eeuwarden in beelden

Beelden in de binnenstadRoute A

01 Urban Constellation

Groenewoud / Buij (GerardGroenewoud (Rozenburg 1958) en Tilly Buij (Wijdenes 1957)

Keramiek

Stationshal

2000

Om de toeschouwer heen ontvouwt zich een gezicht op een nachtelijke stad. De tegels zijn op kleur uitge- zocht naar de pixels van een per computer uitvergrote foto. Dit levert een abstract beeld van de stad op dat op afstand zijn details prijsgeeft.

02 Lichtsculptuur

Herman Kuijer (Schalkwijk 1953)

Neonbuizen

In de boog van het Aegongebouw, Lange Markstraat 11 / Sophialaan

1989

Abstracte lichtsculptuur van gekleur-de neonbuizen boven in de bogen van het Aegongebouw die vooral bij avond een verrassend beeld op-leveren. De achtergelegen tuin met daarin een wisselende opstelling van beelden is ook aangelegd naar een ontwerp van de kunstenaar.

03 Zonder titel (Wall Drawing 621)

Sol LeWitt (Hartford 1928 – New York 2007)

Muurschildering

Entreehal van het Aegongebouw, Lange Marktstraat 11

1989

De beroemde Amerikaanse kunste-naar Sol LeWitt leverde het concept voor deze grote geometrische muurschildering die door anderen is uitgevoerd ter gelegenheid van de opening van het Aegongebouw. Sol LeWitt is een vertegenwoordi-ger van de Minimal Art. Hij werkt met basisvormen als bol, driehoek en kubus in steeds variërende reeksen zoals ook hier het geval is.

04 Schrijvende Hand

Marte Röling (Amsterdam 1939)

Neonsculptuur

Bovenaan de toren van het voor-malige Postgirogebouw (nu ING), Tesselschadestraat 1

1975

Bovenaan de gevel is in rode lijnen een schrijvende hand te herkennen die verwijst naar de functie van het gebouw.

05 Objet Retrouvé

Peer Veneman (Eindhoven 1952)

Brons

Entreehal van het Achmeagebouw, Lange Marktstraat 26

1991

Grote kandelabervormige structuur bekroond met een gele “vlag”, die steunt op een van de grote balken in de hal van het complex. Het ba-rokke beeld reageert op het strakke stramien van de constructie van het gebouw.

06 Borstbeeld van Anne Vondeling

Jentsje Popma (Zwolle 1921)

Brons

Hoek Nieuwestad / Kleine Kerk-straat

1981

Anne Vondeling (Appelscha 1916 – Mechelen 1979) was een belangrijk politicus van de PvdA. Hij was o.a. minister van Financiën en vicepre-mier in het kabinet Cals en voorzit-ter van de Tweede Kamer. Onder het borstbeeld, dat hem in een karakteristieke houding afbeeldt,ligt een roos, symbool van de Partij van de Arbeid.

07 Omsk

Machiel Braaksma (Bartlehiem 1959)

IJzer, geverfd

Nieuwestad op de brug / pijp tegenover het Stadskantoor

2003

Kunstwerk in de vorm van een ouderwetse richtingwijzer. Op de wijzers staan teksten als “ ’t Is avond in Siberië” en “en nergens is een leeuw”. De kunstenaar kreeg opdracht om iets met tekst te doen.

Hij koos daarvoor een tekst van drs P. (Thun 1919), een bekend Ne-derlands tekstschrijver en zanger, waarmee hij symbolisch verwijst naar de stad Leeuwarden (leeuw) in het voor randstedelingen hoge en koude noorden (Siberië). Het is een tekst te midden van alle andere teksten (uithangborden, neonrecla-mes e.d. ) op de Nieuwestad.

08 Pieter Jelles Troelstra

Hildo Krop (Steenwijk 1884 – Amsterdam 1970)

Brons

Oldehoofster Kerkhof naast de Oldehove

1961/1962

Pieter Jelles Troelstra (Leeuwarden 1860 – Den Haag 1930) is ten voeten uit afgebeeld achter een soort katheder. Troelstra was jurist, schrijver en dichter maar was voor-al bekend als socialistisch voorman die aan de wieg stond van de Soci-aal Democratische Arbeiderspartij, de voorganger van de Partij van de Arbeid. In 1918 riep hij op tot een socialistische revolutie waarbij het koningshuis werd afgeschaft. De revolutie mislukte.

09 Tegeltableaus

Frank Meijers (Den Bosch 1955), MTD Landschapsarchitecten

Hardsteen

Oldehoofsterkerkhof

2007

Op het Oldehoofsterkerkhof zijn enkele tientallen tegeltableaus te zien, waarvan 24 door hun ligging de contouren van de oude Sint Vituskerk laten zien. De tableaus verbeelden fragmenten uit het da-gelijkse leven in Leeuwarden door de eeuwen heen.

10 Verzetsmonument 1940-1945

Auke Hettema (Leeuwarden 1927 – Amsterdam 2004)

Brons

Prinsentuin

1955

Twee levensgrote mannenfiguren staan achter elkaar; de achterste steunt de voorste. Op de sokkel van het monument staat “Wol forbûke net forslein” (Wel geblutst niet verslagen) 1940-1945.

11 Zig zag

Eja Siepman van den Berg (Eindhoven 1943)

Brons

Prinsentuin, in de vijver

1996

Vrouwelijk naakt zonder hoofd en zonder armen. Het geabstraheerde beeld is ontworpen in het kader van de Internationale Vrouwendag.

12 Zonder titel

Gerlof Hamersma (Leeuwarden 1953)

Beton, ijzer

Prinsentuin, oostingang

1990

Het kunstwerk bestaat uit twee constructies: een witte muur met ronde bogen en contrasterend in tegengestelde richting een met groen begroeide structuur van betonijzer, eveneens met bogen. Het kunstwerk markeert de twee kruisende verbindingsassen van het fiets- en voetpad en de ingang naar de historische Prinsentuin.

13 Joods monument

Kees van Renssen (Delft 1941)

Keramiek

Jacobijner kerkhof

1987

Het monument ter nagedachtenis aan de Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog bestaat uit een zuil met aan twee zijden een rij vierkante blokken. Het is gemaakt van beschilderde keramische tegels die deels van teksten en Joodse te-

kens zijn voorzien. Het gedenkteken staat voor de voormalige Joodse school waarop nog twee andere gedenkstenen zijn aangebracht. De teksten hebben te maken met deze school en het verdwenen Joodse leven in Leeuwarden.

14 Us heit

Bart van Hove (Den Haag 1850 – Amsterdam 1914), beeld Willem Molkenboer (Leiden 1844 – Amsterdam 1915)

Brons en natuursteen (sokkel)

Hofplein tegenover het Stadhou-derlijk Hof

1906

Standbeeld van Willem Lodewijk van Nassau-Dietz (Dillenburg 1560 – Leeuwarden 1620), de eerste stadhouder van Friesland en bijgenaamd “Us heit” (Onze vader). Willem Lodewijk is afgebeeld als legeraanvoerder, in harnas met een commandostaf in de rechterhand en de linkerhand op het gevest van zijn zwaard.

15 Campus Stellae

Groenewoud / Buij (Gerard

Groenewoud (Rozenburg 1958) en Tilly Buij (Wijdenes 1957)

Gietijzer

Sint Jacobsstraat

2001

De installatie bestaat uit zeven put-deksels in de straat. Ze verwijzen naar het Jabikspaad, de pelgrims-route die van Sint Jacobiparochie naar Santiago de Compostella (Latijnse benaming Campus Stellae) in Noord-Spanje loopt. Op de dek-sels staan symbolen die verwijzen naar de heilige Jacobus en zijn graf in de eindbestemming van de pelgrimsroute.

16 Meetbaar water

Jan Ros (Winterswijk 1961)

Diverse materialen

Groentemarkt, in de gracht tussen

de Brol en de Paardepijp

2004

De constructie bestaat uit een rechthoekige betegelde kuip met daarin een staande mannenfiguur. In het kunstwerk is een peilstok geplaatst om de helderheid van het water aan te tonen. Het is geplaatst ter afsluiting van het project om het water in de grachten schoner en toegankelijker te maken.

17 Mata Hari

Suze Boschma-Berkhout (Indra-mayu 1922 – Alphen aan den Rijn 1997)

Brons

Over de Kelders

1976

Mata Hari, haar echte naam was Margaretha Geertruida Zelle (Leeu-

warden 1876 – Vincennes 1917), was beroemd om haar “oosterse” dansen. Zij werd hier aan de Kel-ders geboren. Met haar dansen stond zij op de belangrijkste podia van Europa. In 1917 tijdens de eerste wereldoorlog werd zij door de Fransen wegens spionage voor de Duitsers ter dood veroordeeld en gefusilleerd.

18 Vischmarktpijp

Ineke Ekkers

Gietijzer

Voorstreek, Vismarktpijp

2011

Het kunstwerk bestaat uit een negen meter lange pijp met aan het uiteinde een vis. Het herinnert aan de vismarkt die hier tot ver in de 19de eeuw plaatsvond.

19 Amor Proximi, amor dei

Groenewoud / Buij (GerardGroenewoud (Rozenburg 1958) en Tilly Buij (Wijdenes 1957)

Gepoedercoat roestvrij staal

Amelandshof

1999

Amor proximi (liefde voor de naasten) en Amor dei (liefde voor God) bestaat uit twee gestapelde lettervormen die door een lijn in de straat met elkaar verbonden zijn. Het kunstwerk staat op een pleintje tussen het verzorgingshuis locatie “Het Nieuwe Hoek” en de Sint Bonifatiuskerk en verwijst naar deze instituten.

20 De steenbok en de raven

Groenewoud / Buij (GerardGroenewoud (Rozenburg 1958) en Tilly Buij (Wijdenes 1957)

Brons, verguld (ei)

Turfmarkt, op de dakranden van het Fries Museum aan weerszijden van de straat

1995

De steenbok staat op een verguld ei op de dakrand boven de entree van het museum, de zeven raven zitten op de tegenoverliggende dakrand. De betekenis van dit kunstwerk wordt overgelaten aan de fantasie van de beschouwer.

21 Ode aan het riet

Hans Pulles (Aruba 1968)

IJzer, geverfd

Tweebaksmarkt, Oosterstraat en Herestraat

2011

Het kunstwerk bestaat uit drie hek-ken met gestileerd riet. De hekken zijn onderdeel van het provinciehuis van Friesland en geven vanaf drie straten toegang tot binnenruimten van het complex.

22 Plaquette Havank

Ben van der Geest (Leeuwarden 1949)

Brons

Wirdumerdijk 41

1996

Plaquette ter herinnering aan Havank, pseudoniem van Hen-drikus Frederikus van der Kallen

(Leeuwarden 1904 – 1964), die detectives schreef met als hoofd-persoon de speurder Charles C.M Carlier, alias De Schaduw. In de zijgevel van Wirdumerdijk 43 is het beeldmerk van “De Schaduw” geplaatst zoals dit op de omslagen van de detectives van Havank stond. De vormgever hiervan is Dick Bruna (Utrecht 1927).

23 Mercuriusfontein

Gustav Adolf Bredow (Krefeld 1875 – Stuttgart 1953)

Brons, natuursteen

Wirdumerdijk, plein voor de Beurs, tegenwoordig Openbare Bibliotheek

1923

Een bronzen beeld van Mercurius, de god van de handel, bekroont de fontein. Het beeld staat op een sokkel met op de hoeken kinderen met vissen. De sokkel staat in een schaalvormig bassin met vier figu-ren die stroomgoden en –godinnen verbeelden. De fontein stond oor-spronkelijk op het Zaailand, maar is in verband met de herinrichting hiervan verwijderd. Het kunstwerk wordt in 2012 herplaatst op deze locatie.

24 Zonder titel

David van de Kop (Den Haag 1937 – Dreischor 1994)

Messing

Wilhelminaplein 1, binnenhof van het gerechtsgebouw

1995

Abstract tonvormig kunstwerk geplaatst aan de linkerzijde van het binnenplein voor de entree van het gerechtsgebouw. Het is een stapeling van geometrische vormen waarin een paardenkop opvalt. Het paard speelt een grote rol in de klassieke beeldhouwkunst en wordt vaak ervaren als de connectie tussen hemel en aarde. De thematiek van de beeldhouwer was nauw verbonden met de klassieke mythologie.

01

24

02

23

03

22

04

21

05

20

06

19

07

18

08

17

09

16

10

15

11

14 13

12

Beeldenroute Binnenstad

Voor u ligt een wandelroute langs een groot aantal kunstwerken in de openbare ruimte van de Leeuwarder binnenstad. Het gaat over dat deel van de stad dat rondom de grachten en wallen ligt. Wij wensen u veel genoegen bij het lopen van deze route.

Meer beeldende kunst in Leeuwarden?

Kijk op www.leeuwardeninbeelden.nl

Beeldende kunst in de openbare ruimte

Colofon

Uitgave: Gemeente LeeuwardenFotografie: © Rienk TerpstraSamenstelling: Rienk Terpstra en Gert ElzingaOntwerp: Buro Klei

eeuwarden in beelden

Meer beeldende kunst in Leeuwarden?

Kijk op www.leeuwardeninbeelden.nl

Urban Constellation

Lichtsculptuur

Zonder titel (Wall Drawing 621)

Schrijvende Hand

Objet Retrouvé

Borstbeeld van Anne Vondeling

Omsk

Pieter Jelles Troelstra

Tegeltableaus

Verzetsmonument 1940-1945

Zig zag

Zonder titel

Joods monument

Us heit

Campus Stellae

Meetbaar water

Mata Hari

Vismarktpijp

Amor Proximi, amor dei

De steenbok en de raven

Hekwerk met gestileerde lisdodde

Plaquette Havank

Mercuriusfontein

Zonder titel

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

Gemeente Leeuwarden

Schaal:0 200 400 600 800 1000m

Snelwegmet A-nummer

Hoofdweg

Overige wegen

Voetpad /Onverhard pad

Spoorlijn

Geplande weg

Bebouwing

Bedrijventerrein

Sportveld

Bos

Water

Geplande bedrijventerr.

Verklaring:

Op- of afrit

Riet/drassig

Begraafplaats

Hoogspannings-leiding

Dubbele hoofdwegmet N-nummer

Busbaan

Fietspad

Op- of afrit

N38

3A3

2

Strand/zand

Brug/viaduct

Steiger/aanlegplaats

Gepland bos

Gepland water

Gepland park

Geplande hoofdweg

Geplande bebouwing

De uitgever/maker is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van een verkeerde vermelding van enig gegeven op deze kaart. Heeft u op- of aanmerkingen, schrijft u ons dan, o.v.v. kaart Leeuwarden Adres: Facto Geo Meetdienst Postbus 2017 7420 AA DeventerNiets uit deze uitgave mag worden openbaar gemaakt en/of worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming. © april 2011 Co-productie & Copyright: Team Geo-Informatie Gemeente Leeuwarden & Facto Geo Meetdienst Deventer

A32

A32

N31

N32

N31

N31

N31

N31

N31

N357

N355

N355

N357

N383

N383

Stads-kantoor

Bonifatius-kerk

FriesMuseum

TresoarAfûk

Grote- ofJacobijner-

kerk

Stad-huis

Biblio-theek

Stationsweg

Keizersgracht

Twee

baks

mar

kt

Wissesdwinger

Oostergoweg

Nieuwestad

Willemskade N.Z.

Zaailand

Nieuweburen

Olde-hoofster-kerkhof

Kelde

rsO.

D. K

elder

s

Kleine Kerk-straat Bagijne- straat

Sint Jacobs straat

Drui

f- s

tree

k

Nieuwe Oosterstr.

Willemskade Z.Z.

Noorderweg

Groeneweg

Oost

erka

de

Stations-plein

Nieuwestad

Groe

nte-

mar

kt

Voor

stre

ek

Tuinen

Tuinen

Amelandsstraat

Turfm

arkt

Weerd

Willemskade N.Z.

Willemskade Z.Z.

Zaailand

Waagplein

Hof-plein

Raad-huis-plein

Oud

eD

oele

-st

eeg

Snekertrekweg

Wird

umer

dijk

Grote Kerkstraat

Nieuweweg

Wes

ters

inge

l

Nieuwestad

Schrans

Torenstraat

Voor

stre

ek

Bonifatius-plein

Jacobijner- kerkhof

Lange-Marktstraat

Tesselschadestraat

Wes

terp

lant

age

Noorderplantage

Prinsentuin

HCL

Beurs-plein

Olde-hove

Wes

terk

ade

Klooster-hof

Naauw

Herenw

altje

Kl. Hoog

Slotmakers-

straat

Ruiters- kwartier

SacramentstraatWortel-havenSint Anthonystraat

Groeneweg

Bree

dstr

aat

Bagijne-

steeg

MariaAnnastraatje

Korf-makers-straat

Mercurius-plein

Oude-Oosterstraat

Zuid

er-

stra

at

Baljé

estr

aat

Hee

rest

raat

Peper-straat

Voor

stre

ekGrote

Hoogstraat

Poststra

at

Konings-straat

Minnemastr.

Boterhoek

Ruiterskwartier

Noordersingel

Noor

ders

inge

l

Klok-

straat

Noordersinge

l

Sophialaan

Pr. H

endr

ikst

raat

Hoek

stere

nd

Zuidergrachtswal

Hoeksterpad

Nie

uwek

ade

Gouver-neurs-plein

Zuide

rp

lein

Bilgaard & Havankpark

Westeinde

Nylân

Aldlân

Camminghaburen

Hempens/Teerns & Zuiderburen

Valeriuskwartier &Magere Weide

Vossepark & Helicon

Bedrijventerr. West

TransvaalwijkRengerspark

Heechterp

Schieringen

Wielenpôlle

Huizum-Oost

Bedrijventerrein-OostDe Hemrik

Huizum-West

Oldegalileën &Bloemenbuurt

Grote Wielen &Kleine Wielen

Blitsaerd

Goutum & de Zuidlanden

Vrijheidswijk

Tj. Hiddes/Camb.hoek

't Vliet

Oranjewijk

Achter de Hoven

Bedrijventerr. West

Bedrijventerr. West

Vogelwijk& Muziekwijk

BuitengebiedNoordwest

Schieringen &De Centrale

Bedrijventerr. West

Lekkum

Schepenbuurt

Wirdum & Swichum

Goutum & de Zuidlanden

Wytgaard

01

02

03

0504

0607

08

09

1011

12

13

14

15

16

17

18

19

20

22

23

24

21