Upload
toya
View
84
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Elektrik Piyasası ve Organize Sanayi Bölgeleri. İbrahim Etem ERTEN Enerji Uzmanı 4. OSB Enerji Zirvesi 30 Ekim 2010 Van. Türkiye Elektrik Piyasası OSB’ler Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları. Sunum Planı. Türkiye Enerji Sektörü “ Temel Niteliği ”. Hızlı talep artışı : - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Elektrik Piyasası ve
Organize Sanayi Bölgeleri
İbrahim Etem ERTENEnerji Uzmanı
4. OSB Enerji Zirvesi30 Ekim 2010
Van
Türkiye Elektrik Piyasası
OSB’ler
Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları
2
Sunum Planı
www.epdk.gov.tr3
Türkiye Enerji Sektörü“Temel Niteliği”
§ Hızlı talep artışı: § Yatırım ihtiyacı ve fırsatlar§ Rekabetçi piyasaların rolü
§ Yüksek ithalat bağımlılığı: § Yerli ve yenilenebilir kaynakların geliştirilmesi
fırsatı§ Kaynak çeşitliliği
§ Enerji verimliliğini artırma potansiyeli:§ Yapısal dönüşüm ihtiyacı
www.epdk.gov.tr4
Elektrik ve Doğal Gaz Sektörleri2000 - 2007
OECD Statistics
“Dünyada en hızlı talep artışı yaşanan ikinci ülke”
Kümülatif Talep Artışı
140
4940
29
12 12
175
141
53
209 8
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Çin Türkiye Hindistan Dünya AB OECD
%
Elektrik D. Gaz
www.epdk.gov.tr5
Ekonomik Büyüme - Elektrik Talebi
Büyüme-Elektrik Talebi İlişkisi
-10,0%
-5,0%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
1971
1973
1975
1977
1979
1981
1983
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
%
Büyüme Hızı Talep Artış Hızı Polinom (Büyüme Hızı) Polinom (Talep Artış Hızı)
www.epdk.gov.tr6
Elektrik Tüketimi
ABD
Avustralya İsviçre
Fransa Rusya Almanya
İngiltere
Yunanistan
Çin
Kişi Başı Brüt Elektrik Tüketimi
244 393 554 7231.031
1.432
1.9962.345
2.82
7 3.71
9
5.19
1
7.28
1
10.2
91
2.827
3.597
4.717
6.202
8.213
2.820
4.706
6.367
8.250
3.701
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030
kWh
Fiili Yüksek Düşük Jenerik
Elektrik Piyasası:
Yapısı ve İşleyişi
www.epdk.gov.tr7
8
Elektrik Kanununda Amaç
Elektrik Piyasası Kanunun Amaç Maddesine göre;
Madde 1.- Bu Kanunun amacı; elektriğin yeterli, kaliteli,
sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde
tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet
ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet
gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir
elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu
piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin
sağlanmasıdır.
9
ÜRETİMSantralı
İLETİM
DAĞITIM
TRAFO
TRAFO(TM)
PERAKENDE
Elektrik Sektörünün Şematik İşleyişi
TRAFO(DM)
www.epdk.gov.tr10
Elektrik Piyasa Yapısı
Serbest Olmayan Tüketiciler
Serbest Olmayan Tüketiciler
ÜretimÜretim
PerakendeSatış
PerakendeSatış
Toptan Satış
Piyasası
Toptan Satış
Piyasası
Perakende
Satış
Piyasası
Perakende
Satış
PiyasasıSerbestTüketiciler
SerbestTüketiciler
İletimİletim DağıtımDağıtım
Düzenlenen Faaliyetler
Rekabetçi Faaliyetler
Serbest Tüketici Limiti Sıfırlandığında
11
Öngörülen Piyasa Yapısı
§ Kanunun amaç maddesinde;
“rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması” ibaresi yer almıştır.
§ Niçin tam rekabetçi piyasa yapısı?
12
Tekel ve Tam Rekabetçi Yapı Karşılaştırma - Tekel Kaybı
Tekelci firma MarjinalGelir
Toplam Talep= Tekelci firma talep eğrisi
Toplam Arz= Marjinal
maliyetTam Rekabet Fiyatı
5
Fiyat
Miktar600Tekel üretim
miktarı
1000Tam Rekabet
üretimmiktarı
A
B
E
H
F
G
Tam Rekabet
Tekel Tekel Etkisi
Tüketici Faydası
A+B+F A -B-F
Üretici Faydası
E+G+H B+E+H B-G
Net Ekonomik Fayda
A+B+E+F+G+H
A+B+E+H
-F-G
Tekel Fiyatı
9
Tam rekabet firma talep eğrisiMarjinal Gelir= Piyasa Fiyatı
1970
İletim
TEK
1994 2001
TEDAŞ
TEAŞ TETAŞ
TEİAŞ
EÜAŞ
TEDAŞ
Dağıtım
DikeyEntegrasyon
Üretim,İletim, Ticaret
Üretim
Toptan Satış-Ticaret
Dağıtım
Elektrik Piyasası Geçiş Süreçleri
13
Mali Uzlaştırma Başlangıç Günü
1 Aralık 2003
Dengeleme ve Uzlaştırma
1 Ağustos 2006
Nihai DUY (Aşama 1)
1 Aralık 2009
Nihai DUY (Aşama 2)
1 Mart 2011 ? (TASARLANAN)
Reformun Kilometretaşları
14
TETAŞ
TOPTAN SATIŞ(ÖZEL)
TEİAŞ(İletim-
Piyasa ve Sistem
işletmecisi)
Dağıtım vePerakende
Satış Şirketleri
(Özel ve Kamu)
Serbest Olmayan Tüketici
SerbestTüketici
İthalatİthalatİhracat
ÖZELÜRETİCİ
OTOPRODÜKTÖR
EÜAŞ
Yİ-YİD-İHD
Mevcut Piyasa Yapısı
15
Serbest Tüketici Uygulaması
16
• 2009 yılında 480 MWh/yıl olan serbest tüketici limiti; • 28.01.2010 tarihli EPD Kurul Kararı ile 100 MWh/yıl.• 2009 yılı serbest tüketici uygulamasında teorik piyasa açıklık oranı % 49,2 olarak hesaplanmasına rağmen fiili açıklık oranı % 10,6.•2010 Yılı Piyasa açıklık oranı (Teorik): % 63,3
17
Piyasa Hakkında Genel Bilgi
17
KURULUŞLAR(Üretim Tesissi)
YENİLENEBİLİR+ ATIK
TERMİKTOPLAM
JEO-TERMAL
HİDROLİKTOPLAM
RÜZGARGENEL
TOPLAMKURULUŞLARIN
KATKISI(%)
EÜAŞ 8.690,9 11.677,9 20.368,8 45,3
EÜAŞ BAĞLI ORTAKLIKLARI 3.834,0 3.834,0 8,5
İŞLETME HAKKI DEVRİ
620,0 30,1 650,1 1,4 MOBİL ÜRETİM SANTRALLAR 262,7 262,7 0,6 YAP İŞLET
6.101,8 6.101,8 13,6 YAP İŞLET DEVRET 1.449,6 972,4 17,4 2.439,4 5,4 SERBEST ÜRETİM ŞİRKETLERİ 56,9 5.356,9 84,7 1.372,5 824,2 7.638,3 17,0 OTOPRODÜKTÖR 29,6 3.086,5 553,5 1,2 3.641,2 8,1
TOPLAM86,6 29.402,5 84,7 14.606,4 842,8 44.936,4
KAYNAKLARIN KURULU GÜCE KATKISI (%) 0,2 65,4 0,2 32,5 1,9
%100
Kurulu Güç (12/3/2010 itibariyle-MW)
Piyasa Hakkında Genel Bilgi
Birincil Kaynaklara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)
Piyasa Hakkında Genel Bilgi
Kuruluşlara Göre 2009 Yılı Üretimi (MWh)
20
2009 YILI İTHALAT-İHRACAT-TÜKETİM VERİLERİ
(MWh)
Üretim194.059.8
21Gürcistan 181.933Nahçıvan 125.307
Türkmenistan 505.420
Toplam İthalat 812.660
Irak 1.215.042Suriye 334.828
Toplam İhracat 1.549.871Toplam Tüketim
193.322.610
OSB- 4628/ Önemli Adımlar
4/05/2006 tarihli 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu değişikliği ve
29/12/2006 tarihli “Organize Sanayi Bölgelerinin Elektrik Piyasası Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik” ile OSB’ler lisanslı piyasa aktörleri oldu.
Türkiye’de 822 bin çalışanı olan 262 OSB‘nin kapasite kullanım oranı yaklaşık %70,
EPDK’dan, OSB dağıtım lisansı alan 127 OSB bulunuyor.
21
4628 ve OSB’ler
§ g) (Ek: 3/7/2005 – 5398/21. md.; Değişik: 10/5/2006-5496/2. md.) Organize Sanayi Bölgeleri: 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununa göre kurulan organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; onaylı sınırlar içerisinde 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre şirket kurma şartı aranmaksızın Kurumdan lisans almak koşuluyla dağıtım ve/veya üretim faaliyetlerinde bulunur.
22
4628 ve OSB’ler
§ Organize sanayi bölgeleri tüzel kişilikleri, katılımcılarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla tüketim miktarına bakılmaksızın serbest tüketici sayılır.
23
4628 ve OSB’ler
§ Organize sanayi bölgesi katılımcılarından serbest tüketici limitini aşan tüketiciler, organize sanayi bölgesine dağıtım bedeli ödemek kaydıyla tedarikçisini seçme hakkına sahiptir.
24
4628 ve OSB’ler
§ Organize sanayi bölgeleri sınırları içerisinde olup, bedelsiz olarak veya sembolik bedel ile TEDAŞ'a devredilen tesislerin mülkiyeti ve işletme hakları üç ay içinde aynı bedelle ilgili organize sanayi bölgesine devredilir.
25
Henüz Lisans almayan OSB’lerin Kuruma zamanında lisans başvurusunda bulunması,
Dağıtım şirketlerinden OSB içindeki tüketicilerin abone devir işlemlerini geciktirmeden almaları,
OSB Dağıtım bedeli önerilerini Yönetmelikte belirtilen son tarihten (Ekim ayı sonu) önce mutlaka EPDK’ya sunmaları,
4628 sayılı EP Kanunu ve ilgili mevzuat hükümlerini eksiksiz olarak yerine getirme konusunda gayret göstermeleri.
26
OSB’lere Tavsiyeler
Dengeleme
ve
Uzlaştırma Piyasası
www.epdk.gov.tr27
Yeni Organize Toptan Satış Piyasaları
28
Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizmasının Gelişimi
1. Mali Uzlaştırma Tebliği dönemiAralık 2003 – Temmuz 2006
2. Geçici DUY ( G-DUY) dönemi:Ağustos 2006 – Kasım 2009
3. Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (N-DUY) dönemi:
Aralık 2009 – Nakdi uygulama.
Fiyat Oluşumları
www.epdk.gov.tr29
G-DUY’da ortaya çıkan Sistem Marjinal Fiyatlarının N-DUY’da oluşan Sistem Gün Öncesi Fiyatları ile Karşılaştırılması (Nisan - Haziran 2010)
Fiyat Oluşumları
www.epdk.gov.tr30
Tertiplenmiş Marjinal Fiyat Eğrileri Nisan – Haziran 2010 (G-DUY ve N-DUY)
Kurulu Güç Gelişimi (2005-2010)
www.epdk.gov.tr31
Hidrolik Kaynakların Elektrik Üretimindeki Paylarının Değişimi
www.epdk.gov.tr32
Aylar2009 Hidrolik
Elektrik Üretimin Payı
2010 Hidrolik Elektrik
Üretimin PayıDeğişim Yüzdesi
Ocak % 14.55 % 24.07 % 65.43
Şubat % 12.97 % 27.47 % 111.80
Mart % 16.96 % 31.28 % 84.43
Nisan % 22.55 % 34.00 % 50.78
Mayıs % 24.62 % 30.27 % 22.95
Haziran % 20.08 % 25.16 % 25.30
Fiyat Oluşumları
www.epdk.gov.tr33
N-DUY’da Oluşan SGÖF ve SMF’lerin Karşılaştırılması
N-DUY Tertiplenmiş Fiyat Eğrileri (SGÖF ve SMF)
www.epdk.gov.tr34
1 Kodlu YAL Hacimleri ve Ortalama Birim Fiyatlar
www.epdk.gov.tr35
1 Kodlu YAL Hacimleri ve Ortalama Birim Fiyatlar
www.epdk.gov.tr36
37
SORULARINIZ
Teşekkürler