31
8. FEJEZET Egzisztencitilis elszigeteltseg A legmelyebb onvizsgalat- a Heidegger altal"leleplezesnek" 1 nevezett folya- mat - raebreszt minket arra, hogy letunk veges, hogy meg kell halnunk, hogy szabadok vagyunk es hogy nines menekves a szabadsagunk elOl. hogy az ember menthetetlenul maganyos. Mivel a szabadsag es a halal olyan fogalmak, amelyek hagyomanyosan kivul esnek a pszichoterapia teriileten, az el6bbi fejezetekben szuksegesnek tartottam kifejteni ezek terapias vonatkozasait. Mas a helyzet az elszigeteltseggel- ennek j61 ismert fogalmaval meglehetosen gyakran talalkozhatunk a mindennapi terapias gyakorlatban. Tulajdonkeppen annyira gyakori es oly sokfele ertelemben hasznal- jak, hogy mindenekelOtt a fogalom egzisztencialis jelenteset kell tisztaznom. Ugy gondolom, a klinikusok harom fajtajaval talalkoznak: interperszonalis, intraper- szonalis es egzisztencialis elszigeteltseggel. Az interperszonalis elszigetelOdes, a kapcsolati magany altalaban egyediilletben targyiasul, a masokt61 val6 tavolsagra utal. Tobb tenyezo befolyasolja: a kielegito tarsas kapcsolatot kizarhaljak geografiai adottsagok, a megfelelO tarsas keszsegek hianya, az intimitassal erosen utkozo erzesek vagy kulonfele szemelyiseg-stilusok (mint amilyen a szkizoid, a narcisztikus, a kizsakmanyol6 vagy az itelkezo). A kulturalis tenyezok is fontos szerepet jatszanak. Az Egyesult Allamokban az intimitast fenntart6 intezmenyek- a nagycsalad, a stabillak6kornyezet, az egyhaz, a helyi kisboltok, a haziorvosi rendszer- hanyatlasa egyertelmuen a szemelyek kozotti elszigeteltseg vezetett. elszigetelodesen azt a folyamatot melynek soran az egyen onmaga bizonyos reszeit61Idegenul el. Freud az "izolaci6" terminussal egy olyan t<: otkld levalasztodlk a gondOTI<odas1«5zoil"seg-es16lya- Harry Stack Su111vanFehat6illitanulmfu1y-ozfa melynek 277

Egzisztenciális elszigeteltség

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Ivin Yalom: Egzisztenciális pszichoterápia

Citation preview

  • . . .

    ~

    8 . F E J E Z E T

    E g z i s z t e n c i t i l i s

    e l s z i g e t e l t s e g

    A l e g m e l y e b b o n v i z s g a l a t - a H e i d e g g e r a l t a l " l e l e p l e z e s n e k "

    1

    n e v e z e t t f o l y a -

    m a t - r a e b r e s z t m i n k e t a r r a , h o g y l e t u n k v e g e s , h o g y m e g k e l l h a l n u n k , h o g y

    s z a b a d o k v a g y u n k e s h o g y n i n e s m e n e k v e s a s z a b a d s a g u n k e l O l . Meger~iik, h o g y

    a z e m b e r m e n t h e t e t l e n u l m a g a n y o s .

    M i v e l a s z a b a d s a g e s a h a l a l o l y a n f o g a l m a k , a m e l y e k h a g y o m a n y o s a n k i v u l

    e s n e k a p s z i c h o t e r a p i a t e r i i l e t e n , a z e l 6 b b i f e j e z e t e k b e n s z u k s e g e s n e k t a r t o t t a m

    k i f e j t e n i e z e k t e r a p i a s v o n a t k o z a s a i t . M a s a h e l y z e t a z e l s z i g e t e l t s e g g e l - e n n e k j 6 1

    i s m e r t f o g a l m a v a l m e g l e h e t o s e n g y a k r a n t a l a l k o z h a t u n k a m i n d e n n a p i t e r a p i a s

    g y a k o r l a t b a n . T u l a j d o n k e p p e n a n n y i r a g y a k o r i e s o l y s o k f e l e e r t e l e m b e n h a s z n a l -

    j a k , h o g y m i n d e n e k e l O t t a f o g a l o m e g z i s z t e n c i a l i s j e l e n t e s e t k e l l t i s z t a z n o m . U g y

    g o n d o l o m , a k l i n i k u s o k h a r o m f a j t a j a v a l t a l a l k o z n a k : i n t e r p e r s z o n a l i s , i n t r a p e r -

    s z o n a l i s e s e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g g e l .

    A z i n t e r p e r s z o n a l i s e l s z i g e t e l O d e s , a k a p c s o l a t i m a g a n y a l t a l a b a n e g y e d i i l l e t b e n

    t a r g y i a s u l , a m a s o k t 6 1 v a l 6 t a v o l s a g r a u t a l . T o b b t e n y e z o b e f o l y a s o l j a : a k i e l e g i t o

    t a r s a s k a p c s o l a t o t k i z a r h a l j a k g e o g r a f i a i a d o t t s a g o k , a m e g f e l e l O t a r s a s k e s z s e g e k

    h i a n y a , a z i n t i m i t a s s a l e r o s e n u t k o z o e r z e s e k v a g y k u l o n f e l e s z e m e l y i s e g - s t i l u s o k

    ( m i n t a m i l y e n a s z k i z o i d , a n a r c i s z t i k u s , a k i z s a k m a n y o l 6 v a g y a z i t e l k e z o ) . A

    k u l t u r a l i s t e n y e z o k i s f o n t o s s z e r e p e t j a t s z a n a k . A z E g y e s u l t A l l a m o k b a n a z

    i n t i m i t a s t f e n n t a r t 6 i n t e z m e n y e k - a n a g y c s a l a d , a s t a b i l l a k 6 k o r n y e z e t , a z e g y h a z ,

    a h e l y i k i s b o l t o k , a h a z i o r v o s i r e n d s z e r - h a n y a t l a s a e g y e r t e l m u e n a s z e m e l y e k

    k o z o t t i e l s z i g e t e l t s e g fokoz6~asahoz v e z e t e t t .

    ~ntraperszonalis e l s z i g e t e l o d e s e n a z t a f o l y a m a t o t er~iik, m e l y n e k s o r a n a z e g y e n

    o n m a g a b i z o n y o s r e s z e i t 6 1 I d e g e n u l e l . F r e u d a z " i z o l a c i 6 " t e r m i n u s s a l e g y o l y a n

    ~:;a:,~~~:~t~~J;~~l~~~~:' ,:[;~:~~~:-a~s:~e~:=:#s~1~~11~~;,~ t < : o t k l d

    cOi6-d~safmegsial

  • 6Z~P

    " Z : , A . 1 1 4 1 (

    E L S Z I G E T E L T S E G

    s o r a n a z e g y e n a t u d a t a b 6 1 k i z a r e s / v a g y p s z i c h e j e h o z z a f e r h e t e t l e n t a r t o m a n y a -

    i b a s z a m u z b i z o n y o s e l m e n y e k e t . E z t a f o l y a m a t o t ( s z a k i t v a a z

    1 1

    e l f o j t a s " t e r m i -

    n u s s a l ) I I d i s s z o c i a c i 6 n a k " n e v e z t e e s p s z i c h o p a t o l 6 g i a i m o d e l l j e b e n k o z p o n t i j e -

    l e n t o s e g e t t u l a j d o n i t o t t n e k i .

    3

    A m o d e r n p s z i c h o t e r a p i a s s z i n t e r e n a z " i z o l a c i 6 "

    f o g a l m a n e m c s u p a n a f o r m a l i s e l h a r i t 6 m e c h a n i z m u s o k r a u t a l , h a n e m a z e n

    f r a g m e n t a c i 6 j a n a k m i n d e n f o r m a j a t e z z e l a t e r m i n u s s a l j e l o l i k . f g y i n t r a p e r s z o n a -

    l i s e l s z i g e t e l t s e g n e k n e v e z i k , h a a z e g y e n e l f o j l j a e r z e s e i t e s v a g y a i t , v a g y a i k e n t

    f o g a d j a e l a l l k e l l e n e " t i p u s u d o l g o k a t , n e m b i z i k s a j a t i t e l e t e b e n e s e l f e d i s a j a t

    p o t e n c i a l j a t .

    A z i n t r a p e r s z o n a l i s e l s z i g e t e l t s e g a p s z i c h o p a t o l 6 g i a s z e l e s k o r b e n e l t e r j e d t

    p a r a d i g m a j a . A m o d e r n t e o r e t i k u s o k m i n t H o r n e y , F r o m m , S u l l i v a n , M a s l o w ,

    R o g e r s e s M a y e g y b e h a n g z 6 a n a l l i l j a k , h o g y a t u n e t o l y a n a k a d a l y o k e r e d m e n y e ,

    m e l y e k r o s s z u t r a t e r e l i k a z e g y e n s z e m e l y i s e g f e j l o d e s e n e k t e r m e s z e t e s m e n e t e t .

    C a r l R o g e r s , L u d w i g B i n s w a n g e r h i r e s e s e t e r 6 1 ( E l l e n W e s t ) i r o t t e r t e k e z e s e b e n

    v i l a g o s a n m e g f o g a l m a z z a a z i n t r a p e r s z o n a l i s e l s z i g e t e l t s e g e t : " A n n a k e l l e n e r e ,

    _ h Q g y gy~f~Jsk.e11t _ _t,~lj(;!~~n.J~gg~g~_I! \'

  • . ,

    E g z i s z t e n c i d l i s e l s z i g e t e l t s e g

    M i a z e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g ?

    A z e g y e n e k g y a k r a n e l v c l l a s z t 6 d n a k m a s o k t 6 1 e s o n m a g u k b i z o n y o s r e s z e i t o l ,

    d e e h a s f t a s o k m o g o t t r e n d s z e r i n t o t t a l l e g y s o k k a l a l a p v e t 6 ' b b d o l o g : a l e t

    m a g a n y o s s a g a . E z a z e l s z i g e t e l t s e g a l e g o r o m t e l i b b k a p c s o l a t i s z f e r a e s a l e g a l a -

    p o s a b b o n i s m e r e t e l l e n e r e i s f e n n m a r a d . L e t e z e s i i n k e l s z i g e t e l t s e g e a r r a a z a t h i -

    d a l h a t a t l a n s z a k a d e k r a u t a l , a m i a z e g y e n e s a t o b b i e l o k o z o t t h u z 6 d i k . V a n

    a z o n b a n e g y m e g s z e l e s e b b j e l e n t e s e i s : a z e g y e n s z e p a r a c i 6 j a a v i l a g t 6 1 . " E l k i i l o -

    n i i l e s a v i l a g t 6 1 " - e z t U n i k a h e l y e s m e g f o g a l m a z a s n a k , m i n d a z o n a l t a l k i s s e

    h o m a l y o s . A z e g y i k p a c i e n s e m s o k k a l s z e m l e l e t e s e b b e n f o g a l m a z t a m e g a j e l e n -

    s e g e t . I d o s z a k o s a n p a n i k r o h a m o k g y o t O r t e k , v a l a h a n y s z o r v e s z e l y b e k e r i i l t a

    d o m i n a n s m a s i k h o z f u z o d o k a p c s o l a t a . E g y i k a l k a l o m m a l , m i k o z b e n a z e l m e n y e i -

    r o l b e s z e l t , a k o v e t k e z o k e t m o n d t a : " E m l e k s z i k a W e s t S i d e S t o r y - r a , a m i k o r a k e t

    s z e r e l m e s t a l a l k o z i k . H i r t e l e n m e g s z t i n i k s z a m u k r a a v i l a g , e s u g y e r z i k , s e m m i

    s i n e s r a j t u k k i v i i l ? N o s , e n i s u g y a n e z t e r z e m m o s t a n a b a n . A n n y i a k i i l o n b s e g ,

    h o g y e n e g y e d i i l e r z e m u g y a n e z t . "

    E g y m a s i k p a c i e n s n e k k o r a g y e r e k k o r a t 6 1 v i s s z a t e r o r e m a l m a v o l t , m e l y f e l n o t t k o -

    r a r a s u l y o s a l m a t l a n s a g h o z - a l v a s i s z o n y h o z - v e z e t e t t . A r e m a l o m b a n a z v o l t a

    s z o k a t l a n , h o g y 6 m a g a n e m s z e n v e d e t t s e m m i f e l e s e r i i l e s t , e l l e n b e n m e g s z u n t k o r i i -

    l o t t e a v i l a g e s f e l t a r u l t e l o t t e a s e m m i . 1 m e a z a l o m :

    E b r e n v a g y o k , a s z o b a m b a n i i l o k . H i r t e l e n a z t l a t o m , h o g y m i n d e n a t a l a k u l . A z

    a b l a k k e r e t m e g n y u l i k e s h u l l a m o z n i k e z d , a k o n y v e s p o l c o s s z e p r e s e l o d i k , a z a j t 6 k i -

    l i n c s e l t l i n i k , e s a z a j t 6 h e l y e n e g y l y u k j e l e n i k m e g a m i e g y r e n a g y o b b e s n a g y o b b

    l e s z . M i n d e n e l v e s z t i a z a l a k j a t e s k e z d e l o l v a d n i . S e m m i s i n e s m a r k o r i i l o t t e m .

    K i a b a l n i k e z d e k .

    T h o m a s W o l f e s z o k a t l a n u l e l e s e n e r z e k e l t e a z e g z i s z t e n c i i l i s e l s z i g e t e l t s e g e t . A

    L o o k H o m e w a r d , A n g e l d m u o n e l e t r a j z i m u n k a j a b a n a f O h o s m a r g y e r e k f e j j e l a z

    e l s z i g e t e l t s e g e n r u n o d i k ?

    M e r h e t e t l e n m a g a n y e s s z o m o r u s a g j a r t a a t : l a t t a a z e l e t e t e s t u d t a , h o g y m i n d i g

    s z o m o r u l e s z : b e z a r v a k o p o n y a j a n a k k i s k e r e k k a l i c k a j a b a , b e b o r t o n o z v e t i t o k z a t o s ,

    f o l y t o n p u m p a l 6 s z i v e b e , e l e t e f o l y t o n o s a n m a g a n y o s m e n e t e k b e n t e l i k m a j d . E l v e -

    s z e t t . M e g e r t e t t e , h o g y a z e m b e r e k m i n d i g i d e g e n e k m a r a d n a k e g y m a s n a k , h o g y

    s e n k i s e m j u t e l a m a s i k v a l 6 s a g o s m e g i s m e r e s e i g ; h o g y a n y a n k s o t e t h a s a n a k b o r t o -

    n e b o l a n e l k i i l s z i i l e t i i n k , h o g y I a t n a n k a z a r c a t - e g y i d e g e n k a r j a b a k e r i i l i i n k ; e s h o g y

    a I e t e z e s e r n e f e l o l d h a t a t l a n k e t r e c e b o l s o h a s e m m e n e k i i l h e t i i n k , f i i g g e t l e n i i l a t t 6 1 ,

    m i l y e n k a r o k f o g a d n a k , m i l y e n a j k a k c s 6 k o l n a k , m i l y e n s z i v d o b o g e r t i i n k . S o h a , s o h a ,

    s o h a , s o h a .

    A z e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g t e h a t a z e g y e d i i l l e t s i r a l o m v o l g y e , a h o v a s o k f e l e -

    k e p p e n e l l e h e t j u t n i . A s z e m b e s i i l e s a h a l a l l a l e s a s z a b a d s a g g a l e l k e r i i l h e t e t l e n i i l

    e b b e a v o l g y b e v e z e t i a z e g y e n t .

    H A L A L E S A L E T E G Z I S Z T E N C I A L I S E L S Z I G E T E L T S E G E

    A " s a j a t h a l a l " t u d a s a a z t j e l e n t i , h o g y a z e g y e n r a d o b b e n : s e n k i m a s n e m h a l h a t

    m e g h e l y e t t e . H e i d e g g e r s z e r i n t : ' ' b a r a z e m b e r m e g h a l h a t m a s e r t , a z i l y e n h a l a l

    s o h a s e m j e l e n t i a z t , h o g y a m a s i k m e g s z a b a d u l a h a l a l t 6 1 . S e n k i s e m szabadftha~a

    m e g a m a s i k a t a s a j a t h a l a l a t 6 1 . "

    8

    A n n a k e l l e n e r e , h o g y b a r a t o k k a l v e s s z i i k k o r i i l

    2 7 9

  • E L S Z I G E T E L T S E G

    m a g u n k a t , a n n a k e l l e n e r e , h o g y m a s o k i s m e g h a l h a t n a k u g y a n a b b 6 1 a z o k b 6 1 . S o t ,

    u g y a n a b b a n a z i d O b e n ( p e l d a u l a z 6 k o r i E g y i p t o m b a n a s z o l g a k m e g o l e s e e s

    e l t e m e t e s e a f a r a 6 v a l e g y i i t t , v a g y a m o d e r n o n g y i l k o s s a g i s z e r z o d e s e k ) , a l a p v e -

    t O e n a h a l a l a l e g m a g a n y o s a b b e m b e r i t a p a s z t a l a t .

    A M i n d e n e m b e r , e z a k o z i s m e r t k o z e p k o r i m o r a l i t a s j a t e k m e g k a p 6 a n a b r a z o l j a

    a h a l a l l a l v a l 6 t a l a l k o z a s m a g a n y o s s a g a t .

    9

    A h o s t f e l k e r e s i a H a l a l e s k o z l i , h o g y

    k e s z i i l j o n u t o l s 6 u l j a r a , I s t e n h e z . H i a b a e s e d e z i k k e g y e l m e r t . A H a l a l a z t m o n d j a ,

    k e s z i i l j o n , m e r t k o z e l e g a n a p , m e l y t o l " e g y e t l e n e l O s e m m e n e k i i l h e t " . K e t s e g b e -

    e s e s e b e n M i n d e n e m b e r s e g l t s e g e t k e r e s . R e t t e g e s e e s e l s z i g e t e l t s e g e k o z e p e t t e a r r a

    k e r i a z e m b e r e k e t , h o g y k i s e r j e k e l a z u t j a n . A R o k o n a k o v e t k e z o s z a v a k k a l u t a s i t j a

    e l :

    9

    F i g y e l j , l e g y v i d a m : v e d d j 6 s z i v v e l e s n e s i r a n k o z z

    A z e g y e t l e n , m i r e f e l h i v o m f i g y e l m e d

    M i n t n e k e m i s , f i g y e l j , e g y e d i i l k e l l m e n n e d

    U g y a n e z t t e s z i a h o s N o v e r e i s , m o n d v a n , h o g y k e p t e l e n o t h i t e g e t n i . A d r a m a

    m i n d e n j e l k e p e s s z e r e p l o j e c s e r b e n h a g y j a : B a r a t s a g , V a g y o n , T u d a s . M e g a s a j a t

    t u l a j d o n s a g a i i s :

    S z e p s e g , e r o e s b o l c s e s s e g I A h a l a l l e h e l l e t e r e I A z o n n a l o d a m i n d .

    M i n d e n e m b e r v e g i i l m e g m e n e k i i l a t e l j e s e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g r e m e t o l ,

    m i v e l a z e g y i k s z e r e p l o , J 6 t e t t h a j l a n d 6 v e l e t a r t a n i m e g a h a l a l b a i s . E z a d a r a b

    k e r e s z t e n y e r k o l c s i t a n i t a s a : c s a k a v a l l a s o s e r t e l e m b e n v e t t j 6 c s e l e k e d e t e k m e n t -

    h e t n e k m e g a v e g s o e l s z i g e t e l t s e g t o l . A m a i k o r n e m v a l l a s o s M i n d e n e m b e r e n e k ,

    a k i n e m h i s z v a g y n e m t u d h i n n i , b i z o n y , e g y e d i i l k e l l n e k i v a g n i a a z u t n a k .

    S Z A B A D S A G E S E G Z I S Z T E N C I A L I S E L S Z I G E T E L T S E G

    A l e t e z e s m a g a n y a t e r e m t i a z e g y e n t . A m i l y e n m e r t e k b e n v a l l a l j a a z e m b e r a f e l e l o s -

    s e g e t a z e l e t e e r t , o l y a n m e r t e k b e n m a g a n y o s . A f e l e l o s s e g s z e r z o s e g e t f e l t e t e l e z :

    a z e g y e n _lem~!l'.! ~r!_~! --~}~~!~r~~-'--!::~_gy_~~~~~ .!Il~s !~~~~t! . . ~-~--~~9.:! . . ? _ t . : ~

  • . _

    5 t ,

    e s

    e -

    l j a

    ~y

    ' a ,

    e -

    r a

    j a

    L a

    i t

    1 ,

    b

    , ,

    (

    ~

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    A z e l i d e g e n e d e s . N e m c s a k o n m a g u n k a t t e r e m l j i i k m e g , d e e g y v i h i g o t i s -

    m e g h o z z a a r r 6 1 k i s e m d e r i i l , h o g y m i h o z t u k l e t r e . A z e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    b e i v 6 d i k a I I d o l g o k k o z o t t i k o t o a n y a g b a " , a t i t a l j a a v i l a g a l a p k o z e t e t . D e e l t u n i k

    e l o l i i n k a s z e m e l y e s e s k o l l e k t i v j e l e n t e s s e l f e l r u h a z o t t t e r e m t e t t v i l a g i t a r g y a k

    u j a b b e s u j a b b r e t e g e i a l a t t e s m i m a r c s a k a h e t k o z n a p i s a g , a m e g s z o k o t t t e v e k e n y -

    s e g e k v i l a g a t e r z e k e l j i i k . E g y l l o t t h o n o s " , s t a b i l v i l a g v e s z k o r i i l , i s m e r o s t a r g y a k -

    k a l e s i n t e z m e n y e k k e l ; e g y o l y a n v i l a g , m e l y b e n m i n d e n t a r g y e s m i n d e n l e n y u j r a

    m e g u j r a 6 s s z e k a p c s o l 6 d i k . A z e m b e r t m e g n y u g t a l j a a v a l a h o v a t a r t o z a s m e l e g e s

    i s m e r o s e r z e s e ; a r o p p a n t i i r e s s e g e s t e l j e s e l s z i g e t e l t s e g 6 s i v i l a g a m e l y e n a r e t e g e k

    a l a t t h a l l g a t e s c s a k r i t k a n - r e m a l m o k b a n e s m i s z t i k u s v i z i 6 k b a n - k o s z o n r a n k .

    V a n n a k a z o n b a n p i l l a n a t o k , a m i k o r a v a l 6 s a g fQgg_

  • 5 t : . I - 1 H I

    ..s;![fj~f:l_

    F - t L A o 4 s .

    _ _ _ . . , . . .

    E L S Z I G E T E L T S E G

    k o z e e s m i n d e n " e r t e k e " k o z e . M i n d e n , a m i t a s a j a l j a n a k n e v e z e t t , e l h a l v a n y o d i k e s

    e l s i . i l l y e d , u g y h o g y s e m m i s e m m a r a d , a m i b e n m e g k a p a s z k o d h a t n a . A " s e m m i "

    f e n y e g e t i , e g y e d i . i l t a l a l j a m a g a t , e l v e s z v e a z i . i r e s s e g b e n . D e a m i k o r a g y o t r e l e m n e k

    e z a s o t e t , s z o m y u e j s z a k a j a e l v o n u l , a z e m b e , r m e g k o n n y e b b i i l t e n f e l s 6 h a j t e s a z t

    m o n d j a m a g a n a k : v e g i i l i s , e z v o l t a " s e m m i " . A t e l t e a s e m m i t .

    H e i d e g g e r a " t i t o k z a t o s " j e l z o v e l h i v a t k o z i k a r r a a z c i l l a p o t r a , a m i k o r v a l a k i

    e l v e s z t i a z o t t h o n o s s a g e r z e t e t a v i l a g b a n . A m i k o r a z e g y e n ( d a s e i n ) m i n d e n i z e v e l

    a l a t s z a t v i l a g h o z k o t o d i k e s e l v e s z t i a k a p c s o l a t o t e g z i s z t e n c i a l i s h e l y z e t e v e l ,

    H e i d e g g e r s z e r i n t " m i n d e n n a p i " , " b u k o t t " l e t f o r m a b a n v a n . A _ _ g.Q!.Q!l_g~..lzol~l

    ~~-~~Jq~~-!~~l!,_C:lmely_tl:_~i_t91:

  • -e s

    l i "

    e k

    t z t

    k i

    e l

    ~1,

    a i

    : i -

    ~

    i s

    ) t

    ~

    ) r

    n

    : ; _

    ) -

    i -

    k

    g

    n

    6

    l -

    : t

    5

    s

    (

    7

    1

    ~

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    t o m e g e s o n g y i l k o s s a g e s a h a b o r u s k a o s z - e z e k n e m c s a k o r d o g i , v i s s z a t a s z i t 6

    v o l t u k m i a t t k e l t e n e k b e n n i i n k r e m i i l e t e t , h a n e m a z e r t i s , m e r t a r r 6 1 t a n u s k o d n a k :

    s e m m i s e m o l y a n , a m i l y e n n e k h i t t i i k , a v e l e t l e n j a t s z i k v e l i i n k e s a d o l g o k a l l h a t -

    n a n a k m a s k e n t i s ; h o g y m i n d e n , a n l i t t a r t 6 s n a k , s z i l a r d n a k , e r t e k e s n e k e s j 6 n a k

    t a r t o t t u n k , h i r t e l e n s e m m i v e v a l h a t ; h o g y n i n e s s z i l a r d t a l a j a l a b u n k a l a t t ; h o g y

    b a r h o l i s l e g y u n k a v i l a g b a n , " o t t h o n t a l a n o k " v a g y u n k .

    F E J L 6 D E S E S E G Z I S Z T E N C I A L I S E L S Z I G E T E L T S E G

    R a n k s z e r i n t a f e j l 6 d e s f o l y a m a t a a s z e p a r a c i 6 , a k i i l o n a l l 6 l e n n y e v a l a s f o l y a m a t a .

    A f e j l o d e s , a f e l n 6 t t e v a l a s e l k i i l o n i i l e s t f e l t e t e l e z : a u t o n 6 m i a t ( o n s z a b a l y o z a s t ) ,

    o n b i z a l m a t , o n a l l 6 s a g o t , e g y e n i s e g e t , f i i g g e t l e n s e g e t . A z e m b e r i e l e t a p e t e s e j t e s

    a s p e r m a f u z i 6 j a v a l k e z d o d i k , a z e m b r i o n a l i s s z a k a s z b a n a z a n y a i r a n t i a b s z o l u t

    f i z i k a i f i i g g o s e g g e l , m a j d a s z i i l o k e s a k o m y e z e t i r a n t i t e l j e s e r z e l m i e s f i z i k a i

    r a u t a l t s a g g a l f o l y t a t 6 d i k . A z e g y e n f o k o z a t o s a n k i j e l o l i a h a t a r o k a t a k o r n y e z e t e

    e s o n m a g a k o z o t t , k e z d o n m a g a r a t a m a s z k o d n i , f i i g g e t l e n i t i m a g a t e s s z e p a r a l 6 -

    d i k , v a g y i s e l k i i l o n i i l . H a n e m - a k k o r n e m n o f e l . A s z e p a r a c i 6 e s a f e l n 6 t t e v a l a s

    e s z k o z e p e d i g a z e l s z i g e t e l 6 d e s .

    A f e l n o v e s d i l e m m a t k i s e r 6 f e s z i i l t s e g , K a i s e r t e r m i n o l 6 g i a j a s z e r i n t , a z e m b e r

    " e g y e t e m e s k o n f l i k t u s a " . I I A z e g x e n n e v a l a s t e l j e s , a l a p v e t 6 , v e g e r v e n y e s e s a t h i -

    d a l h a t a t l a n e l s z i g e t e l t s e g g e l j a r " .

    1 8

    F r o m m a z E s c a - R e f r o m F r e e d o m ( M e n e k i i l e s a

    s z a b a d s a g t 6 1 ) d m u m u n k a j a b a n u g y a n e z t m o n d j a :

    9

    A m i l y e n m e r t e k b e n k i e m e l k e d i k v i l a g a b 6 1 a g y e r m e k , o l y a n m e r t e k b e n t u d a t o s u l

    b e n n e a z e g y e d i i l l e t , e s a z , h o g y m i n d e n k i m a s t 6 1 k i i l o n a l l 6 e n t i t a s . E z a z e l s z a k a d a s

    a v i l a g t 6 1 , m e l y a z e g y e n i n d i v i d u a l i s l e t e h e z k e p e s t t u l s a g o s a n g y o r s e s e r 6 t e l j e s e s

    n e m r i t k a n f e n y e g e t 6 e s v e s z e l y e s , t e h e t e t l e n s e g - e s s z o r o n g a s e r z e s t s z i i l . A m i g a z

    e g y e n r e s z e a v i l a g n a k , a m i g n i n e s t u d a t a b a n e g y e n i e s e l e k v e s i l e h e t 6 s e g e i n e k e s

    f e l e l 6 s s e g e i n e k , a d d i g n i n e s m i e r t a g g 6 d n i a . A m i k o r e g y e n n e v a l i k , e g y e d i i l m a r a d

    e s e g y e d i i l n e z s z e m b e a v i l a g m i n d e n v e s z e d e l m e s e s t u l e r e j u v o n a s a v a l .

    A k a p c s o l a t i e g y s e g m e g s z i i n t e t e s e h e z a z e g y e n n e k v a l l a l n i a k e l l a z e g z i s z t e n c i a l i s

    e l s z i g e t e l t s e g e t , a n n a k m i n d e n r e t t e g e s e t e s k i s z o l g a l t a t o t t s a g a t . _ A _ i l l z i 6 . . _ y _ _ a g y

    elszigetel6de_~-=- i l l e t v e , a h o g y a J . 1 1 1 1 e g g y a k r a n hivat~oznak r a : _ a k o t 6 d e s v a g y

    sz~araci6 - d i l e m m a _ a f e l n o t t e -ycil~s legfo~f~sa~b_-fel~data~'I~fre g o n a o T C O t f O

    Rank-:amTIlat ~~~.!~i~-~~-~g_~-!~-:Z:~!l~ialis e l s z i g e t e l t s e g m i -

    a t t i f~lele~, e s . a m i n t a z t l a t n i f o g j u k , e z a f e l e l e m k e p e z i a pszichoterapi.~ban

    kiala_!5~_16 a~tetel e g y i k l e g f o n t ( ) S a b b ~dmamikajat. - - - . .

    M i n d e n k a p c s o l a t b a n f e i v e - t 6 d i k i f t f z 1 6 - = 1 z - C > f c i c i 6 d i l e m m a j a . E g y r e s z t a z e g y e n -

    n e k m e g k e l l t a n u l n i a u g y k 6 t 6 d n i a m a s i k h o z , h o g y n e e n g e d j e n - a z e l s z i g e t e l t -

    2 8 3

  • E L S Z I G E T E L T S E G

    s e g e t e l k e r i i l e n d o - a m a s i k r e s z e v e v a l a s v a g y a n a k . B u g e n t a l ( a v i s z o n y u l a s r 6 1

    s z 6 1 6 f e j t e g e t e s e i s o r a n

    2 1

    ) e l j a t s z i k a z a n g o l " a p a r t - a _ p a r t " s z a v a k k a l . . . A z e m b e r

    a l a p v e t O i n t e r p e r s z o n a l i s f e l a d a t a , h o g y e g y s z e r r e l e g y e n 6 n a l 1 6 ( v a g y i s k i v i i l a

    m a s i k o n , a p a r t ) e s r e s z e a n n a k ( a p a r t ) . A k a p c s o l a t i m a g a n y e s a z e g z i s z t e n c i a l i s

    e l s z i g e t e l t s e g e g y m a s a l l o m a s a i . A z e m b e r n e k e l o s z o r s z e p a r a l n i a k e l l m a g a t a

    m a s i k t 6 1 , h o g y t a l a l k o z z o n a z e l s z i g e t e l t s e g g e l ; e g y e d i i l k e l l l e n n i e , h o o g y m e g t a -

    p a s z t a l j a a m a g a n y t . D e a m i n t a z t h a m a r o s a n l a t n i f o g j u k , p o n t o s a n e z a z e g y e -

    d i i l l e t a z , a m i v e g i i l m e g t e r e m t i a m e l y e s j e l e n t o s e g t e l j e s b e v o n 6 d a s l e h e t o s e g e t .

    E l s z i g e t e l t s e g e s k a p c s o l a t

    A z e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g i g e n k e l l e m e t l e n s z u b j e k t i v a l l a p o t o t e r e d m e -

    n y e z , e s a z e g y e n e z t a z a l l a p o t o t , a d i s z f 6 r i a l e g t o b b f o r m a j a h o z h a s o n l 6 a n , n e m

    s o k a i g t o l e r a l j a . M u k o d e s b e l e p n e k a t u d a t t a l a n e l h a r i t a s o k e s g y o r s a n e l f e d i k a z t

    - a t u d a t o s t a p a s z t a l a t l a t 6 m e z e j e b o l . A z e l h a r i t a s n a k s z i i n t e l e n i i l m u k o d n i e k e l l ,

    h i s z e n a z e l s z i g e t e l t s e g m i n d i g o t t v a n e s c s a k a r r a v a r , h o g y f e l i s m e r j e k . I I A z e t e r

    h u l l a m a i - a h o g y a n M a r t i n B u b e r m o n d t a - a l l a n d 6 a n z u g n a k , d e a v e v o k e s z i i l e -

    k e i n k a l e g t o b b s z o r k i v a n n a k k a p c s o l v a

    1 1

    2 2

    H o g y a n v e d e k e z h e t a z e m b e r a vegs~-~l~~ig~~~!!se~_ttenete e l l e n ? A z e l s z i g e -

    t e l t s e g e g y r e s z e t b e f o g a d j a e s (~~~~_gg~ . . ~J:!~esevel) I I e l s z a n t a n " v i s e l i . A t o b b i t

    u g y p r 6 b a l j a s e m l e g e s i t e n i , h o g _ x m e g k i s e r l i f e l a d n i a z e g y e d i i l l e t e t e s k a p c s o l a t b a

    l e p v a l a k i v e l , a k a r ~!.!.!:~E~f(lj!ci~(ll!~~~~--~-~r.~~!:~~~~rmeszeru l e n n y e l . V a g y i s a z

    e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g f e n y e g e t e s e e l l e n i l e g f O b b v e d e l e m t e r m e s z e t e n e l

    f o g v a i n t e r p e r s z o n a l i s , e z e r t a t e m a k l i n i k u m a n a k b e m u t a t a s a k o r e l k e r i i l h e t e t l e -

    n i i l a k a p c s o l a t o k r a k e l l i r a n y u l n i a . A h a n g s u l y t e k i n t e t e b e n a z o n b a n e l t e r e k a z

    i n t e r p e r s z o n a l i s p s z i c h o l 6 g i a h a g y o m a n y o s t a r g y a l a s a t 6 1 ; n e m a z o l y a n s z i i k s e g -

    l e t e k r e k o n c e n t r a l o k , m i n t a b i z t o n s a g , a k o t o d e s , a z o n e r v e n y e s i t e s , a v a g y k i e l e -

    g i t e s v a g y a h a t a l o m , h a n e m a z t v i z s g a l o m , m i k e n t e n y h i t i k a k a p c s o l a t o k a z

    a l a p v e t o e s e g y e t e m e s i n t e r p e r s z o n a l i s e l s z i g e t e l t s e g e t .

    E g y e t l e n k a p c s o l a t s e m s z i i n t e t h e t i m e g a z e l s z i g e t e l t s e g e t . L e t i i n k b e n m i n d -

    a n n y i a n e g y e d i i l v a g y u n k . A z e g y e d i i l l e t a z o n b a n m e g o s z t h a t 6 u g y , h o g y a

    s z e r e t e t e l l e n s u l y o z z a a z e l s z i g e t e l t s e g f a j d a l m a t . " A n a g y k a p c s o l a t - m o n d j a

    B u b e r - r e s t i i t a f e n n k o l t m a g a n y f a l a i n , m e r s e k l i a n n a k s z i g o r u t o r v e n y e t e s a z

    u n i v e r z u m t 6 1 e r z e t t r e t t e g e s m e l y s e g e i f e l e t t l i . i d a t v e r k e t e g y s z e m e l y e s l e t k 6 -

    z 6 t t . " 2 3

    M e g g y o z o d e s e m , h o g y h a k e p e s e k v~~~-~Jf~g_~.9:!:1i_~~-~~.!~~!!...Y.~.g~1J.1L~~~}_alt

    h e l y z e t i i n k e t a l e t e z e s b e 1 1 , kepese~ lesziin~ sz_ere~.~~~i~!~~!~i.~~sok f e l e . E l l e n -

    b e n , h a e l u r a l k o d i k . r a f t u n k . . a p a n i k a ' m a g f u l y f e n e k e t l e n m e l y s e g e t O l , n e m t u d u n k -

    k i n y u l n i m a s o k f e l e , c s a k k e t s e g b e e s e t t e n h a d o n a s z u n k e s c s a p k o d u n k , h o g y b e l e

    n e f u l l a d j u n k a l e t t e n g e r e b e . E b b e n a z e s e t b e n k a p c s o l a t a i n k h a m i s a k e s o s z i n t e t -

    l e n e k , o r o m t e l e n e k , s i k e r t e l e n e k e s t o r z a k l e s z n e k . N e m u g y v i s z o n y u l u n k m a s o k -

    h o z , m i n t e r z o e s h o z z a n k h a s o n l 6 a n i j e d t e s m a g a n y o s l e n y e k h e z , a k i k a d o l g o k

    m a s s z a j a b 6 1 - u g y a n u g y , a h o g y m i - m e g p r 6 b a l n a k l e t r e h o z n i e g y o t t h o n o s

    . . L e f o r d i t h a t a t l a n s z 6 j a t e k : a p a r t = k i v i i l , a p a r t = r e s z e v a l a m i n e k . E b b o l i s l a t s z i k , a l t a l a n o s p s z i c h o l 6 -

    g i a i t o r v e n y s z e n 1 s e g e k n e l e r d e m e s v i g y a z n i a c s a k e g y - e g y n y e l v c s o p o r t b a n i g a z e t i m o l 6 g t a i m a g y a -

    r a z a t o k k a l . B . S .

    2 8 4

    I

    I

    c l

  • l r l

    ; r 6 1

    h e r

    i l a

    i l i s

    [ t a

    ; t a -

    y e -

    e t .

    e -

    m

    z t

    l l ,

    : ! r

    : ! -

    i t

    a

    z

    ~I

    l

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    v i l a g o t m a g u k n a k . E s z k o z o k n e k tekin~iik o k e t . N e m e m b e r e k n e k , h a n e m t a r g y a k -

    n a k , m e l y e k r e f u n k c i 6 j u k m i a t t v a n n a k s z i i k s e g i i n k . A l e g f o n t o s a b b f u n k c i 6 t e r -

    m e s z e t e s e n a z e l s z i g e t e l t s e g t a g a d a s a , d e h a e z z e l t i s z t a b a n l e n n e n k , t u l k o z e l

    k e r i i l n e n k a r a n k l e s e l k e d o r e t t e g e s h e z . S o k k a l hatE~konyabb a l c a z a s r a v a n s z i i k -

    s e g ; m e t a f u n k c i 6 k b u k k a n n a k f e l ; e s u g y alaki~uk k i a k a p c s o l a t a i n k a t , h o g y

    b i z t o s i t s a k s z a m u n k r a a z t a t e r m e k e t ( p e l d a u l e r o , f u z i 6 , v e d e l e m , n a g y s a g , i m a -

    d a t ) , a m i e l s z i g e t e l t s e g i i n k t a g a d a s a r a s z o l g a l .

    E b b e n a p s z i c h e s v e d e l m i s z e r v e z o d e s b e n s e m m i u j n i n e s : m i n d e n v i s e l k e d e s -

    m a g y a r a z 6 r e n d s z e r i s m e r o l y a n a l a p k o n f l i k t u s o k a t , m e l y e k e t v e d a e s a l c a z 6

    d i n a m i k a k r e t e g e i v o n n a k b e . E z e k a " k a p c s o l a t o k " , a t e r m e k e i k , a f u n k c i 6 i k e s a

    m e t a f u n k c i 6 i k alko~ak a z t a v a l a m i t , a m i t a k l i n i k u s o k " i n t e r p e r s z o n a l i s p s z i c h o -

    p a t o l 6 g i a n a k " n e v e z n e k . B e f o g o m m u t a t n i a p a t o l 6 g i a s k a p c s o l a t o k k i i l o n b o z o

    f o r m a i n a k k l i n i k a i k e p e t e s k i f e j t e m a z o k e g z i s z t e n c i a l i s d i n a m i k a i t . D e h o g y

    v i l a g o s s a v a l j e k , m i n e m l e h e t e g y k a p c s o l a t , e l o s z o r m e g k e l l t u d n u n k , h o g y j 6

    e s e t b e n , m i l y e n k e l l e n e l e g y e n .

    A S Z O K S E G L E T M E N T E S S Z E R E T E T

    A l e g j o b b e s e t b e n a k a p c s o l a t o t o l y a n e g y e n e k alko~ak, a k i k f e l t e t e l n e l k i i l , s z i i k -

    s e g l e t m e n t e s e n v i s z o n y u l n a k e g y m a s h o z . D e h o g y l e h e t s z e r e t n i v a l a k i t a z e r t ,

    a m i , n e m p e d i g a z e r t , a m i t n y u j t a n i t u d ? H o g y s z e r e t h e t i i n k e l l e n s z o l g a l t a t a s

    n e l k i i l , h o g y a n s z e r e t h e t i i n k a v a l a m i t v a l a m i e r t e l v e n e l k i i l , h o g y k a p c s o l a t u n k

    h a j 6 j a t n e a z e l r a g a d t a t a s , a v a g y , a r a j o n g a s v a g y a z o n e r d e k v i t o r l a j a m o z g a s s a ?

    S o k b o l e s g o n d o l k o z 6 f o g l a l k o z o t t e z e k k e l a k e r d e s e k k e l ; e l 6 l j a r 6 b a n o s s z e f o g l a -

    l o m , h o g y m i r e j u t o t t a k .

    M a r t i n B u b e r . " K e z d e t b e n v a l a a k a p c s o l a t " - h i r d e t t e

    2 4

    a f i l o z 6 f u s - t e o l 6 g u s .

    A t y a i m e g j e l e n e s e , a t h a t 6 t e k i n t e t e , f e h e r s z a k a l l a c s a k n o v e l t e f i l o z 6 f i a i t a n i t a s a i

    s u l y a t , d e t e r m e s z e t e s e n n e m e z e r t v o l t r e n d k i v i i l i h a t a s s a l m i n d a v a l l a s f i l o z 6 f i -

    a r a , m i n d a m o d e r n p s z i c h i a t r i a i e l m e l e t r e . S z e m l e l e t m 6 d j a a z s i d 6 m i s z t i k u s

    g o n d o l k o d a s e s a h a s z i d i z m u s , i l l e t v e a m o d e m k a p c s o l a t - e l m e l e t s z o k a t l a n 6 t v 6 -

    z e t e v o l t . A z e m l i t e t t i d e z e t e z e k b e n a h a g y o m a n y o k b a n g y o k e r e z i k . ].ub~!-a z t a

    v a l l a s o s t r a d i c i 6 t v a l l o t t a , h o g y m i n d e n e m b e r a S z o v e t s e g r e s z e ; m i n d e n k i b e n o t t

    v a n a z i s t e n i s z i k r a , e s e z e k e g y i i t t e s e n alko~ak a z i s t e n i jelenh~tef. A z e m b e r e k

    o s s z e t a r t o z n a k , m e r t m i n d a n n y i a n k o z m i k 0 . L ? . E i r i t u a l i s k a p c s o l a t b . a n v a n n a k a z

    u n i v e r z u m m a l .

    B u b e r u g y g o n d o l t a , h o g y a k a p c s o l a t i r a n t i s 6 v a r g a s " v e l e s z i i l e t e t t " e s a d o t t ,

    e s " a z e g y e n a z a n y j a m e h e b e n i s m e r i a z u n i v e r z u m o t [ a z a z , k o t o d i k a h h o z ] , a m i t

    a z u t a n a s z i i l e t e s e k o r e l f e l e j t " . A g y e r e k " 6 s z t 6 n 6 s e n " k e r e s i a k a p c s o l a t o t - a m i

    e r e d e t i l e g t a k t i l i s , e s e k k e n t I I o p t i m a l i s " k o n t a k t u s a m a s i k l e n n y e l .

    2 5

    A z u j s z i i l o t t

    ! } e m t u d s e m m i f e l e " E n " - r o l ; a l e t e z e s e g y e t l e n f o r m a j a t i s m e r i : a kapc.soiatot~--

    A z e m b e r I tani~ a Buber;.nem.-I~tezikkulOnci116'entihisk~nt:;;Az e m b e r - a k o z t e s -

    s e g t e r e m t m e n y e " .

    2 6

    A k a p c s o l a t o k n a k - t e h a t a k o z t e s s e g b e n l e v e s n e k - k e t

    a l a p v e t o f o r m a j a v a n , m e l y e k e t B u b e r " E n - T e " e s " E n - A z " t i p u s o k n a k n e v e z . A z

    " E n - A z " k a p c s o l a t a z e g y e n e s e g y d o l o g k o z o t t i v i s z o n y t j e l e n t , e g y " f u n k c i o n a -

    l i s " v i s z o n y t a l a n y e s t a r g y k o z o t t , a m i t e l j e s e n n e l k i i l o z i a k 6 l c s 6 n 6 s s e g e t .

    A z " E n - T e " k a p c s o l a t t e l j e s e n k o l c s o n o s , e s b e n n e v a n a m a s i k l e t e z e s e n e k t e l j e s

    2 8 5

  • 1?-f~(~l/.l~.

    t ; l t "

    E L S Z I G E T E L T S E G

    t u d a t o s u l a s a . N e m a z o n o s a z e m p a t i a v a l ( a m i k o r a z e g y e n a m a s i k p e r s p e k t i v a j a -

    b 6 l l a l j a a h e l y z e t e t ) , m i v e l t o b b , m i n t a z " E n " k i s e r l e t e k o t o d n i a m a s i k h o z . E b b e n

    a k a p c s o l a t b a n a z e n s z 6 n e m l e t e z i k , c s u p a n a z E n - T e a l a p s z 6 .

    2 7

    " A k a p c s o l a t - k o l c s 6 n 6 s s e g . "

    2 8

    A z E n - T e e s E n - A z k a p c s o l a t o k b a n n e m c s u p a n

    a k a p c s o l a t o k t e r m e s z e t e , i l l e t v e a T e e s a z A z k i i l o n b o z i k a l a p v e t o e n , d e a k e t

    u i s z o n y b a n m a g a a z E n s e m u g y a n a z . N e m a z E n b i r t o k o l j a a z e l s o d l e g e s v a l 6 s a g o t ,

    a z E n c s a k e l d o n t h e t i , h o g y b e f o g o t t l a t 6 t e r e b e n i n k a b b a z A z - o k h o z v a g y a

    T e - k h e z a k a r t a r t o z n i . N e m a z E n a " k o z t e s s e g " ; a z E 1 J . . L J . ! - a d o J J k a p c s o l a t k o n t e x t u s a

    j e l e n i t i m e g e s f o r n u i l j a . Y~~--~~H~~! . . ~~g_y!J~n_p_~f.?lY~~~~j~--~--!~_.!!.~!~.~~-~~-~-~~ya.

    M i n d e n ' T e e s a kapc~olat m i . I l d e n p i l l a n a t a u j r a t e r e m t i a z E n t . A z E n - A z kap~so

    l~tb-an-(iegyen A z v a l a m i 1 } ; e i \ d.o1og-vagy-szem~ly)az~egy~n-v.aiamit v i s s z a t a r t ,

    ~~1~~jt _mag~bol; a m a s i k a t t o b b f e l e p e i s p e k t i v a b 6 r s z e m l e l i : k a t e g o r i z a l j a , e l e m z i ,

    _ _ _ 1 1 1 e g i t e l i e s e l d o 1 1 t i a helyet~ c i o l g o k n a g y s e m a j a b a n . A m i k o r a z o n b a n a i e g y e n

    e g y T e - h e z - k 6 t 6 d l k , a z eg~sz leriy~\~efl

  • r~

    i -

    n

    n

    ~t

    t ,

    a

    ; a

    : t .

    ) -

    t ,

    i ,

    n

    : z

    n

    t l

    L -

    n

    g

    1 ,

    g

    e

    k

    z

    l t

    ; t

    l -

    t ,

    t ,

    t ,

    n

    : t

    1 -

    L ,

    e

    l 1

    y

    t .

    1

    l 1

    l i

    ~

    E g z i s z t e n c i c i l i s e l s z i g e t e l t s e g

    m e g v a l t o z o t t , m a r n e m v o l t u g y a n a z . E s m a s n a p , a m i k o r boseges~n m e g e t e t t e m e s

    m e g s i m o g a t t a m a b a r a t o m s o r e n y e t , m a r n e m e m e l t e f e l a z i i s t o k e t .

    A z E n - T e a l a p v e t 6 l e t e z e s i m 6 d j a a " p a r b e s z e d " , m e l y b e n k i m o n d v a v a g y k i m o n -

    d a t l a n u l " a f e l e k a m a s i k s a j a t o s l e n y e n e k t u d a t a v a l g o n d o l n a k e g y m a s r a e s a z z a l

    a s z a n d e k k a l k o z e l e d n e k e g y m a s h o z , h o r e g y e l o e s k o l c s o n o s k a p c s o l a t o t a l a -

    k i t s a n a k k i o n m a g u k e s a m a s i k k o z o t t " . A d i a l 6 g u s a z t j e l e n t i , h o g y a z e g y e n

    t e l j e s l e n y e v e l f o r d u l a m a s i k f e l e . A m i k o r a f i a t a l B u b e r e l f o r d u l t a 1 6 t 6 1 , e s z r e v e t t e

    a k e z e t e s t u d a t o s u l t b e n n e , h o g y m e n n y i o r o m o t s z e r z e t t n e k i a s i m o g a t a s , a

    p a r b e s z e d m e g s z l i n t , h e l y e b e " m o n o l 6 g " l e p e t t e s m e g j e l e n t a z E n - A z . B u b e r e z t r

    a z e l f o r d u l a s t a m a s i k t 6 l " r e f l e x i 6 n a k " n e v e z i . A r e f l e x i 6 s o r a n a z e g y e n n e m c s a k Q c : F L / ; : ) l i O

    h o g y m a g a f e l e f o r d u l , d e a m i m e g f o n t o s a b b , m e g f e l e d k e z i k a m a s i k s a j a t o s

    I e n y e r o l .

    V i k t o r F r a n k l u g y a n e z t a g o n d o l a t o t f o g a l m a z z a m e g , a m i k o r e l i t e l i a z e g y m a s -

    r a t a l a l a s f o g a l m a n a k n a p j a i n k b a n t a p a s z t a l h a t 6 " v u l g a r i z a l a s a t " .

    3 3

    F r a n k l a z z a l

    e r v e l , v e l e m e n y e m s z e r i n t h e l y e s e n , h o g y a z a t a l a l k o z a s , a m i o l y g y a k o r i a z

    e r e d e t i e n c o u n t e r c s o p o r t o k b a n , l e n y e g e b e n e g y a l t a l a n n e m e g y m a s r a t a l a l a s ,

    h a n e m o n k i f e j e z e s , a z e r z e l m i k i s i i l e s e l r a g a d t a t a s a , a m i n e k a r a c i o n a l e j a a b b a n a l(OQU1tR~

    p s z i c h o l 6 g i a i " m o n a d o l 6 g i a b a n " k e r e s e n d o , m e l y a z e m b e r i l e t e t a b l a k t a l a n c e l l a - ---~----~

    n a k , m a g a t a z e m b e r t p e d i g o n m a g a m e g h a l a d a s a r a e s a m a s i k f e l e f o r d u l a s r a

    k e p t e l e n t e r e m t m e n y n e k f e s t i l e . E z e r t a z t a n t u l g y a k r a n k e r i i l a h a n g s u l y a z

    a g r e s s z i 6 l e v e z e t e s e r e , a p a r n a v a g y h o m o k z s a k o k l O z e s e r e , a z o n b e c s i i l e s r e , a z

    o n m e g v a l 6 s i t a s r a e s a r r a , h o g y a t o b b i e k e t o s i p r o b l e m a k m e g o l d a s a r a h a s z n a l j u k .

    E z n e m o d a f o r d u l a s , h a n e m , B u b e r s z a v a i v a l e l v e " n a r b e s z e d n e k a l c a z o t t m o n o -

    3 4 ~ .

    1 6 g o k " s o r a .

    B u b e r s o k a t v a r t a z E n - T e k a p c s o l a t t 6 1 . E g y a l k a l o m m a l p e l d a u l f e l k e r e s t e e g y

    i s m e r e t l e n f i a t a l e m b e r , a k i n y i l v a n v a l 6 a n c s a k c s e v e g n i a k a r t v e l e . B u b e r j 6 v a l a z

    e s e t u t a n t u d t a m e g , h o g y a f i a t a l e m b e m e k v o l t e g y r e j t e t t c e l j a , m i v e l e p p e n e g y

    n a g y f o n t o s s a g u d o n t e s e l o t t a l l t . N o h a B u b e r b a r a t s a g o s a n e s e l o z e k e n v e n b a n t

    v e l e , a f i a t a l e m b e r a z z a l v a d o l t a , h o g y " l e l e k b e n n i n e s o t t " e s " n e m t a L t l j a k i a

    k i m o n d a t l a n k e r d e s e k e t " .

    3 5

    D e v a j o n l e h e t s e g e s - e a l l a n d 6 a n e k k o r a i n t E r i : J i t a s s a l

    f o r d u l n i a m a s i k f e l e ? T e r m e s z e t e s e n n e m , e s B u b e r h a n g s u l y o z t a , h o g ) J , J l i e h e t a z

    _ E n - T e a z a z i d e a l , a m i r e t o r e k e d n i k e l l , a z e g y e n c s a k r i t k a n e l i a t . f - . . L . e m b e r

    e l s o s o r b a n a z E n - A z v i l a g b a n e l ; h a f o l y a m a t o s a n a Te-beii.~tffile, f e l e m e s z t e n e a T e

    / 3 6 ---------~-

    , a g y o g a s a :

    [ A z A z v i l a g a ] a z a v i l a g , m e l y b e n a z e m b e r n e k e l n i e k e l l , e s k e n y e l m e s e n e l h e t . . .

    A T e p i l l a n a t a i k i i l o n o s , l i r a i - d r a m a i e p i z 6 d o k k e n t b u k k a n n a k f e l . V a r a z s l a t u k i z g a t 6 ,

    9 - e v e s z e l y e s v e g l e t e k b e k e n y s z e r i t e n e k . . . n e m e l h e t i i n k a t i s z t a j e l e n b e n [ v a g y i s a z

    E n - T e - b e n ] , a z f e l e m e s z t e n e r n i n k e t . . . d e t u d n i k e l l t e l j e s e n o d a f i g y e l n i a m a s i k r a

    [ v a g y i s r e s z t v e n n i a z E n - T e - b e n ] : e n e l k i i l a z e m b e r n e m l e t e z h e t . D e a k i c s a k e b b e n

    e l , a z n e m e m b e r .

    E z a f o g a l m a z 6 d i k m e g H i l l e l r a b b i j 6 1 i s m e r t a f o r i z m a j a b a n i s : " H a n e m m a g a m e r t

    v a g y o k , a k k o r k i v a n e r t e m ? E s h a c s a k m a g a m e r t v a g y o k , a k k o r m i v a g y o k ? "

    3 7

    A z e r t i d e z t e m H u b e r t i l y e n h o s s z a n , m e r t a f e l t e t e l n e l k i . i l i , s z i . i k s e g l e t m e n t e s

    s z e r e t e t e n a l a p u l 6 k a p c s o l a t r a v o n a t k o z 6 g o n d o l a t a i e l e t s z e n 1 e k e s m e g k a p 6 a k .

    * B i r 6 D a n i e l f o r d i t a s a .

    2 8 7

  • E L S Z I G E T E L T S E G

    l Y l i n d a m e l l e t t n e m h a g y h a t o m s z 6 n e l k i i l a n y i l v a n v a l 6 f e s z i i l t s e g e t a z e g z i s z t e n -

    c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g g e l k a p c s o l a t o s a l l a s p o n t o m e s B u b e r a z o n k i j e l e n t e s e k o z o t t ,

    h o g y a z e m b e r n e m E n k e n t letezi~, h a n e m " a k o z t e s s e g t e r e m t m e n y e " . T e k i n t v e ,

    h o g y B u b e r s z e r i n t a z e m b e r a l a p v e t o l e t e z e s i m 6 d j a a k a p c s o l a t , a z e g z i s z t e n c i a l i s

    e l s z i g e t e l t s e g n e m f e r b e l e a r e n d s z e r e b e . K i f o g a s o l n a a z t a t e t e l e m e t , m e l y s z e r i n t

    l e t e z e s i i n k a l a p v e t 6 v o n a s a a z e l s z i g e t e l t s e g ; d e m e g e n n e l i s j o b b a n k i f o g a s o l n a

    a z t , h o g y f e j t e g e t e s e i m r e s z e k e n t r a h i v a t k o z o m .

    M e g i s e n g e d t e s s e k m e g , h o g y b e m u t a s s a m a z t a z a l m o t , a m i v e l B u b e r a B e t w e e n

    M a n a n d M a n d m u k o n y v e t indi~a- a z t a v i s s z a t e r 6 a l m o t , m e l y n e h a t o b b e v e s

    s z i i n e t u t a n i s u j r a m e g u j r a f e l b u k k a n t a z e l e t e b e n .

    3 8

    E z , a " k e t k i a l t a s a l m a k e n t "

    e m l i t e t t a l o m a z z a l k e z d o d i k , h o g y e g y e d i i l t a l a l j a m a g a t " e g y h a t a l m a s b a r l a n g -

    b a n , v a g y e g y s a r k u n y h 6 b a n v a g y e g y r o p p a n t e r d 6 p e r e m e n , m e l y h e z f o g h a t 6 t

    m a g a m f a j t a m e g s o h a n e m l a t o t t " . A z t a n v a l a m i v a r a t l a n d o l o g t o r t e n i k , p e l d a u l ,

    e g y a l l a t k i s z a k i t e g y d a r a b o t a k a r j a h u s a b 6 1 , m a j d :

    F e l k i a l t o k . . . M i n d i g u g y a n a z a k i a l t a s , a r t i k u l a l a t l a n , d e f e g y e l m e z e t t r i t m u s s z e -

    r i n t h u l l a m z 6 , o l y a n 6 b l 6 s s e d a g a d 6 , a m i t a t o r k o m n e m i s b i r n a e l v i s e l n i h a e b r e n

    l e n n e k , h o s s z u e s l a s s u , e g e s z e n l a s s u e s n a g y o n h o s s z u , n e m i s k i a l t a s , h a n e m e n e k .

    A m i k o r v e g e t e r , a s z i v e m m e g s z u n i k d o b o g n i . D e a k k o r , v a l a h o n n a n n a g y o n

    m e s s z i r 6 1 e g y u g y a n o l y a n g y a s z o s k i a l t a s h a l l a t s z i k , a m i t e g y m a s i k h a n g k i a l t v a g y

    e n e k e l - e r t e m .

    B u b e r s z a m a r a a v a l a s z k i a l t a s a d o n t 6 m o z z a n a t :

    A m i k o r a k i a l t a s a b b a m a r a d , e g y b i z o n y o s s a g , e g y i g a z i a l o m b e l i b i z o n y o s s a g t o l t

    e l , h o g y m o s t m e g t O r t e n t . S e m m i t o b b . C s a k e z , c s a k i g y - m o s t m e g t o r t e n t . H a

    m e g p r 6 b a l n a m s z a v a k b a 6 n t e n i , a z t m o n d a n a m , h o g y a z a v a l a m i , a m i e l 6 i d e z t e a

    k i a l t a s o m a t , c s a k m o s t a v a l a s z k i a l t a s s a l t o r t e n t m e g .

    B u b e r s z e r i n t a l a p v e t 6 l e t f o r m a n k k a p c s o l a t f i i g g 6 ; e s e b b e n a z a l o m b a n , m e l y r e

    n 1 i n t a z i g a z s a g o t i g a z o l 6 v i z i 6 r a h i v a t k o z i k , a l e t a k a p c s o l a t - a v a l a s z k i a l t a s -

    m e g s z i i l e t e s e v e l k e z d 6 d i k . D e e z a z a l o m k o n n y e d e n e r t e l m e z h e t 6 u g y i s , h o g y a z

    e g y e n n e m a k a p c s o l a t b a n k e z d o d i k , h a n e m e g y t i t o k z a t o s h e l y e n . A z e g y e n

    f e l k i a l t , e s h o g y m e g h a l l j a a v a l a s z t , m e g a l l a s z i v e . N e k e m e z a z a l o m a z a l a p v e t 6

    e l s z i g e t e l t s e g r 6 1 s z 6 1 e s a z t m o n d j a , h o g y e l e t i i n k e g y ~~~~~~la~~~-~~

    k i a l t a s s a l k e z d 6 d i k .

    A b r a h a m M a s l o w . A z 1 9 7 0 - b e n e l h u n y t A b r a h a m M a s l o w - n a k i r d a t l a n u l n a g y

    e l n 1 e l e t i h a t a s a v o l t a m o d e r n p s z i c h o l 6 g i a r a . M i n d e n k i m a s n a l i n k a b b 6 t e k i n t h e -

    t 6 a h u m a n i s z t i k u s p s z i c h o l 6 g i a m e g a l a p i t 6 j a n a k - e z a z a t e r i i l e t , m e l y , m i n t a z

    e l s 6 f e j e z e t b e n e m l i t e t t e m v o l t , s o k t e k i n t e t b e n a t f e d e s t m u t a t a z e g z i s z t e n c i a l i s

    p s z i c h o l 6 g i a v a l . S z e r i n t e m M a s l o w a r r a r e n d e l t e t e t t , h o g y u j r a m e g u j r a , s o k s z o r

    f e l f e d e z z e k , m i r e t e l j e s e n b e f o g a d j a k g o n d o l a t a i g a z d a g s a g a t .

    : g y i k 6 t e t e l e s z e r i n t a z e g y e n a l a p m o t i v a c i 6 j a v a g y a " h i a n y r a " vagy~:.fejl6-

    d e s r e " i r a n y u l . M a s l o w - n a l a p s z i c h o n e u r 6 z i s hianybetegs~ami a b b 6 1 k e l e t k e -

    z i k , h o g y b i z o n y o s aiapvet6pszich~f6giaiszii~segletek- a b i z t o n s a g , a v a l a h o v a

    t a r t o z a s , a z 6n-azonosscrg:~as-z:ere-tet, a e i f o g a c l i : l . S , " " a - f o i 1 t o s s i i i = k o r a g . . y e r m e k k o r -

    -----~- - - - - - . . ~- 3 9 - " . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - - - - - - - . . . . - - - - - - - - - . . - - - - . - - - - - - - -

    J _ 6 l k e z d v e n e m t e l j e s i i l h e t n e k . A k i k n e l e z e k a s z i i k s e g l e t e k k i v a n n a k e l e g i t v e ,

    f e j l 6 d e s o r i e n t c H t a k : k e p e s e k r e a l i z a l n i a z e r e s i i k h o z e s 6 n m e g v a l 6 s i t a s u k h o z s z i i k -

    s e g e s v e l e s z i i l e t e t t k e p e s s e g e i k e t . A f e j l 6 d e s o r i e n t a l t e g y e n , ell~ntetben a h i a n y -

    2 8 8

  • [ s z t e n -

    c o z o t t ,

    d n t v e ,

    : 1 c i a l i s

    z e r i n t

    i s o l n a

    ~tween

    ) e v e s

    k e n t "

    : l a n g -

    ; h a t 6 t

    : d a u l ,

    t s s z e -

    e b r e n

    e n e k .

    t g y o n

    v a g y

    g t o l t

    t . H a

    ~zte a

    ~lyre

    : a s -

    : y a z

    ; y e n

    v e t o

    ~hes

    a g y

    t h e -

    t a z

    a l i s

    . z o r

    ~

    k e -

    ) V a

    : o r -

    v e ,

    1 k -

    1 y -

    .~

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    o r i e n t a l t t a l , j 6 v a l o n a l l 6 b b e s j 6 v a l k e v e s b e t a m a s z k o d i k a k o m y e z e t e r e m e g e r 6 s i -

    t e s e r t e s k i e l e g i i l e s e r t . M a s s z 6 v a l , a f e j l 6 d e s o r i e n t a l t e g y e n e k e t i r a n y i t 6 t e n y e z 6 k

    n e m t a r s a s , h a n e m b e l s 6 t e n y e z 6 k :

    4 0

    B e l s o t e r m e s z e t i . i k t o r v e n y e i , l e h e t 6 s e g e i k e s k e p e s s e g e i k , a d o t t s a g a i k , r e j t e t t e r o -

    f o r r a s a i k , k r e a t i v s u g a l l a t a i k , o n i s m e r e t i r a n t i i g e n y i . i k , a z i g e n y , h o g y e g y r e i n t e g r a l -

    t a b b a k e s e g y s e g e s e b b e k l e g y e n e k e s h o g y m e g i s m e r j e k o n m a g u k a t e s c e l j a i k a t - e z

    e g y b e n a h i v a t a s u k v a g y a s o r s u k .

    A f e j l 6 d e s m o t i v a l t , i l l e t v e a h i a n y m o t i v a l t s z e m e l y e k m a s - m a s t i p u s u k a p c s o l a t o -

    k a t a l a k i t a n a k k i . A f e j l 6 d e s m o t i v a l t e g y e n f i i g g e t l e n e b b , k e v e s b e l e k o t e l e z e t t j e

    m a s o k n a k , n e m i g e n y l i a n n y i r a m a s o k d i c s e r e t e t e s s z e r e t e t e t , n e m o l y a n e h e s a

    t i s z t e l e t r e , a f o n t o s s a g r a e s a z e l i s m e r e s r e . N i n e s s z i i k s e g e f o l y a m a t o s k a p c s o l a t i

    k i e l e g i i l e s r e , i d 6 n k e n t u g y e r z i , a t o b b i e k a k a d a l y o z z a k e s k e d v e l i a m a g a n y t .

    A z a z , a.__~~g?_d_~SII].~!!~~t_~mb_~~-1!~-~-E~te!lcial~ tamasz~Q_g~?Jlak_tg_l

  • E L S Z I G E T E L T S E G

    f u z i 6 k b a n e l e r h e t o e g y e s i i l e s m u l a n d 6 ; a k o n f o r m i h i s s a l e l e r h e t o e g y e s i i l e s c s a k

    p s z e u d o - e g y e s i i l e s . E z e r t e z e k c s a k r e s z l e g e s m e g o l d a s o k l e h e t n e k a l e t p r o b l e m a j a r a .

    A t e l j e s m e g o l d a s a z i n t e r p e r s z o n a l i s e g y e s i i l e s e l e r e s e v e l , k e t e m b e r s z e r e t e t a l t a l i

    f u z i 6 j a v a l v a l 6 s f t h a t 6 m e g .

    N e m e g e s z e n v i h l . g o s , m i t i s e r t e t t F r o m m l l t e l j e s m e g o l d a s " a l a t t , d e f e l t e t e l e z e m ,

    h o g y a

    1 1

    l e g k i e l e g i t 6 b b " m e g o l d a s t . A s z e r e t e t n e m s z i . i n t e t i m e g e l k i . i l o n i . i l t s e g i . i n -

    k e t ; a z e l k i . i l o n i . i l t s e g a z e l e t v e l e j a r 6 j a , s z e m b e n e z h e t i . i n k v e l e , d e n e m t o r o l h e l j i . i k

    e l . A s z e r e t e t - l e g h a t a s o s a b b f e g y v e r i . i n k a z e l k i . i l o n i . i l t s e g m i a t t i f a j d a l o m e l l e n .

    B u b e r , M a s l o w , e s a m i n t l a t n i f o g j u k , F r o m m u g y a n u g y f o g a l m a z t a k m e g a

    f e l t e t l e n s z e r e t e t e t , j 6 l l e h e t k i i n d u l 6 p o n l j u k k i . i l o n b o z o t t , m i v e l m i n d h a r m a n m a s

    s z e r e p e t t u l a j d o n i t o t t a k a s z e r e t e t n e k a z e g y e n e l e t e b e n . B u b e r s z e r i n t a s z e r e t e t

    a z e m b e r t e r m e s z e t e s a l l a p o t a , a z e l s z i g e t e l t s e g p e d i g e g y b u k o t t a l l a p o t . M a s l o w

    a s z e r e t e t e t v e l e s z i . i l e t e t t e m b e r i s z i . i k s e g l e t n e k e s l e h e t o s e g n e k t e k i n t e t t e . F r o m m -

    n a l a s z e r e t e t e g y m e g k i . i z d e s i s t r a t e g i a , " m e g o l d a s a l e t p r o b l e m a j a r a " - e z a n e z e t

    n a g y o n k o z e l a l l a j e l e n k o n y v m o n d a n i v a l 6 j a h o z .

    A s z e r e t e t n e m m i n d e n f o r m a j a e g y f o r m a g y 6 g y i r a z e l k i . i l o n i . i l t s e g f a j d a l m a r a .

    F r o m m k i . i l o n b s e g e t t e t t I I s z i m b i o t i k u s e g y e s i . i l e s " - a s z e r e t e t h i b a s f o r m a j a - e s

    I I e r e t t " s z e r e t e t k o z o t t . A s z i m b i o t i k u s e g y e s i . i l e s a s z e r e t e t e g y a k t i v ( s z a d i s z t i k u s )

    e s e g y p a s s z i v ( m a z o c h i s z t i k u s ) f o r m a j a b 6 1 a l l , e g y o l y a n f u z i 6 b 6 1 , r n e l y n e k e g y i k

    t a g j a s e m e g e s z v a g y s z a b a d ( a k o v e t k e z o r e s z b e n , a s z e r e t e t m a l d a p t i v f o r m a i n a k

    t a r g y a l a s a k o r b o v e b b e n k i f e j t e m m a j d ) . A z e r e t t s z e r e t e t v i s z o n t I I o l y a n e g y e s i . i l e s ,

    m e l y a s z e m e l y e s i n t e g r i t a s e s a z e g y e n i s e g m e g o r z e s e n e k f e l t e t e l e i k o z o t t j o n

    l e t r e . . . A z a p a r a d o x h e l y z e t a l l e l o , h o g y a k e t e m b e r e g y e s m e g i s k e t t o " .

    4 6

    F r o m m a s z e r e t e t f e j l o d e s e t a k o r a g y e r m e k k o r b 6 1 e r e d e z t e t i , a m i k o r a z e g y e n t

    m e g a z e r t s z e r e t i k , a m i - p o n t o s a b b a n a z e r t , h o g y v a n . K e s 6 b b , n y o l c - t i z e v e s k o r

    k o z o t t e g y u j t e n y e z o l e p a g y e r e k e l e t e b e ; r a j o n , h o g y a z e m b e r t e t t e i v e l i s k i v a l t h a t

    s z e r e t e t e t . A m i k o r a z e g y e n l e g y o z i a z o n z e s e t , a m a s i k s z i . i k s e g l e t e i u g y a n o l y a n

    f o n t o s a k l e s z n e k a s z a m a r a , m i n t a s a j a l j a i ; e s a s z e r e t e t f o g a l m a a p a s s z i v ( s z e r e t v e

    l e n n i ) f o r m a b 6 1 f o k o z a t o s a n a z a k t i v f o r m a b a t e v o d i k a t . F r o m m a

    1 1

    S z e r e t v e l e n n i "

    a l l a p o t o t f i . i g g o a l l a p o t n a k t e k i n t i , m e l y b e n a z e g y e n k i c s i n y s e g e t , k i s z o l g a l t a t o t t -

    s a g a t e s

    1 1

    j 6 s a g a t

    1 1

    j u t a l m a z z a k a s z e r e t e t t e l ; m i g a

    1 1

    S Z e r e t e t e t g y a k o r l 6 " a k t i v ,

    c s e l e k v o a l l a p o t . A z i n f a n t i l i s s z e r e t e t e l v e : a z e r t s z e r e t e k , m e r t e n g e m s z e r e t n e k ;

    a z e r e t t s z e r e t e t e p e d i g : a z e r t s z e r e t n e k , m e r t s z e r e t e k . A z e r e t l e n e g y e n a z t

    m o n d j a , " a z e r t s z e r e t l e k , m e r t s z i . i k s e g e m v a n r a d " . A z e r e t t p e d i g a z t : " a z e r t v a n

    . . k ~ ~ d t t l k "

    4 7

    s z u s e g e m r a , m e r s z e r e e .

    F r o m m a z o n t e t e l e n e k , h o g y a s z e r e t e t n e m p a s s z i v , h a n e m a k t i v f o l y a m a t ,

    k a r d i n a l i s j e l e n t o s e g e v a n a k l i n i k u s s z a m a r a . A p a c i e n s e k a r r a p a n a s z k o d n a k ,

    h o g y m a g a n y o s a k , h o g y n e m s z e r e t e t r e m e l t 6 k e s n e m i s s z e r e t i k o k e t ; d e a t e r a p i a s

    m u n k a t a m a s i k o l d a l o n k e l l e l v e g e z n i , n e v e z e t e s e n a z o n a h i a n y o s s a g u k o n , h o g y

    k e p t e l e n e k s z e r e t n i . A s z e r e t e t n e m p a s s z i v e r z e l e m , h a n e m p o z i t i v c s e l e k v e s ;

    a d j a k e s n e m k a p j a k - l l r e s z v e t e l " , n e m l l b e l e e s e s " .

    4 8

    K i . i l o n b s e g e t k e l l t e n n i I I a d a s ' :

    e s

    1 1

    k i i . i r i t e s " k o z o t t . E g y g y u j t o g e t o , b e f o g a d 6 v a g y k i z s a k m a n y o l 6 t i p u s u e g y e n

    * F r o m m o t k a p c s o l a t i s z e m e l y i s e g t f p u s t k i . i l o n b o z t e t me~: b e f o g a d 6 , k i z s a k m a n y o l 6 , ~yujt6get6,

    k e r e s k e d 6 e s p r o a u k t i v . A z e l s 6 n e g y ( v a g y i s a " n e m p r o d u k t l v " t i p u s o k ) a z t h i s z i k , h o g y a I j 6 f o r r a s a "

    r a j t u k k i v i . i l a l l e s c s a k u g y s z e r e z h e t i k m e g , h a b e f o g a d j a k , e l v e s z i k , h a l m o z z a k v a g y e l c s e r e l i k . A

    p r o d u k t i v t i p u s b e l i . i l r o l m o t i v a l t , f e j l 6 d e s m o t i v a l t , m e g v a l 6 s u l t e g y e n .

    2 9 0

  • r

    > a k

    r a .

    a l i

    n ,

    n -

    i k

    n .

    a

    ~s

    e t

    w

    1 -

    e t

    a .

    ~s

    s )

    k

    k

    s ,

    n

    L t

    i f

    l t

    [ l

    e

    . ,

    ~

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    v a l 6 s z f n u l e g k i m e r i t o n e k e r z i a z a d a s t . A z e r e t t " p r o d u k t f v " e g y e n s z a m a r a a z o n - : -

    b a n a z a d a s a z e r o e s a g a z d a g s a g m a n i f e s z t a c i 6 j a . A z a d a s a k t u s a b a n a z e g y e n

    s a j a t e l e v e n s e g e t f e j e z i k i e s e r o s i t i m e g . I I A m i k o r a z e g y e n a d , a m a s i k s z e m e l y b e n

    e l e t r e k~lt val~~~' a m i v i s s z a v e r o d i k r a ; a v a l 6 d i a d a s a k t u s a b a n a z e g y e n n e k

    n i n e s b e l e s z 6 l _ a s a ~~a:ho~X~~g_~~E_-y.i_~za-a m c i S l i c t 6 [ A z . a d c i s - i f o g a d 6 f l s - a d 6 v i

    t e s z i e s e g y u t t o r u l n e k a n n a k , a m i t i l y m 6 d o n l e t r e h o z t a k . "

    5

    F i g y e l j u k m e g ,

    m i l y e n k o z e l a l l e z a g o n d o l a t B u b e r e h e z : I I A k a p c s o l a t k o l c s o n o s s e g . A z e n T e - r n

    u g y h a t r a m , a h o g y a n E n - e m h a t r a . A h a l l g a t 6 i n k t a n i t a n a k s a m u n k a n k a t f o r m a l

    m i n k e t . . . A z e g y e t e m e s k o l c s o n o s s e g a r a m l a t a i b a n e l u n k . "

    1

    A z a d a s m e l l e t t a z e r e t t s z e r e t e t n e k v a n n a k m a s a l a p e l e m e i i s : t o r o d e s , e r z e -

    k e n y s e g , m e g b e c s u l e s e s a m a s i k i s m e r e t e .

    5 2

    A s z e r e t e t a z t j e l e n t i , h o g y a z e g y e n

    a k t f v a n t o r o d i k a m a s t k elett~vel e s feJI6desevel~_._~gekony a m a s i k ( f i z i k a i e s

    p s z i c h e s ) s z u k s e g l e t e i r e , t i s z t e l e t b e n _ t a r t j a a m a s i k paratlansagat~~~ak v e s z i ,

    ~~lyen, e s o n z e t l e n u l s e g i t n~~!..C: m a g a m 6 d j a n t o r t e n o f e j l o d e s b e n . D e a z e g y e n

    m i n d a d d i g n e m t i s z t e l h e t i a m a s i k a t t o k e l e t e s e n , a m f g n e m i s m e r i o t . F r o m m

    s z e r i n t a m a s i k c s a k a k k o r i s m e r h e t o m e g i g a z a n , a m i k o r a z e g y e n f e l u l e m e l k e d i k

    s a j a t g o n d j a i n e s a m a s i k a t a m a s i k s z e m s z o g e b o l l a t j a . E m p a t i a s f i g y e l e m r e e s

    m e g i s m e r e s r e v a n s z u k s e g G 6 l l e h e t F r o m m n e m h a s z n a l j a e z t a k i f e j e z e s t ) : a z

    e g y e n n e k b e k e l l l e p n i e a m a s i k s z e m e l y e s v i l a g a b a , m e g k e l l i s m e r n i e a z t , o t t k e l l

    e l n i e , r a k e l l e r e z n i e a m a s i k c e l j a i r a e s e r z e s e i r e . F i g y e l j u k m e g u j f e n t , m e n n y i r e

    e g y b e v a g B u b e r e s F r o m m g o n d o l a t m e n e t e : h a s o n l f t s u k o s s z e B u b e r " p a r b e s z e - .

    ~~-f.!.Q~:' oszin~~ e s f~!~t~l n e l k u l i o d a f i g y e l e s e t " .

    F o n t o s , h o g y a k l i n i k u s a s z e r e t e t e t h o z z a a l l a s n a k , a t t i t u d n e k ( v a g y i s v a l a m i

    o l y a s m i n e k , a m i j e l l e m z o a z e g y e n i r a n y u l t s a g a r a a v i l a g f e l e ) t e k i n t s e e s n e

    t a r g y k a p c s o l a t i s z i n t u f o g a l o m n a k . T u l g y a k r a n e s i i n k a b b a a h i b a b a , h o g y a

    k i z a r 6 l a g o s k o t o d e s t t e k i n t j u k a s z e r e t e t i n t e n z i t a s a e s t i s z t a s a g a e g y e d u l i b i z o -

    n y i t e k a n a k . A z i l y e n s z e r e t e t a z o n b a n F r o m m t e r m i n o l 6 g i a j a s z e r i n t " s z i m b i o t i -

    k u s s z e r e t e t " v a g y " p o f f e s z k e d o e g o t i z m u s " ,

    5 3

    e s a m a s o k i r a n t i t o r o d e s n e l k i i l

    s z i i k s e g s z e r u e n o n m a g a t e m e s z t i f e l . A s z i i . k s e g l e t m e n t e s s z e r e t e t e z z e l s z e m b e n a z

    e g y e n v i s z o n y u l a s a a v i l a g h o z .

    E g y n e g y v e n e v e s , r e n d k i v i i l s i k e r e s v a l l a l a t i i g a z g a t 6 a z z a l k e r e s e t t f e l , h o g y

    b e l e s z e r e t e t t e g y n 6 b e e s a z o n v i v 6 d i k , e l h a g y j a - e f e l e s e g e t e s g y e r m e k e i t , v a g y s e m .

    A l i g n e h a n y i i l e s u t a n t i i r e l m e t l e n n e e s m 6 d f e l e t t k r i t i k u s s a v a l t , e l m a r a s z t a l v a a

    s z a k s z e r u t l e n s e g e m e t , m i n t h o g y n e m v o l t a m k e p e s e g y s z i s z t e m a t i k u s , j 6 1 m e g t e r v e -

    z e t t c s e l e k v e s i t e r v v e l e l 6 a l l n i . E n n e k a k r i t i k a n a k a z e l e m z e s e h a m a r o s a n e l v e z e t e t t

    o d a , h o g y a l t a l a b a n n a g y o n k r i t i k u s a h o z z a a l l a s a a z e m b e r e k h e z . A t e r a p i a b a n

    e l k e z d t i i n k - a z e l 6 t t e a l l 6 d o n t e s h e l y e t t - a k i i l v i l a g i r a n t i s z e r e t e t e h i a n y a v a l

    f o g l a l k o z n i . A t e r a p i a h a s z n o s n a k b i z o n y u l t a s z a m a r a , m e r t o l y a s m i r e f 6 k u s z a l t ,

    a m i r e a z e r e d m e n y e s t e r a p i a k a l t a l a b a n - a v a r a t l a n r a .

    F r o m m s z e r i n t a l e g a l a p v e t 6 b b e m b e r i s z e r e t e t a f e l e b a r a t i - a z e m b e r t a r s a i n k k a l

    v a l 6 o l y a n e g y e s i i l e s e l m e n y e , a m e l y r e a m i n d e n f a j t a k i z a r 6 l a g o s s a g t e l j e s h i a n y a

    a j e l l e m z o . A B i b l i a h a n g s u l y o z z a , h o g y a z e l e s e t t e t , a g y e n g e t , a z o z v e g y e t , a z

    a r v a t , a z i d e g e n t k e l l s z e r e t n i . E z a s z e r e t e t s e m m i f e l e c e l t n e m s z o l g a l e s o k e t

    s z e r e t n i c s a k f e l t e t e l n e l k i i l e s " f e l e b a r a t i m 6 d o n " l e h e t .

    E z t a r e s z t e g y k e r d e s s e l k e z d t e m : h o g y a n l e h e t s z u k s e g l e t m e n t e s e n , f e l t e t e l n e l k i i l

    k o t 6 d n i v a l a k i h e z ? M o s t , B u b e r , M a s l o w e s F r o m m e g y i i t t h a n g z 6 k o v e t k e z t e t e s e i

    2 9 1

  • E L S Z I G E T E L T S E G

    f e n y e b e n , f e l v a z o l o m a z e r e t t , f e l t e t e l n e l k i i l i k a p e s o l a t j e l l e m z o i t e s a z i g y k 6 r v o -

    n a l a z 6 d 6 p r o t o t i p u s t h a s z n a l o m m a j d a k i i l o n b o z o e l v e t e l t k a p e s o l a t o k m e g v i l a -

    g i t a s a r a :

    1 . T o r o d n i v a l a k i v e l o n z e t l e n v i s z o n y u l a s t j e l e n t : a z e m b e r f e l r e t e s z i e n t u d a t o s -

    s a g a t , a M i t g o n d o l h a t r 6 l a m ? v a g y a M i h a s z n o m b e l o l e ? g o n d o l a t o k a t . N e m

    v a r d i e s e r e t e t , e s o d a l a t o t , s z e x u a l i s k i e l e g i i l e s t , h a t a l m a t v a g y p e n z t . A z a d o t t

    p i l l a n a t b a n k i z a r 6 l a g a m a s i k h o z k o t o d i k : n i n e s h a r m a d i k s z e m l e l o . M a s

    s z 6 v a l a z e m b e r n e k t e l j e s l e n y e v e l k e l l k o t o d n i e : h a n i n e s t e l j e s l e n y e v e l j e l e n

    - p e l d a u l k o z b e n a r r a g o n d o l , h o g y m i l y e n h a t a s s a l l e s z e z a k a p e s o l a t e g y

    h a r m a d i k s z e m e l y r e - , a k k o r a n n a k m e r t e k e b e n h i b a d z a n i f o g a k a p e s o l a t .

    2 . T o r o d n i v a l a k i v e l a z t j e l e n t i , h o g y a l e h e t o l e g t e l j e s e b b e n k e l l o t i s m e m i . H a

    a z e m b e r o n z e t l e n i i l k o t o d i k , a k k o r t e l j e s e n m e g i s m e r h e t i a m a s i k a t - r i e m

    e s a k a z o n r e s z e i t , m e l y e k v a l a m i l y e n e e l s z e r u s e g m i a t t e r d e k e s e k a s z a m a r a .

    A t n y u l i k a m a s i k l e n y e b e , f e l i s m e r v e , h o g y a~ e r z o l e n y , a k i h o z z a h a s o n l o a n

    m e g t e r e m t e t t e a s a j a t v i l a g a t . -

    3 . T o r o d n i v a l a k i v e l a z t j e l e n t i : f o n t o s a m a s i k l e t e e s f e j l o d e s e . A g o n d o s r e a

    f i g y e l e s n y o m a n k i a l a k u l 6 t e l j e s m e g i s m e r e s a l a p j a n a z e m b e r t o r e k s z i k

    s e g i t e n i , h o g y a m a s i k a z e g y m a s r a t a l a l a s p i l l a n a t a i b a n t o k e l e t e s e n k i t e l j e -

    s e d h e s s e n .

    4 . A t o r o d e s a k t i v . A z e r e t t s z e r e t e t n e m a z t j e l e n t i , h o g y a z e m b e r t s z e r e t i k ,

    h a n e m a z t , h o g y o s z e r e t . N e m " b e l e e s e s t " a m a s i k b a , h a n e m a s z e r e t e t a d a s a t .

    5 . A t o r o d e s : l e t e z e s i m o d a v i l a g b a n ; n e m e g y k i z a r 6 l a g o s , r u n e k e n y e s m a g i k u s

    k a p e s o l a t e g y a d o t t s z e m e l l y e l .

    6 . A z e r e t t t o r o d e s a z e m b e r g a z d a g s a g a b 6 1 , e s n e m a s z e g e n y s e g e b o l f a k a d - a

    f e j l O d e s b o l , e s n e m a s z i i k s e g b o l . A z e g y e n n e m a z e r t s z e r e t , m e r t a l e t e z e s h e z ,

    a k i t e l j e s e d e s h e z e s a m a g a n y e l O l i m e n e k i i l e s b e n s z i i k s e g e v a n a m a s i k r a . A z

    e r e t t e n s z e r e t o e m b e r e z e k e t a s z i i k s e g l e t e k e t m a r k i e l e g i t e t t e m a s k o r , m a s -

    h o g y a n ( n e m u t o l s 6 s o r b a n a k o r a g y e r m e k k o r b a n k a p o t t a n y a i s z e r e t e t r e -

    v e n ) . A m u l t b e l i s z e r e t e t i l y m 6 d o n a z e r o f o r r a s a , a j e l e n l e g i p e d i g a z e r o

    e r e d m e n y e .

    7 . A t o r o d e s k o l c s o n o s . A m i l y e n m e r t e k b e n f o r d u l a z e m b e r a m a s i k f e l e , o l y a n

    m e r t e k b e n a l a k u l a t e t t o l a z o d a f o r d u l a s t 6 1 . A m i l y e n m e r t e k b e n e l e t r e k e l t i a

    m a s i k a t , o l y a n m e r t e k b e n v a l i k 0 i s e l e v e n e b b e .

    8 . A f e l n o t t t o r o d e s n e m j u t a l o m n e l k i i l i . A z e g y e n a t a l a k u l , g a z d a g o d i k , k i t e l -

    j e s e d i k , e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g e g y e n g i i l . A t o r o d e s s e l m a g a i s t o r o d e s -

    h e z j u t . D e e z e k a j u t a l m a k a z o s z i n t e t o r o d e s b o l k o v e t k e z n e k ; n e m e l O z i k

    m e g a z t . F r a n k l t a l a l 6 s z 6 j a t e k a v a l : " h a i i l d o z i , e l u z i " .

    A z e g z i s z t e n c h H i s e l s z i g e t e l t s e g e s a k a p c s o l a t p s z i c h o p a t o l 6 g h i j a

    H a n e m t u d j u k k i f e j l e s z t e n i a z t a b e l s o e r o t , s z e m e l y e s e r t e k e s s e g t u d a t o t e s

    s z i l a r d i d e n t i t a s t , a m i s z i i k s e g e s a s z e m b e n e z e s h e z e g z i s z t e n e i a l i s e l s z i g e t e l t s e -

    g i i n k k e l , a n n a k k i m o n d a s a h o z , " h a t l e g y e n " , b e f o g a d v a m a g u n k b a a s z o r o n g a s t ,

    k e r i i l o u t a k o n p r 6 b a l u n k b i z t o n s a g h o z j u t n i . E b b e n a r e s z b e n e z e k e t a b i z t o n -

    s a g k e r e s o m 6 d s z e r e k e t e s k l i n i k a i m e g j e l e n e s i f o r m a i t f o g o m m e g v i z s g a l n i . A

    2 9 2

    " "

  • r

    1

    t

    s

    1

    {

    l

    l

    l

    i

    (

    -

    . . ,

    - -

    _ p . J . . _ _

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    m 6 d s z e r e k l e g n a g y o b b r e s z t k a p c s o l a t i a k - v a g y i s m a g u k b a n f o g l a l j a k a z i n t e r p e r -

    s z o n a l i s v i s z o n y o k a t - , d e a m i n t a z t l a t n i f o g j u k , a z e g y e n e z e k b e n a k a p c s o l a t o k -

    b a n n e m k o t o d i k i g a z a n a m a s i k h o z ( v a g y i s , n e m t O r o d i k v e l e ) , h a n e m v a l a m i l y e n

    s z i . i k s e g l e t k i e l e g f t e s e r e h a s z n a l j a . A r e t t e g e s , a z e g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g k o z -

    v e t l e n t u d a t a e s a s z o r o n g a s e n y h i t e s e r e s z o l g a l 6 p s z i c h e s s t r u k t u r a k m i n d t u d a t -

    t a l a n o k . A z e g y e n c s a k a n n y i t t u d , h o g y n e m k e p e s e g y e d i i l m a r a d n i , h o g y

    k e t s e g b e e s e t t e n a k a r v a l a m i t m a s o k t 6 1 , a m i t s o h a n e m k e p e s e l e m i , i l l e t v e , h o g y

    b a r m i t i s t e s z , v a l a m i m i n d i g b a l u l i . i t k i a k a p c s o l a t a i b a n .

    E g y m a s i k m e g o l d a s a z , h o g y a z e g y e n f e l a l d o z z a a z e g y e n i s e g e t : a z z a l e n y h i t i

    a z e l s z i g e t e l t s e g g e l j a r 6 s z o r o n g a s t , h o g y e l m e r i . i l m a s o k b a n , m a s i . i g y e k b e n , m a s

    t o r e k v e s e k b e n . f g y viszont~ m i n t K i e r g e g a a r d m o n d j a ,

    5 4

    k e t s z e r e s a k e t s e g : b e e s e s :

    k e z d o d i k a z a l a p v e t o e g z i s z t e n c i a l i s k e t s e g b e e s e s s e l , m a j d , f e l a l d o z v a t u d a t o s s a -

    g a t , m e g c s a k n e m i s t u d j a , m i l y e n k e t s e g b e e s e t t h e l y z e t b e n v a n n a k .

    M A S O K S Z E M E B E N L E T E Z N I

    I I A z e g y e d i . i l l e t b e n a z a l e g r o s s z a b b , e g y s z e r u e n m e g o r j i t a g o n d o l a t , h o g y a b b a n

    a p i l l a n a t b a n v a l 6 s z i n u l e g a v i l a g o n s e n k i s e m g o n d o l r a m " . E z t a z e g y i k c s o p o r t -

    i . i l e s e n m o n d t a e g y b e t e g , a k i t a z e r t u t a l t a k k 6 r h a z b a , m e r t e g y e d i i l m a r a d v a

    p a n i k r o h a m o k j o t t e k r a . A z o s z t a l y o s b e t e g e k b o l a l l 6 c s o p o r t t o b b i t a g j a a z o n n a l

    e g y e t e r t e t t a k i j e l e n t e s s e l y g y tiz_en~Q~nc e v e s l a n y (szakit~-~~-~9Y.e:!~~!l:-~'.!~~'-"-~g!~

    a z e r e i t " ) c s a k e n n y i t m o n d o t t ,

    1 1

    l n k a b b m e g h a l n e k , m i n t h o g y e g y e d i . i l l e g y e k ! "

    E g y m a s i k i s z 6 l t : - " J f a - e g y e d : u r v a g y o t < : K a n g o k a f n a 1 1 0 k . r a : r a n - a . - z - e r C n o g y - n e

    z y _ _ _ _ _ . . . . . . . . . . . . . . . - - - - - . . . . . . . . . - - - - - - - - - - - - - - - " ' . . . . . . . . . . . . . . - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . _ . . . . . . . . . . . . . . -. . . . . . . . . . . . . _ . . . . .

    m a r a d j a k e g y e d i . i l ! " ( E r d e k e s f e n o m e n o l 6 g i a i m a g y a r a z a t a h a l l u c i n a c i 6 r a . ) E g y

    m~Sikbeteg ( t o b i s z 0 r o s o n c s o r i l < l t a s ) k l f e j ' e z f e : a : t e f t e f a Z m o H v a f f a , 1 1 o g j ' r e H e n e -

    t e s e n k e t s e g b e v o l t e s v e a k a p c s o l a t a m i a t t , a m i u g y a n n a g y o n r o s s z v o l t , d e a

    f e n y e g e t o m a g a n y m i a t t n e m a k a r t s z a k i t a n i . A m i k o r m e g k e r d e z t e m , h o g y m i e r t

    f e l a n n y i r a a z e g y e d i . i l l e t t o l , e r o s e n p s z i c h o t i k u s m e g l a t a s s a l c s a k e n n y i t m o n d o t t ,

    I I A m i k o r e g y e d u l _ v a g y o k , r : e m l e t e z e m " . _ _

    U g y a n e z a d i n a m i k a n y i l v a n u l m e g a g y e r e k a l l a n d 6 " f i g y e l j r a m " i g e n y e b e n -

    a m a s i k j e l e n l e t e s z i . i k s e g e s a h h o z , h o g y a v a l 6 s a g v a l 6 s a g o s s a v a l j o n . L e w i s C a r o l l

    A l i c e T i i k o r o r s z a g b a n c i m u k o n y v e b e n n a g y s z e r u e n a b r a z o l j a a z t a s o k p a c i e n s a l t a i

    v a l l o t t h i e d e l m e t , m i s z e r i n t " c s a k a d d i g l e t e z e m , a m i g g o n d o l r a m v a l a k i " . A l i c e ,

    S u b i d a m e s S u b i d u t a l a l k o z n a k a z a l v 6 F e k e t e K i r a l l y a l :

    5 5

    - M o s t e p p e n a l m o d i k - k o z o l t e S u b i d u - , e s t u d o d - e v a j o n , h o g y m i r o l ?

    - A z t s e n k i s e t u d h a t j a - f e l e l t e A l i c e . ,

    - U g y a n ! H a t r o l a d ! - k i a l t o t t a S u b i d u , d i a d a l m a s a n o s s z e c s a p v a k e z e t . - E s h a m a r

    n e m a l m o d n a r 6 l a d , m i t g o n d o l s z , v a j o n h o l l e n n e l ?

    - H a t o t t , a h o l v a g y o k - v a l a s z o l t a A l i c e .

    - C s u d a t ! - v a g o t t v i s s z a S u b i d u f o l e n y e s e n . - S e h o l s e m l e n n e l . H i s z e n t e c s a k

    a l o m k e p v a g y !

    - H a a z a K i r a l y o t t v e l e t l e n i i l f o l e b r e d n e - t e t t e h o z z a S u b i d a m - , h i p p - h o p p , e l t U n n e l ,

    m i n t a k a m f o r !

    - D e h o g y t f u m e k ! - k i a l o t o t t a A l i c e s e r t o d o t t e n . - E s k i i l o n b e n i s , h a e n c s a k a l o m k e p

    v a g y o k , a k k o r k i v a n c s i v a g y o k , h o g y t i v a j o n . . .

    - S z i n t u g y ! - m o n d o t t a S u b i d a m .

    - S z i n t u g y ! S z i n t u g y ! - k i a l t o t t a S u b i d u .

    O l y a n h a n g o s a n k i a b a l t , h o g y A l i c e r a s z 6 l t :

    - C s i t t ! A k k o r a l a r m a t c s a p s z , h o g y m e g a v e g e n f o l e b r e s z t e d !

    2 9 3

  • ! : . l U I C I D

    E L S Z I G E T E L T S E G

    - H i a b a b e s z e l s z a r r 6 1 , h o g y f e l e b r e s z l j i i k - m o n d t a S u b i d a m - , h i s z e n t e c s a k a l o m k e p

    v a g y . T u d o d j 6 1 , h o g y n e m v a g y i g a z i .

    - D e i g a z i v a g y o k ! - A l i c e s i r v a f a k a d t .

    - A s i r a s t 6 1 s e m l e s z e l i g a z i b b - j e g y e z t e m e g S u b i d u . - E z e n n i n e s m i t s i r n i .

    - H a n e m v o l n e k v a l 6 d i - m o n d t a A l i c e , k o n n y e i k o z t s z i n t e k a c a g v a , o l y a n k i i l o n o s

    v o l t e z a z e g e s z - , a k k o r s i r n i s e m t u d n e k .

    - R e m e l e m , n e m g o n d o l o d , h o g y e z e k v a l 6 d i k o n n y e k - v a g o t t k o z b e S u b i d a m

    m e g v e t o e n . *

    A z e g y i k c s o p o r t t a g e l m e s e l t e , h o g y e g y s z e r t o b b h 6 n a p i g j a r t p s z i c h o t e r a p i a b a ,

    m a j d e v e k k e l k e s 6 b b v a r a t l a n u l f e l k e r e s t e e g y k o r i t e r a p e u t a j a t . T e l j e s e n " f e l d u l t a " ,

    h o g y a t e r a p e u t a n a k n e g y v e n o t p e r c r e v o l t s z i i k s e g e a h h o z , m i r e k e z d e t t e m l e k e z -

    n i r a . M a j d a c s o p o r t v e z e t 6 h o z f o r d u l t e s i g y s z 6 l t : " U g y e , o n m i n d i g f o g e m l e k e z n i

    r a m ? M e r t h a n e m , n e m t u d o m f o l y t a t n i " . E g y e t e m i o k t a t 6 v o l t , e s l a s s a n k e n t

    e l f o g a d t a a k e g y e t l e n t e n y t : a h o g y a n 6 i s e l f e l e j t i a d i a k j a i t Q 6 v a l a z e l 6 t t , m i n t a

    d i a k j a i o t ) , u g y a t e r a p e u t a v a l i s e z t o r t e n t . A t e r a p e u t a e s a t a n a r s o k k a l t o b b e t

    j e l e n t a p a c i e n s e s a h a l l g a t 6 k s z a m a r a , m i n t f o r d i t v a . ( E z n e m j e l e n t i a z t , h o g y a

    t e r a p e u t a - p a c i e n s t a l a l k o z a s n e m l e n n e t e l j e s e s m e l y j e l e n l e t . ) K e s 6 b b u g y a n a z o n

    a z i i l e s e n a p a c i e n s m e g j e g y e z t e , h o g y m o s t m a r k e z d i e r t e n i , m i e r t t t i n t a z

    o n g y i l k o s s a g m i n d i g i s v o n z 6 m e g o l d a s n a k a s z a m a r a . A z t h i t t e , h o g y h a o n g y i l -

    k o s l e s z , m a s o k s o k a i g f o g n a k e m l e k e z n i r a . K i t t i n 6 p e l d a j a e z a 2 . f e j e z e t b e n

    e m l i t e t t " o n g y i l k o s s a g m i n t v a r a z s l a t " f e l f o g a s n a k . A z o n g y i l k o s s a g r a g o n d o l v a ,

    ~!fo_ga~~l?.-~I1.tr..l~K ~eJl:lj~len! a h a l a i , s o t , u g y k a p a s z k o d o t t ~-~ 9~1gyg!

  • r

    c e p

    t o s

    t m

    1 a ,

    " l 1

    z -

    n i

    : l t

    a

    ~t

    a

    n

    z

    [ -

    n

    ~'

    l ,

    I

    . , .

    ; )

    . .

    = J ! L _

    E g z i s z t e n c i a l i s e l s z i g e t e l t s e g

    n a k ( a m e l y e k a z e s e m e n y e k i d e j e n k o z e l s e m v o l t a k d e r u s e k ) v a g y m e g v a l 6 s u l a t -

    l a n t e r v e k e l k e p z e l t h o z a d e k a n a l m o d o z v a a j o v 6 ' b e v e t i t i k m a g u k a t .

    Amedilaci6~anU~~~~~~~yreszt~~~~a~~~~

    u r a l a s - e r z e t _ _ ~'l:gY_Cl.Ea:z:z~-. . J::.:-.11Y.~.S.~~!_E~Y.!!!~~~!~~-~~1~-~!E~~!!~~.!!!~~~!~-~~-~l ~~?.!

    h o g y egy~_zeruencsak onmagava.~ legyer.:t.~~~-tis elj~~ ~~-

  • E L S Z I G E T E L T S E G

    j 6 z a n u l , p r o b l e m a m e g o l d 6 s t i l u s b a n r e a g i l t D a v e b e j e l e n t e s e r e , e s k i v a n c s i l e n n e k ,

    m i t e r e z v a l 6 j a b a n . E z e g y f e l e t t e b b e r d e k e s e s e m e n y s o r t i n d i t o t t e l a c s o p o r t b a n .

    C h a r l e s e g y i d e i g t a g a d t a , h o g y b a r m i t i s e r e z n e D a v e t a v o z a s a m i a t t . M e g p r 6 b a l t u n k

    e r z e s e k e t e l o h o z n i b e l o l e , d e k f s e r l e t e i n k r e n d r e k u d a r c o t v a l l o t t a k . E k k o r m e g k e r -

    d e z t i i k , h o g y t a l a n a z t s z e r e t n e , h a t a v o z a s a u t a n 6 s e n k i n e k s e m h i a n y o z n a ? D e e z a

    p r 6 b a l k o z a s s e m v e z e t e t t s e h o v a . E k k o r e m l e k e z t e t t e m , h o g y e g y s z e r a z t m o n d t a ,

    f a j d a l m a t e r e z a m e l l k a s a b a n , a m i k o r v a l a k i e l h a g y j a a c s o p o r t o t , m i r e a z t v a l a s z o l t a ,

    e z c s a k e g y s z e r f o r d u l t e l O . T o v a b b e r o l t e t t e m a d o l g o t e s k i j e l e n t e t t e m , e g y a l k a l o m

    e p p e n e l e g , d e 6 c s a k m o s o l y g o t t e s m i n d a n n y i u n k a t e l t o l t m a g a t 6 1 . K i s i d o m u l v a ,

    m i n t e g y m e l l e k e s e n k o z o l t e a c s o p o r t t a l , h o g y a l e l e t e i s z e r i n t a r a k j o b b a n j a v u l , m i n t

    a z v a r h a t 6 v o l t . A k k o r t u d t u k m e g , h o g