Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 63
Effects of Planned Teaching Program on Caregivers’ Knowledge and Practice in Care for Children with Acute Diarrhea*
Orawan Lasawad1, Sudaporn Payakkaraung, RN, PhD1, Parnnarat Sangperm, RN, PhD1
Abstract Purpose: This study aimed at investigating the effects of planned teaching program on caregivers’ knowledge and practice in care for children with acute diarrhea. Design: A quasi-experimental study. Methods: The research subjects consisted of 30 caregivers who took their children aged between 2 and 10 years old, suffering from acute diarrhea, to receive medical service at pediatric outpatient departments of two private hospitals. Data were collected between June and November 2017. The subjects were divided into the control and experimental groups with 15 subjects each. The experimental group took part in the planned teaching program which consisted of activities determined in lesson plan including knowledge given with the use of computer media, demonstration and return-demonstrations along with a session of question and discussion, as well as provision of advice and praises to the caregivers. Meanwhile, the control group received a usual care. The instruments for data collection consisted of two assessment forms for knowledge and practice. The data were analyzed by using descriptive statistics, independent t-test, and paired t-test. Main Findings: The findings of the study revealed that, in the experimental group, caregiver’s mean score of knowledge after participating in the program was significantly higher than that before participating in the program (t = -12.118, p < .05). Compared to their counterparts, caregivers in the experimental group also had significantly higher mean score of knowledge after participating in the program (t = - 5.478, p < .05). The program showed its effect on practice of the caregivers; that is, 80% of the caregivers (or 12 out of 15) could practice correctly by obtaining practice score more than 80%. Conclusion and recommendations: The planned teaching program helped increase knowledge and proper practice among caregivers in care for children with acute diarrhea. The findings suggest the usefulness of integrating computer media, demonstration and return- demonstration in teaching caregivers.
Keywords: caregivers, children, diarrhea, knowledge, program
Corresponding Author: Assistant Professor Sudaporn Payakkaraung, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand; e-mail: [email protected]* Master’s thesis, Master of Nursing Science Program in Pediatric Nursing, Faculty of Nursing and Faculty of Graduate Studies, Mahidol University1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand
Nursing Science Journal of Thailand. 2019;37(3):63-78
Received: 25 June 2019 / Revised: 2 August 2019 / Accepted: 5 August 2019
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand64
Nursing Science Journal of Thailand. 2019;37(3):63-78
ผลของโปรแกรมการสอนตอความรและการปฏบตของผดแล ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน*
อรวรรณ หลาสวสด1 สดาภรณ พยคฆเรอง, ปร.ด.1 พรรณรตน แสงเพม, ปร.ด.1
บทคดยอ
วตถประสงค: การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการสอนตอความรและการปฏบตของผดแล
ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน
รปแบบการวจย:การวจยกงทดลอง
วธดำาเนนการวจย: กลมตวอยาง คอ ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนอาย 2-10 ป ทพาเดกมารบการตรวจ
รกษาแผนกผปวยนอกกมารเวชกรรมในโรงพยาบาลเอกชน 2 แหง ระหวางเดอนมถนายนถงเดอนพฤศจกายน 2560
จำานวน30คนแบงเปนกลมละ15คนกลมทดลองเขารวมโปรแกรมการสอนซงประกอบดวยกจกรรมตามแผนการสอน
ซงไดแกการใหความรผานสอคอมพวเตอรการสาธตและการสาธตยอนกลบการอภปรายซกถามการใหคำาแนะนำาและ
เสรมแรงดวยการชมเชยใหกำาลงใจ สวนกลมควบคมไดรบการสอนตามปกต เครองมอวจยสำาหรบเกบขอมลประกอบ
ดวยแบบประเมนความร และแบบประเมนการปฏบตของผดแลเดกโรคอจจาระรวง วเคราะหขอมลดวยสถตพรรณนา
การทดสอบทแบบสองกลมอสระและแบบกลมเดยว
ผลการวจย: พบวาผดแลกลมทดลองมคะแนนเฉลยความรหลงไดรบโปรแกรมสงกวากอนไดรบโปรแกรมอยาง
มนยสำาคญทางสถต (t= -12.118,p< .05)และเมอเปรยบเทยบกบกลมทไดรบการดแลตามปกตพบวาภายหลง
สนสดโปรแกรมผดแลกลมทดลองมคะแนนเฉลยความรในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนสงกวาอยางมนยสำาคญ
ทางสถต(t=-5.478,p<.05)โปรแกรมการสอนมผลใหผดแลรอยละ80(จำานวน12คนจาก15คน)สามารถดแล
เดกโรคอจจาระรวงถกตองโดยไดคะแนนปฏบตมากกวารอยละ80
สรปและขอเสนอแนะ: โปรแกรมการสอนในการดแลเดกโรคอจจาระรวงชวยใหผดแลเดกมความรมากขนและ
ปฏบตการดแลไดถกตอง ผลการศกษาแสดงใหเหนถงประโยชนของการนำาสอคอมพวเตอรรวมกบการสาธตและสาธต
ยอนกลบมาใชในการสอนใหความรแกผดแล
คำาสำาคญ:ผดแลเดกโรคอจจาระรวงความรโปรแกรม
Corresponding Author: ผชวยศาสตราจารยสดาภรณ พยคฆเรอง, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected]* วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลเดก คณะพยาบาลศาสตร และบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล1 คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล
วนทรบบทความ: 25 มถนายน 2562 / วนทแกไขบทความเสรจ: 2 สงหาคม 2562 / วนทตอบรบบทความ: 5 สงหาคม 2562
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 65
ความสำาคญของปญหา
โรคอจจาระรวงในเดกเปนปญหาทพบบอยในหลาย
ประเทศทวโลกมเดกอายตำากวา5ป เปนโรคอจจาระ
รวงจำานวน2.5ลานคนตอปและเสยชวตจำานวน1.5ลาน
คนตอป1ประเทศไทยมอตราปวยดวยโรคอจจาระรวงสง
อยางตอเนองทกป พบมากทสดในกลมเดกอาย 0-5 ป
(6,573.20 ตอประชากรแสนคน) รองลงมาคอเดกอาย
5-9 ป (1,810.60 ตอประชากรแสนคน)2 และจาก
สถตของสำานกระบาดวทยาระหวางวนท 1 มกราคม
พ.ศ.2562ถงวนท31พฤษภาคมพ.ศ.2562พบวา
โรคอจจาระรวงเฉยบพลนเปนโรคอนดบแรกทตองเฝา
ระวงทางระบาดวทยาและมอตราปวยสงสดในกลมอาย
0-4ป(2,266.9ตอประชากรแสนคน)รองลงมาคอเดก
กลมอาย5-9ป(724.7ตอประชากรแสนคน)3ซงเปน
เดกเลกและเดกโตทตองสมผสและอยในสงแวดลอม
ภายนอกบาน ทงในสถานรบเลยงเดกหรอในโรงเรยน
ทำาใหเดกกลมดงกลาวเสยงตอการตดเชอโรคอจจาระรวง
ไดงาย นอกจากนยงพบวามเดกโรคอจจาระรวงตอง
กลบมารบการรกษาซำาดวยอาการทรนแรงมากขนและ
มภาวะแทรกซอน เชน เดกมอาการขาดนำา มอาการไข
และตดเชอ บางรายเกดภาวะลำาไสเนาอกเสบจากโรค
อจจาระรวงซงจากการศกษาความรเบองตนของผดแล
ในการดแลเดกทบานพบวา ผดแลมความรเกยวกบการ
ใหสารนำาทดแทนในปรมาณเพมขน การใหอาหารอยาง
ตอเนอง และอาการบงชอนตรายทควรนำามาพบแพทย
เพยงรอยละ9.54
การเกดโรคอจจาระรวงสงผลกระทบตอเดกและ
ครอบครว โดยโรคอจจาระรวงทำาใหเดกมอาการถาย
อจจาระบอย คลนไสอาเจยน รบประทานอาหารไมได
เดกจงไดรบสารนำาและอาหารไมเพยงพอสงผลตอระบบ
ตางๆของรางกายเกดภาวะแทรกซอนและความรนแรง
ของโรคเพมขนจนถงเสยชวตรวมถงรางกายมการเจรญ
เตบโตและพฒนาการลาชาหรอหยดชะงก5 โดยเชอโรค
สำาคญททำาใหเดกตองเขารบการรกษาในโรงพยาบาลคอ
เชอไวรสโรตา6รองมาคอเชอแบคทเรยแคมพโลแบคเตอร7
ผลกระทบดานจตใจ เชน เดกไมมความสขและมความ
กงวลตอการเจบปวย8และหากเดกตองเขารบการรกษา
ในโรงพยาบาลทำาใหเดกรสกโดดเดยว หวาดกลว โกรธ
และรสกเศรา9นอกจากนยงพบวาผดแลตองมคาใชจาย
เพมขนในการรกษาพยาบาลเดกและบางรายตองสญเสย
รายไดเนองจากขาดงาน10-11รวมถงผดแลมความเครยด
และวตกกงวลตออาการเจบปวยของเดกกจวตรประจำา
วนของผดแลถกรบกวนและพกผอนไมเพยงพอ6,11 ซงม
ผลตอคณภาพชวตของผดแล
เดกโรคอจจาระรวงสามารถใหการดแลรกษาในแบบ
ผปวยนอกไดและมแนวทางการดแลทชดเจน เชน
แนวทางการดแลผปวยโรคอจจาระรวงขององคการ
อนามยโลก โดยประเมนจากระดบการขาดนำาลกษณะ
การรองไห ลกษณะผวหนงและนำาหนกตวทลดลง1ซง
ราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทยไดใชเปน
แนวทางในการสรางแนวปฏบตการรกษาเดกโรคอจจาระ
รวงเฉยบพลน และแนวปฏบตนไดมการใชกนอยาง
แพรหลายทงในโรงพยาบาลรฐและเอกชน12แตยงพบวา
เดกโรคอจจาระรวงไดรบการดแลเบองตนจากผดแล
ไมเหมาะสมเชนใหเดกรบประทานอาหารและนมลดลง5
ไมใหเดกดมสารละลายเกลอแร13 เปนตน ทำาใหเดกม
อาการรนแรงมากขนซงมงานวจยทแสดงใหเหนวาปจจย
ทมความสมพนธกบการดแลเดกโรคอจจาระรวงของ
ผดแลมหลายประการ เชน ความร ระดบการศกษา
การเขาถงบรการ14-16อายและรายไดครอบครว17เปนตน
นอกจากนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบ
การดแลเดกโรคอจจาระรวงพบวา ผดแลมความรและ
ทศนคตในการดแลเดกโรคอจจาระรวงไมถกตอง โดยม
ผดแลคดวาการใหนมแม นมผสม และอาหารทเคย
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand66
รบประทานตามปกตเปนอนตรายตอเดก ทำาใหเดก
อาเจยนมากขนจงหยดใหนมแมนมผสมและหยดใหรบ
ประทานอาหารตามปกตทเดกเคยรบประทานมากอนใน
ชวงทไมมอาการของโรคอจจาระรวง แตเลอกใหเดกรบ
ประทานอาหารชนดอนเชนนำาขาวนำาผลไมนำาชาธญพช
มนฝรงเปนตน5,14รวมทงผดแลมทศนคตวาการใหสารละลาย
เกลอแรทำาใหเดกมอาการอาเจยน จงปฏเสธการให
สารละลายเกลอแร และคาดหวงใหเดกไดรบการรกษา
ดวยการใหสารนำาทางหลอดเลอดดำา13 การทผดแล
มทศนคตทไมถกตองอาจเนองมาจากมความรทไมถกตอง
ทำาใหผดแลใหการดแลเดกไมเหมาะสม อยางไรกตาม
ความรและทศนคตอาจปรบเปลยนได เมอไดรบขอมล
ความรเกยวกบการดแลเดกโรคอจจาระรวงทถกตอง5,18
ในประเทศไทยมการศกษาทเนนการใหความรและ
ปรบเปลยนพฤตกรรมเพอปองกนโรคอจจาระรวงในเดก
แกผดแลเดกในชมชน และการใหความรในผดแลเดก
ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลเปนรายกลม18 การให
ความรในผดแลเดกโรคอจจาระรวงแบบผปวยนอกเปน
รายบคคลโดยมการตดตามเยยมบาน1วนหลงการสอน
และใหฝกปฏบตผสมสารละลายเกลอแรในวนเขาเยยม
บาน19ซงอาจชาเกนไปเพราะเดกควรไดรบสารละลาย
เกลอแรทดแทนเมอมการถายอจจาระ ผดแลควรไดรบ
ความรและฝกปฏบตการประเมนอาการขาดนำาการผสม
และปอนสารละลายเกลอแรแกเดกตงแตกอนกลบบาน
โดยผดแลควรมความรและประเมนอาการขาดนำาของเดก
ไดซงการขาดนำาแบงไดเปน3ระดบคอไมมอาการขาด
นำา(nodehydration)อาการขาดนำาบางสวน(some
dehydration) และมอาการขาดนำารนแรง (severe
dehydration)20 สวนการศกษาในตางประเทศพบวาม
การใหความรทบานแกผดแลเดกทเคยปวยดวยโรค
อจจาระรวงใน3สปดาหทผานมาโดยใหความร10นาท
และมการสำารวจความรและการปฏบตของผดแลเมออย
ทบานภายหลงการใหความร3เดอน5ซงในขณะนนเดก
อาจจะหายจากภาวะอจจาระรวงแลว นอกจากนม
การศกษาจำานวนนอยเกยวกบการสงเสรมความรและ
ทกษะแกผดแลเดกทกำาลงเจบปวยทเขารบการรกษาแบบ
ผปวยนอกซงถาผดแลมความรความเขาใจทถกตองตงแต
พาเดกมาพบแพทยครงแรก อาจทำาใหผดแลสามารถ
ใหการดแลเดกไดอยางถกตอง เดกฟนหายจากโรค
อจจาระรวงและไมจำาเปนตองพาเดกมาตรวจรกษาซำา
หรอเขารบการรกษาในโรงพยาบาล
ดงนน ผวจยจงสนใจศกษาโปรแกรมการสอนตอ
ความรและการปฏบตของผดแลเดกโรคอจจาระรวง
เฉยบพลนผานสอคอมพวเตอร มการสาธต สาธตยอน
กลบโดยมเนอหาความรทสำาคญเพอปรบแกความเขาใจ
เดมทไมถกตองดวยการใหความรเปนรายบคคลในชวง
เวลาทเหมาะสมตอการนำาความรไปใชดแลเดกตอทบาน
โดยเปนชวงทผดแลพาเดกมาพบแพทยทแผนกผปวย
นอก รวมกบการฝกปฏบตผสมสารละลายเกลอแร
การประเมนอาการขาดนำาและการปอนสารละลายเกลอ
แรแกเดก เปดโอกาสใหผดแลซกถามและผวจยคอยให
คำาแนะนำา เสรมแรงดวยการชมเชยใหกำาลงใจ เพอให
ผดแลเกดความรความเขาใจทชดเจน และจดจำาเนอหา
ความรไดดขนทำาใหผดแลมความรและปฏบตใหการดแล
เดกทบานไดอยางถกตองเปนการชวยใหเดกฟนหายโดย
เรวไมมอาการรนแรง ซงผลการศกษาคาดวาจะเปน
แนวทางในการชวยใหผดแลสามารถดแลเดกโรคอจจาระ
รวงไดมประสทธภาพมากยงขน
กรอบแนวคดการวจย
กรอบแนวคดในการศกษาครงนผวจยเลอกใชทฤษฎ
การเรยนรของฮลล (Hull’s systematic behavior
theory)21รวมกบการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบ
การใหความรแกผดแลเดก22-24สำาหรบทฤษฎการเรยนร
ของฮลลทกลาววา การเรยนรเกดจากการเชอมโยง
ระหวางสงเราและการตอบสนอง ซงตองมการจด
กจกรรมหรอจดสงแวดลอมภายนอกมากระตน ทำาให
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 67
สงเรากอนเกดพฤตกรรม
(antecedentstimulus)
ความตองการ(needs)
แรงขบ(drive)การตอบสนอง/พฤตกรรม
(responseorbehavior)
การลดความตองการ
(needreduction)
แผนภม 1 ผลของสงเราเปนแรงขบทกระตนใหผเรยนเกดการตอบสนอง
การ เรยน รตอง มการ จดทำ า สงแวดลอมหรอ
ประสบการณมากระตน เพอใหเกดการตอบสนองตามท
ตองการโดยหากไดกระทำาซำาๆจะกลายเปนการตอบสนอง
แบบอตโนมตและการเรยนรของผดแลจะมประสทธภาพ
สงสดเมอสงเรานนนาสนใจและตรงตามความตองการของ
ผเรยน การเจบปวยของเดกโรคอจจาระรวงเปนสงเราให
ผดแลมความตองการใหเดกฟนหายจากการเจบปวยจงเกด
เปนแรงขบใหอยากเรยนรเกยวกบการดแลเดกรวมทงเมอ
ไดแรงเสรมดวยการใหกำาลงใจและชนชมจะทำาใหผดแลม
ความรและสามารถปฏบตการดแลเดกโรคอจจาระรวงดวย
ตนเองทบานได
ในการศกษาครงนไดใหความรเปนรายบคคล โดยม
เนอหาทสำาคญดานสาเหตของโรค อาการ การประเมน
อาการขาดนำาการปองกนการขาดนำาและขาดสารอาหาร
และอาการทควรนำาเดกมาพบแพทยผานสอคอมพวเตอร
(PowerPoint)ทมเนอหาจำาเปนตรงตามความตองการของ
ผเรยน ซงไดจากการสำารวจและสอบถามผดแลกอนนำามา
สรางโปรแกรมมรปภาพทชดเจนผวจยใหคำาแนะนำาและ
เสรมแรงดวยการกลาวชมเชยใหกำาลงใจ21-22 จากการ
ทบทวนวรรณกรรม23พบวาการสาธตและสาธตยอนกลบ
ทำาใหผดแลมความรมากขน และการไดฝกปฏบตทำาให
ผดแลเกดการเรยนรในขนตอนหรอเทคนคตางๆจนเกดเปน
ความรความเขาใจและใหการปฏบตดแลเดกไดถกตอง24
ในการศกษาครงนจงมการสาธตและสาธตยอนกลบให
ฝกปฏบตจรงในเรองการประเมนอาการขาดนำาการผสม
สารละลายเกลอแรสำาเรจรปและในครวเรอนและการปอน
สารละลายเกลอแร จนทำาใหผดแลมความรทมากขนและ
สามารถปฏบตการดแลเดกไดอยางมประสทธภาพ
ผเรยนเกดพฤตกรรมการตอบสนองตามทตองการ21
การเรยนรมองคประกอบสำาคญ คอ แรงขบภายในหรอ
ความตองการบางอยางของผเรยน เมอมสงเรามากระตน
รวมกบผเรยนมภาวะไมรจงทำาใหผเรยนมความตองการ
มากและเปนแรงขบใหผเรยนเกดพฤตกรรมการตอบ
สนองหรอเกดการเรยนรนนเองเมอความตองการนนได
รบการตอบสนองแลว ความตองการยอมลดลง21-22
ดงแสดงในแผนภม1
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand68
วตถประสงคของการวจย
1.เพอเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและหลงการ
ใหโปรแกรมการสอน ของผดแลเดกโรคอจจาระรวง
เฉยบพลน
2.เพอเปรยบเทยบคะแนนความรภายหลงการ
ทดลอง ระหวางผดแลกลมทไดรบโปรแกรมการสอนและ
ผดแลทไดรบการสอนตามปกต
3.เพอศกษาคะแนนการปฏบตหลงใหโปรแกรมการ
สอนของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน
สมมตฐานการวจย
1. ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบ
โปรแกรมการสอน ภายหลงการศกษามคะแนนความร
สงกวากอนการศกษา
2. ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบ
โปรแกรมการสอน มคะแนนความรสงกวาผดแลทไดรบ
การสอนตามปกต
วธดำาเนนการวจย
การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi-
experimentalresearch)แบบสองกลมวดผลกอนและ
หลงการทดลอง (two group pre- and post-test
design)ทำาการศกษาระหวางเดอนมถนายนพ.ศ.2560
ถงพฤศจกายนพ.ศ.2560
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรคอผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนท
เขารบการรกษาแผนกผปวยนอกกมารเวชกรรม ในโรง
พยาบาลเอกชนจำานวน2แหงทมการดแลรกษาเดกโรค
อจจาระรวงในแนวทางเดยวกน
กลมตวอยางคอผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน
ทเขารบการรกษาแผนกผปวยนอกกมารเวชกรรม ใน
โรงพยาบาลเอกชน 2 แหงในเขตเมอง กำาหนดเกณฑ
การคดเขาของผดแลคอเปนบดาหรอมารดาของเดกและ
อยบานเดยวกบเดกมอายเทากบหรอมากกวา18ปขนไป
สามารถสอสารฟง พด อานและเขยนภาษาไทยได เดก
ในปกครองมระดบการขาดนำ าบางสวน (some
dehydration)หรอไมมอาการขาดนำา(nodehydration)
เกณฑการคดออกคอเปนผดแลของเดกทแพทยพจารณา
ใหเขารบการรกษาไวในโรงพยาบาลหรอมอาการขาดนำา
ระดบรนแรง(severedehydration)
กำาหนดขนาดกลมตวอยางคำานวณจากผลการศกษา
ของ อรวรรณ มาออน19 เกยวกบผลของโปรแกรมการ
พฒนาศกยภาพผดแลตอพฤตกรรมการดแลของผดแลเดก
โรคอจจาระรวงเฉยบพลนพบวาคะแนนเฉลยความรของ
มารดากลมทดลอง (X= 10.00, SD= 1.96) มากกวา
มารดากลมควบคม(X=7.13,SD=2.58)คำานวณไดคา
อทธพล(d)=1.11ผวจยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสำาเรจรป
G*Power3.1.9.2เมอกำาหนดคาα=.05คาอำานาจการ
ทดสอบ.90เมอd=1.11,u=1ไดขนาดกลมตวอยาง
กลมละ15คนรวม30คน
เครองมอการวจย
1.แบบประเมนอาการขาดนำาเดกโรคอจจาระรวงเปน
แบบประเมนเพอคดกรองคณสมบตกลมตวอยางทพยาบาล
ประจำาแผนกผปวยนอกใชประเมนอาการขาดนำาของเดก
1 ครง กอนเขารบการตรวจกบแพทย เพอใหเปนไปตาม
เกณฑการคดเขา
2.เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล
2.1แบบบนทกขอมลทวไปคอแบบบนทกขอมล
สวนบคคลของผดแลจากการสมภาษณจำานวน 14 ขอ
ไดแก อาย เพศ สถานภาพสมรส ความสมพนธกบเดก
อาชพการศกษารายไดประสบการณในการใหสารละลาย
เกลอแรและการดแลเดกโรคอจจาระรวง การไดรบขอมล
ความรในการดแลเดกโรคอจจาระรวง และแบบบนทก
ขอมลสวนบคคลของเดกจำานวน5 ขอ ไดแกนำาหนกตว
ระดบของอาการขาดนำายาและการรกษาทไดรบ
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 69
2.2แบบประเมนความรเกยวกบโรคและการดแล
เดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนผวจยสรางจากแนวทางการ
ดแลผปวยโรคอจจาระรวงขององคการอนามยโลก20 และ
วรรณกรรมทเกยวของ1,25 โดยมเนอหาสอดคลองกบ
แผนการสอนและสอคอมพวเตอร ไดแก โรคและสาเหต
ของโรคอาการแสดงการรกษาการประเมนอาการและ
การดแลเมอเดกมอาการของโรคอจจาระรวงมจำานวน20
ขอ แบงเปนความรเรองสาเหตและอาการของโรค 4 ขอ
การรกษา2ขอการใหสารละลายเกลอแร4ขอการให
อาหารและนม9 ขอและการนำาเดกมาพบแพทย1 ขอ
โดยมคำาตอบ3ตวเลอกถาตอบถกได1คะแนนตอบผด
หรอไมทราบได 0 คะแนน คะแนนรวมอยในชวง 0-20
คะแนนคะแนนมากหมายถงผดแลมความรในการดแลเดก
โรคอจจาระรวงมาก คะแนนนอยหมายถงผดแลมความร
ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงนอย
2.3แบบประเมนการปฏบตของผดแลเดกโรค
อจจาระรวงเฉยบพลน ผวจยสรางจากแนวทางการดแล
ผปวยโรคอจจาระรวงขององคการอนามยโลก20 และ
วรรณกรรมทเกยวของ1,25มจำานวน8ขอแบงเปนเนอหา
การประเมนอาการขาดนำาในเดกของผดแล1ขอการผสม
สารละลายเกลอแรสำาเรจรปและในครวเรอน 4 ขอ และ
การใหสารละลายเกลอแร 3 ขอ มการใหคะแนนแบบ2
ตวเลอก คอ ใชและไมใช ถาใชได 1 คะแนน ไมใชได 0
คะแนน คะแนนรวมอยในชวง 0-8 คะแนน และปรบ
คะแนนทไดใหอยในรปแบบ0-100คะแนนคะแนนมาก
หมายถงผดแลปฏบตดแลเดกโรคอจจาระรวงไดถกตองมาก
คะแนนนอยหมายถงผดแลปฏบตดแลเดกโรคอจจาระรวง
ไดถกตองนอย
3.เครองมอทใชในการดำาเนนการวจยไดแกโปรแกรม
การสอนของผดแลเดกโรคอจจาระรวงประกอบดวย
3.1แผนการสอนเรอง “การดแลเดกโรคอจจาระ
รวงเฉยบพลน” เนอหาประกอบดวย โรคและสาเหตการ
เกดโรคอาการแสดงการรกษาการประเมนอาการขาดนำา
และการดแลเมอเดกมอาการของโรคอจจาระรวงสำาหรบ
ผวจยใชในการกำาหนดเนอหาและกจกรรมการสอนใหได
ตามวตถประสงค
3.2สอคอมพวเตอร (PowerPoint) เรอง “การ
ดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน” เนอหาสอดคลองกบ
แผนการสอน ใชในการสอนใหความรภายหลงทผดแล
นำาเดกเขารบการตรวจกบแพทยโดยสอน1ครง ใชเวลา
ประมาณ15นาท
3.3อปกรณการสาธตและสาธตยอนกลบใหผดแล
ไดฝกปฏบตดวยอปกรณการใชงานจรง เชน ผงเกลอแร
สำาเรจรปนำาตาลเกลอแกวนำาขนาดตางๆขวดนำาสะอาด
ชอนโตะชอนชาเปนตนการสาธตและสาธตยอนกลบทำา
ภายหลงการสอนดวยสอคอมพวเตอร โดยผวจยใหผดแล
ฝกผสมสารละลายเกลอแรจนทำาไดถกตองใชเวลา20-30
นาท แลวจงฝกการปอนสารละลายเกลอแรแกเดกใน
ปกครองใชเวลา10-15นาท
3.4แบบประเมนอาการขาดนำาในเดกโรคอจจาระ
รวงโดยผดแล สำาหรบใหผดแลใชประเมนอาการขาดนำา
ซงเปนแบบประเมนเดยวกบแบบคดกรองคณสมบต
กลมตวอยาง
เครองมอทใชในการวจยทงหมดไดรบการตรวจสอบ
ความถกตองเหมาะสมของเนอหาและภาษา จากผทรง
คณวฒจำานวน 5 คนประกอบดวย กมารแพทย 1 คน
อาจารยพยาบาล2คนและหวหนาแผนกผปวยนอกกมาร
เวชกรรม 2 คน ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI)
เทากบ1.00จากนนไดปรบปรงแกไขและนำาแบบประเมน
ความรไปหาความเชอมนโดยใชกบผดแลเดกโรคอจจาระ
รวงทแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลเอกชนทศกษาใน
ครงน จำานวน 10 คน หาความเชอมนโดยใชสตรของ
คเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson-20) ไดคาความ
เชอมนเทากบ .70 สำาหรบแบบประเมนการปฏบตของ
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand70
ผดแลเดก ผวจยทำาการประเมนผดแลรวมกบพยาบาล
ผเชยวชาญ โดยประเมนการปฏบตของผดแลเดกโรค
อจจาระรวงทแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลแหงเดยวกน
จำานวน 10คน ไดคาความเชอมนของระหวางผประเมน
(inter-raterreliability)เทากบ.80
การพทกษสทธกลมตวอยาง
โครงการวจยนไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ
จรยธรรมการวจยในคนคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลย
มหดล(COANo.IRB-NS2017/02.0401)และไดรบอนมต
จากผอำานวยการโรงพยาบาลเอกชนทงสองแหงททำาการ
ศกษาแลวจงเรมดำาเนนการวจยโดยพยาบาลประจำาแผนก
สอบถามความสนใจของผดแลในการรบฟงขอมลโครงการ
วจย เมอผดแลสนใจผวจยเปนผใหขอมลเกยวกบ
วตถประสงคขนตอนและการปฏบตในการดำาเนนการวจย
ระยะเวลาในการศกษา การเขารวมวจยเปนไปตามความ
สมครใจ และในระหวางการวจยผเขารวมวจยสามารถ
ยกเลกการเขารวมโดยไมมผลตอการรกษาพยาบาลและ
การบรการทจะไดรบ ขอมลตางๆ จะเสนอเปนภาพรวม
ไมมการเปดเผยชอและนามสกลเมอผดแลตดสนใจเขารวม
วจยตองลงลายมอชอในหนงสอยนยอมเขารวมการวจย
วธเกบรวบรวมขอมล
ผวจยเกบขอมลดวยตนเองและเกบขอมลกลมควบคม
และกลมทดลองในชวงเวลาเดยวกน ซงการเกบขอมล
ครงนไมมการปนเปอน เนองจากกลมตวอยางทง 2 กลม
ไมมโอกาสพบกนผวจยจบค(matching)กลมตวอยางทง
สองกลมของทง2โรงพยาบาลใหมความคลายคลงกนใน
ดานอายซงแบงเปนกลมเดกเลกอาย2-5ป11เดอนและ
กลมเดกโตอาย6-10ป11เดอนเพอใหทงกลมควบคม
และกลมทดลองมจำานวนกลมตวอยางทงเดกเลกและเดกโต
ใกลเคยงกนโดยการสมเขากลมเปนคเชนเมอมกลมตวอยาง
ทเปนเดกเลกคนแรก สมโดยจบสลากไดเขากลมควบคม
เดกเลกคนตอไปจะถกจดใหอยในกลมทดลองทนทโดย
ไมตองจบสลากและเมอกลมตวอยางเปนเดกโตกทำาการ
เลอกเขากลมดวยวธการเดยวกนจนครบกลมละ15คน
1. ผวจยสมภาษณผดแลเดกทงสองกลม เกยวกบ
ขอมลสวนบคคลของผดแลเดก และขออนญาตบนทก
ขอมลของผปวยเดกจากแฟมประวต
2.ผวจยใหผดแลทงสองกลมตอบแบบสอบถามความ
รเรองการดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน (pretest)
ในระหวางการวดสญญาณชพเดกและรอเขาหองตรวจ
ใชเวลาประมาณ15นาท
3. ผวจยดำาเนนการวจยในกลมควบคมโดยใหผดแล
ไดรบการสอนตามปกตจากพยาบาลซงใหคำาแนะนำา
เกยวกบปญหาทพบบอยและการดแลรกษาทวไปของโรค
การดแลเดกตามแผนการรกษา การรบประทานอาหาร
การมาตรวจตามนด และอาการผดปกตทตองนำาเดกมา
พบแพทย
4.ผวจยดำาเนนการวจยในกลมทดลองดงน
4.1ผวจยนำาผดแลและเดกไปยงหองจดกจกรรม
เปนรายบคคลเพอเขารวมโปรแกรมการสอนโดยใหผดแล
ชมสอคอมพวเตอรเรอง “การดแลเดกโรคอจจาระรวง
เฉยบพลน”มการบรรยายอธบายและเปดโอกาสใหผดแล
ซกถามใชเวลาประมาณ15นาท
4.2ผวจยสาธตการผสมสารละลายเกลอแร
สำาเรจรป สารละลายเกลอแรในครวเรอน และการปอน
สารละลายเกลอแร
4.3ผดแลสาธตยอนกลบการผสมสารละลาย
เกลอแรและการปอนสารละลายเกลอแรแกเดก รวมทง
ประเมนอาการขาดนำาของเดกในความดแล
4.4ผวจยประเมนการปฏบตของผดแลในการผสม
สารละลายเกลอแรการปอนสารละลายเกลอแรและการ
ประเมนอาการขาดนำาของเดกในความดแล
4.5กรณทผดแลปฏบตเรองใดไมถกตอง ผวจย
เปดโอกาสใหผดแลฝกจนสามารถปฏบตไดโดยระหวางฝก
ผวจยเสรมแรงทางบวกดวยการกลาวคำาชมเชยใหกำาลงใจ
แกผดแล
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 71
5.ผวจยใหผดแลตอบแบบสอบถามความรเรองการ
ดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน (posttest) โดยกลม
ควบคมตอบแบบสอบถามภายหลงไดรบยากอนกลบบาน
และกลมทดลองตอบแบบสอบถามภายหลงการทดลอง
ทนทจากนนจงรบคำาแนะนำาจากพยาบาลเกยวกบการดแล
รกษาทวไปของโรคการดแลเดกตามแผนการรกษาการรบ
ประทานอาหารการมาตรวจตามนดอาการผดปกตทตอง
นำาเดกมาพบแพทยและรบยากอนกลบบาน
การวเคราะหขอมล
วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสำาเรจรป
กำาหนดระดบนยสำาคญทางสถตท.05โดยแจกแจงความถ
คาเฉลยรอยละและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลสวน
บคคลของผดแลและเดกและตวแปรทศกษาเปรยบเทยบ
คะแนนเฉลยความรของผดแลเดกโรคอจจาระรวง
เฉยบพลนกอนและหลงการใหโปรแกรมการสอนภายใน
กลมทดลองดวยสถตการทดสอบทแบบสองกลมไมอสระ
ตอกน (paired t-test) เปรยบเทยบคะแนนเฉลยความร
ของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน เมอสนสดการ
ศกษาระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ดวยสถตการ
ทดสอบท แบบสองกลมอสระ (independent t-test)
โดยไดมการทดสอบขอตกลงเบองตนพบวาขอมลมการ
แจกแจงแบบปกต
ผลการวจย
1.ผดแลกลมควบคมสวนใหญเปนมารดารอยละ86.7
มอายอยในชวง19-52ปเฉลย38.13ป(SD=8.41)จบ
การศกษาระดบปรญญาตรรอยละ53.3เคยมประสบการณ
ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงรอยละ 46.7 สวนใหญ
ไมเคยไดรบขอมลการสอนการเตรยมสารละลายเกลอแร
รอยละ 86.7 และเคยมประสบการณในการเตรยม
สารละลายเกลอแรดวยตนเองรอยละ40.0สำาหรบผดแล
กลมทดลองสวนใหญเปนมารดารอยละ 93.3 มอาย
อยในชวง 25-52 ป อายเฉลย 36.53 ป (SD= 8.34)
จบการศกษาระดบชนมธยมศกษารอยละ 53.3 ม
ประสบการณในการดแลเดกโรคอจจาระรวงรอยละ80
และไมเคยไดรบขอมลการสอนการเตรยมสารละลาย
เกลอแรรอยละ 73.3 เคยมประสบการณในการเตรยม
สารละลายเกลอแรดวยตนเองรอยละ80จากการเปรยบ
เทยบลกษณะของ ผดแลกลมตวอยาง ดวยสถต
Chi-SquareและIndependentt-testพบวาลกษณะ
ของผดแลทงสองกลมเกยวกบอายสถานภาพสมรสอาชพ
รายไดของครอบครว ความสมพนธของผดแลกบเดก
ประสบการณในการดแลเดกโรคอจจาระรวงเดกในความ
ดแลเคยรกษาดวยโรคอจจาระรวงการไดรบขอมลการสอน
การดแลเดกโรคอจจาระรวงการรจกและเคยไดรบการสอน
การเตรยมสารละลายเกลอแร การใหสารละลายเกลอแร
แกเดกพบวาไมมความแตกตางกนยกเวนการศกษา(p=
.047) และประสบการณในการเตรยมสารละลายเกลอแร
(p=.025)(ตารางท1)
2.เดกในกลมควบคมมอายอยในชวง 2.02 - 10 ป
เฉลย 4.47 ป (SD = 2.87) เปนเดกเพศชายรอยละ
73.3 สวนใหญมระดบการขาดนำาบางสวน (some
dehydration)รอยละ80.0และเดกในกลมทดลองมอาย
อยในชวง2-10ปเฉลย5.16ป(SD=2.97)เปนเดก
เพศหญงรอยละ 66.7 ซงมระดบการขาดนำาบางสวน
(somedehydration)รอยละ73.3จากการเปรยบเทยบ
ลกษณะของเดกโรคอจจาระรวง ดวยสถต Chi-Square
และIndependentt-testพบวาลกษณะของเดกทงสอง
กลมเกยวกบอายนำาหนกตวระดบการขาดนำาทงสองกลม
ไมมความแตกตางกน ยกเวนดานเพศของเดกทมความ
แตกตางกน(p=.028)(ตารางท1)
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand72
ตารางท 2 ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความร กอนและหลงการใหโปรแกรมการสอนของผดแลเดก
โรคอจจาระรวงเฉยบพลน
กลมทดลอง
กอนการทดลอง
หลงการทดลอง
X
9.33
X
10.07
11.53
X
16.80
X
9.33
16.80
SD
3.374
SD
3.035
2.825
SD
2.426
SD
3.374
2.426
-12.118
.626
-5.478
<.001
.536
<.001
กอนการทดลอง
กลมควบคม (n = 15)
หลงการทดลอง
กลมทดลอง (n = 15)
คะแนนความร
คะแนนความร
t
t
p-value
p-value
4.การวเคราะหขอมลดวยสถตIndependentt-test
พบวาผดแลกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสอน
มคะแนนความรสงกวา ผดแลกลมควบคมทไดรบ
การสอนตามปกตอยางมนยสำาคญทางสถต(t=-5.478,
p<.05)(ตารางท3)
ตารางท 3ผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความรของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน ระหวางกลมทดลอง
และกลมควบคม
ตารางท 1เปรยบเทยบขอมลทวไปของผดแลและเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม
ผดแล
ประสบการณในการเตรยมสารละลายเกลอแร
เคย
ไมเคย
เดกโรคอจจาระรวง
เพศ
หญง
ชาย
n
6
9
4
11
n
12
3
10
5
%
40.0
60.0
26.3
73.3
%
80.0
20.0
66.7
333
N
18
12
14
16
5.000*
4.821*
χ2กลมควบคม (15 คน) กลมทดลอง (15 คน) รวม
คณลกษณะ
*p<.05
3.การวเคราะหขอมลดวยสถตPairedt-testพบวา
ผดแลกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการสอน ภายหลง
การศกษา (X=16.80,SD=2.425) มคะแนนความร
สงกวากอนการศกษา (X= 9.33, SD= 3.374) อยาง
มนยสำาคญทางสถต(t=-12.118,p<.05)(ตารางท2)
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 73
5.ผลการปฏบตของกลมทดลองทไดรบโปรแกรมการ
สอนพบวาคะแนนการปฏบตทไดจากการสาธตยอนกลบ
อยระหวางรอยละ 75 ถง 100 โดยมผดแลรอยละ 80
(หรอ12ใน15คน)ทสามารถปฏบตไดถกตองทกขอหรอ
เกอบทกขอและมผดแลเพยงรอยละ20ทปฏบตไดคะแนน
นอยสด(ตารางท4)
ตารางท 4 คะแนนการปฏบต รอยละของคะแนนการปฏบต และจำานวนผดแลของเดกโรคอจจาระรวงในกลมทดลอง
ทไดรบโปรแกรมการสอน
คะแนนการปฏบต
8
7
6
จำานวนผดแล
7
5
3
รอยละของคะแนนการปฏบต
100.0
87.5
75.0
รอยละของผดแล
46.67
33.33
20.00
การอภปรายผล
ผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบโปรแกรม
การสอน มคะแนนความรภายหลงไดรบโปรแกรมสงกวา
กอนไดรบโปรแกรมฯอภปรายไดวาในการศกษาครงนกลม
ตวอยางเกดการเรยนรจากเนอหาและกจกรรมทสรางจาก
หลกการตามทฤษฎการเรยนรของฮลลดวยการใหความร
ผานสอคอมพวเตอรรวมกบการสาธตและสาธตยอนกลบ
ประกอบดวยเนอหาเกยวกบสาเหตและอาการของโรค
การประเมนอาการขาดนำาการรบประทานอาหารอาการ
สำาคญทตองนำาเดกมาพบแพทยการผสมสารละลายเกลอ
แรและการปอนสารละลายเกลอแร ซงเปนเนอหาท
สรางขนจากการสอบถามความตองการและความสนใจของ
ผดแลกอนการสรางโปรแกรมประกอบการซกถามประเดน
ความรทยงไมเขาใจหรอเขาใจไมถกตองกอนการสอนรวม
ถงการเจบปวยของเดกยงเปนสงเราททำาใหผดแลมความ
สนใจตองการทจะเรยนรการดแลเดกโรคอจจาระรวงเมอ
กลบไปอยทบานเพมมากขนนอกจากนมการจดกจกรรม
ในสถานททเงยบสงบเพอใหผดแลมสมาธและความพรอม
ในการเรยนทำาใหผดแลมความตงใจในการเรยนรมากขน21
และเสรมแรงทางบวกแกผดแลดวยการกลาวคำาชมเชย
ใหกำาลงใจ เพอกระตนใหผดแลมความสนใจตงใจเรยนร
อ ยาง ตอ เ นองตลอดระยะเวลาการทำ า กจกรรม
โดยโปรแกรมการสอนมเนอหาสนกระชบและจำาเปน
สำาหรบการดแลเดกทบาน ผานสอคอมพวเตอร
(PowerPoint)ทมรปภาพทชดเจนมาชวยกระตนใหผดแล
เกดความสนใจ สามารถจดจำาและเขาใจเนอหาความรได
งายขนในระยะเวลา15นาทซงเปนเวลาทเหมาะสมกบ
บรบทของการใหบรการแบบผปวยนอกทเนนความรวดเรว
และความเอาใจใสของผใหบรการเนองจากความรทใหสน
กระชบและตรงตามความสนใจของผดแลในระยะเวลาและ
ชวงเวลาทเหมาะสม ทำาใหผดแลเกดการเรยนรไดดและ
ยงชวยตอบสนองความตองการของผรบบรการแบบ
ผปวยนอก
ผลการศกษาในครงนสอดคลองกบการศกษาของ
จารวรรณ สขนธ และคณะ23 ทศกษาโปรแกรมการสอน
กระตนการดดกลนแกมารดาทมทารกคลอดกอนกำาหนด
มกจกรรมและสอการสอนทใกลเคยงกบการศกษาในครงน
โดยการสอนเปนรายบคคลดวยสอคอมพวเตอรมการสาธต
และสาธตยอนกลบ ใหมารดาฝกกระตนการดดกลนดวย
ตนเองเมอวดผลหลงเขารวมโปรแกรม1วนพบวามารดา
ทไดรบโปรแกรมมความรหลงไดรบโปรแกรมมากกวากอน
ไดรบโปรแกรมอยางไรกตามมผลการศกษาทแตกตางกน
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand74
ในตางประเทศทศกษาการใหความรในผดแลเดกโรค
อจจาระรวงทเขารบการรกษาแบบผปวยนอกดวยการสอน
ใหความรจากแผนพบความรและมการเยยมบานโดยไมม
การสาธตและสาธตยอนกลบ เมอวดผลภายหลงเขารวม
โปรแกรม1และ6เดอนพบวาผดแลมคะแนนความรเพม
ขนเลกนอยไมแตกตางจากกอนการทดลอง ซงผวจย
อภปรายวา โปรแกรมมเนอหาความรทเฉพาะสำาหรบโรค
แตไมเฉพาะตามความตองการของผดแลแตละรายภาษา
ทใชสอนอาจทำาใหผดแลไมเขาใจ และผดแลไมมเวลาอาน
แผนพบความร26 จงทำาใหการศกษาทไดแตกตางกบ
การศกษาในครงน
การศกษาในครงนผดแลกลมทดลองไดรบโปรแกรม
การสอนและคำาแนะนำาตามปญหาของเดกแตละคนจาก
การสงเกตและซกถามจากผดแล ในขณะทผดแลกลม
ควบคมไดรบการสอนตามปกตเปนคำาแนะนำาในภาพรวม
ของสภาพปญหาทพบบอยและการดแลรกษาทวไปของโรค
การดแลเดกตามแผนการรกษา การรบประทานอาหาร
การมาตรวจตามนด และอาการผดปกตทตองนำามา
พบแพทย ซงเปนคำาแนะนำาการดแลเดกโรคอจจาระรวง
โดยทวไปไมจำาเพาะตอเดกแตละรายขาดสอการสอนมา
กระตนความสนใจใหเกดความเขาใจและจดจำาความรทใช
ในการดแลเดกโรคอจจาระรวงและไมมสวนรวมฝกปฏบต
ในประเดนทจำาเปนและสำาคญ เชน การประเมนอาการ
ขาดนำาการผสมสารละลายเกลอแรการปอนสารละลาย
เกลอแร ซงเปนกจกรรมทชวยใหผดแลรและเขาใจวธการ
ดแลเดกเมอกลบไปอยทบานทำาใหผลการศกษาครงนผดแล
เดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลนทไดรบโปรแกรมการสอนม
ความรมากกวาผดแลทไดรบการสอนตามปกต โดยท
ผานมามเพยงการศกษาของอรวรรณมาออน19 ทศกษา
โปรแกรมการพฒนาศกยภาพผดแลตอพฤตกรรมการดแล
ของผดแลเดกโรคอจจาระรวงเฉยบพลน ในแผนกผปวย
นอกแบบรายบคคล ซงผลความรเปนเพยงสวนหนงของ
การศกษาเทานนและไมไดนำามาอภปรายผลทชดเจน
นอกจากนมการศกษาของ ศรธร ยงเรงเรง18 ในการให
ความรแกมารดาเดกโรคอจจาระรวงแบบรายกลมทนอน
โรงพยาบาลดวยภาพพลกมการสาธตการดแลปองกนโรค
การผสมสารละลายเกลอแร และมอบเอกสารความร
พบวามารดากลมทไดโปรแกรมและมารดากลมทได
สขศกษาตามปกตมคะแนนความรแตกตางกนจะเหนได
วาการศกษาของศรธรยงเรงเรง18และการศกษาในครงน
มความคลายคลงกนทสอการสอน มสาธตการผสม
สารละลายเกลอแรและการดแลเดก จงทำาใหผดแลม
ความรเพมขนไดเชนเดยวกน รวมถงในการศกษาครงน
สอนแบบรายบคคลจงมเวลาใหผดแลไดซกถามและ
รบคำาแนะนำาจนเกดความรความเขาใจทถกตอง
จากการทบทวนวรรณกรรมขางตน18,23 รวมทงใน
การศกษาครงนแมวาในแตละการศกษามกจกรรมทมระยะ
เวลาในการใหโปรแกรมและระยะเวลาวดผลทแตกตางกน
แตทกการศกษาชวยทำาใหผดแลมความรในการดแลเดกโรค
ตางๆไดเพมขนอยางไรกตามในแตละการศกษาเปนการ
ใหความรแกผดแลในสถานการณทแตกตางกน โดยทผาน
มาเปนการสอนใหความรแกผดแลในขณะทเดกเขารบ
การรกษาในโรงพยาบาล แตในการศกษาครงนเดกไดเขา
รบการรกษาแบบผปวยนอกและผดแลตองกลบไปดแลเดก
ดวยตนเองทบานการใหความรตามทผดแลตองการในชวง
เวลาทจำาเปน เพอนำาความรไปใชในการดแลเดก จงทำาให
การศกษาครงนมความเหมาะสมกบการสอนใหความรแก
ผดแลและทำาใหผดแลเกดการเรยนรไดมากขน
ในการศกษาครงนผดแลเดกโรคอจจาระรวงทไดรบ
โปรแกรมการสอน สวนใหญสามารถปฏบตไดถกตอง
มากกวารอยละ80ของคะแนนเตมแตมผดแลจำานวน3
คนปฏบตไดถกตองรอยละ75ประเดนทปฏบตไมถกตอง
ไดแกการดแลเมอเดกมอาการคลนไสอาเจยนหรอปฏเสธ
ดมสารละลายเกลอแร การปอนสารละลายเกลอแร
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 75
ในปรมาณทเหมาะสม และการผสมสารละลายเกลอแร
ในครวเรอนแมวาผดแลไดรบโปรแกรมการสอนแลวกตาม
รวมถงเคยมประสบการณการเตรยมสารละลายเกลอแร
มากอนแตประสบการณทผดแลเคยมอาจไมครอบคลมการ
ดแลเดกโรคอจจาระรวงทงหมด ซงการปฏบตเมอเดกม
อาการคลนไสอาเจยนหรอปฏเสธดมสารละลายเกลอแร
ไมถกตองนน จากการสงเกตและซกถามผดแลทง 3 คน
พบวาผดแลมความกงวล กลวเดกอาเจยนมากขน จงไม
โนมนาวใหเดกดมสารละลายเกลอแร สงผลใหผดแล
ปอนสารละลายเกลอแรในปรมาณทนอยเกนไปสวนการผสม
สารละลายเกลอแรในครวเรอนพบวา ผดแลไมเคยผสม
มากอน ถงแมไดรบการสอนแลวแตยงจำาเนอหาไมได
ดงนนการใหโอกาสผดแลไดฝกซำาๆ จนสามารถปฏบตได
และมเนอหาทจำาเปนครอบคลมในการดแลเดกโรคอจจาระ
รวงชวยใหผดแลสามารถปฏบตไดถกตองกอนกลบไปดแล
เดกดวยตนเองทบาน
ขอจำากดของการวจย
การศกษาครงนกลมตวอยางทงสองกลมมระยะเวลา
ในการตอบแบบสอบถามความรหลงสนสดการทดลองตาง
กนโดยกลมควบคมตอบแบบสอบถามความรหลงไดรบการ
สอนตามปกตจากพยาบาล ในขณะกลมทดลองตอบ
แบบสอบถามความรหลงไดรบโปรแกรมการสอนทนทเกด
เปนความจำาระยะสนจงทำาใหกลมทดลองจดจำาความรไดด
ภายหลงใหความรและในการวดการปฏบตสามารถวดได
เพยงภายหลงการไดรบโปรแกรม จงไมสามารถเปรยบ
เทยบการปฏบตกอนและหลงการไดรบโปรแกรมได และ
กลมตวอยางทงสองกลม มความแตกตางกนของขอมล
ทวไปในเรองประสบการณของผดแลในการเตรยม
สารละลายเกลอแรและเพศของเดก อาจทำาใหมผลตอ
คะแนนการปฏบตของผดแลในการผสมสารละลาย
เกลอแร
สรปและขอเสนอแนะ
ดานการปฏบตการพยาบาล
บคลากรทางการพยาบาลควรนำาโปรแกรมการสอน
ไปประยกตใชในการใหความรแกผดแลเดกโรคอจจาระรวง
ทเขารบการรกษาแบบผปวยนอก โดยใชสอคอมพวเตอร
รวมกบการสาธตและสาธตยอนกลบควรใหผดแลฝกปฏบต
การประเมนอาการขาดนำา การผสมสารละลายเกลอแร
แบบสำาเรจรปและในครวเรอน เนนฝกใหสามารถปอน
สารละลายเกลอแรแกเดกในปรมาณทเหมาะสมและดแล
กรณทเดกมอาการคลนไสอาเจยนหรอปฏเสธการดม
สารละลายเกลอแรใหถกตองกอนกลบไปดแลเดกดวย
ตนเองทบาน
ดานการวจย
ในการวจยครงตอไปควรตดตามประเมนความรและ
การปฏบตภายหลงกลบบาน เชน การโทรศพทตดตาม
การเยยมบาน เพอศกษาความคงทนของความรและ
ความสามารถในการปฏบตดแลเดกและชวยแกปญหา
ของผดแลขณะใหการดแลทบาน
References
1.TheUnitedNationsChildren’sFund
(UNICEF),WorldHealthOrganization(WHO).
Diarrhoea:whychildrenarestilldyingand
whatcanbedone[Internet].NewYork,
USA/Geneva,Switzerland:UNICEF/WHO;
2009[cited2015Oct14].Availablefrom:
https://apps.who.int/iris/bitstream/
handle/10665/44174/9789241598415_eng.
pdf?sequence=1
2.BureauofEpidemiology,Departmentof
DiseaseControl,MinistryofPublicHealth.
ReportedcaseofacutediarrheainThailand
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand76
2014[Internet].Nonthaburi:Ministryof
PublicHealth;2015[cited2015Aug24].
Availablefrom:http://www.boe.moph.
go.th/files/report/20141118_73833751.pdf.
(inThai).
3.Bureauof Epidemiology,Departmentof
DiseaseControl,MinistryofPublicHealth.
Diseasesituationthatrequired
epidemiologicalsurveillanceinLower
SouthernThailand,May2019(dataasof
May31,2019)[Internet].Nonthaburi:
DepartmentofDiseaseControl,Ministryof
PublicHealth;2019[cited2019Aug1].
Availablefrom:https://ddc.moph.go.th/
uploads/files/50df825f499753547a127558
a84f9f3f.pdf.(inThai).
4.TheerawitthayalertR,ChongthawonsatidS,
NarasetaphanP.Knowledgeandbehavior
ofcare-takeronpreventionofdiarrhoeal
diseaseinchildren.DiseaseControlJournal.
2009;35(1):39-46.(inThai).
5.PantenburgB,OchoaTJ,EckerL,RuizJ.
Feedingofyoungchildrenduringdiarrhea:
caregivers’intendedpracticesand
perceptions.AmJTropMedHyg.
2014;91(3):555-62.
6.ÁlvarezAldeánJ,AristeguiJ,Lopez-
BelmonteJL,PedrosM,SiciliaJG.
Economicandpsychosocialimpactof
rotavirusinfectioninSpain:aliterature
review.Vaccine.2014;32(30):3740-51.
7. DennehyPH.Acutediarrhealdiseasein
children:epidemiology,prevention,and
treatment.InfectDisClinNorthAm.
2005;19(3):585-602.
8. BrissonM,SenecalM,DroletM,MansiJA.
Health-relatedqualityoflifelostto
rotavirus-associatedgastroenteritisin
childrenandtheirparents:aCanadian
prospectivestudy.PediatrInfectDisJ.
2010;29(1):73-5.
9. WilsonME,MegelME,EnenbachL,
CarlsonKL.Thevoicesofchildren:stories
about hospitalization. J PediatrHealth
Care.2010;24(2):95-102.
10.BurkeRM,RebolledoPA,EmbreySR,
WagnerLD,CowdenCL,KellyFM,etal.
Theburdenofpediatricdiarrhea:
across-sectionalstudyofincurredcosts
andperceptionsofcostamongBolivian
families.BMCPublicHealth.2013;13:708.
doi:10.1186/1471-2458-13-708.
11.LeeWS,ChaiPF,IsmailZ.Impacton
parentsduringhospitalizationforacute
diarrhoeainyoungchildren.Singapore
MedJ.2012;53(11):755-9.
12.VaravithyaW,WajaradulC,AanpreungP,
PhuapraditP,PoovorawanY,VivatvakinB,
etal.Clinicalpracticeguidelinefor
treatmentofacutediarrhea[Internet].
Bangkok:TheRoyalCollegeof
PediatriciansofThailand&Pediatric
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand 77
SocietyofThailand;2016[cited2019Aug1].
Availablefrom:http://www.thaipediatrics.
org/Media/media-20161222110358.pdf.
(inThai).
13.NirV,NadirE,SchechterY,Kline-KremerA.
Parents’attitudetowardoralrehydration
therapyinchildrenwithmild-to-moderate
dehydration.ScientificWorldJournal.
2013;828157.doi:10.1155/2013/828157.
14.AnidiI,BazarganM,JamesFW.Knowledge
andmanagementofdiarrheaamong
underservedminorityparents/caregivers.
AmbulPediatr.2002;2(3):201-6.
15.BachrachLR,GardnerJM.Caregiver
knowledge,attitudes,andpractices
regardingchildhooddiarrheaand
dehydrationinKingston,Jamaica.
RevPanamSaludPublica.2002;12(1):37-44.
16.NookongA,PayakkaraungS,
PongsaranuntakulY,ChudapongseS.
Caregivers’managementforchildrenwith
asthma.JournalofNursingScience.
2012;30(1):49-60.(inThai).
17.SillahF,HoHJ,ChaoJC.Theuseoforal
rehydrationsaltinmanagingchildren
under5yoldwithdiarrheaintheGambia:
knowledge,attitude,andpractice.
Nutrition.2013;29(11-12):1368–73.
18.YingrengreungS.Theeffectivenessof
healtheducationprogramwithgroup
processonmaternalhealthbehaviorsin
primarycareofdiarrhealdiseasein
childrenundertwoyearsatQueenSirikit
NationalInstituteofchildhealth[master’s
thesis].Bangkok:Srinakharinwirot
University;1998.129p.(inThai).
19.Ma-onO.Effectsofpotential
developmentprogramoncaregiver’s
caringbehaviorforacutediarrheain
children[master’sthesis].KhonKaen:
KhonKaenUniversity;2009.149p.
(inThai).
20.WorldHealthOrganization.Integrated
managementofchildhoodillness:
distancelearningcourse[Internet].
Geneva,Switzerland:WHO;2014[cited
2016Dec9].Availablefrom:http://www.
who.int/iris/bitstream/10665/104772/
6/9789241506823_Module-4_eng.pdf
21.SongkramN.Multimediaforlearning:
designanddevelopment.Bangkok:
ChulalongkornUniversityPrintingHouse;
2010.163p.(inThai).
22.KhotrakulS.Educationpsychology.
Bangkok:ChulalongkornUniversityPrinting
House;2009.524p.(inThai).
23.SuknithiJ,ThampanichawatW,
WichiencharoenK,LerthamateweW.
Impactoforalstimulationprogramon
nursingmothers’knowledgeoforal
stimulationandprematurelyborninfants’
sucklingability.ThaiJournalofNursing
Council.2012;27(1):78-91.(inThai).
NURS SCI J THAIL Vol. 37 No. 3 July - September 2019
Nursing Science Journal of Thailand78
24.AndersonLW,KrathwohlDR,AirasianPW,
CruikshankKA,MayerRE,PintrichPR,
etal.Ataxonomyforlearning,teaching
andassessing:arevisionofBloom’s
taxonomyofeducationobjectives.
NewYork:AddisonWesleyLongman;2001.
302p.
25.ManussthitS.Acutediarrhea.In:
PongprasopchaiS,ThanwandiT,
ManussthitS,editors.Clinicalpracticein
gastroenterology.Bangkok:Bangkok
WetchasanPrintingHouse;2012.p.108-19.
(inThai).
26.FreedmanSB,CoutoM,SpoonerL,
HaladynJK.Theimplementationofa
gastroenteritiseducationprogram.
AmJEmergMed.2011;29(3):271-7.