1  

นับแตอดีต ในทุกยุค ทุกสมัย การดาํเนินกจิกรรมดานตางๆ ในสังคม ชุมชน หรือบุคคล มักจะเผชิญปญหาตางๆ มากมาย ดังนั้น มนุษยจึงพยายามสรางส่ิงใหมๆ วิธีการใหม ข้ึนมาเพื่อใชแกปญหา เพื่อเปล่ียนจากสภาพที่เคยเปนอยูแตเดิม นําไปสูสภาพท่ีอยากใหเปนท่ีดีข้ึน ดังนัน้วัตกรรมจึงเขาไปเกี่ยวของในเกือบทุกวงการอาทิ นวัตกรรมทางการแพทย นวัตกรรมทางการเกษตร นวัตกรรมทางอุตสาหกรรม นวัตกรรมทางการส่ือสาร นวัตกรรมทางการบริหาร ส่ิงท่ีสําคัญโดยเฉพาะนวัตกรรมทางการศึกษา

ความหมายของนวัตกรรม

นวัตกรรม เดมิใชคําวา นวตกรรม ซ่ึงคําวา นวกรรม มาจากคําบาลีสันสฤต คือ นว หมายถึง ใหม และ กรรม หมายถึง ความคิด การปฏิบัติ

นวัตกรรม Innovation มาจากคําดั้งเดิมวา Innovate ซ่ึงหมายถึง to renew, to modify อาจแปลความหมายได

วา ทําใหม หรือเปล่ียนแปลงส่ิงใหมๆเขามา (บุญเกื้อ, 2543)

นักการศึกษาใหคํานิยามของคําวา นวตักรรม ดังนี ้

กรมวิชาการ (2521: 15) ใหความหมายวา นวัตกรรมคือ การนําส่ิงใหม ๆ เขามาเปล่ียนแปลง เพิ่มเติมวิธีการ

ท่ีมีอยูเดิม เพื่อใหผลดียิ่งข้ึน

คณะกรรมาธิการระหวางชาติวาดวยการพฒันาการศึกษา วิทยาศาสตรและวัฒนธรรมแหงสหประชาชาติ

(UNESCO) ใหความหมายไววา เปนความพยายามทีจ่ะเปล่ียนแปลงภายในระบบการศึกษา อันกระทําไป

ดวยความต้ังใจ และมุงม่ันท่ีจะปรับปรุงระบบการศึกษานั้นใหดีข้ึนอยางไรก็ตามความคิดเห็นใหม ๆ ท่ีคิดไว

อยางดีแลวนั้นไมจําเปนตอง เปนนวัตกรรมเสมอไป

ทอมัส ฮิวช (Thomas Hughes, 1971) ไดใหความหมาย “ นวัตกรรม " วาเปนการนําวธีิการใหมๆ มา ปฏิบัติ

หลังจากไดผานการทดลอง หรือไดรับการพัฒนามาเปนข้ันๆ แลว โดยเร่ิมมาต้ังแตการคิดคน (Invention)

การพัฒนา (Development) ซ่ึงอาจมีการทดลองปฏิบัติกอน (Pilot project) แลวจึงนําไปปฏิบัติจริง ซ่ึง

แตกตางไปจากการปฏิบัติเดมิท่ีเคยปฏิบัติมา

โทดาโร (Todaro) (อางในปุระชัย: 2529) ใหความหมายวา หมายถึง ประดิษฐกรรม (Innovation) หรือการ

คนพบส่ิงใหม เชนผลผลิตใหม กระบวนการใหม ตลอดจนแนวคิดในการหาหนทางที่จะนําเอาวิทยาศาสตร

และเทคโนโลยีมาประยกุตใชใน แนวใหม

2  

มอรตัน (J.A. Morton, 1973) กลาววา “นวตักรรม " หมายถึง การปรับปรุงของเกาใหใหมข้ึน และพัฒนา

ศักยภาพของบุคลากร ตลอดจนหนวยงาน หรือองคการนั้น นวตักรรมไมใชการขจดัหรือลมลางส่ิงเกาให

หมดไป แตเปนการปรับปรุง เสริมแตง และพัฒนาเพื่อความอยูรอดของระบบ

ไมล แมทธิว (Miles Matthew B. อางถึงใน ไชยยศ เรืองสุวรรณ. 2521: 14) ไดกลาว ถึง นวกรรมไวในเร่ือง

Innovation in Education วา “นวกรรม หมายถึง การเปล่ียนแปลงแนวคิดอยางถวนถ่ี การเปล่ียนแปลงให

ใหมข้ึน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพใหเปาหมายของระบบบรรลุผล”

โรเจอร และชูเมคเกอร (Rogers and Shoemaker. 1971: 19) ใหความหมายไววา เปนการนําเอาวิธีการใหม ๆ

มาปฏิบัติ ซ่ึงผานการทดลอง และไดรับการพัฒนามาเปนข้ัน ๆ ตั้งแตการคิดคน (Invention) พัฒนาการ

(Development) และทดลองในวงแคบ (Pilot Project) แลวจึงนํามาใชปฏิบัติจริง โดยการปฏิบัติจะ แตกตาง

จากเดิม

กิดานันท มลิทอง (2540: 245) ไดกลาวไววา นวัตกรรมเปนแนวความคิด การปฏิบัติ หรือส่ิงประดิษฐใหม ๆ

ท่ียังไมเคยมีใชมากอนหรือเปนการพัฒนาดัดแปลงจากของเดิมท่ีมีอยูแลวใหทันสมัยและใชไดผลดยีิ่งข้ึน

เม่ือนํานวตักรรมมาใชจะชวยใหการทํางานน้ันไดผลดีมีประสิทธิ- ภาพและประสิทธิผลสูงกวาเดิม ท้ังยัง

ชวยประหยดัเวลาและแรงงานไดดวย

ชัยยงค พรหมวงศ (2521: 3-4) ไดใหความหมายไววา หลักการวิธีปฏิบัติ และแนวคิดอยางใดอยางหน่ึงซ่ึงไม

ถือวาเปนนวัตกรรมของประเทศหนึ่ง อาจจะเปนนวัตกรรม ของประเทศอ่ืนก็ได และส่ิงท่ีถือวาเปนวัตกรรม

แลวในอดีตหากมีการใชักันอยางแพรหลาย แลวก็ไมถือวาเปนนวัตกรรม แตส่ิงท่ีใชไมไดผลในอดีตหากมี

การนํา มาปรับปรุงใชไดอยาง มีประสิทธิภาพ ส่ิงนั้นถือไดวาเปนนวัตกรรม

ไชยยศ เรืองสุวรรณ (2526) ไดใหความหมาย “นวตักรรม " ไววา หมายถึงวิธีการปฏิบัติใหมๆ ท่ีแปลกไป

จากเดิม โดยอาจจะไดมาจากการคิดคนพบวิธีการใหมๆข้ึนมา หรือมีการปรับปรุงของเกาใหเหมาะสม ท้ังนี้

ส่ิงนั้น ๆ ไดรับการพัฒนาทดลองจนเช่ือถือไดวา ใหผลดีในทางปฏิบัติทําใหเกิดประสิทธิภาพตามเปาหมาย

จรูญ วงศสายณัห (2520 :37) ไดกลาวถึงความหมายของ “นวัตกรรม” ไววา “แมในภาษาอังกฤษเอง

ความหมายก็ตางกันเปน 2 ระดับ โดยท่ัวไป นวัตกรรม หมายถึง ความพยายามใด ๆ จะเปนผลสําเร็จหรือไม

มากนอยเพียงใดก็ตามท่ีเปนไปเพื่อจะนําส่ิงใหม ๆ เขามาเปล่ียนแปลงวธีิการท่ีทําอยูเดิมแลว กับอีกระดับ

หนึ่งซ่ึงวงการวิทยาศาสตรแหงพฤติกรรม ไดพยายามศึกษาถึงท่ีมา ลักษณะ กรรมวิธี และผลกระทบท่ีมีอยู

3  

วสันต อติศัพท (2523: 15) กลาวไววา นวกรรม เปนคําสมาสระหวาง “นว” และ “กรรม” ซ่ึงมีความหมายวา

ความคิดและการกระทําใหม ๆ ท่ีจะทําใหเกดิการเปล่ียนแปลงไปสูส่ิงท่ีดีกวา เชน นวกรรมทางการแพทย

หมายถึง ความคิดและการกระทําใหม ๆ เพื่อท่ีจะเปล่ียนแปลง ปรับปรุง ตลอดจนแกปญหาทางการแพทยท่ี

มีอยูในปจจุบัน นวกรรมการศึกษากห็มายถึง ความคิดและการกระทําใหม ๆ ท่ีจะทําใหเกิดการเปล่ียนแปลง

เพื่อจะแกปญหาที่เกิดข้ึนในระบบการศึกษา

สวัสดิ์ บุษปาคม (2517: 1) กลาววา นวัตกรรมหมายถึง การปฏิบัติ หรือกรรม วิธีท่ีนําเอาวิธีการใหมมาใช

ปรับปรุงเปล่ียนแปลงวิธีการเดิมใหดียิ่งข้ึน คือทําใหมี ประสิทธิภาพสูงข้ึน

เสริมศักดิ์ วิศาลาภรณ (2514: 4) กลาววา นวัตกรรม หมายถึง การเลือกการจัดและการใชทรัพยากรท้ังบุคคล

และวัสดุอยางชาญฉลาดในวิถีทางใหม ๆ ซ่ึงเปนผลให ไดรับความสําเร็จท่ีสูงกวาและความสําเร็จนั้นเปน

ความสําเร็จในจุดประสงคท่ีวางไว และ หมายรวมถึงการนําส่ิงใหม ๆ ซ่ึงอาจเปนความคิด วิธีการ ระบบ

ความรู หรือเทคโนโลยี เขามาเพ่ิมเติม หรือเปล่ียนแปลงของท่ีมีอยูเดิมใหผลดียิ่งข้ึน

โดยสรุปแลว นวัตกรรมหมายถึง ความคิดและการกระทําใหม ๆ ท่ีไมเคยมีมากอนหรือการพัฒนาดัดแปลง

จากของเดิมใหดีข้ึนและเม่ือนํามาใชงานกทํ็าใหงานมีประสิทธิภาพมากข้ึน เม่ือนํานวัตกรรมมาใชใน

การศึกษาเรากเ็รียกวานวัตกรรมการศึกษา

นวัตกรรม แบงออกเปน 3 ระยะ คือ

ระยะท่ี 1 มีการประดิษฐคิดคน (Innovation) หรือเปนการปรุงแตงของเกาใหเหมาะสมกับกาลสมัย

ระยะท่ี 2 พัฒนาการ (Development) มีการทดลองในแหลงทดลองจัดทําอยูในลักษณะของโครงการ

ทดลองปฏิบัติกอน (Pilot Project)

ระยะท่ี 3 การนําเอาไปปฏิบัติในสถานการณท่ัวไป ซ่ึงจัดวาเปนนวัตกรรมข้ันสมบูรณ

4  

ขอสังเกตเกี่ยวกับส่ิงท่ีถือวาเปนนวัตกรรม

1. เปนความคิดและกระบวนการกระทําใหมท้ังหมดหรือปรับปรุงดัดแปลงจากท่ีส่ิงท่ีเคยมีนํามาปรับปรุง

ใหมใหดยีิ่งข้ึน

2. ความคิดหรือการกระทํานัน้ มีการพิสูจนดวยการทดลอง วิจัย ผลสัมฤทธ์ิการดําเนินงานมีประสิทธิภาพ

สูงข้ึน

3. มีการนําวิธีระบบมาใชอยางชัดเจนโดยพิจารณาองคประกอบท้ัง 3 สวน คือ ขอมูล กระบวนการ

และผลลัพธ

4. ยังไมเปนสวนหนึ่งสวนใดของระบบงานในปจจุบัน

วาเปนหลักสําคัญในการพิจารณานวัตกรรม

จากความหมายของคําวานวัตกรรมจะเห็นวานักการศึกษาแตละทานไดใหความหมายไวแตกตางกันแต

พอจะมีเกณฑใหเราพจิารณาไดวาส่ิงใดเปนนวัตกรรมหรือไม โดย ชัยยงค พรหมวงศ ไดใหเกณฑในการ

พิจารณาส่ิงท่ีจะถือวาเปน นวัตกรรมไวดังนี้

1. จะตองเปนส่ิงใหมท้ังหมดหรือบางสวน

2. มีการนําวิธีการจัดระบบมาใช โดยพิจารณาองคประกอบท้ังสวนขอมูลท่ีใสเขาไป กระบวนการ

และผลลัพธ ใหเหมาะสมกอนที่จะทําการเปล่ียนแปลง

3. มีการพิสูจนดวยการวิจยั หรืออยูระหวางการวิจยัวา จะชวยใหการดาํเนินงานบางอยางมี

ประสิทธิภาพสูงข้ึน

4. ยังไมเปนสวนหนึ่งของระบบงานในปจจุบัน หากกลายเปนสวนหนึ่งของระบบงานท่ีดําเนนิอยู

ในขณะน้ี ไมถือวาเปนนวัตกรรม

5  

หลักสําคัญในการนํานวัตกรรมเขามาใช การท่ีจะรับนวตักรรมเขามาใชในสถานท่ีใดสถานท่ีหนึ่งนั้น จําเปนท่ีจะตองมีการพิจารณาอยาง

รอบคอบถึงประโยชนท่ีจะไดรับ ความเหมาะสม ความเปนไปได ตลอดจนความคุมคาของการนํามาใชโดย

คํานึงถึงส่ิงตาง ๆ ดังตอไปนี ้(กิดานันท มลิทอง. 2541:246)

1. นวัตกรรมท่ีจะนํามาใชนั้นมีจุดเดนท่ีเหน็ไดชัดกวาวัสด ุอุปกรณ หรือวิธีการท่ีใชอยูในปจจุบันมากนอยเพียงใด

2. นวัตกรรมนัน้มีความเหมาะสมหรือไมกับระบบหรือสภาพท่ีเปนอยู 3. มีการวิจยัหรือกรณีศึกษาท่ียนืยันแนนอนแลววา สามารถนํามาใชไดดีในสภาวการณท่ี

คลายคลึงกันนี้ 4. นวัตกรรมนัน้มีความเกีย่วของกับความตองการของผูใชอยางจริงจัง

ปจจัยสําคัญท่ีมีอิทธิพลอันมีผลทําใหเกิดนวัตกรรม

1. แนวความคิดพื้นฐานในเร่ืองความแตกตางระหวางบุคคล (Individual Different) นวัตกรรมท่ีเกดิข้ึนเพื่อ

สนองแนวความคิดพื้นฐานน้ี เชน

- การเรียนแบบไมแบงช้ัน (Non-Graded School)

- แบบเรียนสําเร็จรูป (Programmed Text Book)

- เคร่ืองสอน (Teaching Machine)

- การสอนเปนคณะ (Team Teaching)

- การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School)

- เคร่ืองคอมพิวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction)

2. แนวความคิดพื้นฐานในเร่ืองความพรอม (Readiness) นวัตกรรมท่ีสนองแนว ความคิดพื้นฐานดานนี้ เชน

- ศูนยการเรียน (Learning Center)

- การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School)

-การปรับปรุงการสอนสามช้ัน (Instructional Development in 3 Phases)

6  

ความหมายของนวัตกรรม(ทาง)การศึกษา (Educational Innovation)

นวัตกรรมการศึกษา หมายถึง นวัตกรรมท่ีจะชวยใหการศึกษา และการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพดียิ่งข้ึน

ผูเรียนสามารถเกิดการเรียนรูอยางรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกวาเดิม เกดิแรงจูงใจในการเรียนดวยนวัตกรรม

การศึกษา และประหยดัเวลาในการเรียนไดอีกดวย ในปจจุบันมีการใชนวัตกรรมการศึกษามากมายหลาย

อยาง ซ่ึงมีท้ังนวัตกรรมท่ีใชกันอยางแพรหลายแลว และประเภทท่ีกําลังเผยแพร เชน การเรียนการสอนท่ีใช

คอมพิวเตอรชวยสอน (Computer Aids Instruction) การใชแผนวดิีทัศนเชิงโตตอบ (Interactive Video)

ส่ือหลายมิติ (Hypermedia) และอินเทอรเน็ต (Internet) เปนตน

นวัตกรรมทางการศึกษา หมายถึง การนําเอาส่ิงใหมซ่ึงอาจจะอยูในรูปของความคิดหรือการกระทํา รวมท้ังส่ิงประดิษฐกต็ามเขามาใชในระบบการศึกษา เพื่อมุงหวังท่ีจะเปล่ียนแปลงส่ิงท่ีมีอยูเดิมใหระบบการจัดการศึกษามีประสิทธิภาพยิ่งข้ึน ทําใหผูเรียนสามารถเกิดการเรียนรูไดอยางรวดเร็วเกดิแรงจูงใจในการเรียน และชวยใหประหยัดเวลาในการเรียน เชน การสอนโดยใชคอมพิวเตอรชวยสอน การใชวีดิทัศนเชิงโตตอบ(Interactive Video) ส่ือหลายมิติ (Hypermedia) และอินเตอรเน็ต เปนตน

7  

ซ่ึงความหมายของ นวัตกรรมทางการศึกษา มีนักการศึกษาไดใหความหมายไวหลากหลาย ดังนี ้ ทัศนา แขมมณี (2526 : 12) ใหความหมายไววานวตักรรมการศึกษาหมายถึง กระบวนการ แนวคิด หรือวิธีการใหม ๆ ทางการศึกษาซ่ึงอยูในระหวางการ ทดลองท่ีจะจดัข้ึนมาอยางมีระบบและกวางขวางพอสมควร เพือ่พิสูจนประสิทธิภาพ อันจะนําไปสูการยอมรับนําไปใชในระบบการศึกษาอยางกวางขวางตอไป ธํารงค บัวศรี (2527 : 44) ไดกลาววา นวัตกรรมการศึกษาถูกสรางข้ึนมา เพื่อแกปญหาทางการศึกษา ลัดดา ศุขปรีดี (2523 : 19) ไดใหความหมายไววาหมายถึง ความคิด วิธีการใหม ๆ ทางการเรียนการสอน ซ่ึงรวมไปถึงแนวคิด วิธีปฏิบัติท่ีเกามาจากท่ีอ่ืน และมี ความเหมาะสมที่จะนํามาใชในการเรียนการสอนในปจจุบัน สําลี ทองธิว (2526 : 3) ใหความหมายไววา นวัตกรรมการศึกษาเปนส่ิงท่ีถูกสรางข้ึนมาเพื่อแกปญหาทางการศึกษา หรือเพ่ือปรับปรุงเปล่ียนแปลง ส่ิงท่ีมีอยูเดิมใหได มาตรฐานคุณภาพเพิ่มข้ึน ผูสรางนวัตกรรมจะคํานึงถึงวา นวตักรรมท่ีสรางข้ึนมาจะตองดกีวาของเดิมคือ จะตองไดรับประโยชนมากกวาเดิม หรือมีความะดวกมากข้ึน ไมยากตอการใช ตรงกับความตองการของผูใช บุญเกื้อ ควรหาเวช (2521 : 1) ใหความหมายไววา นวัตกรรมทางการ ศึกษาคือความคิดและการระทําใหม ๆ ในระบบการศึกษาท่ีไดรับการพิสูจนวาดีท่ีสุดใน สภาพปจจุบันเพื่อสงเสริมใหการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพมากยิ่งข้ึน โดยสรุป "นวัตกรรมการศึกษา"(Educational Innovation) คือ การนําส่ิงใหมๆ ซ่ึงอาจจะเปนความคิด วิธีการ หรือการกระทํา หรือส่ิงประดิษฐข้ึน ท้ังในสวนท่ีไมเคยมีมากอน หรือเปนการพัฒนาดัดแปลงจากส่ิงท่ีมีอยูแตเดิม ใหดีข้ึน โดยอาศัยหลักการ ทฤษฎี ท่ีไดผานการทดลองวจิัยจนเช่ือถือไดนํามาใชบังเกิดผลเพิ่มพูนประสิทธิภาพตอการเรียนรู

8  

1ประเภทของนวัตกรรมการศึกษา 1. นวัตกรรมการศึกษาท่ีเก่ียวของกับการจัดการศึกษา

เปนนวัตกรรมท่ีมีขอบเขต เกีย่วของกับการจัดการศึกษาทุกดาน ตั้งแตหลักสูตร การเรียนการสอน ส่ือและ

เทคโนโลยี ทางการศึกษา การวัดและประเมินผล และการบริหาร ทัศนา แขมมณี (2526 : 13) และวาทิต ระถี

(2531) ไดแบงประเภทนวัตกรรมการศึกษาออกเปน 5 ดาน คือ

1. นวัตกรรมทางดานหลักสูตร

2. นวัตกรรมการเรียนการสอน

3. นวัตกรรมส่ือการสอน

4. นวตักรรมการประเมินผล

5. นวัตกรรมการบริหารจัดการ

นวัตกรรมทางดานหลักสูตร

นวัตกรรมทางดานหลักสูตร เปนการใชวิธีการใหมๆ ในการพัฒนาหลักสูตรใหสอดคลองกับสภาพแวดลอม

ในทองถ่ินและตอบสนองความตองการสอนบุคคลใหมากข้ึน เนื่องจากหลักสูตรจะตองมีการเปล่ียนแปลง

อยูเสมอ เพื่อใหสอดคลองกับความกาวหนาทางดานเทคโนโลยีเศรษฐกิจและสังคมของประเทศและของ

โลก นอกจากนี้การพัฒนาหลักสูตรยังมีความจําเปนท่ีจะตองอยูบนฐานของแนวคิดทฤษฎี และปรัชญา

ทางการจัดการสัมมนาอีกดวย การพัฒนาหลักสูตรตามหลักการและวธีิการดังกลาวตองอาศัยแนวคิดและ

วิธีการใหมๆ ท่ีเปนนวัตกรรมการศึกษาเขามาชวยเหลือจดัการใหเปนไปในทิศทางท่ีตองการ นวัตกรรม

ทางดานหลักสูตรในประเทศไทย ไดแก การพัฒนาหลักสูตรดังตอไปนี้

9  

1. หลักสูตรแบบบูรณาการ (Integrated Curriculum) เปนการบูรณาการสวนประกอบของหลักสูตรเขา

ดวยกันทางดานวิทยาการในสาขาตางๆ การศึกษาทางดานจริยธรรมและสังคม โดยมุงใหผูเรียนเปนคนดี

สามารถใชประโยชนจากองคความรูในสาขาตางๆ ใหสอดคลองกับสภาพสังคมอยางมีจริยธรรม

2. หลักสูตรรายบุคคล เปนแนวทางในการพัฒนาหลักสูตรเพ่ือการศึกษาตามอัตภาพ เพ่ือตอบสนอง

แนวความคิดในการจัดการศึกษารายบุคคล ซ่ึงจะตองออกแบบระบบเพ่ือรองรับความกาวหนาของ

เทคโนโลยีดานตางๆ

3. หลักสูตรกิจกรรมหรือประสบการณ (Activity or Experience Curriculum) เปนหลักสูตรท่ีมุงเนน

กระบวนการในการจัดกิจกรรมและประสบการณใหกับผูเรียนเพื่อนําไปสูความสําเร็จ เชน กจิกรรมที่

สงเสริมใหผูเรียนมีสวนรวมในบทเรียน ประสบการณการเรียนรูจากการสืบคนดวยตนเอง เปนตน

4. หลักสูตรทองถ่ิน เปนการพัฒนาหลักสูตรท่ีตองการกระจายการบริหารจัดการการมีออกสูทองถ่ิน เพื่อให

สอดคลองกับศิลปวัฒนธรรมส่ิงแวดลอมและความเปนอยูของประชาชนท่ีมีอยูในแตละทองถ่ิน แทนท่ี

หลักสูตรในแบบเดิมท่ีใชวิธีการรวมศูนยการพัฒนาอยูในสวนกลาง และ

- การจัดหลักสูตรการศึกษาผูใหญแบบเบ็ดเสร็จ (Function Literacy)

- การจัดหลักสูตรเพ่ือใหผูเรียนเรียนรู ตามลําดับข้ันจนบรรลุเปาหมาย (Mastery Learning Curriculum)

- หลักสูตรแบบเอกัตภาพ (Individualized Curriculum)

นวัตกรรมการเรียนการสอน

เปนการใชวิธีระบบในการปรับปรุงและคิดคนพัฒนาวธีิสอนแบบใหมๆ ท่ีสามารถตอบสนองการเรียน

รายบุคคล การสอนแบบผูเรียนเปนศูนยกลาง การเรียนแบบมีสวนรวม การเรียนรูแบบ แกปญหาการพัฒนา

วิธีสอนจําเปนตองอาศัยวิธีการและเทคโนโลยีใหมๆ เขามาจัดการและสนับสนุนการเรียนการสอน ตัวอยาง

นวัตกรรมท่ีใชในการเรียนการสอน ไดแก

- การสอนแบบโมดุล (Module Teaching)

- การสอนแบบจุลภาค (Micro Teaching)

- การสอนแบบกลุมสัมพันธ (Group Process Teaching)

10  

- การสอนซอมเสริม (Remedial Teaching)

- การสอนโดยเพ่ือน สอนเพือ่น (Peers Teaching)

- การสอนแบบพ่ีสอนนอง (Monitoring) และการปรับพฤติกรรม (Behavioral Modification)

- การสอนเปนรายบุคคล (Individualized Instruction)

- การเรียนแบบรูรอบ (Mastery Learning)

- การเรียนแบบศูนยการเรียน (Learning Center)

- การสอนแบบบูรณาการ (Integrative Techniques)

- การสอน แบบสืบสวนสอบสวน (Inquiry Method)

- การสอนแบบโครงการ อาร ไอ ที (Reduced Instructional Time)

- การสอนโดยใชชุดการเรียนการสอน (Instructional Package)

- การสรางบทเรียนใหเรียนดวยตนเอง (Personalized System Instruction)

- การสอนโดยใหทางบานดูแลการฝกปฏิบัติ (Home Training)

- ชุดการสอนยอย (Manicures)

- การเรียนผานเครือขายคอมพิวเตอรและอินเตอรเน็ต

- การวจิัยในช้ันเรียน ฯลฯ

นวัตกรรมส่ือการสอน(และเทคโนโลยีการศึกษา) เนื่องจากมีความกาวหนาของเทคโนโลยีคอมพิวเตอร คอมพิวเตอรเครือขายและเทคโนโลยี โทรคมนาคม ทําใหนกัการศึกษาพยายามนาํศักยภาพของเทคโนโลยีเหลานี้มาใชในการผลิตส่ือการเรียนการสอนใหมๆ จํานวนมากมาย ท้ังการเรียนดวยตนเองการเรียนเปนกลุมและการเรียนแบบมวลชน ตลอดจนส่ือท่ีใชเพื่อสนับสนุนการฝกอบรม ตัวอยาง นวัตกรรมส่ือและเทคโนโลยีการศึกษา ไดแก - คอมพิวเตอรชวยสอน (CAI: Computer-Assisted Instruction) - มัลติมีเดีย (Multimedia)

11  

นวัตกรรมทางดานการประเมินผล เปนนวัตกรรมท่ีใชเปนเคร่ืองมือเพ่ือการวดัผลและประเมินผลไดอยางมีประสิทธิภาพและทําไดอยางรวดเร็ว รวมไปถึงการวิจัยทางการศึกษา การวิจยัสถาบัน ดวยการประยุกตใชโปรแกรมคอมพิวเตอรมาสนบัสนุนการวัดผล ประเมินผลของสถานศึกษา ครู อาจารย ตัวอยาง นวัตกรรมทางดานการประเมินผล ไดแก - การพัฒนาคลังขอสอบ - การลงทะเบียนผานทางเครือขายคอมพิวเตอร และอินเตอรเน็ต - การใชบัตรสมารทการด เพือ่การใชบริการของสถาบันศึกษา - การใชคอมพิวเตอรในการตัดเกรด - การวดัผลแบบอิงกลุมและแบบอิงเกณฑ (Formative and Summative Evaluation) - การประเมินผลเพื่อแกขอ บกพรอง (Diagnostic Evaluation) - การเล่ือนช้ันโดยอัตโนมัติ (Automatic Promotion) - การประเมินผลกอนเรียน (Pre-test) นวัตกรรมทางดานการประเมินผลนับเปนเร่ืองท่ีมีการพัฒนาอยางตอเนื่อง แตก็มีเหมือนบางสถาบันการศึกษาเทานัน้ท่ีสามารถใหบริการได เนื่องจากบางสถาบันยงัไมมีความพรอมดานอุปกรณ เครือขายคอมพิวเตอร และขาดบุคลากร ท่ีมีความอํานวยดานการออกแบบระบบและการพัฒนาเครือขาย ซ่ึงตองอาศัยระยะเวลาอีกชวงหนึ่งท่ีจะพัฒนาระบบใหเหมาะสมกับการใชงานในสถาบัน

นวัตกรรมการบริหารจัดการ

เปนการใชนวตักรรมท่ีเกี่ยวของกับการใชสารสนเทศมาชวยในการบริหารจัดการ เพือ่การ ตัดสินใจของ

ผูบริหารการศึกษาใหมีความรวดเร็วทันเหตุการณ ทันตอการเปล่ียนแปลงของโลก นวัตกรรมการศึกษาท่ี

นํามาใชทางดานการบริหาร เชน

- การจัดการศึกษาแบบเปด (Open University)

- การจัดการศึกษาตามแนวมานุษนยิม (Humanistic Education)

12  

- การจัดตารางสอนแบบยืดหยุน (Flexible Scheduling)

- การจัดการศึกษานอกโรงเรียน (Non-Formal Education)

- การจัดโรงเรียนหมูบานเด็ก (Summer Hill School)

- การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School)

- การจัดโรงเรียนแบบไมแบงช้ัน (Non-Graded School)

- การเกณฑเดก็สองกลุมอาย ุ

และจะเกีย่วของกับระบบการจัดการฐานขอมูลในหนวยงานสถานศึกษา เชน ฐานขอมูล นักเรียน นักศึกษา

ฐานขอมูล คณะอาจารยและบุคลากร ในสถานศึกษา ดานการเงิน บัญชี พัสดุ และครุภัณฑ ฐานขอมูลเหลานี้

ตองการออกระบบท่ีสมบูรณมีความปลอดภัยของขอมูลสูง นอกจากน้ียังมีความเก่ียวของกับสารสนเทศ

ภายนอกหนวยงาน เชน ระเบียบปฏิบัติ กฎหมาย พระราชบัญญัติ ท่ีเกี่ยวกับการจัดการศึกษา ซ่ึงจะตองมีการ

อบรม เก็บรักษาและออกแบบระบบการสืบคนท่ีดีพอซ่ึงผูบริหารสามารถสืบคนขอมูลมาใชงานไดทันที

ตลอดเวลา การใชนวัตกรรมแตละดานอาจมีการผสมผสานท่ีซอนทับกนัในบางเร่ือง ซ่ึงจําเปนตองมีการ

พัฒนารวมกันไปพรอมๆ กันหลายดาน การพัฒนาฐานขอมูลอาจตองทําเปนกลุมเพือ่ใหสามารถนํามาใช

รวมกันไดอยางมีประสิทธิภาพ

2. นวัตกรรมการศึกษาท่ียึดแนวความคดิพ้ืนฐานเปนหลัก

สามารถแบงไดเปน 4 ประเภท คือ (บุญเกือ้ ควรหาเวช. 2520: 10-11)

2.1 ความแตกตางระหวางบุคคล (Individual Difference)

2.2 ความพรอม (Readiness)

2.3 การใชเวลาเพื่อการศึกษา (Use of Time)

2.4 การขยายตัวทางดานวิชาการและการเปล่ียนแปลงจํานวนประชากร

13  

2.1 ความแตกตางระหวางบุคคล (Individual Difference)

การจัด การศกึษาตามแผนการศึกษาแทบทกุฉบับ มุงใหความสําคัญในเร่ืองความแตกตางระหวาง บุคคลโดย

พิจารณาความถนัด ความสนใจ ความสามารถ ตลอดจนบุคลิกลักษณะของผูเรียน แตละคนเปนเกณฑ

นวัตกรรมการศึกษาท่ีเกิดข้ึนเพื่อสนองแนวคิดพื้นฐานดานนี้มีหลายอยางคือ

2.1.1 การเรียนแบบไมแบงช้ัน (Non-Graded School)

2.1.2 เคร่ืองสอน (Teaching Machine)

2.1.3 บทเรียนสําเร็จรูปหรือบทเรียนดวยตนเอง (Programmed Text Book or Programmed Instruction)

2.1.4 ส่ือประสม (Multi-media) หรือชุดการสอน (Learning Packages)

2.1.5 การสอนแบบเปนคณะ (Team Teaching)

2.1.6 การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School)

2.1.7 คอมพิวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction)

2.1.8 ชุดการสอนยอย (Manicures)

2.2 ความพรอม (Readiness)

ความพรอมสามารถสรางข้ึนไดในตัวผูเรียน ดังนั้นการจดัลําดับเนื้อหา ผนวกกับการนํา นวัตกรรมท่ี

เหมาะสมมาใชจะชวยสรางความพรอม ไดอยางดี นวัตกรรมการศึกษาท่ีเกิดข้ึนเพื่อสนองแนวความคิด

พื้นฐานดานนี้ มีหลายอยางดงันี้

2.2.1 ศูนยการเรียน (Learning Center)

2.2.2 การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School)

2.2.3 การปรับปรุงการสอนสามช้ัน (Instructional Development in Three Phases)

14  

2.3 การใชเวลาเพื่อการศึกษา (Use of Time) แนวการจัดหนวยเวลา สําหรับการเรียนการสอนในปจจบัุนยึดถือความสัมพันธ ของเวลา กับลักษณะเนื้อหาของแตละ วิชานั่นคือ เนื้อหาวิชาเปนตัวแปรหลัก สวนเวลาเปนตัวแปรตามซ่ึงแตกตางจากแนวการจัด แบบเดิมมาก ดังนั้นแตละวชิาจึงมีชวงเวลาการสอนไมเทากัน และสถานท่ีเรียนก็ไมจํากัดอยู เฉพาะในหองเรียนเทานั้น นวัตกรรมการศึกษาท่ีสนองแนวคิด พืน้ฐานดานนี้ ไดแก 2.3.1 การจัดตารางสอนแบบยืดหยุน (Flexible Scheduling) 2.3.2 มหาวิทยาลัยเปด (Open University) 2.3.3 แบบเรียนสําเร็จรูป (Programmed Text Book) 2.3.4 การเรียนทางไกล (Distance Education) และการเรียน ทางไปรษณยี (Mailed Education)

2.4 การขยายตัวทางดานวิชาการและการเปล่ียนแปลงจํานวนประชากร

ปจจุบันนีก้ารขยายตัวทางดานวิชาการมีมากและ รวดเร็วมากมีการคิดคนวิชาการใหม ๆ แปลก ๆ เพื่อ

สนองตอบความตองการของสังคม โดยเฉพาะวิชาการดานวิชาชีพ และการ ใชเวลาในการเรียนก็แตกตาง

จากเดิมมาก วชิาท่ีใชเวลาเรียนส้ัน ๆ ซ่ึงอาจอยูในลักษณะ การฝกอบรม การเสริมความรู การศึกษาแบบ

อิสระ มีเพิ่มมากข้ึนจํานวนผูเรียนก็เปล่ียนไป คือ แตเดมิอัตราการเพ่ิมของประชากรมีนอย ระยะหลัง ๆ การ

เพิ่มมีมากเนื่องจากอัตรา การเกิดสูง แตในปจจุบันการคุมกําเนิดไดผลมาก อัตราการเกิดก็ต่าํทําใหอัตราการ

เพิ่ม ของประชากรนอยดวย นวัตกรรมท่ีนาํมาใชจัดการศึกษา จึงแตกตางกันไป ตามองคประกอบ เหลานั้น

นวัตกรรมการศึกษาท่ีเกิดข้ึนเพื่อสนองแนวความคิดพื้นฐานดานนี้ มีดังนี้

2.4.1 มหาวิทยาลัยเปด (Open University)

2.4.2 การเรียนทางส่ือมวลชน (Mass Communication Education) อันไดแก การเรียนทางวิทยุ การเรียนทาง

โทรทัศน การเรียนทางไปรษณีย ตลอดจนการเรียนจากส่ืออิเล็กทรอนิกสตาง ๆ

2.4.3 ส่ือประสม (Multi-Media) หรือ ชุดการสอน (Learning Packages)

แนวคิดพ้ืนฐานของนวัตกรรมทางการศึกษา 3ปจจยั สําคัญท่ีมีอิทธิพลอยางมาก ตอวิธีการศึกษา ไดแกแนวความคิดพื้นฐานทางการศึกษาท่ีเปล่ียนแปลงไป อันมีผลทําใหเกิดนวัตกรรมการศึกษาท่ีสําคัญๆ พอจะสรุปได4 ประการ คือ 41. ความแตกตางระหวางบุคคล (Individual Different) การ จัดการศึกษาของไทยไดใหความสําคัญในเร่ืองความแตกตางระหวางบุคคลเอาไว อยางชัดเจนซ่ึงจะเห็นไดจากแผนการศึกษาของชาติ

15  

5- การเรียนแบบไมแบงช้ัน (Non-Graded School) 6- แบบเรียนสําเร็จรูป (Programmed Text Book) - เคร่ืองสอน (Teaching Machine)

7- การสอนเปนคณะ (Team Teaching) - การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School) 

- เคร่ืองคอมพิวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction) 

2. ความพรอม (Readiness) เดิมที เดียวเชื่อกันวา เด็กจะเร่ิมเรียนไดก็ตองมีความพรอมซึ่งเปนพัฒนาการตาม

ธรรมชาติ แตในปจจุบันการวิจัยทางดานจิตวิทยาการเรียนรู ชี้ใหเห็นวาความพรอมในการเรียนเปนส่ิงที่สรางขึ้นได ถาหาก

สามารถจัดบทเรียน ใหพอเหมาะกับระดับความสามารถของเด็กแตละคน วิชาที่เคยเช่ือกันวายาก และไมเหมาะสม

สําหรับเด็กเล็กก็สามารถนํามาใหศึกษาได นวัตกรรมที่ตอบสนองแนวความคิดพื้นฐานนี้ไดแก ศูนยการเรียน การจัด

โรงเรียนในโรงเรียน นวัตกรรมที่สนองแนวความคิดพื้นฐานดานน้ี เชน 

- ศูนยการเรียน (Learning Center) 

- การจัดโรงเรียนในโรงเรียน (School within School) 

- การปรับปรุงการสอนสามชั้น (Instructional Development in 3 Phases) 

3. การใชเวลาเพ่ือการศึกษา แตเดิมมาการจัดเวลาเพ่ือการสอน หรือตารางสอนมักจะจัดโดยอาศัยความสะดวก

เปนเกณฑ เชน ถือหนวยเวลาเปนชั่วโมง เทากันทุกวิชา ทุกวันนอกจากนั้นก็ยังจัดเวลาเรียนเอาไวแนนอนเปนภาคเรียน

เปนป ในปจจุบันไดมีความคิดในการจัดเปนหนวยเวลาสอนใหสัมพันธกับลักษณะของแต ละวิชาซึ่งจะใชเวลาไมเทากัน

บางวิชาอาจใชชวงส้ันๆ แตสอนบอยคร้ัง การเรียนก็ไมจํากัดอยูแตเฉพาะในโรงเรียนเทานั้น นวัตกรรมที่สนอง

แนวความคิดพื้นฐานดานนี้ เชน 

- การจัดตารางสอนแบบยืดหยุน (Flexible Scheduling) 

- มหาวิทยาลัยเปด (Open University) 

- แบบเรียนสําเร็จรูป (Programmed Text Book) 

- การเรียนทางไปรษณีย 

16  

84. ประสิทธิภาพในการเรียน การ ขยายตวัทางวิชาการ และการเปล่ียนแปลงของสังคม ทําใหมีส่ิงตางๆ ท่ีคนจะตองเรียนรูเพิ่มข้ึนมาก แตการจัดระบบการศึกษาในปจจบัุนยังไมมีประสิทธิภาพเพยีงพอจึงจําเปนตอง แสวงหาวิธีการใหมท่ีมีประสิทธิภาพสูงข้ึน ท้ังในดานปจจยัเกี่ยวกับตัวผูเรียน และปจจยัภายนอก นวัตกรรมในดานนี้ท่ีเกิดขึน้ เชน  

- มหาวิทยาลัยเปด

- การเรียนทางวิทยุ การเรียนทางโทรทัศน

- การเรียนทางไปรษณีย แบบเรียนสําเร็จรูป

- ชุดการเรียน  

นวัตกรรมการศึกษาท่ีนาสนใจ

การนํานวัตกรรมมาใชในวงการศึกษาเรียกวา “นวตักรรมการศึกษา” (Educational Innovation)

หมายถึง นวัตกรรมท่ีจะชวยใหการศกึษาและการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพดียิ่งข้ึน ผูเรียนสามารถเกิด

การเรียนรูไดอยางรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกวาเดิม เกดิแรงจูงใจในการเรียนดวยนวัตกรรมเหลานั้น

และประหยัดเวลาในแพรหลายแลวและประเภทท่ีกําลังเผยแพร เชน บทเรียนคอมพวิเตอรชวยสอน การใช

แผนวดีิทัศนเชิงโตตอบ ส่ือหลายมิติ เปนตน

ส่ือประสม (Multi Media)

ส่ือประสม หมายถึง การนําเอาส่ือหลาย ๆ ประเภทมาใชรวมกันทั้งวัสดุ อุปกรณ และวิธีการเพื่อให

เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดในการเรียนการสอน โดยการใชส่ือแตละอยางตามลําดับข้ันตอน

ของเนื้อหา และในปจจุบันมีการนําคอมพิวเตอรมาใชรวมดวยเพื่อการพลิกหรือการควบคุมการทํางานของ

อุปกรณตาง ๆ ในการเสนอขอมูลท้ังตัวอักษร ภาพกราฟก ภาพถาย ภาพเคล่ือนไหวแบบวีดิทัศน และเสียง

17  

จากความหมาย ของคําวาส่ือประสม นักเทคโนโลยีการศึกษาไดแบงส่ือประสมออกเปน

2 กลุม คือ

• ส่ือประสม (Multimedia 1) เปนส่ือประสมท่ีใชโดยการนาํส่ือหลายประเภทมาใชรวม กันในการเรียนการสอน เชน นําวดีิทัศนมาสอนประกอบการบรรยายของผูสอนโดยมีส่ือส่ิงพิมพ

ประกอบดวย หรือการใชชุดการเรียนหรือชุดการสอน การใชส่ือประสมประเภทน้ีผูเรียนและส่ือจะไมมี

ปฏิสัมพันธโตตอบกัน และจะมีลักษณะเปน “ส่ือหลายแบบ”

• ส่ือประสม (Multimedia 2) เปนส่ือประสมท่ีใชคอมพิวเตอรเปนฐานในการเสนอสาร สนเทศหรือการผลิตเพื่อเสนอขอมูลประเภทตาง ๆ เชนภาพนิ่ง ภาพเคล่ือนไหว ตัวอักษรและเสียงใน

ลักษณะของส่ือหลายมิติ โดยท่ีผูใชมีการโตตอบกับส่ือโดยตรง

การนําส่ือประสมมาใชในการศึกษา ส่ือประสมมีประโยชนในดานการศึกษาหลาย ๆ ประการ เชน เปนการดึงดูดความสนใจ ของ

ผูเรียน เปนการใหสารสนเทศท่ีหลากหลาย สนับสนุนการจัดการเรียนการสอนแบบรายบุคคลไดเปนอยาง

ดี ท่ีสําคัญชวยใหผูเรียนสามารถตรวจสอบยอนหลังและแกไขจุดออนในการเรียนได ซ่ึงเราสามารถใชส่ือ

ประสมเพื่อการศึกษาไดในลักษณะตาง ๆ เชน

1. เปนเกมเพื่อการศึกษา คือ การใชเกมในลักษณะของส่ือประสมซ่ึงจะเปนส่ิงท่ีดึงดูด ความสนใจของผูเรียนไดเปนอยางดนีอกเหนือไปจากความสนุกสนานจากการเลนเกมตามปกติ

เกมตาง ๆ จะมีการสอดแทรกความรูดานตาง ๆ เชน คําศัพท ความหมายของวัตถุ แผนท่ีทางภูมิศาสตร การ

ฝกทักษะดานความเร็วในการคิดคํานวณ ฯลฯ

เกมเพื่อการศึกษาเกมหน่ึงท่ีไดรับความนยิมเปนอยางมากเพ่ือใหความรูดานภูมิศาสตรและฝกทักษะ

ดานการคนหาไดแก เกม ช่ือ Where in the World is Carmen Santiago เปนตน

2. การสอนและการทบทวน คือ การใชส่ือประสมเพ่ือการสอนและทบทวนซ่ึงมีดวยการ หลายรูปแบบ เชน การฝกสะกดคํา การคิดคํานวณ และการเรียนภาษา ผูเรียนจะมีโอกาสเรียนรูจากการสอน

ในเนื้อหา และฝกปฏิบัติเพื่อทบทวนไปดวยในตัว จนกวาจะเรียนเน้ือหาในแตละตอนไดเปนอยางดแีลวจึง

เร่ิมในบทใหมตามหลักของการสอนใชคอมพิวเตอรชวย เชน การเรียนภาษาตางๆ

3. สารสนเทศอางอิง คือ ส่ือประสมท่ีใชสําหรับสารสนเทศอางอิงเพื่อการศึกษามักจะ

18  

บรรจุอยูในแผนซีดี – รอม เนื่องจากสามารถบรรจุขอมูลไดเปนจํานวนมาก โดยจะเปนลักษณะเนื้อหานานา

ประเภทอาทิเชน สารนุกรม พจนานกุรม แผนท่ีโลก ปฏิทินประจําป สารทางการแพทย ประวัติศาสตร ฯลฯ

ส่ือหลายมิติ (Hypermedia)

ส่ือหลายมิติ คือ การเสนอขอมูลเพื่อใหผูรับสามารถรับสารสนเทศในรูปแบบตาง ๆ ท่ีส่ือเสนอได

โดยการเช่ือมโยงขอมูลจากรูปแบบหนึ่งไปยังอีกรูปแบบหน่ึงไดในทันทีดวยความรวดเร็ว ซ่ึง “ส่ือหลายมิต”ิ

(Hypermedia) นี้ไดพัฒนามาจาก “ขอความหลายมิต”ิ (Hypertext) ซ่ึงเปนการเสนอเพยีงขอความตัวอักษร

ภาพกราฟกและเสียงท่ีมีมาแตเดิม

ลักษณะของขอความหลายมิติ (Hypertext)

ขอความหลายมิติ (Hypertext) เปนระบบยอยของ ส่ือหลายมิต(ิHypermedia) เปนการนําเสนอ

สารสนเทศท่ีผูอานไมจําเปนตองอานเนื้อหาในมิติเดียวเรียงลําดับกันในแตละบทตลอดท้ังเลม โดยผูอาน

สามารถขามไปอานหรือคนควาขอมูลท่ีสนใจในตอนใดก็ได โดยไมจําเปนตองเรียงตามลําดับ

(น้ําทิพย วภิาวิน, 2542 : 53 ; วิเศษศักดิ์ โคตรอาชา และคณะ , 2542 : 53) ลักษณะของ Hypertext ท่ีเห็นกนั

โดยท่ัวไป เชน Help ของ Windows ซ่ึงจะมีขอความอธิบายในเร่ืองหน่ึงอยู แตเม่ือมีคําเฉพาะหรือคําท่ี

สามารถอธิบายในรายละเอียดไดอีก คํานัน้จะถูกเช่ือมไปยังขอความหรือไฟลอีกไฟลหนึ่งเพื่อใหผูใชเรียกดู

(ธนะพัฒน ถึงสุข และ ชเนนทร สุขวารี, ม.ป.ป : 84)

รูปแบบของขอความหลายมิติมีลักษณะของการเสนอเนื้อหาที่ไมเปนเสนตรงในมิติเดยีว ผูอาน

สามารถอานเนื้อหาขอมูลในมิติอ่ืน ๆ ไดโดยไมจําเปนตองเรียงลําดับตามเน้ือหา ท้ังนี้เพราะ ขอความหลาย

มิติมีการตัดขอมูลเปนสวนยอยเปนตอน ๆ เรียกวา “จุดตอ” (nodes) และเม่ือผูอานเรียกจดุตอข้ึนมาอานเรา

เรียกวา “การเลือกอาน” (browse)

จุดตอท่ีผูอานจะเรียกมาใชอานนั้นกเ็ม่ือจุดตอนั้นมีความเกี่ยวของกับขอมูลหรือเนื้อหาที่กําลังอาน

อยูนั้น จดุตออาจจะประกอบดวยคําเพียง 2 – 3 คํา หรือเปนขอมูลเนื้อหาเกี่ยวกับเร่ืองนั้นก็ได

19  

การติดตอกันของจุดตอนี้เกดิจากการ “เช่ือมโยง” (link) ซ่ึงผูอานสามารถกระโดดขามจากจดุตอ

หนึ่งไปยังอีกจุดตอหนึ่งไดโดยการคลิกเมาสท่ี “ปุม” (button) ซ่ึงอาจทําไวในลักษณะตัวอักษรดาํหนา

ตัวอักษรสี ตวัขีดเสนใต แถบดํา จุดดํา สัญลักษณ เชน อาจเปนรูปตาถาตองการแสดงจุดตอของรูปภาพ หรือ

ทําเปนรูปลําโพง หรือไมโครโฟนเพื่อเสนอเสียงพูดหรือเสียงดนตรีกไ็ด

ขอมูลท่ีบรรจุในขอความหลายมิติอาจเปรียบเทียบไดเสมือนกับเปนบัตรหรือแผนฟลมใสหลาย ๆ

แผนท่ีวางซอนกันเปนช้ัน ๆ (Stacks) ในแตละแผนจะบรรจุขอมูลแตละอยางลงไว โดยท่ีแผนแรกจะเปน

ขอมูลเร่ิมตนเพื่อใหอานและสามารถใชเปนรายการเพือ่พาดพิงหรือคนควาไปถึงขอมูลในแผนอ่ืน ๆ ตอไป

ขอมูลเพิ่มเติมยอย ๆ หรือจดุตอนี้จะปรากฏในกรอบเล็กหรือหนาตางเพื่ออธิบายขอมูลเร่ิมตนนั้นใหกระจาง

แจงยิ่งข้ึน และจะดึงออกมาไดมากนอยเทาไรก็ไดตามความตองการตอจากนั้นผูอานก็สามารถขามไปอาน

เนื้อหาขอมูลท่ีสนใจตอไปได และสามารถดึงจุดตอออกมาใชไดทุกเวลาตามตองการ

จากความหมายและลักษณะของส่ือหลายมิติท่ีไดทราบไปแลวนัน้วาจะเสนอขอมูลในลักษณะ

ตัวอักษร ภาพกราฟกอยางงาย ๆ ตอมาเม่ือมีการพัฒนาขอความหลายมิติใหสามารถบรรจุขอมูลได

หลากหลายประเภทขึน้จึงไดช่ือวาเปน “ไฮเปอรมีเดีย” (Hypermedia) หรือตามศัพทบัญญัติของ

ราชบัณฑิตยสถานวา “ส่ือหลายมิติ”

ส่ือหลายมิติ (Hypermedia) เปนการขยายแนวความคิดของขอความหลายมิติในเร่ืองของการเสนอ

ขอมูลในลักษณะไมเปนเสนตรง และเพิ่มความสามารถในการบรรจุขอมูลในลักษณะของภาพเคล่ือนไหว

แบบวีดทัิศน ภาพกรกฟกท่ีเปนภาพนิ่งและภาพเคล่ือนไหว ภาพสามมิติ ภาพถาย เสียงพูด เสียงดนตรี เขาไว

ในเนื้อหาดวย เพื่อใหผูใชหรือผูเรียนสามารถเขาถึงเนื้อหาเร่ืองราวในลักษณะตาง ๆ ไดหลายรูปแบบมาก

ข้ึนกวาเดิม (กดิานันท มลิทอง. 2540: 269)

ส่ือหลายมิติ (Hypermedia) เปนเทคนิคท่ีตองการใชส่ือผสมอ่ืนๆ ท่ีคอมพิวเตอรสามารถนําเสนอ

ไดในรูปแบบตางๆ ไดท้ัง ขอความ เสียง ภาพนิ่ง และภาพเคล่ือนไหว (น้ําทิพย วภิาวิน, 2542: 53)

Hypermedia เปนการขยายแนวความคิดจาก Hypertext อันเปนผลมาจากพัฒนาการของเทคโนโลยี

คอมพิวเตอรท่ีสามารถผสมผสานส่ือและอุปกรณหลายอยางใหทํางานไปดวยกนั (วิเศษศักดิ์ โคตรอาชา

และคณะ, 2542: 53)

20  

จุดประสงคของการใชส่ือหลายมิติ ( Hypermedia)

1. ใชเปนเคร่ืองมือในการสืบคน (Browsing) สืบไปในขอมูลสารสนเทศหรือบทเรียนตางๆ 2. ใชเพื่อการการเช่ือมโยง (Linking) โดยผูใชสามารถเช่ือมโยงแฟมขอมูลตางๆ ภายในระบบ

เดียวกัน ตลอดจนเช่ือมตอไปยังเครือขายภายนอก เชน การเช่ือมตอกบั Intranet Internet เปนตน

3. ใชในการสรางบทเรียน (Authoring) สรางโปรแกรมนําเสนอรายงานสารสนเทศตางๆ ซ่ึงถือวาเปนโปรแกรมท่ีมีความนาสนใจ เนือ่งจากสามารถนําเสนอไดท้ังภาพ เสียง และภาพเคล่ือนไหว

(วิเศษศักดิ์ โคตรอาชา และคณะ, 2542: 56)

ส่ือหลายมิติกับการเรียนการสอน

จากความสามารถของส่ือหลายมิติท่ีชวยใหผูใชสามารถสืบคนขอมูลท่ีเช่ือมโยงถึงกันได

หลากหลายรูปแบบไดอยางรวดเร็วนี้เอง ทําใหมีสถาบันการศึกษาหลายแหงมีการใชส่ือหลายมิติในการเรียน

การสอนในระดับช้ันและวิชาเรียนตาง ๆ แลวในปจจุบัน

ตัวอยางการใชส่ือหลายมิติในการเรียนการสอน เชน โรงเรียนฟอเรสตฮลิล เมืองแกรนด แรพดิส

มลรัฐมิชิแกน สหรัฐอเมริกา ไดใชส่ือหลายมิติตั้งแตป ค.ศ. 1990 เปนตนมา โดยใชในลักษณะบทเรียนส่ือ

หลายมิติ โดยครูและนักเรียนไดรวมกันสรางบทเรียนเกีย่วกับการถูกทําลายของปาฝนในเขตรอน โดย

เร่ิมตนดวยการคนควาหาเนือ้หาขอมูลจากหองสมุดแลวรวบรวมภาพถาย ภาพเคล่ือนไหว และเสียงจาก

แหลงคนควาตาง ๆ มาเปนขอมูล แลวทําการสรางบทเรียนโดยการใช HyperCard และอุปกรณตาง ๆ ใน

การบันทึกขอมูลเชน ใชเคร่ืองกราดภาพในการบันทึกภาพถาย สวนภาพเคล่ือนไหวและเสียงใชเคร่ือง

คอมพิวเตอรตอกับเคร่ืองเลนแผนวดีิทัศน และเนื้อหาบางสวนบันทึกจากแผนซีดี – รอมดวย เนื้อหาถูก

เช่ือมโยงโดย “ปุม” เพื่อใหผูเรียนสามารถมีปฏิสัมพันธกับบทเรียนโดยการเลือกเรียนและศึกษาเนือ้หา

ตามลําดับท่ีตนตองการ นอกจากนี้ ยังมีการเขียนบทเรียนการสอนใชคอมพิวเตอรชวยในลักษณะส่ือหลาย

มิติโดยการใชโปรแกรมสําเร็จรูปตาง ๆ เชน Tool Book และ Author Ware ดวย 

 

21  

ประโยชนของสื่อหลายมิติในการเรียนการสอน

ในการเรียนบทเรียนท่ีเขียนในลักษณะส่ือหลายมิติผูเรียนสามารถเรียนรูขอมูลจาก บทเรียนได

มากมายหลายประเภทในลักษณะตาง ๆ กนัดังนี ้

1. เรียกดูความหมายของคําศัพท ท่ีผูเรียนยังไมเขาใจไดทันที 2. ขยายความเขาใจในเนื้อหาบทเรียนดวยการ

- ดูแผนภาพหรือภาพวาด - ดูภาพถาย ภาพนิ่ง และภาพเคล่ือนไหวท่ีบันทึกจากเคร่ืองเลนแผนวดีทัิศน - ฟงเสียงคําอธิบายท่ีเปนเสียงพูด หรือฟงเสียงดนตรี เสียง special effect

3. ใชสมุดบันทึกท่ีมีอยูในโปรแกรมเพื่อบันทึกใจความสําคัญของบทเรียน 4. ใชเคร่ืองมือสําหรับการวาดภาพในโปรแกรมน้ันเพื่อวาด แผนท่ีมโนทัศน (concept map) ของ

ตนเพ่ือใหเขาใจบทเรียนไดงายยิ่งข้ึน 5. สามารถเช่ือมโยงขอมูลตาง ๆ ท่ีสนใจข้ึนมาอานหรือดูเพิ่มเติมไดโดยสะดวก 6. ใชแผนท่ีระบบ (system map) เพื่อดวูาขณะนี้กําลังเรียนอยูตรงสวนใดของบทเรียนและเพื่อ

ชวยในการดวูาจะเรียนในสวนใดของบทเรียนตอไป

ซีดี – รอม (Compact Disc – Read Only Memory: CD ROM)

ซีดี –รอม เปนส่ือบันทึกประเภทส่ือแสง (optical media) ท่ีทําการบันทกึและอานขอมูลดวยแสง

เลเซอรไดหลากหลายรูปแบบมีลักษณะเปนแผนพลาสตกิกลม เสนผาศูนยกลาย 4.75 นิ้ว ผิวหนาดวยโลหะ

สะทอนแสงเพื่อปองกันขอมูลท่ีบันทึกไว สามารถบันทึกขอมูลไดมากถึง 680 เมกะไบต ผูใชสามารถอาน

ขอมูลจากแผนไดเพยีงอยางเดียวโดยไมสามารถเปล่ียนแปลงหรือลบขอมูลเหลานั้นได ซีดี – รอมนั้นก็คือ

ส่ือบันทึกท่ีเราเรียกกนัวา “แผนซีดี” ท่ีมาจากคําภาษาอังกฤษวา “Compact Disc”

คุณสมบัตขิองซีดี-รอม

ซีดีรอมเปนส่ือท่ีมีคุณสมบัติท่ีเปนขอไดเปรียบส่ืออ่ืนมากมายหลายประการ ไดแก

1. ความจุขอมูลมหาศาล ซีดี-รอม แผนหนึ่งสามารถบรรจุขอมูลไดมากถึง 680 เมกะไบต

เปรียบเทียบไดกับ หนังสือ 250,000 หนา หรือขอความในกระดาษพิมพดีดจํานวน 300,000 แผน

22  

2. บันทึกขอมูลนานาประเภท เนื่องจากการบันทึกขอมูลลงบนแผนซีด ี– รอมอยูในระบบดิจิทัล จึง

สามารถบันทึกขอมูลในลักษณะตัวอักษร ภาพถายสีและขาวดํา ภาพเคลื่อนไหว ภาพ

กราฟก เสียงพดู และสียงดนตรี ไดอยางมีคุณภาพสูง

3. การสืบคนฉับไว แมวาซีดี รอม จะบรรจุขอมูลจํานวนมหาศาลไวกต็าม แตการคนหาขอมูลใน

แผนซีดี – รอมอยูในลักษณะ “เขาถึงโดยสุม” ซ่ึงเปนการเขาถึงขอมูลโดยใชเวลาในการคนหาไดรวดเร็ว

เทากันหมดไมวาขอมูลนั้นจะอยูในท่ีใดของแผน

4. มาตรฐานสากล แผนซีดี – รอม อยูในรูปแบบมาตรฐานท่ีมีขนาดและลักษณะเดยีว กันกนัหมดจึงทําใหสามารถใชกับหนวยขับซีดี-รอมหรือเคร่ืองเลนซีดี-รอม ท่ัวไปไดเหมือน ๆ กนั

5. ราคาไมแพง จากความนิยมใชซีดี – รอมในปจจุบัน จึงทําใหการผลิตแผนและ เคร่ืองเลนจํานวนมากมีตนทุนท่ีต่ําลง แผนและเคร่ืองเลนซีดี-รอมทุกวนันี้จึงมีราคาลดลงมากจนสามารถซ้ือ

หามาใชกนัไดอยางแพรหลายท่ัวไป

6. อายุการใชงานนาน กลาวกันวาแผนซีด-ีรอม จะมีอายใุชงานทนทานไดนานตลอด ไปโดยท่ีแผนไมฉีกขาดและไมมีรอยขูดขีดของหัวเข็มเนื่องจากใชแสงเลเซอรในการอานขอมูล ถึงแมจะมี

คราบสกปรกจากรอยน้ิวมือหรืฝุนละออกก็สามารถทําความสะอาดได

7. ความคงทนของขอมูล ซีดี-รอมเปนส่ือท่ีไมกระทบกระเทือนตอสนามแมเหล็กจึง ทําใหขอมูลอยูคงท่ีตอลดไป และท่ีสําคัญคือ ไมติดไวรัสเนื่องจากไมสามารถบันทึกทับได

8. ประหยดั เม่ือเทียบขนาดเน้ือท่ีการบันทึกขอมูลระหวางแผนซีด-ีรอมกับแผน บันทึกแลวจะเห็นไดวาซีด-ีรอมแผนหนึ่งสามารถบรรจุขอมูลไดมากกวาแผนบันทึกหลายรอยเทา

9. ความสะดวก เนื่องจากซีด-ีรอม เปนแผนท่ีมีขนากเล็ก จึงทําใหไมเปลืองเนื้อท่ีใน การเก็บ สามารถพกพาไปใชในสถานท่ีตาง ๆ ไดโดยสะดวก

ประเภทของขอมูลบนซีดี-รอม

ซีดี-รอมในปจจุบันมีการบันทึกขอมูลทุกประเภทลงบนแผนเพื่อการใชในลักษณะ “ส่ือประสม”

ขอมูลอาจมีอยูเพียงลําพังหรือรวมอยูกับขอมูลประเภทอ่ืน ๆ ก็ได ประเภทตาง ๆ ของขอมูลมีดังนี้

23  

1. ตัวอักษร ขอมูลในลักษณะตัวอักษรเปนประเภทของขอมูลพื้นฐานท่ีนิยมบันทึกลงซีดี-รอมซ่ึง

บันทึกไดมากสุดถึง 680 ลานอักขระ

2. เสียง เสียงท่ีบันทึกลงซีด-ีรอมมีอยูมากมายหลายประเภท โดยสามารถใชบันทึกเสียง แบบ ADPCM ไดมากสุดถึง 18 ช่ัวโมง นบัต้ังแตเสียบบ๊ีบจนถึงเสียงดนตรี

3. ภาพกราฟก ภาพกราฟกท่ีบันทึกลงบนแผนซีดี-รอมเปนไดท้ังภาพถายและภาพวาด ลายเสนท่ีเปนภาพนิ่งและภาพเคล่ือนไหวทําจากโปรแกรมตาง ๆ ซ่ึงบันทึกอยูในสาระบบยอยแยกตางหาก

จากแฟมขอมูลท่ีเปนตัวอักษรหรือเสียง

4. วีดีทัศน การบันทึกภาพวดีทัิศนท่ีใชเลนในเวลา 1 วินาทีตองใชเนื้อท่ีบรรจุขอมูลถึง 22 - 27 เมกะไบตเลยทีเดยีว จึงทําใหซีด-ีรอมแผนหนึ่งท่ีมีความจุ 680 เมกะไบตสามารถบรรจุภาพวดีิทัศน

ไดเพยีง 30 วนิาทีเทานั้น

ซีดี-รอม เพื่อการศึกษา

เนื่องจากซีด-ีรอม เปนส่ือท่ีสามารถบันทึกขอมูลไดหลากหลายรูปแบบ ท้ังตัวอักษร ภาพกราฟก

ภาพกราฟกเคล่ือนไหว ภาพเคล่ือนไหวแบบวีดิทัศนและเสียง จึงทําใหเหมาะในการบันทึกสารสนเทศนานา

ประเภทลงไวในแผนเพื่อความรูและความบันเทิง สําหรับดานการศึกษานั้นไดมีการบันทึกเนื้อหาท้ังท่ีให

ความรูท่ัว ๆ ไปและเพ่ือการสอนโดยตรงไดในลักษณะของการสอนใชคอมพิวเตอรชวย ซ่ึงซีดีรอมที่

สามารถนํามาใชในการใหความรูและการสอนมีตัวอยางดังนี ้

- ใชเพื่อสอนอาน - ใชเพื่อเปนเกมการศึกษา - ใหความรู/ฐานขอมูล - กฤตศิลป - ดนตรี - ทองเทียว

24  

ความจริงเสมือน (Virtual Reality: VR)

ความจริงเสมอืน (Virtual Reality) หรือท่ีเรียกกันยอ ๆ วา “ วีอาร ” (VR) เปนกลุมเทคโนโลยีเชิง

โตตอบท่ีผลักดัน ใหผูใชเกดิความรูสึกของการเขารวมอยูภายในส่ิงแวดลอมท่ีไมไดมีอยูจริงท่ีสรางข้ึนโดย

คอมพิวเตอร พัฒนาการของความเปนจริงเสมือนไดรับอิทธิพลมาจากแนวความคิดงาย ๆ แตมีอํานาจมาก

เกี่ยวกับการที่จะเสนอสารสนเทศอยางไรใหดีท่ีสุด คือ ถาผูออกแบบสามารถใหประสาทสัมผัสของมนุษยมี

ความคอยเปนคอยไปในปฏิสัมพันธกับโลกทางกายภาพซึ่งเปนส่ิงท่ีอยูลอมรอบตัวเราแลว มนษุยกจ็ะ

สามารถรับและเขาใจสารสนเทศไดงายข้ึน ถาสารสนเทศน้ันกระตุนการรับรูสัมผัสของผูรับ

เทคโนโลยีความเปนจริงเสมอืนสามารถเลียนการรับรูสัมผัสของโลกทางกายภาพไดโดยสรางการ

รับรูหลายทางในส่ิงแวดลอมสามมิติข้ึนมา ความเปนจริงเสมือนไดสรางเนื้อหาสาระของส่ิงท่ีแสดงใหเห็น

โดยการรับรูซ่ึงเปนผลลัพธของคอมพิวเตอร เพื่อสนองตอการเคล่ือนไหวทางกายภาพของผูใชท่ีสืบหาดวย

เคร่ืองรับรูของคอมพิวเตอร

  อุปกรณในการทํางานของความเปนจริงเสมือน

การทํางานของความเปนจริงเสมือนประกอบดวยอุปกรณสําคัญ 2 อยาง คือ จอภาพสวมศีรษะ

และถุงมือรับรู โดยการทํางานรวมกับซอฟตแวรโปรแกรมคอมพิวเตอร

1. จอภาพสวมศีรษะ (head-mounted display: HMD) หรือท่ีรูจักกันวา “ชุดแวนตา” (goggles)

ประกอบดวยแวนตาท่ีบรรจจุอมอนิเตอรขนาดเล็กซ่ึงทําดวยกระจก 3 มิติ เรียกวา “stereoscopic glasses ”

ทํามุมกวางประมาณ 140 องศา เพื่อใหผูใชสามารถมองเห็นส่ิงท่ีเปนนามธรรมในลักษณะ 3 มิติ ในโลก

ของความเปนจริงเสมือนได

2. ถุงมือรับรู (sensor glove) เปนถุงมือขนาดเบาท่ีมีเสนใยนําแสงเรียงเปนแนวอยูตาม นิ้วและขอมือเพื่อเปนเคร่ืองรับรูการเคล่ือนท่ีและสงสัญญาณไปยังคอมพิวเตอร เม่ือสวมถุงมือนี้แลวจะทํา

ใหผูใชเขาถึงส่ิงแวดลอม 3 มิติ ถุงมือรับรูจะทําใหผูใชจบัตองและรูสึกไดถึงวัตถุส่ิงของซ่ึงไมมีอยูท่ีนั่นจริง

3. ซอฟตแวรโปรแกรม การท่ีจะใหไดภาพ 3 มิตินั้นจะตองใชซอฟตแวรโปรแกรมเพื่อ สรางภาพบนคอมพิวเตอรดวยเพื่อใหผูใชสามารถทองสํารวจไปในโลกเสมือนจริงได

25  

การใชความเปนจริงเสมือนในวงการตาง ๆ

• กายศาสตร เนื่องจากเทคโนโลยีความเปนจริงเสมือนเปนการนํารางกายคนเราเขาไป อยูในโลกเสมอืนจริงจึงสามารถนํามาใชทางดานการศึกษาไดเปนอยางดี เชน องคการนาซาตองการ

ออกแบบอุปกรณทางดานอวกาศและดูวานกับินอวกาศจะใชอุปกรณเหลานั้นไดอยางไรนักวจิัยตองใชความ

เปนจริงเสมือนในการทําแบบจําลองอุปกรณนั้นและทดสอบวารางกายมนุษยจะสามารถเขากันไดและใช

อุปกรณนั้นอยางไร

• โบราณคดี ความเปนจริงเสมอืนจะชวยในการสํารวจซากโบราณสถานและโบราณ วัตถุท่ีคนพบไดวาของเดิมเปนอยางไรและอยูในชวงสมัยใด

• สถาปตยกรรม ความเปนจริงเสมือนสามารถนํามาใชในดานการออกแบบอาคาร โดยใหสถาปนิกและลูกคาสํารวจภายในแบบจําลองและแกไขแบบการกอนสรางใหเปนไปตามตองการ

• การแพทย แพทยและศัลยแพทยจะใชความเปนจริงเสมอืนในการดูระบบ 3 มิติใน รางกายคนไข

• บันเทิง มีการทดลองสรางสถานบันเทิงแบบใหมท่ีใชเทคโนโลยีความเปนจริงเสมือน ในรูปแบบของโรงภาพยนตรเดิมแตจะมีอุปกรณอํานวยความสะดวกนานาชนิดสําหรับการแสดงประเภท

ตาง ๆ

ความเปนจริงเสมือนเพื่อการศึกษา

ในวงการศึกษาน้ันเปนท่ีทราบกันดวีาการสรางจินตนาการเปนวิธีการสนการเสนอขอมูลและมโน

ทัศนแกผูเรียนเพ่ือชวยใหเกดิความเขาใจและการปรับตัวใหเขาไดในสังคม การนําความเปนจริงเสมอืนมา

ใชในการศึกษาสามารถใชไดในดานตาง ๆ ดังนี้

1. สํารวจสถานท่ีและส่ิงของท่ีมีอยูท่ีผูเรียนยังไมอาจเขาถึงได

2. สํารวจของจริงซ่ึงถาไมมีการเปล่ียนสัดสวนขนาดและระยะเวลาแลวจะไมสามารถ สํารวจไดอยางมีประสิทธิผล

3. สรางสถานท่ีและวัตถุดวยคุณภาพท่ีดีข้ึนกวาเดิม 4. มีปฏิสัมพันธกับบุคคลอ่ืนที่อยูในท่ีหางไกลออกไปโดยผานทางสมาคมท่ีมีความสนใจ

ในเร่ืองเดยีวกนั

26  

5. มีปฏิสัมพันธกับบุคคลจริงในโลกความจริงเสมือน 6. มีปฏิสัมพันธกับส่ิงท่ีเปนความเปนจริงเสมือน

อินเทอรเน็ต (Internet)

อินเทอรเน็ต คือ ระบบของการเช่ือมโยงขายงานคอมพิวเตอรขนาดใหญมากครอบคลุมไปท่ัวโลก

เพื่ออํานวยความสะดวกในการใหบริการส่ือสารขอมูล เชนการบันทึกเขาระยะไกล การถายดอนแฟม ฯลฯ

อินเทอรเน็ต คือ ขายของขายงาน (Network of networks) เนื่องจากเปนขายงานขนาดใหญท่ี

เช่ือมโยงขายงานท้ังหมดท่ัวโลกเขาดวยกนั โดยท่ีอินเทอรเน็ตต้ังอยูในไซเบอรสเปซ ซ่ึงเปนจักรวาลที่สราง

ข้ึนโดยระบบคอมพิวเตอร ผูใชคอมพิวเตอรสามารถเขาไปอยูในไซเบอรสเปซได โดยใชโมเด็มและติดตอ

กับผูใชคนอ่ืนได

การใชงานในอินเทอรเน็ต

เราสามารถใชอินเทอรเน็ตในการทํางานไดมากมายหลากหลายประเภทดังนี ้

1. ไปรษณยีอิเล็กทรอนิกส (Electronics Mail: E-Mail) หรือท่ีเรียกกันส้ัน ๆ วา อี-เมล เปนการ

รับสงขอความผานขายงานคอมพิวเตอร ผูใชสามารถสงขอความจากขายงานท่ีตนใชอยูไปยังผูรับอ่ืน ๆ ได

ท่ัวโลก

2. การถายโอน (File Transfer Protocol : FTP) เปนการถายโอนแฟมขอมูลประเภท ตาง ๆ จากคอมพิวเตอรเคร่ืองอ่ืนมาบรรจุลงไวในคอมพิวเตอรของเรา

3. การขอเขาใชระบบจากระยะไกล โปรแกรมท่ีใชในอินเทอรเน็ตเพื่อการขอเขาไปใช ระบบจากระบบโปรแกรมหน่ึงท่ีรูจักกนัดี คือ เทลเน็ต (Telnet) เปนการใหผูใชสามารถเขาไปใชทรัพยากร

หรือขอใชบริการจากคอมพวิเตอรเคร่ืองอ่ืน

4. การคนหาแฟม เนื่องจากอินเทอรเน็ตเปนระบบขนาดใหญท่ีครอบคลลุมกวางขวาง ท่ัวโลก โดยมีแฟมขอมูลตาง ๆ มากมายอยูในระบบผูใชสามารถสืบคนมาใชงานได

5. การคนหาขอมูลดวยระบบเมนู เปนการใชในระบบยูนกิซเพื่อคนหาขอมูลและขอใช บริการขอมูลดวยระบบเมน ู

27  

6. กลุมอภิปรายหรือกลุมขาว (Newsgroup) เปนการรวมกลุมของผูใชอินเทอรเน็ตท่ี สนใจเร่ืองเดยีวกันแลกเปล่ียนขาวสารหรือแนวคิดกัน

7. บริการสารสนเทศบริเวณกวาง (เวส) (Wide Area Information Server : WAIS) เปนผลการใชเวสเพื่อเช่ือมโยงศูนยขอมูลที่อยูในขายงานอินเทอรเน็ตเขาดวยกัน

8. การสนทนาในขายงาน (Internet Relay Chat : IRC) เปนการสนทนากันของผูใชโดย มีการโตตอบกนัทันทีโดยการพิมพขอความโตตอบกันผานเครือขาย

9. ส่ิงพิมพอิเล็กทรอนิกส (Electronic Publisher) หนังสือพิมพ วารสาร และนิตยสาร เชน TIME, ELLE โดยบรรจุเนื้อหาลงไปในเว็บไซตของตน

10. เวิลดไวดเว็บ (World Wide Web : WWW) หรือท่ีเรียกส้ัน ๆ วา “เว็บ” เปนการสืบคน สารสนเทศท่ีอยูในอินเทอรเน็ตในระบบขอความหลายมิติโดยคลิกท่ีจดุเช่ือมโยง

อินเทอรเน็ตในการศึกษา

เราสามารถใชอินเทอรเน็ตในการศึกษาไดหลายรูปแบบ ไดแก

1. การคนควา เนือ่งจากอินเทอรเน็ตเปนขายงานท่ีรวมขายงานตาง ๆ มากมายไว ดวยกันจึงทําใหสามารถสืบคนขอมูลจากแหลงตาง ๆ ท่ัวโลก

2. การเรียนและติดตอส่ือสาร ผูสอนและผูเรียนสามารถใชอินเทอรเน็ตในการเรยีนติด ตอส่ือการกันไดโดยท่ีผูสอนจะเสนอเนื้อหาบทเรียนโดยใชไปรษณยีอิเล็กทรอนิกสเพื่อใหผูเรียนเปดอาน

เร่ืองราวและภาพประกอบท่ีเสนอในแตละบทเรียน

3. การศึกษาทางไกล การใชอินเทอรเน็ตในการศึกษาทางไกลอาจจะใชในรูปแบบของ การส่ือสาร โดยการใชบทเรียนท่ีอยูในไปรษณยีอิเล็กทรอนิกสแทนหนังสือเรียน

4. การเรียนการสอนอินเทอรเนต็ เปนการฝกอบรมเพ่ือใหผูใชคอมพิวเตอรสามารถใช โปรแกรมตาง ๆ เพื่อทํางานในอินเทอรเน็ตไดอยางมีประสิทธิภาพ

5. การประยกุตใชอินเทอรเน็ต เปนการใชอินเทอรเน็ตในกจิกรรมการเรียนการสอนใน ระดับโรงเรียนและมหาวิทยาลัย เชน การจัดต้ังโครงการรวมระหวางสถาบันการศึกษาเพื่อแลก

เปล่ียนขอมูลหรือการสอนในวิชาตาง ๆ รวมกัน โดยเรียกวา โรงเรียนบนเว็บ

28  

แผนวีดิทัศนเชิงโตตอบ (Interactive Video)

แผนวดีิทัศนเชิงโตตอบ เปนการผสมผสานกันระหวางเทคโนโลยีคอมพิวเตอรและแผนวดีิทัศนใน

รูปของส่ือประสมท่ีใหท้ังภาพเคล่ือนไหวแบบวีดทัิศนภาพนิ่ง เสียง และตัวอักษร โดยมีการเรียกใชขอมูล

ในลักษณะส่ือหลายมิติ เพื่อใชในการฝกอบรมและการเรียนการสอน โดยเฉพาะอยางยิง่ในการศึกษา

รายบุคคลและการศึกษาแบบอิสระ

อุปกรณท่ีใชในแผนวดีิทัศนเชิงโตตอบ

1. เคร่ืองเลนแผนวดีิทัศน เปนเคร่ืองท่ีสามารถตอเขากับเคร่ืองไมโครคอมพิวเตอรในการเลนเชิงโตตอบ

ระดับ 3 ได

2. จอภาพ เพือ่เสนอภาพจากเคร่ืองเลนแผนวีดิทัศน ปกติแลวมักใชเคร่ืองรับโทรทัศน

เปนจอภาพ แตอาจจะใชจอมอนิเตอรของเคร่ืองคอมพิวเตอรรับภาพและตัวอักษรก็ได

3. ชุดไมโครคอมพิวเตอร ประกอบดวยหนวยประมวลผลกลบางท่ีควรมีเนื้อท่ีแผน

บันทึกแบบแข็งขนาดต้ังแต 100 เมกะไบตข้ึนไป

4. เคร่ืองเลนซีดี-รอม เพื่อเสนอขอมูลและเนื้อหาบทเรียนจํานวนมากที่ไมสามารถบรรจุ

ลงในจานบันทึกของคอมพิวเตอรไดหมด

5. อุปกรณรับขอมูล เพื่อรับขอมูลการตอบสนองของผูเรียนในแตละข้ันตอนของบท

เรียนซ่ึงอาจจะเปนการตอบคําถามเปนขอความหรือการเลือกตอบก็ได

6. เคร่ืองพิมพ เปนเคร่ืองพมิพท่ีใชกับเคร่ืองคอมพิวเตอรหําหรับพิมพผลการเรียนหรือ

การตอบสนองของผูเรียนออกมาบนกระดาษ

29  

การเรียนการสอนผานเครือขายอินเทอรเน็ต (E-Learning)

วันนี้ส่ิงท่ีเรียกวา เทคโนโลยกีารเรียนการสอนทางอินเทอรเน็ต (e-Learning) ไดพัฒนาลํ้าหนาไปอีกข้ัน

ปจจุบันไดนําเสนอทางเลือกใหมอันชาญฉลาดในการเรียนรูชวยลดขอดอย และผสม

ผสานขอดีของระบบการเรียนในช้ันเรียนและการเรียนทางไกลเขาไวดวยกันอยางนาอัศจรรยมีความยืดหยุน

สูง ยิ่งไปกวานั้นผูเรียนยังสามารถเขาถึงความรูในหลากหลายแขนงวิชา ตั้งแตภาษาตางประเทศไปจนถึง

วิศวกรรมศาสตร สามารถเรียนไดโดยไมจาํกัดเวลาและสถานท่ีไมตองเดินทาง ท้ังยงัประหยดัคาใชจาย สวน

อุปกรณการเรียนการสอนท่ีจําเปนมีเพยีง 2 อยางคือ เคร่ืองคอมพิวเตอร และเว็บบราวเซอร ดวยเทคโนโลยี

ไดรับการพัฒนาลาสุดนี้สามารถตอบสนองกระบวนการเรียนการสอนทางไกลไดเกือบครบทุกความ

ตองการ ดังเชน

- การเรียนเด่ียวดวยตนเอง ซ่ึงผูเรียนสามารถกําหนดแผนการเรียนไดดวยตัวเอง

(Self-directed) โดยอาศยัส่ือการสอนจากอินเทอรเน็ต ในระดับนี้จะไมมีการตอบโตกบัผูสอนหรือทํา

กิจกรรมกลุมกับผูเรียนคนอ่ืนๆ แตจะมีระบบติดตามพัฒนาการและประเมินผลการเรียนรูโดยผูบริหาร

หลักสูตร ลักษณะการเรียนเชนนี้เปดโอกาสใหผูเรียนเลือกเรียนตามความสะดวก และสามารถกําหนดกรอบ

เวลาชาเร็วท่ีใชในการเรียนไดเหมาะสมกบัระดับความสามารถในการเรียนรู - การเรียนแบบนัดหมายเวลา

(Synchronous) ลักษณะการเรียนจะมีบรรยากาศ

ใกลเคียงกับการเรียนในช้ันเรียนจริงๆ มากท่ีสุด(ตางกนัเพียงผูเรียนนั่งอยูท่ีหนาจอคอมพิวเตอรเทานั้น) ซ่ึง

ไฮเทคถึงข้ันสามารถสรางหองเรียนเสมือนจริง (Virtual Classroom) ไวบนเรียลไทมอินเทอรเน็ตได ชวยให

มีความเปนไปไดในการจัดการเรียนการสอนทางไกลเต็มรูปแบบ มีองคประกอบครบ ไดแก ตัวผูเรียน

ผูสอน และเพือ่นรวมช้ัน เขาสูกระบวนการเรียนการสอนพรอมๆ กัน มีส่ือการสอนท้ังภาพและเสียง ผูเรียน

สามารถรวมกิจกรรมกลุมหรือตอบโตแลกเปล่ียนความคิดเห็นกับผูสอนหรือกับเพือ่นรวมช้ันไดเต็มท่ี

(คลาย chat room) สวนผูสอนสามารถตั้งโปรแกรมติดตามพัฒนาการ ประเมินผลการเรียน รวมท้ัง

ประสิทธิภาพของหลักสูตรได ท้ังนี้ ไมจํากัดเร่ืองสถานท่ี แตผูเรียนในช้ันและผูสอนจะตองนัดเวลาเรียน

อยางพรอมเพรียง

30  

- การเรียนแบบไมไดนดัหมายเวลา (Asynchronous Learning) จะรวมเอาลักษณะ

การเรียนดวยตนเองกับการเรียนในระบบช้ันเรียนมาไวบนอินเทอรเน็ตแบบเรียลไทม กลาวคือ ผูเรียน

สามารถกําหนดแผนการเรียนของตนเอง เรียนโดยอาศัยส่ือการสอนจากอินเทอรเน็ตแลว ผูเรียนยังสามารถ

ถามคําถาม ทําแบบฝกหัด ทํารายงานกลุม อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูเรียนคนอ่ืนๆและเขาสู

กระบวนการประเมินผล ซ่ึงเหมาะกับหลักสูตรท่ีเนนฝกทักษะ การแกไขปญหาสามารถเรียนไดทุกท่ีทุก

เวลา (Trend, 2543, 11-13)

ความหมายของการเรียนการสอนผานเครือขายอินเทอรเน็ต

การเรียนการสอนผานเครือขายอินเทอรเนต็ หมายถึง วิธีการเรียนการสอนในรูปแบบของไฮเปอรมีเดีย

(Hypermedia) ท่ีผูเรียนไดใชประโยชนจากแหลงทรัพยากรการเรียนรูตาง ๆ โดยผานระบบเครือขาย

เวิลดไวดเว็บ เปนส่ือในการสนับสนุนและสงเสริมการเรียนรู (Khan H. Badrul. 1997: 6)

องคประกอบของการเรียนการสอนผานเครือขายอินเทอรเน็ต

การจัดการเรียนการสอนผานเครือขายอินเทอรเน็ต มีองคประกอบ ดังน้ี

1. การพัฒนาเนื้อหา

1.1 ทฤษฎีการเรียนรูและทฤษฎีการสอน

1.2 การออกแบบระบบการสอน

1.3 การพัฒนาหลักสูตร

2. มัลติมีเดีย

2.1 ขอความกราฟก

2.2 ภาพเคล่ือนไหว

2.3 การออกแบบการปฏิสัมพันธ

3. เคร่ืองมือในอินเทอรเน็ต

3.1 เคร่ืองมือในการติดตอส่ือสาร

31  

- แบบไมไดนดัหมายเวลา (Asynchronous) เชน จดหมายอิเลคทรอนิกส,

กลุมขาว, ลิสเซิฟ (Listservs) เปนตน

- แบบนดัหมายเวลา (Synchronous) เชน แบบตัวอักษร ไดแก Chat, IRC

- แบบเสียงและภาพ ไดแก Internet Phone, Net Meeting, Conference Tools

3.2 เคร่ืองมือในการเช่ือมตอระยะไกล

- Telnet, File Transfer Protocol เปนตน

3.3 เคร่ืองมือชวยนาํทางในอินเทอรเน็ต (ฐานขอมูลและเว็บเพจ)

- Gopher, Lynx เปนตน

3.4 เคร่ืองมือชวยคนและเคร่ืองมืออ่ืน ๆ

- Search Engine, Counter Tool

4. เคร่ืองมือคอมพวิเตอร อุปกรณประกอบ และซอฟตแวร

4.1 ระบบคอมพิวเตอร เชน UNIX, Windows NT, Windows 98, Dos ฯลฯ

4.2 ซอฟตแวรใหบริการเครือขาย ฮารดดิสก ซีดีรอม เปนตน

5. อุปกรณเช่ือมตอเขาสูเครือขาย และผูใหบริการอินเทอรเน็ต

5.1 โมเด็ม

5.2 รูปแบบการเช่ือมตอ ความเร็ว 33.6 Kbps, 56 Kbps, สายโทรศัพท, ISDN, T1, Satellite เปนตน

5.3 ผูใหบริการอินเทอรเน็ต , เกตเวย

6. เคร่ืองมือในการพัฒนาโปรแกรม

6.1 โปรแกรมภาษา (HTML: Hypertext Markup Language , JAVA ,

JAVA Script, CGI Script, Perl, Active X)

32  

6.2 เคร่ืองมือชวยเขียนโปรแกรม เชน FrontPage, FrontPage Express,

Hotdog, Home site เปนตน

7. ระบบใหบริการอินเทอรเน็ต

7.1 HTTP Servers, Web Site, URL

7.2 CGI (Common Gateway Interface)

8. บราวเซอร

การเรียนการสอนบนอินเทอรเน็ต (E-Learning)

อินเทอรเน็ตและคอมพิวเตอรเร่ิมเขามามีสวนกับวิถีชีวิตและความเปนอยูในสังคมมากข้ึน สถาบันการศึกษา

ทุกแหงใหความสนใจในเร่ืองเทคโนโลยีสารสนเทศการใชเทคโนโลยีเพื่อประโยชนทางดานการศึกษาเปน

ส่ิงจําเปน การเรียนการสอนในปจจุบันจึงเปลี่ยนสภาพไปคอนขางมาก นิสิตนักศึกษา ครูอาจารย

ลวนแลวแตตองใชเครือขายคอมพิวเตอรประกอบการเรียนการสอนดวยกันท้ังส้ิน การเรียนการสอน

ก็เหมือนกับธุรกิจท่ัวไปทีต่องปรับตัวใหทันกับการแขงขัน ปจจุบันมีแหลงความรูเกิดข้ึนมากมาย มีส่ิงท่ี

จะตองเรียนตองสอนมหาศาล ทําอยางไรจึงจะลงทุนทางดานการศึกษานอยแตไดผลตอบแทนสูง การเพิ่ม

ผลผลิตและประสิทธิภาพการเรียนรูจะทําไดอยางไร การเรียนรูสมัยใหมตองใชเวลานอย เรียนรูไดเร็ว

มีการใชประโยชนจากทรัพยากรตางๆ รวมกัน รวมถึงการแบงปนแลกเปล่ียนความคิดเห็นระหวางกัน

ดวยความกาวหนาของเทคโนโลยีในปจจบัุนตอบสนองตอการประยกุตเขากับการเรียนการสอน

ไดเปนอยางด ี

ทําไมตอง e - Learning

จากการคาดคะเนของนักลงทุนเนนใหเหน็วา การลงทุนทางดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ซ่ึงรวมถึงคาใชจาย

ตางๆ เกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศของบริษัท และองคกรตางๆ ในสหรัฐอเมริกา เพิ่มจากสัดสวน 5

เปอรเซ็นต ในป 1970 มาเปนประมาณเกือบ 30 เปอรเซ็นต ในป 1990 และในป ค.ศ. 2000 นี้ คาใชจาย

ทางดานไอทีเพิ่มข้ึนถึง 50 เปอรเซ็นต และความตองการกําลังคนทางดานนักคอมพวิเตอรของสหรัฐอเมริกา

เพิ่มข้ึนอยางรวดเร็ว โดยในขณะน้ีมีตําแหนงงานทางดานไอทีวางอยูถึงกวา 350,000 ตําแหนง และจะเพิ่ม

เปน 1.3 ลานตําแหนงท่ีตองการในป 2006 นั่นหมายถึง การผลิตกําลังคน การเรียนการสอนตองไดรับ

33  

เวลาการเรียนรูไดมากกวา 50 เปอรเซ็นต และเสียคาใชจายนอยกวาระบบการสอนและฝกอบรมแบบเดิมถึง

30-60 เปอรเซ็นต แตการใช e-Learning ยังอยูในยุคเร่ิมตนจากการคาดคะเนพบวา การใช e-Learning ใน

องคกรบริษัทตางๆ ท่ีจะทําในเร่ืองของการฝกอบรมพนักงานมีความตองการสูงข้ึนมาก โดยมีสภาพการ

ขยายตวัมากกวาสองเทาทุกๆ ป โดยเฉพาะการเรียนการสอนผานทางอินเทอรเน็ตจะเปนเปาหมายท่ีสําคัญ

สําหรับสถาบันการศึกษาตางๆ

รูปแบบของ E-Learning

E-Learning เปนรูปแบบของการเรียนการสอนท่ีนําเอาระบบเครือขายคอมพิวเตอรและเทคโนโลยี

สารสนเทศมาใชรวมกนั ตัวอยางเชน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร ไดนําเสนอรูปแบบท่ีช่ือวา KULN-

Kasetsart University Learning Network ซ่ึงเปนโมเดลการเรียนการสอนแบบ e-Learning เปนรูปแบบหนึ่ง

ของการเรียนการสอนโดยใชส่ืออิเล็กทรอนิกส และดําเนินกิจกรรมโดยอาศัยเครือขายคอมพิวเตอรเปนหลัก

เชน eCommerce, eBusiness รูปท่ี 4 แสดงรูปแบบของ e-Learning

การใช E-Learning

การใช e-Learning ตองมีการบริหารจัดการ การกําหนดวัตถุประสงคเพื่อดําเนินการโดยใชเครือขาย

คอมพิวเตอรเปนเคร่ืองมือชวยบริการใหถึงเปาหมายไดงายและรวดเร็ว จุดเดนของการเรียนรูแบบนีคื้อ การ

เขาถึงเนื้อหาไดทุกที่ ทุกเวลา ทุกสถานท่ี สําหรับการสรางเนื้อหาก็มีลักษณะท่ีทําใหส่ิงท่ีสรางข้ึนนั้นนํา

กลับมาใชไดตลอดเวลาเรียกซํ้าไดไมรูจบ การดําเนนิการตางๆ จึงใชระบบคอมพิวเตอรเขาชวย เชน การ

ประเมินผล การสอบ ทดสอบความรูตางๆ ผลิตภัณฑท่ีสรางจาก e-Learning e-Learning เปนงานท่ีสามารถมี

ผลผลิตและสรางประโยชนทางการคาได ดังนั้นจึงมีบริษัทและมหาวทิยาลัยในตางประเทศหลายแหงเร่ิมให

ความสนใจท่ีจะเปดตลาดทางดานe-Learning และสรางผลผลิตในเร่ืองเนื้อหาเพื่อนาํออกมาใชและจาํหนาย

ตอไป ลักษณะของการสรางผลิตภัณฑท่ีเปนเนื้อหาสําหรับการเรียนการสอนผาน e-Learning ประกอบดวย

34  

E-Book เปนการสรางหนังสือหรือเอกสารในรูปแบบส่ิงพิมพอิเล็กทรอนิกส เพื่อใชประโยชนกับระบบการ

เรียนการสอนบนเครือขาย

Virtual Lab เปนการสรางหองปฏิบัติการจําลองท่ีผูเรียนสามารถเขามาทําการทดลอง การทดลองอาจใช

วิธีการทาง simulation หรืออาจใหนักเรียนทดลองจริงตามคําแนะนําท่ีให Video และการกระจายแบบ

Real/audio/video เปนการสรางเนื้อหาในรูปแบบวดิีโอ หรือบันทึกเปนเสียงเพื่อเรียกผานทางเครือขาย

คอมพิวเตอร

Virtual Classroom เปนการสรางหองเรียนจําลองข้ึนมา โดยใชกระดานขาวบนอินเทอรเน็ต กระดานคุย หรือ

แมแตจดหมายอิเล็กทรอนิกส เพื่อเปนประโยชนตอการเรียนรูผานเครือขาย Web-based Instruction/Web-

based training การสรางโฮมเพจหรือเว็บเพจ็เพื่อประโยชนการเรียนการสอน

e-Library เปนการสรางหองสมุดอิเล็กทรอนิกสท่ีใหบริการบนเครือขายมีเปาหมายอยูท่ี one-stop service

การเรียนการสอนก็เปนการบริการอยางหนึง่ ในปจจบัุนไดใชประโยชนจากเครือขาย การสนองตอบการ

เรียนรูจึงตองเอื้ออํานวยใหผูเรียนไดใชประโยชนหรือแสวงหาปจจยัแหงการเรียนรูไดครบถวน การเรียก

ผานเครือขายเขาสูทรัพยากรตางๆ ตองทําจากหนาจอคอมพิวเตอรของผูใช ตั้งแตการเขาสูช้ันเรียน การหยิบ

หนังสือ การนาํเอาเอกสารคําสอน รูปภาพท่ีนําเสนอไปทบทวนไดเอง สามารถทําแบบทดสอบ ประเมินผล

ตลอดจนการแสวงหาเอกสารเพิ่มเติม ก็กระทําไดจากหนาจอของผูเรียนเชนกนั

E-Learning เขามามีบทบาทท่ีสําคัญตอการเรียนรู การสรางทรัพยากรบุคคลท่ีมีความรูความสามารถยังเปน

เร่ืองสําคัญยิ่ง ของการพัฒนาประเทศในปจจุบัน

สรุป

นวัตกรรมหมายถึง ความคิดและการกระทําใหม ๆ ท่ีไมเคยมีมากอนหรือการพัฒนาดัดแปลงจาก

ของเดิมใหดีข้ึนและเม่ือนํามาใชงานก็ทําใหงานมีประสิทธิภาพมากข้ึน เม่ือนํานวัตกรรมมาใชในการศึกษา

เราก็เรียกวานวัตกรรมการศึกษา การนํานวัตกรรมมาใชจะชวยใหการศึกษาและการเรียนการสอนมี

ประสิทธิภาพดียิ่งข้ึน ผูเรียนสามารถเกิดการเรียนรูไดอยางรวดเร็วมีประสิทธิผลสูงกวาเดิม เกิดแรงจูงใจใน

การเรียนดวยนวัตกรรมเหลานั้น และประหยัดเวลาในแพรหลายแลวและประเภทท่ีกําลังเผยแพร เชน

บทเรียนคอมพิวเตอรชวยสอน การใชแผนวีดิทัศนเชิงโตตอบ ส่ือหลายมิติ เปนตน