EL SANATLARI TEKNOLOJİSİismek.ist/files/ismekOrg/file/2013_hbo_program_modulleri/Kasnaksız Makine Nakışları...5. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında eski ve yeni işlemelerden

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

EL SANATLARI TEKNOLOJİSİ

KASNAKSIZ MAKİNE NAKIŞLARI215ESB275

Ankara, 2011

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan ÇerçeveÖğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olaraköğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenmemateryalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.

PARA İLE SATILMAZ.

i

İÇİNDEKİLER.......................................................................................................................... iAÇIKLAMALAR ................................................................................................................... ivGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. MODEL BELİRLEME ........................................................................................................3

1.1. Zikzak Dikiş Makinesi ile Yapılan Uygulamalar.......................................................... 31.1.1. Tanımı.................................................................................................................... 51.1.2. Model Belirlemede Kullanılan Araç ve Gereçler .................................................. 51.1.3. Model Belirlemede Yararlanılan Kaynaklar.......................................................... 5

1.2. Uygulandığı Yerler .......................................................................................................6UYGULAMA FAALİYETİ ................................................................................................ 7ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ...................................................................................... 8

2. MALZEME İHTİYACINI BELİRLEME............................................................................92.1. Kasnaksız Makine Nakışı Yapımında Kullanılan Araç ve Gereçler............................. 92.2. Kasnaksız Makine Nakışı Yapımında Kullanılan Kumaşlar.........................................9

2.2.1. Çeşitleri.................................................................................................................. 9ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ....................................................................................................9

2.2.2. Özellikleri ............................................................................................................102.3. Kasnaksız Makine Nakışı Yapımında Kullanılan İplikler ..........................................10

2.3.1. Çeşitleri................................................................................................................102.4. Kasnaksız Makine Nakışlarında Kullanılan Yardımcı Malzemeler............................ 10

2.4.1. Çeşitleri................................................................................................................102.4.2. Özellikleri ............................................................................................................11

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 14ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 15

3. KUMAŞI İŞLEMEYE HAZIRLAMA ..............................................................................163.1. Ölçü Oran.................................................................................................................... 163.2. Kasnaksız Makine Nakışlarında Kumaşı Germe ........................................................ 16

3.2.1. Kumaşı Germenin Önemi .................................................................................... 16ÖĞRENME FAALİYETİ–3 ..................................................................................................16


4. MAKİNEDE KASNAKSIZ YAPILAN İŞLEME TEKNİKLERİNİ UYGULAMA........204.1. Kasnaksız Olarak Yapılan İşlemeler...........................................................................20

4.1.1. Zikzak .................................................................................................................. 20ÖĞRENME FAALİYETİ–4 ..................................................................................................20

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 214.1.2. Sürfile .................................................................................................................. 23

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 244.1.3. İnce ve Kalın Sarma............................................................................................. 25

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 264.1.4. Çeşitli Susmalar ...................................................................................................27

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 284.1.5. Çift İğne ile Susma .............................................................................................. 29

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 30

İÇİNDEKİLER

ii

4.1.6. Nervür.................................................................................................................. 31UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 32

4.1.7. Kapitone...............................................................................................................34UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 35

4.1.8. Dantel ve Fisto Dikme ......................................................................................... 37UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 38

4.1.9. Kenar Kıvırma .....................................................................................................39UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 40

4.1.10. Düğme Dikme....................................................................................................41UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 42

4.1.11. İlik Açma ...........................................................................................................43UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 44

4.1.12. Lastik Dikme .....................................................................................................46UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 47

4.1.13. Fermuar Dikme..................................................................................................48UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 49ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 51

5. KASNAKSIZ MAKİNE NAKIŞLARINDA KULLANILAN KENAR TEMİZLEMETEKNİKLERİ ........................................................................................................................ 52

5.1. Kenar Temizlemenin Önemi ....................................................................................... 525.1.1. Kenar Temizleme Tekniğini Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar....................... 52

5.2. Kenar Temizleme Çeşitleri ......................................................................................... 52ÖĞRENME FAALİYETİ–5 ..................................................................................................52

5.2.1. Köşe Çevirme...........................................................................................................53UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 53

5.2.2. Oya Yaparak Kenar Temizleme ..........................................................................57UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 58

5.2.3. Hazır Bant ve Harçlarla Kenar Temizleme.......................................................... 59UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 60

5.2.4. Aplike Yaparak Kenar Temizleme ......................................................................61UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 62

5.2.5. Makine Nakışı Yaparak Kenar Temizleme ......................................................... 63UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 64

5.2.6. Püskül Yaparak Kenar Temizleme ......................................................................65UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 66ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 68

6. ÜTÜ YAPMA .................................................................................................................... 696.1. Bitmiş Ürünü Ütüleme ................................................................................................ 69

6.1.1. Ütülemenin Önemi............................................................................................... 696.1.2. Ürünü Ütülemede Kullanılan Araç ve Gereçler .................................................. 696.1.3. Ürün Özelliğine Göre Ütü Yapmak.....................................................................706.1.4. İşlenmiş Ürünü Ütülerken Dikkat Edilecek Teknik Esaslar ................................ 70

6.2. Ütüden Sararan Yerlerin Temizlenmesi......................................................................706.2.1. Kola ..................................................................................................................... 71


7. KALİTE KONTROL .........................................................................................................74

iii

7.1. Alt İplik Temizleme ....................................................................................................747.2. Üst İplik Temizleme....................................................................................................747.3. Tela Temizleme ..........................................................................................................74

7.3.1. Suda Eriyen Telalar ............................................................................................. 74ÖĞRENME FAALİYETİ–7 ..................................................................................................74

7.3.2. Isı İle Eriyen Tela Temizliği ................................................................................757.3.3. Kâğıt Tela Temizliği............................................................................................ 757.3.4. Yapışkan Tela Temizliği...................................................................................... 757.4. Leke Çeşitleri..........................................................................................................757.4.1. Leke Temizlemede Kullanılan Araç ve Gereçler ................................................757.4.2. Leke Temizleme Yöntemleri ...............................................................................75

UYGULAMA FAALİYETİ-1 ........................................................................................... 76ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 76

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 76CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................76KAYNAKÇA......................................................................................................................... 76

iv

KOD 215ESB275

ALAN El Sanatları Teknolojisi

DAL/MESLEK Alan Ortak

MODÜLÜN ADI Kasnaksız Makine Nakışları

MODÜLÜN TANIMI

Kasnaksız makine nakışlarında, model belirleme, malzemeihtiyacını belirleme, kumaşı işlemeye hazırlama, kasnaksızmakine nakışlarını yapma, kenar temizleme teknikleri, ütüyapma, kalite kontrol konularının anlatıldığı öğrenmemateryalidir.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Makineyi hazırlama ve basit arızalar, işlemeye hazırlık

YETERLİK Kasnaksız makine nakışlarında işleme için hazırlık yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Uygun ortam sağlandığında kasnaksız makine nakışlarındatekniğe uygun işleme yapabileceksiniz.

Amaçlar

1. Tekniğe uygun model belirleyebileceksiniz.

2. Tekniğe uygun malzeme ihtiyacınıbelirleyebileceksiniz.

3. Tekniğe ve ölçüye uygun olarak kumaşı işlemeyehazırlayabileceksiniz.

4. Tekniğe uygun kasnaksız makine nakışlarınıyapabileceksiniz.

5. Tekniğe ve ürüne uygun kenar temizlemeyapabileceksiniz.

6. Tekniğe uygun ütü yapabileceksiniz.

7. Tekniğe uygun kalite kontrol yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Aydınlık ve temiz atölye

Donanım: Desen kitabı, fotoğraflar, renk katalogu, bitmişürün örnekleri, çizim araç gereçleri, nakış malzemeleri,süsleme malzemeleri, kumaş, ölçme araçları, çalışma masası,zikzak dikiş makinesi, sanayi tipi piko makinesi

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilenölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.

AÇIKLAMALAR

v

Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test,doğru-yanlış vb.) kullanarak modül uygulamaları ilekazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek sizideğerlendirecektir.

1

1

Sevgili Öğrenci,

Gelişen teknolojiyle birlikte çok çeşitli işleme yapabilen makineler üretilmektedir. Bumakinelerle kısa sürede güzel ve zevkli ürünler elde etmek mümkün olmaktadır.Teknolojinin gelişmesi ile zaman ve iş gücünün daha verimli kullanılması üretimin artmasınasebep olmuştur.

Değişik tekniklerin birlikte veya ayrı ayrı uygulanmasıyla pek çok ürün çeşidi veteknikler ortaya çıkmıştır. Kasnaksız makine işlemeleri de bu tekniklerden biridir.

Kasnaksız yapılan işlemeleri günlük hayatta kullanabileceğimiz hemen her eşyaüzerine rahatlıkla uygulayabiliriz.

Bu modül, kasnaksız makine nakışlarında model belirleme, malzeme ihtiyacınıbelirleme, kumaşı işlemeye hazırlama, makinede kasnaksız işleme, kenar temizleme, ütüyapma, kalite kontrol bilgi ve becerilerini içermektedir.

Bu modülü aldığınız takdirde aile ve sanayi tipi nakış makinelerini ve parçalarınıtanıyacaksınız. İlerideki modüllerde de makinede iş yapma yeteneği kazanacaksınız.

GİRİŞ

2

3

Öğrenme faaliyetinde kazandırılacak bilgi ve beceriler doğrultusunda uygun ortamsağlandığında, ürüne uygun model belirleyebileceksiniz.

Çevrenizde zikzak dikiş makineleri ve bu makinelerde yapılan çalışmalarıaraştırınız.

Bu modellerde kullanılan malzeme numunelerinden dosya oluşturarak bilgi veçalışmalarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.

1. MODEL BELİRLEME

1.1. Zikzak Dikiş Makinesi ile Yapılan Uygulamalar

Zikzak dikiş Sürfile İnce ve kalın sarma Marka Fermuar dikme Aplike Dantel dikme Çin iğnesi Antika Ajur Gölge işi Türk işi Disklerle çeşitli susmalar Çift iğne ile susmalar Nervür Kapitone İki kumaşı birleştirme Kenar kıvırma Düğme dikme Örme ilik Lastik dikme Yama Örgü Biye

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

İnce lastik ile büzgü Etek baskısı Kordon dikme Tül işi Antep işi yapma Beyaz iş Kordela işi Mimoza işi Blonya işi Kum iğnesi Astragan işi Maraş işi

Resim 1.2: Zikzak dikiş Resim 1.3: Çeşitli

4

Resim 1.1: İlik

Resim 1.3: Çeşitli susmalar Resim 1.4: Nervür

5

Resim 1.5: Kapitone Resim 1.6: Düğme dikmeResim 1.7: Kenar danteli

sarma

1.1.1. Tanımı

Kasnaksız makine nakışı, zikzak dikiş makinesi ile yapılan değişik dikiş vesüslemelerinin tümüdür.

Zikzak dikiş yapan makinelerde, iğneye zikzak hareketini makine verir. Makineyi düzdikiş diker gibi hareket ettirmenize rağmen disk ve makinenin özelliğinden şekiller meydanagelir. Değişik sarma ve susmalar yapılır.

Zikzak dikiş makinelerinde değişik ayaklar ve aparatlar kullanılarak da çeşitli işler vesüslemeler yapılabilir.

Düz dikiş makineleri ile sadece düz dikiş yapılabilir; ancak makine ayağı çıkarılıpgerekli ayarlar yapıldığında zemin elle hareket ettirilerek de çeşitli işlemeler yapılabilir.

1.1.2. Model Belirlemede Kullanılan Araç ve Gereçler

Kumaş (patiska, keten, teri koton, …) Dantel çeşitleri (kenar ve ara danteli, fisto, sutaşı …) Yardımcı malzemeler (düğme, fermuar, elyaf) İplik çeşitleri (vs.) Çizim malzemeleri( kalem, kâğıt, silgi, makas, renkli kalemler)

1.1.3. Model Belirlemede Yararlanılan Kaynaklar

Model belirlemede yapılmış ürün örnekleri, dergiler, broşürler, desen defterleri,fotoğraflardan faydalanılabilir.

Eski ve yeni işlemelerden de model belirlemede yararlanılmaktadır.

Fikir ve düşünceleri kâğıt üzerine aktararak ya da değişik kaynaklardan yararlanaraktasarımlar da oluşturabilir.

6

1.2. Uygulandığı Yerler

Kasnaksız makine nakışları çeşitli örtüler (masa örtüsü, sehpa örtüsü), yastık, iç ve dışgiyim süslemeleri, nevresim takımları, mutfak takımları, yatak takımları, dekoratif eşyalar,şase, bohça, mendil, eşarp, fular, fırfır ve farba kenarlarında uygulanır.

Resim 1.11: Yatak takımı Resim 1.12: Yastık

7

Ürüne uygun olan modeli belirleyiniz.

İşlem Basamakları Öneriler

Kasnaksız makine nakışı tekniğineuygun model araştırınız.

Kaynaklarınızı etkili ve verimlikullanınız.

Model tespit ediniz. Kullanım alanına uygun model seçiniz.

Kompozisyon hazırlayınız. Seçilen modelin, kullanım alanınauygun ölçülerde olmasına dikkat ediniz.

Modeli kâğıt üzerine çiziniz. Net çizgi çiziniz.

Yuvarlak hatlarda şablon, düz hatlardacetvel kullanınız.

Hazırladığınız kompozisyonurenklendiriniz.

Fona uygun renk seçmeye dikkat ediniz.

UYGULAMA FAALİYETİ

8

Aşağıdaki cümlelerin başında boş bırakılan parantezlere, cümlelerde verilenbilgiler doğru ise D, yanlış ise Y yazınız.

1. ( ) Nervür zikzak makinede yapılan bir tekniktir.

2. ( ) Kasnaksız makine nakışı, zikzak dikiş makinesi ile yapılan değişik dikiş vesüslemelerin tümüdür.

3. ( ) Zikzak dikiş yapan makinelerde, iğneye zikzak hareketini makine vermez.

4. ( ) Çizim malzemeleri kalem, silgi, cetvel gibi araçlardır.

5. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında eski ve yeni işlemelerden de model belirlemedeyararlanılmaz.

6. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında, kullanım alanına uygun model seçilir.

7. ( ) Mendil, eşarp, fular, fırfır gibi ürünlerde kasnaksız makine teknikleri uygulanır.

8. ( ) Kasnaksız makine nakışları her türlü kumaşa uygulanır.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevapverirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

9

Kasnaksız makine nakışlarına uygun olarak malzeme ihtiyacını belirleyebilecek,kullanılacak yere ve ürüne uygun malzeme seçebileceksiniz.

Kasnaksız makine nakışı yapımında kullanılan araç ve gereçleri araştırarakbulduğunuz malzeme örneklerini sınıf arkadaşlarınızla inceleyiniz.

2. MALZEME İHTİYACINI BELİRLEME

2.1. Kasnaksız Makine Nakışı Yapımında Kullanılan Araç veGereçler

Kumaşlar İplikler Zikzak nakış makinesi ve makine aparatları (mekik, masura, iğne, çeşitli

plakalar, baskı ayağı) Makas Zikzak dikiş ve nakış makinesi Yardımcı malzemeler

2.2. Kasnaksız Makine Nakışı Yapımında Kullanılan Kumaşlar

Kasnaksız makine nakışlarında her türlü kumaş kullanılmaktadır.

2.2.1. Çeşitleri

Patiska Opal Keten Etamin Goblen Çuval Tela Tafta Saten Organze

AMAÇ

ARAŞTIRMA


10

Şifo Tül Krep jorjet Pazen Kadife

2.2.2. Özellikleri

Yapılacak ürün özelliğine ve kullanılacak yere göre sık ve seyrek dokunuşlu bütünkumaşlar üzerine uygulanabilir.

2.3. Kasnaksız Makine Nakışı Yapımında Kullanılan İplikler

Kasnaksız makine nakışlarında çeşitli iplikler kullanılır.

2.3.1. Çeşitleri

Makine nakış ipliği Koton iplikler Sim Makine nakış simi

NOT: Kumaş ve ipliklerle ilgili detaylı bilgi için İşlemeye Hazırlık modülüne bakınız.

2.4. Kasnaksız Makine Nakışlarında Kullanılan YardımcıMalzemeler

Kasnaksız makine nakışlarında çeşitli yardımcı malzemeler kullanılır.

2.4.1. Çeşitleri

Dantel (ara, kenar danteli) Fisto, nakış makinesi Sutaşı Harç Fermuar Düğme Elyaf İğne (dikiş ve toplu iğne) Makas (kumaş ve nakış makası) Kalem, silgi, kalemtıraş Cetvel, mezüra Fon

11

2.4.2. Özellikleri

Dantel (ara, kenar danteli): Çeşitli renk, desen ve kalınlıkta işlenmiş seyrekipliklerin dokunuşuyla meydana gelen bir malzemedir. Kumaşın kenarınadikilen dantele kenar danteli, kumaşın üstünde işlem yapılan dantele ara dantelidenir.

Resim 2.1: Kenar danteli Resim 2.2: Ara danteli

Fisto: Çeşitli kalınlık ve desenlerde, beyaz veya renkli olarak kumaşın üstüneişlenmiş süsleme malzemesidir.

Resim 2.3: Fisto Resim 2.4: Fisto

Sutaşı: Çeşitli renk ve biçimlerde sert yüzeyli, kumaşın üstüne konarak işlemyapılan süsleme malzemesidir.

Resim 2.5: Sutaşı

Harç: Sık dokunuşlu, süslü, işlenmiş yüzeyi ile kumaş yüzeyinde işlem yapısüsleme malzemesidir.

Fermuar: Çeşitli renk ve uzunlukta olan iki kumaş parçasını birleştirmek içinkullanılan malzemedir. Metal, plastik, sık veya seyrek dişli çeşitleribulunmaktadır.

Resim 2.7: Fermuar

Düğme: Metal, plastik ve kemikten yapılan, çeşitli boy ve renkte üretilen,giyim süsleme malzemesidir.mevcuttur.

Resim 2.8: Düğme

Elyaf: Kimyasal maddelerden yapılan, kukabartma malzemesidir. Genellikle kapitone yapımında kullanılır.

12

Sık dokunuşlu, süslü, işlenmiş yüzeyi ile kumaş yüzeyinde işlem yapı

Resim 2.6: Harç

Çeşitli renk ve uzunlukta olan iki kumaş parçasını birleştirmek içinkullanılan malzemedir. Metal, plastik, sık veya seyrek dişli çeşitleri

Fermuar (gizli, metal dişli, plastik dişli)

Metal, plastik ve kemikten yapılan, çeşitli boy ve renkte üretilen,giyim süsleme malzemesidir. 2-4 deliklileri ve altlan tutturmalıları

Düğme (büyük-küçük, 2-4 delikli)

Kimyasal maddelerden yapılan, kumaş ile astar arasına konulankabartma malzemesidir. Genellikle kapitone yapımında kullanılır.

Resim 2.9: Elyaf

Sık dokunuşlu, süslü, işlenmiş yüzeyi ile kumaş yüzeyinde işlem yapılan

Çeşitli renk ve uzunlukta olan iki kumaş parçasını birleştirmek içinkullanılan malzemedir. Metal, plastik, sık veya seyrek dişli çeşitleri

Metal, plastik ve kemikten yapılan, çeşitli boy ve renkte üretilen,4 deliklileri ve altlan tutturmalıları

maş ile astar arasına konulan

İğne (dikiş ve toplu iğne):iplik geçirilerek kumaş dikmeye yarayan bir malzemedir. Tdeliksiz olup sadece iki malzemeyi (kumaş, dantel vs.) tutturmaya yarar.

Resim 2.10:Dikiş iğnesi

Makas (kumaş ve nakış makası):Kaliteli makaslar, su verilmiş çelikten yapılmış olup üzeri cilalıdyere göre değişik tipleriamacı ile kullanılır.

Resim 2.11: Kumaş makası

Kalem, silgi, kalemtıraşkalemler desen çiziminde kullanılır.

Cetvel, mezura: Ölçüm yapmada kullanılır. Tahta veya plastikten yapılmıştır.

Resim 2.13: Mezura

13

ikiş ve toplu iğne): Dikiş iğnesi çelikten yapılmış, delikli ve bu delikteniplik geçirilerek kumaş dikmeye yarayan bir malzemedir. Toplu iğne isedeliksiz olup sadece iki malzemeyi (kumaş, dantel vs.) tutturmaya yarar.

Resim 2.10:Dikiş iğnesi

Makas (kumaş ve nakış makası): Nakışta ve dikişte makasın önemi büyüktür.Kaliteli makaslar, su verilmiş çelikten yapılmış olup üzeri cilalıdır. Kullanılacak

tipleri vardır ve malzemeyi (kumaş, dantel, iplik, vs.) kesmek

Resim 2.12: Nakış makası

raş: Çizim yapımında kullanılan çeşitli numaralarda olankalemler desen çiziminde kullanılır.

Ölçüm yapmada kullanılır. Tahta veya plastikten yapılmıştır.

Resim 2.14: Cetvel

Dikiş iğnesi çelikten yapılmış, delikli ve bu deliktenoplu iğne ise

Nakışta ve dikişte makasın önemi büyüktür.ır. Kullanılacak

vardır ve malzemeyi (kumaş, dantel, iplik, vs.) kesmek

Çizim yapımında kullanılan çeşitli numaralarda olan

Ölçüm yapmada kullanılır. Tahta veya plastikten yapılmıştır.

14

Ürün seçip uygun malzemeleri belirleyiniz.


Ürüne uygun kumaş seçiniz. Kullanım alanını göz önündebulundurunuz.

Ürüne ve kumaşa uygun iplikbelirleyiniz.

Kullandığınız kumaşa uygun seçimyapınız.

Yardımcı malzeme seçiniz(süslemeyapmak için).

Kullanım yerini dikkate alınız.


15


1. ( ) Nakış makinesi, kasnaksız makine nakışlarında kullanılmaz.

2. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında yapılacak ürün özelliğine ve kullanılacakyere göre sık ve seyrek dokunuşlu bütün kumaşlar üzerine uygulanabilir

3. ( ) Kumaşın kenarına dikilen dantele kenar danteli denir.

4. ( ) Harç sık dokunuşlu, süslü, işlenmiş yüzeyi ile kumaş yüzeyinde işlemyapılan süsleme malzemesidir.

5. ( ) İki kumaşı birleştirmek için kullanılan metal, plastik, seyrek ve sık dişli

malzeme fermuar denir.

6. ( ) Elyaf, kasnaksız makine nakışlarında kullanılmaz.

7. ( ) Toplu iğne delikli olup sadece iki malzemeyi (kumaş, dantel vs.)

tutturmaya yarar.

8. ( ) Makas kumaş ve iplik kesmeye yarayan araçtır.

DEĞERLENDİRME



16

Tekniğe ve ölçüye uygun olarak kumaşı işlemeye hazırlayabileceksiniz.

Kasnaksız makine nakışı yapımında kullanılan germe araçlarını araştırınız.

3. KUMAŞI İŞLEMEYE HAZIRLAMA

3.1. Ölçü Oran

Yapılacak ürünün ölçüsü zevke ve kullanılacak yere göre ayarlanabilir. Modeli vetasarımı belli olan ürüne uygun kumaşı keserken;

Düz boy ipliğine dikkat ederek ölçüye uygun iplik çekiniz. Çektiğiniz iplikten kumaşınızı kesiniz. Kestiğiniz kumaşı ütüleyiniz.

3.2. Kasnaksız Makine Nakışlarında Kumaşı Germe

Kasnaksız makine nakışlarında germe işlemi sadece ince ve seyrek dokunuşlukumaşlarda uygulanır. İşleme çeşidine göre kumaşın altına kâğıt dikerek germe işlemiyapılır. Gerilmeden yapılan işlemelerde ince kumaş büzme yapar, nakışın kalitesini vedeğerini düşürür.

3.2.1. Kumaşı Germenin Önemi

Gerilen kumaş üzerinde nakış daha düzgün işlenir. Gerilen kumaş, işlemenin kolaylıkla ve süratli işlenmesini sağlar. İşlemeden çıkan ürün daha kaliteli ve düzgün görünür.


AMAÇ

ARAŞTIRMA

17

3.2.1.1. Kumaşı Kâğıt ile Germe

Kullanılan araç ve gereçler:Parşömen kâğıdıÜrün kumaşıNakış malzemesi (dikiş iğnesi, iplik, makas, toplu iğne, vs.)

18

Kumaşı işlemeye hazırlayınız.


Kumaş hesabı yapınız. Yapacağınız ürünün ölçüsünü alırken

dikkat ediniz.

Kumaşı istenilen ölçüye göre kesiniz.

Kumaşı keserken eğri kesmemeyedikkat ediniz. Kumaşınız iplik çekmeyeelverişli ise ölçülerinize göre iplikçekiniz.

Kumaşın kenar sürfilesini yapınız. Kumaşın atmamasına dikkat ediniz.

Kumaşın orta teyelini alınız. Orta teyeli alırken kumaşın ortasını

kaydırmamaya dikkat ediniz.

Kumaşı geriniz. Düz boy ipliğine dikkat ediniz.

Kâğıdı iki kat kesiniz. Kâğıdı işlenecek motifi içine alacak

şekilde kesiniz.

Kumaşı kâğıdın üzerine yerleştiriniz. Tekniğe ve ürüne uygun olarak kumaşı

en ve boy ipliklerine dikkat ederekyerleştiriniz.

Desenin kenarlarından toplu veya dikişiğnesi ile tutturunuz.

Çelik iğne kullanınız.

İşlem yapılacak alanın dışından teyelalınız.

Detaylı bilgi için İşlemeye Hazırlıkmodülüne bakınız.


19


1. ( ) Yapılacak ürünün ölçüsü zevke ve kullanılacak yere göre yapılır.

2. ( ) Kumaş keserken iplik çekmek gerekmez.

3. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında germe işlemi sadece ince ve seyrek dokunuşlu

kumaşlarda uygulanır.

4. ( ) İşleme çeşidine göre kumaşın altına kâğıt dikerek germe işlemi yapılır.

5. ( ) İnce kumaşlar gerilme işlemi yapılmasa büzme yapmaz.

6. ( ) Germe yapılan işleme ürün daha kaliteli ve düzgün görünür.

7. ( ) Kumaş hesabı yapmak önemli değildir.

8. ( ) Çelik toplu ve dikiş iğnesini kullanmak gerekir.

DEĞERLENDİRME



20

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun çalışma ortamı hazırlayarakmakinede kasnaksız işleme tekniklerini yapabileceksiniz.

Makinede kasnaksız işleme tekniklerini araştırınız.

4. MAKİNEDE KASNAKSIZ YAPILANİŞLEME TEKNİKLERİNİ UYGULAMA

4.1. Kasnaksız Olarak Yapılan İşlemeler

Kasnaksız makine nakışlarında çeşitli teknikler kullanılmaktadır.

4.1.1. Zikzak

Verev dikiş görüntüsünde olan, bu teknik ile sürfile, birleştirme, yama, dekoratifsüsler, lastik dikme, ince ve kalın sarma, aplike, ajur gibi işlemler yapılabilir.

Resim 4.1: Zikzak


AMAÇ

ARAŞTIRMA

Zikzak dikiş yapınız.

İşlem Basamakları

Makineyi çalışmaya uygun yereyerleştiriniz.

Makineyi işlemeye hazırlayınız.

Üst ipliği takınız.

Kumaşın kenarını katlayınız.

Kumaşı baskı ayağının altınayerleştiriniz.

İğneyi batırıp çıkartarak alt ipliği üstealınız.

Makineyi çalıştırınız.

Düz bir şekilde kumaşı makineyeveriniz.

İşleme devam ediniz.

İşlem tamamlanınca ipliklerisağlamlaştırıp kesiniz.

Resim4. 2: Zikzak çeşitleri


21

Öneriler

Makineyi çalışmaya uygun yere Makineyi ışık arkadan gelecek şekildeyerleştiriniz.

1 numaralı disk veya plaka takınız.

11 numara makine iğnesi takınız.

Zikzak ayağını takınız.

Dikiş ayar kolunu12’ye getiriniz.

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız(5numara geniş,1numara da dereceazalır).

Süsleme amacı ile yapılacak ise farklırenk iplik kullanılabilir.

Tek kat yapılabildiği gibi iki kat kumaşada uygulanabilir.

Kumaşı baskı ayağının altına Kumaşın yüzünden çalışınız.

ıkartarak alt ipliği üste İş güvenliğine dikkat ediniz.

Çalışırken doğru oturunuz.

Düz bir şekilde kumaşı makineye Makine iğnesi sağa sola hareket ederekzikzak dikiş oluşur.

Atölyeye ait araç ve gereç vemalzemelerin kullanımına özengösteriniz.

İşlem tamamlanınca iplikleri Bilgisayarlı makine kullanılıyorsa

ayarlama işlemi makinenin üzerindekiayar düğmeleri ile yapılır.

NOT: Makinenin dikiş ayar koluyukarı doğru kaldırıldıkça zikzak sıklaşır.20’ nin üzerindeki çizgiye yaklaştıkçasarma şeklini alır.

Zikzak ayar düğmesi 5 numarada engeniş zikzağı yapar. 1 numaraya kadarderece derece daralır ve 0’da normal dikişiyapar.


Makineyi ışık arkadan gelecek şekilde

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız(5numara geniş,1numara da derece

Süsleme amacı ile yapılacak ise farklı

Tek kat yapılabildiği gibi iki kat kumaşa

Makine iğnesi sağa sola hareket ederek

ve gereç vemalzemelerin kullanımına özen

Bilgisayarlı makine kullanılıyorsaayarlama işlemi makinenin üzerindeki

ikiş ayar koluyukarı doğru kaldırıldıkça zikzak sıklaşır.20’ nin üzerindeki çizgiye yaklaştıkça

Zikzak ayar düğmesi 5 numarada engeniş zikzağı yapar. 1 numaraya kadarderece derece daralır ve 0’da normal dikişi

22

4.1.2. Sürfile

Nakış yapılacak ürün parçalarının, kumaş kenarçıkmaması için yapılan bir işlemdir.

23

Nakış yapılacak ürün parçalarının, kumaş kenarı dokuma ipliklerinin işleme esnasın

Resim 4.3: Sürfile

uma ipliklerinin işleme esnasında

24

Sürfile yapınız.



Işık arkadan gelecek şekildeayarlanmalıdır.

Makineyi işlemeye hazırlayınız. 1 numaralı disk veya plaka takınız.


Zikzak ayağını takınız.

Dikiş ayar kolunu12’ye getiriniz.

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız (5numara geniş,1numara da derece azalır).

Üst ipliği takınız. Kumaşın renginde olmasına dikkatediniz.


Tek kat yapılabildiği gibi iki kat kumaşada uygulanabilir.


Dikkatli olunuz.

Makineyi çalıştırınız. İş disiplinine sahip olmalısınız.


İğnenin kumaşın soluna batmasına vediğer kenarına sağa boşa batmasınadikkat ediniz.


Makineyi kullanırken baskı ayağınınaltında çok çekmemelisiniz.


4.1.3. İnce ve Kalın Sarma

Bu teknik desen çalışması, dantel ve fistoların tutturulmasında kullanılır. Aplike,marka, ilik yapılabildiği gibi kenar temizleme tekniği olarak da kullanılmaktadır.kalın sarmanın sıklığı ve seyrekliği isteğe, kumaşa ve işleme özelliğine göre ayarlanır.

25

Bu teknik desen çalışması, dantel ve fistoların tutturulmasında kullanılır. Aplike,marka, ilik yapılabildiği gibi kenar temizleme tekniği olarak da kullanılmaktadır. İnce vekalın sarmanın sıklığı ve seyrekliği isteğe, kumaşa ve işleme özelliğine göre ayarlanır.

Resim 4.4: Sarma

Bu teknik desen çalışması, dantel ve fistoların tutturulmasında kullanılır. Aplike,İnce ve

26

Sarma yapınız.



Işık arkadan gelecek şekilde olmalı


1 numaralı disk veya plaka takınız.


Zikzak baskı ayağını takınız.

Dikiş ayar kolunu 20 veya üzeringetiriniz.

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız (5numara geniş, 1numara da dereceazalır).


İnce kumaşların altına kâğıt koyarakçalışınız.


Sarma kalınlığını isteğe göreayarlayabilirsiniz.

Makineyi çalıştırınız. Sarmanın altından iplik yürütülecekse

ilik ayağı takılarak çalışılır.


Kumaşı çok fazla çekmeyiniz.

Alta koyduğunuz kâğıdı çıkartınız.


4.1.4. Çeşitli Susmalar

Bu teknik yatak takımlarında, çay ve sofra takımlarısüslemede kullanıldığı gibi yardımcı iğne tekniği

Resim 4.5: Çeşitli susmalar

27

, çay ve sofra takımlarında, örtülerde, giyim ve dekoratifkullanıldığı gibi yardımcı iğne tekniği olarak da kullanılır.

Resim 4.5: Çeşitli susmalar

oratif

Susmalar yapınız.

İşlem Basamakları



Üst iplik takınız.







Resim 4


28

Öneriler

Makineyi çalışmaya uygun yere Işık arkadan gelmelidir.

İstediğiniz disk veya plaka takınız.



Dikiş ayar kolunu 20 veya üzerinegetiriniz.

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız (35numara arasında ayarlayınız).

Renkli iplikler kullanabilirsiniz.

Kumaşı baskı ayağının altına İnce kumaşların altına kâğıt koyarakçalışınız.

İğneyi batırıp çıkartarak alt ipliği üste Diskin veya plakanın üzerinde desenoluşur.

İki disk veya plaka üst üste konularakdeğişik desenler uygulanabilir.

Düz bir şekilde kumaşı makineye Zamanı etkili kullanınız.


İşlem tamamlanınca iplikleri Temiz ve düzenli çalışınız.

Resim 4.6: Giyim süslemesi


Dikiş ayar kolunu 20 veya üzerine

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız (3-

İnce kumaşların altına kâğıt koyarak

Diskin veya plakanın üzerinde desen

sk veya plaka üst üste konularak

4.1.5. Çift İğne ile Susma

Dekoratif süsleme amacıyla yapılır. Makineye çift ucu olan iğne ve iki iplik takılarakçalışıldığı için bu ismi almıştır. Zevkli, gösterişli ve kolaydır. Çeşitli örtülerde, giyim, bohça,peçete, yatak takımları, sofra takımları gibi ürünlerin süslenmesinde uygulanır.

Resim 4. 7: Çift İğne çalışması

29

Dekoratif süsleme amacıyla yapılır. Makineye çift ucu olan iğne ve iki iplik takılarakçalışıldığı için bu ismi almıştır. Zevkli, gösterişli ve kolaydır. Çeşitli örtülerde, giyim, bohça,

takımları, sofra takımları gibi ürünlerin süslenmesinde uygulanır.

alışması Resim4.8: Çift İğne örneği

Dekoratif süsleme amacıyla yapılır. Makineye çift ucu olan iğne ve iki iplik takılarakçalışıldığı için bu ismi almıştır. Zevkli, gösterişli ve kolaydır. Çeşitli örtülerde, giyim, bohça,

Çift iğne ile susma yapınız.

İşlem Basamakları Makineyi çalışmaya uygun yere

yerleştiriniz.







Alta koyduğunuz kâğıdı çıkartınız. İşlem tamamlanınca iplikleri

sağlamlaştırıp kesiniz.


30

ÖnerilerMakineyi çalışmaya uygun yere

Işık arkadan gelmelidir.

İstediğiniz disk veya plakayı takınız. Çift iğneyi takınız(düz tarafı arkaya

gelecek şekilde iğne yuvasınayerleştiriniz).

Zikzak baskı ayağını takınız. Dikiş ayar kolunu 20 veya üzerine

getiriniz. Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız (2

3numara arasında ayarlayınız).

İki ipliği birleştirerek tek iplik gibitakınız, iğneye iki ipliği ayrı geçiriniz.İki renk iplik kullanabilirsiniz.

Resim 4.9: Çift iğne ile susma yapımı

Kumaşı baskı ayağının altına İnce kumaşların altına kâğıt koyarakçalışınız.

İğneyi batırıp çıkartarak alt ipliği üste

Makineyi hafif çalıştırınız. Çok uzun süre çalışmak iğnenin

ısınmasına sebep olur, ara sırasoğumasını bekleyiniz.

İğnenin kayganlığını ve soğumasınısağlamak için kuru sabun sürebilirsiniz.

Düz bir şekilde kumaşı makineye İğne çok ince olduğu için dikkatlikullanınız.

tınız.İşlem tamamlanınca iplikleri


Çift iğneyi takınız(düz tarafı arkayagelecek şekilde iğne yuvasına

Dikiş ayar kolunu 20 veya üzerine

Zikzak ayar düğmesini ayarlayınız (2-

İki ipliği birleştirerek tek iplik gibitakınız, iğneye iki ipliği ayrı geçiriniz.

İnce kumaşların altına kâğıt koyarak

ğneninısınmasına sebep olur, ara sıra

İğnenin kayganlığını ve soğumasınısağlamak için kuru sabun sürebilirsiniz.İğne çok ince olduğu için dikkatli

4.1.6. Nervür

Bir veya iki milimetre genişliğinde ince kırma veya pililerdir. Nakışta dekoratifsüsleme amacıyla kullanılmaktadır. Makinede çift iğne ve nervür ayağı takılarak uygulanır.Makinedeki alt ve üst iplik ayarları hafif sıkılırsa daha iyi sonuç alınır. Çeşitli örtülerde,yatak takımlarında, giyim ürünlerinde uygulanabilir.

Resim 4.10: Nervür çalışması

31

Bir veya iki milimetre genişliğinde ince kırma veya pililerdir. Nakışta dekoratifsüsleme amacıyla kullanılmaktadır. Makinede çift iğne ve nervür ayağı takılarak uygulanır.

kinedeki alt ve üst iplik ayarları hafif sıkılırsa daha iyi sonuç alınır. Çeşitli örtülerde,yatak takımlarında, giyim ürünlerinde uygulanabilir.

Resim 4.10: Nervür çalışması

Bir veya iki milimetre genişliğinde ince kırma veya pililerdir. Nakışta dekoratifsüsleme amacıyla kullanılmaktadır. Makinede çift iğne ve nervür ayağı takılarak uygulanır.

kinedeki alt ve üst iplik ayarları hafif sıkılırsa daha iyi sonuç alınır. Çeşitli örtülerde,

32

Nervür yapınız.





Kapitone disk veya plaka takılmaz.

Çift iğneyi takınız (düz tarafı arkayagelecek şekilde iğne yuvasınayerleştiriniz).

Nervür genişliğine göre baskı ayağınıtakınız.

Dikiş ayar kolunu 12’ye getiriniz.

Zikzak ayar düğmesini dikiş ayarına 0’agetiriniz.


İki ipliği birleştirerek tek iplik gibitakınız, iğneye iki ipliği ayrı geçiriniz.

Alt üst iplikler hafif sıkı tutulursa dahanet olur.

Nervür yapılacak yerleri işaretleyiniz.

Nervür sayısına göre kumaş miktarınıayarlayınız.

İplik çekerek teyel yaparakhazırlayabilirsiniz.





İki sıra düz dikiş yapılırken iki dikişarası sıkı olduğu için kumaşı kabartaraknervür gibi görünecektir.



Resim4.11: Nervür

33

Resim4.12: Nervür

34

4.1.7. Kapitone

Kumaşın altına elyaf (dolgu malzemesi) yerleştirerek çeşitli dikiş teknikleri ileyüzeyinin süslenmesidir. Kumaş, elyaf ve astarlık kumaşının bir araya getirilmesi ileuygulanır. Yatak örtüsü, bebek battaniyesi, giyim ve dekoratif süslemelerde kullanılır.Kapitone düz dikiş, zikzak dikiş veya plakalardaki şekillerden herhangi biri ile yapılabilir.

Resim4.13: Kapitone

35

Kapitone çalışınız.





Kapitone, susma tekniklerinden biri ileyapılacaksa disk veya plaka takınız.


Zikzak veya baskı ayağı takınız.

Dikiş ayar kolunu 12’ ye getiriniz.

Zikzak ayar düğmesini dikiş ayarına 0veya susma tekniği için zikzak ayardüğmesini 2-5 numara arasında getiriniz.

Kumaşı ve astarlık kumaşı ütüleyiniz. Elyafın altına astarlık kumaş koymadan

yapılabilir.

Kapitone yapılacak yerin kalıbınıparşömen kâğıdına çıkarınız.

Kapitone desenini parşömen kâğıdınaçiziniz.

Serbest şekillerde de kapitone olabilir.

Kumaşın üzerine kâğıda çizilen deseniyerleştiriniz.

Kâğıdın ve kumaşın yüzü masayadeğecek şekilde yerleştiriniz.

Elyafı veya süngeri üzerine yerleştiriniz. Dolgu maddesini (elyaf, sünger vb.)

kapitone yapılacak ürüne göre seçiniz.

Astarlık kumaşını elyafın üzerineyerleştiriniz.

Astarlık kumaşı esas kumaşla en boyiplikleri üst üste gelecek şekilde elyafınüzerine yerleştiriniz.

Elyafın altına kâğıt konularak dakapitone işlemi yapılır.

Kapitoneden sonra kâğıt yırtılaraktemizlenir.

Astarlık sonra geçirilebilir.

Kapitone ayağını takınız.

Birbirine teyellenmiş olan kumaş, astarve elyafı baskı ayağının altınayerleştiriniz.

İş güvenliğine dikkat ediniz.




Desen çizgilerinden makineyi çekiniz.

İşlem tamamlanınca kâğıdı ve teyellerisökünüz.


Resim 4.15: Serbest kapitone

36

Temiz ve düzenli çalışınız.

Düz bir şekilde kumaşı makineye Dikiş ayarı biraz seyrek olursa rahatçekilir.

Desen çizgilerinden makineyi çekiniz.

Muntazam olması için kapitone ayağınıbir önceki çizgiye getirerek çalışınız.

Resim 4.14: Kapitone çalışması

İşlem tamamlanınca kâğıdı ve teyelleri

İşlem tamamlanınca iplikleri

Resim 4.15: Serbest kapitone

Dikiş ayarı biraz seyrek olursa rahat

Muntazam olması için kapitone ayağını

4.1.8. Dantel ve Fisto Dikme

Danteli kumaşın kenarına tutturulmadan önce kumaşın kenarı da temizlenebilidantelini kumaşın üzerine yerleştirip iki kenarından zikzak ile tutturulup altı kesilebilir(Resim 4.16). Bu tutturma işlemi ince sarma ile de yapılabilir. Dantel yerine fisto veyauygun başka bir malzeme de kullanılabilir.

Resim

Resim

37

Danteli kumaşın kenarına tutturulmadan önce kumaşın kenarı da temizlenebilir. Aradantelini kumaşın üzerine yerleştirip iki kenarından zikzak ile tutturulup altı kesilebilir

). Bu tutturma işlemi ince sarma ile de yapılabilir. Dantel yerine fisto veyauygun başka bir malzeme de kullanılabilir.

Resim 4.16: Ara danteli dikimi

4.17: Kenar danteli dikimi

r. Aradantelini kumaşın üzerine yerleştirip iki kenarından zikzak ile tutturulup altı kesilebilir

). Bu tutturma işlemi ince sarma ile de yapılabilir. Dantel yerine fisto veya

38

Dantel dikiniz.


Çalışma ortamını ve makineyihazırlayınız.

Makinenizi ışık arkadan ve soldangelecek şekilde uygun konuma getiriniz.

Kullanılan araç ve gereçleri hazırlayınız.

Makine,1 numaralı disk,1 adet 50numara koton nakış makarası,11 numaramakine iğnesi, kumaş, dantel veya fisto,dikiş malzemeleri, parşömen veya tela

Makineyi tekniğe uygun hazırlayınız.


1 numaralı diski takınız.


Zikzak ayar düğmesini, yapılacak işinözelliğine göre 2,3 ile 4 arasındaayarlayınız.

İpinizi makineye takınız.

Kumaşın kenarını tersine doğru 0,5 veya1 cm’ den katlayınız.

Katladığınız yeri ütüleyiniz.

Katlanan kenarın yüzüne, danteli veyafistoyu teyelleyiniz.

Dantel veya fistoyu dikkatli yerleştiripteyelleyiniz.

Kumaşın altına tela veya kâğıt koyunuz. Temiz ve düzenli çalışınız.

Alt ipliği üste alınız.

Kumaşı baskı ayağının altına yerleştiripbaskı ayağını indiriniz.

Makinenizi hareket ettirip zikzak dikişile dantel veya fistoyu kumaşatutturunuz.

Danteli veya fistoyu kumaşa büzmedenönce iğneleyiniz daha sonra teyelleyiniz.

Aynı zamanda dantel kumaşın ortasınakonulup iki kenarından zikzak dikiş iletutturulup altı kesilebilir. Bu işlemi,ince sarma ile de yapılabilirsiniz.

İşlem sona erince tela veya kâğıdı yırtıptemizleyiniz. İplikleri alta geçiripsağlamlaştırınız fazlasını kesiniz.

Temizliğine ve sağlamlaştırmasına özengösteriniz.


39

4.1.9. Kenar Kıvırma

Yapılan ürünlerin kenarlarının temiz ve düzgün görünümde olması için kıvırma işlemiyapılır.

Resim4.18: Kenar kıvırma

40

Kenar kıvırma işlemi yapınız.





Zikzak dikişe ayarlanmış makine

1 numaralı disk

1 adet 50 numara koton nakış makarasıveya kullanılacak kumaşa uygun dikişipliği

14 numara makine iğnesi

Kenarı kıvrılacak kumaş

Kenar kıvırma baskı ayağı


Kenar kıvırma baskı ayağını takınız.



Zikzak ayar düğmesini, yapılacak işinözelliğine göre 2,3 ile 4 arasındaayarlayınız.

Kumaşınızı hazırlayınız.

Kenar kıvırma baskı ayağını yerinetakınız.

Baskı ayağını düzgün takınız.

Kenarı kıvrılacak kumaşı, baskıayağının altına yerleştiriniz.

Kıvrılacak olan kenar sağda, fazla olankumaş kısmı solda kalsın.

Kıvrılacak olan, kumaşın kenar kısmınısola doğru bükerek kıvırma ayağınınkıvrıntısı arasına yerleştiriniz.

Kumaşı dikkatli ve düzgün bir şekildebaskı ayağının kıvrıntısına yerleştiriniz.

İğneyi kumaşa batırınız.

Makineyi çalıştırıp dikiş yapmayadevam ediniz.

Kumaşı kaydırmadan işlemi yapınız.


41

4.1.10. Düğme Dikme

Kullanım alanlarına göre çeşitli ebatlarda makinede düğme dikilerek kullanıma hazırhâle getirilebilir.

Resim 4.19: Düğme dikimi

42

Düğme dikiniz.





Zikzak dikişe ayarlanmış makine 1 numaralı disk 1 adet 50 numara koton nakış makarası

veya kullanılacak kumaşa uygun dikişipliği

14 numara makine iğnesi Kenarı kıvrılacak kumaş Düğme baskı ayağı


Kenar kıvırma baskı ayağını takınız. 1 numaralı diski takınız. Dikiş ayar kolunu 20’ye getiriniz. Zikzak ayar düğmesini, yapılacak işin

özelliğine göre 2,3 ile 4 arasındaayarlayınız.

Dişlileri düşürünüz.


Kumaşı ve dikilecek olan düğmeyi üstüste koyarak baskı ayağının altınayerleştiriniz.

Dikkatli yerleştiriniz.

Alt ipliği üste alınız. Aynı yere batarakipliğinizi sabitleştiriniz.

Çalışırken düzgün oturunuz. Zikzak ayar kolu 20’nin üzerindeki

çizgide olsun. İğneyi düğmenin deliğine batırınız. Elinize dikkat ediniz. Zikzak genişliğini düğmenin deliklerinin

genişliğine göre ayarlayınız. Çalışırken dikkatli olunuz.

Düğmenin deliklerine batarak işlemitamamlayınız.

Çalışırken dikkatli olunuz.

İğneyi 2-3 defa aynı yere batırarak ipliğisağlamlaştırınız.

Düğme 4 delikli ise aynı işlemi diğerdeliklere de uygulayınız.

Kumaşı baskı ayağının altındançıkarınız.


Alt ve üst ipliklerini sağlamlaştırınız vesağlamlaştırdığınız iplikleri kesiniz.



43

4.1.11. İlik Açma

Düğme ebatına göre makinede ilik açılır.

Resim4.20: İlik açma

44

İlik açınız.






1 numaralı disk



İlik açılacak kumaş

İlik baskı ayağı


İlik baskı ayağını takınız.



Zikzak ayar düğmesini, iliğin boyunaoranlı olarak 2, 3 ile 4 arasındaayarlayınız.


Alt ipliği üste alınız.

Makineyi ince sarmaya ayarlayınız.

Zikzak ayar düğmesini 2’nin üzerinegetiriniz.

Kumaş üzerinde ilik yerini belirleyiniz. Yerini dikkat ederek belirleyiniz.

İğneyi sağa sola hareket ettiren mandalısola çeviriniz.

İlik yerinin üst ucunu baskı ayağınınaltına yerleştiriniz.

Dikkat ederek yerleştiriniz.

Baskı ayağını indiriniz. Zamanı verimli kullanınız.

Belirlediğiniz yere batırarak makineyiçalıştırınız.

Makineyi dikkatli çalıştırınız.

İlik boyunca ince sarma yapınız. Birinci kenarı sarınız.

Birinci kenarın sonunda makine iğnesini İğneyi, kumaş üzerinde doğru yerde


45

sağ tarafta kumaşa batmış olarakbırakınız.

bırakınız.

Baskı ayağını kaldırınız. Baskı ayağını dikkatli kaldırınız.

Kumaşı çeviriniz. İkinci kenarı sarmak üzere

Baskı ayağını indiriniz.

Makineyi çalıştırarak iğneyi sol tarafageçiriniz.

İğne yukarıda iken zikzak ayardüğmesini 4’e getiriniz.

İğnenin yukarıda olmasına dikkat ediniz.

Yapılan sarma genişliğinin iki katıolacak.

4-5 defa zikzak yaparak biriti yapınız. Zamanı etkin kullanınız.

Zikzak düğmesini tekrar 2’ye getiriniz. İğnenin yukarıda olmasına dikkat ediniz.

Birinci kenardaki gibi ikinci kenarı daince sarma yapınız.

Makine iğnesini sağa alınız.

Birinci biriti yaptığınız şekilde, ikincibiriti yapınız.

Aynı yere 2-3 defa batarak ipliğipekiştiriniz.

Dişlileri düşürmeyi ve zikzak düğmesini0‘a getirmeyi unutmayınız.

Kumaşı makineden çıkarınız.

İpliklerini sağlamlaştırıp kesiniz.

Küçük düz uçlu bir makas ile yapmışolduğunuz iliğin ortasını kesiniz.

Dikkatli kesiniz.

46

4.1.12. Lastik Dikme

Makinede lastik dikerek esneklik sağlanabilir.

Resim 4.21: Lastik dikme

47

Lastik dikiniz.






2 numaralı disk



Kumaş ve lastik

Zikzak baskı ayağı


İlik baskı ayağını takınız.



Zikzak ayar düğmesi, yapılacak işinözelliğine göre 2,3 ile 4 arasında değişir.

Kumaşınızı hazırlayınız. Kumaşın lastik dikilecek olan kenarını 1

cm’den tersine doğru ütüleyerekkatlayınız.

Üzerine 1 cm enindeki yassı lastiğinucunu koyarak baskı ayağının altınayerleştiriniz.

Lastiğin eni yapılacak yere göredeğişebilir.

İğneyi, lastik ve kumaşın sol kenarınabatırınız.

Dikkatli batırınız.

Sağ el ile kumaşın düzgünlüğünüsağlayıp sol el ile lastiği biraz gerginolarak tutunuz.

Dikkatli tutunuz.

Makineyi çalıştırınız. Dikkatli çalıştırınız.

Lastiği gergin tutarak zikzak hareketinelastiğin sonuna kadar devam ediniz.

Lastiği gergin tutunuz.

Kumaşı makineden çıkarıp ipliklerinisağlamlaştırıp kesiniz.

İplikleri dikkatli temizleyiniz.


48

4.1.13. Fermuar Dikme

Kullanım yerine göre boy ve renk seçilen fermuarlar makinede dikilir.

Resim 4. 22: Fermuar dikme

49

Fermuar dikiniz.





Dikişe ayarlanmış makine

1 numaralı disk



Fermuar dikilecek kumaş ve fermuar

Fermuar baskı ayağı


Baskı ayağını takınız.


Dikiş ayar kolunu 12 ye getiriniz.


Fermuar baskı ayağını yerine takınız. Baskı ayağını düzgün takınız.

Kumaşı baskı ayağının altına dikkatliyerleştiriniz.

Kestiğiniz parçaları 1 cm’den kıvırıpütüleyiniz.

Kumaşı dikkatli ve düzgün bir şekildebaskı ayağının kıvrıntısına yerleştiriniz.

Ütülediğiniz iki parçayı fermuarınuzunluğu kadar boşluk bırakıp dikiniz.

Örneğin fermuar 25 cm ise 25 cmbırakıp geri kalan yeri kıvrılan kısımlarıüst üste koyup dikiyoruz.

Fermuarı, boşluk bıraktığınız kumaşıntersine yerleştiriniz.

Kumaşı kaydırmadan işlemi yapınız.

Kıvırma payı fermuarın üstüne gelecekşekilde olsun.

Kumaşın 1. kenarını 1 mm’den fermuarile birlikte teyelleyiniz.

Fermuarın açık olan kısım kumaşınucunda olacak.


Kumaşın 2. kenarını da 1-1,5 cm’denteyelleyiniz.

Teyellediğiniz yerleri makinede net birşekilde dikiş yapınız.


50

Şekil 4. 22: Fermuar çalışması

1,5 cm’den

Şekil 4. 23: Fermuar dikimi

Teyellediğiniz yerleri makinede net bir


51


1. ( ) Zikzak dikiş, sürfile, kapitone, kenar kıvırma, nervür, zikzak dikiş makinesi ileyapılan uygulamalardandır.

2. ( ) Dantel, fisto, harç, sutaşı, fermuar, düğme, kasnaksız makine nakışlarındakullanılan malzemelerden değildir.

3. ( ) Kasnaksız makine nakışın da kumaş kasnak ile gerilir.

4. ( ) Makinede yapılan nakışlar kullanışlı ve ekonomik olduğundan günlükhayatta kullandığımız eşyalar üzerine rahatlıkla uygulayabiliriz

5. ( ) Kullanım alanlarına göre çeşitli ebatlarda makinede düğme dikilerekkullanıma hazır hâle getirilebilir.

6. ( ) Makinenizi atölyenin herhangi bir yere yerleştiriniz.

7. ( ) Makinede lastik dikerek esneklik sağlanabilir.

8. ( ) Kıvırma payı fermuarın üstüne gelmelidir.

DEĞERLENDİRME



52

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun çalışma ortamı hazırlayaraktekniğe uygun kenar temizleme yapabileceksiniz.

Çeşitli kaynaklardan kenar temizleme teknikleri ile ilgili bilgi toplayınız.

Kenar temizleme teknikleri uygulanmış ürünleri sınıfa getiriniz ve

arkadaşlarınızla bu bilgileri paylaşınız.

5. KASNAKSIZ MAKİNE NAKIŞLARINDAKULLANILAN KENAR TEMİZLEME

TEKNİKLERİ

5.1. Kenar Temizlemenin Önemi

Kasnaksız makine nakışlarında, ürünlerin kenarlarını temizleme tekniğini uygulamak,temizlik yönünden olduğu kadar görünüş yönünden de önemlidir. Yapılan ürünler ne kadargüzel olursa olsun kenar temizlemesi yapılmadığı zaman göze güzel görünmez.

5.1.1. Kenar Temizleme Tekniğini Seçerken Dikkat Edilecek Noktalar

Ürüne uygun olması Kumaş özelliğine uygun olması Desen özelliğine uygun olması Kullanılacak yere uygun olması Zevke uygun olması

5.2. Kenar Temizleme Çeşitleri

Ürünlerin kenarlarının temiz, estetik ve düzenli görünmesi için çeşitli kenar temizlemeteknikleri uygulanır.

ARAŞTIRMA


AMAÇ

53

5.2.1. Köşe Çevirme


İplik çekilerek düzeltilmiş kumaşınkenarlarından 0,5 cm içeriden iplikçekiniz.

Şekil 5.1: 0.5 cm teyel alma

Katlama payı olarak bitmiş kenarölçüsünün iki katını ilave ederek teyelalınız (0,5cm’den sonra).

Şekil 5.2: Köşe yapılacak yere katlama payı


Kumaşın köşesini, iki kenarını üst üstegetirerek teyelleri çakışacak şekildeüçgen olarak katlayınız.

Katladığınız kenarlara paralel geriyedoğru katlayıp küçük bir üçgenoluşturunuz.

Tırnak izi yapınız.

Tekrar kenarları üst üste getirerek üçgenyapınız.

Kat izi üzerinden minik teyelyapınız(0,5cm kadar).

54

Kumaşın köşesini, iki kenarını üst üstegetirerek teyelleri çakışacak şekilde

Şekil 5.3: Köşeyi üçgen katlama

geriye

Şekil5.4: Köşeyi açık katlama

Tekrar kenarları üst üste getirerek üçgen

Şekil 5.5: Köşeyi üçgen katlama

Teyel için İşlemeye Hazırlıkmodülüne bakınız.

Kumaşın yüzüne çevirerek kontrolediniz.

Düzgün ise geriye çeviriniz.

Teyel üzerinden makine dikişi yapınız.

Makine dikişin den sonra 0,5 cm’denkesiniz (üçgen tarafını)

Dikiş payını ikiye açınız.

Tırnak ütüsü yapınız.

55

Kumaşın yüzüne çevirerek kontrol

Teyel üzerinden makine dikişi yapınız.

Şekil 5.6: Köşeyi ters çevirme

Makine dikişin den sonra 0,5 cm’den

Şekil.5.7: Kumaşın kesimi

Şekil5.8: Dikiş payını açma

56

Köşeyi geriye çevirip iğne ile köşesiniçıkartınız.

İplik çektiğiniz 0,5cm den katlayarakteyel alınız ve ütüleyiniz.

Şekil 5.9: Teyel yapma

57

5.2.2. Oya Yaparak Kenar Temizleme

Oyanın birkaç çeşidi vardır. Örneğin; iğne oyası, mekik oyası, firkete oyası, tığ oyasıvb. Bu oyalar örülüp örtü üzerine dikilebilir veya örtü kenarına doğrudan yapılabilir. Bizburada önceden yapılmış tığ oyasını kumaşa tutturacağız.

Resim 5.1:Tığ oya örneği

58

Tığ oyasını kumaşın kenarına yerleştiriniz.


Köşe yapınız.

Köşe yaparken dikkatli olunuz. Aksitaktirde kumaşı yanlışkesebilirsiniz(Bakınız köşe yaparakkenar temizleme).

Önceden yapılmış tığ oyasını kumaşınkenarına yerleştiriniz.

Tığ oyasının yerine iğne oyası, mekikoyası veya firkete oyası da olabilir.

Teyelleyiniz. Dikkatli teyelleyiniz, kaynakları etkili ve

verimli kullanınız.

Dantel tuttururken uyguladığımız işlembasamaklarını uygulayarak oyanızıkumaşınıza tutturunuz.

Elde çırpma dikişi ile de tutturabilirsiniz,kullandığınız iplik renginin kumaşa veoyaya uygunluğuna dikkat ediniz.

Teyeli sökünüz. Sadece teyeli sökünüz ve sökerken

dikkatli olunuz.

Ütüleyiniz. Ütüyü dikkatli kullanınız ve kumaşı

dikkatli ütüleyiniz.


5.2.3. Hazır Bant ve Harçlarla Kenar Temizleme

Ürünlerin işleme ve kumaş özelliğine çeşitli harç ve bantlar ile kenar temizlemetekniği yapılır.

Resim 5.2: Hazır bant ve harçlarla kenar temizleme

59

e Harçlarla Kenar Temizleme

Ürünlerin işleme ve kumaş özelliğine çeşitli harç ve bantlar ile kenar temizleme

: Hazır bant ve harçlarla kenar temizleme

Ürünlerin işleme ve kumaş özelliğine çeşitli harç ve bantlar ile kenar temizleme

60

Hazır bant ve harçlarla kenar temizleyiniz.


Ürünün kenarını kıvırabilir veyakatlayabilirsiniz. Ya da köşeyapabilirsiniz.

Kumaşı kıvırırken dikkatli olunuz vekıvırdığınız payın eşit olmasına dikkatediniz.

Kıvırdığınız veya katladığınız yerinüzerine hazır bant ya da harcıteyelleyiniz.

Hazır bant veya harcı kumaşın üzerineeşit pay bırakarak dikkatli teyelleyiniz.

Daha sonra makine de tutturunuz(Düzdikiş de olabilir veya ince susmalar ilede yapabilirsiniz. ).

Estetik görünüşe önem veriniz.

Teyeli sökünüz. Teyeli dikkatli bir şekilde sökünüz.

Ütüleyiniz. Tersinden ütü yapınız.


61

5.2.4. Aplike Yaparak Kenar Temizleme

Aplikelik kumaş düz olabileceği gibi desenli bir kumaş da olabilir. Aplikelik kumaşdoğrudan doğruya kumaşın yüzüne yerleştirilir. Desen kumaşa geçirilir. Kenarlara gelendesen çizgilerinin birbirini takip etmesine dikkat edilerek aplikesi yapılır ve kesilir.

Ürünün 2 yada 4 kenarına aplikelik kumaş 2 şekilde geçirilir. Birincisinde bant bütünparçadan hazırlanır. İkinci şekilde 4 ayrı parça hâlinde kesilir ve köşeler dikiş yapılarakbirleştirilir.

Resim 5.3: Aplike yaparak kenar temizleme

62

Aplike yaparak kenar temizleyiniz.


Ürünün kenarına geçirmek üzere 6 cmgenişliğinde ve ürün boyunda aplikelikkumaşı kesiniz (En ve boy ipliklerininaynı olmasına dikkat ederek).

Aplikelik kumaş 6 cm olabilir veya sizinistediğiniz ölçüde de olabilir. Bunuürünün büyüklüğüne ve kullanacağızyere göre ayarlayabilirsiniz. Kumaşıkeserken düz boy ipliğine göre kesiniz.

Ürünün kenarına ve ters tarafına bukumaşı yerleştiriniz.

Dikkatli bir şekilde yerleştiriniz.

Kenarından içeriye doğru 0,5 cm’denkumaşı ve aplikelik kumaşı makinededikiş yapınız (Kumaşın tersinden).

Makinede kumaşı kaydırmadan dikkatliçekiniz, kaynakları etkili ve verimlikullanınız.

Çektikten sonra aplikelik kumaşı yüzüneçeviriniz.

İşi zamanında bitiriniz.

Kumaşın kenarından (makineli kenar)1,5 cm’den teyel yapınız.

Dikkatli ve kumaşı kaydırmadanteyelleyiniz.



Aplikelik kumaşın üstüne aplikedesenini çiziniz.

Deseni dikkatli çiziniz (bakınız desengeçirme tekniklerine).

Çizilen desenin üzerine makinede dikişyapınız (Makinede sarmada yapılabilir.).

Desenin tam üzerinden kaydırmadanmakinesini çekiniz.

Dikişin dışında kalan fazlalıkları kesiniz. Kesme işlemini, dikişe ve elinize dikkat

ederek yapınız.

Kumaşı tersinden ütüleyiniz. Ütüyü dikkatli kullanınız ve kumaşı



63

5.2.5. Makine Nakışı Yaparak Kenar Temizleme

Makine nakışı ile kenar temizleme tekniği 2 şekilde yapılır. 1’inci şekilde kumaşınkenarına makinede doğrudan susma, sarma, fisto veya şekilli zikzaklar yapılır. Kenardakifazla kumaşlar kesilir.

2.inci şekilde kumaşın kenarı kıvrılıp teyellenir. Üzerine makinede şekilli zikzaklaryapılır. Biz şimdi 1 inci şekildeki gibi yapacağız.

Resim 5.4: Makine nakışı yaparak kenar temizleme (sarma yaparak)

64

Makine nakışı yaparak kenar temizleyiniz.


Kumaşın ipliklerini çekip hazırlayınız. Kumaşın düz boy ipliğine dikkat ederek,

ipliğini çekiniz.

Makineyi zikzak dikişe ayarlayınız.İstediğiniz desenin diskini veyaplakasını makineye takınız.

Makineyi dikkatli hazırlayınız (Bakınızmakinede zikzak dikiş yapma öğrenmefaaliyetine).

Kumaşı makinenin baskı ayağının altınayerleştiriniz ve baskı ayağını indiriniz(Gerekirse altına tela koyabilirsiniz.).

Kaynakları etkili ve verimli kullanınız.

Makineyi çalıştırınız ve işlem bitimindebaskı ayağını kaldırıp ürünü makinedençıkarınız.

İşi zamanında bitiriniz.

Alt, üst iplik temizliğini yapınız. Dahasonra susma, sarma veya zikzak dikişinkenarında kalan fazlalıkları kesiniz.

Temizlik yaparken dikkatli olunuz,iplikleri sağlamlaştırırken ve keserkenkumaşı kesmemeye özen gösteriniz.




5.2.6. Püskül Yaparak Kenar Temizleme

Kenar temizleme tekniklerinden biri olan püskül,püsküllerin tutturulması ile yapılır.

Resim 5.5: Püskül yaparak kenar temizleme

65

Püskül Yaparak Kenar Temizleme

Kenar temizleme tekniklerinden biri olan püskül, kumaş kenarına çeşitli büyüklükte

Püskül yaparak kenar temizleme

kumaş kenarına çeşitli büyüklükte

66

Püskül yaparak kenar temizleyiniz.


Püskül boyundan 2 mm fazlamukavvadan dikdörtgen hazırlayınız.

Mukavvanın üzerine, püskülün kalınlığıkadar iplik sarınız.

Püskül boyunu istediğiniz kadaryapabilirsiniz.

Sağlam bir iplikle sarılan iplikleritepeden sıkıca bağlayınız.

Bağlama ipini uzun bırakınız.

Mukavvaya sarılan ipliklerinbağlanmayan tarafından kesiniz.

Püsküller aralıklı veya her tarafınatutturulur.

Mukavvadan çıkarınız.

Bağlanan kısmın 1-1,5 cm aşağıdanipliklerin etrafından sıkıca sarınız.

Bağlama ipinin ucunu tepe içinegizleyiniz.

Tepede bırakılan ipliklerden istediğinizyere tutturunuz.

İşlemeye Hazırlık modülüne bakınız.


67

Resim 5.6:Yastık çalışması

68


1. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında, ürünlerin kenarlarını temizleme tekniği görünüşyönünden de önemlidir.

2. ( ) Kenar temizleme de desen özelliği göz önüne alınmalıdır.

3. ( ) Köşe çevirme kenar temizleme tekniği değildir.

4. ( ) Oyalar örülüp örtü üzerine dikilebilir veya örtü kenarına doğrudanyapılabilir.

5. ( ) Kenar temizleme tekniğinde hazır bant veya harç kullanılır.

6. ( ) Aplikelik kumaş düz olabileceği gibi desenli bir kumaş da olabilir.

7. ( ) Kumaşın kenarına makinede doğrudan susma, sarma, fisto veya şekillizikzaklar yapılır.

8. ( ) Fisto şekilli zikzaklar yapıldıktan sonra kumaşın kesilmesine gerek yoktur.

DEĞERLENDİRME



69

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda, uygun ortamda ürün özelliğine uygunütü yapabileceksiniz.

Ütü yapma ve leke çıkarma tekniklerini araştırınız.

Kasnaksız makine nakışlarında kullanılan malzemelerin ütü ısısına

dayanıklılığını örnek parçalar üzerinde deneyiniz.

Elde ettiğiniz sonucu arkadaşlarınızla paylaşınız.

6. ÜTÜ YAPMA

6.1. Bitmiş Ürünü Ütüleme

Ürünlerin yüzeyini düzelterek göze hoş görünmesini sağlamak için ütü ile yapılanişlemdir.

6.1.1. Ütülemenin Önemi

Ürüne, güzel ve estetik bir görünüm ve dayanıklılık sağlar. Ürünün çabuk kirlenmesiniönler.

6.1.2. Ürünü Ütülemede Kullanılan Araç ve Gereçler

Ütü ( elektrik ütüleri, buharlı ütüler, sanayi ütüleri, pres ütüsü vb.) Ütü masası (Ütü masasının üzeri fazla sert veya yumuşak olmamalı, masanın

üzerine keçe ya da battaniye yerleştirip iki kat Amerikan ile kaplanmalıdır.) Ütü bezi (İnce mermerşahiden yapılır.) Su ve su kabı (Buharlı ütüler için saf su kullanılmalı, kireçlenmeyi önler.) Küvet ( Ütü bezini nemlendirirken kullanılır.) Kola (Sertlik, parlaklık, dayanıklılık sağlar.)


AMAÇ

ARAŞTIRMA

70

6.1.3. Ürün Özelliğine Göre Ütü Yapmak

İpliğin ham maddesinin özelliğine dikkat edilmelidir. Ürünün özelliğine dikkat edilmelidir. İşleme tekniğine dikkat edilmelidir. Üründe kullanılan malzemeye dikkat edilmelidir.

Kumaşın Cinsi Sıcaklık Derecesi Nemlilik

Naylon

Orlon

Perlon

50 -80Derece

Kuru olarak ütülenir.

Viskon (Suni yün)

Gabardin

Reyon

80 -110Derece

Çok hafif nemlendirilerekütülenir.

İpek110 -130Derece

Hafif nemlendirilerekütülenir.

Yün130- 190Derece

Nemli bezle ütülenir.

Pamuk170 190Derece

Hafif nemli olarak ütülenir.

Saf keten190–220Derece

Çok ıslatılarak ütülenir.

Tablo 6.1: Nakış yapımında kullanılan çeşitli kumaşlar, ısıya dayanma dereceleri ve şartları

6.1.4. İşlenmiş Ürünü Ütülerken Dikkat Edilecek Teknik Esaslar

Ütü ısısının ayarının ürünün iplik özelliğine göre yapılması, Ütü bezi kullanılması, Boy ipliği yönüne doğru ütülenmesi, Kuvvetle bastırarak ütünün ağırlığının kumaşa verilmemesi, Ütüyü pamuk, keten gibi sık dokunuşlu kumaşlar üzerinden kaydırarak diğerleri

üzerinde aşağı yukarı kaldırıp indirerek hareket ettirilmesi, Sim, sırma, payet gibi işlemelerin üzerine ütü basılmaması, İğne üzerine ütü basılmaması, İz yapmaması için teyel üzerine hafifçe ütü basılması, teyel söküldükten sonra

iyice ütülenmesi gerekir.

6.2. Ütüden Sararan Yerlerin Temizlenmesi

Ütü yaparken sararırsa oksijenli su ile ya da 1litre su içine 1/ 2 kahve kaşığı borakskonarak hazırlanan karışımla yıkanabilir.

71

6.2.1. Kola

Ürünlere parlaklık, sertlik ve dayanıklılık vermek amacı ile özellikle oya vedantellerde kullanılır.

Kola çeşitleri:

Bitkisel kolalar: Nişasta, patates, pirinç, arap zamkı Hayvansal kolalar: Yumurta akı, jelatin Plastik kolalar

72

Ütü yapınız.


Ütü masasını hazırlayınız. İş güvenliğine dikkat ediniz.

Ütüyü hazırlayınız. Kullanacağınız araç gereci doğru

seçiniz.

Ütü bezi hazırlayınız. Ütü beziniz temiz olmalıdır.

Ütünün su kazanını doldurunuz. Sanayi tipi ütülerde kazana su doldurma

önemlidir.

Ütü ısısını ayarlayınız. Ütü ısısını iplik özelliğine göre

ayarlayınız.

Ürünü ütü masasına yerleştiriniz. Ürünü masaya doğru yerleştiriniz.

Ürünün ütüsünü yapınız. İplik özelliğine göre ütü yapınız.

Ütü kazanını boşaltınız. Buharı dışarı verilerek boşaltılır.

Ütü masasının üstünü ve çevresinitemizleyiniz.

Dikkatli olunuz.

Ütünün alt üst temizliğini yapınız. Ütünün altı kirli bırakılmamalıdır.


73

Aşağıda verilen cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

1. İşlemenin yüzeyini düzeltmek, ürünün göze hoş görünmesini sağlamak için ……..yapılır.

2. Ütü masasının üzeri fazla sert veya ………. . ……….. olmamalıdır.

3. Ütünün kireçlenmemesi için …………………. kullanılmalıdır.

4. Kola ürünlere ……………. , …………… ve …………… sağlar.

5. Kumaş ……………….. yönünde ütülemelidir.

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.

6. Aşağıdakilerden hangisi sert keten kumaşlar için ütüleme derecesidir?A) 210 0CB) 120 0CC) 180 0CD) 160 0C

7. Ütüleme yaparken aşağıdaki araç kullanılmaz?A) KüvetB) ÜtüC) Ütü masasıD) Toplu iğne

8. Pamuklu kumaşlar için ütü ısısı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?A) 50 0CB) 110 0CC) 180 0CD) 210 0C

DEĞERLENDİRME



74

Bu faaliyette verilen bilgi ve beceriler doğrultusunda uygun ortam sağlandığındaürünlerin kalite kontrolünü ve leke temizleme yöntemlerini öğrenip uygulayabileceksiniz.

Çevrenizde üretim yapan atölyelerde kalite kontrol konusunu araştırınız.

Topladığınız verileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.

Eşitli kumaşlarda leke yöntemlerini uygulayarak deneyiniz.

Sonucunu rapor hâline getirerek sınıf ortamında paylaşınız.

7. KALİTE KONTROLKalite kontrolün amacı, uyulması gereken kurallar ile ürün arasındaki farklılıkları

tespit etmektir. Üretim sonucu ortaya çıkan ürünlerin kullanım uygunluğunu belgelemektir.Hatalı ürünlerin düzeltilmesi veya yenilenmesidir.

7.1. Alt İplik Temizleme

Ürünlerin alt ipliklerini iğne ye takarak işlemenin içinden geçirerek makasla kesilipürünün alt kısmı temizlenir.

7.2. Üst İplik Temizleme

Ürünler, işleme esnasında ve sonra incelenerek işleme eksiklikleri veya hatalı işlenmişyerler düzeltilir. Ürünlerin yüzeyinde kalan iplikler iğne, tığ yardımı ile işlemelerin içineyerleştirilir.

7.3. Tela Temizleme

Kumaşa farklı usullerle tutturulan ara katmandır. Nakışta kumaşın direncini artırmakiçin kullanılır. Belli bir sertlik ve form verir, takviye eder ve muntazam olmasını sağlar.

7.3.1. Suda Eriyen Telalar

Ürün tamamlandıktan sonra su içinde bekletilerek veya su püskürterek telanınkaybolması sağlanır.

AMAÇ

ARAŞTIRMA


75

7.3.2. Isı İle Eriyen Tela Temizliği

Ürünün işlemesi tamamlandıktan sonra ütü ile tela kaybolur.

7.3.3. Kâğıt Tela Temizliği

Ürünün işlemesi tamamlandıktan sonra tersindeki tela yırtılarak temizlenir. Yırtılmasıkolaydır ve çabuk temizlenir.

7.3.4. Yapışkan Tela Temizliği

Ürün tamamlandıktan sonra ince uçlu makas ile fazlalıklar kesilerek temizlenir.

7.4. Leke Çeşitleri

Kirletici bir maddenin yüzey üzerinde bıraktığı iz, kumaş veya ürün üzerinde oluşankirlerdir. Makine yağı, toz, pas, kan vs. ürün üzerinde leke oluşturur.

7.4.1. Leke Temizlemede Kullanılan Araç ve Gereçler Leke çıkarıcılar; çözücüler (soda, su, alkol) Temizleyiciler(sabun, deterjan) Ovucular ve emiciler (tuz, talk pudrası) Alkaliler (amonyak, soda) Asitler (limon suyu, sirke) Ağartıcılar (oksijenli su, çamaşır suyu) Mulaj kâğıdı, küvet, ütü bezi, temizlik bezi, ütü

7.4.2. Leke Temizleme Yöntemleri

Tamponlama yöntemiBuharlama yöntemi

76

Kalite kontrol yapınız.


Ürünün ölçülerinin uygunluğunu kontrolediniz.

Müşteri memnuniyetine önem veriniz.

Hatalı ve eksik işlenmiş yerleri tespitediniz.

Dikkatli kontrol ediniz.

Alt iplik temizliğini yapınız. Temiz ve titiz çalışınız.

Üst iplik temizliğini yapınız. Temiz ve titiz çalışınız.

Tela temizliğini yapınız. Temiz ve titiz çalışınız.

Leke kontrolü yapınız. İş disiplinine sahip olunuz.

Leke temizliğini yapınız. Temiz ve titiz çalışınız.

UYGULAMA FAALİYETİ-1

77

Yağ lekesi çıkarınız.


Ürünü yerleştiriniz. Lekeyi tespit ediniz.

Temizleme bezine sabun sürünüz. Bez ince ve yumuşak kumaş olmalıdır.

Lekeyi temizleyiniz. Yuvarlak hareketlerle dıştan içe doğru

yapınız.

Temiz su ile durulayınız. Sabun kalıntısı olmamalıdır.

Kurumasını bekleyiniz. Nemliyken ütü yapılırsa sararır.

Ütüleyiniz. Ayrıntılı bilgi için bk. İşlemeye Hazırlık

modülü

UYGULAMA FAALİYETİ-2

78


1. ( ) Kasnaksız makine nakışında kalite kontrol önemli değildir.

2. ( ) Kasnaksız makine nakışında alt iplik temizliği yapılır.

3. ( ) Kasnaksız makine nakışında hatalı yapılan yerler düzeltilir.

4. ( ) Kasnaksız makine nakışında oluşan lekeler özelliğine göre temizlenir.

5. ( ) Kasnaksız makine nakışında kullanılan telalar temizlenmeyebilir.

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevapverirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.


79

UYGULAMALI TEST

Bu modülden faydalanarak 40x40 ölçülerinde yastık çalışınız.

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler içinEvet, kazanamadıklarınız için Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. Kasnaksız makine nakışı tekniğine uygun model araştırdınız mı?

2. Model tespit ettiniz mi?

3. Kompozisyon hazırladınız mı?

4. Kumaş hesabı yaptınız mı?

5. Kumaşı hazırladınız mı?

6. Ürüne ve kumaşa uygun iplik belirlediniz mi?

7. Süsleme yapmak için yardımcı malzeme seçtiniz mi?

8. Köşe yaptınız mı?

9. Köşeyi ütülediniz mi?

10.Ürüne uygun oya seçtiniz mi?

11.Kumaşa uygun hazır bant veya harç seçtiniz mi?

12.Kumaşa uygun aplikelik kumaş seçtiniz mi?

13.Makine nakışı yaparak kenar temizleme tekniğini kumaşa uygunseçtiniz mi?

14.Püskül yaptınız mı?

15.Ürünün ütüsünü yaptınız mı?

16.Ürün ölçülere uygun mu?

17.Ürünün kalite kontrolünü yaptınız mı?

MODÜL DEĞERLENDİRME

80

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevapverirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize başvurunuz.

81

ÖĞRENME FALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 Doğru

3 Yanlış

4 Doğru

5 Yanlış

6 Doğru

7 Doğru

8 Doğru


1 Yanlış

2 Doğru

3 Doğru

4 Doğru

5 Doğru

6 Yanlış

7 Doğru

8 Doğru


1 Doğru

2 Yanlış

3 Doğru

4 Doğru

5 Yanlış

6 Doğru

7 Yanlış

8 Doğru

CEVAP ANAHTARLARI

82


1 Doğru

2 Yanlış

3 Yanlış

4 Doğru

5 Doğru

6 Yanlış

7 Doğru

8 Doğru


1 Doğru

2 Yanlış

3 Yanlış

4 Doğru

5 Doğru

6 Doğru

7 Doğru

8 Yanlış


1 Ütü

2 Yumuşak

3 Saf su

4Sertlik,

parlaklık vedayanıklılık

5 Boy ipliği

6 A) 210

7D) Toplu

iğne

8 C) 180

83


1 Yanlış

2 Doğru

3 Doğru

4 Doğru

5 Yanlış

84

AĞAÇ Saliha, Birsen ÇİLEROĞLU, Kalite Kontrol Ya-Pa Yayınları, 1981.

ALPASLAN AKER Sabiha, Tasarım, Ya-Pa Yayınları, İstanbul,1981.

BAŞARIR Enver, Harun ÇAKIR, Zehra Füsun ÖZKAN, Aydın MUTLU,

Standardizasyon ve Kalite, Ekim, 2001.

BERKER Nurhayat, İşlemeler, Yapı ve Kredi Bankası Kültür ve Sanat,

İstanbul, 1981.

BERKER Nurhayat, Sanat Dünyamız, Yapı ve Kredi Bankası Kültür ve Sanat,

yıl -1, sayı-2,1974.

ERONÇ Perihan, Giyim Süsleme Teknikleri, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul,

1984.

KORKUSUZ YÜKSEL Süheyla, Nakış, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1997.

KORKUSUZ YÜKSEL Süheyla, Nakış, Devlet kitapları, Emel Matbaacılık,

Ankara, 1988.

www.fiyonk.net/.../

KAYNAKÇA

Documents

EL SANATLARI TEKNOLOJİSİismek.ist/files/ismekOrg/file/2013_hbo_program_modulleri/Kasnaksız Makine Nakışları...5. ( ) Kasnaksız makine nakışlarında eski ve yeni işlemelerden