ELKARRIZKETA: HIRONORI FUNAI • ESPERIENTZIA: BOZ GORA ... · ARBIZU• OIASSO MUSEOA • ATZEKO ATETIK: DJ. BULL hik hasi 122 4 EURO • 2007KO AZAROA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

hhELKARRIZKETA: HIRONORI FUNAI • ESPERIENTZIA: BOZ GORA IRAKURTZEN ETA DEKLAMATZEN • GALDEIDAZUE: RAKEL DEL FRAGOARBIZU• OIASSO MUSEOA • ATZEKO ATETIK: DJ. BULL

122hik hasi4 EURO • 2007KO AZAROA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Irakasleen erretiroaLekukoa belaunaldi berrien esku

GAIA

aurkibidea8gaia

IRAKASLEEN ERRETIROA Datozen urteetan irakasle askok hartuko du erretiroa eta etorriko den belaunaldi aldaketa horretan, irakasle beteranoekbereganatutako ezagutza eta esperientzia ez galtzeko biderikonena topatu beharko da. Nola egin, ordea? Hortxe dagogakoa.

16elkarrizketa

HIRONORI FUNAIGizarte modernoan jolas unibertsalak galtzeko arriskuadagoela dio irakasle japoniarrak. Urte asko daramatzahaurren jolasak ikertzen eta atera dituen ondorioekin kez-katuta dago, haurrak gero eta gutxiago jolasten dutelako.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

IRAKASLEEN ERRETIROA. LEKUKOABELAUNALDI BERRIEN ESKU16 elkarrizketa

HIRONORI FUNAI24 esperientziaBoz gora irakurtzen eta deklamatzen Gasteizko Jesus Obrero BHI ikastetxea

26 ekarpenaPauli DávilaHiri hezitzaileak. Hezkuntza inklusibotik hiri inklusibora

32 galdeidazue Zer egin DBHn ikasteko gogorik ez dutenekin? Nola orientatuikasle horiek? Nola saihestu eskola porrota? Rakel del Frago Arbizu

35 berriak

40 nora joango gara?Oiasso museoaErromatar hauek erotuta daude!

42 Atzeko atetikDj. Bull

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 . Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com;Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua: Ainhoa Azpiroz. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Miren Guilló eta OlatzLasagabaster. Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulka-riak:Nerea Alzola,Abel Ariznabarreta,Felix Basurko,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau,Luis Mari Elizalde,Lore Erriondo,Gurutze Ezkurdia,Idoia Fernandez,Xabier Isasi,IreneLopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Kepa Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Matilde Sainz eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu.Diseinua:TRAM•Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia:ANtzA S.A.L. Azaleko irudia:Donostia. Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2007-X-24). Kopurua:3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

122. zenbakia. 2007ko azaroa • hik hasi • 5

e d i t o r i a l aa z a r o a

HHaaiinnbbaatteettaann bbeezzaallaa,, oorraaiinnggooaa eerree uunnee ggaarrrraannttzziittssuuaa ddaa eeuusskkaall hheezzkkuunnttzzaarreennttzzaatt

Ikasturte berrian bete-betean sar-tuak gaudenean ingurua behatzea bes-terik ez dago aurtengoa ere, ikasturtegarrantzitsua dela ohartzeko.

Asko aldatzen ari da hezkuntzamundua. Herrien garapenak eta jen-dartearenak erronka berriei ongi eran-tzuteko egokitu beharra dago.

Euskalduntzea eskaintzen dutenikastetxeak gainezka daude. Herrita-rrek beren ondorengoek euskara eza-gutzea nahi dute, euskara ezagutzeakez baitakar berarekin inongo kalterik,aberastasun kulturala eta erraztasunkognitiboak baizik.

EAEn, hizkuntz ereduen garaiagainditu da. Nafarroan, euskaraz es-kaintzen diren ikastetxeak gainezkadaude, eta eskaintzen uzten ez dituztenzonaldeetan eskainiz gero erantzunona jasoko luketela adierazten dute da-tuek. Iparraldean, administrazioakeuskararen zabalpenean lagundu be-harrean trabak jartzeari ekiten dio,etahala ere etengabe doa handitzen.

ko Oinarrizko Hezkuntza Akordioakmahaigaineratzen duena.

Aurreko ikasturtean, akordio beraaurkeztu zuten eta ezagutaratze lanaegin zuten. Ikasturte honetan, zabal-pen lanean jarraitzeaz gain, hezigune-en Elkargunea izango denaren disei-nuan arituko dira.

Guztia aldatzen ari den honetan,dena hain azkar doanean, prestakun-tzak izugarrizko garrantzia hartzen du.Etengabeko prestakuntzan ongi ari-tzea ezinbestekoa bada, irakasle be-rrien hasierako prestakuntzan ongi as-matzea gako baliotsua da.

Aldaketak direla-eta, berrikuntzakez al du orain arte ongi egindako oina-rrietatik abiatu behar? Hori da logikoe-na, ezta? Utzi behar al ditugu erretirorabesterik gabe pasatzen hain ezagupenhandia eta lan on egin duen hainbatirakasle? Nola egin horiek metatutakoesperientzia eta jakinduria irakasle be-rriei transmititzeko?

“Erronka handiek, neurri sakonak.”

Euskal Herri osoan urrats berriakemateko garaian gaude, ezagutza de-nen eskura jartzeko eta erabilpenaareagotzeko. Hortan, prestakuntzak,metodologiak eta bitartekoak ezinbes-tekoak dira aurkitzen ari garen hesiakgainditu ahal izateko.

Curriculumak aldatzen ari dira. Eu-ropako irizpideei jarraituz, egokitzenari dira estatuak eta erkidegoak. Euskalcurriculuma ate joka ari da, herri bezaladagokiguna askatasunez garatzeko bi-dean. Hizkuntzak bere kultura beharbaitu elikagai eta besarkatzaile gisa.

Unibertsitatera ere aire berriak iritsidira. Une ezinhobea dela deritzogugeure ikerketa, prestakuntza eta izaerapropioa garatzeko euskal unibertsita-tearen eraikuntzan.

Ahalegin horiek guztiak bere eteki-na eman dezaten, antolaketa egokia,funtzionamendu parte-hartzailea, he-rritarren beharren zerbitzura aritukoden hezkuntza eta abar beharrezkoakdira. Hori da, hain zuzen, Euskal Herri-

Berrikuntzak ez al du aurretikongi egindakoetatik abiatubehar? Hori litzateke logikoena,ezta? Nola egin erretiratzeradoazen irakasleen esperientziaeta jakinduria irakasle berrieitransmititzeko?

6 • hik hasi • 122. zenbakia. 2007ko azaroa

Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailak Bigarren Hezkuntzarako

eta Lanbide Heziketarako 614lanpostu betetzeko LEPa

deialdian egingo du azaroan.Hasieran 550 postu proposatu

zituen baina CCOOrekinsinatutako hitzarmenera

hurbiltze aldera, eskaintzahanditu du. LAB, ELA eta STEE

EILAS sindikatuek hainbatkritika egin dituzte prozedura

horren aurrean. Izan ere, postugutxiegi direla diote eta

irakasle interinoen egoerahobetzea eta “sistema

egonkortzea” nahi badaeskaintza handiagoa egin behar

dela salatu dute. Bestalde, ezzaie denei Bigarren Hizkuntza

Eskakizuna exijituko.Sindikatuen ustez, hau ez da

hezkuntza sistemaeuskalduntzeko bidea eta

atzerapausotzat hartu dute.Hizkuntz Eskubideen

Behatokiko arduradunekhutsune nabariena Lanbide

Heziketan ematen dela diote:“Lanbide Heziketako hiruirakasletatik batek ez du

klaseak euskaraz ematekogaitasunik behar”.

kronikaC u r r i c u l u m b e r r i a k m a r t x a n b a i

EAEko Curriculum berriaeta Gorputz Hezkuntzakoorduen murrizketa

Hezkuntza Sailak egin duen Curri-culum berriak, hainbat aldaketa propo-satzen ditu gorputz-hezkuntzaren ira-kasgaiari dagokionez. Gutxieneko or-duak ezarri dira eta eskola bakoitzarenesku gelditzen da moldaketak egitea.

Orain arte, Lehen Hezkuntzan gor-putz-hezkuntzari 2,5 ordu eskaini zaiz-kio eta Bigarren Hezkuntzan, ikasturtebakoitzean 2 ordu. Orain ordea, gutxie-neko kopurua Lehen Hezkuntzan 1,5e-koa da eta Bigarren Hezkuntzan, lehenhiru urteetan 2 ordu eta laugarreneanbakarra. Hortaz, Lehen Hezkuntzan or-duen % 40 eta Bigarren Hezkuntzan %37 murriztu dira.

Irakasle, guraso eta zuzendariakkezkaturik agertu dira murrizketa ho-rren aurrean. Soin Hezkuntza beste ira-kasgaiak bezain garrantzitsua dela dio-te, batez ere egungo pasibotasuna eta

gehiegizko pisua bezalako arazoen au-rrean.

Bada denbora gorputz-heziketakohainbat profesional kexatu direla, ira-kasgaiaren bazterketa salatuz: “Nazio-arteko jarraibideak kontuan hartu be-harko lirateke eta gorputz-hezkuntza-ren ariketa eta garapen arautua berma-tu”. Horrez gain, lan etorkizuna ere jo-koan dute, 600 lanpostu baino gehiagogaltzeko arriskua aurreikusten baita.

Gorputz-hezkuntzako lizentziatu-en elkargoak, abokatuei eskatu die cu-rriculum dekretuaren aurkako helegi-tea jartzea, “ikasleen osasunari erasoa”egitea leporatuz. Elkargoko idazkariMaria Jose Lagartosen ustetan honakoaez da erabaki arina. Haurrak gero etagutxiago ateratzen dira etxetik kaleraeta gutxiago jolasten eta mugitzen dira.Horrek sortzen dituen arazoak kon-tuan izanik ez da egokiena murrizketahori ematea.

Hezkuntza Sailak ere erantzun diekexa hauei. Curriculum berriak, gu-txieneko ordutegia ezartzen duela dio,horiek finkatuz. “Dena den, ikastetxe-ek 5 ordu izango dituzte gutxieneko or-dutegi hori handitzeko… Gorputz he-ziketa 2,5 orduak mantendu ahalko di-ra eta hala erabakiz gero, ordutegi horigainditu. Derrigorrezko Bigarren Hez-kuntzarekin gauza bera gertatzen da”.Hortaz, ikastetxe bakoitzaren esku gel-ditzen da ordu kopurua zehaztea.


Solfeoa edo instrumentua ikasi baino garrantzitsuagoa da abesten hastea, dugun instrumentu naturalena txikitatik erabiltzen ikasteaJuanjo Mena

Herritartasunerako heziketaikasgaiaren harira, kontzientzia

eragozpena egiteko asmoaadierazi diote Nafarroako 100

gurasok HezkuntzaDepartamentuari. Iruñea,

Tutera, Azkoien, Cascante etaMonteagudoko 18 ikastetxetakogurasoak egin dira kontzientzia

eragozle. “Gurasoak gureseme-alaba eta hezkuntzaaskatasunaren defentsan

elkartuko gara”, esan zuenTeresa Jaurrieta Askatasunean

Hezi Nafarroako elkartekokoordinatzaileak.

“Administrazioak konstituzioakjasotzen dituen eskubideen

araberako heziketa galarazinahi digu, eta, gainera,

kontzientzia eragozpena gureeskubidea da”, gaineratu zuen.

Jaurrietaren arabera, ikasgaihori euren sinesmen

antropologikoen, etikoen etamoralen aurka doa, ideologia

zehatz bat sortuz: “ Gurasoguztiak, ideologia batekoak

izan edo bestekoak, bat gatozgure seme-alabak guk hezten

ditugula esatean”.

E A E n , b a i N a f a r r o a n

Nafarroan eskola hasteangero eta gehiago dira Deredua hautatzen dutenak

Aurtengo datuei erreparatuz gero,agerikoa da urteak pasa ahala eskolanD ereduan izena ematen dutenak geroeta gehiago direla. Batxilergoan ikasle-en % 24 matrikulatu da D ereduan,DBHn % 23, LHn % 26 eta HHn % 28. Aereduak antzeko bilakaera izan du bai-na G ereduak ostera, kontrakoa, Batxi-lergoan % 70, DBHn %65, LHn % 47 etaHHn % 42. Datu hauek eman zituenCarlos Perez-Nievas Hezkuntza kon-tseilariak.

Nafarroan ikasiko duten ikasleenkopurua igo egin da aurten. Pasa denurtean baino 1.424 ikasle gehiago izan-go dira, 90.403 guztira. Datu orokorreiso eginez, D eredua 1,2 puntu jeitsi daeta G eredua 2,7 puntuz igo. Kontuanhartu behar dira, besteak beste igoerahorretan zerikusia dutela emigrazioaketa Lanbide Heziketa kontuan hartze-

ak, (izan ere Lanbide Heziketan D ere-duaren eskaintza urria da).

0-3 zikloaren dekretuaPerez-Nievas-ek, bestalde, 0-3 hez-

kuntzaren eskaera osoa beteko duelaesan du. Egun, 79 eskola eta 5000 haurdaude 0-3 zikloan, eta espero dute2008an beste 500 toki gehiago izatea.Helburu hori lortze aldera, atal berezibat sortu dute Hezkuntza Departamen-tuan. Gainera, udalekin partzuergo batosatzea pentsatzen ari dira, 0-3 hezkun-tzaren inguruko guztia kudeatzeko.

Irailaren bukaeran, Sortzen-Ikasba-tuaz, LAB eta EILAS sindikatuek helegi-tea jarri zuten 0-3 ziklorako dekretua-ren aurka. Haien ustez, Nafarroako de-kretuak ez du bat egiten EspainiakoGobernuak onartutako LOErekin. Izanere, LOEk izaera hezitzailea ematen dio0-3 ziklo osoari. Dekretu horretan oste-ra, bi motatako zerbitzuak desberdin-tzen dira. Alde batetik, izaera hezitzai-lea dutenak, eta bestetik, bestelako zer-bitzuak, aisialdiarekin lotzen dituenak.Plataformaren ustetan bereizketa ho-rrek LOEren kontra egiten du. “ Bereiz-keta horren bidez, gainera, dekretuakez du bermatzen 0-3 zikloa beti baldin-tza egokietan eskaintzea”.

56,1

18,8

23,6

1,5

G Eredua

A Eredua

D Eredua

Br Eredua%

G A I A


Irakasleen erretiroa Lekukoa belaunaldi berrien esku

G

Urte gutxiren buruan ira-kasle askok hartuko duteerretiroa eta horrek arazoakeragin ditzake,hutsik geratu-ko diren lanpostu guztiak be-tetzeko lanak izan daitezkee-lako eta profesional askokirakaskuntza utzi eta belau-naldi salto horretan,ezagutzaeta esperientzia handia galdaitekeelako.

Zein da egoerari aurre egi-teko erarik egokiena? Irakas-le beteranoek hasi berriekindenboraldi bat eginez,eurenezagutza eta esperientziarenberri emateko aukera izateaegokiena litzatekeel a dio as-kok,urteetan zehar bildutakoaberastasunaren zati batbehintzat ikastetxean geradadin. Dena ikusteke dago,baina egoera nolakoa izangodenaren irudikapena egin de-zakegu esku artean ditugundatuak aztertuz gero.


Eskualdatzea era egokian egitekoformularen bila

Datozen hamar urteetan belaunaldialdaketa garrantzitsua gertatuko da gu-re ikastetxeetan. Araba, Bizkaia etaGipuzkoan geratuko dira lanpostugehien hutsik. Nafarroa Garaian alda-keta ez da hainbesterainokoa izangoeta Lapurdi, Nafarroa Beherean eta Zu-beroan, ez da halako arazorik gertatu-ko. Irakasle gazteak dituzte ikastetxegehienetan eta belaunaldi aldaketa ho-ri progresiboki egingo da, orain artebezala, bat-batekoa izan gabe.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan aldiz,6.000 irakasle inguruk hartuko du erre-tiroa datozen hamar urteetan irakas-kuntza publikoan eta irakaskuntza pri-batuko eta ikastetxe kontzertatuetakoprofesionalak kontuan hartuz gero, ko-puru hori bider 1,7 egin beharko genu-ke. Hau da, 10.000 lanpostu bainogehiago geratuko dira hutsik, zehazki10.200 datu horien arabera. Milaka lan-postu bete beharko dira beraz, HaurHezkuntzan eta Lehen Hezkuntzanbaina baita Derrigorrezko BigarrenHezkuntzan edota Lanbide Heziketanere.

Eta horrekin batera bada besteerronka bat: izan ere irakasleak behar-ko dira, baina ez hori bakarrik, irakasleeuskaldunak beharko dira. GasteizkoLegebiltzarrak 1982an onartu zuenEuskararen Legeak, bere 19. artikuluan

unibersitateari erronka jarri zion bi hiz-kuntza ofizialetan (euskaraz eta gazte-leraz) irakasteko gai izango ziren mai-su-maistrak trebatzeko. 25 urteren on-doren, Euskal Herriko Unibertsitateakez du baldintza hori betetzen: ikasleen% 40 inguruk irakasle ikasketak gazte-lera hutsean egiten ditu eta ez dira eus-karaz irakasteko gai.

Aldaketa dator urte gutxiren bu-ruan eta horren aurrean galdera askosortzen dira. Irakasle nahikoa izango alda? Administrazioak erraztuko al dituhalako trantsizio prozesuak egitekomoduak?

Sindikatuen kezkaSindikatuek ere kezka horiek eta

galdera horiek dituzte buruan buelta-ka. Halaxe adierazi digute LAB eta S-TEE-EILAS sindikatuetatik.

LABeko Jon Urrusolori kezkagarriairuditzen zaio lekuko hori hartzekonahikoa irakasle ez izateko aukera ego-tea. Bere ustez, administrazioak kan-paina egin beharko luke jendeak ira-kasle lanbidea har dezan. Adibidez,Haur Eskolen Patzuergoan arazoakdituzte zerrendak osatzeko gaur egun.Irakaskuntzaren kudeaketan aldake-tak egitea beharrezko ikusten du Urru-solok, kalitate enplegua bermatzeko.Ordezkapenak egiten dituztenei, esatebaterako, urte beteko kontratua eginbeharko litzaiekela uste du, ordezka-pen ezberdinak egiteko, baina ikastur-te osoan zehar lana egiteko aukeraizango dutela ziurtatuz.

Nafarroan egoera ez da Araba, Biz-kaia eta Gipuzkoan bezain gordina. Az-ken urteetan oposaketak izan dira etairakasle postu dezente bete da. Denaden, 60 urtez gorako 400 irakasle bainogehiago daude, 50-60 urte bitarteanere, kopuru altu samarra eta gehienak40-50 urte bitartekoak dira. Arazoa da,orain erretiroa hartzen dutenak perfil


Urte gutxi barru lanpostu asko hutsik

gabekoak direla, D eredua zabaldu au-rrekoak, eta orain perfila eskatu behar-ko litzatekeela uste du Mikel Lakasta,LAB sindikatuko kideak. Nafarroangainera, irakasle guztiak ez daude erre-tiroa hartzeko baldintza berdinetan.Iruñeako udal eskoletako langileekesaterako, arazoak dituzte erretiroahartzeko: duela hiru urte arte Iruñeakoudaleko langileak izan dira, baina Nafa-

rroako Gobernuko langileak izaterapasa ziren. Orain, Nafarroako funtzio-narioak dira, baina ez estatukoak etaorduan, ezin diete espainiar araudiaaplikatu. Arazo hori konpontzeko duteoraindik.

Egoera horren aurrean zer egin?Sindikatuek finean eskatzen dute-

na da, irakasle berriak poliki-poliki sar-

tzea eta lanordu osoz ez egon arren, ira-kasle beteranoei erretiroa hartzeko ga-raia heltzerako orduan, belaunaldienarteko erreleboa egina egotea. Horixeaipatu digu STEE-EILAS sindikatukoJon Moñux-ek: “Datuak oso deigarriakdira. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 2-18urte bitarteko irakaskuntzan 50-54 urtebitarteko irakasle funtzionarioak 3.285dira, 20.000 langilek osatzen duten ko-lektibotik. 55-59 urte bitartekoak,1.894. Guztira 5.179 dira. Laboralen ar-tean, kopuruak txikiagoak dira, bainaehunekoak berdinak edo gehiago. Be-raz, funtzionarioen eta laboralean arte-an, 2006ko irailean, 5.320 ziren. Horrekesan nahi du langileen % 25ean gabil-tzala gutxi gora behera. Egiturazko ara-zoa da, argi eta garbi. Gainera, horrigehitu behar zaio 60 edo 60 urtetik go-rako irakasleak, beste 364 direla. Beraz,50-60 adin tartean eta 60 urtetik gorako-en artean, ia 6.000 irakasle ditugu. Ikas-tetxe kontzertatuetan egoera ez da haingordina, baina hala ere badira adin tartehorietan dauden irakasleak”.

Moñux-ek esan digunez, Araba,Bizkaia eta Gipuzkoan 55 urtetik gora-

Mentoringa izan daiteke irtenbidea

Zer da mentoringa? Mentoringa era errazean ulertzeko, tutoretza antzeko bat da. Mentoreak, irakaskuntza arlora etakasu zehatz honetara ekarrita, zera litzateke: irakasle beteranoak, irakasle berriari bere esperientzia transmititzea, bera-rekin tutoretza lan moduko bat eginez. Mentorea eta irakasle berria elkarrekin arituko lirateke lanean eta mentoreak be-re esperientzia eta ezagutza transmitituko lioke kasu honetan irakasle berriari, azken hori profesional gisa aberas dadin.Horrela, irakasle berriak prestatuta egongo dira beraien zeregin berriei aurre egiteko eta aurrekoek eskuratutako espe-rientzia eta ezagutza ez dira ahaztuta geratuko.

Mentoring izenaren jatorria greziar mitologian topa dezakegu. Mentor Ulisesen lagun mina zen eta Troyarantz abiatuaurretik, Ulisesek eskaera egin zion bere seme Telemaco zain eta presta zezan, Itacako errege gisa bere ondorengoa iza-teko. Mentorrek aita, aholkulari eta eredu lanak egin behar izan zituen Telemaco errege jakintsu, on eta zentzuduna bihurzedin.


G A I A Irakasleen erretiroalekukoa belaunaldi berrien esku

Erretiroa hartzeko eraezberdinak

Hego Euskal Herrian lanean

diharduten irakasleek erretiroa

hartzeko aukera ezberdinak di-

tuzte.

Eremu pribatuan, errelebo-

kontratua delakoa dago indarre-

an eta 60 urterekin % 85ean erre-

tiroa hartu eta % 15 lanean jarrai

dezakete. Espainiako gober-

nuak legea aldatu nahi du hala

ere, eta 61 urtetan jari nahi du

muga hori. Bestela ere har daite-

ke erretiroa 65 urte bete aurretik

baina urte bakoitzeko sariaren %

8 kentzen dute eta gainera 1.967

urtea baino lehen kotizaziorik

izan behar da.

Eremu publikoan, % 98 fun-

tzionarioak dira eta kasu horre-

tan, 60 urterekin erretiroa hartze-

an, gobernuak 65 bete arte falta-

ko liratekeen bost urte horiek

“oparitu” egiten ditu. Bestalde,

30 urte baino gehiago kotizatuak

izanez gero, 18 hileko soldata

ematen dute erretiroa hartzeko

mementoan bertan. Gainerako-

ak, % 2, laboralak dira eta hauen

kasuan, eremu pribatuan ezar-

tzen diren baldintzak ezartzen

dira.

Gauzak horrela daude gaur

egun, baina legeak aldatzen den

neurrian aldatuko dira baldintza

hauek guztiak.

ko 10 irakasle baino gehiago dituzten39 ikastetxe daude. Orain olatu txikiadena, urte gutxiren buruan tsunamibihurtuko dela dio. Tamaina ertainekoikastetxe batean, 40-50 irakasle dituenikastetxean, urtero bizpairu irakasleerretiratzea irensgarria da eta prozesunatural gisa eraman daiteke, baina zor-tzi edo hamar baldin badura, arazoasortzen dela uste du.

Sindikatuek egiturazko arazo honi

aurre egin behar zitzaiola planteatu zu-tela dio, neurri zehatzak planteatu zi-tuztela eta horien artean nagusiena 55urtetik gorakoei lanorduak gutxitu ga-be, ikastorduak gutxitzea zela, horrelabeteranoen irteera eta berrien sarreraera mailakatuan egiteko. “Gure ustezHezkuntza Sailak ez zion arazo larri ho-rri behar bezala heldu eta aitzakia gisajarri zuten ez dela jende nahikorik erre-lebo hori egiteko, baina gure susmoada horren atzean aurrekontu arazo batdagoela, inbertsio handia behar dela-ko”, dio Moñuxek.

Erretiroa hartzeko bidean daudenirakasleek esperientzia handia dute, al-daketa eta berrikuntza pedagogiko ga-rrantzitsuak bultzatu dituzte eta jendehorrek modu gradualean utzi beharkolituzke eskolak. Irakasle berriekin ikas-tetxean bertan, aurrez-aurreko harre-mana izan beharko luketela uste dutesindikatuek. Irakasle beteranoek pers-pektiba historikoa dute eta erreferentehoriek izatea oso aberasgarria da gazte-entzat.


Urte gutxi barru lanpostu asko hutsik

Datuek ez diote gezurrikEgoera zertan den ikusteko, datuak begien aurrean edukitzea bezalakorik

ez da. Ondoren ikus ditzakezuen bi taulek biltzen dituzten datuak egoera no-

lakoa den ikusteko lagungarri izan daitezke. Araba, Bizkaia, Gipuzkoan eta

Nafarroan irakasleek duten adinari buruzko datuak dira guztiak. Ikus deza-

kezuenez, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan ia 9.000 irakaslek dute 51 urte baino

gehiago, Nafarroan, 50 urtetik gorako irakasleen kopurua askoz ere baxua-

goa da, baina 2.500dik gorakoa da, hala ere. Datu hauen arabera, datozen ha-

mar urteotan 10.000 irakasle baino gehiago erretiroa hartzeko moduan izan-

go dira Hego Euskal Herrian.

IKASTETXE PUBLIKOAK GUZTIAKIKASTETXE PRIBATUAK

<30

31-35

36-40

41-45

46-50

51-55

56-60

>60

876

4.059

5.181

3.263

1.944

431

-DATURIK EZ

ADINA

60

251

2.197

2.574

2.039

1.421

1.048

490

276

1.654

1.889

3.073

6.633

7.220

4.684

2.992

921

276

1.714

2.140

GUZTIRA 16.065 13.588 29.653

Taula honetan ikus daitezkeen datuak Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako datuak dira Euskadiko Eskola Kontseiluak 2007komartxoan argitaratutakoak.


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A Irakasleen erretiroalekukoa belaunaldi berrien esku

<40

40-50

50-55

55-60

60>

IKASTETXE PUBLIKOAK

510

359

193

1.221

917

326

230

145

473

850

46

28

23

102

180

105

83

47

64

126

213

143

87

177

377

LANBIDE HEZIKETAHH-LH DBH BESTEAK GUZTIRADBH*

ADINA

2.037

2.450

1.191

843

495

Taula honetan ikus daitezkeen datuak Nafarroako ikastetxe publikoetako datuak dira. DBH* moduan agertzen direndatuek eskolan Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan eman arren, lizentziaturik ez dauden irakasleei dagozkie. Dutentitulazioaren arabera, maisu-maistrak direnei, alegia.


Irakasleen ikuspuntua

Unibertsitatea ere martxanUnibertsitatetik ere ikusi dute erretiro kopuru handi honek eragina izan dezakeela

irakaskuntzan eta gaia aztertzen ari dira. Aldaketak izango dira datozen urteetan Araba,Bizkaiaeta Gipuzkoako irakasle eskoletan eta bertako zenbait irakasle eskolek eta Eusko Jaurlaritzakhoriek guztiak lantzeko foroa eratu dute. Ikasketen erreformaren gaia lantzen ari dira funtsean,baina erretiroen gaiarekin egin dute topo horretan ari zirela eta horri aurre egiteko bitartekoakjartzea beharrezkoa ikusten dute unibertsitatetik.

Irakasle eskoletako ikasketa plan-gintzen berrikuntza da Araba, Bizkaiaeta Gipuzkoako bost irakasle eskolek(Euskal Herriko Unibertsitateak hiruherrialdeotan dituenak, EskoriatzakoHumanitate eta Hezkuntza Zientzienfakultatea eta Begoñako Andra Mariirakasle eskola) eta Eusko Jaurlaritzakosatu duten foroaren aztergaia bainahorren baitan, erretiroen gaia ere lan-tzen ari dira.

Luis Mari Elizalde Donostiako ira-kasle eskolako irakasleak azaldu diguzeintzuk diren beraien kezkak etorki-zunari begira. Gaur egun indarreandauden ikasketa planak duela 20 baturte egin ziren, geroztik gauza asko al-datu da hezkuntza sisteman eta tituluhoriek berritzeko garaia iritsi da. “Eu-ropatik datorren olatuaren eraginezgure ikasketak hiru urtekoak izatetiklau urtekoak izatera pasako dira. Horiaukera bat da guretzat. Ikasketak be-rritu eta formatu berrietara egokitubehar zirela ikusita, edukien aldetikzer aldatu beharko genukeen ikusigenuen. Horretan genbiltzala, titulubakoitzean eta perfil bakoitzean zen-bat irakasle beharko diren atera zen,arazo gisa ikusten baita urte gutxi ba-rru langileen ehuneko handi bat berri-tu beharra. Irakasle asko sartu zenduela 25-30 urte sisteman eta horiekerretiratzeko bidean daude. Beraz,irakasle asko kualifikatu behar ditugueta gainera, perfil jakin batzuetan”,dio Elizaldek.

Beteranoak eta hasiberriakUrte gutxiren buruan milaka irakas-

leren beharra izango da eta horrekkuantitatiboki arazoa ekarriko duelauste du Elizaldek. Baina hori baino oke-rragoa iruditzen zaio klaustroa deska-pitalizatu egingo dela: “Eskolan lidergopedagogikoan eta berrikuntza askotanaritutako jendea da, ikastolak sortu zi-tuzten eta urte haien hasieran aritu zenjende askok hartuko du erretiroa. Ho-riek bandera garrantzitsua izan dute,egitasmo horien jabeak eta motorraizan dira. Erretiratzen direnean, errefe-rentziarik gabeko jendea sartuko da,esperientzia gutxikoa eta beste eskemabatetik, beste heziketa sistema batetik,beste uste batzuetatik… Horrek krisial-dia sortuko du sisteman, ikastetxe guz-tietan. Nik uste dut horri beldurra zaio-la, ez delako ikusten nola heldukozaion.

Gaur egungo beteranoek paper ga-rrantzitsua beteko dute prozesu horre-tan Elizalderen iritziz. Hasiberriek ezdituztelako beteranoek dituzten erre-ferente eta identifikazio prozesu guz-tiak eta lan handia egin beharko delaeta administrazioak horretarako bal-dintzak sortu beharko dituela dio: “Ezdakit pertsona horiek liberatu beharkodituen, baina gazte hasiberrien mento-re edo tutore lanak egitea izango da be-raien zeregin nagusietako bat. Liderizan beharko dute eta urte askotan na-turalki gertatu den prozesua sistemati-zatu egin beharko da, bat-batean jende

asko sartuko delako. Uste dut irakasleberrien txertatze prozesu horretanerronka oso polita dugula”.

Mentoring prozesu horiek egitea,irakasleak orain arte bezala ez ibiltzeaeskatuko du Elizalderen arabera: “Ho-rrek eskatuko du irakasleak orain beza-la ez ibiltzea, 5-6-7 urtez ordezkapenakegiten toki askotan, inorekin identifika-tu ezinik, zuloak betetzen… Hasibe-rriei pare bat urteko egonaldiak berma-tu beharko litzaizkieke ikastetxearenmartxa hartu eta proiektuaren gora be-herak ezagutu eta sakonago lan egite-ko, eta beterenoen baldintzak horreta-ra bideratu beharko lirateke. Ikastetxebakoitzak harrera sistematizatu behar-ko luke, irakasle berrien baldintzakegokituz, egonkortuz… Mentore edobeteranoekin lanean jarri beharko lira-teke mintegi egonkor batzuk antolatu-ta, lanean bertan treba daitezen”.

Irakasle nahikoa izango ote da?Belaunaldi aldaketa hori egiteko

irakasle nahikoa izango dela uste duElizaldek, besteak beste, irakasle esko-letan kupoak urtero betetzen direlako.Kantitatean baino, erronka kualitateandutela uste du Elizaldek: “Kualitatibokieskatzen zaigu aldaketa eta urrats izu-garria egin behar dugu. Azken urtehauetan sistemak urrats handia egin duberrikuntza alorrean eta gu atzean ge-ratu gara. Ikasketa berriak garai berrie-tara egokitu beharko ditugu”.


G A I A Irakasleen erretiroalekukoa belaunaldi berrien esku

Usurbilgo Udarregi ikastolaren esperientzia

Usurbilgo Udarregi ikastolan hasiak dirahorrelako trantsizio prozesuak egiten. Erre-tiroa hartzekotan zeuden irakasleak, irakas-le berriekin denbora batez egotea komeniga-rria izan zitekeela pentsatu zuten. Pentsatueta egin. Aukerarik izanez gero, behintzat,horrela egiten dute lan eta eskualdatze pro-zesuak irauten duen bitartean, irakasle be-rriak ikastolako martxa hartzen doaz. Maria-je Imaz, Udarregi ikastolako zuzendariak e-man digu Usurbilgo esperientziaren berri.

Irakasle asko ari al dira erretiroahartzeko adinera iristen Udarregiikastolan?

Bai, badira batzuk, izan ere, langile-en bataz besteko adina 40 urtetik gora-koa da. 55 irakasle ditugu ikastolan etahorietatik 18, 50 urteko mugan eta hor-tik gora gaude. Egoera horrekin kezka-tu egin gara, izan ere, jende berria sar-tzea berrikuntza bideratzeko aukeraona izan daiteke, baina irakasle betera-noen esperientzia oso baliagarria da.Eta horiek ikastolen hezkuntza onda-rea transmititzeko lanean, zeregin ga-rrantzitsua dute.

Hori dela eta, irakasle berriak kon-tratatzen ditugunean, ikastolen hez-kuntza proiektuarekin sentsibilizazioedo atxikimendua azaltzen duten per-tsonak izan daitezen saiatzen gara.Zentzu horretan, ikastolak irakasleenformaziorako apustu handia egin du,ikastolaren hezkuntza proiektuan au-rrera egiteko ezinbesteko tresna delaikusten dugulako.

Urteko kudeaketa planaren gi-doian lehentasunezko helburu batzukjartzen ditugu. Alde batetik, irakasleen

artean formazio jarduerak eta minte-giak sustatzea. Urte horretan irakasleberriak hartu baditugu eta ikastoletakodinamikarekiko atxikimendua lortzeainteresatzen bazaigu, beraiek ere ho-rrelakoetan parte hartzea bultzatzendugu. Horrek ikastola barneko dinami-kan azkarrago txertatzen laguntzendie, ziklo baten baitan dauden proiek-tuak ezagutzeko aukera dute eta ikas-tolen mugimenduarekin zerikusiaduen formazioa jasotzeko aukera dute.

Zein da Udarregi ikastolarenegoera egun?

Irakasle batzuk erretiroa hartzen aridira. Azken urteetan badira bost, sei,zazpi irakasle errelebo kontratuarekineta horien ordezkoak hartzeko garaianikastolarekin lotura izan duen pertso-nak hartzen saiatzen gara pentsatzendugulako modu horretan errazago lor-tzen dela proiektuari jarraipena ema-tea, berritzea eta sortzen diren arazoeierantzuna ematea.

Trasmisio hori egitea garrantzitsuada eta ongi legoke ateratzen den irakas-leak eta sartzen denak aukera izatea tar-te batean elkarrekin aritzeko, sei hila-batez edo urte betez. Baina, jakina, ho-rretarako baliabideak behar dira.

Hemen egin duzue hori…Bai. Arazorik ez bada eta egingarria

baldin bada, denboraldi batez erretiroahartuko duen irakaslea eta irakasle be-rria elkarrekin egon daitezen saiatzengara, gelan egon daitezen eta irakasleberriak lagun diezaion taldea erama-ten, bestela talde batean bat-batean sar-tu eta galduta sentitzen zara. Urrian adi-

bidez, ikastolako irakasle batek erreti-roa hartu du eta ikasturte hasieratik per-tsona bat egon da berarekin. Gure ikas-le ohia da, praktikak ere ikastolan eginzituen eta ikastolako mugimendua etadinamika ezagunak zituen. Irailetik ho-na elkarrekin egon dira, taldearekin,eta pixkanaka joan dira eskualdatzehori egiten. Hasieran irakasleak zuengidaritza, pixkanaka berriari gero etagauza gehiago egiten utzi dio, bileretanere parte hartzen zuen, lan taldeetanere bai… Horrela, haurrek ere ezagutudute, Haur Hezkuntzako taldea da etaberaientzat aldaketa ez da hain handiaizan. Oso esperientzia ona izan da. Ha-sieran adibidez, irakaslea aurretik joa-ten zen, taldea ondoren eta atzetik ira-kasle berria eta ondoren, aldatu eginzuten nolabait adieraziz irakaslea au-rrekoa zela eta horrela, ikasleak bisual-ki ohitzen joan dira. Etorri berriarentzatere garrantzitsua da babes hori izatea.

Beste kasu batean, irakasle bat la-naldi erdian ari da eta beste erdia bereordezkoa izango denak egiten du. Etabatzuetan, erretiroa hartzen duten ira-kasleek ere laguntzen digute. Adibidezirteeretan edo zerbaiterako pertsonagehiago behar ditugunean, laguntzekoprest egoten dira. Hori ere polita da,ikastolarekin duten harremana ez dute-lako guztiz apurtzen. Batzuek erretiroahartu eta gustura geratzen dira bainabeste batzuei bat-bateko eten horigogorra egiten zaie eta gustuko duteberaiek kontuan hartzea.

“Gizarte modernoan jolasunibertsalak galtzeko arriskua dago

”16 • hik hasi • 122. zenbakia. 2007ko azaroa

Japoniako Nagoya Kezai Unibertsitateko irakaslea

hironorifunaiE L K A R R I Z K E TA


hironorifunai

E

“Erdi Aroanjolasak naturalak,

gordinak ziren, etahorrek esan nahi du

une batzukarriskutsuak zirela,

beste batzuk zikinak,beste batzuk

gatazkatsuak…Memento horiek

esperimentatu eginbehar ditugu.

Elementu horiekjolasetik ateratzea ez

da erreala, etaesperimentatu ez

duten helduakprestatzen ditu. Nik

jolasaren alderdierreala mantentzeanahi dut.

”

Lizentziatu zenetik eskolakematen dihardu Hironori FunaikNagoya Keizai Unibertsitatean.Baina eskolak emateaz gain,iker-keta du gustuko. Urte dezente da-ramatza haurren jolasak ikertzen:gaur egungo haurrek zein jolaspraktikatzen dituzten, nola jolas-ten diren, zertan jolasten diren,zein diren jolasten eta dibertitzendiren gorputzen ezaugarriak…

Atera dituen emaitza eta ondo-rioekin kezkatuta dago, zenbaitjolas unibertsal galtzeko arriskuaikusten duelako eta haurrak geroeta gutxiago jolasten direlako.

Japoniako nahiz mundu osokojolasak aztertu eta konparatu izanditu. Eta horien artean euskal pi-lota izugarri gustatzen zaio. Due-la 15 urte hizkuntzalari alemaniarospetsu batek tenisari buruzko li-buru bat idatzi zuen, eta han ira-kurri zituen euskal pilotari buruz-ko lehen erreferentziak. Oso inte-resgarria iruditu zitzaion, geroz-tik euskal pilota ezagutzeko ku-riositatea eta irrika zituen,eta be-re ametsa bete da. EHUk eta Japo-niako Kobeko Atzerriko IkasketenUdal Unibertsitateak Gasteizenantolatutako mintegietan partehartu du, eta bidaia aprobetxatudu euskal pilota ezagutzeko. Po-zik doa bueltan Japoniara.

Mendebaldeko eta Ekialdekohaurren jolasak konparatu izandituzu. Erraza al da konparazioaegitea? Zein tresna erabiltzen dahorretarako?

Bi eredu edo taula erabiltzen dira.Bata Pieter Brueghel-en taula da, 1560.urtean egin zuena. Taula hori Anbere-sen egin zuen, Flandesen, urtebeteanhaurren jolasak aztertu ondoren. Ber-tan, 250 haur agertzen dira 91 jolasetarajolasten. Jolasen entziklopediatzat har-tzen da Brueghelen taula. Eta besteerreferentzia Kin Sakai japoniarrakegindako taula da. Edoren garaiko edogarai zaharreko jolasak biltzen dira ber-tan. Beraz, taula biak garai bertsukoakdirenez, egokiak dira konparazioakegiteko.

Eta Ekialdeko eta Mendebaldekohaurrak jolas berdinetara jolastenal dira?

Jolas batzuk berdinak dira, eta bestebatzuk ez. Denetik dago.

Aipa iezazkiguzu berdinak direnjolas batzuk.

Bat zabuaren jolasa da. Brueghelentaulan leiho bat ikusten da, eta bertanhaur bat zabuan ikusten da. Zabuaetxearen barruan dago eta badirudihori normala zela Flandesen. Japonian,ostera, zabuak kanpoan egon ohi ziren.Bestela, itxura aldetik zabuak antze-koak dira, arruntak, bi sokekin eutsi-takoak.

Beste jolas komun bat zibarena da.Brueghelen taulan arkupe batean ikus-ten dira haurrak zibarekin jolasean. Biziba mota ikusten dira. Japonian ere ja-torri zaharra du zibak. VII. mendetik X.mendera bitartean baziren jada egu-rrezko zibak. Badirudi zibarekin hel-


duak jolasten zirela batik bat, bainaXIX. mendeko literaturan haurrak erejolasten zirela ageri da.

Hirugarren bat akuilu-makuluenjolasa izan daiteke. Ekialdean zeinMendebaldean erabiltzen ziren, bainaforma desberdina zuten. Mendebalde-an besapetik heltzen zitzaien, eta Japo-nian eskuekin. Hankak jartzeko mo-dua ere desberdina zen bietan.

Japonian dagoen etaMendebaldean ez dagoen jolasenbat aipatuko al diguzu?

Bai, kometa izan daiteke. Japonianaspalditik erabiltzen zen kometa. Euro-pan, aldiz, XVI. mendean sartu zirenAsiako kometak edo kometa planoak.Brueghelek XVI. mendean taula mar-gotu zuenean ez zuen kometarik ma-rraztu. Oraindik Flandesera iritsi gabezegoela uste da.

Eta alderantziz, hemen bai etaJaponian existitzen ez den jolasenbat?

Maskuria. Brueghelen taulan ema-kume bat animalia baten maskuria puz-

ten ikusten da. Europan animaliak sa-krifikatu egiten ziren negua hasi aurre-tik, eta hainbat modutara kontserba-tzen ziren: gazituta, airean… Maskuriaaleak gordetzeko erabiltzen zen, bainabatzuetan haurrei jostailu moduanematen zitzaien. Modu horretan, ani-malien maskuria jostailu bihurtu zenhaurrentzat.

Japonian, ordea, budismoaren era-gina oso indartsua da, eta garai moder-noaren aurretik ez ziren animaliakjaten eta sakrifikatzen. Horregatik ezzen posible haur japoniarrek maskuriajostailu moduan edukitzea.

Jolas batzuk unibertsalak dira, etabeste batzuk ez. Non dago muga?

Haurren jolas batzuk harreman zu-zena dute kulturarekin eta inguruare-kin; horri lotuta daude. Beste batzuk,ordea, garai, ingurune eta lagunakaldatu arren, ez dira aldatzen, faktorehoriekiko independenteak dira.Modak gainditu dituzten jolasak dira.Horiei deitzen zaie jolas unibertsalak.Badirudi jolas unibertsalak galtzen aridirela aldaketa modernoengatik, hau

da, egungo gizarteak jolas horiek ema-ten zituzten hainbat faktore soziologi-ko eta fisiko kendu egin dituelako.

Orduan, jolas unibertsalak galtzekoarriskua ikusten duzu?

Bai. Garai moderno hauetan zailada haurrak Erdi Aroan bezainbeste jo-lasten ikustea. Zoritxarrez gero etahaur gutxiago ikusten dira jolasten,dibertitzen, mugitzen… Yokohaman,Japoniako bigarren hiruburu handie-nean, egindako ikerketa baten arabera,ikusi da 50 urtean haurrak jolasten zi-ren espazioa % 4 murriztu dela. Murriz-keta horrek aldarazi ditu jolasteko mo-duak. 1955ean haurrak hiru ordu jolas-ten ziren kanpoan, eta 1991n, ordubetebaino gutxiago. 1955ean barruan bi or-du baino gutxiago jolasten ziren, eta1991n, berriz, lau ordu. Kanpoko jola-setatik barrukoetarako aldaketa gerta-tu da. Gaur egun pantailako jolasetarajolasten dira haurrak: telebista ikustenedo bideo kontsolekin jolasten pasa-tzen dute denbora.

Lehen aipatu ditudan jolasak ereadibide garbiak dira. Zabuaren ka-

20 •hik hasi • 122. zenbakia. 2007ko azaroa

hironorifunai

E

“Haurreijolasa, mugimendua

eta adierazpenamurrizten zaienean,

erreakzionatzekomodua aldatu egiten

zaie: pazientziagutxiago dute,eztabaida eta

gatazka egoeretanindarkeriarekin

erreakzionatzendute…

”

suan,gaur egun era-

bilera murrizten ari da arriskutsua izandaitekeelako, eta zenbait lekutan za-buak kentzen ari dira. Horren ondo-rioz, segurtasun neurriengatik, haurreigustatzen zaien jolas bat desagertzen a-ri da. Jolasten eta dibertitzen den hau-rraren gorputza helduek inposatzen di-tuzten legeengatik sakrifikatzen da.

Zibaren kasuan, haurrek eragitenzioten zibari lehen, eta beraiek zirenbirak ematen ikasten zutenak. Gauregun, ordea, zibek mekanismo batenbitartez ematen dituzte birak, eta ez

dituzte haurrek jartzen biraka, ez dutearte hori ikasten.

Akuilu-makuluei dagokienez, Ja-ponian 1982. urtera arte oso normalazen hauek ikustea leku zehatz batean:bi irlen artean. Haurrek, itsasbehera ze-goenean, akuilu-makuiluak erabiltzenzituzten eskolara joateko. 1982an erre-pide bat egin zuten bi irlak lotzeko, etageroztik haurrek ez dute akuilu-ma-kuluen beharrik.

Garrantzitsutzat jotzen al duzugaltzen ari diren jolas unibertsalhoriek berreskuratzea?

Bai, nik garrantzi handia ematendiot horri, nahiz eta jarraitzaile asko ezditudan. Gaur egun, garai modernohauetan, jolasaren helburua ez da di-bertitzea, baizik eta haurrak heldubihurtzea, heztea, hori da jolasarenhelburua. Hori da Erdi Aroko eta gauregungo jolasen arteko desberdintasu-nik nabarienetako bat.

Erdi Aroan jolasak naturalak, gordi-nak ziren, eta horrek esan nahi du une


batzuk arriskutsuak zirela, beste ba-tzuk zikinak, beste batzuk gatazka-tsuak… Eta memento horiek denok es-perimentatu behar ditugu. Esperimen-tatzen ez baditugu, edo esperimenta-tzen uzten ez badigute, ez dakigu zerdiren, ez ditugu sentitzen, bizitzen, etaez dugu jakingo sekula zein egoerarenaurrean gauden. Orduan, elementuhoriek jolasetik ateratzea ez da erreala,eta esperimentatu ez duten helduakprestatzen ditu. Gaur egun alderdi bio-lentoa, arriskutsua dena eta abar ken-tzen saiatzen gara, eta hori ez da errea-la, ez dira jolas errealak. Nik jolasarenalderdi errealari eustea nahi dut, diber-tsioa bilatzea, baina faktore naturalakkendu gabe.

Adibidez, Walt Disney-ko pelikule-tan beti amaiera zoriontsua da. Amaie-rak zoriontsua izan behar du, bestelahaurrak traumatizatu egiten direlako.Baina, modu horretan, ez diegu erakus-ten errealitateari aurre egiten. Eta gero,maskota hiltzen zaienean, negar egitendute. Alderdi negatiboa, alderdi trau-matikoa saihesten dugu, ez diegu era-kusten, ezkutatu egiten diegu. Ez genu-ke horrelakorik egin behar, ez genukehaurren jolasik manipulatu behar.

Nola berreskura daitezke jolasunibertsalak?

Nik uste dut espazioa, denbora etalagunak edukita berreskura daitezkeela.

Nagusiki bi baliabide hauek jarri be-har dira: hezitzaileak eta baliabide eko-nomikoak.

Lehen norberak egiten zituen jate-ko behar zituen ontziak, eta jostailue-kin gauza bera gertatzen zen. Lehen ezziren dendara joaten haurrentzako jos-tailuak erostera, zegoen materialarekinegiten ziren; batzuetan helduek, etabesteetan haurrek beraiek.

Gaur egun, ordea, erosi eta etxeraeramaten zaizkie, inolako ahaleginikegin gabe. Helduek ere berdin egin du-te gainerako gauzekin; gaur egun ez daereiten eta lurra lantzen, baizik eta den-dara joan eta inolako ahaleginik gabeerosi egiten da. Gizartea aldatu egin daeta lehen egiten ziren gauza batzukezin dira orain egin.

Horregatik, haurrak txiki-txikiakdirenetik hasi behar da, haur eskoleta-tik. Normalean, hezitzaileak ez daudejostailuak egiteko espezializatuta. Or-duan, material mota ezberdinekin lanegiten dakiten pertsonak behar dira,jostailuak egiten dakiten hezitzaileak.

Horrek prestakuntza eskatzen du, etahorrekin batera baliabide ekonomiko-ak, materiala erosteko.

Gaur egun, ba al daude “jolastenez dakiten” edo “jolasten ez diren”haurrak?

Bai, Japonian behintzat ikusi duthori. 1970az geroztik Japonia osoan, eztoki zehatz batean, “jolasten ez daki-ten” edo “jolasten ez diren” haurrakagertzen hasi dira. Haurrek ez dakitenola jolastu, ez dakite jolasten. Oro har,ez dira kanpoan jolasten. Denak pan-tailako jolasetara jolasten dira. Bizioadute makinekin eta ordenagailuko jo-lasekin, eta ez dituzte lagunarteko jola-sak ezagutzen.

Zerk ekarri du aldaketa hori?Bizimodu modernoak?

Motiboetako bat jolasteko espazio-ak murriztu izana da. Egin diren eraiki-nengatik eta urbanizazio motengatikhaurrak kanpoan jolasteko lekurik ga-be gelditu dira. Hori da aldaketarenarrazoietako bat.

Beste bat, Japonian ikasketek hartuduten garrantzia da. Garrantzi handiaematen zaio haurrek hezkuntza zorro-tza izateari, euren etorkizunerako ga-rrantzitsua delako. Orduan, gurasoeknahigo dute jolastea baino ikastea,ikastetxe onetan sartzeko prestatubehar dutelako. Ez unibertsitate one-tan soilik, baizik eta Lehen Hezkuntza-tik Bigarren Hezkuntzara pasatzekoere bai. Azterketa batzuk gainditu be-har dituzte, eta horiek prestatzeko aka-

22 •hik hasi • 122. zenbakia. 2007ko azaroa

hironorifunai

E

“Jolasarenalderdi negatiboa,

alderdi traumatikoasaihesten dugu, ez

diegu erakusten,ezkutatu egiten diegu.

Ez genukehorrelakorik eginbehar, ez genuke

haurren jolasikmanipulatu beharko.

”

demia berezi batzuetara joan behar du-te. Horren ondorioz, hara joaten dira e-ta ez dute jolasteko denborarik. Gura-soek, gainera, nahiago dute jolastendenbora galdu ordez ikastea, eurenikasketak arrakastatsuak izan daite-zen, eta enpresa on batean lan on bataurki dezaten.

Zer eragin du horrek haurrarengarapenean?

Alde batetik, haurrak euren gorpu-tzaren gaitasunez ohartzen dira jolasenbitartez. Eta bestetik, gizartean pertso-na heldu gisa behar dituzten ezagutzakikasten dituzte.

Beste gauza askoren artean, gehiennabarmentzen dena zera da: haurrei jo-lasa, mugimendua eta adierazpenamurrizten zaienean, erreakzionatzekomodua aldatu egiten zaie: pazientziagutxiago dute, eztabaida eta gatazke-tan indarkeriarekin erantzuten dute…Haurren suizidio tasa ere igo egin da.Oso ondorio ezkorrak dira, eta euren-tzat naturala den ingurune bat, hots, jo-lasa, falta zaielako sortu da.

Altuerari dagokionez, haurrak al-tuagoak dira gaur egun elikaduraren-gatik eta abar. Baina indarrari dagokio-nez, ezaugarri fisikoen aldetik, ahula-goak dira. Esate baterako, alergiakaskoz ere ugariagoak dira. Gaur egunhiru haurretik batek alergia du, edo-

zein alergia mota.

Eta hori ez jolastearen ondorio alda?

Ez da horren ondorioa soilik, bainaarrazoietako bat bada. Beste bat elika-dura mota da. Japonian areagotzen ariden arazo bat zera da: Mendebaldekojanaria sartu dela eta, horren ondorioz,haragi eta janari azkar gehiago jaten de-la. Japoniar dieta galtzen ari da, eta hau-rren kasuan oso garrantzitsua da dietaorekatua izatea.

Ezaugarri fisiologikoez gain, zergarrantzi edo eragin du jolasak gizaharremanetan?

Beste haurrekin jolasten zareneaneta jolas sozialak egiten dituzunean,zure gorputza ezagutzen duzu, eta bai-ta besteena ere, ekintzak partekatu egi-ten baitira. Horren ondorioz, jolasak ezdiren eta kontaktua dagoen beste ego-era batzuetarako (bilerak, beste per-tsonekin egotea gelan edo bestelakogiza harremanak), esperientzia har-tzen duzu. Badakigu zer den besteekinerlazionatzea, eta ez diogu beldurrik.

Gaur egun, ordea, kontaktu hori ezdagoenez, jolasten ez denez eta partehartzen ez denez, giza harremana da-goen egoerak ez dira bizitzen. Ondo-rioz, haurrek ez dakite nola jokatu bes-te pertsona batekin daudenean; kon-


LLuurrrraa,, uurraa eettaa aarrggiiaa

Landare bat landatu etazaintzeko lurra, argia eta urabehar dituzu. Antzina hiruelementu horiek haurrarenbizitzaren parte ziren, kanpoanjolasten zirelako. Gaur egun,berriz, etxean edo barruan daudeeta ez dituzte elementu horiekbehar, beste bi baizik: pertsonahelduak eta dirua, jostailuakerosteko. Hiru elementuetatik bielementu horietara pasa gara.Lurra, argia eta uraren ordezhelduak eta dirua.

takturik ez dago, urrundu egiten dira,bakoitza bere bidetik doa; eta bideakparaleloak dira, eta inoiz ez dira elkar-tzen. Alderdi horretatik oso negatiboada, harreman sozialetarako prestatutaegon behar baita eta jolasak hori erraz-tu egiten baitu.

Are gehiago. Giza harremanezgain, ingurunearekiko eta naturareki-ko harremanak ere garrantzitsuak dira.Gorputzak eboluzionatu egiten du etaindartu egiten da jolasekin, norberarenabildadeak hobetu egiten baitira: korri-ka egiten dugunean edo besteak harra-patzera goazenean, besteak baino az-karragoak garela nabari dezakegu, adi-bidez. Gauza horiek segurtasun han-dia ematen dute. Agian, ikasten soilik a-ri bazara, ez duzu jakingo abilezia ho-riek eduki ditzakezunik ere.

Zer egin daiteke egoera eta arazohorien aurrean?

Haurrak txikiak direnetik hasi be-

har da gauza horiei eta jolasei garran-tzia ematen. Ni haur eskola bateko zu-zendari izan nintzen urte askoan, etagarbi gelditu zitzaidan hori. Asko azpi-marratzen dut Haur Hezkuntzan ari di-renen lana. Hezitzaile edo arduradunhoriek kontzientziatu egin behar dutejolas sozialak garrantzitsuak direla, etahaurrek horiekin hazi behar dutela.

Gaur egun unibertsitateko irakaslenaiz, eta jakitun naiz hor ere hori guztialandu daitekeela. Ohiko eskolak ema-teaz gain, beste material batzuekin lanegiten ere erakusten diet ikasleei. Lu-rrarekin, buztinarekin, argiarekin, itza-larekin… lan eginarazten diet, beste ar-lo batzuetan ere gara daitezen, eta se-kula egin ez dituzten ekintzak egin di-tzaten. Iker dezatela beste zentzume-nekin ere.

Topatzen al dituzu material horiekinsekula harremanik eduki ez dutenikasleak?

Bai, noski. Hondartzara edo mendi-ra eramaten ditudanean leku horiek e-rrespetu handia eragiten die. Euren tes-tuingurutik at sentitzen dira. Hori gerta-tuko dela badakidanez, ahalik eta mo-durik egokienean eramaten ditut, bel-dur hori gal dezaten eta berriro leku ho-rietara itzul daitezen.

Japonian gertatzen dena mundukobeste herrialdeetan ere gertatzenal da?

Pentsatzen du baietz. Ez da Japo-niako arazoa soilik. Garai modernoakekarri du aldaketa, eta globalizazioakildo horretan lan egiten duen gizakiaeraikitzea bideratzen du.

Horregatik, garrantzitsuena horidena haurrak txikiak direnetik lantzenhastea da. Zoritxarrez jendeak ez dunik bezala pentsatzen. Txikiak direne-an, txikiak direnez, helduek ez dietebehar duten garrantzia ematen jolasei.Garrantzia ematen zaien unean, justu i-kasten hasi behar dute. Ikastetxe on ba-tera joatearen, unibertsitatera joateareneta enpresa on batean lan on bat bila-tzearen arazoa hasten da. Nik, ordea, e-zinbestekoa dela uste dut.


e s p e r i e n t z i a k

Boz gora irakurtzen eta deklamatzen Gasteizko Jesus Obrero BHI ikastetxea

Eskolan ahozkotasuna lantzekobeharraz hitz egiten da azken urteo-tan. Hizkuntza idatziari askoz ere pisuhandiagoa eman zaio, ahozkoarenkaltetan. Haatik, horrek ez du esannahi ezer egin ez denik eta egiten ezdenik. Abelino Barriola deklamaziosaria da horren lekuko. Urtero,sari ho-rrek ikasle eta irakasle anitz bultza-tzen ditu boz gorako irakurketa edodeklamazioa lantzera.

Hiztegiaren definizioari jarraituz,deklamazioa zera da: erretorikaren ar-tea lantzeko idatzitako edo esandakoesaldia. Eta erretorika, berriz, honakohau: ongi hitz egiteko edo idazteko ar-tea, eta erregela eta prozedura multzoa.Abelino Barriola deklamazio sariak bi-latzen duenak ildo horrixe jarraitzendio: ikasleei euskaraz behar den erraz-tasunez, ebakera zuzenez, eta doinue-ra egokiz irakurtzen irakasteko ahale-ginei garrantzi handiagoa ematea, etaereduak plazaratzea. Horregatik, urte-ro lehiaketa bat antolatzen da.

Lehiaketaren bitartez, bada, ikasle-ei irakurmena lantzen eta testu idatziakahoz adierazten erakutsi nahi zaie. Ho-rretarako, jakina, irakasleen zereginafuntsezkoa da; hau da, garrantzi handiadu irakasleek haurrek irakurtzeari zen-bateko arreta eskaintzen dioten eta zer-nolako irakasbideez baliatzen diren.Horregatik, lehiaketak biak saritzen di-tu: ikasle taldeak eta irakasleak. Ikasle-ek hiruzpalau eguneko bidaia egiten

dute Ipar Euskal Herrira eta Nafarroara,eta irakasleek, berriz, astebeteko bi-daia: euskaldunok bezala bere hizkun-tza indarberritzen saiatzen ari den edoahozkotasunean ibilbide luzea eginduen herrialde batera.

Lehiaketan ikasgelek hartzen duteparte, ez banako ikasleek. Ongien ira-kurtzen edo deklamatzen dakiten ikas-le taldeak saritzen dira. Eta ikasleenmailaren eta adinaren arabera, zazpimultzo bereizten dira.

Ikasturtearen lehen eta bigarren hi-ruhilekoan landu ohi dute ikastetxee-tan irakurmena eta deklamazioa. Has-teko, derrigorrezko testu bat izan ohidute irakurtzeko, antzerki zati bat. Per-tsonaia adina ikaslek hartu behar duparte. Gero, taldeak berak aukeratuta-ko hitz lauzko bi irakurgai landu behardituzte, beste bi ikaslek deklamatzeko.

Eta, azkenik, taldeak berak aukeratuta-ko bi olerki, beste bi ikaslek irakurtze-ko.

Hori dena landu ondoren, ikastal-deak grabazio bat egiten du, eta hori dalehiaketara bidaltzen dena. Gero, aur-keztutako ahots hoberenekin CD batargitaratzen da, ahalik eta zabalkundehandiena emateko eta, eredu gisa, ikas-tetxeetara bidaltzeko.

Deklamazio maila neurtzekoirizpideak

Irakurmen edo deklamazio mailahoberena neurtzeko honako irizpidehauek hartzen dira kontuan:

- Abiadura handiegia saihestu eginbehar da. Testuaren ezaugarriei lotutaerabaki behar da mantsoago edo biz-korrago irakurri. Alegia, alboratu eginbehar da zenbat eta arinago irakurri or-duan eta hobe delako ustea.


- Irakurtzen arituko ez balira bezalairakurtzen saiatu behar dute ikasleek:sinesgarritasuna, testua sentitzea, tes-tua irakurtzen gozatzea…

- Isiluneak egin behar dira. Isilune-ak testuak eskatu ahala eta behar denbezala egiteak asko hobetzen du arreta.

- Euskararen fonetika legeak etaebakera arauak ahalik eta ongien erres-petatu behar dira, erdal erreferentziakahal den neurrian ezabatuz. Besteakbeste, “yeismoari” aurre egin nahi zaio,eta tz/ts/tx fonemen ebakera zuzenaberariaz zaindu nahi da.

- Erdal doinuari eta, batez ere, hareneraginez azentuak azkenaurreko sila-ban jartzeko joerari itzuri egiten saiatubehar da.

- Euskararen doinuera egokia, ber-din du euskara batuan edo euskalkirenbatean idatzitako testua irakurri, bere-ziki zaindu behar da: aho hizkuntzarenmintzamolde jatorra da eredu (ez zen =etzen). Euskal hiztun onen ohiko erabi-lerari egin behar zaio kasu.

- Naturaltasunaren eta kasuan kasu-ko testuaren arabera, aintzat hartzeko-ak dira orobat enfasia eta indarra. Gal-dera markak normalean ez dira behetikgorako doinuan amaitzen. Harridure-tan ere joera artifizialak saihestu eginbehar dira.

eta, nire ustez, oso garrantzitsua da on-gi irakurtzea. Askotan oso azkar irakur-tzen dute eta ez dira jabetzen irakurridutenaz. Gainera, irakurtzen duguna,ez dugu boz gora irakurtzen. Ez duguez gure ahotsa ez besteena entzuten, e-ta hori ere oso interesgarria da, bai eus-kara ikasteko, bai hobeto ulertzeko”.

Ikasleen zailtasunakOihane Torres eta Lorena Hernan-

dez ikasleak gustura aritu ziren iaz, baitestuak lantzen, bai grabaketa egiten.Oihaneren hitzetan, zailena da zein to-nu jarri behar den gogoratzea. “Testuanapuntatzen dugu, baina halere… Gai-nera, grabazioan urduritu egiten gara,eta ez gara gogoratzen”. “Horrez gain,urduritasuna dela-eta, abiadura hartuohi dugu, eta ez komarik, ez punturikez dugu egiten”, dio Lorenak. “Puntuabaldin badago atsedena hartu behar da,ez dago arazorik bi edo hiru segundogelditzeko. Baina…”. “Eta doinuera.Horrekin izaten ditugu komeriak. Per-tsonaia haserre baldin badago, hori a-dierazi egin behar da, eta batzuetan zai-la izaten da paperean sartzea”, dioOihanek.

Ipuina, antzerkia edo olerkia izan,irakurketa aldatu egiten da. “Olerkianorberak irakurri behar du; antzerkia,berriz, taldean”, dio Lorenak. “Olerkiaoso poliki irakurri behar da, oso lasai,entzuten duenak erlaxatu egin behardu. Antzerkian, aldiz, ez; adi egonbehar da, zer gertatzen den jakiteko.Ipuinarekin hainbat ahots egin beharditu bakoitzak, banaka egiten baita”.

Aukera bakoitzak bere berezitasu-nak ditu, bakoitzak bere jokoa ematendu. Eta hor dago gakoa: jolas hori bila-tzean. Jesus Obrero ikastetxeko ikaslehoriek aurkitu dute. •

Gasteizko JesusObreroko esperientzia

Gasteizko Jesus Obreroko BHIkoJose Ramon Iñarga irakasleak urtero a-nimatzen du talderen bat lehiaketanparte hartzera. Gasteizko ingurune so-zio-linguistikoa ez da egokiena euska-ra asko entzuteko, eta horregatik irudi-tzen zaio garrantzitsua eskolan dekla-mazioa lantzea.

Iazko ikasturtean DBHko 2. maila-ko ikasleak animatu ziren. DBHko 2.mailan euskara lantegirik ez dute; baiordea, DBHko 1. mailan. Halere, aurre-ko ikasturteko esperientzia gustatu, eta14-15 ikasle animatu ziren ordutegitikat deklamazioa lantzera. Batzuek ira-kurri zuten; antzerkia, ipuina edota o-lerkia; beste batzuek efektuak egin…bakoitzaren interesen, gustuen eta nor-tasunaren arabera. Hau da, ahots goxo-ko pertsonaia batentzat ahots goxodunikaslea aukeratu zuten, aiurria beharbazen aiurri biziko norbait…

Irakasleak ahotsa noiz igo beharduten, nola ahoskatu behar duten, in-dar gehiago non jarri eta abar erakustendie. Aholkuak ematen dizkie: mantsoirakurtzeko, ez ahazteko ondo ulertubehar dela, doinua emateko… “He-men, Araban, zaila egiten zaigu beste-ak beste, tz ahoskatzea, beste leku ba-tzuetan ez bezala, hemen bereziki lan-du behar dira. Gernikan edo Markinan,esate baterako, beti euskaraz hitz egi-ten dute, eta ahoskera lantzea errazagoegiten zaie”, dio Jose Ramon Iñarga ira-kasleak.

Irakasleari ahalegin berezia eska-tzen dio, baina argi dauka ikasleentzatkomenigarria denez, landu egin behardela. “Gero eta gutxiago irakurtzen da


e k a r p e n a k

Hiri hezitzaileakHezkuntza inklusibotik hiri inklusibora

Pauli DÁVILAEHUko IRAKASLEA

Beste hiri mota bat posible delakoideia hirigile, hezitzaile, arkitekto, artis-ta, politikari… askok dute buruan, etabaita hiriarekin sufritzen edo hiriaz go-zatzen duten hiritar askok re. Hiri batkrisian sartzen denean, beste mundubat irudikatu behar dugu, beste gizartemota bat. Alegia, hiria ezeztatzen duenutopia asmatu behar dugu, dena geldi-rik mantenarazten baitu, hiriko espaziobaten ezaugarri den dinamika bizitik u-rrunduz. Hiriak gizakien arteko harre-manen aldaketaren adierazpen direla-ko sortu ziren eta irauten dute, harre-man ekonomikoen, harrizko sinesmeneta ideologien, topaketen eta bizikide-tzaren adierazpen direlako. Eta horre-kin batera, badakigu bertan bizi den gi-zartearen erakusgarri ere badela, beregatazkak eta esperantzak islatzen di-

tuela, eta, gainera, ikasteko aukera e-maten duen espazio sozial bat dela.E-san dezakegu hiria hiritarren arteko bi-zikidetzarako eskolarik onena izan dai-tekeela. Horregatik hitz egiten dugu hi-ri hezitzaileez.

Esan dugun guztia bistakoa da, gu-txi gorabehera horren jakitun gara. Ho-rregatik, egin nahi dugun planteamen-dua hiritartasunaren ingurukoa da, po-litikari askoren buruhaustea dakarre-na: nola hurbildu hiria hiritarrengana?Nola lortu hiria bezalako eguneroko es-pazioa hiritarrek beren sentitzea? Zeregin gune baztertuak “duintzeko”? Hauda, nola eman giza arnasa harreman so-zialetarako ortutako hiri espazioari?Hiriak eskaintzen dituen eraikin enble-matikoek, egitura handiek, azpiegituraonek edo zerbitzuek noiz hartzen duteberen benetako dimentsioa? Bertanbizi diren gizon eta emakumeen, hau-rren, helduen, ezinduen eta gazteen es-kura daudenean horiek denak. Aldi be-rean, hiria gizonek eta emakumeek eu-ren historian zehar osatu duten kulturatxertatzeko ohorezko lekua da; guregiza naturaren adierazpena da, gureingurumena.

Hiria eta giza eskubideakHorrelako galderei erantzuteko e-

rarik onena, erraz ulertzen eta transmi-titzen a den oinarri batetik abiatzea da.Oinarri hori giza eskubideena da. Izanere, giza eskubideen oinarria duintasu-nean dago, eta horrek boterearen ari-

keta orekatzen du. Horrekin batera, gi-za eskubideen alde benetako apustuaegiten dutenak dira hiri duinak. Hiriakgizatiartu egiten bagaitu, hiria gizatiar-tzeko gauza ere izan behar dugu; hirikobizikidetza eramangarria izateko,beharrezkoa den komunikazio horitransmititzeko gai izan behar du. Bainahain oinarrizko dirudien abiapuntu ho-rrek ikuspegi teorikoan zein pragmati-koan oinarritu behar du. Horretarako,giza eskubideetan oinarritutako hiri he-zitzailea planteatzeko, Nazio Batuenhainbat dokumentutan agertzen direnkontzeptuetatik abia gaitezke. Kon-tzeptu horiek zenbait eskubideren go-zamenari buruzkoak dira, besteak bes-te, etxebizitza, elikadura eta hezkuntzaeskubideen gozamenari buruzkoak1.

Eskubide horien egoera aztertuahala, mutatis mutandi, zenbait kon-tzeptu sendotuz joan dira eta baliaga-rriak izan daitezke hirien egoera eta hi-riek giza eskubideak kalitatez eta erres-petuz betetzen dituzten ikusteko. Ze-hatzago esanda, 4 As 2 eskemari buruzari gara. Eskema hori hezkuntzaren es-kubidea ikertzeko eta ezagutzeko ba-liagarria izan daitekeela ikusi da, eta az-tertzen ari garenerako interesgarria da.Hortaz, horren ezaugarriak ikusiko di-tugu labur-labur hezkuntzan, gero hiri-ra aplikatzeko:

Eskuragarritasuna: alderdi ho-netan oso zuzenean daude inplikatutaEstatuaren betebeharrak. Izan ere, hez-


kuntzaren eskuragarritasuna bermatubehar du, beharrezkoa eta doakoa izandadin. Edonola ere, horrelako gaiek Es-tatuaren teoria bat eskatzen dute, ongiezagutzeko estatuaren esku-hartzea-ren mugak, gurasoen aukeratzeko es-kubidea, eskola publikoaren eta priba-tuaren funtzioa edo curriculuma. Ho-rrela, eskuragarritasunak bi alderdihauek ditu:

1- Gobernuaren bi betebehar:- Derrigorrezko eta doako hezkun-

tza eskuragarri dela ziurtatzea.- Gurasoek euren seme-alabentzat

nahi duten hezkuntza bermatzea, eta i-rakaskuntzako instituzioak ezartzekoeta gidatzeko askatasuna bermatzea.

2- Gurasoek euren seme-alabenhezkuntza aukeratzeko duten askata-sunari buruz:

- Ezartzeko, arautzeko eta kontrola-tzeko boterea du Estatuak.

- Derrigortasuna haurrentzat.

Sarrera: sarrerak ez du esan nahiEstatuak Lehen Hezkuntzako sarrerasoilik bermatu behar duenik, baizik etaetapa guztietakoa, askotan ordaindu e-gin behar baita. Beharrezkoa da sarrerahori diskriminaziorik gabekoa izatea e-ta eskola inklusiboa bideratzea. Nazio-arteko akordio askotan aipatzen da e-dozein diskriminazio motaren aurrekojarrera negatiboa. Era berean, hezkun-tzan egiten diren diskriminazioak ereaipatzen dira hainbat txostenetan. Hez-kuntzarako sarreran egiten diren dis-kriminazioek neskei, ezinduei edo et-

Hiriak gizatiartu egitenbagaitu,hiria gizatiartzekogauza ere izan behar dugu

nia gutxituetakoei eragiten diete batezere. Bi alderdi eduki behar dira kon-tuan:

1- Dauden eskola publikoetarakosarrera bermatu. Diskriminaziorikeza hartu printzipiotzat. Progresibokiezarri.

- Hezkuntza ereduak: derrigorrez-ko hezkuntzak doakoa izan behar du,eta derrigorrezkoaren ondorengoa (bi-garren mailakoa eta goi mailakoa) doa-koa izan daiteke edo ez.

2- Estatuaren bi betebehar:- Irizpide diskriminatzaileetan oina-

rritutako bazterketak kentzea.- Hezkuntza eskubideaz gozatzea

saihesten duten oztopoak identifika-tzea.

Bazterketa ikusarazi egin behar da,eta baita bazterketaren hainbat kausaere. Era guztietako diskriminazioakdebekatu behar dira, ez ezabatu soilik.

Onargarritasuna: onargarritasu-na kalitateari eta osasun eta segurtasunbaldintzak betetzeari dagokio. Horre-kin batera, heziketa prozesuan “hez-kuntzarakoeskubideaz” gain (eskura-garritasuna eta sarrera), “hezkuntzakoeskubideak” ere (onargarritasuna etamoldagarritasuna) bermatzea bilatzendu. Lehen aipatu dugu gutxituekeskolan euren hizkuntza erabiltzekoduten eskubidea; bada, eskubide ho-rrek hezkuntzan onargarritasun han-diagoa eskatzen du. Baita haurren la-nak ere, eskolara joatea eragozten dienindarkeria mota bat baita. Hemen ere bialderdi azpimarratu behar dira:

1- Hezkuntzako kalitatearen iriz-pideak biltzen ditu eta progresiboki za-balduz joan da. Estatuaren bi betebe-har:

- Giza Eskubideekin bat datozen e-zaugarriak dituen hezkuntza bultza-tzea.

- Irakaskuntza-ikaskuntza proze-suak Giza Eskubideekin bat datozelaziurtatzea.

2- Giza Eskubideak hezkuntzansartzea elementu giltza da hezkuntza-ren kalitaterako.

- Irakasleen eskubideak eta askata-sunak. Irakasteko bitartekoak. Hez-kuntzaren edukiak. Eskolako metodo-ak eta diziplina.

Moldagarritasuna: haurraren in-teresari lehentasuna emanez (hori daHaurraren Eskubideen Hitzarmena-ren printzipio nagusietako bat), molda-garritasunak ahalegin sortzaile handiaeskatzen du eskolak haurren beharre-tara egoki daitezen. Beste A-es-ekingertatzen den moduan, moldagarrita-suna diskriminazioaren alderdiekin er-lazionatuta dago, baina baita kultura,erlijio… aniztasunarekin ere. Horrega-tik, moldagarritasunak hezkuntzarenbidez giza eskubideak hobetzea bermadezan eskatzen da. Giza eskubideengaineko programak eskatzen dira,munduan zein eskolako praktikan. As-kotan giza eskubideen heziketa hirita-rrentzako irakaskuntza bilakatu da, etahorrek hezkuntzak aniztasunari eran-tzun behar ote dion zalantzan jarri du,hori baita moldagarritasuna bermatze-ko modurik onena. Bi alderdi nagusiazpimarratuko ditugu:

1- Eskola haurren beharrei eta gizaeskubideei egokitu behar zaie. Estatua-ren hiru eginbehar:

- Eskolaz kanpoko ekintzak eskain-tzea.

- Hezkuntza “haurraren intereseta-ra” egokitzea (1989ko Haurraren Es-kubideen Hitzarmena).

- Giza Eskubideak hobetzea hez-kuntzaren bidez: zatiezintasuna

2- Aniztasunera moldatu.- Eskolan sartzeko dauden oztopo

guztiak identifikatzea eta bistaratzea.- Aniztasuna onartzea eta diskrimi-

nazioa eta biktimizazioa babestea.- Diruaren beharra haur guztiei kali-

tatezko hezkuntza ziurtatzeko.Orain arte esandako guztia 1. tau-

lan ikus daiteke. Laburpen moduan, prozesu hone-


tan eragile garrantzitsuenetako bat Es-tatua dela esan dezakegu. Estatuak be-tebehar batzuk ditu eta, besteak beste,inbertitu egin behar du hezkuntzan, baiazpiegituretan, bai mantenuan. Baina,horrez gain, ikastetxeen eskuragarrita-suna ziurtatu behar du beraien beharguztiekin. Kolektibo guztien sarreraziurtatu behar du, diskriminaziorik ga-be, bai eskola barruan, bai sarrerak o-nartzerakoan. Modu berean, Estatuakhezkuntzako arauak ezarri behar ditu,hezkuntzak giza eskubideak onar di-tzan eta kulturaniztasunera molda da-din.

Proba gisa, kategoria horiek berakjarraitzen dituen hiri bat plantea gene-zake. Hezkuntzarako balio dutela ikusida, eta hezkuntzaren egoera aztertzekoere baliagarri direla. Beraz, hiri baten-tzat ere egokiak izan daitezke. Ikus de-zagun.

Hiri inklusiboaAnalisi eta proiekzio politikoaren

proposamen honek hiri inklusiboa de-fendatzen dela esan nahi du, hezkuntzainklusiboaz hitz egiten dugunean be-zala. Nazioartean garrantzi handia har-tzen ari da 3, helburua berbera baita baihezkuntzan, bai hirian: askotariko arra-zoiengatik desberdinak diren hiritarguztien inklusioa. Gure hirietako errea-litatea horri lotuta dago, egunetik egu-nera gehiago. Hiri inklusiboa bertakohiritar 4 guztien eskura jartzen den hiriaizango litzateke, baina bereziki integra-

tzeko arazoak dituzten, ezintasunak di-tuzten, baztertuak dauden eta beharbereziak dituzten pertsonen eskura.Pertsona horiek normalean gainerako-ek baino zailtasun gehiago izaten dituz-te euren eskubideez gozatzeko. Bi pro-posamen osagarri aipa daitezke: bata,“hiritartasunerako eskubidean” oina-rritua, eta bestea, “hiriko eskubidee-tan”. Lehenengoak zera adierazten du:hiritar guztiek, hiritar izate hutsagatik,hiritartasun duina izateko eskubideadute. Horrek esan nahi du herriko agin-tariek betebehar batzuk dituztela. Etabigarrena, aldiz, ekintza positibo batda, eskubideak hirian ager daitezen.Horrela, hiritartasunerako eskubideakhiri eskuragarria eta sarrera duena iza-tea ahalbidetzen du, eta hiriko eskubi-deekin hiria onargarria eta moldagarriadela suposatzen da. 2. taulan zehazta-sun gehiagorekin azalduko dugu gaia.

Hiri eskuragarria: hiri eskuraga-rria egitea edo beharrezkoa den erabil-garritasuna edukitzea da hiri batek betebehar duen lehen baldintza. Hiriek eu-ren gobernu zereginak bete behar di-tuzte, parte-hartzea bultzatzeaz gain.Beraz, zera azpimarratu behar dugu:

1- Udalen bi betebehar:- Azpiegiturak eta zerbitzuak esku-

ra eta erabilgarri egon daitezen ziurta-tzea.

- Hiritarren parte-hartzea berma-tzea.

Sarrera duen hiria: hiri batek az-piegiturak eta zerbitzuak baldin baditu,horiek hiritar guztien eskura egon be-har dute, hiritar guztiek horietaz balia-tzeko aukera eduki behar dute, bazter-ketarik gabe eta batez ere diskrimina-ziorik ezaren printzipioa azpimarratuz,nazioarteko hitzarmenetan agertzendiren arrazoiak tarteko: arraza, adina,sexua, ezintasuna eta abar. Horretara-ko, eskubide horiek erraztu eta berma-tu egin behar dira, eta baita betebeha-rrak ere.

1- Dauden zerbitzuetarako sarrerabermatu. Printzipiotzat diskrimina-ziorik eza hartu. Progresiboki ezarri.

- Kolektiboen araberako ereduak e-rabili.

2- Udalen bi betebehar:- Irizpide diskriminatzaileetan oina-

rritutako bazterketa guztiak ezabatzea.- Hiritartasunaren eskubideaz go-

zatzea eragozten duten oztopoak iden-tifikatzea.

Bestalde, bazterketa bistaratu eginbehar da, eta baita bazterketen kausakere. Horretarako, ezabatu ez ezik, de-bekatu egin behar dira diskriminaziomota guztiak.

Giza eskubideetan oina-rritutako hiri hezitzailea

planteatzeko,Nazio Batuenhainbat dokumentutan

agertzen diren kontzeptue-tatik abia gaitezke.

Kontzeptu horiek zenbaiteskubideren gozamenariburuzkoak dira,besteak

beste,etxebizitza,elikaduraeta hezkuntza eskubideen

gozamenari buruzkoak


Hiri onargarria: hiri onargarriazhitz egiterakoan, hiriko kalitate irizpi-deak hartu behar dira kontuan. Irizpidehoriek progresiboki handituz joan be-har dute, baina, batez ere, giza eskubi-deak aintzat hartzea da garrantzitsua.Hiri bat hainbat eta onargarriagoabihurtzen da gobernuaren edo udala-ren arlo guztietan giza eskubideak bul-tzatzeko ekintzak egiten direnean. Ho-rretarako, oso garrantzitsua da zerbi-tzuetan esku hartzen duten eragileeneskubideak eta askatasunak errespeta-tzea eta, giza eskubideetan oinarrituta-ko ekintza programak aurrera atereaz,hiri hezitzailea ahalbidetzea.

1- Udalen bi betebehar:- Giza eskubideekin bat datozen

zerbitzuak bultzatzea.- Hiritarren bizikidetza giza eskubi-

deekin bat datorrela ziurtatzea.

Hiri moldagarria: azkenik, ikus-pegi honek hiritarren eta instituzioenarteko harremanak aldatzea dakar. Hi-ritarrek hirira “egokitu” behar dutelapentsatzen da, hori dela “integrazioa”lortzeko modurik onena. Aitzitik, be-netako integrazioa hiria hiritarrengana,euren beharretara, euren aurreikuspe-netara eta euren parte hartzeko aukere-tara egokitzen denean gertatzen da, be-tiere aniztasuna eta giza eskubideak e-rrespetatuz. Beraz, kontua ez da hiri“tolerantea” egitea, baizik eta giza es-kubideak errespetatzen dituen hiria e-gitea. Tolerantziak, askotan, hiritarrenarteko bizikidetzan gertatzen denare-kiko axolagabetasuna dakar; errespe-tuak, aldiz, aniztasuna onartzea eta gizaeskubideak modu eraginkorrean de-fendatzea.

1- Hiriek talde sozial askotariko-etara eta giza eskubideetara egokitu

behar dute, eta ez alderantziz.

2- Udalen hiru betebehar:- Ekintza hezitzaileak eta hiritarrak

sustatzea.- Hezkuntza eta hiria “hiritarren in-

teresetara” egokitzea.- Giza eskubideak hobetzea, hiriko

heziketaren bitartez: zatiezintasuna

3- Aniztasunera egokitu- Hiri duinaz gozatzeko aukera oz-

topatzen duten traba guztiak identifika-tu eta bistaratu.

- Aniztasuna onartu eta diskrimina-zioaren eta biktimizazioaren aurka ba-bestu.

Esan dugun guztia laburtzen duenadibide bat garraio publikoarena izandaiteke, hiriko instituzioek eskaini be-har duten zerbitzua baita. Beraz, erabil-garritasuna betetzen da, denentzat sa-rrera izan behar duena. Zentzu horre-tan, horrelako garraio gehienek oztopoarkitektonikoak gainditu dituzte ezin-duek erabil ditzaten, edota helduei zeinbeste kolektibo batzuei prezio bere-ziak eskaintzen dizkiete. Bi baldintzahoriek betetzen badira, hiri duina izate-ko baldintzak betetzen direla esan nahidu. Onargarritasunari dagokionez, po-sible da garraio publiko horietan iru-diak eskaintzea hiriko informazioa e-manez, edo osasunari edo giza eskubi-deen kontzientzia hartzeari buruz. Be-raz, horrekin onargarritasuna aseta e-gongo litzateke. Azkenik, eta berau i-zango litzateke behin betiko proba, ga-rraio horiek kolektibo guztien interese-tara egokitu behar dute, giza eskubide-etan eta beraien beharren aniztasune-an oinarritutako ildoarekin.

Beste adibide batez ere balia gaitez-ke ikusteko hiri batek giza eskubideenadierazle diren ezaugarri horiek bete-tzen dituen edo ez: kolektibo sozial ba-ten lekuan jar gaitezke; adibidez, hau-rrenean. Aipatutako kategorien arabe-ra, galdera hauek erantzun beharko li-rateke: ba al dago haur guztientzako a-dina parkerik? (Erabilgarritasuna) Haurguztiak irits al daitezke inolako diskri-minaziorik gabe? (Sarrera) Antolatuta-

ko ekintza ludikoak giza eskubideen i-kuspegitik planteatuta al daude? (O-nargarritasuna) Haurraren interesak gi-datzen al ditu jolaserako eskubidearenplanteamenduak? (Moldagarritasuna)Ezinduekin, etorkinekin, pertsona hel-duekin eta abarrekin antzeko galderakegin genitzake. Horrelako taldeak ai-patu ditugu, horiekin egin behar baitiraahalegin handienak hiri inklusiboa lor-tzeko.

1- Nazio Batuetako txostenak EskubideEkonomikoen, Sozialen eta KulturalenBatzordearen web gunean kontsultadaitezke: http://www.ohchr.org/spanish/bodies/cescr/index.htm

2- K. Tomasevki izan da Nazio BatuetanHezkuntza Eskubideari buruz idatzi duenlehen aditua (1998-2004), eta harenekarpenak funtsezkoak izan dira munduaneskubide hau garatzeko. Eskema horrekegiten duen lehen erreferentzia IdazkiBereziko atariko txostenean daukagu:E/CN:4/1999/49. Geroztik sakondu egin duhainbat argitalpenetan; adibidez, K.TOMASEVSKI, “El derecho a la Educación,panorama internacional de un derechoirrenunciable”, in L. M. NAYA (koord.): Laeducación y los Derechos Humanos, Erein,Donostia, 2004, 693-690 or. edo K.TOMASEVSKI, Human Rights Obligations inEducation. The 4-As Scheme. Wolf LegalPublishers, Nijmegen, 2006.

3- AINSCOW, M.: Desarrollo de escuelasinclusivas, Nancea, Madril, 2001.

4- Ezin dugu ahaztu globalizazioaren gauregungo gizarteetan hiritarrak hiri bateansartzerakoan egiten direla bazterketarikhandienak. Hiritarrak ezeztatzen dira, edozailtasunak jartzen zaizkie euren eskubideakez onartzeko.

Giza eskubideetan oina-rritutako heziketak lau

ezaugarri bete behar ditu:eskuragarritasuna,sarrera,

onargarritasuna eta moldagarritasuna. Hiri

hezitzaileak edo inklusiboakere ezaugarri berak bete

beharko lituzke

Hiria hainbat talde sozia-lei eta giza eskubideei

egokitu behar zaie,eta ezalderantziz


HE

ZK

UN

TZ

AR

AK

O E

SKU

BID

EA

ESK

UB

IDE

AK

HE

ZK

UN

TZ

AN

ESTATUAONDORIOAKHEZKUNTZANGURASOAK

ESKURAGARRITASUNA

SARRERA

MOLDAGARRITASUNA

ONARGARRITASUNA

- Lehen Hezkuntza- Publikoa- Derrigorrezkoa- Doakoa

- Gurasoen aukeraketa- Pribatua- Instituzioak sortzeko askatasuna

- Derrigortasuna- Doakotasuna- Aukeratzekoaskatasuna

- Diskriminaziorik ez: arraza, sexua, hizkuntza, erlijioa, jatorri soziala, jatorri etnikoa...

- Kalitatezko hezkuntza- Giza eskubideekin bat datorren irakaskuntza-ikaskuntza prozesua

- Heziketa inklusiboa

- Giza eskubideetanoinarritutako hezi-keta

- Haur guztientzat

- Haurrareninteres

gorenera egokitua

- GizaEskubide guztiakhobetzea

- Aniztasunean oinarritutako heziketa

HIR

ITA

RTA

SUN

ER

AK

O

ESK

UB

IDE

AH

IRIK

O E

SKU

BID

EA

K

UDALAK HIRI HEZITZAILEA

HERRIKO ERREJI-MENARI BURUZ-

KO LEGEDIA

ESKURAGARRITASUNA

SARRERA

MOLDAGARRITASUNA

ONARGARRITASUNA

- Azpiegiturak eta zerbitzuak

- Hiritarren parte-hartzea

- Azpiegitura eta zer-bitzu erabilgarriak- Partaidetza

- Bazterketa guztiak ezabatu- Diskriminaziorik ez- Hiritartasunerako eskubdeaz agozatzea

- Kalitatezko hiria- Giza eskubideetan oinarritutako hiritartasuna- Hiriko elkarbizitza

- Hiri inklusiboa

- Hiria eta giza eskubideak

- Hiritar guztientzat

- Hiritarreninteres

gorenera egokitua

- Aniztasunaonartzea

- Aniztasunerako heziketa

2. taula

1. taula

122. zenbakia. 2007ko azaroa • hik

Irakasle, hemen dituzu gure azken liburuak.

Pil-pilean dauden gaiak ("Giza migrazioak" eta "Aldaketa klimatikoa” Euskal Herrian izango duteneragina) dira lehenengo biak.

Badira ere euskal curriculumarekin zuzenki lotzen diren beste bi gai ("Euskaldunen jatorria" eta"Mariren erradiografia"). Euskaldunek historiaurreko Europaren sorreran izandako eragina etaeuskal mitologiaren azpian biltzen diren sekretu asko ezezagunak ditugu maila kontzienteanbaina geure inkontziente kolektiboan bizirik daude. Horiek aztertzen dira liburu bi horietan.

Irakurketa liluragarriak, beraz. Euskal Herritik aztertuak eta gure herria mundu globalizatuarekinlotzen dutenak.

Irakasleak zarete ikerketa hauek belaunaldi berriei transmititzeko ezinbesteko katemailak...

ww

w.g

aiak

.net

gaiak argitaldariagaiak argitaldaria

San Bartolome, 36 behea 20007 DONOSTIA Telefonoa/faxa: 943 471 304

...erabili testu hauek! Liburu-dendetan eta gure web orrian salgai!!! ...erabili testu hauek!


Zer egin DBHn ikasteko gogorik ezdutenekin? Nola orientatu ikasle

horiek? Nola saihestu eskolaporrota?

Galdera hauek egitean, motibazio-ari buruz galdetzen ari gara azken bate-an. Pertsona bat motibatzea ez da gauzaerraza egoera jakin batetik etekinik ate-ra ezin duela ikusten badu. Baina, hez-kuntza esparrutik eta familiatik aurreraegitera bultzatuko duen arrazoiren batbilatzen lagun diezaiokegu. Berez, per-tsona guztiok, gauzak egiteko gogoaizaten dugu, izatez, dinamikoak gara.Beraz, zergatik ez dute haur eta gazte-txo horiek ingurukoek egiten dutena e-giteko gogorik? Normalean, ez dutela-ko helburu zehatzik eta etorkizunik ezdutelako ikusten. Esango nuke, gehie-gi esatea dirudien arren, bizitzari berariez diotela zentzurik ikusten. Eta zeriku-si handia du ikasteko gogo faltak bizi-tzari zentzurik ez ikustearekin. Ikasle-ek eta pertsonek orokorrean, inguruandutenari zentzua ikusten diotenean,gauzak egiteko gogoa izaten dute etabesteek beraiengandik espero dutenalortzeko eta gainditzeko gogoa.

Dena den, bi egoera mota bereizi

beharko genituzke: alde batetik, egunjakin batean eskolara joateko gogorikez duen haurra izan dezakegu eta bes-tetik, ikasten jarraitzeko gogorik ezduena. Normala da ditugun betebeha-rrei egunero berdin ez erantzutea, de-noi gertatzen zaigu uneren batean, bai-

na orokorra bihurtzen bada, horri hel-du eta irtenbidea eman behar diogu.Motibazio falta ez da arazo bat, sintomabat baizik, eta guk hori gainditzen la-gun diezaiokegu bere gauza onak ikus-tarazten eta dituen arazoak nola gaindiditzakeen erakusten. Bizitzari zentzuabilatzen, zoriontasuna bilatzen lagun-du behar zaio.

Askotariko faktoreak egon daitez-ke ikasteko gogo ezaren atzean, bainafuntsean hiru arrazoi nagusi aurki ditza-kegu:

a) ikasleak bere parekoekin dituenharremanak onak ez izatea,

b) familiak behar duen arreta mailaez eskaintzea eta

c) eskolan pedagogikoki hutsune-ak egotea.

12-16 urte bitarteko neska-mutilenadina berezia da, berez. Garai horretanhelduak izaten hasten dira baina hel-duak izan gabe amaitzen dute DBH.Adin horretan, normalean, lagunekinegoteko gogo handia izaten dute eta es-

galdeidazue

?Rakel DEL FRAGO ARBIZU

EHUko IRAKASLEA

Filosofia eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea

Hezkuntzako Ikerkuntza eta Diagnosi-Metodoen Saila


kola izaten da beraiekin biltzeko tokinagusia, ordu asko ematen baitituztebertan. Beraz, lagunekin egoteko bes-terik ez bada ere, eskolara joateko mo-tibazioa izan beharko lukete. Horrelaez bada parekoen artean urruntasunadagoelako izango da, bai kognitiboki,bai sozialki. Eskolara joateko gogorikez badute, lanak egiteko gogorik ereez, atera beharko lituzketen emaitzaketa beraien betebeharrak ez badituztebetetzen… parekoengandik urrunegidaude. Urruntasun hori kognitiboaizan daiteke, irakasleek diotena uler-tzera iristen ez denean eta emaitzakonik ez ateratzea ohikoa bihurtze de-nean; beste batzuetan, nortasuna,ezaugarri pertsonalak dira urruntasunhorretan eta motibazioan eragina iza-ten dutenak.

Izan daiteke familian arazoak iza-tea eta jaso beharko lukeen guztia ez ja-

sotzea. Orduan, zergatik ez emanhezkuntza-zentroan? Komunikazioaz,afektibitateaz eta babesaz hitz egiten a-ri naiz. Etxean askotan lana dela etabestea dela, arazoei buruz hitz egitekoaukerarik ez dute. Eta beraien gauzeiburuz hitz egin beharra izaten dute: se-xua, lagunak, droga… Izan ere, guraso-ek entzuten ez dutenean eta bi norabi-deko komunikazioa falta denean, ara-zoak sortzeko arrisku handia dago.

Bestalde, irakasleak izan daitezkeikasgaiak azaltzerako edo transmititze-rako orduan huts egiten dutenak, peda-gogia mailan ez denean ikasleari beraridagokion estilorik topatzen eta lehenzailtasunak agertzen hasten direnean,eguneroko irakaskuntza prozesuan ezdenean esku hartzen.

Arazoaren jatorria non dagoen jaki-tea zaila izaten da maiz, esan dugunmoduan, eragina ez baitu faktore baka-rrak izaten askok baizik. Era horretan,modu globalean egin behar zaio aurre.Ikastetxeari egokitzen zaio askotanarazoari aurre egitea eta orientazio de-partamentuak izaten du horren ardura.Irakasleek eta pedagogoek elkarlane-an aritu behar dutela esan beharrik ezdago.

PorrotaBadira ikasgaiak ozta-ozta gaindi-

tzen dituzten ikasleak eta horiei asko-tan ez zaie jaramonik egiten. Izan ere,aurreikusitakoa gaindituz gero, badiru-di porrotik ez dagoela. Eskola porrotariburuz hitz egiten dugu urtez-urte ikas-gaiak gainditzen ez direnean edotaikasleak beregandik espero dena lor-tzen ez duenean. Eta lortu ezean, des-motibazioa egongo da, aurrera jarrai-tzeko gogorik eza. Baina garrantzitsualitzateke, arrakasta lortzea, txikia izanarren, ikasgai batzuetan bakarrik izanarren. Beraz, lehendabiziko gauza hel-buru txiki batzuk jartzea eta horiek lor-tzea izango litzateke. Gauzak egin be-har dituzte, ardurak izan behar dituztebaina beti epe motz batera, inguru eza-gun batean eta gustuko gauzak egiten.Gauza asko egiteko gai direla sentitubehar dute.

Estatu espainiarrean, azken urteo-tan ikasleen % 30ek ez du DBH gaindi-tzen eta gu ez gaude oso urrun datu ho-rretatik. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoangainera, % 14k DBH gainditu bai, bainaondoren ez du ikasketekin aurrera ja-rraitzen. Hau da, porrota egon, badago,zeren DBH denek gainditu beharko lu-kete, derrigorrezko eta oinarrizkogaiak direlako. Ikusten direnean, hu-tsuneak bete egin behar dira eta peda-gogikoki neurriak hartu behar dira: pa-sibitateari aurre egiteko ardurak jarri,kasu asko egin, kontrolatu egin behardira… Ezin gara “zuk jakingo duzu!”modukoetan erori pertsona horrekinlan egiteko aukera galduko dugulako.Energia asko behar da beraiekin lanegiteko baina emaitzak lortzen dira eta

Ezin gara “zuk jakingoduzu!” modukoetaneroripertsonahorrekin lanegitekoaukeragalduko dugulako.Energia asko behar daberaiekin lan egitekobaina emaitzak lortzendira eta gehienakegoera horretatikateratzen dira.Prozesu horretanetsiko ez dutenirakasleak behar diraeta horrek lana etabalorazioa eskatzendu.

DBHn, adin horretan,lagunekin egotekogogo handia izatendute eta eskola izatenda beraiekin biltzekotoki nagusia. Beraz,lagunekin egotekobesterik ez bada ere,eskolara joatekomotibazioa izanbeharko lukete.Horrela ez badaparekoen arteanurruntasunadagoelako izango da,bai kognitiboki, baisozialki.

?


batzuk bidean geratzen diren arren,gehienak egoera horretatik ateratzendira. Psikologoek eta pedagogoek ba-dute hori bideratzeko prestakuntza.Prozesu horretan etsiko ez duten ira-kasleak behar dira eta horrek lana etabalorazioa eskatzen du.

Orientazioa eta tutoretzaHaur eta gaztetxoen arazoak entzu-

teko espazioa falta da. Irakaskuntzansarritan maitasuna falta da, ikasleekafektibitatea sentitzea, irakasleak atse-ginak izatea… Pertsonak hezi behar di-tugula esaten dugu, baina kontua ez damatematiketan edo hizkuntzetan onakizango diren ikasleak egitea, baizik eta

pertsona bera heztea. Ikastetxeetakoorientazio departamentuek bizitzara-ko egin beharko lukete orientazio psi-ko-pedagogikoa, ez profesionalki edoakademikoki soilik.

Profesional taldeak pertsona ho-rrentzat egokitutako egitasmo bat eginbeharko luke. Egitasmo horretan pasi-bitatetik ateratzeko epe motzera begi-ra, helburuak jarri beharko lirateke,gustuko izan ditzakeen gauzei heldubehar diegu eta beste gauza guztiak ho-rien inguruan planifikatu. Helburuakjarri behar dira eta ondoren prozesuakontrolatu helburu horiek lor ditzaten.Arrakasta izan behar du, irakasgai bate-an ez bada, bestean. Arrakasta indibi-dual hori azpimarratu behar da, gaine-rako ikaskideek egiten edo lortzen du-tenarekin alderatu gabe. Beraz, irakas-leek pertsona hori nondik hasi den etanora iritsi den hartu behar dute kon-tuan. Erreferente nagusia notak izatendira eta horren aurrean ezin ditugu be-giak itxi, baina ongi neurtu behar dira.Irakasle taldeak ebaluatu egin behardu, ez kalifikatu, eta lagundu egin be-har dio ikasleari. Tutoretza orduak era-bil daitezke horretarako, tutoreak ezbailuke irakasle-instruktorea izan be-har soilik, baizik eta hezitzailea.

Programa edo plangintza horrek a-rrakastarik lortzen ez badu, porrota ira-kaslearena izango da.

Bestalde, orientazio departamen-tuak ez luke lan egin behar soilik arazo-ak dituzten haurrekin, arazoei aurrehartu beharko lieke. Hori da benetan o-rientazioaren funtzioa. Ez da urte bete-an edo bi hilabetetan egiteko modukolana, jarraikortasuna eskatzen du,emaitzak epe luzera jasoko ditugu etaorduan ikusiko dugu arrakastarik lortudugun ala ez. Ikasleak motibazio falta-ren eraginez prozesua utz dezake, bai-na profesionalak ez.

Pedagogook badakigu talde osoa-rekin egin behar dela lan. Pertsona ja-kin batzuekin landu behar diren alder-diak daude, baina arazoei aurre hartunahi badiegu, taldearekin egin behardugu lan. Motibazioa ikasle guztiei piz-tu behar zaie eta bosta ateratzen duena-

Profesional taldeakpertsonahorrentzategokitutakoegitasmo bategin beharko

luke eta pasibitatetikateratzeko helburuakjarri beharko lirateke,gustuko izan ditzakeengauzei heldu behardiegu eta beste gauzaguztiak horieninguruan planifikatu.Helburuak jarri behardira eta ondorenprozesua kontrolatu.Arrakasta izan behardu eta arrakastaindibidual horiazpimarratu behar da.

?

ri ere lagundu egin behar zaio, agiangehiago ere atera dezakeelako eta mo-tibatuz gero, ziurrenik, lortuko duela-ko. Agian pedagogoak ikasgelan sartubeharko lirateke, ez eskolak ematera,baizik eta heztera, motibatzera. Tutore-tza ere erabil daiteke baina ebaluazioaegiteko eta beste irakasleek zer diotenjakiteko erabiltzen da batez ere.

Beraz, nola saihestu eskola porrota?Ikaslearekin egoten, ardura batzuk jar-tzen eta prozesua kontrolatzen. Eraku-tsi behar zaizkien gauzak erakutsiz etaedukiak barneratzeko zailtasunak ba-dituzte, horretan lagunduz. Pertsonahoriek gai direla sinetsi behar dugu. Ira-kasleok programazioak egiteko gaiizan behar dugu, eskolak emateko gai,baina baita afektibitatea emateko gai e-re. Alde horretatik guztiz profesionalakizan beharko genuke.•

Pedagogook badakigutalde osoarekin egin

behar dela lan.Pertsona jakin

batzuekin landu behardiren alderdiak daude,

baina arazoei aurrehartu nahi badiegu,

taldearekin egin behardugu lan. Motibazioa

ikasle guztiei piztubehar zaie eta bosta

ateratzen duenari erelagundu egin behar

zaio, agian gehiago ereatera dezakeelako eta

motibatuz gero,ziurrenik, lortuko

duelako.

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakazaroa



Nafarroa Oinez dela eta argitaratuduten “Alegiazko errealitatea. Viana-ko ipuin liburua” izeneko argitalpenahamasei ipuinek osatzen dute. UnaiEsparza, Vianako liburuzaina da libu-ruaren egilea. Hilabete oro ipuin saio-ak antolatzen ditu eta herriko hainbatkondaira, pasadizo, anekdota eta ger-takizun kontakizun bihurtu ditu ho-rretarako. Orain liburu batean bilduditu horiek guztiak. Marrazkiak be-rriz, Jose Javier Aosenak dira.

Ipuinen kontakizunean familiakgidatzeko eta herriko aho tradizioaberreskuratzeko asmoz, gida didakti-ko laburra prestatu dute argitalpena

osatzeko. Bertan, Esparzak, ipuinak

kontatzeko espaziorik eta unerik ego-

kienak zein diren, ipuinaren aukera-

keta nola egin behar den, nola konta-

tu behar den, zein tonu erabili, errit-

moa nola eraman, dramatizazioa nola

egin behar den eta kontaketa nola bu-

katu behar den aipatzen ditu. Haurrei

ahozko literatura transmititzearen be-

harra azpimarratu nahi izan du egile-

ak lan horrekin.

Euskaraz eta gazteleraz argitaratu

dute eta 15 euroren truke eskura dai-

teke Vianako liburudendan eta estan-

koan.

Alegiazko errealitatea. Vianako ipuinliburua kaleratu dute

Elhuyar Fundazioak, Innobasquek eta Zientziaren kutxaGu-neak ‘Teknoskopioa 2007’ gazteentzako ideia-lehiaketa martxanjarri dute. Euskal Herriko Batxilergoko eta Lanbide Heziketakoikasleek har dezakete parte lehiaketan. Zientziaren Astearen bar-nean antolatu dute ekimena (azaroaren 5etik 11ra bitartean izan-go da) eta aurten aste horren ardatza Informazioaren eta Komuni-kazioaren Teknologiak (IKTak) direnez, gai hori izango du oina-rri Teknoskopioaren laugarren edizioak.

Parte-hartzaileek blog bat osatu beharko dute lauko taldeetanantolaturik, zientziaren eta teknologiaren inguruko gairen batlandu, eta horren inguruan eztabaida sortu beharko dute. Antola-tzaileen esanetan, ekimenaren helburua gazteak informazioareneta komunikazioaren teknologietan murgiltzea da eta blog batenbidez gizartearentzat interesgarria den zientzia edo teknologia ar-loko gai baten inguruko eztabaida eta iritzi-ematea sustatzea.

Talde irabazleko kideek mp4 bana jasoko dute. www.zien-tzia.net/teknoskopioa helbide elektronikoan aurki daiteke infor-mazio gehiago.

Teknoskopioa 2007 martxan da

Curriculum berriaren dekretua onartu du EuskoJaurlaritzak

kuntzako heziketa fisikoko saioen % 40eta Bigarren Hezkuntzako saioen % 37gal daitezkeela jakinarazi du.

Zenbait hezkuntza eragileren kriti-kak ere jaso ditu curriculum berriak.Euskal Herriak Bere Eskolak iruzurtzathartu du eta hezkuntza sistema nazio-nala izatera begira Euskal Herriak eus-kal curriculum propioa behar duela al-darrikatu dute. EHBEk salatu du curri-culum dekretua ez dela Euskal Herriosorako baliagarria, bere oinarria LOElege espainiarra dela eta EspainiakoKonstituzioaren baloreak ikasleek bar-neratu beharreko balore gisa aurkeztendituela.

Sortzen-Ikasbatuazek bere aldetikargi utzi nahi izan du EAEko curriculumdekretua eta euskal curriculuma ez di-rela gauza bera. Ardatz arrotzak inpo-satzen dituela, euskara ez duela ardatzgisa hartzen eta euskal kultura garatze-ko eta transmititzeko tresnarik eskain-

Eusko Jaurlaritzak hezkuntza curri-culum berriaren dekretua onartu du. 6-16 urte bitarteko eskolatze aldian apli-katuko da curriculum berria eta bestebatzuen artean hauek izango dira bereezaugarriak: elebitasunaren aldekoapustua egingo du eta ikasle guztiekderrigorrezko hezkuntza amaitzeaneuskaraz B2 maila izan dezaten du hel-buru. Era berean, zikloa amaitzean,ikasleen ebaluazioa irakasle talde ba-ten esku geratuko da eta ordutegiari da-gokionez, autonomia izango dute ikas-tetxeek beti ere, curriculumak eskatzendituen gutxieneko orduak betetzen ba-dituzte. Matematikei eta zientziei ordugehiago eskainiko zaizkie eta heziketafisikorako gutxienekoak bi ordu eta er-di izatetik ordu eta erdi izatera pasa dira.

Azken alderdi hau gogor salatu du-te heziketa fisikoko irakasleek eta alda-keta eskatu dute. Sohat-ek (Soin Hezi-ketaren Aldeko Taldeak) Lehen Hez-

tzen ez duela salatu dute. Sortzen Ikas-batuazek esan duenez, benetako eus-kal curriculuma egiteko Euskal Herriosoko eskola eta hezkuntza eragileenpartaidetza beharrezkoa da eta EuskalHerriko ikasle guztiei begira eraikitakoplanteamendu pedagogikoa egin be-har da.

Bestela mintzatu da Ikastolen Elkar-tea. Eusko Jaurlaritzaren curriculumanorabide onean egindako urratsa etaekarpena dela uste du. Ikastolek ustedute euskal curriculumak eta EuskoJaurlaritzak adostutakoak ez dutela tal-karik egiten eta zenbait alderditan batdatozela esan dute. Dena den, EuskalHerri osorako curriculuma egiteke da-goela nabarmendu dute eta curriculumofiziala alde batera utzi gabe, beraienhautua euskal curriculumaren aldekoadela azpimarratu nahi izan dute.

Ikastaroak* Ikastolak XXI. mendearenhasieran Noiz: azaroaren 13an.Non: Deustuko UnibertsitatekoAuditorioan. Informazio gehia-go: Ikastolen Elkartean etaPartaiden.* XXI. jardunaldi pedfagogiko-ak Noiz: azaroaren 7an. Non:Barakaldoko Clara Campoamoraretoan. Informazio gehiago:Barakaldoko Berritzegunean.* VIII. PsikomotrrizitatePraktikari buruzko jardunal-diak Noiz: azaroaren 9tik azaroa-ren 11ra Non: Gasteizko EuropaJauregian Informazio gehiago:943 769 033 telefono zenbakianeta [email protected] helbideelektronikoan.


Euskal Herriko Oinarrizko HEZKUNTZA AKORDIOA

Duela urtebete aurkeztu zen Eus-kal Herriko Oinarrizko HezkuntzaAkordioa. Ordutik, bere edukia eza-gutarazten aritu dira eskualdez es-kualde eta egiteko horri jarraipenaeman nahi diote ikasturte honetan.

Edozein ikastetxek, irakasle tal-dek, guraso elkartek eta abarrek eskalezake bere hezigunean, herrianedota zentroan aurkezpena egitea.

Horretarako, Nazio Eztabaida Guneakoekin harremanetan jartzea besterik ezda behar, beraiei eskaera zehatza eginez.

Harremanetarako: [email protected] edota 943 260 855telefonoan.

Hezkuntza Akordioaren edukia ezagutu nahi izanez gero, bere web guneanekura liteke: wwwwww..nnaazziioogguunneeaa..nneett

Egun hauetan Suomira joango garabertako hezkuntza sistemaren arrakas-ta ezagutzeko xedez. Urriaren 31 etaazaroaren 4a bitartean bertan izangogara hainbat prestakuntza saiotan. Sis-tema bere orokortasunean ezagutzekohitzaldiak izango ditugu eta eskolak erebisitatuko ditugu, esperientzia sakon-tzeko helburuz.

Finlandia 5.200.000 biztanle dituenherrialdea da. Kohesio eta homogenei-tate sozial handia dago herritarren arte-an. Munduko alfabetatze tasarik altue-

na du (% 100). Hezkuntzari dagokio-nez, bertako hezkuntza sistema aski e-zaguna da mundu guztian, PISA dela-koarengatik batik bat. Azterketa ho-rrek, irakurmena, matematika eta zien-tzietako gaitasuna neurtzen ditu. Orainarteko emaitzak ikusita, Finlandiakoeskola sistemak lortu ditu onenak. Etaez hori bakarrik; beste herrialdeekinkonparatuta, ikasleen artean ekitategehien dagoen herrialdea da. Berearrakastaren ezaugarrien artean, beste-ak beste, ikasleen maila akademiko

Bagoaz Suomira,bertako Hezkuntza Sistema ezagutzeko gogoz

Euskal Herria-Suomi elkarteaHasieratik, bidaia antolatzeko el-

karte honekin izan gara harremane-tan. Elkartea Euskal Herrian bizi dirensuomitar eta euskaldunen artean osa-tua dago. Hamabost kide inguruk osa-tzen dute eta aberasgarria ikusi duguberaiekin halako esperientzia bereziapartekatzea. Hortaz, gurekin izangodira Helsinkin itzultzaile lanetan.

Timo Riiho hizkuntzalariarekinsolasaldia

Timo Riiho (1950) hizkuntzalaria,Helsinkiko Unibertsitateko katedrati-koa linguistika Ibero-erromanikoan.Suomitarren egoera linguistikoa ongiezagutzen du, baita euskararen egoe-ra linguistikoa ere. Duela 30 urte, A-rantzazun izan zen euskara ikastenTxillardegi eta beste batzuen artean.Hizkuntza berreskuratzeko bideanhezkuntzaren egitekoen inguruanmintzatuko da.


Urriak 31asteazkena

Joaneko bidaia. Bilbo-(Paris)-Helsinki

Azaroak 1 osteguna

* Hitzaldia: Suomiko Hezkuntza Sistemara hurbipena

* Suomenlinna irlako eskolara bisita

Azaroak 2ostirala

* Espooko eta Vantaako eskoletara bisitak

* Hitzaldia: Berdintasuna, ekitatea eta kalitatea.Finlandiako hezkuntzaren arrakastaren faktoreen azterketa

*Timo Riiho hizkuntzalariarekin solsaldia: Hezkuntzaren eragina hizkuntzaren garapenean

Azaroak 3larunbata

Libre (bertan jaieguna da)

Azaroak 4igandea

Itzulerako bidaia. Helsinki-(Paris)-Bilbo

altua, berdintasuna eta ekitatea lantze-ko modua, eskola porrot baxua, gura-soen partehartzea, hezkuntza eskume-nen dezentralizazioa, ikasleenganakoetengabeko laguntza, talde txikiak,eredu inklusiboa, hezkuntzaren etahezitzaileen prestigioa… bezalakoakditugu.

Bidaia honen partaide kopuruamugatua izan da antolakuntza beharreierantzunez, eta guztira 41 pertsona ber-taratuko gara, bi egunetako prestakun-tza plana jasotzeko asmoz.

argitalpenak

Arbela 39. alea

BARAKALDOKO BERRITZEGUNEAAldizkariaren 39. ale hau, gaitasu-

nen inguruan mintzatuz hasten da. Ga-tazka eta bizikidetza, Hezkuntzaren le-ge organikoa, zinema tresna didakti-koa gisa edota familia berrien berriematen du orrialdeeetan zehar. Ondo-ren, euren ikastetxe zehatzetako eki-menak eta Barakaldo hiri hezitzailea-ren berri ematen du.•

Filosofia. Batxilergoko 1. mailaZenbaiten artean

GILTZALiburu honetan garatzen den ideia

nagusia Filosofia zer den argitzea daeta, horregatik, atal bat du haren sorrera(Mediterraneoan) aztertzeko. Gizakiaeta bere unibertso sinbolikoa, arrazoi-tzea eta argudiatzea, giza ezagutza, ba-lio moralak, etika eta estetika, giza ekin-tza eta gizartea: gizabanakoa, demo-krazia eta utopia eta beste hainbat gaiere aztertzen ditu orrialde hauetan.•

Carlotaren egunkari urdinaGemma Lienas

EREINCarlotaren egunkari berri honek

gure gizartean ahulenak direnak ditugogoan, eta horien artean ume eta gaz-teak bereziki. Beren aurka gurean era-bili ohi den indarkeriak kezkatzen duCarlota. Familiatik hasi eta lagunarteraigaro, handik eskolara eta bikoteen ar-teko harremanetara, ez da zaila genero-ko indarkeriarekin topo egitea han etahemen.•

Ilunorduak eta argilaurdenakJoxantonio Ormazabal

ELKARLeiho batzuetatik argia sartzen da

eta beste batzuetatik iluna. Tristura etaitxaropena, bi gauzak aurkituko dituatetik barrura sartzen denak. Haurra-rentzat eta helduentzat, ateak zabalikditu etxe honek. Merezi du ikustea.Gauez eta egunez irekita dago. ElenaOdriozola marrazkilariak jantzi dituhitzak.•

Gurpil gainean nabilXabier Mendiguren Elizegi

GILTZA-EDEBEIstorio zorrotz honetan Mikelen

abentura bat kontatzen zaigu, gurpilgainetik, mutil elbarri baten ikuspegi-tik. Mikelentzat, bere jarlekua formula1eko bolidoa da, hainbat emozio sen-tiarazten dizkiona. Bere ferrari txikia la-gun duela, Schumacher txiki horrek au-rre egingo die eguneroko gorabehereieta zailtasunei, kikildu gabe.•

Sistematizazioaren abenturaAlboan, Hegoa eta Pedro ArrupeGIZA ESKUBIDEEN INSTITUTUA

Herritarren parte-hartzeari buruzkohamar esperientzien sistematizazioanerabilitako erraminten eta sistematiza-zio-prozesuen jarraipenetik ateratakoemaitzak jasotzen ditu gida honek. Es-perientzia horiek aztertuz eta berrikusizhauetatik ikasitakoa landu eta hurrengoesperientzietarako jarraibideak eta iriz-pideak ematen ditu, malgutasunari etasormenari leku handia utziz.•


... nora joangogara?

OIASSO ERROMATAR MUSEOAErromatar hauek erotuta daude!Erotuta ala ez, erromatarrak EuskalHerrian bizi izan ziren. I. mendeanheldu ziren Oiassora eta gaur egunOiartzunen dauden Aiako HarrikoArditurri meatzetatik zilarra atera-tzen zuten. Oiasso, portua zuenhiria zen eta hiri erromatar guztienmoduan, bere foroa edota termakzituen. Ikasleei gure historiaren zatihori ezagutzeko aukera ematen dieOiasso museoak. Hezkuntza zerbi-tzuak hainbat bisita dinamizatu etatailer eskaintzen ditu eta“Erromatar hauek erotuta daude!”bisita egin dugu guk ikasle taldebatekin.

Aiako Lardizabal herri eskolako 4.mailako haurrak izan dira Oiasson etahasieratik erakutsi dute interes handiabertan ikusi eta entzun duten guztiarenaurrean. Hamazazpi ikaslek eta bi ira-kaslek osatutako taldearekin egin dugubisita.

Hasteko, erromatar izenak jarri di-tuzte. Horrela, kanpoan Iker, Alaitz,Nagore edota Joseba zirenak, Augusto,Venus, Tita eta Marcus izan dira museo-tik atera bitartean.

Ordu laurden irauten duen bideoa-ren bidez erakutsi diete Oiasson bizitzanolakoa zen; hiri erromatarra portua-ren inguruan sortu zela, plazan edo fo-roan jai publikoak edota hitzaldi politi-koak egiten zituztela, termak erabil-

tzen zituztela, haurrek tortolosetara jo-lasten zutela, dietaren oinarria arrainaizan arren okelik ere jaten zutela, frutapostre moduan jaten zutela…

Ondoren, Oiasson aurkitutakozenbait objektu eta tresna ikusi dituzte:duela bi mila urteko egurra eta sokakesaterako. Pentsaezina dirudi, bainausteldu gabe, egoera onean, iritsi zaiz-kigu. Txanponak ere ikusi dituzte: batAugustoren garaikoa, K.a. 27. urtekoa,anforak, amuak, hezurrak (melokotoiedota gerezienak), intxaur azalak, kati-luak, orraziak, bitxiak…

Itsasontziz ere egin dute bidaia ge-roago. Hiru dimentsiotan ikusteko be-taurrekoak jantzi eta itsasuntzia urruti-ko agintearekin gidatuz, erromatarre-

kin batera bidaia egin dute itsasoz Lon-dresetik Oiassora.

Geroago esan die museoko hezi-tzaileak Oiassok jarri ziola izena Bida-soa ibaiari. Hain zuzen ere, Via ad Oias-sonem izenetik dator Bidasoa izena,museoan ikus daitekeenaren arabera.Antzina, inguru guztia Oiasso zela pen-tsatzen dute eta inguruko izen askohortik etorri zirela: La Bella Easo (Do-nostia), Oarsoaldea (eskualdearen ize-na), Oiartzun, Villanueva de Olearso(gaur egungo Errenteria)…

Eta oraingoan ez dute ikusi, bainanahi izanez gero, Ama Xantalen ermitaeta bere aztarnategia ere bisita daitez-ke. Hilerria topatu dute bertan, 106 hi-lobi, eta horietako bat museoan dute. E-



rromatarrek hildakoak errausten zituz-ten eta errautsak eta hezur pusketak i-kus daitezke.

Oiasso hamar hektarea ingurukohiria zen. Eta gaur egun, hiri hura izan-dakoaren zati bat ikus daiteke, bainagauza asko daude oraindik atera gabe.Termetan indusketak egin dituzte, bai-na oraindik ezin dira bisitatu. Lanek au-rrera jarraitzen dute eta denborak au-rrera egin ahala, Oiasso hobeto ezagu-tzeko modua izango dugu.•

OOIIAASSSSOO EERRRROOMMAATTAARR MMUUSSEEOOAA

Eskoleta, 120302 IRUN (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 639 [email protected]

Oharrak:- Bisitak hiru hizkuntzetan egin daitezke: euskara, gaztelera eta frantsesa. - Programak: hezkuntza formala, hezkuntza ez formala, familiak, helduak eta behar bereziak dituzten taldeak.- Prezioak. Zerbitzuaren arabera aldatzen dira:

- Museora bisita gidatua: 5 euro. Ikasleek: 4 euro.- Ama Xantalen ermita bisitatzea: 2 euro. Ikasleek: 1,5 euro.- Tailerrak: 2,5 euro.- Tailerra eta museoa: 5,5 euro.

Hezkuntza zerbitzua

Ikasleentzako bisita gidatu dinamizatuak

Erromatar hauek erotuta daude!- Norentzat: Lehen Hezkuntzako ikasleentzat.- Iraupena: 1 h. 30 min.- Helburuak: ikasleak erromatar garaira gerturatzea. - Erabilera arlo nagusiak: Inguruaren ezaguera / Arte Hezkuntza.

Denbora makina- Norentzat: DBHko ikasleentzat.- Iraupena: museoa 1 h. 30 min. / museoa + Ama Xantalen ermita 2 h. - Helburuak: Irun hiria Oiassorekin identifikatzea, arkeologi pieza ezberdinen bidez. - Erabilera arlo nagusiak: Gizarte Zientziak/ Geografia eta Historia.

Oiasso galduaren bila- Norentzat: Batxilergoko ikasleentzat.- Iraupena: museoa 1 h. 30 min. / museoa + Ama Xantalen ermita 2 h.- Helburuak: Arkeologoen lana ezagutaraztea. Erromatar gizarte, ekonomia, politika eta bizimoduaren oinarrizko alderdietara hurbiltzea.- Erabilera arlo nagusiak: Historia, Latina, Artearen Historia.

Animazio tailerrak

Alea jacta estMerkurio jainkoa lagun harturik, lau hiri erromatarretatik lehorrez eta itsasoz abiatuta, Oiassorainoko bidaia egingo dute. Taldeek zenbait proba gainditu beharko dituzte helmugara iristeko. Bidean, antzinateko mundura hurbilduko dira eta garai hartako usadio eta eguneroko ohitura batzuk ezagutuko dituzte.- Norentzat: Ikastetxeak, aisialdi taldeak, familiak, helduen taldeak eta elkarteak.- Adina: 6 urtetik aurrera- Iraupena: 1 h. 15 min.- Aplikazio arlo nagusiak: Historia, Geografia, Artearen historia.

Museoko eskolak: belaunaldi topaketaMuseoa eskola zen lehen eta duela 50 urte errealitate hura bizi izan zuten helduen eta gaur egungo haurren arteko topaketak egiten dituzte. - Erabilera arlo nagusiak: Historia, Baloreen hezkuntza.

i


atzeko atetik

2006ko Araba,Bizkaia eta Gipuzkoako gastu militarra nahikoa li-tzateke Lehenengo eta Bigarren Hezkuntzaren oinarrizko beharrakasetzeko,eta 500 milioi euro sobratuko lirateke gainera.

Iturria: Berria egunkaria (2006-10-05)*

Ikasle kataluniar batEuskal Herrian Dj

Aupa! Ni Bull naiz. Nire izena Jonda. Jon, Cambrils-en (Tarragona) jaiozen eta Dj.Bull, Euskal Herrian.

Pertsona bakarra, bi nortasun.Katalunian jaio nintzen, baina hala

ere EUSKARAZ egin nituen lehenengohitzak. Nire ama andereñoa zen eta An-doaingo ikastola sortu zuen beste ira-kasle batzuekin batera. Katalunian ha-maika urte egin nituen eta uda hartanEuskal Herrira etorri nintzen bizitzera.Ez nekien EUSKARAZ hitz egiten, bai-na hala ere hurrengo ikasturtea EUS-KARAZ egin nuen oso-osorik. Musika-rekin dezente ikasi nuen EUSKARAZ,euskal taldeak entzunez. Geroago, ho-gei urterekin tabernetara joaten nintze-nean, musika grabatzen nuen. Eta hain-beste musika entzun eta grabatu ondo-ren, Dj. izateko gogoa piztu zitzaidan.Izena behar nuen eta bat aukeratzea ezzen zaila izan. Hamasei urte nituela,AEK Egun batera joan nintzen. Orduan,ez nuen buruan ilerik eta lagun batekBull ezizena jarri zidan.

Orduan jaio zen Dj.Bull. Irurakoa

naiz eta Tolosako taberna batean hasinintzen nere lehen saioak egiten. Gerolan-eremua zabaltzen joan zen: txoz-nak, ezkontzak, lagunen afariak…Ikasturte amaierako festetan ere, IKAS-TOLETATIK deitzen zidaten.

Zalantzarik ez, gazte jendea da pu-blikorik onena, lotsa gutxi eta parran-darako erraztasuna duelako.

Eta horrela pasatzen dut urtea, fes-tarik-festa musika jartzen.

Nire istorioa amaitzeko, ikastola ba-tean gertatutako anekdota kontatukodizuet:

Ikastola batera joan behar nuen,haurtzaindegi batera hain zuzen ere.Obelix-en mozorroa jarrita joan nin-tzen ikasleek gustuko izango zutelako-an baina haur guztiak negarrez hasi zi-ren ni ikusita. Segituan kendu nuenmozorroa eta ederki pasa genuen baihaurrek eta baita nik ere. Kalejira ba-tzuk eta poz-pozik etxera. Ja, ja, ja…

Kantatzen ez duenak, zorionik ezdu. Eta ahal bada, euskaraz kantadezala.

Dj BULLDj-a

Documents

ELKARRIZKETA: HIRONORI FUNAI • ESPERIENTZIA: BOZ GORA ... · ARBIZU• OIASSO MUSEOA • ATZEKO ATETIK: DJ. BULL hik hasi 122 4 EURO • 2007KO AZAROA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA