Centrali Maksilar Permanent I Paeruptuar
Centrali Maksilar Permanent I Pa eruptuarPrezantimi
Historik1.Shperthimi i dhembit ose I njohur si erupsioni I dhembit
eshte nje proces kompleks ne te cilin perfshihen te gjitha
ndryshimet e levizjes dhe pozicionimit te dhembit gjate fazave te
zhvillimit te tij brenda ne kreshten alveolare deri ne momentin kur
dhembi del ne harkaden dentare dhe krijon kontakt me dhembet fqinje
dhe me antagonistet perkates.2-Centrali i pare i paeruptuar u
pershkrua per here te pare ne vitet 23-70 p.e.s -prevalenca eshte e
ndryshme ne grupe te ndryshe raciale dhe etnike. (me shume ne
popullsine aziatike dhe kaukaziane, femijet e me ngjyre=0.42%,
femijet me prejardhje hispanike=5.6%) -raporti M:F
=(2.1:1)Epidemiologjia1-Incizivi central i paeruptuar eshte problem
i moshes se hershme. Kjo patologji raportohet me pak se kanini dhe
molari i trete permanent. 2-Incizivet maksilar te paeruptuar
ndodhin 0.2-1 % te popullsis.3-Ne moshen 5-12 vjec incidenca e
centralit maksilar te paeruptuar eshte 0.13 %.
Faktoret e pergjithshem qe ndikojne ne erupsionin e dhembit
1.Formimi I kurores dhe folikulit te dhembit.2.Forcat e ushtruara
nga indet vaskulare perreth .3.Formimi dhe rritja e kockes
alveolare.4.Forcat e rritjes dhe terheqjes se membranes
periodontale.5.Prezenca ose jo e folikulit dentar.6.Forcat dhe
ndikimi I muskulatures.7.Rezorbimi I kreshtes
alveolare.8.Influencat hormonale.
Faktoret qe influencojne ne kohen e erupsionit te
dhembit.1.Faktoret gjenetike.2.Faktoret mjedisore3.Gjinia (femra
dhe meshkuj)4.Faktoret sociale dhe ekonomike.5.Pesha e lindjes se
individit.6.Faktoret homonale (hormonet e prodhuara nga gjendra e
Hipofizes dhe hormonet e gjendres se Tiroides.
Kronologjia e daljes se Centralit Maksilar Permanent1.Centrali
maksilar permanent eshte dhembi I dyte qe pritet te dale ne
harkaden dentare pas daljes molarit te pare permanent rreth moshes
6-7 vjecare.2.Perpara se centrali maksilar permanent te zere
pozicionin e tij ne harkade rrenjet e centralit maksilar te
qumeshtit duhet te kene filluar rezorbimin e tyre.3.Centrali
maksilar I perhershem duhet te eruptoje ne harkaden dentare ne
pozicionin e ruajtur nga paraardhesi I tij I qumeshtit I cili
tashme ka humbur.4.Shenjat e para te kalcifikimit centrali
permanent maksilar I jep 3-4 muajsh.5.Formimi I kurores perfundon
rreth moshes 4-5 vjec.6. Erupsioni emergjent 7-8 vjec.7.Kompletimi
I rrotullimit dhe pozicionimit rreth moshes 10 vjec.
8-Incizivi central i perkohshem erupton 8-12 muajsh dhe bie 6-7
vjec.9 -Incizivi central permanent erupton 7-8 vjec. Dhemb I
paeruptuarPERKUFIZIM:1. Dhemb i paeruptuar eshte nje dhemb i cili
nuk mund te perforoje membranen mukoze. 2.Dhemb i impaktuar eshte
nje dhemb i cili pengohet te arrije pozicionin e tij normal ne
harkade nga inde, kocka, apo nje ind tjeter.Kur eruptimi
konsiderohet I voneGjate periudhes se odontogjenezes mund te
ndodhin demtime te ndryshme qe do te nderprisnin zhvillimin normal
te dhembit dhe kjo do te conte ne anomali morfologjike .Vezhgimi I
erupsionit dhe zhvillimit te dhembeve duhet bere me kujdes qe ne
denticionin e perkohshem.Mosha dentare na ndihmon dhe na jep
informacionin e duhur per kohen kur nje dhemb pritet te eruptoje ne
harkade.1. -ka kaluar koha normale e eruptimit.2. -dhembi nuk eshte
i pranishem ne arkade dhe nuk tregon potencial per eruptim
.3-rrenja eshte plotesisht e formuar .4-kane kaluar 6 muaj qe nga
eruptimi i dhembit homolog.Etiologjia1.Faktoret gjenetike2
.Semundjet endokrine 3.Semundjet metabolike 4.Semundjet
infektive.FAKTORET STRUKTURALE-te kockave bazale -te aparatit
neuromuskular -patologji kongenitale te shoqeruara me malformacione
dento-skeletaleShkaqet kryesore qe ndikojne ne mos eruptimin e
centralit permanent maksilar1.Grumbullimet
dentare.2.Traumat.3.Dilaceracioni I rrenjes 4.Prania e dhembeve
supranumeratum.5.Prania e ndonje kisti ne trupin e
maksiles.6.Barrierat mukozale ne rrugen e shperthimit qe sherbejne
si barriera fizike,7.Humbja e parakohshme e dhembeve te perkohshem
8.Ankiloza radikulare te dhembet permanent9 .Anomali te formes dhe
madhesise 10.Anomali te radhes erupsionit 11.Anomali te mekanizmit
te erupsionit 12.Anomali te pozicionit te erupsionit 13.Faktore qe
krijojne pengese mekanike 14. Odontoma Disa shenja klinike qe na
ndihmojne te kuptojme mos erupsionin e centralit1.Mbajtja me shume
ne harkade e centralit te qumeshtit.2.Mungesa e hapesires per te
eruptuar centrali permanent,mbyllja e kesaj hapesire qe duhet te
jete rreth 9 mm.3.Rotacionet dhe prirjet e dhembeve
fqinje.4.Inklinacionet e mundshme te dhembeve fqinje dhe rrenjeve
te tyre.5.Lartesia e indeve te buta perreth.6.Devijimi I rendit
normal te erupsionit te dhembeve maksilare (lateralet eruptojne 6
muaj me heret se centralet permanent).7.Duhet lokalizuar ne menyre
korrekte pozicionimi I centralit permanent te paeruptuar.8.Nese
centrali permanent eshte large rruges se tij te eruptimin atehere
mund te kemi nje migrim fiziologjik te dhembeve dhe mbyllje te
hapesires.Metodat e Trajtimit1-Kirurgjia konservative 2-Kirurgjia
ortodontike 3-Ortodoncia 4-Kirurgjia radikalePlanet e trajtimit
1.Ne dhembet supranumeratum(shkaku kryesor) behet extraktimi i
dhembit. 75% te rasteve, dhembi i impaktuar erupton ne menyre
natyrore 25%, nuk kemi eruptim natyror, bejme nderhyrjen e dyte
kirurgjikale per ekspozimin e margos incizivale TRAJTIMI
ORTODONTIK: terheqja me braketa, disa faza trajtimi, (faza per
krijimin e hapesires,, dhe me pas faza per terheqjen e dhembit) DY
TEKNIKAT KRYESORE KIRURGJIKALE :ekspozimi i gjithe kurores
anatomike ne aspektin labial me eksizicion total te indit te
keratinizuar(afrimi i dritares) ekspozim 4-5 mm te margos
incizivale dhe eksicizion 2-3mm te indit te keratinizuar.Rast
Trajtimi Ortodontik Vajze 9 vjecare referon per mungesen e
erupsionit te centralit permanent maksilar.Pasi u vezhgua me
hollesi histori mjekesore e pacientes per te evidentuar kushtet
lokale dhe sistemike te mungeses se centralit ,pacientia pyetet per
trauma gjate femijerise.Behen te gjitha ekzaminimet intra-orale dhe
ekstra-orale si dhe ekzaminimi I radiografise. DIAGNOZAPacientia
kishte profil konveks dhe buzeqeshje asimetrikeEzaminimi klinik
tregoi denticion miks,erupsion te dhembeve ne kohe te ndryshme dhe
mos erupsion te centralit maksilar permanent.Analiza okluzale
tregon per nje klase te pare molare.Nuk kishte grumbullime dentare
pas nje ekzaminimi ne te dy nofullat.
Centrali I djathte maksilar mungonte dhe laterali I djathte
maksilar kishte eruptuar duke bllokuar hapesiren e nevojshme per
erupsionin e centralit maksilarOver jet 3 mm. Over bite 3
mmRadiografia :Panorameks tregon nje Odontoma te lokalizuar ne
maksile pikerisht ne rrugen ne te cilen do te eruptonte centrali
maksilar.Vleresimi I dentascan rikonfirmoj pranine e Odontomes ne
afersi te dhembit te paeruptuar.Analiza cefalometrike tregon nje
malokluzion skeletal te klases se I dhe nje model fytyre
Dolikofacial.
Objektivat e Trajtimit1.Heqja kirurgjikale e pengeses
.2.Ekspansioni I maksiles per te rekuperuar hapesiren e nevojshme
per erupsionin e centralit maksilar dhe permiresimin e pozicionit
intrakockor te centralit.3.Rikuperimin e dhembit te
paeruptuar.Trajtimi Hiqet Odontoma .Nje ekspandues maksilar
vendoset ne nofull.Zgjerimi I harkut lejon te korrigjohet
marredhenia midis dy harqeve atij maksilar dhe mandibular dhe
krijimin e hapesires per rreshtimin e rregullt te
dhembeve.Rregullimi I levizjeve funksionale.PAMJA INTRAORALE GJATE
EKSPANDIMIT TE MAKSILES.Pecienti peson nje zgjerim te shpejte fale
nje ekspanduesi te shpejte maksilar I projektuar me dy tela
crom-kobalt 0,028 te cilet lidhen me krahet metalik qe do te
vendosen ne zonen anteriore te harkut maksilar.Krahet metalik jane
te pozicionuar mezialisht kanineve dhe ne te djathte te centralit
qe ishte ne harkade ne menyre qe te krijoje dhe te ruaje hapesiren
e dhembit qe mungon.
Aktivizimi I vides u vazhdua derisa kuspidet palatinal te
dhembeve posterior maksilar te binin ne kontakt me kuspidet bukale
te dhembeve posterior mandibular.Pas ekspandimit pacienti u mbajt
me zgjeruesin e hapesires edhe per 6 muaj te tjere.Pasi u hoq
ekspanduesi pacienti ishte I gatshem per ekzaminimin klinik dhe
radiografik per te vezhguar dhe monitoruar pozicionimin intrakockor
te centralit te paeruptuar.Radiografia tregon per nje permiresim te
dukshem te pozicionimit vertikal te centralit me rreth 12
grade..Pas 8 muajsh odontoma hiqet me ane te kirurgjise dhe behet
terheqja e centralit maksilar sic ishe planifikuar.
Ekspozimi kirurgjikal u be me tekniken e mbyllur te erupsionit
ne te cilen gingiva rivendoset ne pozicionin e saj fillestar.Kujdes
u tregua ne ruajtjen e kockave ,mukoperiostiumit dhe gingivat rreth
korores se centralit.Pacienti kthehet pas dy javesh dhe indet e
buta ishin sheruar atehere behet terheqja ortodontike.Pas eruptimit
te korones se centralit ne harkun e siperm vendoset nje brakete qe
lidhet me harkun vestibular me elastiket perkates behet
terheqja.Trajtimi aktiv zgjati rreth 14 muaj dhe pacienti mbahet
nen vezhgim nepermjet radiografive periodike.Pas erupsionit te te
gjithe dhembeve maksilar dhe mandibular pacienti do te rivleresohet
per nje faze te dyte trajtimi ortodontik me aparat fiks.
Punoi : ELVANA LLOGONI HYSNIJE KAJA ELVISON KUKA
