EHBO - Instructeur/monitor EKMA

European Krav Maga Academy

Cursus EHBO

European Krav Maga Academy (c) 2011 – Cursus monitor / instructeur / cursus EHBO 1

Inhoudsopgave

INLEIDING.............................................................................................................................3

ALGEMEEN...........................................................................................................................4Botbreuken.........................................................................................................................4Tendinitis............................................................................................................................5Stijve spieren.....................................................................................................................6Flauwvallen........................................................................................................................7Shock.................................................................................................................................8Sporten met griep?............................................................................................................9Lopen, ademhaling en steken.........................................................................................10

BEEN....................................................................................................................................11Beenkrampen...................................................................................................................11Verstuikte enkel................................................................................................................13Gebroken enkel................................................................................................................14Hielspoor (fasciitis plantaris)............................................................................................15Ziekte van Sever..............................................................................................................16Gescheurde Achillespees................................................................................................17Gescheurde kruisbanden.................................................................................................18Letsel aan de meniscus...................................................................................................19Andere knieblessures......................................................................................................20

ROMP SCHOUDERS ARMEN............................................................................................21Gekneusde of gebroken rib.............................................................................................21Gebroken sleutelbeen......................................................................................................22Schouderpijn....................................................................................................................23Ontwrichte elleboog.........................................................................................................24Tenniselleboog.................................................................................................................25

NEK en HOOFD...................................................................................................................26Whiplash..........................................................................................................................26Gebroken kaak.................................................................................................................28Bloedneus........................................................................................................................29Gebroken neus................................................................................................................30Hersenschudding.............................................................................................................31

GENEZING...........................................................................................................................32Pijnstillers?.......................................................................................................................32


INLEIDING

Hoewel we tijdens lessen en trainingen letsel proberen te voorkopen door verplicht met bitje, elleboogbescherming en kruisbescherming te trainen is het niet uit te sluiten dat er eens iemand een kwetsuur oploopt.

Als instructeur is het je verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat de gekwetste de juiste zorgen krijgt. De regel is dat diegene die het letsel veroorzaakte de gekwetste naar een dokter (of spoed) brengt. Dat wil echter niet zeggen dat jouw eindverantwoordelijkheid vervalt.

Het is dus verstandig om een paar gegevens bij de hand te hebben. Zorg dat je een lijst hebt van alle dokters in de buurt van je trainingslocatie en dat je een plannetje en routebeschrijving bij de hand hebt naar de dichtsbijzijnde spoeddienst.

Zorg ook dat je altijd een EHBO kit bij de hand hebt zodat je de eerste zorgen kunt toedienen.

Het spreekt voor zich dat ernstig letsel of rugletsel de gekwetste alleen gestabiliseerd mag worden...

Deze cursus vervangt in geen geval de uitgebreide cursus van het Rode of Vlaams Kruis.


ALGEMEEN

Botbreuken

Met meer dan 200 botten in je lichaam is de kans groot dat je er in je leven ooit eentje breekt.

Soorten botbreuken

Er zijn 2 soorten botbreuken: open botbreuken en gesloten botbreuken. Bij een open botbreuk steekt een deel van het bot uit of is er een deel zichtbaar in de wond.

Hoe kan je een botbreuk herkennen?

Een botbreuk is te herkennen aan volgende symptomen:

- Onnatuurlijke stand van het lichaamsdeel - Abnormale beweeglijkheid van het lichaamsdeel - Er is geen beweging meer mogelijk - Tijdens het ongeval is er een krak gehoord - Er treed zwelling en verkleuring op - De gewonde heeft pijn (deze is niet altijd heel hevig!)

Wat moet je doen als je denkt een botbreuk te herkennen?

Als je vermoedt een botbreuk te herkennen moet je er vooral voor zorgen dat het getroffen lichaamsdeel zo weinig mogelijk bewogen wordt en dat er geen belasting is. Het belangrijkste is natuurlijk eerst de situatie overzien en indien nodig de gewonde verplaatsen naar een veiligere plaats.

Bij een open beenbreuk is het tevens heel belangrijk om er voor te zorgen dat de wonde en het bot niet verder kan beschadigd worden en er is ook een grote kans op infectie. Om voorgaande te voorkomen gebruik je een verband en dek je de uitstekende botdelen af. Bij een gesloten botbreuk kan je de wonde koelen om de zwelling te verminderen en de pijn te verzachten. Denk er ook aan om de gewonde warm te houden met een deken.

Professionele hulp

Bij een botbreuk is er altijd professionele hulp nodig. Bij een polsbreuk, beenbreuk of andere kleinere breuken kan je er voor kiezen om zelf naar een spoeddienst te gaan maar bij zwaardere breuken is het best de spoeddienst zelf te laten komen. Bij twijfel vraag je advies bij het opbellen van de spoeddiensten.

OPGELET: een bekkenbreuk of een rugletsel zijn levensgevaarlijk dus bij vermoeden van deze breuken de gewonde, indien mogelijk, niet bewegen en zo vlug mogelijk de hulpdiensten verwittigen.


Tendinitis

Tendinitis is een ander woord voor peesontsteking. Pezen zorgen voor de aanhechting van de spieren aan de botten en bevinden zich aan het uiteinde van de spieren. Een ontsteking van de pezen kan verschillende oorzaken hebben.Oorzaken en risicofactorenEen pees kan ontsteken door een blessure of door de overmatige prikkeling van de pees of spier. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als een bepaalde beweging steeds herhaald wordt of als de activiteit plots toeneemt. Krav Magisten die intensief trainen kunnen ook een peesontsteking krijgen.

Er zijn ook nog een aantal andere risicofactoren verbonden aan tendinitis. Een verschil in beenlengte of een afwijking aan de voet spelen een rol bij het ontstaan van tendinitis. Ook minder stabiele gewrichten of osteoporose kunnen een rol spelen bij de ontwikkeling van tendinitis. Dat is vooral het geval bij mensen van boven de 40.DiagnoseDe arts stelt de diagnose peesontsteking meestal op grond van klachten en op grond van de voorgeschiedenis (te veel gebruik of overbelasting van de spieren). Af en toe kan een MRI- of botscan nodig zijn om zekerheid te bieden. Ook andere onderzoeksmethoden, zoals bloedonderzoek, kunnen aan te raden zijn.BehandelingAls een peesontsteking het gevolg is van te veel gebruik of overbelasting van een spiergroep, dan gaan de klachten meestal over door de pijnlijke spieren te laten rusten. De dokter kan je ontstekingsremmers voorschrijven. Ook massage kan helpen. Als er een lichamelijke beperking of aanleg is, kunnen de klachten ook verminderen na het innemen van ontstekingsremmers of na een massage.

Als de peesontsteking het gevolg is van lichamelijke aanleg of beperkingen, kan oefentherapie ertegen helpen. Heel zelden wordt er overgegaan tot een operatie.

In de eerste plaats moet je voor een peesontsteking langsgaan bij je huisarts. Hij zal je eventueel verder verwijzen naar een fysiotherapeut. Als de peesontsteking operatief behandeld moet worden, komt de patiënt terecht bij een orthopedisch chirurg.


Stijve spieren

Stijve spieren zijn het gevolg van een langdurige of uitzonderlijke sportieve inspanning. Meestal verdwijnt de spierstijfheid na enkele dagen en laat ze geen sporen achter.OorzaakStijve spieren ontstaan door de uitzonderlijke belasting en de daaropvolgende verzuring van de spieren. De glycogeenvoorraad in de spieren is uitgeput, waardoor er heel wat spiervezels beschadigd zijn. De spier herstelt zich echter spontaan. Het herstellingsproces van de spieren kunnen we niet versnellen.

Alle langdurige trainingen en zware inspanningen kunnen leiden tot stijve spieren. Het risico op spierstijfheid wordt wel groter bij oefeningen met excentrische contracties. Excentrische contracties doen zich voor wanneer de spier weerstand moet bieden tegen de belasting. Bij concentrische contracties bewegen de aanhechtingspunten zich naar elkaar toe, bij isometrische contracties blijft de spier stabiel.

Bij de meeste sporten en ook bij Krav Maga wisselen deze bewegingen elkaar af. Maar bij een sport als hardlopen bijvoorbeeld hebben de excentrische bewegingen de bovenhand.Voorkomen en behandelenVoor de training of inspanning warm je best eerst goed op voor je eraan begint. Doe voldoende stretchoefeningen. Na de training koel je best ook even af. Ook daarvoor is stretchen een goed idee.

Als je last hebt van een stijve spier, probeer hem dan te ontspannen door van onder naar het hart toe te wrijven en zo de bloedcirculatie te beïnvloeden.

Een verwarmende spray of zalf of een warm ligbad of douche kunnen ook wonderen doen. Doordat de bloedvaten zich open zetten is er dan namelijk een betere circulatie.

Laat je lichaam rusten, doe geen intense fysieke inspanningen. Drijf je inspanningen langzaam op. Sport niet verder en span de spier niet op. Wacht gewoon tot de spier hersteld is.


Flauwvallen

Syncope is de wetenschappelijke term voor wat beter bekend staat als ‘flauwvallen’. Syncope is een gevolg van een daling van de bloeddruk. Daardoor vermindert de bloedtoevoer naar de hersenen sterk. Bijgevolg krijgen de hersenen ook te weinig zuurstof toegevoerd. De persoon bij wie dit gebeurt, zal het bewustzijn verliezen en in elkaar stuiken.

Door die reactie van het lichaam komt je hoofd op dezelfde hoogte als je hart te liggen. Het hart zal het bloed niet meer omhoog hoeven pompen. De persoon zal terug bij bewustzijn komen als de bloedtoevoer weer hersteld isOorzaken en risicofactorenFlauwvallen kan verschillende oorzaken hebben:

1. Erfelijkheid: bewustzijnsstoornissen komen vaak voor binnen één familie.

2. Leeftijd: kinderen en jonge mensen zullen sneller flauwvallen dan oudere mensen. Kinderen die snel groeien krijgen bovendien vaak te maken met circulatiestoornissen. Het flauwvallen neemt af met het ouder worden en verdwijnt zelfs volledig.

3. Het flauwvallen zoals je het in films ziet bestaat ook echt. Mensen kunnen flauwvallen als iets hen erg schokt of angst aanjaagt. Ook zware pijn kan leiden tot flauwvallen.

4. Mensen die lange tijd in een bepaalde houding staan, vallen ook wel eens flauw.

5. Factoren als stress, slaapgebrek, een ondermaatse fysieke conditie, een slechte luchtcirculatie en een buitensporig gebruik van producten als cafeïne en nicotine.

SymptomenMisselijkheid, bleek worden, zweten en schemering voor je ogen zijn de belangrijkste symptomen vlak voor je flauwvalt. Daarna ben je korte tijd bewusteloos. Je ledematen kunnen nog even naschokken. Na een paar seconden kom je terug bij bewustzijn en voel je je slapjes.Flauwvallen voorkomenAls je gevoelig bent voor flauwvallen, dan kan je best rekening houden met een aantal factoren. Het is erg belangrijk dat je genoeg slaapt en rust, een goede conditie en weinig stress hebt. Ook op je voeding letten kan al een heel verschil maken. Consumeer voldoende zout en suiker, weinig cafeïne, alcohol en nicotine.

Er zijn ook medicijnen om flauwvallen te vermijden op de markt. Een bekend product is bijvoorbeeld Effordil.

Als je voelt dat je het bewustzijn dreigt te verliezen, blijf dan rustig en zoek voldoende afleiding. Probeer je naar een omgeving te verplaatsen waar je veel zuurstof krijgt. Hurk eens neer of kruis je benen eens, dat kan namelijk de bloeddruk doen stijgen.Wat moet je doen als iemand flauwvalt?Als je iemand ziet flauwvallen, leg hem of haar dan plat neer, met de benen omhoog. Zorg ervoor dat de persoon zich in een goed verluchte omgeving bevindt. Geef de persoon niets te drinken voordat hij weer bij bewustzijn is. Zo zal hij zich sneller verslikken.


Shock

Een shock krijg je doordat je bloedcirculatie faalt. Bloed staat in om zuurstof naar de vitale organen te brengen. Als de bloedcirculatie stopt krijgen deze vitale organen geen of niet genoeg zuurstof, waardoor ze kunnen stilvallen. Een shock is dus levensgevaarlijk.

De bloedcirculatie kan falen door:

- Veel bloed te verliezen op een korte tijd

- Veel over te geven

- Erge brandwonden op te lopen

- Een hartaanval

- Een bacteriële infectie

- Een allergische reactie

In het geval dat iemand rondom je een shock heeft, moet je zo snel mogelijk de hulpdiensten bellen. Deze soort shock is niet hetzelfde als een emotionele shock, die je ook kan hebben nadat je een ongeval gehad hebt.Een shock herkennenDoordat een shock levensgevaarlijk is, is het belangrijk dat je de symptomen van een shock leert herkennen. Deze zijn:

- Een plotse bleekheid, koud aanvoelen en een klamme huid

- Zweten

- Snel en oppervlakkig ademhalen

- Zich zwak en draaierig voelen

- Heel veel dorst hebben

- Geeuwen en zuchten

Als je deze symptomen herkent bij jezelf of bij anderen, moet je zo snel mogelijk de hulpdiensten bellen. Professionele hulpdiensten zullen ervoor zorgen dat de bloedcirculatie zich terug normaliseert, en je geen schade oploopt aan de vitale organen.Wat moet je doen als iemand een shock heeft?Als iemand een shock heeft moet je zo snel mogelijk de ziekenwagen bellen. Behandel indien mogelijk de grootste problemen zelf. Zorg er bijvoorbeeld voor dat de patiënt zo weinig mogelijk bloed verliest. Leg de patiënt neer, met de benen omhoog. Zo kan er genoeg zuurstof naar de hersenen gevoerd worden. Leg een jas of deken op de patiënt, zodat deze niet onderkoeld geraakt. Zorg er echter ook wel voor dat de patiënt niet te warm heeft en zich niet benauwd voelt.

Stel de patiënt gerust, zodat hij zich niet onnodig opwindt. Als de patiënt niet kan ademen of moeilijkheden ondervindt om te ademen, geef je hem best een mond-op-mond-beademing. Wacht met het geven van voedsel of drinken, want dat zou schadelijk kunnen zijn. Als je deze handelingen uitvoert, en je de hulpdiensten gebeld hebt, kan je verder niets anders doen dan wachten.


Sporten met griep?

Kunnen of mogen we sporten wanneer we griep hebben? Griep is het gevolg van een besmetting door het influenza virus. Het lichaam reageert hier meestal op door koorts te ontwikkelen. Bij koorts stijgt de lichaamstemperatuur boven 38 graden, ons lichaam doet dit om met alle middelen het griepvirus te bestrijden.

Het virus dat griep veroorzaakt tast het hele lichaam aan. Dit voel je vooral aan stijve en stramme spieren en een totale vermoeidheid. Aangezien ons hart ook een spier is, blijft het hart ook niet gespaard door griep. Door verzwakking van het hart kunnen er hartritmestoornissen ontstaan met alle mogelijke gevolgen vandien. Er kan een verband zijn tussen acute hartdood en sporten met griep, zolang er geen wetenschappelijke studie het tegendeel aantoont is het aangeraden om niet te sporten wanneer je griep hebt.Wanneer mag ik terug sporten na griep?Fervente sporters hebben het dikwijls moeilijk om stil te zitten tijdens een ziekte, laat staan wanneer ze genezen zijn. Een griep vergt echter veel van het lichaam, er wordt dan ook meestal aangeraden om na de griep nog zoveel dagen te wachten met sporten als de griep (koorts) zelf geduurd heeft. Dus als je door de griep 5 dagen koorts hebt gehad is het raadzaam om na de griep nog eens 5 dagen te wachten alvorens rustig opnieuw te beginnen met sporten (lopen, fietsen, mountainbiken…)Griep en conditieEen fikse griep doormaken is allesbehalve goed voor de conditie, je lichaam zet alle zeilen bij om te genezen van de ziekte en raakt daardoor uitgeput. Na een griep is het dan ook verstandig om rustig de trainingen terug op te nemen en zeker niet aan je niveau van net voor de griep door te gaan. Luister naar je lichaam en probeer je zeker niet uit te putten vlak na een griep. Een gezond persoon kan na een week of 2 terug op een behoorlijk niveau staan, maar dit kan soms een maand of nog langer vergen, dit hangt af van de persoon en de negatieve impact van de griep.


Lopen, ademhaling en steken

Wanneer je pas begint met lopen is het belangrijk om je ademhaling onder controle te krijgen. De ademhaling zorgt voor zuurstof, zuurstof is nodig om je spieren te laten functioneren. Het belangrijkste om je ademhaling onder controle te houden is het ritme van het ademen.

Getrainde lopers hoeven niet op hun ademhaling te letten, zij ademen onbewust op het juiste ritme, bij beginnende lopers kan dit ritme soms problemen geven. Het inademen en uitademen moet op een constant ritme gebeuren, gelijklopend aan de snelheid waaraan je loopt.

Wanneer je rustig aan het joggen bent moet je minder ademen dan wanneer je stevig aan het hardlopen bent. Voor beginnende lopers geldt de regel: je moet rustig een gesprek kunnen voeren tijdens de inspanning zonder buiten adem te raken.

Wanneer je sneller gaat lopen merk je soms dat je ademhalingsritme niet meer gelijk loopt met je tred, het ademen voelt dan moeilijk en onnatuurlijk aan. Ons middenrif speelt hierin een belangrijke rol, veel beginnende lopers klagen wel eens over steken in de zij tijdens hun inspanning. Deze steken worden veroorzaakt door samentrekkingen in het middenrif.

Wanneer je steken hebt in je zij is dit een teken dat er iets schort aan je ademhaling. Om de steken weg te krijgen kan je proberen te wandelen met je armen gestrekt boven je hoofd terwijl je diep in en uitademt.

Na verloop van tijd ontwikkelt iedereen z’n eigen ritme van ademen tijdens het lopen, het is een kwestie van training en training van het middenrif.


BEEN

Beenkrampen

Beenkrampen, een veel voorkomend fenomeen. Beenkrampen zijn onschuldige spierpijnen in de (onder)benen. Meestal zijn het de spieren in je kuiten die pijn doen. In drie van de vier gevallen komen beenkrampen ’s nachts voor. Er zijn echter verschillende soorten beenkrampen, afhankelijk van de oorzaak.

Een spierkramp is een plotse, onwillekeurige samentrekking van een spier, meestal tijdens of na een intensieve sportervaring. In een spier zijn normaal niet alle vezels gelijktijdig actief. Een deel van de vezels trekt samen, terwijl de rest uitrust.

OorzaakDe zenuwen die de spieren doen samentrekken reageren verkeerd en sturen te veel signalen door, waardoor de spier wilt samentrekken. Mogelijke oorzaken hiervan zijn:

- Een verstoorde bloedtoevoer, waardoor de spier een zuurstoftekort krijgt.

- Een laag glucosegehalte in de spier

- Vochtverlies (overvloedig zweten): dit kan leiden tot een verstoorde elektrolytenbalans

- Vermoeidheid

Hoe herken ik het?Je kunt in principe in elke spier kramp krijgen, maar er zijn wel een aantal spieren die vaker met krampen te maken krijgen. Krampen komen veel voor in de kuit, voet, scheenbeenspieren en handen. Maar ook spieren als de kaak of zelfs de kringspier van het oog kunnen onderhevig zijn aan krampen. De spier voelt hard en gespannen aan en is erg pijnlijk. Bewegen gaat moeilijk. Er zijn geen zwellingen of bloeduitstortingen te zien.Wat moet ik doen?Controleer eerst of het zeker om spierkramp gaat. Als dat zo is, moet je proberen de opgetreden reflex te doorbreken zodat de spiervezels zich in hun normale patroon gaan aan- en ontspannen. Best kun je proberen de spier met kramp te rekken. Je spier rek je door hem langer te maken. Geef geen plotse, harde ruk, maar rek voorzichtig. Anders loop je kans op een spierscheuring.

Als de ergste kramp voorbij is, zal de doorbloeding verbeteren en de rust in de spier herstellen. Als de kramp het gevolg was van hitte en uitdroging, kun je beter niet masseren. Het is ook vrij moeilijk om zelf te masseren. Het is makkelijker als iemand anders met rustige bewegingen de spier masseert. Gebruik massageolie.

Je spieren opwarmen kan ook een gunstig effect hebben. Draag warme kleding (beenwarmers), gebruik een hot pack of kersenpitkussentje of ga eens naar de sauna.

Als de kramp verdwenen is, kun je best niet meteen verder sporten. De kans is groot dat de kramp dan zal terugkomen.Hoe kan ik kramp voorkomen?Eet gevarieerd, zodat je geen tekorten oploopt aan mineralen.


Als je sport, zorg dan dat je vocht, suiker en zout zeker aanvult. Drink minimum twee liter water per dag en als je gaat sporten zelfs nog meer. Warm je voldoende op voor het sporten en doe daarna nog een cooling down.

Als je vooral ’s nachts last hebt van kramp, probeer je spieren dan goed te ontspannen voor het slapengaan. Maak bijvoorbeeld een wandelingetje.

Vormen van beenkrampenEr zijn twee soorten beenkrampen:

- Idiopathische beenkrampen: Dit zijn spasmen of krampen die zonder enige reden optreden.

- Secundaire beenkrampen: Wanneer de beenkrampen het symptoom zijn van een fysieke conditie of aandoening…

De oorzaken van secundaire beenkrampen kunnen zijn:

- zwangerschap

- bijwerkingen van een geneesmiddel

- een leveraandoening

Hoe vaak komen beenkrampen voor?Gezien de meeste mensen beenkrampen niet melden aan hun huisarts is het moeilijk om te onderzoeken hoeveel of hoe vaak mensen er last van hebben. De personen die het meeste last hebben van beenkrampen kennen we wel:

- Volwassenen ouder dan 60 jaar: Onderzoek wees uit dat 40% van de volwassenen ouder dan 60 jaar gemiddeld drie keer per week last heeft van beenkrampen.

- Zwangere vrouwen: één derde van de zwangere vrouwen heeft beenkrampen, meestal tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap.

Maar personen van alle leeftijden, zelfs kinderen, kunnen beenkrampen krijgen. Tussen vrouwen en mannen is er geen verschil.Beenkrampen voorkomenSpieroefeningen kunnen beenkrampen voorkomen. Overdag sporten vermindert de kans op nachtelijke beenkrampen. Indien een leveraandoening de oorzaak is (derhalve bij secundaire beenkrampen) bieden spierontspanners (Brufen) soelaas.

Medicatie wordt enkel voorgeschreven in uitzonderlijke gevallen. De behandeling van beenkrampen is daarenboven afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Zwangere vrouwen ervaren na de bevalling doorgaans geen spierkrampen meer.


Verstuikte enkel

Een verstuikte enkel krijg je wanneer je bijvoorbeeld een verkeerde stap zet en je voet wat te veel naar de binnen- of buitenkant slaat. Je enkel zwelt erg op en doet veel pijn. Dat komt omdat de enkelbanden gedeeltelijk of helemaal gescheurd zijn. Ook zal de enkel waarschijnlijk een blauwe kleur krijgen omdat er haarvaatjes beschadigd zijn geraakt door de overbelasting.Kan je een verstuikte enkel voorkomen?Nee, jammer genoeg kan je een verstuikte enkel niet voorkomen, het komt juist voor wanneer je het helemaal niet verwacht.Is het pijnlijk?Vaak doet een verstuikte enkel flink pijn. De enkelbanden zijn uitgerekt en er ontstaan scheurtjes . Als je pech hebt, scheurt de hele enkelband. Je kan je voorstellen dat een verstuikte enkel dus goed pijn kan doen.Wat moet ik doen als ik een verstuikte enkel heb?Het beste wat je kan doen, is rusten. Probeer niet teveel te lopen met een verstuikte enkel want dat bezorgt je alleen maar meer pijn, het is echt niet zo dat de blessure sneller weggaat als je die enkel meer gaat gebruiken. In feite ga je dan de enkel slechts overbelasten en dat zal het genezingsproces alleen maar vertragen. Een beetje ijs doet wonderen.

Een verstuikte enkel geneest normaal gezien ook vanzelf, alleen zal je er een tijd last van hebben. Het is ook normaal dat de enkel nog een hele tijd (wekenlang) gezwollen blijft.Als je al eens een verstuikte enkel gehad hebt, moet je goed oppassen wanneer je stapt: je enkelbanden zijn dan al zwakker dan normaal en je loopt kans om sneller een verstuikte enkel te hebben.Naar de dokter?Ga naar een dokter als:

- Je niet direct kan lopen na de verstuiking, je enkel zou gebroken kunnen zijn.

- De enkel echt abnormaal veel gezwollen is.

- De zwelling niet afneemt na drie dagen

- Je denkt dat de enkel gebroken is (je voet staat opeens zo vreemd aan je been).


Gebroken enkel

De enkel verbindt het kuitbeen met het scheenbeen. In tegenstelling tot wat de meeste mensen denken, bevat de enkel niet één maar twee gewrichten. Het onderste gewricht zorgt ervoor dat je je voet kan kantelen. Het bovenste gewricht laat je voet op en neer bewegen.

Samen met de ligamenten die de beenderen samenhouden, torsen deze gewrichten alle druk die je zet wanneer je springt, wandelt of loopt. Ze dragen dus je volledige lichaamsgewicht en zorgen ervoor dat je je evenwicht behoudt op een oneven grondoppervlak.Wat breekt precies bij een enkelbreuk?Bij een enkelbreuk gaat het meestal om een fractuur van het uiteinde van je kuitbeen. Dit is de knobbel aan de buitenzijde van je voet. Een breuk in de andere knobbel (aan de binnenkant) komt minder vaak voor. Je bot kan op twee manieren gebroken zijn. Ten eerste is er de breuk zonder verplaatsing, waarbij het bot breekt, maar het gewricht op zijn plaats blijft zitten. In het andere geval is er sprake van dislocatie (verplaatsing). Dit wil zeggen dat de gebroken botten uit het gewricht steken. Dit is moeilijker te genezen maar komt gelukkig niet zo vaak voor.SymptomenEen gebroken enkel doet veel meer pijn dan een verstuiking en je kan ook helemaal niet meer op de enkel steunen. Er treedt onmiddellijk zwelling op en je kan de enkel niet meer bewegen. Het grootste verschil tussen een verstuiking en een breuk is dat een verstuiking na een week of twee geneest en dat de pijn verdwijnt. Een enkelbreuk, daarentegen, geneest niet vanzelf en blijft pijn doen tot hij behandeld wordt.DiagnoseJe arts zal je vragen te vertellen hoe je je bezeerd hebt en hoe de enkel voelt sinds het ongeval. Ook is het belangrijk dat je vermeldt of je je enkel ooit eerder bezeerd hebt. Je arts kan een enkelbreuk meestal vaststellen door lichte druk rond het gewricht te zetten en te kijken of er sprake is van tere plakken, zwellingen of bulten in de botten. Vervolgens zal hij je enkel proberen naar alle kanten proberen te bewegen, om te kijken welke in welke posities je het meeste pijn hebt. De aard van de breuk wordt vervolgens vastgesteld met röntgenfoto’s.


Hielspoor (fasciitis plantaris)

Hielspoor is een abnormale botvergroeiing die het gevolg is van een ontsteking van de pees aan de onderkant van de voetzool oftewel de plantaire fascie. Als de plantaire fascie overbelast wordt, kan dat leiden tot hielpijn. Tot de risicogroepen behoren mensen met obesitas, lopers en andere atleten en zwangere vrouwen. Hielspoor kan ook het gevolg zijn van tegen iets zwaars te duwen of slechte schoenen te dragen. Plantaire fasciitis ontstaat vaak na een periode van intensieve training. Vooral lopers die altijd grotere afstanden overbruggen hebben daar last van.

Behandeling: de beste remedie is rust, maar in praktijk is dat vaak niet haalbaar. Hielspoor gaat vanzelf over, maar het kan vaak weken tot zelfs jaren duren. Het is een aanrader schokdempende schoenen of inlegzooltjes aan te schaffen. Een podotherapeut kan je een zooltje geven met een uitsparing op de plek waar de spoor zit. Een ontstekingswerend en pijnstillend middel kan het genezingsproces sneller doen verlopen. Als de klachten blijvend zijn, gaat mens soms over tot verwijdering van de spoor.


Ziekte van Sever

De Ziekte van Sever is een aandoening die vaak voorkomt bij actieve kinderen in de groei tussen 8 en 14 jaar oud. Vooral kinderen die veel sporten en zeker kinderen die een sport beoefenen waarbij ze veel moeten springen kunnen er last van hebben. Het centrum van het hielbeen wordt overbelast en geraakt geïrriteerd. Tijdens het sporten ondervinden de kinderen pijn.

Behandeling: de Ziekte van Sever gaat vanzelf over, maar voldoende rust zodat de hiel niet langer belast wordt is aan te raden. Tijdelijk stoppen met sporten is in veel gevallen noodzakelijk. Een schokdempende steunzool kan in veel gevallen ook al redding bieden.Slijmbeursontsteking (bursitis)Slijmbeursontsteking van de hiel of achillobursitis is een ontsteking van de slijmbeurs of bursa. De slijmbeurs is het met vocht gevulde stootkussentje tussen een pees en de onderliggende botstructuur bij een gewricht. Bursitis leidt tot pijn aan de onder- of achterzijde van de hiel. Vaak is het een gevolg van een structurele overbelasting of trauma van de voet. Doordat men op een abnormale manier loopt, geraakt de voet overbelast.

Behandeling: Wie een achillobursitsis heeft, moet in de eerste plaats veel rusten. Verder zal de arts vaak ontstekingsremmers en inspuitingen met corticoïden aanraden. De bursa kan indien nodig operatief verwijderd worden.AchillespeesontstekingEen achillespeesontsteking is een ontsteking van de achillespees aan de achterzijde van de enkel. De aandoening is meestal het gevolg van een overmatige belasting van de achillespees, voornamelijk bij het sporten en dan vooral het hardlopen.Behandeling: de voet moet veel rusten. De achillespeesontsteking wordt behandeld met ontstekingsremmende geneesmiddelen. Als de pijn niet verdwijnt, kan kinesitherapie aangeraden zijn.Geknelde peesEen geknelde pees veroorzaakt pijn, tintelingen en een verlamd gevoel in de hiel. Het is vaak het gevolg van een verstuiking, een breuk of spataders in de hiel.


Gescheurde Achillespees

De achillespees is de sterkste pees in je lichaam. Hij verbindt de spieren in je kuit met je voet en zorgt ervoor dat je op je tenen kan staan en je voeten kan buigen. Wanneer deze pees te ver uitgerekt wordt, kan hij gedeeltelijk of volledig scheuren. Hieronder gaan we even dieper in op de risicofactoren, oorzaken, symptomen en behandeling van een gescheurde achillespees.Risicofactoren en oorzakenEr zijn meerdere factoren die aan de basis kunnen liggen van een gescheurde achillespees. Zo zijn er in de eerste plaats ongevallen en sportblessures. Wanneer je aan het wandelen of lopen bent, en je verandert plots van snelheid, dan zet je een hogere druk op je achillespees, wat het risico op een scheur vergroot.

Bij het Krav Maga heb je dus een verhoogd risico.

Je achillespees kan ook scheuren door «slijtage», wanneer je er gedurende vele jaren veel druk op zet. Dit gebeurt vooral in combinatie met het dragen van ongepast schoeisel, dat je voet en pees onvoldoende ondersteunt.

Je vermindert de kans op een gescheurde achillespees door in vorm te blijven en goed te stretchen. Het dragen van de juiste, ondersteunende sportschoenen kan ook helpen.SymptomenBij het scheuren van een achillespees hoor je een zeer specifiek knakkend geluid. Dit geluid gaat gepaard met het gevoel alsof je net een harde trap tegen je kuit gekregen hebt. Plots kan je niet meer normaal stappen. Soms voel je ook een ernstige pijn aan je onderbeen en aan de achterkant van je enkel. Na het scheuren volgt dan de zwelling. Indien je achillespees volledig gescheurd is, kan je niet meer op de tippen van je tenen gaan staan.BehandelingEen gescheurde achillespees moet meteen behandeld worden. Een eerste vorm van behandeling is het plaatsen van een gips. Tijdens het dragen van het gips kunnen de uiteinden van je pezen terug aan elkaar groeien. Een gescheurde achillespees wordt tegenwoordig echter vaak meteen geopereerd. Tijdens zo’n operatie maakt men een incisie in je onderbeen en naait men de pees terug aan elkaar. Na de operatie zal je dan nog zo’n drie maanden met je voet in gips moeten rondlopen.


Gescheurde kruisbanden

Gescheurde kruisbanden is een blessure die vooral mensen die sporten treft. Zo hoor je maar al te vaak dat voetballers een hele tijd geen wedstrijden kunnen spelen omdat hun kruisbanden gescheurd zijn. Wat houdt dat eigenlijk in en kan je het voorkomen of er iets aan doen als het leed al geleden is?Wat is dat eigenlijk: gescheurde kruisbanden?Wel, er zijn twee kruisbanden in het kniegewricht. Die banden lopen gekruist (daarom dus de naam kruisbanden) en zorgen ervoor dat je kniegewricht op zijn plaats blijft en dat je onderbeen blijft zitten waar het moet zitten.

Tijdens een ongeluk of training kan het gebeuren dat je kruisbanden scheuren. Je hoort dan een soort van ‘knak’ en je zakt door je knie. Vaak doen gescheurde kruisbanden heel veel pijn, je kan zelfs misselijk worden van de pijn. Ook kan je de knie amper bewegen en lijkt het alsof de knie op slot is. Er treedt ook een flinke zwelling op die een paar weken kan duren.Hoe gebeurt het?Je kruisbanden kunnen scheuren wanneer je onderbeen blijft staan en het bovenbeen wel beweegt. Normaal kunnen je kruisbanden deze beweging redelijk aan maar soms gebeurt de beweging niet gecontroleerd en scheuren ze omdat er teveel druk op komt te staan. Bijvoorbeeld bij het uitvoeren van een typische lowkick waarbij je standbeen blijft staan.Hoe weet je zeker of je kruisbanden gescheurd zijn?Een dokter die gescheurde kruisbanden bij je vaststelt zal je zeker volgende vragen stellen:

- Is de knie snel opgezwollen?

- Hoe is het letsel tot stand gekomen?

- Heb je ooit al knieklachten gehad?

- Kan je op het been staan?

Mijn kruisbanden zijn gescheurd, wat nu?Soms is een MRI-scan nodig om na te gaan of er nog andere delen van de knie beschadigd zijn.

Als er geen botbreuk vastgesteld is, krijg je vaak een drukverband om je knie heen. Dat zorgt ervoor dat de knie niet verder kan zwellen. Soms is een operatie nodig om de kruisbanden weer te herstellen.


Letsel aan de meniscus

Aan de meniscus lopen nog veel sporters een letsel op, vooral een volledige scheur van de meniscus. De meest voorkomende oorzaak van een scheur van de meniscus, die vaak bij voetballers voorkomt, is een snelle draaibeweging waarbij de knie en het dijbeen draaien terwijl de voet nog in de grond staat en waardoor het scheenbeen dus niet mee draait. Hierdoor geraakt de meniscus gekneld tussen boven- en onderbeen. De sporter zal dit meestal zelf meteen doorhebben door het horen van “knak” in de knie.

Letsels kunnen echter ook voorkomen bij het rechtkomen uit een hurkpositie, bijvoorbeeld bij het heffen van iets zwaar. Bovendien zal er naarmate je ouder wordt ook meer slijtage zitten op de gewrichten rond de meniscus waardoor er ook een scheur kan optreden.SymptomenDe luide “knak” die je kan horen bij het plots scheuren van de meniscus is een eerste symptoom dat kan wijzen op een scheur. Maar er zijn nog andere symptomen. Een gezwollen knie kan wijzen op een scheur, net zoals pijn bij het volledig buigen en strekken van de knie. Het gevoel dat je continu door je knie zakt en dus een zwakke knie hebt kan ook op een scheur wijzen. In de ergste gevallen kan de knie ook volledige geblokkeerd zitten en kan je de knie dus niet meer bewegen.

Deze symptomen kunnen echter ook duiden op andere knieletsels, wat een vaststelling van een letsel niet eenvoudig maakt. Een gesprek met je arts en een onderzoek kunnen helpen, maar toch zal er doorgaans een beroep worden gedaan op een scan van je knie om het letsel duidelijk te kunnen vaststellen.BehandelingEen meniscus die beschadigd is zal nooit vanzelf herstellen: een operatieve ingreep zal dan ook meestal noodzakelijk zijn. Dit gebeurt doorgaans door artroscopie: hierbij wordt operatief het gescheurde stuk weggenomen en terug vastgehecht. Momenteel is er ook onderzoek bezig over een eventuele meniscustransplantatie.

Toch is een operatie niet altijd nodig. Oefeningen met als doel het versterken van de spier kunnen de klachten ook al doen afnemen. De keuze van behandeling is afhankelijk van de leeftijd van de persoon en wat die persoon na het letsel nog verwacht te doen. Als hij terug wilt gaan sporten zal een operatie echter wel noodzakelijk zijn.


Andere knieblessures

Knieblessures, duizenden voetballers en andere sporters zijn er ieder jaar het slachtoffer van. Maar knieklachten kunnen ook het gevolg zijn van een ongeluk of van overbelasting.

Het kniegewricht is een scharniergewricht. Dat betekent dat het kniegewricht maar in één richting kan bewegen: strekken en buigen. Om die bewegingen gelijkmatig te laten verlopen, wordt het raakvlak van het bovenbeen en het scheenbeen omvat door de meniscus. De ligamenten zijn bindweefselbanden, banden van vezelachtig weefsel die beenderen of het kraakbeen met elkaar verbinden en de gewrichten krachtiger maken. Als ligamenten gedraaid en gewenteld worden, komen ze onder grote druk te staan. De knie heeft vier ligamenten: twee kruisbanden (de voorste en de achterste) en twee gewrichtsbanden (aan de zijkanten).

Artsen kunnen in veel gevallen niet meteen de diagnose stellen omdat de knie zo pijnlijk en dik is dat een degelijk onderzoek niet mogelijk is. Daarom wordt er vaak een drukverband rond de knie gelegd. Als de zwelling een paar dagen later is, kan de arts hem onderzoeken.

Er wordt een röntgenfoto genomen of een MRI gemaakt. De arts kan ook door middel van een artroscopie de knie van dichterbij onderzoeken. Vaak is er sprake van een scheuring in de ligamenten. Een andere veel voorkomende blessure is een meniscuslaesie of ‘voetbalknie’. De knie is dan verdraaid, waardoor er een verscheuring van de meniscus optreedt.

Bij de grote meerderheid van deze blessures is er geen operatie nodig. In de plaats daarvan kiezen artsen liever voor fysiotherapie. Soms kunnen patiënten er wel chronisch last aan overhouden.

Hoe voorkomen?

Bij Krav Maga komen knieblessures vooral voor door verkeerd te trappen (standvoet bij lowkick) en bij trappen naar de knie. Bij oefeningen waarbij men naar de knie trapt moet men vooral opletten en de trap doseren. Trap in de juiste richting maar niet met volle kracht.

De meniscus is een stukje kraakbeen dat zich tussen sommige gewrichten bevindt. Bij de mens is dit aanwezig in de knie. Het bestaat uit een speciaal soort kraakbeen en er bevindt zich een meniscus aan zowel de binnen- als de buitenzijde van de knie. De functie van dit schijfje in de vorm van een C is op te treden als een schokbreker bij het stappen, lopen en springen. Het zorgt voor bescherming van het kraakbeen in de knie en zorgt er voor dat het niet te snel afslijt. Hiernaast is de meniscus ook een stabilisator in de knie: het is immers een overgang tussen het afgeronde bovenbeen en het vlakkere onderbeen. De twee menisci zorgen dus concreet voor een opvulling van het raakvlak tussen het dij- en het scheenbeen.


ROMP SCHOUDERS ARMEN

Gekneusde of gebroken rib

Wanneer je een rib gebroken hebt, heb je over het algemeen zeer kenmerkende klachten. De eerste en belangrijkste klacht is pijn, die opvallend genoeg verergert bij diep zuchten of hoesten. In sommige gevallen kan de pijn zo ernstig zijn dat men niet meer goed kan door ademen, wat benauwdheidklachten tot gevolg heeft. Het in bed niet meer op een zij kunnen liggen is ook een veelvoorkomende klacht. Bij sommige mensen geeft een gebroken rib echter weinig of helemaal geen klachten en wordt de breuk per toeval ontdekt.

Een gebroken rib is niet zomaar te krijgen. Wil een rib breken moet er wel flink veel druk op uitgeoefend zijn. Bij mensen met een aandoening die osteoporose heet kan een ribbreuk echter al bij de minste of geringste druk veroorzaakt worden. Een gebroken rib wordt met name veroorzaakt door stompen op de ribben of ongelukkige valpartijen.

Een gebroken rib vergt in de meeste gevallen geen behandeling. Om de pijn te onderdrukken kan men een pijnstiller innemen, of een medicijn dat de hoestprikkel onderdrukt om het hoesten te verminderen. Wanneer men ernstige pijnklachten heeft kan er rond de plek van de breuk een groot verband aangelegd worden. Hiermee remt men de bewegingsruimte wat af waardoor de rib meer rust krijgt.

Een rib kan ook kneuzen. De genezing van een gekneusde rib duurt over het algemeen langer dan een gebroken rib en is dikwijls ook pijnlijker.


Gebroken sleutelbeen

Het sleutelbeen, ook wel clavicula genoemd, is het ronde bot dat het schouderblad verbindt met het borstbeen. Aan beide uiteinden van het sleutelbeen zit een gewricht. Een gebroken sleutelbeen treedt met name op als gevolg van een val op de schouder of een harde klap tegen het sleutelbeen. Het gebroken sleutelbeen komt veel voor bij twee groepen mensen: kinderen en atleten. Vooral wielrenners hebben een vergrote kans op een gebroken sleutelbeen.

Een gebroken sleutelbeen is te herkennen aan enkele verschijnselen: – Een naar beneden en naar voren afhangende schouder – Onvermogen de arm op te tillen door pijn – Een zwelling en/of bloeduitstorting boven het getroffen gebied

Een gebroken sleutelbeen is vrij gemakkelijk te diagnosticeren omdat het vrij direct onder de huid ligt. In de meeste gevallen kan een gebroken sleutelbeen behandeld worden met een simpele mitella en rust. Door de ligging en vorm kan de breuk niet gespalkt en gegipst worden. Om de pijn te verlichten kan de arts pijnstiller voorschrijven. Tijdens het genezingsproces ontstaat er dikwijls een grote bult op het sleutelbeen. Deze bult trekt na verloop van tijd weer weg, al is bij veel mensen later nog te zien dat zij ooit hun sleutelbeen gebroken hebben.


Schouderpijn

Schouderpijn ontstaat door problemen met het weefsel, spieren, pezen en ligamenten in de schouder. De meeste schouderproblemen ontstaan specifiek door een probleem met de ‘rotator cuff’. Dit zijn 4 spieren die zich bevinden in de schouder. Ze verbinden de kop van de bovenarm met de schouderkom. Door een samenspel van pezen in de rotator cuff wordt er stabiliteit gegarandeerd in de schouderkom.

De rotator cuff bestaan uit 4 spieren:

- Subscapularis

- Teres menor

- Infraspinatus

- Supraspinatus

De supraspinatus is de spier die vaak zorgt voor problemen en pijn. Deze bevindt zich bovenaan de schouder. De pees van de supraspinatus is zeer gevoelig, want hij bevindt zich tussen 2 botten. Als de pees ontsteekt komt er grote druk op doordat het gekneld geraakt tussen de botten. Zo kan het vloeistofzakje er rond aangetast worden.Wat zijn de symptomen van schouderpijn?Bij schouderpijn ervaar je een pijn in de voorkant van de schouder en de buitenkant van de schouder. Dit is vooral het geval als je je arm naar boven doet of iets heft boven je hoofd. Daardoor zorgt schouderpijn ervoor dat je de simpelste taken al snel niet meer kunt uitvoeren. In ergere gevallen kan men ’s nachts van de pijn wakker worden.Hoe behandel je schouderpijn?- Beweeg je arm rustig. Dit betekent dat je geen zware dingen mag heffen en zeker niet mag tennissen. Zorg ervoor dat je je schouder niet nog meer overbelast, maar hou hem zeker niet stil.

- Leg ijs op je schouder.

- Voer enkele simpele, rustige oefeningen uit die je dokter je adviseert, bijvoorbeeld je schouder in grote cirkels draaien.

- Zorg ervoor dat de bloedtoevoer in de pezen bevorderd wordt. Ook dit kan door je schouder rustig te bewegen. Bloedtoevoer in de pezen zorgt er immers voor dat je minder pijn ervaart.

- Rokers worden aangeraden te stoppen met roken. Zo kan meer zuurstof in de pees geraken, en zal je sneller genezen.

- Als de druk op de pees groot is bestaat de kans dat hij zal scheuren. In dat geval zal een operatie aangeraden worden.


Ontwrichte elleboog

Bij een ontwrichte elleboog schiet je elleboog ‘uit de kom’. Dit wil zeggen dat iets de botten in een gewricht uit hun normale positie drukt, waardoor het gewricht klemgezet wordt. Een ontwrichte elleboog komt vaker voor bij kinderen, vaak na een val, een ongeluk tijdens het sporten of een andere zware inspanning waarbij er veel druk op de arm of elleboog gezet wordt. Wanneer je elleboog uit de kom is, voel je meteen een scherpe pijn. De elleboog zal zwellen en je kan hem niet meer buigen.DiagnoseJe arts zal je vragen uitgebreid en gedetailleerd te vertellen hoe je aan het letsel gekomen bent. Daarna volgt een medisch onderzoek. Het is mogelijk dat je naar het ziekenhuis moet om röntgenfoto’s te laten nemen. Dit doet men om zeker te zijn dat er bij de val of de klap geen andere letsels werden veroorzaakt, zoals botfracturen of beschadigde pezen en zenuwbanen.BehandelingJe arts kan eerst zelf proberen de ontwrichte elleboog terug op zijn plaats te krijgen. Indien je pas een paar uur na het ongeval bij de dokter geraakt, zullen er al zwellingen en spierspasmen optreden. In dat geval zal men je moeten verdoven voor men aan de elleboog kan werken. Eens je elleboog terug op zijn plaats zit, zal de arts je arm proberen te buigen, strekken en draaien, om zeker te zijn dat hij stabiel is en terug normaal kan functioneren. Wanneer je bij de val of klap andere letsels hebt opgelopen, zoals een botfractuur of schade aan je zenuwen, zal je meer en specifiekere behandelingen nodig hebben, zoals bijvoorbeeld een operatie.

Indien je elleboog na het deze controletesten stabiel bleek en er geen verdere complicaties te bespeuren zijn, zal je nog enkele weken een spalk moeten dragen om je elleboog te laten rusten. De elleboog doet dan wel nog pijn, door de zwellingen en de spierspasmen. Indien dit het geval is, kan je ontstekingsremmers innemen om de pijn te verzachten. Het kan dan enkele weken tot maanden duren vooraleer je elleboog weer volledig normaal kan gebruiken. Dit hangt af van de ernst van de ontwrichting.


Tenniselleboog

Niet enkel tennissers hebben er last van: tuinieren, schilderen, klusjes in huis, … dit kan je allemaal een tenniselleboog bezorgen als je je spieren overbelast. Je kan het maar beter verzorgen, want zo een tenniselleboog heeft vervelende gevolgen voor je dagelijkse activiteiten. Koffie schenken, dingen heffen, het uitwringen van een schoteldoek, of gewoonweg je arm strekken doet al pijn.Wat is een tenniselleboog en wat is de oorzaak?Een tenniselleboog is een ontsteking van de spieren die zorgen voor het strekken van onder andere de vingers en de pols, ter hoogte van de buitenzijde van de elleboog. Deze ontsteking is het gevolg van overbelasting en van het langdurig herhalen van dezelfde beweging. Vaak is het verkeerd gebruiken van materiaal een belangrijke boosdoener, omdat je dan je herhaalde bewegingen met een grotere inspanning moet maken, of waardoor je ze in een verkeerde houding maakt. Ook een felle schok aan de elleboog kan een tennisarm veroorzaken.Iedereen kan een tennisarm krijgen, maar vooral mensen boven de 40 jaar krijgen met dit probleem te maken.Wat zijn de symptomen?De symptomen van een tenniselleboog zijn duidelijk en makkelijk te herkennen:

- Pijn aan de buitenzijde van de elleboog, soms ook aan de onderarm, pols of hand.

- In het begin doen vooral bewegingen van de elleboog pijn, zoals het opheffen van dingen, of het maken van wringende of knijpende bewegingen. Later kan het zijn dat je een voortdurende, zeurende pijn gaat voelen.

- Een tenniselleboog kan ook je kracht verminderen.Hoe kan je een tenniselleboog behandelen of voorkomen?Je kan al beginnen met je arm voldoende rust te gunnen. Zo vermijd je best elke activiteit die de pijn zou kunnen verergeren. Zolang je arm opgezwollen is en pijnlijk of branderig aanvoelt, is het aan te raden om regelmatig een koud kompres op je elleboog te houden. Pijnstillers zoals Ibuprofen of naproxen doen hun werk wanneer je ze nodig zou hebben. Je kan ook gedurende een tijdje een steunband rond je elleboog dragen.

Als de pijn al verminderd is, is het nuttig om je dokter of fysiotherapeut om oefeningen te vragen. Het is nog niet slim om meteen je dagelijkse activiteiten terug op te nemen, want dan kan je arm snel weer overbelast raken. Op die manier kan je arm rustig volledig genezen en voorkom je verdere belasting of verwonding.

Even belangrijk als genezen, is het voorkomen van een volgende overbelasting. Opwarmen voor een zware inspanning en stretchen erna zijn ook niet onbelangrijk. Leer ook voelen wanneer je een bepaalde activiteit moet stopzetten, om overbelasting te voorkomen.


NEK en HOOFD

Iedere pijn in de nek, nekstijfheid enzovoorts na een val of botsing (tussen 2 personen, persoon /muur) moet door een arts worden onderzocht.

Whiplash

Een van de meest voorkomende letsels bij auto-ongevallen is het whiplash-syndroom, waarbij er pijn en stijfheid van de nek optreedt na een plotselinge beweging, waarbij de nek uit zijn normale positie komt.

Toch zijn het niet enkel verkeersongevallen die een whiplash kunnen veroorzaken. Soms kan het ook optreden na een val of wanneer je ruw door elkaar geschud wordt.Hoe ontstaat een whiplash?Zoals al eerder vermeld, ontstaat een whiplash vaak na een verkeersongeval, met name bij een aanrijding langs achter. Door de klap, wordt de nek plots overstrekt naar achteren en vervolgens overdreven naar voren gebogen. Deze plotselinge beweging beschadigt de zenuwen in de nek en kan de gewrichtsbanden en spieren van de nek scheuren.SymptomenDe symptomen van een whiplash hoeven niet onmiddellijk na de klap op te treden. Het is goed mogelijk dat je pas ongemakken voelt een dag na het ongeluk.

De symptomen van een whiplash kunnen bestaan uit:

- Een stijf gevoel in de nek

- Duizeligheid

- Hoofdpijn

In ergere gevallen kan daar ook nog pijn in de nek en armen, een tintelend gevoel in de handen, armen, borstkas of benen en onvermogen tot het bewegen van het hoofd, bijkomen.DiagnoseNaast een klinisch onderzoek, zullen een hele resem radiologische onderzoeken de diagnose van een whiplash al dan niet bevestigen. Zo zal er een gewone RX-foto van de cervicale wervelzuil gemaakt worden om te controleren of er geen wervels gebroken zijn. Door middel van een CT-scan en een NMR-scan kan men eventuele spierscheuren, scheuren van de gewrichtsbanden of letsels aan de tussenwervelschijven waarnemen.BehandelingHelaas bestaat er nog steeds onduidelijkheid over de behandeling van een whiplash. Zo zegt de ene professor dat absolute rust is aangewezen, terwijl een andere professor veel beweging benadrukt.

Toch zijn er enkele behandelingsmethoden die de genezing van een whiplash kunnen bevorderen:

- Leg ijs op de nek gedurende een 15 minuten en dit 2 à 3 keer per dag.

- Gebruik pijnstillende medicatie zoals Aspirine of Ibuprofen om de pijnklachten te verminderen.

- In samenspraak met de dokter kan je opteren voor een halskraag. Belangrijk hierbij is dat deze goed aangelegd wordt en dat de kraag niet langer dan 3 dagen gedragen wordt.

- Kinesitherapie is aangewezen om de stijfheid van de nek te behandelen en de beweeglijkheid van de nek te herwinnen.


PrognoseDe prognose van een whiplash hangt uiteraard af van diverse factoren zoals de ernst van het letsel, de kracht van de botsing, de stand van het hoofd op dat moment,…

Toch kan men algemeen zeggen dat in de meeste gevallen de klachten na een drietal maanden verdwenen zijn. In het geval van een ernstige whiplash moet je toch rekenen op een halfjaar tot een jaar vooraleer je volledig klachtenvrij bent.

Een whiplash vermijden tijdens een val of een sportblessure is bijna onmogelijk. Wel kan je tijdens het autorijden zorgen voor een goed afgestelde hoofdsteun en altijd je gordel dragen om een whiplash te vermijden in geval van een verkeersongeluk.


Gebroken kaak

Het kaakgewricht is het scharnier waarmee de onderkaak aan de schedel bevestigd zit. Het kaakgewricht is net als andere gewrichten bedekt met een laagje kraakbeen. Een kaakbreuk wordt vaak veroorzaakt door een harde klap of val. In de meeste gevallen is de onderkaak gebroken.

Een gebroken kaak gaat vaak gepaard met één of meerdere van de volgende verschijnselen: pijn, de tanden en kiezen passen niet meer op elkaar, men kan de mond niet ver openen, bij het openen van de mond verschuift de kaak naar één kant. Wanneer men een gebroken kaak vermoedt moet men de tanden op elkaar zetten en de kaak niet meer bewegen. De kaak kan gestabiliseerd worden door er een verband omheen te wikkelen of door de kaak met de hand vast te houden.

Voordat men de gebroken kaak gaat behandelen, controleert men eerst de nekwervels. Wanneer een klap zo hard was dat de kaak gebroken kon worden, kunnen er ook nekwervels beschadigd zijn. Dit wordt dikwijls met behulp van röntgenfoto’s nagekeken.

Wanneer men de kaak inderdaad gebroken heeft probeert men in het ziekenhuis de onder- en bovenkaak aan elkaar te bevestigen met metalen draden. Deze moeten circa zes weken blijven zitten zodat het bot kan genezen. Men gebruikt ook steeds vaker schroeven en pennen om de kaak weer in elkaar te zetten. In de tussentijd kan men enkel vloeibaar voedsel eten. Om de pijn te verlichten worden er dikwijls pijnstillers voorgeschreven door de arts, en soms ook een antibioticum om eventuele ontstekingen aan tanden en kiezen te voorkomen.


Bloedneus

Iedereen heeft wel al eens een bloedneus gehad. Bloedneuzen zijn doorgaans onschuldig, maar kunnen soms ook wijzen op een ernstig medisch probleem. Met een bloedneus hoef je ook niet meteen naar de dokter te gaan. Je kunt het meestal zelf oplossen.

De meeste neusbloedingen ontstaan in het neustussenschot of septum nasi. Dat is de halfharde wand die twee neuskanalen van elkaar scheidt. Dat neustussenschot bevat bloedvaatjes die gemakkelijk breken bij een slag op de neus, neuspeuteren of het snuiten van de neus. Deze neusbloeding komt dus vooraan in de neus voor. Het bloed loopt uit de neus en kan aan een kant van de neus voorkomen of aan twee kanten.

De bloedneuzen die achteraan in de neus voorkomen, zijn zeldzamer. In dit geval vloeit het bloed naar de keel, zelfs als de persoon zit of staat. Dit type bloedneus heeft meteen medische verzorging nodig.OorzaakDe oorzaak van een bloedneus is meestal een gesprongen bloedvaatje. Maar het kan ook zijn dat de binnenkant van de neus is uitgedroogd. Een droog klimaat of een verwarmde binnenlucht kunnen ertoe leiden dat de neusmembranen uitdrogen en er harde korstjes ontstaan. Die kunnen prikken en beginnen bloeden.

Verkoudheden, medicatie, allergieën en een calciumtekort zijn andere oorzaken van een bloedneus. Je kunt ook een bloedneus krijgen als je je erg hoog bevindt. In uitzonderlijke gevallen kan een bloedneus wijzen op kanker, hoge bloeddruk, een bloedziekte of een aandoening van de slagaders.

Patiënten met de ziekte van Rendu-Osler-Weber, een erfelijke aandoening, hebben ook vaak last van bloedneuzen. Hierbij ontstaan er directe verbindingen tussen de aders en de slagaders.BehandelingMensen met lage neusbloedingen kunnen best rechtop gaan zitten en de neusvleugels 10 minuten lang hard samenknijpen. Je kunt een ijszak tegen je neus of wangen leggen. Controleer dan of je neus nog steeds aan het bloeden is. Als dat zo is, moet je je neusvleugels nog eens 10 minuten samendrukken.

Als de bloedneus het gevolg was van uitdroging, adem dan stoomlucht in. Als het bloeden gestopt is, kun je vaseline in de neus aanbrengen, zodat verdere bloedingen voorkomen worden. Als het bloeden gestopt is, moet je 12 uur lang geen zware fysieke activiteiten ondernemen. Snuit je neus ook niet, want dan kan je bloedklontertjes loswrikken en kan het bloeden opnieuw beginnen.

Als het bloeden niet stopt na een halfuur, ga dan naar een dokter. Als het bloed in je keel loopt, gaat het misschien wel om een neusbloeding. Als je meer dan een keer per week last hebt van een bloedneus, ga dan ook eens langs bij de dokter.

Als je vaak een bloedneus hebt,kan een cauterisatie een uitweg bieden. Dat is een lichte chirurgische ingreep waarbij weefsels verbrand worden en je neus niet meer gaat bloeden.


Gebroken neus

Het breken van de neusbeenderen komt veelvuldig voor. De gebroken neus gaat in sommige gevallen tevens gepaard met een verplaatsing van de neusbeenderen. Het kraakbeen in de neus kan ook beschadigd zijn. Een gebroken neus staat zelden op zich zelf. Vaak zijn er tevens andere aangezichtsbeenderen aangedaan, zoals de bovenkaak en voorhoofdsbeenderen.

Een gebroken neus geeft dezelfde klachten als andere botbreuken, waaronder pijn, zwelling van de neus, bloedingen, afwijkende stand van de neus en blauwe plekken. Wanneer het kraakbeen van het neustussenschot kapot is, verschuift de punt van de neus ook naar één kant, terwijl het overige deel van de neus in de oorspronkelijke stand staat.

Door zwellingen kan het soms lastig zijn de correcte diagnose gebroken neus te stellen. De arts zal de diagnose stellen door een lichamelijk onderzoek te doen en het ongeval uit te vragen. Met een röntgenfoto kan de breuk in de meeste gevallen aangetoond worden.

De behandeling van de gebroken neus is divers. Wanneer de patiënt direct na het ongeval bij de arts terechtkomt, kan men proberen de verschoven botfragmenten weer op de juiste plek terug te zetten. Wanneer men pas in een later stadium een arts treft, zijn er twee mogelijke behandelingen. Bij de eerste worden de verschoven neusbeenderen onder algehele of plaatselijke verdoving teruggeschoven. De andere behandelvorm is het chirurgisch blootleggen van de plaats van de breuk en de beschadigingen operatief te herstellen.

De gemiddelde hersteltijd na een gebroken neus is ongeveer 6 weken.


Hersenschudding

Als je een ongelukkige val maakt of je hoofd hard stoot, kan je een hersenschudding hebben. Je schedel krijgt een harde klap en de impact van de botsing verstoort de werking van je hersencellen, waardoor je hersenfuncties tijdelijk onderbroken worden. Waarschijnlijk verlies je even het bewustzijn. Wanneer je bijkomt, kan je uiteenlopende symptomen ervaren. In sommige gevallen moet je een arts raadplegen. Mogelijk ondervind je blijvende schade na een hersenschudding.Wat zijn de symptomen van een hersenschudding?Een hersenschudding gaat vaak gepaard met tijdelijke bewusteloosheid. Wanneer je bijkomt, herinner je je waarschijnlijk weinig of niets over het ongeval en over je bezigheden op het moment dat eraan voorafging. Tijdelijk geheugenverlies is een normaal gevolg van een hersenschudding, maar je moet wel medische hulp zoeken wanneer je bijkomende geheugenproblemen opmerkt.

Veel mensen hebben na een hersenschudding last van minder ernstige symptomen, zoals hoofdpijn, misselijkheid of wazig zicht. In de meeste gevallen verdwijnen deze klachten vanzelf na een aantal dagen of weken.Wat moet je doen na een hersenschudding?Wanneer een kind een hersenschudding heeft of wanneer een volwassene langer dan een paar minuten bewusteloos is na een hersenschudding, moet hij zich laten onderzoeken door zijn huisarts. De arts zal zijn toestand dan beoordelen en eventueel beslissen om hem te laten opnemen in het ziekenhuis voor observatie, gewoonlijk voor een periode van vierentwintig uur.

Toch is het niet altijd nodig om naar de dokter te gaan na een hersenschudding. Als je snel opnieuw bij bewustzijn bent en geen ernstige klachten ondervindt, volstaat het om je lichaam en je hersenen rust te gunnen. Concreet betekent dat: geen zware lichamelijke arbeid verrichten, zo veel mogelijk uitrusten en afzien van activiteiten die de hersenen prikkelen, zoals lezen. Artsen raden aan om je door iemand anders te laten observeren als je ervoor kiest om thuis te herstellen. Vraag een familielid of vriend om je de eerste vierentwintig uur na de klap elk uur een simpele persoonlijke vraag te stellen, zoals ‘Wat is je naam?’ of ‘Wat is je adres?’. Als blijkt dat je niet kan antwoorden op de vraag, moet hij meteen contact opnemen met je huisarts.

Als je thuis herstelt van een hersenschudding, moet je een arts raadplegen in de volgende gevallen:

- Je voelt je aanhoudend slaperig.

- Je geeft over.

- Je ondervindt geheugenproblemen.

- Je wordt plots onwel.

- Je hebt een epileptische aanval.

- Je kan je niet concentreren op gesprekken.

Je herstelperiode is afgelopen. Wat nu?De meeste mensen herstellen volledig na een hersenschudding, maar sommigen ondervinden blijvende schade. Meestal gaat het om concentratiemoeilijkheden, geheugenverlies of evenwichtsproblemen.

Over het algemeen is het risico op aanhoudende klachten kleiner als je voldoende rust neemt na een hersenschudding en als je verdere hoofdtrauma’s vermijdt. Daarom is het aangewezen om voorzichtig te zijn bij het sporten en een helm te dragen op de fiets.


GENEZING

Pijnstillers?

Pijnstillers zijn de meest voorkomende medicijnen die mensen innemen. Ze zijn in apothekers verkrijgbaar zonder voorschrift van de arts. Daarom is het belangrijk dat je de bijwerkingen van verschillende soorten pijnstillers kent en weet hoe ze gebruikt moeten worden. Er zijn twee soorten pijnstillers:

1. Paracetamol: wordt meestal gebruikt tegen hoofdpijn, veel voorkomende en langdurige pijn, langdurige arthritis, en het dempt de koorts

2. NSAID’s (afkorting van nonsteriodal anti-inflammatory drugs) zoals aspirine, ibuprofen en naproxen. Ibuprofen en naproxen worden meestal gebruikt bij menstruatiepijn, spierpijn of een ontsteking.

Zowel paracetamol als NSAID’s zijn goed tegen hoofdpijn, spierpijn, artritis, menstruatiepijn, tandpijn, oorpijn, koorts, verkoudheid, griep, sinusitis en keelpijn.Hoe werken deze pijnstillers?Paracetamol zorgt ervoor dat een bepaald deel van de hersenen dat de pijnberichtgeving regelt tijdelijk stopgezet wordt. De hersenen zullen daarom geen pijnsignalen meer doorgeven, waardoor de pijn stopt.

NSAID’s zorgen ervoor dat de productie van prostaglandinen stopgezet. Zo zal ook de pijn niet langer gevoeld worden.Wat zijn de bijwerkingen van deze pijnstillers?Sommige pijnstillers zullen slecht reageren in combinatie met andere medicijnen. Mogelijke gevaren bij paracetamol ontstaan als je een hoge dosis inneemt. Zo kan je schade aan je lever oplopen. Bij alcoholproblemen is je lever al beschadigd waardoor zelfs een kleine dosis van paracetamol al gevaarlijk kan worden voor de lever. NSAID’s innemen is ook niet ongevaarlijk: bij gebruik gedurende een lange periode zal het zorgen voor maagproblemen. Het kan er ook toe leiden dat je bloeddruk hoger wordt dan normaal. Mensen ouder dan 60 jaar moeten oppassen met het toedienen van NSAID’s. Het kan zorgen voor maagproblemen, lever- of nierziektes, en een hoge bloeddruk. Bovendien is een combinatie van NSAID’s en medicijnen tegen hoge bloeddruk zeer gevaarlijk.

Algemeen gesproken is het belangrijk dat je voor dat je pijnstillers inneemt eerst onderzoekt wat de mogelijke bijwerkingen zijn en wat gevaarlijke combinaties met andere medicijnen zijn. Het is dan wel overal vrij gemakkelijk te verkrijgen, maar toch moet je best met de dokter praten welke pijnstiller je best neemt. Ook de apotheker kan je hierbij helpen.


Documents

EHBO - Instructeur/monitor EKMA