięcy.

45

Dla bardziej wymagającychAnalityczny model ECS01 to propozycja dla naj-bardziej wymagających klientów. Zaprojektowany został z myślą o skomplikowanych analizach.

Gradientowy

Detektor UV-VIS o zakresie

190-800nm

Bardzo niski poziom szumów

Częstotliwość próbkowania

100Hz

Termostat to kolumn

Degaser

Oprogramowanie sterująceZestawami HPLC można sterować za pomocą oprogramowania ECOMAC oraz Clarity. Pierw-sze oprogramowanie pozwala zbierać dane oraz sterować pracą pomp i detektora. Drugie, bardziej zaawansowane oprogramowanie posiada dodatko-wo funkcję integracji otrzymanych widm.

Sprzęt dodatkowyFirma ECOM oferuje także uniwersalne urządze-nia peryferyjne:

• Termostaty do kolumn z funkcją ogrzewania lub ogrzewania i chłodzenia,

• Łaźnie ultradźwiękowe pomocne w odgazowy-waniu fazy ruchomwej.

Laborant Nr 6/2013

kosmetyku sprzedawca, konsument lub lekarz der-matolog. Zgodnie z Artykułem 11 producent jest zobowiązany do włączania informacji o przypadkach niepożądanych do dossier kosmetyku. Jest on rów-nież zobowiązany do przechowywania i udostępnia-nia do celów kontroli informacji o niepożądanym działaniu kosmetyku na zdrowie konsumentów. Lekarze dermatolodzy mają obowiązek zgłaszania do KSIoK informacji o przypadkach niepożąda- nych działania kosmetyków. Jednak istnieją pewne sprzeczności w Ustawie dotyczące zarządzania zgło-szeniami przypadków niepożądanych. Nie uwzględ-niono w niej informacji o obowiązku informowania producenta przez lekarza lub KSIoK o zgłaszanych przypadkach niepożądanych, przez co producent nie jest w stanie zrealizować obowiązku wynikającego z Artykułu 11.

Wytyczne Stowarzyszenia COLIPAW związku z tym, że prawo nie określa sposobu postępowania ze zgłoszeniami przypadków niepo-żądanych procedury postępowania mogą różnić się w zależności od firmy. Aby ułatwić producentom kosmetyków postępowanie z tego typu zgłoszeniami Stowarzyszenie COLIPA opracowało szczegółowe wytyczne dotyczące zarządzania zgłaszaniem przy-padków niepożądanych. Stosowanie wyżej wymie-nionych wytycznych nie jest obowiązkiem producen-tów i ma na celu zminimalizowanie rozbieżności we wdrażaniu obowiązujących przepisów oraz pomoc w rzetelnej ocenie zgłaszanych przypadków. Bardzo ważne jest bowiem odróżnienie nieprecyzyjnych skarg konsumentów lub doniesień opartych na od-czuciach sensorycznych od prawdziwego przypadku niepożądanego, charakteryzującego się najczęściej reakcją alergiczną oraz podrażnieniem skóry lub oczu. Informacje, które powinny być traktowane jako dowód to np. dane kontaktowe oraz osobowe konsu-

Kosmetyk wprowadzony do obrotu, używany w zwykłych lub dających się racjonalnie przewidzieć warunkach powinien być bezpieczny dla zdrowia lu-dzi. Zanim zostanie on dopuszczony do użycia musi przejść szereg testów oceny bezpieczeństwa, m.in. ocenę mikrobiologiczną, testy dermatologiczne, czy testy aplikacyjne potwierdzające skuteczność dzia-łania. Jednak badania te nie wykluczają wystąpienia reakcji niepożądanych, do których najczęściej nale-ży podrażnienie skóry lub alergia. Jest to związane z wrażliwością osobniczą danego użytkownika, zależy równieżod miejsca aplikacji kosmetyku, stanu skóry, czasu kontaktu kosmetyku ze skórą oraz częstości aplikacji. Pomimo, iż za większość reakcji alergicz-nych występujących po stosowaniu kosmetyków odpowiadają substancje zapachowe, konserwan-ty i barwniki, eliminacja tych składników nie daje gwarancji niewystąpienia działań niepożądanych.

Zgłaszanie przypadków niepożądanych zgodnie z Ustawą o Kosmetykach z dnia 30 marca 2001 r.Ustawa o Kosmetykach z dn. 30 marca 2001 (ze zmi-anami) nie definiuje pojęcia przypadku niepożąda-nego. Może go natomiast zgłosić producentowi

Działania niepożądane kosmetyków zdefiniowane w Rozporządzeniu 1223/2009Monika KrzyżostanRedaktor Działu Kosmetologia, Portal Biotechnologia.pl

46

www.laborant.pl

Łączymy wszystkie strony BioBiznesuBiotechnologia.pl

menta lub lekarza, opis objawów po zastosowaniu kosmetyku, pełna identyfikacja produktu.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 maja 2004 r.Lekarze mają prawny obowiązek zgłaszania przypad-ków niepożądanych do Krajowego Systemu Informo-wania o Kosmetykach (KSIoK). Wzór formularza o przekazaniu danych o przypadku zachorowania spo-wodowanego użyciem kosmetyku znajduje się w za-łączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia. Termin zgłoszeń obejmuje 7 dni od dnia rozpoznania działania niepożądanego. W formularzu powinny się znaleźć takie dane, jak: dane lekarza zgłaszającego oraz pacjenta, u którego wystąpiły objawy niepożą-dane, nazwę kosmetyku oraz producenta, opis obja-wów chorobowych.

Podejście Nowego Rozporządzenia 1223/2009Podstawową różnicą między podejściem do kwestii przypadków niepożądanych określonych w Ustawie o Kosmetykach, a tym w Rozporządzeniu 1223/2009 jest zdefiniowanie działań niepożądanych. Zgodnie z definicją zawartą w Artykule 2 Rozporządzenia 1223/2009 „Działanie niepożądane oznacza nieko-rzystny wpływ na zdrowie ludzkie, będący skutkiem normalnego lub dającego się racjonalnie przewidzieć stosowania produktu kosmetycznego”.

Natomiast „ciężkie działanie niepożądane oznacza działanie niepożądane, które powoduje tymczasową lub stałą niewydolność czynnościową, niepełnospraw-ność, konieczność hospitalizacji, wady wrodzone, bez-pośrednie zagrożenie życia lub zgon”.

Informacje dotyczące przypadków niepożądanych zawarte są w ocenie bezpieczeństwa produktu ko-smetycznego (załącznik A). Informacja ta jest trakto-wana jako pierwsza oznaka ryzyka i sygnał do podję-cia działań naprawczych.

Zgodnie z Rozporządzeniem 1223/2009 osoba od-powiedzialna, którą może być producent kosmetyku

lub dystrybutorzy, ma obowiązek zgłaszania przy-padku ciężkiego działania niepożądanego właściwe-mu organowi państwa członkowskiego, w którym to działanie nastąpiło. Obowiązuje przekazanie danych dotyczących:

• Wszelkich ciężkich działań niepożądanych, które są im znane, lub znajomości których można od nich racjonalnie oczekiwać,

• Nazwy produktu kosmetycznego wywołującego działania niepożądane umożliwiającej jego jed-noznaczną identyfikację,

• Podjętych działań naprawczych.

Informacje o ciężkim działaniu niepożądanym mu-szą być jak najszybciej przekazane do pozostałych państw UE. Informacje na temat działania niepożą-danego i ciężkiego działania niepożądanego mają być łatwo dostępne publicznie, co ma zwiększyć ochronę zdrowia ludzi oraz usprawnić funkcjonowanie ryn-ku wewnętrznego. Komisja Europejska wypracowu-je obecnie wspólne podejście do oceny przypadków niepożądanych, które będzie stosowane w UE. Identyczna we wszystkich krajach UE notyfikacja przypadków niepożądanych znacząco uprości ist-niejące procedury i zlikwiduje dotychczasowe róż-nice w notyfikacji obowiązującej w poszczególnych krajach UE - mówi Pani Ewa Starzyk, Dyrektor Na-ukowy Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycz-nego.

Literatura:

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. doty-czące produktów kosmetycznych

2. Bogusz- Kaliś W. Zgłaszanie przypadków niepożą-danych- obowiązek prawny, Świat przemysłu kosme-tycznego 2(2012).

47

Laborant Nr 6/2013

mimo to, pozycja polskich producentów jest sil-na. Zaletą krajowych małych i średnich przedsię-biorstw jest ich elastyczność w stosunku do poja-wiających się zmian w procesach produkcyjnych, wykwalifikowana kadra, a także rozbudowane za-plecze badawczo-rozwojowe. Dzięki przystąpieniu do Unii Europejskiej polscy przedsiębiorcy zyskali łatwiejszy dostęp do rynków zagranicznych, a tak-że jednolite ustawodawstwo oraz wspólną notyfi-kację kosmetyków.

11 lipca bieżącego roku weszły w życie nowe wy-magania dotyczące branży kosmetycznej:Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009r. doty-

Szkolenie pracowników w świetle nowych przepisów unijnychAgata Znajewska, Dawid NidzworskiPro Science Polska Sp. z o.o.

Według danych przedstawionych przez agencję PMR wartość branży kosmetycznej w Polsce, w ubiegłym roku wyniosła 19 mld złotych, co sta-nowi o 3,1% więcej niż w roku 2011. Przewidy-wany wzrost wartości tego rynku w najbliższych trzech latach może wynosić nawet powyżej 4% rocznie. Dzięki dynamicznemu rozwojowi rynku wewnętrznego, a także rosnącej wartości eksportu kosmetyków Polska zajmuje 6 miejsce wśród kra-jów europejskich.

Polski rynek kosmetyczny jest bardzo zróżnicowa-ny. Swoją działalność prowadzi tu około 100 dużych firm, a także 300 małych i mikro przedsiębiorstw Obecne są również zagraniczne koncerny, jednak

48

Laborant Nr 6/2013

czące produktów kosmetycznych oraz Polska Nor-ma PN-EN ISO 22716 Kosmetyki - Dobre Praktyki Produkcji (GMP) - Przewodnik Dobrych Praktyk Produkcji. Dokumenty te opisują między innymi wymagania dotyczące zakresu szkolenia pracowni-ków przedsiębiorstw kosmetycznych.

Jak wdrożyć te wymagania w działalność firmy? Przede wszystkim należy zidentyfikować potrzeby szkoleniowe pracowników na każdym szczeblu hie-rarchii, co pozwoli na opracowanie odpowiedniego programu szkoleniowego lub zlecenie stworzenia takiego programu firmie zewnętrznej, posiadającej doświadczenie w organizacji tego rodzaju kursów, dysponującej fachowcami w zakresie prowadzenia szkoleń z Dobrych Praktyk Produkcji. Ponieważ wymagane jest, aby wszyscy pracownicy uczestni-czyli w szkoleniach dotyczących Dobrych Praktyk Produkcji, kursy te powinny być dostosowane do osób pracujących w różnych działach przedsiębior-stwa (poprzez produkcję i kontrolę, aż do magazy-nowania czy wysyłki) oraz do zakresu ich obowiąz-ków i odpowiedzialności.

Ze względu na dynamikę przedsiębiorstwa, szko-lenia z Dobrej Praktyki Produkcji nie mogą być postrzegane jako wydarzenia jednorazowe, lecz jako ciągły proces, wymagający bieżących aktuali-zacji, a wiedza, którą nabywają uczestnicy kursów powinna być oceniana w trakcie i po zakończe-niu szkolenia. Niezależnie od prowadzenia pod-stawowych szkoleń w zakresie teorii i praktyki

dotyczącej Dobrych Praktyk Produkcji, pożądane jest, aby każdy nowo zatrudniony pracownik został przeszkolony adekwatnie do zakresu obowiązków pełnionego stanowiska.

Wdrożenie Dobrych Praktyk Produkcji, z jednej strony stanowiąc realizację zobowiązania wynika-jącego z przepisów wspólnotowych Unii Europej-skiej, z drugiej strony stanowić będzie dla przed-siębiorstw działających w branży kosmetycznej implementację norm postępowania odpowiadają-cych najwyższym standardom, co przyczyni się do wejścia również polskich przedsiębiorstw kosme-tycznych do elity producentów kosmetyków. Elity pod względem Dobrej Praktyki Produkcji.

Literatura:

1. Polska Norma PN-EN ISO 22716 Kosmetyki - Do-bre Praktyki Produkcji (GMP) - Przewodnik Do-brych Praktyk Produkcji

2. http://www.pmrpublications.com/press-rele-ases/401/rynek-kosmetykow-nadal-rosnie-31-w-2012-ponad-4-srednio-do-2015

3. http://wiadomoscikosmetyczne.pl/kosmetyczny-biznes/6922-polskie-kosmetyki-warte-miliardy-euro

4. http://www.polishcosmetics.pl/pl/index.php/rynek-kosmetykow

s y s t e m y u z d a t n i a n i a w o d y

HYDROLABDziewięć Włók 27B

83-021 Wiślina

tel. +48 58 341 16 69tel. +48 58 341 90 00fax +48 58 585 86 97

www.hydrolab.plbiuro@hydrolab.plserwis@hydrolab.pl

źródło wody w Twoim laboratorium

HYDROLAB to:• projektowanie i produkcja laboratoryjnych systemów oczyszczania wody• gwarancja jakości wody spełniającej wymogi PN-EN ISO 3696:1999, ASTM, CLSI, FP IX• pełna dokumentacja kwalifikacyjna (IQ, OQ i PQ)• montaż, rozruch oraz szkolenie• profesjonalna obsługa serwisowa