POLITECHNIKA WROCŁAWSKA

WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA

KATEDRA KLIMATYZACJI, OGRZEWNICTWA, GAZOWNICTWA i OCHRONY POWIETRZA

EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

MATERIAŁY POMOCNICZE DO ZAJĘĆ

Autorka opracowania:

dr inż. Małgorzata Szulgowska-Zgrzywa

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

SPIS TREŚCI

Metody analizy ekonomicznej - SPBT _______________________________________________________ 3

Przykład 1 – opłacalność dodatkowej izolacji cieplnej budynku __________________________________ 4

Przykład 2_1 Wybór źródła ciepła dla domu jednorodzinnego ___________________________________ 5

1. Opis obliczeń: ___________________________________________________________________________ 5

2. Identyfikacja projektu: ____________________________________________________________________ 5

3. Analiza energetyczna poszczególnych rozwiązań _______________________________________________ 5

3.1. Roczne zapotrzebowanie energii użytkowej do ogrzewania i przygotowania c.w.u. __________________________ 5

3.2. Sprawność systemu ogrzewania ___________________________________________________________________ 5

3.3. Obliczenie zapotrzebowania na energię końcową do ogrzewania ________________________________________ 6

3.4. Sprawność systemu przygotowania c.w.u. ___________________________________________________________ 6

3.5. Obliczenie zapotrzebowania na energię końcową do przygotowania c.w.u. ________________________________ 6

4. Analiza finansowa ________________________________________________________________________ 7

4.1. Roczne koszty eksploatacji systemu wentylacji mechanicznej ___________________________________________ 7

4.2. Roczne koszty eksploatacji _______________________________________________________________________ 7

4.3. Nakłady inwestycyjne ___________________________________________________________________________ 7

5. Analiza kosztów i korzyści __________________________________________________________________ 8

5.1. Koszty inwestycji i eksploatacji ____________________________________________________________________ 8

5.2. Koszty skumulowane ____________________________________________________________________________ 8

5.3. Ocena wykonalności rozwiązań (ocena zgodności z WT) ________________________________________________ 9

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

Metody analizy ekonomicznej - SPBT

W teorii i w praktyce wyróżnić można wiele kryteriów klasyfikacji metod rachunku inwestycji. Najbardziej znanym

jest ich podział ze względu na wpływ czynnika czasu. Kryterium to pozwala wyróżnić następujące grupy metod:

metody statyczne,

metody dynamiczne.

Metody statyczne są najczęściej wykorzystywane we wstępnych etapach oceny projektów - stanowią podstawę

pozwalającą się zorientować o ich opłacalności. Cechą charakterystyczną jest nieuwzględnianie w rachunku czynnika

czasu. Oznacza to, że jednakowo traktowane są przepływy strumieni pieniężnych pojawiające się w różnym czasie.

Do stosowania tych metod skłania prostota ich użycia oraz łatwa interpretacja uzyskiwanych wyników.

Metody dynamiczne są to metody, które w sposób całościowy ujmują czynnik czasu a tym samym rozkład wpływów

i wydatków związanych z projektem inwestycyjnym. Cechą charakterystyczną jest uwzględnianie w rachunku wpływu

czasu na wartość pieniądza.

Podstawową metodą statyczną jest prosty okres zwrotu nakładów inwestycyjnych – SPBT (Simple Pay Back Time).

Okres zwrotu to czas, który musi upłynąć od momentu rozpoczęcia inwestycji do chwili odzyskania początkowych

nakładów przez osiągane w kolejnych latach nadwyżki finansowe. Korzystniejszym rozwiązaniem jest oczywiście

wariant inwestycji o krótszym okresie zwrotu.

Dla różnych strumieni pieniężnych w kolejnych latach wartość SPBT można obliczyć na podstawie zależności:

SPBT = t + |∑ 𝐂𝐅𝐭| / CF(t+1)

gdzie:

SPBT - okres zwrotu

t - ostatni rok, na koniec którego nakłady pozostają nie zwrócone

∑ CFt - nakłady nie zwrócone na koniec roku t

CF(t+1) – przepływ finansowy w roku następnym

Dla jednakowych strumieni pieniężnych w kolejnych latach obliczenie SPBT upraszcza się do zastosowania zależności:

SPBT = Ninw / Orok

gdzie:

SPBT - Okres zwrotu

Ninw – nakłady inwestycyjne

Orok – roczna oszczędność kosztów wynikająca ze zrealizowania inwestycji

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

Przykład 1 – opłacalność dodatkowej izolacji cieplnej budynku

Za pomocą wskaźnika SPBT należy ocenić czy zastosowanie izolacji o grubości 20cm w miejsce izolacji o grubości

12cm jest inwestycją opłacalną.

Założenia do obliczeń:

Wariant bazowy ściany: ścian nośna o grubości 25cm (współczynnik przewodzenia ciepła λ=0,4W/(mK))

zaizolowana 12cm styropianu (współczynnik przewodzenia ciepła λ=0,032(W/mK)).

Wariant alternatywny ściany: ścian nośna o grubości 25cm (współczynnik przewodzenia ciepła λ=0,4W/(mK))

zaizolowana 20cm styropianu (współczynnik przewodzenia ciepła λ=0,032 (W/mK)).

Powierzchnia ściany ASZ=350m2.

Liczba stopniodni sezonu grzewczego: Std = 3707dK/rok (lokalizacja - Wrocław).

Całkowity koszt energii cieplnej (odniesiony do energii użytkowej) wynosi 35 groszy za kWh.

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

Przykład 2_1 Wybór źródła ciepła dla domu jednorodzinnego

1. Opis obliczeń:

2. Identyfikacja projektu:

Dom jednorodzinny o projektowym obciążeniu cieplnym: Qc.o. = 7,5 kW Zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania: Qh,nd = 8 200 kWh/rok Powierzchnia ogrzewana budynku: Af = 220m2 Liczba mieszkańców: 4 osoby Stosowany system wentylacji: wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła Proponowane źródła ciepła: - pompa ciepła powietrze-woda (PCP) - pompa ciepła solanka-woda (PCG) - kocioł gazowy, kondensacyjny (KG) - kocioł opalany biomasą (pellet) (KB) - kocioł na paliwo stałe („ekogroszek”) (KW)

3. Analiza energetyczna poszczególnych rozwiązań

3.1. Roczne zapotrzebowanie energii użytkowej do ogrzewania i przygotowania c.w.u.

3.2. Sprawność systemu ogrzewania

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

Sprawność wytwarzania

Sprawność regulacji

Sprawność przesyłu

Sprawność magazynowania

Sprawność całkowita

PCP

PCG

KG

KB

KW

3.3. Obliczenie zapotrzebowania na energię końcową do ogrzewania

Energia użytkowa kWh/rok

Energia końcowa kWh/rok

Nośnik energii końcowej

Koszty paliwa, zł/rok

PCP

PCG

KG

KB

KW

3.4. Sprawność systemu przygotowania c.w.u.

Sprawność wytwarzania

Sprawność regulacji

Sprawność przesyłu

Sprawność magazynowania

Sprawność całkowita

PCP

PCG

KG

KB

KW

3.5. Obliczenie zapotrzebowania na energię końcową do przygotowania c.w.u.

Energia użytkowa kWh/rok

Energia końcowa kWh/rok

Nośnik energii końcowej

Koszty paliwa, zł/rok

PCP

PCG

KG

KB

KW

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

4. Analiza finansowa

4.1. Roczne koszty eksploatacji systemu wentylacji mechanicznej

4.2. Roczne koszty eksploatacji

ogrzewanie ciepła woda wentylacja koszty całkowite, zł/rok

PCP

PCG

KG

KB

KW

4.3. Nakłady inwestycyjne

PCP PCG KG KB KW

RAZEM

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

5. Analiza kosztów i korzyści

5.1. Koszty inwestycji i eksploatacji

PCP PCG KG KB KW

Nakłady

Eksploatacja

Różnica w inwest.

Różnica w eksp.

SPBT

5.2. Koszty skumulowane

0 zł

10 000 zł

20 000 zł

30 000 zł

40 000 zł

50 000 zł

60 000 zł

70 000 zł

80 000 zł

90 000 zł

100 000 zł

110 000 zł

120 000 zł

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

5.3. Ocena wykonalności rozwiązań (ocena zgodności z WT)

PCP PCG KG KB KW

QK,H

wskaźnik wH

QK,W

wskaźnik ww

Epom

wskaźnik wel

QP

EP

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

Metody analizy ekonomicznej – NPV, IRR, analiza wrażliwości

NPV

Podstawową metodą dynamiczną służącą analizie ekonomicznej inwestycji jest NPV (wartość zaktualizowana netto).

NPV określa się jako sumę zdyskontowanych oddzielnie dla każdego roku przepływów pieniężnych netto (NCF),

zrealizowanych w całym okresie objętym rachunkiem, przy stałym poziomie stopy dyskontowej. Badane

przedsięwzięcie jest opłacalne, gdy: NPV > 0

NPV= NCF0 * CO0 + NCF1 * CO1 +.. + NCFn * COn

gdzie:

NPV - wartość zaktualizowana netto,

NCFt - przepływy pieniężne netto w kolejnych latach okresu obliczeniowego,

COt - współczynnik dyskontowy dla kolejnych lat okresu obliczeniowego,

T = 0, 1, 2, …. n - kolejny rok okresu obliczeniowego.

IRR

Bardzo często stosowanym wskaźnikiem ekonomicznym jest IRR (wewnętrzna stopa zwrotu). IRR to stopa

procentowa, przy której obecna (zaktualizowana) wartość strumieni wydatków pieniężnych jest równa obecnej

wartości strumieni wpływów pieniężnych. W praktyce, jest to wiec taka stopa procentowa, przy której wartość

zaktualizowana netto ocenianego przedsięwzięcia jest równa zero (NPV=0). Pojedyncze przedsięwzięcie rozwojowe

jest opłacalne wówczas, gdy jego wewnętrzna stopa zwrotu jest wyższa (w skrajnym przypadku równa) od stopy

granicznej, będącej najniższą możliwą do zaakceptowania przez inwestora stopą rentowności.

Analiza wrażliwości inwestycji

Analiza wrażliwości jest jednym z etapów podejmowania decyzji o realizacji inwestycji. Polega ona na badaniu jaki

będzie wpływ zmiany wartości parametrów projektu na wartość wskaźników ekonomicznych inwestycji. U podstaw

stosowania tej metody leży założenie, że w trakcie budowy, wdrażania, a następnie fazie eksploatacji inwestycji

może dojść do odchyleń pomiędzy założonymi w trakcie planowania wartościami parametrów, a rzeczywistymi.

Analiza wrażliwości pozwala ocenić, które z parametrów mają krytyczne znaczenia dla procesu inwestowania, tj. ich

zmiana znacząco zmieni wyniki analizy ekonomicznej. Analizy wrażliwości dokonuje się poprzez identyfikację

zmiennych krytycznych w drodze zmiany pojedynczych parametrów o określoną procentowo wartość i

obserwowanie występujących w rezultacie wahań w finansowych i ekonomicznych wskaźnikach efektywności.

Jednorazowo zmianie poddawana powinna być tylko jedna zmienna, podczas gdy inne parametry powinny pozostać

niezmienione. Według wytycznych UE za krytyczne uznaje się te zmienne, w przypadku których zmiana ich wartości o

+/- 1% powoduje odpowiednią zmianę wartości bazowej NPV o +/- 5%. Możliwe jest jednak przyjęcie innych

kryteriów wyznaczenia zmiennych krytycznych.

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

Przykład 3 – Wybór źródła ciepła dla hotelu

Należy dokonać wyboru źródła ciepła dla małego hotelu stosując zestaw metod NPV, IRR. Należy sprawdzić

wrażliwość inwestycji na zmianę kosztów inwestycyjnych, eksploatacyjnych oraz stopy dyskonta.

- Charakterystyka energetyczna obiektu: Qc.o.=25 kW, Qh,nd = 21 000 kWh/rok, Qw,nd = 15 000 kWh/rok. - Inwestor rozważa montaż kotła kondensacyjnego lub pompy ciepła solanka-woda. - Wycena systemu z kotłem gazowy: 30 000 zł. - Wycena systemu z pompą gruntową to 80 000 zł. - Dotacja do pompy ciepła wynosi 50%. - Koszty eksploatacji: gaz = 0,20 gr/kWh; energia elektryczna = 0,55 gr/kWh.

1. Obliczenia wstępne

Materiały pomocnicze do zajęć EKONOMIKA GOSPODARKI CIEPLNEJ

2. Obliczenie wartości NPV inwestycji w pompę ciepła gruntową

rok NCF COt NPVt

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

NPV =

IRR =

3. Analiza wrażliwości