Ender YORGANCILAR

Yönetim Kurulu Başkanı

1 Haziran 2016

2015 YILINDA MAKRO EKONOMİK ORTAM

GÖSTERGELERLE TÜRKİYE 2013 2014 2015

Büyüme Oranı (%) 4,0 2,9 4,0

İmalat Sanayi Büyüme Oranı (%) 3,8 3,7 3,8

İthalat

(Bir Önceki Yıla Göre % Değişim) 6,4 -3,8 -14,4

Kapasite Kullanım Oranı (%) 74,6 74,4 74,7

Teşvikli Yatırımlar (Milyon TL) 96.048 62.021 103.139

Protesto Edilen Senet Tutarı (Milyon TL) 7.494 8.221 10.081

Özel Sektörün Dış Borcu (Milyar $) 267 282 284

Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi

(Milyar $) 198,4 213,0 216,3

İşsizlik Oranı (%) 9,7 9,9 10,3

İhracat

(Bir Önceki Yıla Göre % Değişim) -0,4 3,8 -8,7

Toplam Sanayi Üretim Endeksi

(Yıllık Ortalama % Değişim) 3,0 3,8 3,3

TÜFE enflasyonu (%) 7,49 8,85 7,67

Hazine Faiz Oranı (%) 7,6 9,7 9,4

Seçimler, terör olayları, komşularla ilişkilerdeki gerginlik derken; ekonominin ikinci planda kaldığı, özel sektör yatırımları ve imalat sanayinin desteklediği büyüme yerine iç tüketimin desteklediği bir büyümenin gerçekleştiği, buna rağmen ülke ihtiyaçları için yetersiz olsa da, küresel ve ulusal konjonktürdeki olumsuzluklara rağmen 2015’in kötünün iyisi bir yıl olduğu da, DİKKATE ALINMALIDIR.

KURLARDAKİ DEĞİŞİM (%)

1,99

2,32 2,30

2,53

2,91 3,02

1,50

1,67

1,79 1,90

2,19

2,72

1,33 1,39

1,29 1,33 1,33

1,11

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

2010 2011 2012 2013 2014 2015

Euro (€) Dolar ($) Euro (€)/Dolar ($)

%24

%3,8

2015 YILINDA KÜRESEL EKONOMİ

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE 2015 YILINDA YAŞANAN GELİŞMELER DEĞERLENDİRİLİRKEN KÜRESEL EKONOMİDE:

• Yeterince/beklendiği oranda canlanma olmadığı,

• Fed’in faiz kararı gölgesinin endişe yarattığı,

• Gelişmekte olan ülkelerden kaynak çıkışı yaşandığı,

• Çin’in yavaşladığı,

• AB’nin bir türlü hızlanamadığı,

• Rusya’nın kriz iklimine girdiği,

• Doların diğer dövizler karşısında değer kazandığı,

• Petrol fiyatlarında çok yüksek oranlı gerilemeler yaşandığı,

• Hammadde fiyatlarında büyük düşüşler görüldüğü,

• Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da kaotik ortamın devam ettiği,

Yani, dünya ekonomisinde gri tonların ağırlıkta olduğu,

UNUTULMAMALIDIR…

2015 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ

ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE BÜYÜK SANAYİ KURULUŞLARI ANKET

ÇALIŞMASI ODAMIZ TARAFINDAN 34 YILDIR ARALIKSIZ DEVAM

ETTİRİLMEKTEDİR.

2015 YILI ÜRETİMDEN SATIŞLARINA GÖRE EGE BÖLGESİ SANAYİ

ODASI’NIN ÜYESİ OLAN İLK 100 BÜYÜK FİRMA LİSTEDE YER ALMIŞTIR.

LİSTEDEKİ FİRMALARIN 73 TANESİNİN ÜRETİM YERİ SADECE İZMİR’DİR.

16 TANE FİRMA KONSOLİDE OLUP, 11 FİRMANIN DA ÜRETİMİ BÖLGE

AĞIRLIKLIDIR.

İLK 100 FİRMA İÇİNDE GEÇEN YILA GÖRE;

36 FİRMANIN SIRASINDA YÜKSELME,

41 FİRMANIN SIRASINDA DÜŞME GÖZLENİRKEN,

9 FİRMA SIRASINI KORUMUŞ, 14 FİRMA DA LİSTEYE YENİ GİRMİŞTİR.

Kar

Bildiren

• 81 Firma

Ar-Ge

Çalışması

Olan

• 50 Firma

• 19 Firma

Yabancı

Sermayeli

Zarar

Bildiren

• 81 Firma

• 50 Firma

• 25 Firma

• 19 Firma

2015 YILI 100 BÜYÜK FİRMA DEĞERLENDİRMESİ

Sektör Firma

Sayısı

Üretimden Satışlar

(TL)

Toplam Üretim İçindeki

Pay (%)

Kimya ve Kimyasal Ürünler Sanayi 20 21.061.984.604 43,8

Gıda Sanayi 25 10.595.474.729 22,0

Demir-Çelik Metal ve Döküm Sanayi 13 4.933.977.464 10,3

Maden Toprak,Mermer ve Cam Sanayi 8 3.126.529.300 6,5

Taşıt ve Otomotiv Yan Sanayi 8 2.639.309.019 5,5

Tekstil ve Deri Ürünleri Sanayi 10 2.151.014.223 4,5

Kağıt ve Basım Sanayi 6 1.072.611.227 2,2

Elektrik-Elektronik Sanayi 2 735.082.270 1,5

Çeşitli İmalat Sanayi 2 584.631.537 1,2

Makina Sanayi 3 566.083.973 1,2

İnşaat Sanayi 1 365.978.093 0,8

Ağaç ve Mobilya Sanayi 2 241.596.672 0,5

TOPLAM 100 48.074.273.111 100

Üretimden satışlar itibariyle 100 büyük firmanın yüzde 76,1’i kimya, gıda ve demir-çelik

sektöründe yoğunlaşmıştır.

100 BÜYÜK FİRMANIN SEKTÖRLER İTİBARİYLE

ÜRETİMDEN SATIŞLARI

EN YÜKSEK ÜRETİMDEN SATIŞ GERÇEKLEŞTİREN

İLK 10 ÜYEMİZ (Bin TL)

SIRA FİRMA ÜRETİMDEN SATIŞLAR

1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD. XX

2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş. 4.234.369

3 PHILSA PHILIP MORRIS SABANCI

SİGARA VE TÜTÜN. SAN. VE TİC. A.Ş. XX

4 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş. 1.720.694

5 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB. 1.340.434

6 JTI TÜTÜN ÜRÜNLERİ A.Ş. 1.231.571

7 X XX

8 KÜÇÜKBAY YAĞ A.Ş. XX

9 KOCAER HADDECİLİK A.Ş. ALİAĞA ŞB. 724.722

10 CMS JANT VE MAKİNA SAN. A.Ş. 708.602

İlk 10 firma, 100 büyük firmanın üretimden satışlarının %56’sını karşılamaktadır.

SIRA FİRMA

1 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD.

2 PETKİM PETROKİMYA A.Ş.

3 İZMİR DEMİR ÇELİK A.Ş.

4 CMS JANT VE MAKİNA SAN. A.Ş.

5 X

6 HUGO BOSS TEKSTİL SAN. LTD. ŞTİ.

7 ÜNİTEKS TEKSTİL GIDA SAN. VE TİC. A.Ş.

8 KOCAER HADDECİLİK SAN. VE TİC. A.Ş. ALİAĞA ŞB.

9 CMS JANT SAN. A.Ş.

10 PHILSA PHILIP MORRIS SABANCI SİGARA VE TÜTÜN. SAN. VE TİC. A.Ş.

İhracatta ilk 10 firma, 100 büyük firmanın ihracatının %54’ünü gerçekleştirmektedir.

Yani, hem üretim hem de ihracatta ilk 10 firma 100 büyük firmanın yarı değerine

karşılık gelmektedir.

EN YÜKSEK İHRACAT GERÇEKLEŞTİREN İLK 10 ÜYEMİZ

SIRA FİRMA

1 İMBAT MADENCİLİK ENERJİ TURİZM SAN. VE TİC. A.Ş.

2 HUGO BOSS TEKSTİL SAN. LTD. ŞTİ.

3 DELPHI AUTOMOTIVE SYSTEMS LTD. ŞTİ. ESBAŞ ŞB.

4 ABALIOĞLU A.Ş. ENTEGRE TESİSİ ŞB.

5 PETKİM PETROKİMYA A.Ş.

6 CMS JANT VE MAKİNA SAN. A.Ş.

7 X

8 TÜPRAŞ A.Ş. İZMİR RAF. MÜD.

9 X

10 PINAR SÜT A.Ş.

İstihdamda ilk 10 firma, 100 büyük firmanın toplam istihdamının yaklaşık %41’ini

karşılamaktadır.

EN YÜKSEK İSTİHDAM SAĞLAYAN İLK 10 ÜYEMİZ

2014/2015

CARİ DEĞİŞİM

(%)

REEL DEĞİŞİM

(%)

ÜRETİMDEN SATIŞLAR 5 -1

TOPLAM CİRO 7 1

ÜRETİM DIŞI DİĞER GELİRLER -46 -53

NET KAR 6 0

ÖZKAYNAK 14 8

NET AKTİF 20 13

FAİZ GİDERLERİ 25 17

BİLANÇO ZARARI 166 154

BORÇLAR 23 16

İHRACAT (TL) 1 -5

Verilere hem cari hem de reel açıdan baktığımızda; Firma performansları açısından bazı sonuçların oldukça zorlayıcı geçen 2013 yılına yakın seviyelerde seyrettiğini, 2014 yılına göre üretim ciro değişimleri yakın çıkmakla birlikte özellikle bilanço zararının yeniden çok yüksek seviyelerde gerçekleştiğini görüyoruz. Kurların etkisi ile üretim dışı diğer gelirlerde de %46’lık azalma dikkat çekicidir. Kurlardaki artış faizleri de artırmış ve bu da finansman maliyetlerini olumsuz etkilemiştir. Faizler için enflasyonun düşük olması, enflasyonun düşük olması için de kurlarda istikrar bir kez daha öne çıkmaktadır.

100 BÜYÜK FİRMA VERİLERİNİN CARİ VE REEL DEĞİŞİMİ (%)

43.601

45.782

48.074 45.794

47.919

51.418

40.000

50.000

2013 2014 2015

ÜRETİMDEN SATIŞLAR CİRO

%7

%5

Firmaların toplam satışları yani ciroları, 2015 yılında %7, üretimden

satışları %5 oranında artmıştır.

Cari olarak artmış görünen ama reel olarak negatif değere karşılık gelen

üretim verisi, üretim öncelikli yeni bir büyüme ve sanayileşme stratejisine

olan ihtiyacı bir kez daha ortaya koymaktadır.

100 BÜYÜK FİRMANIN SATIŞ PERFORMANSI (Milyon TL)

95,2 95,5 93,5

4,8 4,5 6,5

60,0

80,0

100,0

2013 2014 2015

EBSO ÜRT/CİRO EBSO DSATIŞ/CİRO

2015 yılında 100 büyük firmanın toplam satışları (ciro) içinde diğer

satışların payı artarken, üretimden satışların payında 2 puanlık bir

gerileme kaydedilmiştir. Al-sat’a olan eğilim çok net gözlenmektedir.

100 BÜYÜK FİRMANIN SATIŞLARININ DAĞILIMI (%)

6.703 7.519

6.041

12.736 11.856

9.183

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

11.000

12.000

13.000

2013 2014 2015

İHRACAT İTHALAT

%-23

İhracat pazarlarımızdaki siyasi ve ekonomik sıkıntılardan ötürü, üretimi ve cirosunu

az da olsa artırmayı başaran firmalarımızın, dış ticaretlerinde ne yazık ki aynı

başarıyı gösteremediğini, ülke ortalamasının da üstünde bir gerileme kaydedildiğini

görmekteyiz.

Kimya, gıda ve demir çelik net ithalatçı olmaya devam ederken, tekstil ve taşıt

sektör grubu net ihracatta öne çıkmaktadır. Orta gelir tuzağını aşabilmemiz için net

ithalatçı sektörlerin ihtiyaç duyduğu ürün üretiminde yerlileşmek zorundayız.

%-19

100 BÜYÜK FİRMANIN DIŞ TİCARET PERFORMANSI (Milyon $)

29

36

34

55,5

56,8

50,7

31,4

31,9

20

30

40

50

60

70

2013 2014 2015

EBSO İHR/ÜRT EBSO İTH/ÜRT İSO İHR/ÜRT

Firmalarımız 2014 yılında, 100 dolarlık üretimin, 36 dolarını, 2015

yılında 34 dolarını ihraç ederken, Türkiye genelinde bu rakam 32 dolar

seviyesindedir. İhracattaki azalma burada da karşımıza çıkmaktadır.

Üretim içinde ithalatın payı bir önceki yıla göre 6 puan azalmış, bunun

sonucunda 100 dolarlık üretim için firmalarımız 50,7 dolarlık mal ithal

etmiştir.

100 BÜYÜK FİRMANIN ÜRETİM VE DIŞ TİCARET İLİŞKİSİ (%)

100 BÜYÜK FİRMANIN İSTİHDAMI (Kişi)

100 büyük firmanın istihdamındaki artış eğilimi devam etmiş ve 2015

yılında istihdam %11,7 oranında artarak 63.600 kişiye ulaşmıştır.

51.584

54.891 56.902

2012

2013

2014

63.600

2015

100 BÜYÜK FİRMANIN AR-GE GİDERİ (Milyon TL)

Son yıllarda yüksek katma değerli üretime yönelik farkındalığın geliştirilmesi, devlet

desteklerinin bu kapsamda artırılması ve çeşitlendirilmesinin sonucunu bu slayttan

da çok net gözlemliyoruz.

2015 yılında 100 büyük firmamızın Ar-Ge giderlerinde %37’lik bir artış gerçekleşmiş

olmasına rağmen, firmalarımız gelirlerinin sadece binde 31’ini Ar-Ge harcamalarına

kullanmışlardır. Özellikle; kimya, gıda ve taşıt sanayi Ar-Ge konusunda öne

çıkmaktadır.

66

72

117

2012

2013

2014

2015

161

6,2

4,4

7,4 7,3

5,7 4,9

5,7

3,5

4,5

5,5

6,5

7,5

8,5

2012 2013 2014 2015

EBSO Satış Karlılığı (%)

İSO Satış Karlılığı (%)

Karlılık oranları bizlere işletme kaynaklarının ne ölçüde etkin kullanıldığını

gösterir.

Satış karlılığında 2011 ile başlayan azalma eğilimi 2014 yılında üretim dışı

faaliyetlerin etkisi ile yerini artışa bırakmıştı. 2015 yılında da artış devam

etmiş ve diğer satışlardaki %56’lık artış doğrultusunda %7,3’lük satış

karlılığı gerçekleşmiştir.

100 BÜYÜK FİRMANIN SATIŞ KARLILIĞI (%)

9,5

5,8

9,3 8,2

23,5 17,0

24,2 22,5

6,7 5,3

6,0

14,3

12,3

13,9

3,0

8,0

13,0

18,0

23,0

2012 2013 2014 2015

EBSO Aktif Karlılık EBSO Özkaynak Karlılığı İSO Aktif Karlılık İSO Özkaynak Karlılığı

EBSO AKTİF

Aktif karlılık ve özkaynak karlılığı; yapılan yatırımların karlılığını gösteren

iki önemli orandır. Her iki oran da, 2015 yılında yeniden 2013 benzeri bir

azalma eğilimine geçmiştir. Ancak, üyelerimizin karlılık oranlarının Türkiye

ortalamasının üstünde olması da, kaynak yapılarını yönetmedeki

başarılarını ortaya koymaktadır.

100 BÜYÜK FİRMANIN KARLILIK PERFORMANSI (%)

EBSO ÖZK.

147,8

191,4 160,6 173,5

59,6 65,7 61,6 63,4 112

132,4

132,4

52,8 57 57

(35,0)

15,0

65,0

115,0

165,0

215,0

2012 2013 2014 2015

EBSO Borç/Özkaynak EBSO Borç/Aktif İSO:Borç/Özkaynak İSO:Borç/Aktif

EBSO Borç/Aktif

Borç/özkaynak oranı, firmaların finansman ihtiyacını özkaynaklarıyla mı yoksa

borç yoluyla mı sağladığını anlamamız açısından önemlidir. Özkaynak

yetersizliğinde oranın %100’ü aşması durumu risklidir.

Dolayısı ile grafik, 2015 yılında firmalarımızın borçlanma açısından

risklerinin artarak devam ettiğini göstermektedir.

Borç/aktif oranı işletmenin yatırımlarının finansmanında ne ölçüde borç

kullanıldığını ifade eder. %50’nin altındaki oranlar tercih sebebidir.

Firmalarımızın son 3 yıldır borç/aktif oranının %60’ın üstünde seyretmesi, sahip

oldukları riski de ortaya koymaktadır.

EBSO Borç/Özk

100 BÜYÜK FİRMANIN BORÇLULUK PERFORMANSI (%)

YILIN İKİNCİ YARISINA BAKIŞ

1. Türkiye yılın kalan bölümüne, yeni bir hükümet ve yeni hükümetin getirdiği bir

heyecanla girmiştir.

2. Ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılığı ve ekonomi bakanlığında tecrübeleri

bakanların atanması faydalı olmuştur.

3. Ancak küresel ekonomik ve politik iklim kadar içeride bekleyen sorunlar yeni

hükümetin üst düzey bir performans sergilemesini gerektirmektedir.

4. Bugüne kadar açıklanan reform paketleri Hükümetimizin sorunlara da çözümlerine de

vakıf olduğunu ortaya koymuştur.

5. Bir başka deyişle söylenmesi gerekenler de yazılması gerekenler de yapılmıştır. Sırada

aksiyon planları olmak durumundadır.

6. Bu çerçevede;

a) Öncelikle hukuk sistemindeki sorunların giderilmesi,

b) Yatırım ikliminin iyileşmesinin de önkoşulu olan terör sorununu kalıcı olarak çözecek

önlemlerin toplumsal konsensus ile devreye alınması,

c) Kamuda performansa ve liyakate dayalı yeniden yapılanmanın gerçekleştirilmesi,

d) Demokrasi standartlarını yükseltecek yasal düzenlemelerin hayata geçilmesi gibi

sosyo-politik önlemlerin de hayata geçirilmesi,

e) Komşu ülkelerle ilişkilerin yeniden gözden geçirilerek, ihracat ve turizmde oluşan

darboğazın aşılması ivedilikle gerçekleştirilmelidir.

EKONOMİYE İLİŞKİN OLARAK BEKLENTİLERİMİZ

1. Üç yıllık bir perspektifi içeren, küresel ekonominin gerektirdiği yenilikçi sanayileşmeye öncelik

veren yeni bir büyüme modelinin kurgulanması,

2. Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerini entegre bir perspektifte gören, ülkemiz rekabet gücünü

artıracak yatırım ve önlemleri sektörel bazda eşanlı olarak harekete geçiren vizyon ve strateji

oluşturulması,

3. Finansal rantlar ile arazi rantları en az reel sektör oranında vergilendirilerek, sanayicinin içine

düştüğü haksız rekabet ortamının giderilmesi,

4. TL’nin aşırı (kurların düşük) değerlenmesine izin verilmemesi,

5. Enflasyonun küresel ortalamalara, mümkünse yüzde 2-3 aralığına çekilmesine imkan verecek

önlemlerin hayata geçirilmesi,

6. Enerji girdileri üzerindeki vergi yükünün, bütçe dengelerine çok da zarar vermeyecek şekilde

azaltılması,

7. Yatırım teşvik sisteminin içerdiği coğrafi haksızlıkların giderilmesi, tüm OSB’lerin ve geleceğin

sektörlerinin teşvik kapsamına alınması,

8. Artan ve daha da artması kaçınılmaz görünen işsizliğe yönelik olarak, Suriyeli sığınmacılar da

dikkate alınarak, istihdam teşviklerinin güçlendirilmesi,

9. Ekonominin yasaları ve konjonktürün gerekliliklerine ters söylem ve eylemlerden kaçınılması,

olası bir Fed faiz artışı sonrası sıcak para çıkışına zemin hazırlanmaması,

10. Sanayicinin, devleti daha fazla ve pozitif ayrımcılık uygulamaları ile yanında hissetmesinin

sağlanması,

11. Sanayi 4.0 için sanayi girişimcileri kadar, kamusal altyapının da hazırlanması gerekmektedir.

Teşekkürler

@EYorgancilar