EKOLOGIJA ŽIVOTNE I RADNE SREDINE II

PITANJAKo je, kada i gdje prvi upotrebio pojam ekologija?Ernst Hekel – 1866. “Opšta morfologija organizama” .Kako je Hekel definisao ekologiju ?Hekel je ekologiju definisao kao nauku o međusobnim

odnosima između organizama i okolne organske i neorganske prirode.

Kako savremena ekološka nauka definiše “ekologiju” Savremena ekološka nauka “ekologiju” definiše kao

nauku koja pručava odnose između živih organizama i njihove životne sredine".

PITANJAKako je Scott definisao ekologiju ?Scott je ekologiju definisao “kao nauku koja

objašnjava zajednički život biljki i životinja i njihovu zavisnost o prirodnim izvorima u životnoj sredini”.

Šta izučava ekologijaEkologija izučava uzajamne odnose živih bića i okolne

nežive sredine.Šta proučava ekologija kao prirodna nauka ?Ekologija je prirodna nauka koja proučava odnose

među živim organizmima, kao i njihov utjecaj na okolinu u kojoj žive, ali i uticaj te okoline na njih.

PITANJAEkologija kao nauka o životnoj sredini koja izučavanja

obuhvata?Ekologija kao nauka o životnoj sredini obuhvata

izučavanje svih živih bića i svih funkcionalnih procesa koji obezbjeđuju uslove opstanka živih bića u spoljnoj sredini.

Čime se bavi ekologija kao nauka ?Ekologija je nauka koja se bavi istraživanjima

interakcija organizama i okolne sredine.

PITANJAŠta je to životna sredina ili ekosfera ? Životna sredina ili ekosfera je prostor u kome se odvija

život, u kome se živi i radi i u kojem čovjek uređuje svoje potrebe,,,

• Životna sredina je kompleks svih uticaja koji na biljke ili životinje djeluju na onom mjestu na kome one žive.

Šta obuhvata životna sredina ?Životna sredina ili okvir života obuhvata sve ono što

okružuje određeni organizam i posredno ili neposredno djeluje na njegovo stanje, rast, dužinu života, razmnožavanje i td. Ona obuhvata prirodnu i vještačku sredinu..

POLOŽAJ ČOVJEKA U ŽIVOTNOJ SREDINI

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINA

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINA KAO DEO BIOSFERE

Mi smo samo dio životne sredine i homeocentričan stav (čovjek u centru svega) doveo je do devastacije i globalnih promjena životne sredine. Razvijanje svijesti da ne postojimo izdvojeni iz sistema je prvi i najvažaniji korak u procesu rješavanja problema. Imajući svijest o postojanju drugih i okoline dobijamo svijest o sopstvenom postojanju.

Koncept biosfere

Lithosphere

Atmosphere

Hydrosphere

Biosphere

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINAŽivotnom sredinom označavamo ono čime je čovjek direktno

ili indirektno povezan , ono od čega zavisi njegov život.Čovjekova životna sredina najčešće se definiše kao

ukupnost ekoloških uslova i uticaja koji okružuju čovjeka.Široko shvaćeno ,čovjekova životna sredina podrazumjeva

planetu Zemlja, koja obuhvata sav materijalni svijet koji okružuje čovjeka. To praktično znači da čovjekovu životnu sredinu predstavljaju svi materijalni sistemi različitog stepena integracije i nivoa evolucije (Lakušić 1976.),,

1.Fizički 2. Hemijski 3. biološki 4. sociološki 5. misaoni 6. tehnički sistemi koji mogu uticati posredno ili neposredno , jače ili slabije trenutno ili u dužem vremenskom periodu na čovjeka i sva živa bića...

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINAČovjekova životna sredina određuje se i kao “materijalna

sredina u kojoj čovjek živi i radi, a osnovni elementi životne sredine su :vazduh, voda, zemljište, biljke, životinje, hrana , predmeti koje čovjek koristi i objekti koje je čovjek izgradio.

Čovjekova životna sredina se shvata i kao životna sredina u kojoj su pod uticajem čovjeka nastali novi oblici,,

1. Životna sredina je modifikovana, ali njena osnovna prirodna svojstva u ekološkom smislu nisu degradirana.

2. Životna sredina je izgubila prirodne osobine jer su nastali novi oblici ekosistema (agroekosistemi , urbani ekosistemi) koji ugrožavaju biodiverzitet i kvalitet života...

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINAU čovjekovoj životnoj sredini, koja je jedinstvena, razlikuju

se dvije komponente : prirodni ekološki sistemi ( akvatični i terestrični ) i vještački ekološki sistemi (agroekosistemi , urbani ekosistemi) .

Prirodni eko sistemi u širem smislu riječi čine cjelokupni prostor neposredno ili posredno dostupan čovjeku, a to je u stvari geobiosfera planete Zemlja, a u užem smislu riječi to je dio geobiosfere u kojem čovjek može da živi , bez obzira da li je riječ o “divljoj prirodi” ili o prirodi koja je više ili manje antropogeno modifikovana.

Čovjekova životna sredina diferencira se na prirodne i vještačke sisteme

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINAPrirodni sistemi označavaju onaj dio prirode koju čovjek

nije bitnije mijenjao ili ih nije uopšte mjenjao, a vještački sistemi su onaj dio prirode kojeg je čovjek u prirodnim uslovima formirao i tako bitno izmjenio.

Prirodne sisteme karakteriše : - Nastali su prirodnim procesima nezavisno od čovjeka, - Živa bića u okviru kojih se :održava materija, protiče

energija, ostvaruje ravnoteža, vrši cirkulacija u smislu propadanja i obnavljanja pojedinih dijelova sistema.

Čovjekove vještačke sisteme karakteriše kvalitet života.Kvalitet života označava odnos između organizama i

njihove životne sredine ,,

ČOVJEKOVA ŽIVOTNA SREDINAKvalitet života u sebe uključuje i mogućnost čovjeka ( društ-va )

da preduzima odgovarajuće aktivnosti da bi subjektiv-nosti kvaliteta života doveo u objektivni kvalitet. Na ovim relacijama nastaje sve veći ekološki problem (voda za piće, hrana, higijenski uslovi za život itd.) zbog eksponencijalnog povećanja populacije na Zemlji

EKOLOŠKI PRIRODNI RIZICI U ŽIVOTNOJ SREDINI :Vulkanske erupcijeZemljotresiOlujni vjetroviVremenske nepogode ( poplave, grad,snježne padavine, visoke

temperature, alergeni )

Prirodne katastrofe nastaju djelovanjem prirodnih

sila, a manifestuju se kao nastajanje zemljutresa, požara (uključujući i šumske požare), poplave, suše, snježne lavine, olujno nevrjeme, odron i klizanja tla, orkanski vjetrovi, vulkanske erupcije i dr.

Jedna od zajedničkih karakteristika prirodnih ugrožavanja koja se odnosi na većinu njih, je iznenadnost nastanka (npr. zemljotresi, odroni i klizanje tla, požari otvorenog prostora i dr.)

vulkanske erupcije su u nedavnoj istoriji, ipak izazvale manje žrtava od zemljotresa i uragana...

Erupcija vulkana Tambore na indonezanskom ostrvu Sumbava 1815. godine najveća je erupcija u istorijsko doba. Do erupcije 1815. godine planina Tambora bila je visoka oko 4.000 metara, a danas samo 2.850 metara

Vulkan je čunjasto uzvišenje iz kojeg izbija užarena masa – lava.

Erupcija vulkana na planini Pinatuba 1991. godine

SVETA HELENA

KRAKATAU

JAVA

Zemljina kora i gornji dio plašta razlomljeni su na 7 velikih litosfernih ploča i brojnih manjih.

Litosferne ploče se međusobno: podvlače, razmiču ili smiču.

Na mjestima dodira ploča dolazi do potresa i nastajanja vulkana.

Bore nastaju usljed bočnog djelovanja sila na Zemljinu koru.

Rasjedi su pukotine nastale zbog djelovanja sila na Zemljinu koru.

Potresi su iznenadno i kratkotrajno podrhtavanje tla.

Prouči što su HIPOCENTAR I EPICENTAR!

ANTROPOGENI EKOLOŠKI RIZICIHavarija hemijske fabrike u Savesu 1976. oblak dioksina 8

km iznad naselja, 70.000 uginule stoke, 30.000 ljudi životno ugroženih

Hemijska industrija pesticida, plin metil izocijanat, u Bopalu 1984. umrlo 4.000

Nuklearna katastrofa u Pensilvaniji u krugu 8 km.Eksplozija u Sandozu Švicarska 1986. 150 t pesticida i

insekticida izlilo se u Rajnu.Nuklearne elektrane :Černobil 26.04.1986. Fokušima 2011.Potencijalni ekološki rizici su latentna opasnost koja se

nalazi u stacionarnim ili mobilnim objektima koji čovjekovim radom, havarijom, sabotažom, ratnim dejstvima i nepažnjom mogu da ugroze ekosisteme i zdravlje čovjeka.

Америка је имала свој велики инцидент 1979. u нуклеарној електрани на острву Тхрее Миле Исланд, у близини Херрисбурга,

главног града америчке савезне државе Пенсилванија.

Černobil 26.04.1986. direktno stradali 50 a posljedično 4000

ANTROPOGENI EKOLOŠKI RIZICIPotencijalni ekološki rizici :Tehnološka obrada rude-jalovinaRudniciIndustrijski objektiSkladišta eksplozivnih i opasnih materijaTransport opasnih materijaHidroakumulacijeIzlijevanje nafte i njenih derivataUpravljanje ekološkim rizicima je veoma složeno jer

su svi zahvati u prirodi rizični, ali bez obzira na to pot-rebno je izvršiti procjenu rizika.

EXXON VALDEZ

PROCJENA RIZIKAOsnovni principi u procjeni rizika :Sprečavanje ili minimiziranje rizika odnosno štete.Sigurna upotreba hemikalija,što znači da nisu štetne za

ekosisteme.Poštivanje ekoloških zakonitosti u ekosistemima.Sigurno upravljanje sa otpadnim materijama.Poštivanje ekoloških standarda.Donošenje i poštivanje zakonske regulative.Razvijanje ekološke svijesti.Procjena rizika je razlika između incidenta i akcidenta ( ISO

14.004). Incident je prekoračenje dozvoljene vrijednosti, a akcident je pojava neočekivanog ili nedozvoljenog doga-đaja

UPRAVLJANJE RIZIKOMUpravljanje rizikom vrši se tako da proizvod rizika

C koji se dobiva od vjerovatnoće nastanka rizika V i vrijednosti eventualne štete P bude manji od konstante utvrđene na nivou države

C=VxP

ZAGAĐIVAĆI, ZAGAĐIVANJE I ZAGAĐUJUĆE MATERIJE U

ŽIVOTNOJ SREDINI