Elektrik Enerjisi Üretim, ø letim ve Da÷ÕWÕ m Sistemlerine ... · PDF fileiletim ve da÷ÕWÕm sistemlerinin kÕsa tanÕmlarÕ, ... DolayÕVÕ ile enerji tüketimin fazla olmasÕ

Ege Bölgesi Enerji Forumu12-13 Ekim 2009, Denizli

58

Elektrik Enerjisi Üretim, letim ve Da m Sistemlerine GenelBir Bak

Mehmet MUNGAN1, Mehtap Ç FTÇ 2

1Elektrik Mühendisi, Gediz Eda zmir l Müd., letme Müdürü,[email protected]

2Elektrik Mühendisi, Gediz Eda zmir l Mü[email protected]

ÖZET

Bu y l yedincisi yap lan Ege Bölgesi Enerji Formunda elektrik da m irketi olarak üretim –iletim ve da m sistemlerinin k sa tan mlar , Bat Bölgesine ait enerji üretimi ve tüketimistatistikleri ile da m sistemlerimiz hakk nda bir tak m bilgiler vermek istiyoruz.

1. Giri

Enerji, günümüz ya am standartlar n giderek konforlu hale gelmesi ve bunun akabindeteknolojinin geli mesi ile birlikte hayat n vazgeçilmez unsuru hale gelmi tir. Ayn zamandaülkelerin ekonomik ve sosyal geli imlerinin de birer göstergesidir.

Enerji sektörü bir hizmet sektörüdür. Dolay ile mü teri memnuniyeti önem arzetmektedir.Mü teri memnuniyeti ise alt yap n geli en teknoloji ile orant olarak kaliteli, kesintisizenerji sunabilmektir.

Forumumuz Ege Bölgesini kapsamas nedeni ile forumda ele alaca z iller Ba ta zmirolmak üzere co rafi olarak Manisa, Ayd n, Afyon, U ak, Denizli, Mu la, Kütahyaillerimizdir.

Ege Bölgesi sanayi, tar m, ticaret ve turizm aç ndan oldukça zengin bir bölgemizdir.Dolay ile enerji tüketimin fazla olmas da kaç lmaz bir durumdur. Son istatistiki verilerebak rsa Ege Bölgesinin enerji tüketimi aç ndan Türkiye genelindeki pay yakla k%19’dur.

Elektrik enerjisinin üretiminden mü teriye verilinceye kadar olan süreçte enerjinin kalitesi vekesintisiz olmas hiç üphesiz ki üretim, iletim ve da m sistemlerindeki alt yapiyile tirmeleri ve geli en teknolojinin takibi ile mümkündür.

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]


59

2. Elektrik Üretim, letim ve Da m Sistemi

LET M TRAFOLARI DA ITIM TRAFOLARI MÜ TER

2.1 Elektrik Üretim Sistemi

Ege Bölgemize elektrik enerjisi farkl santrallerden gelmektedir. Bunlardan baz lar zmirDo algaz Çevrim Santrali, SOMA, YATA AN, SEY TÖMER, YEN KÖY ve KEMERKÖYTermik Santralleridir. Tablo-1 de üretim santralleri ve kurulu güçleri verilmi tir.

Türkiye’de üretilen enerjinin kontrol merkezleri Ankara- stanbul , zmir,Adapazar ,Samsun,Keban,Adana ve Erzurum Yük Tevzi müdürlükleridir.

Ege Bölgesinde iletim sistemlerinde yap lacak yük çal malar , gerçek zamanl sistemkontrolü , ebekenin yönetilmesi , da m irketlerinin taleplerine göre gerekli yat mlar ndüzenlenmesi TE zmir Yük Tevzi Müdürlü ü taraf ndan yönetilmektedir.

Türkiye geneline bak ld nda ise 2008 y nda Türkiye’de üretilen elektrik miktar yakla k197.800.000 kWh olmu tur.

Ege Bölgesinde üretilen enerji yurt genelinde üretilen enerjinin %5 ini kar lamaktad r.

Üretimsantralleri


60


61

2.2 Elektrik Üretim Tablolar

YIL BAZINDA ÜRET M TABLOSU

0

5000000000

10000000000

15000000000

20000000000

25000000000

30000000000

35000000000

40000000000

45000000000

2006 2007 2008

YIL

ÜR

ETM

(kW

h)


62

2008-2009 ÜRET M KAR ILA TIRMA

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000

3000000000

3500000000

4000000000

OCAKUBAT

MARTSAN

MAYIS

HAZ RAN

TEMMUZ

USTOS

20082009

Ege Bölgesi l Baz nda Üretim Tablosu (MWh)

EGE BÖLGES LLER OCAK UBAT MART N SAN MAYIS HAZ RAN TEMMUZ A USTOSZM R L 1582514 1371667 979710 1211708 1404943 999920 1264646 1470520

MAN SA 498672 414699 443938 409913 366424 420994 561554 537160AYDIN 7656 7178 10222 23812 37618 54455 53180 55284DEN ZL 24423 23200 35007 34627 27206 61209 73765 62679MU LA 776758 701764 707945 536477 523529 566610 691721 628841AFYON 1125 2663 2570 2151 2932 3515 3227 3655

AK 15280 11071 14425 13651 14928 18744 19346 16904BÖLGE TOPLAM 3256851 2846754 2481163 2492413 2728694 2461106 3055965 3269151

Tablodan görülece i üzerine bölgede üretimin en çok yap ld il zmir ilimizdir.Yakla k%50 sini sa lamaktad r.

llerin Üretim Yüzdeleri

EGE BÖLGES LLER OCAK UBAT MART N SAN MAYIS HAZ RAN TEMMUZ A USTOSZM R L 48,59% 48,18% 39,49% 48,62% 51,49% 40,63% 41,38% 44,98%

MAN SA 15,31% 14,57% 17,89% 16,45% 13,43% 17,11% 18,38% 16,43%AYDIN 0,24% 0,25% 0,41% 0,96% 1,38% 2,21% 1,74% 1,69%DEN ZL 0,75% 0,81% 1,41% 1,39% 1,00% 2,49% 2,41% 1,92%MU LA 23,85% 24,65% 28,53% 21,52% 19,19% 23,02% 22,64% 19,24%AFYON 0,03% 0,09% 0,10% 0,09% 0,11% 0,14% 0,11% 0,11%

AK 0,47% 0,39% 0,58% 0,55% 0,55% 0,76% 0,63% 0,52%


63

3. Elektrik letim Sistemi

Üretim santrallerinden enerji 380 kV Türkiye Enterkonnekte ebekesine ba Enerji letimHatlar üzerinden 380/154 kV trafo merkezlerine iletilmektedir

Bu trafo merkezlerinden de 154 kV gerilim seviyesinde TE ( letim )’ a ait 154/34,5 –154/10,5 gerilim seviyesindeki trafo merkezlerine iletilmektedir.

Ulusal letim Sistemi enterkonnekte olup, TE Yük Tevzi Müdürlüklerince Ada Modundaçal lmaktad r.Tüm trafo merkezleri birbiriyle do rudan veya dolayl olarak irtibatl olup,olas bir durumda yük aktar lmas yüksek düzeyde gerçekle tirilebilir.

4. Elektrik Da m Sistemi

letim Hatlar ile Trafo Merkezlerine 154 kV gerilim seviyesinde gelen elektrik TrafoMerkezlerinde 34,5-10,5 gerilim seviyesine indirildikten sonra al nan enerji Da mirketlerine ait Trafo Merkezlerinden veya letim sisteminden 10,5 veya 34,5 kV gerilim

seviyesinde da m hatlar ile 34,5/0,4 veya 10,5/0,4 da m trafolar na verilmektedir..Elektrik Da m irketleri mü teriye enerji da tan irket olmas nedeni ile TE veyaEÜA n yan nda mü teri ile yüz yüze bakan irkettir. Hizmet sektörü olmam z nedeni ile deamac z mü teri memnuniyetini ön planda tutmakd r.


64

TÜRK YE TÜKET KAR ILA TIRMA

Birim: Milyon kWhAYLAR 2007 YILI 2008 YILI 2009 YILI

fiili geçici-fiili prgOCAK 15.685,7 17.947,3 17.650,0

UBAT 14.548,0 16.628,8 16.440,0MART 15.622,6 16.391,6 16.500,0

SAN 14.785,8 15.643,6 15.800,0MAYIS 15.112,5 16.262,8 16.430,0HAZ RAN 15.560,4 16.512,7 16.750,0TEMMUZ 17.491,6 18.287,6 18.730,0

USTOS 17.579,5 18.376,1 18.940,0EYLÜL 15.636,4 16.048,5 16.850,0EK M 15.071,1 14.872,6 16.910,0KASIM 16.103,4 15.379,6 17.350,0ARALIK 16.803,2 15.706,4 18.650,0TOPLAM 190.000,3 198.057,7 207.000,0

YILLARA GÖRE BÖLGE PUANT

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2004 2005 2006 2007 2008

puant


65

YILLARA GÖRE BÖLGE TÜKET M

0

5000000

10000000

15000000

20000000

25000000

30000000

35000000

2004 2005 2006 2007 2008

YILTÜKET M(MWh)

2008-2009 TÜKET M KAR ILA TIRMA

0500.000

1.000.0001.500.0002.000.0002.500.0003.000.0003.500.000

OCAKUBAT

MARTSAN

MAYIS

HAZ RAN

TEMMUZ

USTOS

YIL

TÜKE

TM

(MW

h)

20082009

2009 Y Ege Bölgesi lleri Tüketim Tablosu (MWh)

EGE BÖLGES LLER OCAK UBAT MART NISAN MAY S HAZIRAN TEMMUZ A USTOSZM R 2509762 2174084 2329833 2109149 2191901 2469981,8 2700186,5 2592708,8

MAN SA 197193 175387 212065 194619 211090 261446,91 308501,41 281140,89AYDIN 150175 129845 138901 119230 127555 151628,26 187948,41 178539,34DEN ZL 195313 166547 196468 183995 188801 204422,17 235192,13 228110,05MU LA 181517 174023 183037 164412 175571 207899,3 266191,85 267643,45AFYON 74260,5 67683,5 75617,5 70400,6 78973,3 102468,35 116799,61 112776,89

AK 68902,1 60672,4 67630,4 66789,2 72480,7 75265,22 81960,41 82005,76BÖLGE TOPLAM 3377123 2948242 3203552 2908595 3046372 3473112,1 3896780,3 3742925,1


66

llerin Tüketim Yüzdeleri

EGE BÖLGES LLER OCAK UBAT MART NISAN MAY S HAZIRAN TEMMUZ A USTOSZM R 74,32% 73,74% 72,73% 72,51% 71,95% 71,12% 69,29% 69,27%

MAN SA 5,84% 5,95% 6,62% 6,69% 6,93% 7,53% 7,92% 7,51%

AYDIN 4,45% 4,40% 4,34% 4,10% 4,19% 4,37% 4,82% 4,77%

DEN ZL 5,78% 5,65% 6,13% 6,33% 6,20% 5,89% 6,04% 6,09%

MU LA 5,37% 5,90% 5,71% 5,65% 5,76% 5,99% 6,83% 7,15%

AFYON 2,20% 2,30% 2,36% 2,42% 2,59% 2,95% 3,00% 3,01%

AK 2,04% 2,06% 2,11% 2,30% 2,38% 2,17% 2,10% 2,19%

Üretim tablosunda oldu u gibi Ege Bölgesinde zmir li tüketimde de ön plandad r.

5. Ege Bölgesi Da m irketleri

TEDA Genel Müdürlü ü

TEDA 1994 y nda tüzel ki ili e kavu mas takiben Devletin genel ekonomik politikas nauygun olarak elektri in da m ve ticaretini yapma görevini verimlilik ve karl k ilkelerido rultusunda yerine getirmek üzere çal malar na ba lam r.

TEDA , 19 üniteden olu an merkez te kilat ve 19 adet ba Elektrik Da m irketinikapsayan bir organizasyon yap içerisinde 1.126's merkezde olmak üzere toplam 26.574personel ile hizmet vermektedir. TEDA , elektrik enerjisinin ülke kalk nmas ndaki tart lmazöneminin idraki ile çal malar sürdürmekte olup, elektrik da nda büyük kentlerden enküçük yerle im birimlerine kadar kaliteli, güvenilir ve kesintisiz elektrik hizmeti sunulmasilke edinmi tir.


67

157.900 adet da m trafosundan olu an 52.830 MVA kurulu gücümüzle sorumlulukalan z ahilindeki 77adet il, 831 adet ilçe, 34.876 adet belde/köy ve hizmet alan zda kalanköy ba lar nda 309.714 km orta gerilim da m hatt ve 498.890 km alçak gerilim da mhatt ebekesinin i letme ve bak m hizmetleri de dahil olmak üzere 29 Milyonu a nabonemizin ihtiyaçlar n aksat lmadan yürütülmesi,TEDA olarak asli görevlerimiziçerisinde yer almaktad r.

Bu hizmetler Yat m Programlar dahilinde gerçekle tirilmekte olup, y l sonu itibariyleTürkiye genelinde ehir ebekeleri, köy ebekeleri, k rsal da m tesisleri ve di eralanlarda2.790 adet yat m projesi gerçekle tirilmi tir.2008 y Yat m Programödene imiz1.380,1 Milyon YTL, buna kar k kesin harcama miktar ise %91,3'lükbir oranla1.260,3 Milyon YTL olarak gerçekle mi tir. irketimiz için öngörülen yat mlar ToplamKamu yat mlar içerisinde%3,2'lik, Toplam enerji yat mlar içerisinde ise %22,8'lik birpaya sahiptir

Elektrik Da m irketlerimiz ile Elektrik Üretim A. . / Portföy Üretim Gruplar aras ndaimzalanan geçi dönemi sözle meleri kapsam nda,Elektrik Üretim A. .'den 59.890GWh,Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A. .'den 74.711 GWh elektrik enerjisi tedarikigerçekle tirilmi tir.

Geçi dönemi sözle meleri kapsam nda kar lanamayan 22.096GWh elektrik enerjisi isePiyasa Mali Uzla rma Merkezi'nden temin edilmi tir.- 8 Aral k 2001 tarihinden itibaren yeni


68

aboneliklerde irketimiz abonelerinin tümüne, EPDK' n n Elektrik Piyasas nda Kullan lacakSayaçlar Hakk ndaki Tebli inde teknik özellikleri belirtilen sayaçlar tak lmaktad r.leti im alt yap na dair standart bir yap belirlenmemi olmakla birlikte,dengeleme ve

uzla rma sistemine tabi olan otoprodüktör ve otoprodüktör grup ortaklar , irketlerimizinbilgisi dahilinde ölçü sistemlerine uzaktan haberle meye imkan tan yacak ileti im alt yapolu turmaktad r.

2008 y nda, 5 farkl marka ve modellerde tek ve üç fazl aktif elektronik sayaçlar n, EPDKSayaç Tebli ine ve irketimizce istenilen asgari artlara uygunlu u incelenerek, irketimizabonelerine tak lmas na onay verilmi tir.

irketimiz orta gerilim ve alçak gerilim elektrik da m ebekelerinde kullan lacak elektrikmalzemeleri ile ilgili teknolojik geli meler yak ndan takip edilerek, teknik artnamelerinhaz rlanmas çal malar na devam edilmi tir.

2.029.689

1180

27482

161948

ABONE SAYISI

PERSONEL SAYISI

YATIRIM(B N TL)

22542

134360

20.652.829

29.110.892

26.574

1.260.335

189429

KAYIP VE KAÇAKLAR(GWh)

NET ELEKTR K TÜKET (GWh)

BRÜT SATI (B N TL)

TEDA ÖZEL

TÜKET ME SUNULAN ELEKTR K(GWh) 156901

DA ITIM RKETLER TÜRK YE

2008 y sonu itibariyle Türkiye tüketimine 197 Milyar kWh elektrik enerjisi sunulmu , 27,5Milyar kWh'l k enerji ebeke kayb ve kaçak kullan m olarak kay t d kalm , dolay ylaTürkiye net elektrik tüketimi 161,9Milyar kWh olarak kaydedilmi tir.

Geçici de erlere göre Türkiye'de 2008y nda tahakkuka ba olarak tüketilen elektrikenerjisinin %47,5'isanayi, %24,4'ü mesken, %14,7'siticaret, %4,0'ü resmi daire, %2,5'i genelayd nlatma, %6,9'u di er sektörlerde kullan lm r.

Ege Bölgesi Da m irketleri

GED Z EDA ( ZM R –MAN SA)AYDEM (AYDIN – DEN ZL -MU LA)OSMANGAZ EDA (U AK – KÜTAHYA-AFYON)


69

Ege Bölgesi llerinin Elektrik Tüketimlerinin Sektörel Da

L MESKEN T CARET R.DA RE SANAY G.AYDINLATMA ERZM R 3.164.482 1.548.114 422.779 5.381.271 373.218 943.427

MAN SA 633.316 231.771 84.227 574.512 71.077 433.729AFYON 253.329 125.091 34.472 341.000 36.573 237.661

KÜTAHYA 229.667 101.299 34.006 454.901 33.398 48.667AK 151.558 81.766 13.865 539.666 16.929 59.984

AYDIN 398.144 229.096 40.119 288.851 14.264 108.895DEN ZL 305.201 146.358 30.386 866.557 16.191 65.763MU LA 420.872 40.992 65.799 106.016 29.427 273.473

Türkiye Geneli Yllara Göre Kay p – Kaçak Oranlar


70

EGE BÖLGES LLER KAYIP KAÇAK

6,27

6,25,4 5

8,6

1,3

3,4

0123456789

10

ZMR

MANSA

AFYON

KÜTAHYA AK

AYDIN

DENZL

MULA

KAYIP KAÇAK

Ülkemizin en küçük yerle im birimlerine kadar kaliteli, güvenilir,sürekli ve ucuz elektrikenerjisi sunmak gibi toplumsal ve ekonomik sorumluluklar ayn anda üzerinde ta yan

irketimizde hizmetlerin etkin,verimli ve üst düzeyde sunulabilmesi için hizmet içi e itimfaaliyetleri düzenlenmektedir.

TEDA , ço unlu u zor ve tehlikeli ko ullarda çal an 26.574 personel ile hizmet vermekte,bunedenle personelini de ik bran larda kalifiye etme ihtiyacduymaktad r.

irketimiz taraf ndan 2008 y nda toplam olarak 20.089 ki iye (850.132 ki i x saat) e itimverilmi tir. Bu e itimlerin %70'i E itim Merkezleri,%9'u Bölgesel E itim Merkezleri,%21'iElektrik Da m irketleri taraf ndan gerçekle tirilmi tir.

GED Z EDA

GED Z EDA ZM R MAN SA

PERSONEL SAYISI 942 3391281

TAHS LAT ORANI 98% 88%

YATIRIMLARIN GERÇEKLE ME YÜZDES 91% 71,90%

14.260.687

6%

1.731.238 574.254

12.217.939 2.042.748

6.2 7

15575 12053 3522

2.305.492

DA ITIM TRAFOLARI(TEDA +ÖZEL)

ABONE SAYISI

TEM N ED LEN ENERJ M KTARI (MWh)

KAYIP KAÇAK ORANI


71

AYDEM (AYDIN –DEN ZL -MU LA)

AYDIN DEN ZL MU LA

DA ITIM TRAFOLARI(TEDA +ÖZEL) 2931 2414 3270

ABONE SAYISI 516.728 464.068 460.266

TEM N ED LEN ENERJ M KTARI (MWh) 1.795.900 2.291.822 1.993.213

KAYIP KAÇAK ORANI 8% 1.3% 3.4%

TAHS LAT ORANI

YATIRIMLARIN GERÇEKLE ME YÜZDES

PERSONEL SAYISI 366 282 276

OSMANGAZ EDA (AFYON –U AK-KÜTAHYA)

AFYON AK KÜTAHYA

DA ITIM TRAFOLARI(TEDA +ÖZEL) 2039 1044 1555

ABONE SAYISI 302.050 170.778 308.290

TEM N ED LEN ENERJ M KTARI (MWh) 1.046.549 881.313 881.726

KAYIP KAÇAK ORANI 6% 1.3% 3.4%

TAHS LAT ORANI 96% 99% 98%

YATIRIMLARIN GERÇEKLE ME YÜZDES 89% 97% 84,00%

PERSONEL SAYISI 232 130 215

Not: Sadece Osmangazi Eda ’a Ba Ege Bölgesi lleri Al nm r.

LLERE VE GER MSEV YELER NE GÖRE TM

MERKEZLER 33/15,8 33/10,5 33/6,3ZM R 32 15 1

MAN SA 16 9AK 2 2

AFYON 1 6KÜTAHYA 9


72

AYDIN 16 7DEN ZL 19MU LA 23GENEL TOPLAM 109 15 34

6. Enerji Verimlili i

GED Z EDA olarak enerji verimlili i ile ilgili olarak E itim Müdürlü ümüz, Halkla li kilerBirimi, Sistem letme ve Bak m Müdürlü ümüz taraf ndan ortak anketler , okullarda enerjiile ilgili e itimler ve seminerler yap lm r.

30 günde 1000 mü teri ile yüz yüze Anket çal mas esnas nda mü terilerimizin dilek veikayetleri dinlenmi , daha iyi nas l olabiliriz ara lm ve enerjinin verimli kullan lmas ile

ilgili bro ürler da lm r.

7. Kaynaklar

[1] Türkiye Elektrik Da m ve Tüketim statistikleri Kitab[2] Teda Genel Müdürlü ü[3] Bat Anadolu Yük Tevzi Müdürlü ü[4] www.gedizedas.gov.tr[5] www.tedas.gov.tr

http://www.gedizedas.gov.tr

http://www.tedas.gov.tr

Documents

Elektrik Enerjisi Üretim, ø letim ve Da÷ÕWÕ m Sistemlerine ... · PDF fileiletim ve da÷ÕWÕm sistemlerinin kÕsa tanÕmlarÕ, ... DolayÕVÕ ile enerji tüketimin fazla olmasÕ