26
DE ORIGINE, PROGKESSIBUS ET INDOLE, EDUCANDI SYSTEMATIS BELL-LANCASTERIANO NOMINE APPELLATI, DISSERTATIO, CUJUS PARTEM PBJOREM, VENIA AMPLISS. FACULTATIS PFIILOS. IMP. UNIV. ALEXANDB. FINL. PRAESIDE Mag. JOHANNE HENRICO AVELLAN HISTORIARUM PROFESSORE PUBL. & ORD. PUBLICAE MODESTE SUBJICIT CENSURÄE, AUCTOR JOHANNES GUSTAVVS ÖSTMAN, TAVASTENSIS , AD SCIIOLAM BELL-rANCAST, ABOeNSEM MAO. In Atrio S. V". Consist. Eccles. Majori, die XXI Junii MDCCCXXVDI, J_> _.. m. s. ABOAE Ex Ojficina Typographica Fbenckelluna.

EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

DEORIGINE, PROGKESSIBUS ET INDOLE,

EDUCANDI SYSTEMATIS

BELL-LANCASTERIANONOMINE APPELLATI,

DISSERTATIO,CUJUS PARTEM PBJOREM,

VENIA AMPLISS. FACULTATIS PFIILOS. IMP. UNIV. ALEXANDB. FINL.PRAESIDE

Mag. JOHANNE HENRICO AVELLANHISTORIARUM PROFESSORE PUBL. & ORD.

PUBLICAE MODESTE SUBJICIT CENSURÄE,

AUCTORJOHANNES GUSTAVVS ÖSTMAN,TAVASTENSIS , AD SCIIOLAM BELL-rANCAST, ABOeNSEM MAO.

In Atrio S. V". Consist. Eccles. Majori, die XXI Junii MDCCCXXVDI,J_> _.. m. s.

ABOAE Ex Ojficina Typographica Fbenckelluna.

Page 2: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum
Page 3: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

VIRO MAXIMUM REVERENDO,S, S. THEOLOGIAE DOCTORI, AD RES, IN IMPERIALI

FENNIAE SENATU REFERENDAS, ANTEHAC SECRETARIO",SCHOLAE CATHEDRALIS ABOÉNSIS QUONDAM

RECTORI,

Domino HENRICO REGINALDO BAECK,

VIRO AMPLISSIMO,

ASSESSORIS COLLEGIORUM HONORE ORNATO,

IMPERIALIS ALEXANDREAE UNIVERSITATIS;PHARMACOPOLAE,

Domino JOHN JULIN Juniori,REI SCHOLASTICAE PROMOVENDAE FAUTORIBUS

SACRUM

Voluit , Debüit

AUCTOR.

Page 4: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum
Page 5: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

Uarxu doxtpa^m' To xulov v.axiytxvPaulus.

IJell-Laneasterianum, seu Britannicum ut appellari etiamsolet Educandi Systema, quod, quamvis adhuc novum,frustus suos saluberrimos, alma manu, multas jam in Gen-tes dispersit, et posthac sine dubio in populos Orbis Ter-rarum disperget plures a), rem esse magni momenti adfelicitatem culturamque generis humani promovendamcommunem, nemo rei hujusce peritus forte ibit inficias.Paucissima igitur eorum quae nostra aetas invenit tantojure, animi attentionem uniuscujusque sibi vindicabuntcogitantis, quanto Docendi Methodus haecce nova. Remvero quamcumque novam, quanto magis in vitee conditio-

a) Als D:r Bell den Buchhändlern das Manuscript: (An Expe-riment in Education, made at the Male Asylum of Madras&c.) zum Druck überreichte, sagte er zu ihnen: "Sie werdenmich einen Enthusiasten heissen; sollten wir aber tausendJahre leben, so werden wir die hier beschriebene Methodevon der ganzen Welt angenommen sehen". Joseph Hamel ?Der gegenseitige Unterricht, Paris bey Firmin Didot; 1818.pag. 33.

Page 6: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

2

nem culturamque totius humani generis, vim exserit suam,tanto magis, contrariis, ambiguis atque diversis omniumjudiciis expositam esse, quis est qui ignorer. Quidarnenim aut ipsa rei novitate, aut commodorum inde exspe-statorum admiratioue commoti, omnibus rebus novis assen-tientes, saspe ipsos errores, quin etiam ipsa vitia, insciilaudantes adoptant; dum alii e contrario, aut proprio in-dulgentes commodo atque segnitiei, aut rem ab aliis in-ventam obliquo omnino limantes oculo, aut etiam per-funstorie disquisitam ignorantes, omnibus novis obices stru»ere conantur, veterique potius obtemperantes consaetu-dini, optima quoacumque haud raro reprobant.

Sic etiam Docendi Methodus Bell-Lancasteriana , nonturbam fautorum tantum, sed adversariorum etiam cater-vas, fere omnibus in terris, omnibusque in populis, tumhabuit antea, tum hodie habet. Plerique enim, quibusaut proprio intuitu atque trutina, aut etiam fama aliundeprovesta, de multimodis hujus Methodi comrnodis persua-sum fuerit, favore illam amplexi sunt magno, cum aliie contrario, non tam utilitatem ejus et commoda in du-bium vocantes, quam potius praeoccupata quadam cupi-dine castigandi omnia nova qualiaqumque sint, rapti,hancquoque Docendi Methodum, sibi ut opinantur sat notam,temere rejecerunt b); ut nihil de turba illorum dicamus ,qui levi quadam consuetudine, multa simul ultro citroquepercurrentes , in Methodum Bell-Lancasterianam quoqueinciderunt, illamque obiter et perfunstorie palpati, ad aliamox festinantes condemnarunt.

b) Die Bell-Lancaser-Schulen haben unter den Deutschen auchin den Feinden jeder Neuerung, und in denjenigen, die dasLicht scheuen, und neue Finsterniss über die Welt zu ver-breiten suchen, entschiedene Gegner gefanden. Schulen der.Menschheit. Band. 11, S, 4§°-,

Page 7: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

3

Quare cum tali in judiciorum ludibrio Docendi Sy-stema nostrum adhuc versetur, difficiliimum sit necesse est,unicuique Methodi ignaro, aequam aestimandi rationemei adhibere, oculoqtie erudito illam spestare, idque eomagis, quod Methodus illa, diversis in locis, a diversishominibus, variis modis necessarie adhibita, sibi num-quam satis constare videtur c). Occurrunt itaque virorum,rei scholasticrc peritorum haud pauci, q«ti non laudes tan-tum Britannici Educandi Systematis meritissimas litteriscele'brarint, verum etiam de usu ejus prastico praeceptatradiderint utilia. Neque ab altera parte, inter hominesquoque eruditione ingeniique lumine pollentes, ii desunt,qui omnem prorsus nostra de re omiserunt quasstionem,quippe qui Methodum novam, ad prima praesertim erudi-tionis elementa (hucusque saltim) potissimum applicatam,a Musarum patestris longe 6itam habuerint, hodiernique

c) Man är numera allmänt ense derom, att WexelundervisningsMethoden icke uteslutande tillhör något visst land eller cli-mat, nSgon viss sedt eller religion, utau att den kan stistanytta bland alla folk och religionsbekännare; men man ärej lika ense om sättet att handhafva denna method: ty, dänågre tyckas tro, att den bor öfver hela jordklotet ega ena-handa form och utöfning, äfven ide minsta stycken, likdessa universal tindturer, hvilka öfver allt miste beredasester ett gifvet recept, af ständigt samma ingredienser, ialltid oförändrad proportion, äro deremot andre af den tan-kan, att detta den nya tidens restitutionsmedel , icke annor-lunda än statsförfattningar, grundlagar m. m., torde medsorgfälligiiet böra lämpas ester olika nationers skiljaktiga be-hof, och att således en vexelundervisnings-schola, som i Sve-rige skall göra gagn, alldeles icka behöfver vara ställd påsamma fot, som en dylik schola, inrättad för Hottentotteroch Baschkirer, eller för Sansculotter och Mob. PraktiskHandledning för Vexelundervisningen i FoUscholor; af P.B, Svensson, Stockholm, 18 3- Pag- 7%>

Page 8: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

4

temporis cultu haud indutam, instar exsulis in condustohabitare postulaverint d).

Si igitur juvenili audaciae ejus, qui parvi temporisqualicumque experientia quodammodo dostus, suo Marteatque judicio, aliquid vel circa rem novam ambiguamque,in ipsis tirociniis periclitari voluerit, venia sit; eam mihi,de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires feruntimbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quo fidelius, Academicum editurus Speci-men, inträ limites ejus indolis umbraticae rei permansi,cujus studio, pueros instituens, quantum potui impendilaboris.

Susceptae vero rei rationem considerans, illum potis-sime sequendum esse putaverim ordinem, ut MethodiOriginem et Progressus primum tradere, Lndolemquedeinde pro viribus exponere conarer.

d) In dem langendunkelnZeitalter , da dieKunst zu lesen und zuschreiben nicht einmahl in Klöstern und Pallästen allgemeinwar, sahen sich die Männer, welche der tiefgesunkenenMenschheitwieder aufzuhelfen wünschten, gezwungen, Gros-ses und Kleines in ihren Lehrkreis aufzunehmen nnd kei-nen Gegenstand, von der untersten Stufe des Triviums biszur höchsten des Quadriviums, davon auszuschliessen. DieSchulen des berühmten Lanfrancus, Anseimus, Gotthart undanderer Scholastiker wurden daher von Theologen , Philoso-phen, Rednern, Poeten und von Alphabetisten besucht; undin den Bibliotheken jener Zeit waren an der Seite des Pla-to, Aristoteles, Porphyrius, Cicero &c. ABC-Bücher aufge-stellt. Geschichte des Schulwesens und der Kultur. Salzburg1804, b, Duyle, Pag, 125,

Page 9: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

5

De Origine et Progressibus EducandiSystematis Jßell-Lancasteriani.

Nova instituendi methodus, heic nobis disputandimateriem praebens, nominibus innotescit compluribus. Bel-liana vocatur vel Madrassina, eam nempe ob causam,quod Austor ejus, Dostor Celeberr. Bell, illam primus,prope urbem Madras ad oras Coromandel in India inven-tam adhibuit. Britannica vero, vel Lancasteriana, non obdiscrepantiam e) a priori tantum; sed potius, quod inde-fesso iabore Josephi Lancaster, nee non ardentissimo di-ßciplinae Scholastica? studio , quo flagravit laudatissimus il-le Vir, in Britannia fuerit longe lateque dilatata, nnde po-stea in Gentes emanavit Europseas fere omnes. Si autemab austoribus novi Systematis, vel a Idcis übi fuit in usuprimum, discescerimus, aptissime sine dubio, nomine, abipsa indole ejus desumto, mutuo docendi Methodus(l'ensei-gnement mutuel)ut apud Francogallos, vocatur; quippe cumutilitas ejus, atque charasteris praostantia, in eo, quodmultitudo quantacumque fere discentium, magistro unico

nee, semet invicem possit dostrina imbuere, consistit f).

e) Gegenwärtig giebt es In England Schulen sowohl nach DirBeils als Lancasters Plan, die, wenn gleich beyden die neueLehrmethode zu Grunde liegt, dennoch in mancherleyHinsicht verschieden sind. Der gegenseitigeUnterricht vonJoseph Hamel. Pag. 12.

f) Die erfahrensten Pasdagogen sind einig, inquit Celeberr.Hamel, dass beym Elementarunterricht, (in den Schulennach dem ältesten Plane, wo der Unterricht individuellertheilt wird) die Anzahl von Schülern für einen Lehrersich nie über vierzig oder höchstens bis auf fünfzig belaufenmüsse &c. Nach der neuen Methede hingegen, wo einSchüler den andern unterrichtet, und einer den andern in

Page 10: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

6

Cum vero ex scripta Veterum authenticis liqueat me-thodum hanc esse antiquiorem quam compluribus fortassevideatur; haud alienum esse putaverim, de instituendi mo-dis, hoc vel isto respestu huc pertinentibus, prius quamad Methodum educandi Britanicam perveniamus, paucadisseruisse; eoquo id potius quo verius est quod inquitPlutarchus: TT rav yfyevijptvwv nqa^smv /.ivrpiri . rijs negiruiv (.tci.lovTwv evßov/Jag yivttat _nagudti.yj.ia.

Adhibitam carptim fuisse iniituo docendi Methodum,(Wexelundervisnings-Methoden) antea quam a Viris, lon-ge celeberrimis iilis, Bell et Lancaster, quorum quidemnominibus meritissime splendet, in systema redasta fuit,statuendum sine dubio erit g); quibus modis vero, a qui-

Ordnung hält, hat der Lehrer im Grunde nur wenig zuthun, indem das Ganze gleichsam durch eine innere Krastangetrieben wird; und er bloss im allgemeinen die Ober-aufsicht zu lühren, und hin und wieder mitzuwirken hat;daher ist er denn auch im Stande, eine sehr grosse AnzahlSchüler, so viele nämlich als das Local fassen kann, seyenes auch mehr als tausend, zu leiten und zu unterrichten.Der gegcnseit. Unterricht von J. Hamel. Pcig. i5. T6-Med denna organisation (mtituo docendi methodo seil.) be-redde han (Joseph. Lancaster) möjligheten för en Lärare, attmed samma lätthet undervisa och iordninghålla iooosomso.År 1805, njöto vid Stistarens egen Schola , ej mindre än1100 Elever dagelig undervisning. Det Britxisia eller Lanca-stersia Uppfostrings-Systeinet af J. A. Gerelius, Stockholm ,_8-iO. Pag. 10—12.

g) Die Methode der lehrenden Schüler ist die Ihmethode inder pädagogischen Chronik. Ein Mann,Qui tria, qui Septem,puiseibile noverat omne, — musste, wenner seine sieben Sachen auch andern mittheilen wollte,seine Schüler in Klassen abtheilen und jeder Klasse einen,Aufseher und Lehrer bestellen.

Page 11: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

7

bus hominibus, et quibus temporibus primum, deficienteaccurata rei hujusce memoria, non liquet omiiino. Suntcjuidem qui hane methodum, jam inde a Mosaicis tempo-ribus velint repetitam h), cum ex Cap. XVIII v. 25 Exod.coli. Cap. 1, v. 13-is> Deuteronom., colligi posse arbi-trantur, illam ex parte adhibitam fuisse apud Israelitas;hane sententiam vero minore teneant jure, necesse est,quippe quia Moses, suadente Jethro, de eligendis strenuisviris, constituendis illis primoribus in populo, prajficien-disque millenis, centenis, quinquagenis et denis, institu-enda in Israéle, judicibus et morum censoribus destituto,tribunalia, potius quam revera juventutis disciplinam re-spexisse videtur.

Grrocos vero Romanosque quasdam partes, ad indo-lent Methodi pertinentes cognovisse, e scriptis complu-rium prisci eevi Austorum patet. Lycurgum jam legislato-rem illum insignem, curasse refert Plutarchus i) puerulos

Die Menschenkenner unter den Scholastikern wussten dieEinrichtung auch noch zu einem höhern Zwecke: zu einemHüifsmittel der moralischen Kultur zu benützen. Lanfran-cus trug, um den stolzen Herfast zu demüthigen, ihm dasGeschäst auf, den Abcdariern das Pensum abzuhören. Bellund Lancaster und ihre Methode. Gedruckt und verl. beyCarl Gerold; Wien 18 19. Pag. 5, 6.

h) Man hat die gegenseitige Unterrichtsmethode sogar schonin den Mosaischen Anordnungen auffinden wollen, dies istaber doch wohl etwas zu weit ausgeholt. Der gegenseit. Un-terricht von J. Hamel, Pag. 24»

i) Twv 2naQTbc_To}v neudug ovx in oivr/roig, oudi (iia-Hloig tnoitfiurontxiSayotyolg o slvxovQyog . ovd i^iji) ixvMxto ryttpeiv . oväi naid'tv-il/v, <J>g ißovlero , rov viov , Ulla Ttuvrag tv-Q-vg inxatnlgylvoptvovg tia^alafißavüiv avtog, itg ayt'lag xartlo%i£l , %al avv-töjiovg noiöiv %<d csvvT^öqiovg , f.uf dll^lmv. it,\_>i£- GVstTtfdfeiv xul

Page 12: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

8

omnes Septem annorum,' in classes vel catervas distribu-endos, et eodem loco eadem disciplina educandos, neenon pr_ecepisse, ut, qui puerorum animi habilitate velfortitudine ceteris praecelierent condiseipulis, eorum forentduces, quibus hi contra obedirent, correstionemque quo-rum subditi paterentur. Quintiliano , teneros animos fin-gendi conformandique artis magistro celebri illi, familiä-rem fuisse partem, haud vilissimam quidem docendi Me-thodi nostrte, e sequentibns patet: "Sicut firmiores, in-quit, in literis profedfcus alit arnmlätio; ita ineipientibus,atque adhuc teneris, condiseipulorum quam praseeptoris,jueundior hoc ipso quod facilior, imitatio est. Vix enimse prima elementa ad spem tollere effingendae, quam sum-mam putant, eloquentiae audebunt: proxirna amplectunturmagis, ut vites arboribus applicitae, inferiores prius ap-pre-hendendo ramos, in cacumina evadttnt.'' Id ulterius,quod in Schola quacumque bene constituta observandum,quodque in iridis Bell-Lancasterianis, tiruneulis imprimisdicatis, semper observatum, monet; ipsi nempe magistro,rudia tradtanti ingenia, opus esse, non supra modumonerare imbecilles parvulorum vires, (si voluerit ambitio-sis pra;ferre utilia), sed perspicua quanta poterit simplici-tate, ad intellestum eorum descendere tenellumh); "Namut vascula, allegorice loquitur Quintilianus idem, oris

angu-

mmyoluijii.v. 'A^yovxa _f avxo7g naQiaxaxo xijg dytltjg rov tu)tfQOvilv ■ åt,c.cf:t(tovta xal ■_tvfxoeidtaxaxOv iv xo> xal ngogzoüzov (iq,tJiocnv ■ xal xQoaräxcOvxog JjxQodifxo , xal xoluijovzogixayxt'govv , djuxf xr\v naidelav üvac ptlixrjv evnåt&eiag. Plu-tarchi Vitcß Parallelen. Edit. Godofr. Henr. Schcefer. Li-psiev 1812 Tom. 1. pag. iu3>

k) Ett Barn som väl fattat sin sak, är bättre i stånd, att läm-pa sig ester sina Kamraters] begrepp och förklara det för

Page 13: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

9

angusti superfusam humoris copiam respuunt: sensim au-tem influentibus vel etiam instillatis complentur: sie ani-mi puerorum quantum excipere possint, videndum est.Nam majora intellestu , velut parum aptos ad pereipien-dum animos non subibunt. Utile igitur est habere quosimitari prinmm, mox vincere velis : ita paulatim et supe-riorum spes erit." 1). Rem hanece eadem lance, suo tem-pore jam, videtur pensitasse Plutarchus, quippe qui in-quit:" iSnivdovrcg rovg maldag cv naot ruya TtqtoTcvaai _, %o~vovg avroig vrciQpérqov; inißJ<.u,ovGiv. Oig JmavoJtvreg , ip-ninrovo.', v.cJi. ui?,cog Baqvvopsvo/, Talg xaxonaUciatg, ov dt-yovrat Ttjp 'pdOrjGiv iWjVlcog. yuq tu tpvra Toig ptv/LiiTqioig vüuat nqkptTui , roig de nok/.otg nviytrai,, tov dv-tov tqÖkov ~l'vx>] Toig fiiv ovfiptTqoig av^trat ttovoic, ToTgö'J VTT.t-qßaA/.ovGt. paarigeren, m.)

Ex scriptis Piatonis, Ciceronis, Senecae ceterorumquequorumdam apparer, iis tunc temporis jam, hoc idemquod charasteristicum est docendi methodi nostrro inno-tuisse, juventutis seil, disciplinära, reddi debere jueun-dam discentibus; vel elllci ut sit labor eorum tale quid,quod lusum vocat litterarium Quintilianus n;.

dem otydliga, an vi äldre. Det vet af egen erfarenhet hvarisvårigheten osta ligger, att begripa en Lärare, och ken isitt eget språk förklara, hvad de icke veta, då vi osta be-ir.öde oss, att säga, hvad de förut veta. Försök till praktiskHandledning i Wexelunderwisn. af L, Haestedt. Göthe*borg, 18al. Pag. l

1) M. Fabil Quintiliani Instit. Orator, Lib. i ; Cap, 2. Edit.Pctr. Chou&t. 1641. Pag. l4~lS-

ni) Plutarchi Cliceronensis Lib. de Pueror. educat. Cap. XX.Edit. Joh, Jac, Schudt, Fraiico/. ad Mtxn. 1701; Pag. rj>\\.

e) Snpervacancum forsan erit rnonere, heic esse intelligendamanimi alacritatein discentium, ab ipsa docendi methodo labo-

Page 14: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

10

Observandum porro habemus: aliam quoque partemerudiendi Systematis novi, nee parvi quidem mömenti il-lam, haue! esse ducendam ad inventiones temporum no-strorum, verum enim vero muko altius repetendam. Sci-re juvat nempe, Scribendi Methodum o) qua utunturScholarum Bell Lancasterianamm tirones, genitam qui-dem ab inopia primum p), ideoque fortasse fastidium jo-cosque scurriies supercilio.o cuipiam humilis et obscu-rae rei arbitro moventem, at lajto tarnen frugum proventu

rumque varietate profetstam; non lusum et nugas ineptas,dequibusinsequentibus: Von Quintilian's elfenbeinernen bis ?uBasedow's gebackenen Buchstaben sind Mittel aller Art vor-geschlagen worden , um den Kindern den ersten Unterrichtangenehm zu machen. Man machte ABC-Charten, Würfel,Puppen, Lesekasten in dgl. Man mahlte die Buchstaben mitverschiedenen Farben; studirte auf lustigen, drollichtenVortrag; Allein alle diese Mittel, denen ich ihre gutenWirkungen im Kreise einer Familie nich absprechen will,sind für Öffentliche Schulen nicht, weil sie zu sehr Spiel-werk sind, zum Vergnügen, aber nicht zum Scherze,soll man den Kindern das Lernen machen; es soll ihnenAufmerksamkeit, eine kleine Anstrengung und Mühe kosten.Sie sollen frühe die frohe Empfindung kennen lernen, Hin-dernisse überwunden- zu haben. Dies wecket, spornet undreützet mehr, alls alle Spielerey. Bell und Lancaster undihre Methode. Wien i&iq. Pag. 29.

o) Morem in arena scribendi puta ; Digito nempe In ScholisBell-Lancasterianis, -vel stilo ligneo exarantur litterarumformae, in tabulis arena conspersis ligneis.

p) Obüvioni traditam ingratas scribendi methodum hanc Audto-rihus novi Systematis, nostro aavo, ab egestate revera fuissedidtitatam, quis ignoret? Bell und Lancaster haben imKampfe mit der Armuth die Kunst ausgebildet, mit gerin-gen Kosten grosse Lehranstalten zu gründen» Ihre Schul-

Page 15: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

11

tiberam q), antiquissimre e?se originis. Grammatistae nempe,Philosoph! et Geornetrao Grrocorum Romanorumque ex-arabant radio r) litteras, numeros, figuras et alias deniquarerum imagines in abaco s), i. e. in tabula pulvere velarena oblita. Materia igitur cum uterentur, haud longepetenda, idoneam iilam ad exprimendas animi ideas sen-sibus auditorum, suppaditabant iis palajstrae, arena, forumet quivis denique alms locus; Merito idcirco pulverom,isto modo scieatiarum studio pulcherrimarum adhibitum,tanti c?n?ebant, ut. illum honorifice eruditi nomine appel-larent. t). In übroErasmi Rotterodami, qui de ptterorum insti-

zimmer gleichen Scheunen; der Boden ist von Lehm; ihrPapier Holz, und ihre Tinte Staub; der Finger ihre Feder,Bell und Lancast. und ihre Methode. Wien iB'9' p. it.

q) Diese Art schreiben zu lehren hat nicht nur den Vortheildass sie ökonomisch ist, sondern sie gewährt den KleinenUnterhaltung, und fesselt dadurch ihre sonst so schwer zuhxirende Aufmerksamkeit und beschleunigt das Lernen un-gemein. Der Gegens. Unterr. von Hamel. p. 3i.Det stora företräde skrifva i sand äger framför all annanförberedande skrifning, består deruti att operationen för-rättas med det euklaste instrument, (digito seil, vel stilo li-gneo_), att den roar, fäster uppmärksamheten, och ger genastett redigt begrepp om bokstafvens rätta form. Dett Britt.Uppf. Sj stein, af Gerelius. p. 65.

r) Ex eadam urbe humilem homunctilum a pulvere et radioexcitäbo, qui multis annis post fuit, Archimedem. Cicer.Tuscul. V. 23.

s) Nec qui abaco numeros et sed_o in pulvere metasSeit risisse vafer. Pers. Satyra I, 131

t) Sed si h_ec non videtis, qtiia minquam eruditutn illum pul-verem attigistis &c. Cicer. de Natura Deorum II; 18.

Page 16: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

12

tutione agit, Cap."Quomodo docendijuvenesscriberef pueridicuntur litteras, ad exprimendum pistura appositas, stiloameo, in tabellis pulvere oblitis formasse, manumque do-centis fuisse insuper irnpositam manui pueri, quam, utsuccederet melius, regeret ac moderaret. In Dialogo suo,de resta Latini Grsecique sermonis pronuntiatione, isdemAustor inquit : "Et antiquitas foliis arborum, codicibus,aut iinteis cerussatis, aut alioqui leviter incrustatis inscri-bebat. Et nunc sunt, qui in tabellis pulvere oblitis stilorereo argenteove scribant."

In Oriente etiam olim viguisse usum in arena scri-bendi, tcstari videntur sacra ipsa verba Evangelktrc- , deSälvatore nostro Sanstissimo commemoranti.: 'O dt 'Jhoovsy.J.rco -/.v\pag, t_o daxTi'ho iiyqacpcv eis rrpv yljv. Job. VIII:6—8- Non " vero antiquitus tantum, sed recentioribusetiam temporibus apud terricolas Orientales , arenam inusum scribendi fuisse adhibitam, testimoniis peregrinan-tium comprobatur compiurium : Petrus delia Valle u) nar-

u) Quum paucis admodum Ledtoribus forsan ad manutn sintlitteras Petri della Valle, fragmentum earum, a Celeberr.Hamel Germannice translatum, heic jucunditatis causa siattulerim, rem me haud ingratam spero fadturum. Währendalles, inquit Audtor, zur weitern Reise angeordnet wurde;Verweilte ich, um die Zeit zu benützen, im Vorsal desTempels, um einige Kinder zu beobachten, "die daselbst ihrEinmaleins auf eine ganz besondere Weise lernten; welcheich hier mitzutheilen nicht unterlassen kann. Es warenihrer vier, und sie hatten alle vom Lehrer ein und diesel-be Ledtion bekommen ; um nun das früher Durchgegangenezu wiederholen, damit sie es nicht vergessen möchten, sangeiner von ihnen , in einem anhaltenden musicalischen Töne— ein krästiges Mitte], ein Pensum dem Gedächtniss einzu-prägen — eine Zeile der Ledtion ab, z. B. Ein mal einsist eins. Während er diesen Theil der Ledtion so singend

Page 17: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

13

rat se vidisse infantulos Indorum, in arena scribentes, semutua imbusre dostrina, qure qualiscumque esset, instarscintillulas tarnen, antiquissimi Indiae luminis, jam olimexstinsti, istis temporibus nebulosis adhuc micasse vide-tur. Geographus Regius Emanuel Bowen v), mentionemfa-cit de indigenis insula? Ceylon, dicens eos scribentes utifoliis palmte cujusdam pro charta, juvenesque eorum, inviarum arena semei in scribendis litteris exercere. Ipselonge celeberrimus ille D:r Bell, (cuj primam sine dubiodebet originem Mutuo Docendi Systema hodierum) , cumin India versaretur, primam ibi, ut ipse quidem testatur

hersagte, schrieb er die Zahlen, um sie noch basser zumerken, zugleich auf, aber weder mit irgend einer Art Fe-der, noch auf Papier, sondern um dieses nich unnütz zuverschwenden, zeichnete er sie mit dem Finger auf den zudiesem Zwecke mit sehr feinem Sande bestreuten Fussboden,auf welchem sie im Kreise herum sassen. Hatte der erste,während er so sang, eine Zeile aufgeschrieben, so wurdesie von den übrigen zusammen ebenso abgesungen und nie-dergeschrieben. Sodann begann der erste wieder mit einerneuen Zeile, z. B. Zwey mal zwey ist vier, welche erwie die vorige absang und aufschrieb , und dieses wurdevon den andern ebenfalls wieder nachgemacht. War derganze Boden mit Ziffern bedeckt , so wurden sie mit derHand ausgestrichen. —Diese Kinder sagtenmir auch dasssie auf diese Weise ohne Papier, Feder und Diäte lesenund schreiben lernten. Vide: Pietro della Kalle: detto ilPeregrino , Viaggi descritti in lettere famigliari al suoamico Mario Schipano , scritte dalV anno 1614 sin al i6a3P, 111, cioé V India, Lettera V, §. 5.

v) Instead of writing on paper they cut their letters with asteel bodkin on the leaf of a Talipot, and léarn their chil-drenfirst to write by making letters in the sand of theStreets;Lexic. Geogr. et Polit. Eman. Bowen. Lond. i~>47> Artic.de Ceylon,

Page 18: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

14

x), de methodo in arrena scribendi hausit ideam, quamistinc reoLix, in patriarn Angliam secum tulit, in Scho-lasque quarum procurationi erat prajfesttu, y), magnocum successu introduxit. Ad hrec jam aliata huiorica ar-gumenta, quibus persuasum nobis habeamus n^cesse est,nee Dostorem Beil, (quod quidem ccmpluribus visum est),nee Josephum Lancaster (ut alii putant), fuisse primosqui partes varias atque diversas, mutuo docendi Systema-tis adhibuksent, aeidi possunt insuper alia quredam, exastis authenticis recentiorum temporum hausta.

x) Ich will, inquit Celeberr. Hamel, die Worte des D:r Bellanführen:" TJm diese Zeit (da er unzufrieden mit den lang-samen Fortschritten der Schüler der untern Gassen war)(de Schola cui prafuit in Malabar sermo est), kam ich durchZufall bey einem meiner Morgen-Spazienitte eine Malahar-schule vorbey und sah die Schüler auf dem Boden schrei-ben. Die Idee, das Alphabet in auf Bänke gestreutem Sande,zu lehren, fiel mir augenblicklich aut, und in dem ich zu mirsagte "tvgipxa" (ich hab's gefunden) eilte ich zur Schule undgab sogleich dem Lehrer der untern Classen hiezu Befehl.Der gegens. Unterr, von J. Hamel. p. 61.

y) Bell wurde aus seiner Einsamkeit hervorgerufen, und vondem Erzbischof von Canterbury an die Spitze einer Armen-schule gestellt. Der Bischof von Durham verlieh ihm so-dann ein ansehnlichesßeuetizium und übertrug ihm die Auf-sicht über ein zahlreiches Institut. Der ehrwürdige Bell selbstbereisete mehrere Sprengel, und war überall bemüht Schu-len nach der Form des Collegiums von Madras zu gründen;Binnen Acht Jahren sollen die Bischöflichen Schulen inden verschiedenen Sprengein ungefähr Sechzigtausend Schü-ler gezählt, und lehrende Männer, lehrende Frauen, undlehrende Kinder nach den fernsten Gewänden der Welt ge-«uidi haben. Bell und Lancast. und ihre Metli. p, _\.

Page 19: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

15

Dom. de Vallance, in libro suo z) mentioneni facitde abacis, Grammographaires, ab illo vocatis, quosproponit adhibendos, non tantum in ediscendis scribenditdementis , sicut a Bell et Lancaster factum; sed etiam inexercitationibus Arithmeticis ac Gfiometricis: "Tai dit,inquit, dans nion Systeme general des méthodes, quefavais imagitié wie table instrtidtive pour apprendreaux enfans les principes de la leélure ; de Vécriture ,de la géomélrie et de i'arithmélique , en exercant lesdoigts des en/ans. Dans cette méthode on cpargnei'encre et le papier. — La table en quesiion est com-me la couverlure d'un /iure avec de pet.its rchords. —S'ir cette labte est du, sable bien fin, ou de la coqaed'ceuf~ bien pulvérisée; le fond de cette table est noir.C'est sur cette table que Venfant apjyrend a formertoutes les Jettres, a mesure qu'on les lui enseigne. Pourplus grande facililc, cette table est divisée en plusieurslignes horizontales et paralleles pour guider Venfant adonner la juste hauteur qu 'it faut aux letlres. On nesaurait trop tot accoutumer les enjans aux justes pro-portions ; tonte la beauté des choses ne consiste quedans ces proportions. Et pour augmenler cette facili-té, comme il y a des tettres qui sont de différenteshauteurs , on feroit les espaces des lignes differens, se-lon le caraétére des lettres: ainsi les lettres qui ontdes tetes elevées, comme les b, les d, tfc. , trouverontdes espéces de platebandes particuliéres pour y p/acerces tetes; on ferait dautres lignes pour les lettres qui

z) Nouveaux Systémes, ou nouveaux plans de méthodes, quimarquent une route nouvellepour parvenir en peu de tempset faciletnentå la connaissance des lagues et des sciences,des arts et des exercices du corps; par M. de^ fjällande;å Paris, 1719. fjol. 11. pag. 86,

Page 20: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

16

ont des fambes, comme les g, les q, __fc. — Voila ceque fappelle table instruétive, ou grammographique , c~est-a-dire, pour écrire les lettres, ou bien, dans unseulmot, un Grammographaire; yqup.pa, comme nous Vavonsdit, signifie lettre; et yqdcpo), fécris."

Illam vero novi Systematis partem, cjure ad pue-ros in Ciasses distribuendos et ad lestionem vocurn po-lysyllabarum significandam pertinet ('de parlager les en-

fans en bändes et de donner signal pour faire diveune Syllabe"), in Scholis Francogalliae quibusdam, jamcirciter annum 17001m adhibitam fuisse testatur Rollin a).Primus vero, qui mutuo docendi Methodum, disciplinaajuventutis jam medio prreterlapi saecuü, similiter fere acin Scholis Bell-Lancasterianis hodiernis, accommodavit ,fuit praefestus Schoiae cujusdam, in Hospitio Misericorclico»

riio-

a) Supplement auTraité de la maniére d'enseigner et édudier lesbtlles-lettres ir/44' V> 18-Man hat in Paris, sagt Rollin, seit mehreren Jahren, inden meisten Armenschulen eine Methode eingeführt, diesehr nützlich für die Schüler ist, und den Lehrern vieleMühe erspart. Die Schule ist in mehrere Classen getheiif.Jch nehme hiernur eine derselben, nämlich die in welcher dieKinder schon Sylben zusammensetzen; vonden andern mussmannach demselben Verhältnisse urtheilen. Jch nehme an, derGegenstand des Lesens sey: Dixit dominus Dontino meo ,sede a dextris meis. Jedes Kind spricht eine Sylbe aus, z.B. das erste sagt Di; das folgende welches ihm gegenübersitz, fährt fort mit der zweyten Sylbe: xit, a, s. w. Dieganze Klasse ist aufmerksam, denn der Lehrer befiehlt, ostganz unverhofst, auser der Reihe fortzufahren , wenn dieSchüler unverzüglich einfallen müssen. -— — — Jch habemit einem besonderen Vergnügen , schon vor mehr als 30Jahren diese Methode zu Orleans ausüben gesehen. Dergegens. Unten: von Hamel- p. 63.

Page 21: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

17

(l'Tlospice de la, Pitia) Parisiis, pauperum liberis, tunctemporis jam numerum tricantenarium superantibus dica-ue, Dorn. Ilerbault; qui ab mio tantum Coilega, (nee abiilo quidem docendi, sed mores discentium custodiendicausa), adjutus, necesse habuit ob multitudinem puero-rum, in dies auäam, periculum facere mutuac institutio-nis, {JlVexelundervisningJ). Scbolam igitur distribuit inSeptem Classes, discipuüsque primae vel supermac classis,quos imbuit ipse dostrirsa, inferiores prosperrimo succes--si,i ceteros commisit erudiendos ; illi vero Schölte non con-tigit diuturnis in de laetari fructibus, quippe quia praematu-ram lugens studiosissimi duäoris mortem, cessavit b).

Francogallus alius, cui erat nomen Cherrier, ean-dem ac supra citatus Rollin, instituendi methodum in li-bro suo c) voluit commendatam. Ut minus, inquit ille,latigetur pr^oep.or, et majorem instituere possik discen-tium mutnerum, quam cui instituendo, duo vel tres, avuigari methodo non recedentes suffieiunt magistri, distri-buantur necesse est, diseipuli, seeundum progressus quosfecerit quisque, in classes vel catervas ; ad classemunamquatnque proponatur (vel suspendatur) ejus legendipensum continens scheda, isto modo nimirum legenda,ut puerorum, sylkbatim e. g. litteras nestere discentium

b) Dies ist, so viel wir wissen, die erste Schule, in welcherdas Princip^des gegenseitigen Unterrichts einigermassen voll-kommen in Anwendung gebracht wtorden. Augenzeugen spre-chen mit den grössten Lobeserhebungen von der in dersel-ben befolgten Lehrmethode. Lib. cit, p. 27.Historiam Schola3 hu jus exadtam legere qui cupiverit, li-brum: Métliode pratique da leélure, par M. Francois deNeufchatcau ; ä Paris 1798, chez Didot Vainé, adeat.

c) Méthodes nouveües pour apprendre ä lire; par M. Cherri-er. 1755.

Page 22: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

18

primus, signo quodam dato, primam syJlabam vocis po-lysyllabae dicat, secundam syllabam sequens, et sie porro.Pueruli isto modo legentes, prastermittere nequeunt quinsumma cum attentione, oculos in schedam intendant, si-quidem signo subito dato, inferiori loco proximus se-dens, errantem socium superiorem corrigere poterit. Me-thodum, quam se a D:no Rollin didicisse inquit, in plu-ribus scholis Francogalliae, suo tempore bono cum suc-cessu adhibitam fuisse testatur. In Cap. XV, Libri cit. ,quod, Méthodes pour apprendre a lire et a écrire enmeine temps, inscribitur, porro apparet eundem Austo-rem docuisse tirones, et litteras, et voces syllabatim com-ponendas, scribendo in tabulis saxeis, isto modo fere, utin scholis Bell-Lancasterianis, summo puerorum commo-do usitatum hodiernis.

Sacerdos Helvetiani pagi S:t Gallen, Ochsner qui-dam, qui decem saltem annos maturius quam ei nomina in-stituendi systematis hodierni celebrata innotuere, partesquasdam methodi Bell-Lancasterianre, in docenda juven-tute, et ipse adhibuit et in Scholas pagi complures in-troduxit d) , heic non prectereatur silentio.

Prius vero quam ad Austores, merito quidem lauda-tissimos accesserimus novi Systematis, unum tandemexemplum, nec illud quidem commemoratione indignum,adjecisse juvabit methodorum huc attinentium anticjui-orum. Eques quidam, stirpe Hibernica antiquitus in Fran-cogallia habitante, ortus, nomine Paulet, vir anteamilitaris, deinde vero, causa nescio qua dustus, se cora-posuit ad docendam juventutem, de disciplina cujus, te-stimoniis authenticis, semet reddidit meritissimum e).

d) vid. Det Britt, eller Lancast. Uppfostr. System, af Gereli-us. p. 6.

e) vid. Der gegenseit, Unterr. von Hamel. p, 27.

Page 23: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

19

Primo, quosdam sibi orbos parentibus assumsit educandosatque alendos; paullo post vero, opes haud parvas ade-ptus, fundavit anno 1772, Parisiis, ducentis pauperum in-fantulis, origine imprimis militari, Educandi Institutum.Ipse utpote miles antea, militarem introduxit disciplinamin Scholam, isto nempe modo: in classes vel catervasquatuor illam distribuens, classi unicuique prasposuit pue-rorum instar centurionis unum, cui commilitones subditiobedirent ceteri, omnique scholae, ex sinu ejus lestissi-fflutn insuper unum, ut summum legionis preefestum f).Hi prtefesti juvenes, quorum erat ordinem custodire scho-lasticum, optime curasse munus sibi demandatum, dicun-tur g). Quod ad institutionem vero attinet litterariam,mutuo se feliciter erudire potuerunt, quippe quia prae-ceptor ille peritus, ediscendas isto modo disposuit partes,ut, ordine successivo superiores disciplinam qua ipsi es-sent imbuti antea, tradere inferioribus potuerint. Poenia

f) Einer jeden der vier Abtheilungen aus welchen sie (scholaseil.) bestand, gab er aus ihrer Mitte einen Capitän, undsetzte über das Ganze einen Knaben, der mit dem TitelMajor beehrt wurde. Diese kleinen Officiere machten dieinnere Poh'zey aus, und hatten Ordnung unter ihren Gespie-len zu erhalten. Lib. cit. p. 28-

g) Improvide, aliquatenus forsan, a Pr.Tceptore erat fadtum,si stabilem praifedtis juvenibus dedit Audtoritatem. Hac dere bene inquit peritissimus Svensson: Man vet, huru lättvanan att befalla i föder hersklystnad , ofördragsamhet,egoism. Om denna vana någon gång kommer mognade mänatt glömma sina likars värde och sin egen bristfällighet, hu-p ru mägtigt måste den icke hänföra barn , som dock alltidsakna mannens urskilning! Men att låta dem lyda i dag,

[ när de i går befallde —se der rätta sättet att lära dem bå-de lyda och befalla. Prakt. Handl.för \Wexelunderv. i Folk»sehol, af P, M. Svensson, p, 55.

Page 24: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

20

corporeis haud opus in Schola hacce fuisse dicitur h),-quippe ad diligentiam studiumque laudis honestum, am-bitione, a prasceptore prudenter accensa, oomulationequemutua incitabantur i). Quod Ludovicus XVI tanti habuitInstitutum hocce, ut ipse saepe iliud jnvisens, grandemquotannis in sustemationem ejus donaret pecuniam

h) De poenis corporeis, evitandis in schola, disserit Plutar-chus prout convenit yiro prudenti ♦" Kav.tlvo <p>nitj d'clv xovg

nald'ag inl Jr« xala xtav énuijdevfnuxatv aytiu nu<juivt_li<jt , xulÄoyoig , /Aij, fia Ala , nl?iya7g , fitjåi aixiofioig. Aoxtl yug novTttvru xolg d'ovlotg pällot/ , i} xo7g tltvötoo/g irgintiv. Anovuij-xwat, yaQ xul (jglxrowst, nQog xovg nopovg , xa /.tiv (itu xovg alyij-Öüvag xwv Ttltyyiöv, xa dt xal diu rag vßijtig. .i> naiven St v.alxpoyoi Tiuor/g tialv aly.lag mqjtltjMxittfjot. xolg ilevOionig. Ol /iivinl xa xala nuyogf.iwvxtg?, oi öi uno rmv aiüyiiwu anttijyovxig. _.__*?dt uuxovg f-u/dt xolg iyxoj/xtoig inalpeiv xal Cfvo'an. Xavnnvrrat.yuQ xafg vnt(tßolu7g xwv tnalvatv , xal dQvmovxat. Plutarch,Lib. de Pueror. educat. Edit. Schudt. p. 238.

i) Quod ille de palma certandi modus, in ludis Bell-Lanca-sterianis, summo commodo adhibitus, jam innotuit Quinti-liano, ex sequentibus apparet: "Non inutilem, inquit, scioeervatum esse a pr.-eceptoribus meis morem, qui, cum pue-ros in classes distribuerant, ordinem dicendi secundum vi-res ingenii dabant; et ita superiore loco quisque declamabat,ut prascedere profedtu videbatur. Hujus rei judicia pasrbe-bantur : ea nobis ingens palma; contentio; ducere vero clas-sem, multum pulcherrimum. Nee de hoc semel decretumerat: tricesimus dies reddebat vidto certaminis potestatem,ita nee superior successu curam remittebat, et dolor vidtumad depellendam ignominiam eoncitabat. Id nobis acriores adstudia dicendi, faces subdidisse, quam exhortationes docen-tium, paedagogorum custodiam, Vota parentum, quantum ani-mi mei conjédtura colligere possum, contenderim, Quintil,Instit. OÅit. Lib. I. C, 2.

Page 25: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

21

k), non minorem conciliat laudem et Institut© et Futi-datori ejus diligentissirao, quam, quod complures alumno-rum ejus, viri evasisse summates dicuntur 1). Dubium decetero non est, quin semet dilatasset longe, et inträ etextra pairiam, docendi methodus scholae hujusce, nisi ei-ficientibus rebus, tunc temporis Galliae turbatissimis, pra>rnature evanuisset; quas opinio, eo magis arridet nobis,quo certius afiirmare licet, Regem voluisse, ut föret insti-tutum hocce futurorum ejus indolis aliorum typus rn),Plura quidem prasterea exempla, si admitteret brevitas ope-ri hujus indolis adhibenda, addi possent, hane vel illamSystematis partem, antiquitus jamfuisse notam habitaniquein usu, comprobantia ; ne vero moremur diutius, perlu-strantes vestigia methodorum, hoc vsl isto modo huc per-tinentium antiquiorum, ad Austores mutuo docendi Sy-stematis, per Orbem fere Terrarum sese dilatantia hodi-erni, jam accedendum.

Mutuo docendi Methodum, his hucusque allatis ,quod ad omnes fere partes suas, jam diu fuisse adhibi-tam, licet appareat; inde tarnen non sequitur, minores,viris de salute humana meritissimis Bell et Lancaster „quorum indefesso studio atque labori, nec non surntuosis ,

k) Ludvig den XVI understödde detta Institut med 32000 Fr.årligen, ur sin handcassa. Han besökte det osta, och erna-de det till ett modall för alla Rikets Friskolor. Det Britt.Uppfostr. Syst. af Gerelius. p. 5.

1) Unter mehreren in der Folge berühmt gewordenen Männern,die diesem Institut ihre Erziehung verdanken, befindet sichauch der Marschall Macdonald, Herzog von Tarent. J. Ha-mel. p. 28.

(m Historia Schola, hufusce in Ephemeridibus : JournaVße Ge-neve Decembre 1787, atque in Journal d'Education Pau-sten, July 1816, occurrit.

Page 26: EDUCANDI BELL-LANCASTERIANO · de Methodo Educandi Bell-Lancasteriana ut vires ferunt imbecilliores disserturus, pie exposco, eoque tutius spe-ro före datam, quofidelius, Academicum

22

etiamsi frustu haud raro carentibus experimentis, debetoriginem, integritatem, atque praestantiam , quibus gaudetdocendi methodus nostra nova n), competere laudes. Hietenim ambo, pro sua quisque parte, omnes huc perti-nentes ideas, diversis in locis, diversis temporibus pro-genitas, emortuas vero, denuo inyenientes, in Systemacongesserunt hodiernum.

Anglia, rerum plurium humanitati promovendae atqueornandae inservientium, alma conciliatrix, meritissimamsibi etiam, utpote Patria novi Edncandi Systematis, vin-clicabit gloriam. Anno enim 1786 condiderunt prasfedti,Societatis in IndiaOrientali negotiantis Anglicto, (EngelskaOstind. Compagn.) inEgmore, loco haud procul ab urbeMa-dras ad oram Coromandel sito,scholam infantibus militum,ibi habitanlium Europaeorum educandis dicatam. PrimusSchote hujusse inspestioni preefedtus, fuit Sacerdos Eccle-siae Anglicae, meritissimus ille Bell, tunc temporis, Evan-gelii, ad arcem Britannico Indicam Sansti Georgii nomi-ne appellatam, praeco. Vir?ille pietate insignls^ cui sorsinfortunatorum, quales essent juvenes Sehote hujusce fe-re omnes, curae cordique fuit quam maxime, omni studiocontulit operam in emendandam docendi methodum, ' ibisaltem übi docentium vires, impares omnino discentiummultitudini erant,parvae frugis, antiquam. Cum vero Vir illelaudatus, non tantum subsidiis, ad docendam juventutemnecessariis fere omnibus, sed etiam viris, qui ei circa remscholasticam opitulati essent, gnavis careret, secum sta-

tuit,

n) Die von D:r Bell und Laccaster eingeführten Unterrichts-Methoden verdienen mit eben dem Rechte neu genannt zuwerden , als man eine zusammengesetzte Maschine neunennt, obgleich die verschiedenen Bestandtheile derselbenfrüher einzeln bekannt und sogar in mannigfaltiger ander-Weitiger Verbindung angewandtworden waren. 7. Hßtnel,p, CS«