Dr.Murat TOSUN

Endokrin SistemParatiroidTiroidPankreasSurrenal bez

TİROİD VE PARATİROİD BEZLER

Embriyolojik dönemde Tiroid bezi 4. hafta civarında farenks tabanında tuberculum impar ve copula arasındaki foramen caecumdan farklılaşır.

Sonraki dönemde parengeal poşların önünde tiroglossal kanal boyunca aşağıya doğru ilerler.

TRH ve TSH embriyolojik dönemde hipotalamustan ve hipofizden 18-20. haftada salınmaya başlarlar

Yine T4 salgısıda bu haftalarda başlamasına karşın T3 salgısı 30. haftada başlar

Salgılanmanın azalması konjenital hipotiroidiye neden olur

C hücreleri Calcitonin üreten hücreler olup ultimobronşial cisimden gelişen nöral krest kökenli hücrelerdir.

TİROİD HİSTOLOJİSİ Tiroidde esas olarak 2 tipte hücre bulunur

Folliküler hücreler Tek katlı kübik epitelle sarılı olup T3 ve T4 yapımı

sağlarlar. Oluşturdukları folliküler yapının içinde yoğun folliküler sıvı bulunur. Hormonlar bu sıvıda bulunur. Aktif salgı sırasında hücrelerin boyu tek katlı kübikten silindirik hale dönüşür.

Parafolliküler C hücreleri Follikül dışı alanda yer alan açık sitoplazmalı hücreler olup

Calcitonin salgılamak suretiyle kemik yapımına katkıda bulunurlar. Nöral krest kökenlidirler

Paratiroid bezi embriyolojik gelişimi

Paratiroid bezler embriyolojik dönemde 3. ve 4. farengeal poşlardan

gelişir. 

Önceleri üstte 3. farengeal keseden gelişen inferior paratiroid bezler 

gelişimsel süreçte aşağıya doğru ilerleyen timus ile birlikte 4. 

farengeal poştan gelişen superior paratiroid bezlerin altına inerler.

Bu göç sırasında ultimobronşial cisimde göçe katılır ve tiroid

yapısına entegre olur.

Paratiroid bezi embriyolojik gelişimi

Paratiroid bezlerde esas olarak 2 tipte hücre bulunur.

Chief hücreleri

Çok sayıda koyu renkli küçük hücreler olup PTH salgısından 

sorumludurlar.

Oxyphil hücreler

Az sayıda açık renkli ve iri hücreler olup fonksiyonları 

bilinmemektedir. Chief hücrelerden farklılaştıkları 

düşünülmektedir. Embriyolojik dönemde paratiroid bezlerde 

olmazlar. Doğum sonrası geç çocukluk döneminde sayıları 

artar. Sitoplazmalarında yüksek miktarda oksidatif ve 

hidrolitik enzimler bulunur

Paratiroid bezi histolojisi

• SURRENAL BEZ

• Surrenal bez, adrenal bez veya suprarenal bez adıyla da bilinen bu endokrin bez böbreklerin üstünde yer alan birer bez olup çok sayıda hormon salınımından sorumludurlar.

• İnsanda sağ adrenal bez üçgen şekilliyken sol adrenal bez yarım ay şeklindedir.

• Cortex ve medulla olmak üzere 2 bölümden meydana gelir• Cortex dıştan içe

• Zona glomerulosa• Zona fasciculata• Zona reticularis

tabakalarından meydana gelir

• Embriyolojik olarak cortex mezenşimden gelişirken medullanöral crestten gelişir.

• 6. haftada cortex şekillenmeye başlarken medulla bu bölgeye yakın sempatik gangliyondan farklılaşır

• Gelişim sırasında ilk oluşan fetal cortex doğumdan sonra 4 yaş civarında tamamen kaybolur.

• İmmunohistokimyasal boyamalarla bu 2 cortex arasında bir geçiş bölgesi olduğu ve bu bölgenin zona fasciculatanıngeliştiği tabaka olduğu anlaşılmıştır.

• Zona glomerulosa ve fasciculata doğum sırasında oluşmuş olmasına karşın reticularis 3 yıl sonrasında şekillenir. 

• Zona glomerulosa subkapsüler bölgede yer alır ve konsantrikdizilmiş hücre dizileri içerir. Bu hücrelerin sitoplazmalarında yağ damlacıkları ve gelişmiş ER bulunur. Bu hücrelerden Angiotensin II uyarımı ile aldosteron salınımı yapılır

• Zona fasciculata ortada yer alan en geniş tabakadır. Poligonalşekilli, içinde yağ damlacıkları olan ve pencereli kapillerler ile sarılı bu hücreler uzun kordonlar şeklinde yukarıdan medullayaistikametine doğru uzanır. Kortikosteroidlerin yapıldığı yer olup kortizol salgısı esas salgılarıdır. Bu salgı ACTH kontrolü altındadır.

• Zona reticularis medullanın hemen üstünde yer alan ince bir 

tabakadır. Zona glomerulosadan daha kalın ve koyu renklidir. 

ACTH kontrolünde seks steroidleri salınımını yaparlar.

• Adrenal medulla kromaffin hücreler adı verilen ve içeriğinde 

%80 adrenalin ve %20 noradrenalin bulunan katekolamin

salgısının yapıldığı hücrelerden meydana gelir.

ENDOKRİN PANKREAS

Bu sunum Endokrin Sisteme ait bazı organların histolojik ve fizyolojik özelliklerini anlatmak üzere hazırlanmış eğitim amaçlı bir sunumdur.

Kaynaklar: Histology and Cell Biology Kierzenbaum. A. 3rd Ed İnternet üzerindeki histoloji ile ilgili bazı web siteleri The Developing Human: Moore K. 9.Ed Basic Histology: Junquiera C. 11. Ed