Eliağa Kürçaylı

8/7/2019 Eliaa Krayl

1/5

Eliaa Krayl(Salyan, 1^28-Baku, 1980)

Eliaa Krayl 1928 ylnda Salyan blgesininKrqaraqal kynde domutur. Orta -renimini kyde yaptktan sonra, blge yol ida-resinde almaya balamtr. 1947-1948 yllarndaSalyan radyosunda redaktr olarak almtr."Arifin Baasi" adl ilk kitab 1953 ylnda ya-ynlanmtr.

Yksek tahsilini Azerbaycan Devlet ni-versitesi'nde yapm (1951-1954), tahsilini Mos-kova'da Yksek Edebiyyat kursunda devamettirmitir. Uzun yllar gazete ve dergi re-daksiyalarnda, yayncln eitli dallarnda a-lm, 1978 ylndan mrnn sonuna kadar da"Yazc" yaynclkta ba redaktrlk yapmtr.

"Seilmi Eserleri", "Dumalar Cenuba Uur","Yollarda Axtar Meni", "Dnya Ovcumdadr","Heyaun Dolaylar", "Btvlk", "lker" ki-taplarnda toplanan iir ve destanlarda vatann, ta-biatn, Trk milli deerlerinin terennm nemliyer tutar. Bu eserlerin tek kahraman; airin ken-disidir, zengin i dnyasdr, hudutsuz fikir ve

duygu alemidir.1956 ylnda kaleme alman "Snaq", "Ana"eserlerinde byk vatan muharebesinin saflarndaarpan azerbaycanl askerlerin kahramanlklarve toprak sevgisi ayn samimiyetle terennm edi-lir.

Epikiirin rnekleri olan "Zamann Hkm","Nargin'den Esen Klek", "Dumalar CenubaUur", "Cenubdan Mektublar", "Sen Kimsen?","Da Hasar", "Payz Gnleri" vs. eserlerindehayat, manevi-ahlaki deerler terennm edilir.

"Dalar" silsilesinde" insan-tabiat" uyumu,lirik ve epik pasajlarla takdim oluna bilir. yle kibu uyumdan ve birlikten hareket ederek air, sonkitabn "Btvlk" diye adlandrr.

Zerreye, kiikliye, canszla yadam men,stemitin hereyin nehengine atan men.Neheng olsun sfremiz, birsana ii olsun,'Menim ordan aldml loxma qoy kiik olsun."Adi Adam", "Uaqlq", "reyim nsan s-

teyir", "nsan Hesreti", "Durnalar Cenuba Uur"eserlerinde de ayn mdafayi devam ettirir: n-sann gelecei, gzelliin baht, tarih ve tabiatlabtnlk, insan ve onun emelleri.

E.Kurayl'nn "Boanaq Evlenerik", "Ne-nemin ahlq Quu" gibi eserleri Musikili Ko-mediya Teatr'nda baaryla sahnelenmitir.

Eserleri SSR1 ve bir ok yabanc lkelerde il-giyle karlanan E.Krayl, ayn zamanda da iyibir mtercimdir. O, S.YesenhVn, N.Tikonov'un,A.Prokofyev'in, .Abaidze'nn, Sayat Nova'nin,Q.Quliyevin, N.Hikmet'in, A.Dante'nin, vs. eser-lerini Azerbaycan Trkesi'ne evirmitir.

E. Kur ayl'nn 1978 ylnda yazd "B-tvlk" eseri, 1980 ylnda airin lmndenhemen sonra SSR Devlet Mkafat dlyle onur-

landrlmtr.Balca eserleri;Btvlk (sreler ve piyesler), B., 1978;

Durnalar Cenuba Uur (iirler ve piyesler), B.,1967; Dnya Ovcumdadr (iirler ve piyesler),B., 1976; Seilmi Eserleri, 13., 1959; lker(iirler ve piyesler), B., 1980; Heyatn Dolaylar(iirler ve piyesler), B., 1973; Seilmi Eserleri, B.,1990.

Kaynaka:1.Azerbaycan Sovet Edebiyyat Tarihi.

Bak,1988.2.Azerbaycan Sovet Edebiyyat Tarihi, 2

ciltte, cilt 2, Bak, 1967.3.Edebi Proses - 76, Bak, 1978.


2/5

RLER(Eliaa Krayl. Seilmi eserleri Bak, 1990, s. 16,164-181,198...)

GENCE INARININ MAHNISI

Men z familimin2

ngilislordutek4 qrrelenmedimc;.oxlar sesini ekende zileMen he danmadm*1, men he dinmedim7.

Neslinde naqislik8 olanlar ancaqhretden dem vurar sohbetlerinde.Men adi inaram - kk, gvde, budaq,Budam gylerde, kkm derinde.

Yam bilmirem - lyas NizamiKlgemde dincelibg, e'r deyerek.Kepez kvrelende10 Mehseti kimi11

Gznden Gy gl salb damctek12.

imeyi saxlayar13 qolum-qanadm,Gvdem bir dayaqdr14 erse, sanaram,Men bir inaram ki, hretim, admElimden xarsa, solub yanaram.

nsan z qurub da zindanlar,nsan z yxb da mehbesleri23.nsan da btleri, hkmranlanUcaldb24, uurub illerden beri.

Da var - bu torpaqda serhedde dnb,Baisi olubdur qem-kederin de.Dalar Qobustanda25hrete dnb,Dalar yetim qahb Xudaferinde.

Da insan olunun evi, ota,

lende buz rengli mezar

olub.Dalar deyirmanda elin daya26,Heykelde bir xakjn vqan olub.

Dalar bnvrede27 olayd mhkem,Ptl28, kvreyi ka29 olmayayd.nsan sinesinde ant:aq deyirem:reyin yerinde da olmayayd.

Men bir inaram ki, ldrmeyibdirMeni fatehlerin oxu, gllesi.Feqet qrurumu be'zen eyibdirYadlarn klgeme15 axib gelmesi.

Nece padalun, kraln, arnTaxtm tarmar gren inaram.zi de qalmayb bu gn onlarn,Men yene vqarla dururam, varam,

Meni sinesinde saxlayan torpaqTannr dnyann her bir yerinde.Men adi inaram - kk, gvde, budaq,Budam gylerde, kkm derinde.

DALAR(para)

zn16 derk edib17 duyduu gndennsan taleyini18 "daa balayb".Tene10 dodaq n axib derinden,Bulan20 gzyle dalar alayb.

Hele21 mr edende maaralardansana da balta silah saylb,Deyirler ne qeder elde, diyardaDaa yaman22 demek gnah saylb.

RE30

Tezece umlanan31 torpan etri

Mest edir, burnumu qcqlandrr.Baharda gezesen bizim bu yeri,Zemiler32 zmrd33 gl andrr.

ndise34 payzdr35... Torpaq evrilirQara bir kitabn vara30 kimi.Torpan qoynuna den37 dr bir-bir,Gnein doranm saa kimi.

Torpaa den dr... Yadma iller38,..Kim deyir illeri anmaq hederdi?!En ac xatire, - bele3" deyirler, -

rekle balanan xatirelerdi.En ar snaq40 da rekle olar,O acr, aardr eyrini, dz41.Gye z tutaraq yazq42 babalar,Deyermi: - rekle snama bizi!

oreye deyibler erzin yad43,Birinci o ab torpaqda iek.Dnyamn en qedim vetendadBu gn sfremizi bezeyen44 rek,

1 kendi 2. ailemin, soyumun 3. eksikliine 4- lordu gibi 5. gururlanmadan vnmedim t>. konumadm 7. sylenmedim 8. alaklk, dknlk 9.dinlenip, rahatlanp 10. gevrediinde 11. gibi 12. damla gibi 13. muhafaza eder, engeller 14. diyektir, dayanaktr 15. yabanclarn 16. kendini 17.anlayp, bilip 18 talihini, bahtn 10 susam, kuru, susuz 20. pnarn 21. hl, daha 22. kt 23. hapishaneleri 24. yceltip, ykseltip 25. dzlkle,ovada 2f>. destei, dayana 27.temelde 28. serti 29, keke 30. ekmek 31. yenice srlen 32. tarlalar 33. zmrt rengi, yemyeil 34. imdiyse 35.sonbahardr, hazan mevsimidir 36. sayfas 37. tohum, tohum taneleri 38. yllar 39. byle 40. snav, imtihan 41. eriyi-dory 42. zavall 43-yeryzn yat 44. ssleyen


3/5

rek bol olanda duyulmur he ne,Sanrsan axgam da nurlu seherdir.Sen insan yolunda canndan keme,

Birce1

reyinden kesen hnerdir!

rek de Gnetek2 gtrmr leke,Sanrsan onun da bol zeri vardr.Ele3 ona gre reyin belke4

Gnee bu qederbenzeri vardr!

rekl kiiler merd sanlbdr,Dilden-dile db z5 sfresiyle.rekvermezler de tez tannbdrDnk xisletiyle, eqidesiyle.

Menim hafizemde hekk olub qalan

Ne hesret, ne xeyir, ne de ki, serdir.Yadda kitabmda derin iz salanrekle balanan xatirelerdir.

Men herb illerinde son tikesini6

Yetim bir uaqla7 blen grmem.Yarac oxuyub en nemesini,Kederi i-kederli glen grmem.

Kiminse azndan ahb, hazardaQara qiymetine satan grmem.engeli rekle axanalarda

Silib klqabna atan grmem.

Qehreman aln mengenesindeSxlb dnse de kibrit pne,Eqide yolunda son nefesindeDmen tikesini yemeyib yene.

rekle8 qazansan eer reyi,Demek, o, qelbinin saf nemesidir.Belke buna gre rek reyinEn gzel, mqeyyed qafiyesidir?!

... Gezirem,zemilerrm-rmdr,

Srmlar11 iinde sapsar buda,Onlar ccerecek10 arzularmdr -Helelik11 uyuyurqara torpaqda.

Geziremlleri12, zemidir her yan,Buda deneleri ele bil zerdir.Menim yaddamda qefil oyananrekle balanan xatirelerdir.

1971

MEN OLMAYANDA

Dzmr13 dalgalara mr gemisi,

Sonuncu sahile a tiran14

demek.Bir mr yaadm men de cemisi15

Dnyan terk eden ecdadmz tek16-

Belke17 de torpaa qanmadm men,Qaldm bulaqlarn18 qaynar sesiyle.AxCi mrm boyu barmadm menKei Berkleyin felsefesiyle.

O dedi: "Men vamm-vardr cahan da,Menim lmmle bilecek heyat".Yox, yox, men lende, men olmayandaDuracaq yene de Gy gl, Batabat.

Axb, kkreyecek Araz da, Kr de,Yene vaz alacaq20 Muanda ceyran.Uzeyrin nemesi doulan yerdeTebiet zne21 oacaq heyran.

Qarl Savalandan Tah bicar22

Yene grnecek yal xaltek.Analar doacaq23 merd oullar -Her biri Cavanir, her biri Babek.

Yxacaq onlarn idraki, al

Men mkl sandm yz maneeniOnlar seyr edecek baal-balVahid memleketi, vahid veteni.

Eller xatrlayar meni o zaman,Deyer: "Bir Krayl olum da vard.zne dyse de klek24, qar, boran,Menim taleyime25 neme yazard".

1977

YEDEK GEMS

Dartnr arxada yedek gemisi,Gedir skanisi znden qabaq.Byk paraxoddan onu cemisiYz qulac youn ip ayrr ancaq.

Ona ar gelir dalda srnmek,Yedekde dartnr her axam-seher.Ne vaxtsa qerq olmu bir cenazetekOnu sudan-suya srkleyirler.

1. bir tek, sadece bir 2. gne gibi 3. yle 4. belki 5. kendi 6. parasn 7. ocukla 8. yrekle 9. srlen tarladaki katar izi 10. yetiecek, buyatacak 11. birmddet, bir mddete kadar 12. krlar, bayrlar 13. dayanmyor 14. varyorum, ulayorum 15. hepsi, tamam 16. atalarmz gibi17. belki 18. pnarlarn 19aha, ite 20. srayacak, atlayacak 21. kendine 22. krlar 23. douracak 24. rzgar 25. talihime, bahtma


4/5

Krfezde dayanmaq istemir be'zen,Derin deryalar o arzulayr.Terpene bilmeyir feqet yerinden,Durgun gnlerini belece sayr.

O fitli-tstl paraxoda bax,Gemini her yana dartsa - dartacaq.O gelse - gedecek, qalsa - qalacaq,Bir gn de qerq olub batsa - batacaq.

en necin olursan yedek gemisi?!zn ke hnerle nece denizden.Bir mr verilib sene cemisi,

rnme, yedeksiz yaa onu sen.

Arxada srnen bir mr bodur,

Harda alqlanb gerilik, harda?Yedekde salamat qalmaqdan xodurMsteqil qerq olmaq frtnalarda.

966

YADIMA SEN DRSEN

Her ieyin z1 etri2,er gln z rengi var,

Her qelbin z isleyi,z sz, ahengi var.

Her insan z mrneost seir, hemdem3 seir.

Menimse reyimden4

emli bir nisgi5 keir,Yadma sen drsen.

Gyde bulud dolar,xam dr, yel esir,

Me bilmirem nedendirnlm bele6 telesir7.

Yollarna baxram,e gelen var, ne geden.

Qelbimdeki intizaredir, dnrem men.Yadma sen drsen.Teklik z verir mene,ikiranmotamdan,evgililer kedes

eyib-glr mehriban0...Onlar bele xobexlo,

ele mes'ud grendeDuygular dalga kimi11

irpnr bu sinemde,Yadma sen drsen.

Meenin12 skut doluQucanda durmuam.Gresen ne barede13

Susur acaqayn, am?!Skutuyla ne deyirBudaqlar hezin-hezin?Belke14 xatiresiynKederli eqimizinBele lal kesilibdirOsinalar16, ckeler17?Bir sorguya tutalar,Bir suala ekele...Bu gnle xatireninSerheddinde durmuam,Gresen nebarede

Susur acaqayn, an?!Nen bu tereflereGzanm18 dd bir de?Yol, ar ne baredeGren susur bu yerde?Dnb-dnb baxramBir ct19 ayaq izime.Han onun izleri,Niye deymir gzme?Bir vaxt bu yere denki qoa20 lepirdi21,Cingiltili22 qz sesiYola neme sepirdi.ndi23 ne hemin24 izler,Ne gl, ne neme var...Belke de bu baredeSusur yollar, rlar?!

stemeden dd knlBir ct25 gzn xatasna,Kirpiyim ox eleye,reyime ata - sna.

Kim deyir ki, ona yadam26?

Domalaar27

sevse adam.Baban qoya, el uzadamQzlgln bu tasna28.

Anasnn btn gnTutub eli sesi, n29.Ay Krayl, a knlnQardana, atasna.

. kendi 2. kokusu 3. arkada, srda 4. yreimden 5. dert, tasa, keder b. byle 7. acele eder 8. sokakta 1. merhametli, samimi 10. ho-iyiahtl 11. gibi 12. ormann 13. konuda, mevzuda 14. belki 15. byle d. bir aa tr 17. bir aa tr 18. yolum, gidiatm 19. ift 20. ift1. ayak iziydi 22. nlamal 23. i.ndi 24. ayn 23. ift26. yabancym 27. yeniden doar 2t>. goncasna 29. sesi, sedas


5/5

Gzne qar ste gller grnse,Sert klek1 ney alsa qulaqlarnda,Payzda2 dalarda seller grnse,

Qem nemeye dnse dodaqlarnda,Ayn buz ziyas yandrsa seni,Her ulduz3 bir neheng4 gnee dnse,Gnein alovu5 dondursa seni,axta Muandak atee dnse,Sere neme dese blbller kimi6,Xezeller7 yamyal deyse gzne,Klekde inleyen teleqraf simiBir "Keremi" alsa z zne8,Qoymma dsen de derdin, melalinYaamaq istesen yaadqca sen,Ey dost, aarsa da san, saqqahn

Demek vurulmusan, demek sevirsen.

Menim yaz stolumu18

Xolamrsan10, ezizim,

Sanrsan ki, aramzdaBir seheddir o bizim.Sanrsan ki, o albdrMeni senin elinden,Bu gileyi20 nece21 defeEitmiem dilinden.Seni baa dreni22 men,Ayl-ulduzlu23 fezaXo gelmeyir teyyareiKnl veren bir qza.Oemiryolu sevgilisiHe xolamr qatan24,

Denizcinin sevdiyi q

zMavi, zmrd sular...

Kimse tanmrd Mecnunu hele0.Celmirdi Keremin sesi, sorai.Qerib alatmrd eli saz ile,Ferhad da klngle10 apmrd11 da.

Onlar gezildiler kendde12, seherde,Yz-yz adsz-sansz adam iinde,He biri yox idi gzde, nezerde,Dnb baxmrdlar onlar keende.

Yox, bu cavanlar13

tanmrdlar...Lakin Leyli vard, ahsenem vard.ster nker14 olsun, ister hkmdar,irine, Esliye dnb baxard.

ndi15sengzellik remzi kimisen,Gedirsen, hren de gnetek16 yanr.Bir kimse yanndan kemir dnmeden,Ham17 heykel kimi yere nuxlanr.

Ham sene baxr.Grmrlcr demekBu dnya znde bir men de varam.Ne eybi,Vaxt geler men de Keremtek,Mecnuntek, Qeribtek mehur olaram.

Ayrlanda syledin:"n birde zeng vuraram2?".On ikiye ileyir,Qalmayb sebr, aram2'1,Kedi iki deqiqe,Telefon danmayir27,Qelbim deqiqeni yox2S,ndi20 anlar sayr. deqiqe... be... alt...

Bu nece30 telefondu?Yoxsa zengler tufana,axtaya31 dd, dondu?Yoxsa esib hardasa32

Soyuq33imal yelleri,Hardasa qrlbdrTelefonun telleri?

ndi men skut doluTufana dzemmirem34

Be gne nece dozdum,Be ana dzemmirem.

Telefonun nmresi

35

Yoxsa xb yadndan?z-zme36 zeng vurumYoxsa senin adndan?Dindi cingiltili zeng,Bu sefa zengleridi.Telefonun deyesenimal37 buzu eridi.

1. rzgar 2. sonbaharda, lazan mevsiminde 3- y ldz 4. byk, iri 5. alevi 6. gibi 7. gazeller 8. kendine 9, hl, daha 10. balyozla 11.delmiyordu, yarmyordu 12. kyde 13. genleri 14. hizmeti 15. imdi b. gne gibi 17. herkes, hepsi 18. masam (Rusa) 19. beenmiyorsun20. yalan 21. ok 22. anlyorum 23. yldzl 24. treni 25. telefon ederim 2b. dinlik, dayanma gc 27. ses vermeyip, almayp 28. deil 2^.imdi 30. nasl 31. alta, toprak altna 32. nerdeyse, neredeyse 33. souk 34. dayanamyorum 35. numaras 36 kendi-kendine 37. kuzey

Documents

Eliağa Kürçaylı