Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΙΣΡΑΗΛΙΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΑΝΑΖΗΤOΥΝ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

Η ΝΕΑ ΜOΡΦΗ ΤΗΣ ΑΓOΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ

MALLS: OΙ «ΠΡΑΣΙΝΕΣ» ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΣΤO ΣΤOΧΑΣΤΡO OΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚOΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣ GAZPROM, TOTAL, BP

Η Ε.Ε. ΒΑΖΕΙ ΤΕΛOΣ ΚΑΙ ΣΤO «ΠΑΡΤΙ» ΜΕ ΤΑ ΒΙOΚΑΥΣΙΜΑ

ΕΠΙΣΤΡOΦΗ ΣΤΑ ΧΑΜΗΛΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤOΝ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΥΔΡOΓOΝΑΝΘΡΑΚΩΝ

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

ΕΠΙΚΑΙΡOΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΓOΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΓΙΑΤΙ ΤO ΦΘΗΝO ΠΕΤΡΕΛΑΙO ΑΝΗΚΕΙ ΣΤO ΠΑΡΕΛΘOΝ;

Νοέμβριος 2012Τεύχος 40, Τιμή 3 ευρώ

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  ΚΑΙ ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛON KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 6o, ΤΕΥΧOΣ 40 Νοέμβριος 2012

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Σύμβουλος έκδοσης Γιώργος Στουραΐτης

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Αρχισυντάκτρια Ευαγγελία Λαμπάκου

Συνεργάτες Ευαγγελία Παναγοπούλου Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Λίλυ Κουκουβιτάκη Χρήστος Παπαχρήστος Γιάννης Πισπιρίγκος Μαρία Τζανακάκη

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: Ειδικές εκδόσεις ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

www.energymag.grinfo@energyonline.gr

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

2

ΠεριεχόμεναΣΗ

ΜΕΙ

ΩΜ

Α ΤO

Υ ΕΚ

ΔOΤ

Η

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

OΛΕΣ

OΙ Α

ΝΑΓ

ΚΑΙΕ

Σ Π

ΑΡΕΜ

ΒΑΣΕ

ΙΣ Σ

ΤΗΝ

ΑΓO

ΡΑ Κ

ΑΥΣΙ

ΜΩ

Ν

ΠΕΤ

ΡΕΛΑ

ΙO Θ

ΕΡΜ

ΑΝΣΗ

Σ ΚΑ

Ι OΙ Ν

ΕΕΣ

ΜΕΘ

OΔOΙ

ΣΤO

ΛΑΘ

ΡΕΜ

ΠOΡ

ΙO

ΓΙΑΤ

Ι ΤO

ΦΘΗ

ΝO

ΠΕΤ

ΡΕΛΑ

ΙO Α

ΝΗ

ΚΕΙ O

ΡΙΣΤ

ΙΚΑ

ΣΤO

ΠΑΡ

ΕΛΘO

Ν;

ΜOΝ

OΔΡO

ΜOΣ

ΓΙΑ

ΤΑ

ΝOΙ

ΚOΚΥ

ΡΙΑ

Η Σ

ΤΡOΦ

Η Α

ΠO

ΤO Π

ΕΤΡΕ

ΛΑΙO

ΕΠΑ

ΑΤΤΙ

ΚΗΣ:

Η Σ

ΙΓOΥ

ΡΗ Λ

ΥΣΗ

ΣΤΗ

Ν O

ΙΚOΝ

OΜΙΚ

Η Θ

ΕΡΜ

ΑΝΣΗ

ΕΞOΙ

ΚOΝ

OΜΗ

ΣΗ 2

7 Δ

ΙΣ. Α

ΠO

ΤΗ Χ

ΡΗΣΗ

ΑΕΡ

ΙOΥ

ΣΤΙΣ

ΜΕΤ

ΑΦOΡ

ΕΣ

MAL

LS: «

ΠΡΑΣ

ΙΝΕΣ

» ΠΡ

ΑΚΤΙ

ΚΕΣ

ΓΙΑ

ΧΑΜ

ΗΛΗ

ΚΑΤΑ

ΝΑΛΩ

ΣΗ Ε

ΝΕΡΓ

ΕΙΑΣ

ΙΣΡΑ

ΗΛΙΝ

Α ΚΕ

ΦΑΛ

ΑΙΑ

ΑΝΑΖ

ΗΤOΥ

Ν ΕΥ

ΚΑΙΡ

ΙΕΣ

ΣΕ Ε

ΝΕΡΓ

ΕΙΑΚ

Α ΣΧ

ΕΔΙΑ

ΣΤO

ΣΤOΧ

ΑΣΤΡ

O OΙ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚO

Ι ΓΙΓ

ΑΝΤΕ

Σ GA

ZPRO

M, T

OTAL

, BP

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11

3

H E

.E. Β

ΑΖΕΙ

ΤΕΛ

OΣ Κ

ΑΙ Σ

ΤO «

ΠΑΡ

ΤΙ»

ΜΕ

ΤΑ Β

ΙOΚΑ

ΥΣΙΜ

Α

ΕΠΙΣ

ΤΡOΦ

Η ΣΤ

Α ΧΑ

ΜΗΛ

Α Η

ΕΛΛΑ

ΔΑ Σ

ΤOΝ

ΧΑΡΤ

Η ΤΩ

Ν ΥΔ

ΡOΓO

ΝΑΝΘ

ΡΑΚΩ

Ν

Η Ν

ΕΑ Μ

OΡΦ

Η Τ

ΗΣ

ΑΓOΡ

ΑΣ Η

ΛΕΚΤ

ΡΙΣΜ

OΥ

Η Α

ΙOΛΙ

ΚΗ Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΞΕΠ

ΕΡΑΣ

Ε ΤO

OΡΙ

O ΤΩ

Ν 1

00.0

00 M

W Σ

ΤΗΝ

Ε.Ε

.

ΥΨΗ

ΛΗ Κ

ΑΤΑΤ

ΑΞΗ

ΓΙΑ

ΤΙΣ

ΕΤΑ

ΙΡΕΙ

ΕΣ Σ

ΤΗΝ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ

SMA:

ΜΕΤ

ΑΤΡO

ΠΕΑ

Σ ΓΙ

Α OΙ

ΚΙΑΚ

ΕΣ Φ

ΩΤO

ΒOΛΤ

ΑΪΚΕ

Σ ΕΓ

ΚΑΤΑ

ΣΤΑΣ

ΕΙΣ

ΠOΙ

Α ΤΑ

OΙΚ

OΝOΜ

ΙΚΑ

ΤΗΣ

ΚΛΙΜ

ΑΤΙΚ

ΗΣ

ΑΛΛΑ

ΓΗΣ

ΣΤΗ

Ν Ε

ΛΛΑΔ

Α;

ΑTH

ENS

BIKE

FES

TIVA

L M

E TH

N Ε

ΥΓΕΝ

ΙΚΗ

ΧOΡ

ΗΓΕ

ΙΑ O

TE-C

OSM

OTE

TO N

EO Η

ΛΕΚΤ

ΡOΚΙ

ΝΗ

ΤO Α

ΥΤOΚ

ΙΝΗ

ΤO R

AV4

EV Τ

ΩΝ

TOY

OTA-

TESL

A

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Τι μέλλει γενέσθαι με το πετρέλαιο; Τι άλλο να περιμένουμε στις διεθνείς αγορές και στο εσωτερικό της χώρας; Ακόμη και οι διεθνείς οργανισμοί αδυνατούν να απαντήσουν με σαφήνεια. Σε πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ γίνεται λόγος για «αχαρτογράφητη περιοχή όσον αφορά στην παγκόσμια οικονομία», ενώ μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι τιμές του πετρελαίου να διπλασιαστούν την επόμενη δεκαετία. Από την πλευρά της, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας σημειώνει ότι «η τάση αναφορικά με τα θεμελιώδη στοιχεία των αγορών για το υπόλοιπο του έτους παραμένει εξαιρετικά ασαφής, ενώ οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι το πιθανότερο είναι ότι θα διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα». Τελικά, βλέποντας πέρα από τις περιστασιακές αυξομειώσεις, για το μόνο που μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι το πετρέλαιο δεν θα είναι ποτέ πια φθηνό…Στην Ελλάδα η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη για τους καταναλωτές με την επώδυνη «λύση» που επιλέχθηκε για το πετρέλαιο θέρμανσης: η εξίσωση του

Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης με αυτόν του ντίζελ κίνησης στοχεύει, κατ’ αρχάς, στην πάταξη του λαθρεμπορίου, αλλά τελικά μόνο την οικονομική αφαίμαξη των νοικοκυριών μπορεί να επιτύχει, καθώς πολλά νέα «παράθυρα» μένουν ανοιχτά για τους λαθρεμπόρους και δη για τους «ναυτιλιακούς».Η ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων αποδεικνύεται τραγική, καθώς ακόμη και στις περιπτώσεις που επιβάλλονται πρόστιμα η είσπραξή τους βαλτώνει στα γρανάζια της γραφειοκρατίας.Την ίδια στιγμή, οι καταναλωτές αναζητούν τις εναλλακτικές θέρμανσης ανάμεσα σε φυσικό αέριο, κλιματιστικά, ξυλόσομπες, σόμπες πέλετ, ενεργειακά τζάκια, ηλεκτρικά σώματα, αερόθερμα, θερμαντικές αντλίες, πάνελ υπέρυθρης ακτινοβολίας, καυστήρες βιομάζας κ.λπ. Το φυσικό αέριο παραμένει η ισχυρότερη επιλογή, εφόσον διατίθεται στην περιοχή των ενδιαφερομένων. Καλό χειμώνα ευχόμαστε, με σύμμαχο των Ελλήνων τον καιρό.

ΠOΥ ΘΑ ΦΤΑΣΕΙ ΤΕΛΙΚΑ Η ΤΙΜΗ ΤOΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥ;

4

01

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Capital + Vision: Το πολυσυνέδριο για την επιχειρηματικότηταΜεγάλη ήταν η συμμετοχή στο πολυσυνέδριο Capital + Vision που διοργανώθηκε από το Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο, την εφημερίδα «Κεφάλαιο» και την εταιρεία οργάνωσης εκδηλώσεων Συμεών Γ. Τσομώκος Α.Ε., με χορηγούς επικοινωνίας το ενεργειακό περιοδικό «Εnergyworld» και την ιστοσελίδα www.energyonline.gr.Το πολυσυνέδριο πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο «Hilton Αθηνών» στις 28-30 Σεπτεμβρίου 2012 και επιχείρησε το πάντρεμα της επιχειρηματικότητας με το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας. Αυτό επιτεύχθηκε με την ταυτόχρονη παρουσία σχεδόν 40 φορέων, μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚO), συνδέσμων, ινστιτούτων και επιχειρήσεων. Συνολικά, το συνέδριο το επισκέφθηκαν περισσότεροι από 2.000 επισκέπτες.Παράλληλα, το συνέδριο υπογράμμισε τη σημασία της γερμανικής παρουσίας στην Ελλάδα με τη συμμετοχή του Γερμανού υφυπουργού Εργασίας, κ. Hans-Joachim Fuchtel. O Γερμανός Πρέσβης, κ. Wolfgang Dold, και ο πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου, κ. Μιχάλης Μαϊλλης, έδωσαν με τον χαιρετισμό τους το έναυσμα για την έναρξη του συνεδριακού κορμού.Από την πολιτική σκηνή τίμησαν με τη συμμετοχή τους το πολυσυνέδριο, μεταξύ άλλων, οι Χρήστος Σταϊκούρας, Κωστής Χατζηδάκης, Ευριπίδης Στυλιανίδης, Νότης Μηταράκης, Θανάσης Σκορδάς, Γιάννης Παπαθανασίου, Άννα Διαμαντοπούλου, Σίμος Κεδίκογλου και Γιώργος Καμίνης.

Πραγματοποιήθηκε το Sustainability Forum 2012 από τη EuroCharityΜε τη συμμετοχή 60 εκπροσώπων εταιρειών, οργανισμών αλλά και του ακαδημαϊκού χώρου από την Ελλάδα και το εξωτερικό ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Sustainability Forum 2012 – A training, networking and professional development event, που διοργανώθηκε πρώτη χρονιά από τη EuroCharity σε συνεργασία με το μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο τεχνολογίας AIT (Athens Information Technology) την Παρασκευή, 5 Oκτωβρίου στις εγκαταστάσεις του ΑΙΤ στην Παιανία.Χαρακτηριστική ήταν η παρουσία εταιρειών από διάφορους κλάδους ως ένδειξη του αυξανόμενου εταιρικού ενδιαφέροντος για θέματα αειφορίας. Τα εκπαιδευτικά workshops τα παρακολούθησαν στελέχη από τον χρηματοοικονομικό και φαρμακευτικό χώρο, τους χώρους των κατασκευών, της επικοινωνίας, των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας, της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, της πληροφορικής αλλά και του λιανεμπορίου.Η EuroCharity, μετά την επιτυχία της πρώτης παρουσίασης της διεθνούς έκδοσης «EuroCharity Yearbook 2011/12 – Leadership for Sustainability» στην Ελλάδα, προχώρησε στη δεύτερη παρουσίαση στις Βρυξέλλες, στις 29 Oκτωβρίου. Η EuroCharity ανακοίνωσε επίσης την επίσημη έναρξη λειτουργίας των νέων γραφείων της στις Βρυξέλλες.Η εταιρεία EuroCharity ιδρύθηκε το 2006 με σκοπό να προσφέρει καινοτόμες on-line και off-line υπηρεσίες σε θέματα που σχετίζονται με την εταιρική υπευθυνότητα κ.λπ.

Σημαντική βελτίωση της κατάταξης της ελληνικής οικονομίας καταγράφεται στην ετήσια έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας « Doing Business 2013», που αξιολογεί το επιχειρηματικό περιβάλλον σε 185 χώρες παγκοσμίως.Η θέση της ελληνικής οικονομίας βελτιώθηκε κατά 22 θέσεις σε σχέση με πέρυσι και πλέον κατατάσσεται στην 78η θέση από 100ή που εμφανιζόταν στην προηγούμενη έκθεση.Η Ελλάδα περιλαμβάνεται επίσης στις δέκα οικονομίες που σημείωσαν τη μεγαλύτερη πρόοδο στη διευκόλυνση του επιχειρείν τον περασμένο χρόνο, ενώ η βελτίωση που σημειώθηκε στη χώρα μας ήταν μεγαλύτερη σε σχέση με τα προηγούμενα έξι χρόνια. Σημαντικό είναι, εξάλλου, το γεγονός ότι η Ελλάδα περιλαμβάνεται μεταξύ των 23 χωρών παγκοσμίως που πέτυχαν βελτιώσεις σε τουλάχιστον τρεις τομείς που εξετάζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα, γεγονός που φανερώνει ότι η άνοδος στην κατάταξη οφείλεται στην εφαρμογή ευρέος προγράμματος μεταρρυθμίσεων.Η βελτίωση της θέσης της ελληνικής οικονομίας οφείλεται κυρίως σε τρεις παράγοντες: στην επιτάχυνση της διαδικασίας έκδοσης οικοδομικών αδειών, στη θέσπιση της προ–πτωχευτικής διαδικασίας που αποσκοπεί στη διάσωση των προβληματικών επιχειρήσεων και στην ενδυνάμωση της προστασίας των επενδυτών σε εισηγμένες επιχειρήσεις.Από το 2004 η Ελλάδα έχει εφαρμόσει συνολικά 17 μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Βελτιώθηκε η θέσητης Ελλάδας για τοεπιχειρηματικο κλίμα

7Έρευνα για κυψέλες καυσίμου με φυσικό αέριο από το ΕΚΕΤΑΤο Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ) του ΕΚΕΤΑ βρίσκεται στην αιχμή της έρευνας για την ανάπτυξη κυψελών καυσίμου με υψηλή απόδοση, αλλά σε βιώσιμο κόστος. Oι κυψέλες καυσίμου στερεού οξειδίου (Solid Oxide Fuel Cells – SOFCs) παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με υψηλή απόδοση και ταυτόχρονα είναι πιο ευέλικτες όσον αφορά στη χρήση υδρογόνου ή άλλων καυσίμων με βάση τον άνθρακα. Παρά τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους, δεν έχουν οδηγήσει ακόμη σε εμπορικά προϊόντα και γι’ αυτό ευθύνονται το υψηλό κόστος τους αλλά και ο περιορισμένος χρόνος ζωής τους.Το ερευνητικό πρόγραμμα T-CELL (Innovative SOFC Architecture based on Triode Operation) προτείνει μια πρωτότυπη ηλεκτροχημική προσέγγιση, η οποία στοχεύει στην αντιμετώπιση των παραπάνω προβλημάτων μέσω της ανάπτυξης μιας νέας τριοδικής διάταξης ως προηγμένης αρχιτεκτονικής για τον σχεδιασμό κυψελών. Η εξέλιξη αυτή βασίζεται στην ανάπτυξη υλικών και καινοτόμων διατάξεων που επιτρέπουν τον αποτελεσματικό έλεγχο της λειτουργίας μιας κυψέλης καυσίμου με καύσιμο το φυσικό αέριο. Η ανάπτυξη κυψελών καυσίμου που λειτουργούν με φυσικό αέριο, βιοκαύσιμα κ.ά. είναι το κλειδί για την εμπορευματοποίησή τους. Η συμμετοχή στο έργο εξειδικευμένων εταιρειών του χώρου θα συμβάλει στην ταχύτερη διείσδυση στην αγορά.Το T-CELL χρηματοδοτείται από την Ε.Ε.

Σε επαναξιολογόγηση των σεισμικών ερευνών της περιοχής εκμετάλλευσης του Πρίνου από την εξειδικευμένη εταιρεία Furgo προχώρησε η διοίκηση της Energean Oil & Gas, προκειμένου να είναι έτοιμη να εκκινήσει επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 100 εκατ. δολαρίων στον κόλπο της Καβάλας, όταν δοθεί το πράσινο φως από το ΥΠΕΚΑ. Επί σειρά ετών παραμένει σε εκκρεμότητα η χρονική επέκταση της σύμβασης μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και Εnergean Oil για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος πετρελαίου στον Πρίνο, γεγονός που δεν επιτρέπει την υλοποίηση της επένδυσης. Για την υπόθεση αυτή που εκκρεμεί εδώ και χρόνια έκανε παρέμβαση ο πρώην υφυπουργός Γιάννης Μανιάτης, ζητώντας την άμεση υπογραφή της σύμβασης που θα ξεμπλοκάρει τα επενδυτικά σχέδια της εταιρείας. Στο μεταξύ, εξελίξεις αναμένει η Energean Oil και στο θέμα των διαγωνισμών του ΥΠΕΚΑ για τις έρευνες πετρελαίου στη δυτική Ελλάδα. Υπενθυμίζεται ότι η Energean Oil έχει καταθέσει προσφορά για την περιοχή βόρεια των Ιωαννίνων από κοινού με την καναδική εταιρεία Petra Petroleum. Oι επικεφαλής της Petra Robert Lambert και Christofer Brown, που επισκέφθηκαν πρόσφατα την Αθήνα, δήλωσαν ότι η περιοχή μπορεί να είναι γεωλογικά δύσκολη, ωστόσο υπάρχουν καλές προοπτικές εύρεσης πετρελαίου.

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προχωρά στη χρηματοδότηση έργων που αφορούν στην προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας σε σχολικές μονάδες, ώστε να γίνουν βιοκλιματικές παρεμβάσεις.Συνολικά, θα δοθούν 110 εκατ. ευρώ για τις δράσεις που αφορούν σε 120 σχολεία σε όλη την Ελλάδα, τα οποία θα ενταχθούν σε αυτό τον άξονα του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη», για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των μαθητών.«Η εξέλιξη του ενεργειακού συστήματος με αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ αποτελεί κυρίαρχο στόχο, ενώ με τις παρεμβάσεις αυτές αποσκοπούμε στην προστασία του περιβάλλοντος, στη σημαντική μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και του λειτουργικού κόστους των κτηρίων, αλλά και στη μείωση της οικονομικής επιβάρυνσης με την ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων» δήλωσε σχετικά ο υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ Σταύρος Καλαφάτης.Παρεμβάσεις θα γίνουν σε υφιστάμενα σχολικά κτήρια, οι οποίες αφορούν κατά κύριο λόγο σε εργασίες εξοικονόμησης ενέργειας όπως:– Μονώσεις στεγών και τοιχωμάτων– Αντικατάσταση παλιών κουφωμάτων με νέα πιστοποιημένα, με θερμοδιακοπή– Αναβάθμιση καυστήρα/λέβητα– Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων με νέα χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης και εγκατάσταση διάταξης ελέγχου φωτισμού– Τοποθέτηση συστημάτων ΑΠΕ (Φ/Β, βιομάζα κ.λπ.)

Σε ετοιμότητα νέωνεπενδύσεων δηλώνειη Energean Oil & Gas

ΥΠΕΚΑ: Ενεργειακέςπαρεμβάσεις 110 εκατ.σε σχολικά κτήρια

8

Συνάντηση με εκπροσώπους του ελληνικού επιχειρηματικού κόσμου είχε τον Oκτώβριο στην Αθήνα στο ξενοδοχείο «Χίλτον» η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, παρουσία και του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά. Στη συνάντηση, η κ. Μέρκελ είχε την ευκαιρία να ακούσει τις προτάσεις των επιχειρηματιών για έξοδο της χώρας από την κρίση, ενώ στο επίκεντρο βρέθηκαν οι τομείς της ενέργειας, των τραπεζών, της υγείας και των τηλεπικοινωνιών. Ειδική αναφορά από γερμανικής πλευράς φέρεται να έγινε, σύμφωνα με πληροφορίες, στον κλάδο της ενέργειας ως του πλέον ελπιδοφόρου τομέα που μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη. Αίσθηση προκάλεσε το γεγονός ότι το σχέδιο «Ήλιος» δεν απασχόλησε τους συνομιλητές, καθώς οι προσδοκίες πλέον σβήνουν. Στη συνάντηση παραβρεθήκαν ο πρόεδρος της ΔΕΗ Αρθούρος Ζερβός, ο επικεφαλής του Copelouzos Group Δημήτρης Κοπελούζος, ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δημήτρης Δασκαλόπουλος, ο πρόεδρος της Εθνικής Γιώργος Ζανιάς, ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Νίκος Νανόπουλος, ο επικεφαλής του OΤΕ Μιχαήλ Τσαμάζ, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Νίκος Φρουζής, ο διευθύνων σύμβουλος της Bosch Bairon Herzberg, ο διευθύνων σύμβουλος της Siemens Hellas Πάνος Ξυνής, ο διευθύνων σύμβουλος της Hochtief Hellas Joahim Kochling, ο επικεφαλής του Zeus Capital Στέλιος Ζαβός και ο πρόεδρος του Ελληνογερμανικού Επιμελητηρίου Μιχάλης Μαΐλλης.

Θέμα η ενέργεια στη συνάντηση Μέρκελ με επιχειρηματίες

IEA: Υποβαθμίζει τις προβλέψεις για ζήτηση πετρελαίου το 2012Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) υποβάθμισε τις προβλέψεις της για την πορεία της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου το 2012 εξαιτίας των παγκόσμιων οικονομικών.Στη μηνιαία έκθεσή της για την αγορά, η ΙΕΑ αναθεώρησε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου στα 700.000 βαρέλια αυτό το έτος, ενώ διατήρησε αμετάβλητες τις προβλέψεις της για το 2013 στα 800.000 βαρέλια την ημέρα.Η χαμηλότερη παραγωγή από Νιγηρία, Ανγκόλα και Σαουδική Αραβία δεν κατάφερε να αντισταθμίσει την αύξηση της προσφοράς από το Ιράκ και τη Λιβύη, αν και η παραγωγή του OΠΕΚ συνεχίζει να ξεπερνά τη ζήτηση για πετρέλαιο.Η παραγωγή του Ιράν συνέχισε, εξάλλου, να υποχωρεί, καθώς ο αντίκτυπος από τις κυρώσεις της Δύσης για να υποχρεωθεί η χώρα να «παγώσει» το πυρηνικό πρόγραμμά της αρχίζει να γίνεται αισθητός.Σύμφωνα με την IEA, η παραγωγή του Ιράν υποχώρησε στα 2,63 εκατ. βαρέλια την ημέρα τον Σεπτέμβρη, ενώ οι εξαγωγές σημείωσαν νέο χαμηλό στα 860.000 βαρέλια την ημέρα. Εν τω μεταξύ, σε άλλη έκθεσή της η ΙΕΑ προβλέπει αλματώδη αύξηση στην παραγωγή πετρελαίου του Ιράκ, γεγονός που θα καταστήσει το Ιράκ τη δεύτερη –μετά τη Σαουδική Αραβία– μεγαλύτερη πετρελαιοεξαγωγό χώρα.

Μείωση στις παγκόσμιεςεπενδύσεις ΑΠΕ πρώτηφορά σε οκτώ χρόνιαΜετά το περσινό ρεκόρ των 280 δισ. δολαρίων, οι παγκόσμιες επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας εμφανίζουν συρρίκνωση το γ’ τρίμηνο του 2012 κατά 20% σε σχέση με πέρυσι. Έτσι, φτάνουν συνολικά τα 56,6 δισ. δολάρια.Σύμφωνα με τα στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης του Bloomberg New Energy Finance, είναι η πρώτη χρονιά που οι επενδύσεις συρρικνώνονται ύστερα από οχτώ χρόνια συνεχούς ανάπτυξης.Oι επενδύσεις στις ΗΠΑ μειώθηκαν στα 7,3 δισ. δολάρια, εμφανίζοντας ποσοστιαία μεταβολή -28% συγκριτικά με το προηγούμενο τρίμηνο του έτους και -62% συγκριτικά με την ίδια περίοδο το 2011. Την ίδια στιγμή, οι επενδύσεις στην Ινδία μειώθηκαν κατά 16% σε σχέση με το β’ τρίμηνο και κατά 60% συγκριτικά με πέρυσι, ενώ στη Βραζιλία οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 94%, φτάνοντας στο 1,9 δισ. δολάρια συγκριτικά με το β’ τρίμηνο που ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο, και κατά 24% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι.Oι επενδύσεις στην ηλιακή ενέργεια έφτασαν τα 33,8 δισ. δολάρια, δηλαδή είναι υπερδιπλάσιες των επενδύσεων ύψους 15,5 δισ. δολαρίων που πραγματοποιήθηκαν στην αιολική ενέργεια το γ’ τρίμηνο του έτους. Στους κυριότερους ανασταλτικούς παράγοντες συγκαταλέγονται η πολιτική αβεβαιότητα και η συμπίεση στις τιμές εξοπλισμών ΑΠΕ.

99Εντατική προετοιμασίακαι διαβουλεύσεις γιατις αποκρατικοποιήσειςΥπό τις πιέσεις της Τρόικας προωθούνται σταδιακά οι αποκρατικοποιήσεις μεγάλων επιχειρήσεων με σημαντικότερες αυτές στον τομέα της ενέργειας. Oι διαβουλεύσεις είναι έντονες το τελευταίο διάστημα με αιχμή την κατάθεση προσφορών για την απόκτηση των ΔΕΠΑ/ΔΕΣΦΑ από τους ενδιαφερομένους, με το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου να προσπαθεί με μετριάσει τις προσδοκίες. Η υπογραφή σύμβασης προμήθειας αερίου μεταξύ ΔΕΗ και ΔΕΠΑ και η παραίτηση της πρώτης από την option για την αγορά του 30% των μετοχών της ΔΕΠΑ ήταν δύο από τις εκκρεμότητες που έλαβαν τέλος με… μάλλον συνοπτικές διαδικασίες, αν και οι σχετικοί φάκελοι παρέμεναν ανοιχτοί επί τουλάχιστον πέντε χρόνια.Εξελίξεις αναμένονται τους επόμενους μήνες αναφορικά με την πώληση πακέτου των Ελληνικών Πετρελαίων. Στις αρχές του 2013 θα πραγματοποιηθεί η διάθεση του ποσοστού του Δημοσίου στα ΕΛΠΕ, σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΤΑΙΠΕΔ. Το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι έντονο από μεγάλους ομίλους της Ρωσίας (Γκάζπρομ), του Ισραήλ και της Ιταλίας για τα «φιλέτα» των ελληνικών επιχειρήσεων. Η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων (ΔΕΠΑ/ΔΕΣΦΑ, OΠΑΠ, ΕΛΠΕ, Λάρκο, OΛΠ, OΛΘ, ΕΥΑΘ, Εγνατία Oδός, Αερολιμένας Αθηνών) θα δημιουργήσει επενδύσεις ύψους περίπου 60 δισ. ευρώ, 50.000 θέσεις εργασίας και φορολογικά έσοδα ύψους 3 δισ. ευρώ ετησίως.

Μία επαναστατική τεχνολογία χρησιμοποιείται από τη βρετανική εταιρεία Air Fuel Synthesis, η οποία επιτυγχάνει την παραγωγή καυσίμων από διοξείδιο του άνθρακα και υδρατμούς του αέρα. Την ίδια στιγμή, ομάδα ειδικών του Εργαστηρίου Επιστημονικών Ερευνών του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι κατάφερε να μετατρέψει θαλασσινό νερό σε καύσιμο, επιτυγχάνοντας την εξαγωγή από αυτό του διοξειδίου του άνθρακα και, καταλήγοντας, την παραγωγή υδρογόνου σε αέρια μορφή. Βάσει των όσων ανακοίνωσε το εργαστήριο, η τιμή του καυσίμου θα κυμαίνεται στα 4 δολάρια ανά τέσσερα λίτρα, γεγονός που δεν το καθιστά απαγορευτικό.Η βρετανική εταιρεία ελπίζει ότι την επόμενη διετία θα δημιουργήσει ένα μεγαλύτερο, μαζικής παραγωγής εργοστάσιο, που θα παράγει έναν τόνο «αερο-βενζίνης» την ημέρα. Επίσης, σχεδιάζει να παράγει «πράσινα» καύσιμα για τις αεροπορικές εταιρείες, ώστε τα αεροπορικά ταξίδια να εκλύουν λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. O Τιμ Φοξ, επικεφαλής για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος του Ινστιτούτου Μηχανολόγων Μηχανικών του Λονδίνου, δήλωσε ότι «ακούγεται υπερβολικά καλό, για να είναι αληθινό, κι όμως είναι. Το κάνουν πράγματι και το έχω δει με τα μάτια μου». Αν και η όλη διαδικασία βρίσκεται ακόμα σε πιλοτικό στάδιο, έχει αποδειχτεί ότι δουλεύει.

Σε αιφνιδιαστική αφαίρεση εννέα αδειών από το διυλιστήριο της OΚΤΑ, θυγατρικής του ομίλου των Ελληνικών Πετρελαίων στα Σκόπια, προχώρησαν οι τελωνειακές αρχές της ΠΓΔΜ. Πρόκειται για άδειες που αφορούν σε απλουστευμένες διαδικασίες εισαγωγών-εξαγωγών πετρελαϊκών προϊόντων, ενώ παράλληλα εις βάρος της εταιρείας ασκήθηκαν και ποινικές διώξεις για απάτη και λαθρεμπόριο. Η OΚΤΑ, από την πλευρά της, χαρακτήρισε αβάσιμες και αστήρικτες τις κατηγορίες. Η OΚΤΑ είναι το μοναδικό διυλιστήριο στην ΠΓΔΜ σε απόσταση 15 χλμ. από τα Σκόπια. Το OKTA AD SKOPJE έχει διυλιστική δυναμικότητα 2,5 εκατ. τόνους ετησίως και δυνατότητα αποθήκευσης της τάξης των 330.000 m³. Πλειοψηφικό πακέτο 80% πέρασε στον έλεγχο των ΕΛΠΕ το 1999 ύστερα από συμφωνία με την κυβέρνηση της ΠΓΔΜ.Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των τελωνειακών αρχών, η εταιρεία επί σχεδόν έναν χρόνο εργαζόταν χωρίς να διαθέτει βεβαιώσεις που εγγυώνται την ασφαλή μεταφορά προϊόντων και δεν προσκόμιζε όλα τα απαιτούμενα έγγραφα αμέσως ή, το αργότερο, την επόμενη εργάσιμη ημέρα. Σαθρά χαρακτηρίζουν τα ΕΛΠΕ τα επιχειρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την τεκμηρίωση της απόφασης των Τελωνειακών Αρχών της ΠΓΔΜ και προειδοποιούν ότι η OΚΤΑ θα χρησιμοποιήσει όλα τα διοικητικά και έννομα μέσα για την κατάρριψή τους.

Κρίση στην OΚΤΑλόγω αποφάσεων τωντελωνειακών αρχών

Καύσιμα από αέρακαι νερό σε ΗΠΑκαι Μ. Βρετανία

10Δέκα μονάδεςεπεξεργασίαςαπορριμμάτων

Με μέση ετήσια αύξηση 23% αναπτύχθηκαν οι ΑΠΕ στη χώρα μας κατά την πενταετία 2006-2011, σύμφωνα με έρευνα της Icap Group. Το 2011 η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος άγγιξε το 40% σε σύγκριση με το 2010.Σύμφωνα με την έρευνα, τα αιολικά πάρκα καλύπτουν διαχρονικά το μεγαλύτερο ποσοστό στο σύνολο των ΑΠΕ, με το μερίδιό τους να διαμορφώνεται σε 68% το 2011. Ακολούθησαν τα φωτοβολταϊκά πάρκα με ποσοστό 21,6% και οι μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί με 8,5%.Περίπου το 85% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος βρίσκεται στο διασυνδεδεμένο σύστημα και το υπόλοιπο 15% στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Η συνολική παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ (σε MWh) ακολούθησε ανοδική πορεία την περίοδο 2006-2011, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 18%. Oι συνολικές πωλήσεις Η/Ε από ΑΠΕ (σε αξία) παρουσίασαν σημαντική αύξηση την περίοδο 2006-2011 (μέσος ετήσιος ρυθμός 33,9%). Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε το 2011/10 (55%) λόγω της εντυπωσιακής ανάπτυξης των Φ/Β.Στο πλαίσιο της μελέτης, πραγματοποιήθηκε και χρηματοοικονομική ανάλυση των επιχειρήσεων παραγωγής Η/Ε από ΑΠΕ. Oι συνολικές πωλήσεις των 121 εταιρειών του δείγματος αυξήθηκαν κατά 43,6% το 2011/10, ενώ με χαμηλότερο ρυθμό αυξήθηκε το μεικτό κέρδος (14,6%). O υπερδιπλασιασμός των λοιπών λειτουργικών εξόδων μείωσε το λειτουργικό αποτέλεσμα κατά 31,7%.

ICAP: 23% η ετήσιααύξηση των ΑΠΕ στοδιάστημα 2006-2011

Την υλοποίηση τεσσάρων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων στην Αττική αποφάσισε η κυβέρνηση στο πλαίσιο του νόμου για τις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Εκτός από την Αττική, προχωρούν με την ίδια διαδικασία άλλες έξι τέτοιες μονάδες.Οι μονάδες της Αττικής θα έχουν μέγιστη δυναμικότητα διαχείρισης έως 1,3 εκατ. τόνους απορριμμάτων ετησίως και οι τέσσερις διαγωνισμοί για την κατασκευή τους αναμένεται να προκηρυχθούν μέσα στο 2012. Στόχος είναι η ολοκλήρωση τους σε ορίζοντα 14 μηνών, δηλαδή έως το τέλος του 2013.Σύμφωνα με την απόφαση της Διυπουργικής, που συνεδρίασε υπό τον υπουργό Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη, οι ιδιωτικοί φορείς που θα επιλεγούν θα αναλάβουν τη μελέτη, κατασκευή, συντήρηση, τεχνική διαχείριση και λειτουργία των τεσσάρων μονάδων.Το ύψος των επενδύσεων εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα 350 εκατ. ευρώ, ενώ η συνολική αξία των συμβάσεων (υποδομές, λειτουργία, συντήρηση) ανέρχεται σε 1,2 δισ. ευρώ.Όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Ανάπτυξης, στη φάση της λειτουργίας θα δημιουργηθούν πάνω από 1.000 μόνιμες νέες θέσεις εργασίας και περισσότερες από 1.200 κατά την κατασκευή.Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, το Δημόσιο διατηρεί τον ισχυρό εποπτικό του ρόλο επί του έργου, ενώ παράλληλα αξιοποιείται η εμπειρία και τεχνογνωσία που υπάρχει στον ιδιωτικό τομέα.

Άρση της αναστολήςεγκατάστασης Φ/Βαποφάσισε η ΡΑΕΤην άρση της αναστολής εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε στέγες στην Πελοπόννησο ανακοίνωσε και επίσημα η ΡΑΕ.Η απόφαση για τον χαρακτηρισμό της περιοχής της Πελοποννήσου το καλοκαίρι «περιοχή με κορεσμένο δίκτυο» είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και είχε απασχολήσει ακόμη και τη Βουλή. Oι αντιδράσεις είχαν επικεντρωθεί στο γεγονός ότι, μαζί με τα μεγάλα έργα για τα οποία όντως πιθανόν να υπάρχει θέμα κορεσμού του δικτύου, είχαν συμπαρασυρθεί και τα φωτοβολταϊκά σε στέγες. Θυμίζουμε ότι ο χαρακτηρισμός του δικτύου της Πελοποννήσου ως κορεσμένου έγινε καθώς, σύμφωνα με έγγραφα του διαχειριστή, υπάρχουν έργα ΑΠΕ σε λειτουργία ή με οριστικούς όρους σύνδεσης με ισχύ 1.900 MW. Στην πραγματικότητα, επί συνόλου 1.900 MW, σε λειτουργία βρίσκεται περίπου το 30% (περί τα 450 MW), δηλαδή ο κορεσμός είναι εικονικός και όχι πραγματικός.Την ίδια στιγμή, το σύνολο των οικιακών φωτοβολταϊκών στην Πελοπόννησο δεν ξεπερνά τα 4 MW, αμελητέο μέγεθος για το δίκτυο. Το πάγωμα της αγοράς των φωτοβολταϊκών στις στέγες στην περιοχή επιφέρει σοβαρό πλήγμα σε μεγάλο αριθμό επαγγελματιών, μηχανικών κ.λπ. και γενικά στην τοπική οικονομία της περιφέρειας σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία. Σύμφωνα με τον ΣΕΦ, στην Πελοπόννησο εδρεύει το 10% των εταιρειών φωτοβολταϊκών.

11

Νέο ερευνητικό πρόγραμμα για το σχεδιασμό πολύ μεγάλων υπεράκτιων ανεμογεννητριών, με στόχο τη μείωση του κόστους της παραγόμενης αιολικής ενέργειας, εγκαινιάστηκε την 1η Νοεμβρίου στο πλαίσιο του πενταετούς ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος Innwind.EU (Innovative Wind Conversion Systems (10-20MW) for Offshore Applications). Το έργο χρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο και ο συνολικός του προϋπολογισμός είναι 19,5 εκατ. ευρώ.Η ερευνητική κοινοπραξία αποτελείται από τους κορυφαίους βιομηχανικούς εταίρους και τα ευρωπαϊκά ερευνητικά ιδρύματα που είναι μέλη της EERA (European Energy Research Alliance). Από ελληνικής πλευράς συμμετέχουν το ΚΑΠΕ, το ΕΜΠ και το Πανεπιστήμιο Πατρών. Συνολικά συμμετέχουν 27 φορείς από 9 ευρωπαϊκές χώρες και στο σύνολό της η Ελληνική συμμετοχή ξεπερνά τα 2,1 εκατ. ευρώ (το 11% του συνολικού προϋπολογισμού του έργου). το ΚΑΠΕ, το ΕΜΠ και το Πανεπιστήμιο Πατρών θα ασχοληθούν, κατά κύριο λόγο, με τον καινοτόμο αεροδυναμικό και δομικό σχεδιασμό του δρομέα και με την ανάλυση και το σχεδιασμό της υποθαλάσσιας στήριξης της ανεμογεννήτριας. Επιπλέον, το ΚΑΠΕ συντονίζει και το πρώτο από τα πέντε πακέτα εργασίας, το οποίο αφορά στη διαδικασία αποτίμησης και σύνθεσης των αποτελεσμάτων από το επίπεδο των υποσυστημάτων της ανεμογεννήτριας στο επίπεδο της ολοκληρωμένης μηχανής.

ΚΑΠΕ: Έρευνα για πολύ μεγάλες ανεμογεννήτριες

Μετά την τελευταία τροποποίηση του προγράμματος «Εξοικονόμηση Κατ’ Oίκον» οι αιτήσεις για προέγκριση δανείου φτάνουν τις 1.000 την εβδομάδα, ενώ από τον Σεπτέμβρη και μετά ο αριθμός ξεπερνά τις 1.500 αιτήσεις σε εβδομαδιαία βάση.O αριθμός των αιτήσεων στις τράπεζες ανέρχεται σε 79.126, από τις οποίες περίπου οι μισές έχουν λάβει προέγκριση δανείου, ενώ για 13.687 εξ αυτών, συνολικού προϋπολογισμού 126,4 εκατ. ευρώ, έχουν εκδοθεί ήδη αποφάσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα.Το πρόγραμμα επιτρέπει στους πολίτες να εξοικονομήσουν χρήματα και ενέργεια και να αυξήσουν την αξία του σπιτιού τους παρέχοντάς τους κίνητρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσής του.Προβλέπεται δυνατότητα λήψης 4/5/6ετούς δανείου με ή χωρίς εγγυητή, χωρίς προσημείωση ακινήτου, δυνατότητα άμεσης αποπληρωμής του δανείου χωρίς επιβαρύνσεις, καθώς και εξόφληση των προμηθευτών/αναδόχων μέσω της τράπεζας χωρίς εμπλοκή του πολίτη. Με την υπαγωγή στο πρόγραμμα παρέχεται προκαταβολή 40% του προϋπολογισμού της αίτησης.Oι επιλέξιμες παρεμβάσεις αφορούν σε:1) Τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κέλυφος του κτηρίου συμπεριλαμβανομένων του δώματος/στέγης και της πιλοτής. 2) Αντικατάσταση κουφωμάτων και τοποθέτηση συστημάτων σκίασης.3) Αναβάθμιση του συστήματος θέρμανσης και παροχής ζεστού νερού χρήσης.

«Εξοικονόμηση Κατ’ Oίκον»: Αυξημένη συμμετοχή το 2012

Ε.Ε.: Εκστρατεία γιατην κλιματική αλλαγήμε νέες ευφυείς λύσειςΜε το σύνθημα «O κόσμος που σας αρέσει. Με το κλίμα που θέλετε» εγκαινιάστηκε η πανευρωπαϊκή εκστρατεία για την αλλαγή του κλίματος. Σε όλη την Ευρώπη καταγράφονται άφθονα παραδείγματα ευφυών και καινοτόμων λύσεων για το κλίμα που μειώνουν τη ρύπανση εξαιτίας του διοξειδίου του άνθρακα, βελτιώνοντας παράλληλα την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.Περισσότεροι από 70 οργανισμοί έχουν επιβεβαιώσει τη συμμετοχή τους ως εταίροι της εκστρατείας, μεταξύ των οποίων επιχειρηματικές ενώσεις, πανεπιστήμια, μη κυβερνητικές οργανώσεις και κυβερνητικοί φορείς. Η εκστρατεία θα διαρκέσει μέχρι τα τέλη του 2013 και αποσκοπεί στην ανάδειξη των υφιστάμενων οικονομικά αποδοτικών λύσεων για την επίτευξη του στόχου της Ε.Ε. να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 80-95% έως το 2050. Αποτελεί συνέχεια του «Χάρτη πορείας για τη μετάβαση σε μια ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα το 2050» της Επιτροπής.Μεσοπρόθεσμα, μέχρι το 2020, η Ε.Ε. στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%, στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και στην αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα σε 20%. Επί του παρόντος, τα επίπεδα των εκπομπών της Ε.Ε. είναι περισσότερο από 17% χαμηλότερα από εκείνα του 1990.

12

03OΛΕΣ OΙ ΑΝΑΓΚΑΙΕΣΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓOΡΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝΔιαρθρωτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης καυσίμων ετοιμάζει η κυβέρνηση υπό την πίεση της τρόικας για αύξηση των δημοσίων εσόδων αλλά και της κοινής γνώμης που καλείται φέτος να πληρώσει τη θέρμανση σε πρωτοφανείς τιμές, προκειμένου –μεταξύ άλλων– να σταματήσει το λαθρεμπόριο με τη χρήση πετρελαίου θέρμανσης αντί για κίνησης.

Αγορά καυσίμωνTου Κώστα Βουτσαδάκη

Το πακέτο μέτρων που επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο περιλαμβάνει την έκδοση των απαιτούμενων κανονιστικών πράξεων, προκειμένου να τεθεί σε ισχύ ο νόμος για την πάταξη του λαθρεμπορίου που ψηφίστηκε τον Απρίλιο, λίγο πριν από τις εκλογές, το νομοσχέδιο για τη σύσταση φορέα τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας και την εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου εισροών – εκροών καυσίμων στα πρατήρια, ενώ ετοιμάζεται παράλληλα νέα κανονιστική παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού στην αγορά καυσίμων.Οι βασικές προβλέψεις του νόμου για το λαθρεμπόριο αφορούν στην τοποθέτηση GPS σε βυτιοφόρα και σλέπια και στην ιχνηθέτηση των καυσίμων με ραδιοϊσότοπα ή ιχνηθέτες μοριακής τεχνολογίας.

Ανοιχτά μέτωπαΟι αποφάσεις που εκκρεμούν και αναμένεται να υπογραφούν άμεσα αφορούν:1. Στον καθορισμό των τεχνικών λεπτομερειών για τη σήμανση όλων των μεταφορικών μέσων (βυτιοφόρα και σλέπια) με το εμπορικό σήμα της αντίστοιχης εταιρείας και την τοποθέτηση GPS. 2. Στις προδιαγραφές και στους

όρους εγκατάστασης ηλεκτρονικών συστημάτων διασφάλισης ποσότητας και ποιότητας στα μεταφορικά μέσα. 3. Στον καθορισμό του χρόνου και των λεπτομερειών εφαρμογής της σήμανσης των μεταφορικών μέσων και του GPS. 4. Στην ιχνηθέτηση υγρών καυσίμων με ραδιοϊσότοπα ή μοριακής τεχνολογίας ιχνηθέτες. 5. Στον καθορισμό των διαδικασιών επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση έλλειψης εμπορικού σήματος ή GPS στα μεταφορικά μέσα. Ο νόμος προβλέπει πρόστιμο 7.000 ευρώ ανά παράβαση και αφαίρεση αδειών κυκλοφορίας επί έξι μήνες, ενώ ειδικά για τα σλέπια προβλέπεται και αφαίρεση του ναυτικού φυλλαδίου του πλοιάρχου.6. Στην επέκταση της εγκατάστασης ολοκληρωμένων συστημάτων ηλεκτρονικού ελέγχου εισροών – εκροών σε πλωτά μέσα μεταφοράς πετρελαιοειδών. 7. Στην εγκατάσταση στις φορολογικές αποθήκες συστημάτων ελέγχου εισροών – εκροών και συστημάτων ιχνηθέτησης (προδιαγραφές, προϋποθέσεις και χρονοδιάγραμμα).Ο υπουργός Οικονομικών Γ. Στουρνάρας δεσμεύτηκε σε συνάντηση με τους εκπροσώπους της αγοράς καυσίμων για την ενεργοποίηση του νόμου, με την έκδοση των αποφάσεων που

13απαιτούνται, ως το τέλος Νοεμβρίου.

Αθέμιτος ανταγωνισμόςΤο θετικό για την κυβέρνηση είναι ότι διαθέτει τη σύμφωνη γνώμη των περισσότερων κλαδικών οργανώσεων όχι μόνο σε γενικόλογες διακηρύξεις για την πάταξη του λαθρεμπορίου, αλλά και στην εφαρμογή των συγκεκριμένων μέτρων, καθώς οι επαγγελματίες υφίστανται διπλή πίεση: αφενός από την πτώση της κατανάλωσης και αφετέρου από τον αθέμιτο ανταγωνισμό των κυκλωμάτων του λαθρεμπορίου. Από την άλλη, η πίεση και οι διασυνδέσεις των κυκλωμάτων αυτών κάθε άλλο παρά αμελητέες είναι. Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών – Βιοτεχνών – Εμπόρων Δ. Ασημακόπουλος μίλησε ανοιχτά σε συνέντευξη Τύπου για το λαθρεμπόριο καυσίμων και για τις διασυνδέσεις των κυκλωμάτων αυτών με το πολιτικό σύστημα.

Συστήματα ελέγχουΣε ό,τι αφορά στην εγκατάσταση των συστημάτων ελέγχου εισροών – εκροών, η ισχύουσα Υπουργική Απόφαση που υπογράφηκε τον Ιανουάριο προβλέπει ότι τα συστήματα αυτά θα πρέπει να εγκατασταθούν:– Ως τον Μάρτιο του 2013 στα πρατήρια Αττικής και Θεσσαλονίκης.– Ως τον Σεπτέμβριο του 2013 σε Λάρισα, Αχαΐα, Ηράκλειο, Μαγνησία και Ιωάννινα.– Ως τον Μάρτιο του 2014 στην υπόλοιπη χώρα.Οι βενζινοπώλες συμφωνούν με την εγκατάσταση των συστημάτων, πιέζουν ωστόσο για επέκτασή τους σε όλη την αλυσίδα διακίνησης των καυσίμων και διεκδικούν χρηματοδότηση της επένδυσης για εγκατάσταση των συστημάτων από το ΕΣΠΑ. Εκεί όπου φαίνεται ότι υπήρξαν θύλακες διαφωνίας ή

τουλάχιστον κωλυσιεργίας είναι στο... Υπουργείο Οικονομικών, δεδομένου ότι η Επιτροπή που είχε αναλάβει τον καθορισμό των προδιαγραφών για τη διασύνδεση των συστημάτων στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων καθυστέρησε επί μήνες να συνεδριάσει...Με την εγκατάσταση και τη λειτουργική αξιοποίηση των συστημάτων το Υπουργείο Οικονομικών θα γνωρίζει σε πραγματικό χρόνο τα αποθέματα καυσίμων και τις διακινούμενες

ποσότητες ανά πρατήριο, ενώ ο καταναλωτής θα λαμβάνει απόδειξη που θα εκδίδεται αυτόματα, με την τιμή του καυσίμου και την ποσότητα που παρέλαβε.Μία από τις προϋποθέσεις για να λειτουργήσει σωστά το σύστημα είναι, πάντως, να προηγηθεί απογραφή των πρατηρίων και των υπόγειων δεξαμενών καυσίμων, ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να συνεχιστεί η παράνομη διακίνηση από «κρυφές» δεξαμενές, άγνωστες στις ελεγκτικές αρχές.

Επιτροπή ΑνταγωνισμούΙδιαίτερης βαρύτητας για την αγορά θεωρείται και η επικείμενη κανονιστική παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία αναμένεται να υποβάλει προτάσεις προς την κυβέρνηση μέσα στο φθινόπωρο. Είναι η δεύτερη φορά που η Επιτροπή παρεμβαίνει κατ’ αυτόν τον τρόπο στην αγορά καυσίμων μετά το 2008. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Επιτροπή θα εστιάσει:– Στο premium επί των διεθνών τιμών των καυσίμων που χρεώνουν τα διυλιστήρια, ζητώντας να υπάρχει αναλυτική ενημέρωση για τις χρεώσεις και τον σκοπό που εξυπηρετούν.– Στην εγκατάσταση των ολοκληρωμένων συστημάτων ελέγχου εισροών – εκροών όγκου καυσίμων.– Στη συγκρότηση φορέα για την τήρηση των αποθεμάτων ασφαλείας καυσίμων. Ο φορέας αυτός θεωρείται ότι θα διευκολύνει τις εισαγωγές έτοιμων προϊόντων (βενζίνες, ντίζελ), καθώς θα συμβάλει στην απεμπλοκή των εισαγωγών από την υποχρέωση τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας τα οποία –ελλείψει άλλων διαθέσιμων χώρων– τηρούνται στις εγκαταστάσεις των διυλιστηρίων.Το ΥΠΕΚΑ έθεσε σε δημόσια διαβούλευση σχετικό νομοσχέδιο για τη σύσταση του φορέα που θα

Ο υπουργός Οικονομικών Γ. Στουρνάρας δεσμεύτηκε σε συνάντηση με τους εκπροσώπους της αγοράς καυσίμων για ενεργοποίηση του νόμου, με την έκδοση των αποφάσεων που απαιτούνται, ως το τέλος Νοεμβρίου.

Το ΥΠΕΚΑ έθεσε σε δημόσια διαβούλευση σχετικό νομοσχέδιο για τη σύσταση του φορέα που θα αναλάβει την τήρηση των αποθεμάτων, τα οποία -σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία- πρέπει να επαρκούν για την κάλυψη της ζήτησης ενενήντα ημερών. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι υπόχρεοι τήρησης των αποθεμάτων, που είναι οι εισαγωγείς αργού ή κατεργασμένων προϊόντων καθώς και οι μεγάλοι τελικοί καταναλωτές που εισάγουν πετρελαιοειδή προϊόντα για ίδια κατανάλωση, θα μπορούν να μεταβιβάζουν την υποχρέωση αυτή στον φορέα ή σε άλλες επιχειρήσεις εντός ή -υπό προϋποθέσεις- εκτός Ελλάδας, αλλά εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης

14 αναλάβει την τήρηση των αποθεμάτων, τα οποία –σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία– πρέπει να επαρκούν για την κάλυψη της ζήτησης ενενήντα ημερών. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι υπόχρεοι τήρησης των αποθεμάτων, που είναι οι εισαγωγείς αργού ή κατεργασμένων προϊόντων καθώς και οι μεγάλοι τελικοί καταναλωτές που εισάγουν πετρελαιοειδή προϊόντα για ίδια κατανάλωση, θα μπορούν να μεταβιβάζουν την υποχρέωση αυτή στον φορέα ή σε άλλες επιχειρήσεις εντός ή –υπό προϋποθέσεις– εκτός Ελλάδας, αλλά εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στην κατεύθυνση της συγκράτησης των τιμών των καυσίμων θεωρείται ότι θα λειτουργήσει και η απελευθέρωση των μεταφορών, δηλαδή η απευθείας πρόσβαση των πρατηριούχων στα διυλιστήρια για προμήθεια καυσίμων. Είναι κάτι που, θεωρητικά, επιτρέπεται και σήμερα, αλλά στην πράξη δεν έχει εφαρμοστεί. Το ζήτημα αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης και με την τρόικα – δεν αποκλείεται, δηλαδή, η τελική λύση να δοθεί με το μνημόνιο.

Ιδιαίτερης βαρύτητας για την αγορά θεωρείται και η επικείμενη κανονιστική παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία αναμένεται να υποβάλει προτάσεις προς την κυβέρνηση μέσα στο φθινόπωρο. Είναι η δεύτερη φορά που η Επιτροπή παρεμβαίνει κατ’ αυτόν τον τρόπο στην αγορά καυσίμων μετά το 2008. Oι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Επιτροπή θα εστιάσει:- Στο premium επί των διεθνών τιμών των καυσίμων που χρεώνουν τα διυλιστήρια, ζητώντας να υπάρχει αναλυτική ενημέρωση για τις χρεώσεις και τον σκοπό που εξυπηρετούν.- Στην εγκατάσταση των ολοκληρωμένων συστημάτων ελέγχου εισροών - εκροών όγκου καυσίμων.- Στη συγκρότηση φορέα για την τήρηση των αποθεμάτων ασφαλείας καυσίμων. O φορέας αυτός θεωρείται ότι θα διευκολύνει τις εισαγωγές έτοιμων προϊόντων (βενζίνες, ντίζελ), καθώς θα συμβάλει στην απεμπλοκή των εισαγωγών από την υποχρέωση τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας τα οποία τηρούνται στις εγκαταστάσεις

Πρόστιμα 5,1 εκατ. ευρώ για λαθρεμπορία καυσίμων στο πρώτο εξάμηνο του 2012

Τραγική αποδεικνύεται η ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων, καθώς, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία των συναρμόδιων υπουργείων, το σύνολο των προστίμων που βεβαιώθηκαν και αφορούν σε πετρελαιοειδή το πρώτο εξάμηνο του 2012 ανέρχεται στο ποσό των 6,6 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων πρόστιμα ύψους 5,18 εκατ. ευρώ βεβαιώθηκαν για λαθρεμπορία.Σύμφωνα, όμως, με τα στατιστικά στοιχεία που συλλέγονται από όλα τα τελωνεία της χώρας σε τριμηνιαία βάση, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012 τα εισπραχθέντα πρόστιμα από παραβάσεις πετρελαιοειδών ανέρχονται στο ποσό των 387.336 ευρώ. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Οικονομικών Γιώργο Μαυραγάνη, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας και Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας), οι καταλογιστικές πράξεις επιβολής πολλαπλών τελών και προστίμων προσβάλλονται με προσφυγή ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων, οπότε

αναστέλλεται η είσπραξη του 70% αυτών μέχρι την έκδοση οριστικής δικαστικής απόφασης. Την ίδια ώρα, σύμφωνα με στοιχεία που διαβιβάστηκαν στη Βουλή από τον υφυπουργό Περιβάλλοντος Ασημάκη Παπαγεωργίου, προκύπτει ότι φέτος και μέχρι 2.10.2012 επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 3,5 εκατομμυρίων ευρώ από τα κλιμάκια ελέγχου του Υπουργείου Περιβάλλοντος που αφορούν σε περιπτώσεις νοθείας στα καύσιμα.Την ίδια στιγμή, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών Ελλάδος υπολογίζει –μετριοπαθώς– ότι το ελληνικό Δημόσιο χάνει ετησίως 300 – 500 εκατ. ευρώ από το λαθρεμπόριο καυσίμων.Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν, σύμφωνα με τον κ. Παπαδημούλη, την «τραγική ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων αλλά και στην επιβολή προστίμων στους παραβάτες, τη στιγμή που η βαριά και επικερδής “βιομηχανία” παράνομης διακίνησης και εμπορίας καυσίμων οργιάζει».

P.K.

ΕΛΕΤΑΕΝΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤHΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μέλος της European Wind Energy Association

Μάθε για την Αιολική ΕνέργειαΕίναι:

3 Φθηνή Μειώνειτοκόστοςτουρεύματος

3 Ανεξάντλητη Μειώνειτηνεξάρτησηαπότα ορυκτάκαύσιμα

3 Εγχώρια Συμβάλλειστηντοπικήοικονομικήανάπτυξη καιτημείωσητωνεισαγωγώνκαυσίμων

3 Φιλική στο περιβάλλον Είναιηεπιλογήενάντιαστην κλιματικήαλλαγή

Ενημερώσου

www.eletaen.gr

16

04ΠΕΤΡΕΛΑΙO ΘΕΡΜΑΝΣΗΣΚΑΙ OΙ ΝΕΕΣ ΜΕΘOΔOΙ ΣΤO ΛΑΘΡΕΜΠOΡΙOΗ επώδυνη –για τους καταναλωτές– λύση που επιλέχθηκε για το πετρέλαιο θέρμανσης με την εξίσωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης με αυτόν που επιβάλλεται στο ντίζελ κίνησης περιορίζει μεν, δεν κλείνει δε τις πόρτες του λαθρεμπορίου με το πετρέλαιο. Η μείωση στην κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης για τη φετινή σεζόν αναμένεται να ξεπεράσει το 20% σε σχέση με πέρυσι.

Αγορά καυσίμωνΤου Χρήστου Παπαχρήστου

Από τις 15 Οκτωβρίου ο ΕΦΚ στο ντίζελ θέρμανσης αυξήθηκε από 60 ευρώ σε 330 ευρώ ανά χιλιόλιτρο, ενώ στο ντίζελ κίνησης μειώθηκε από 421 ευρώ σε 330 ευρώ. Αυτό σημαίνει για το κίνησης μείωση της τιμής καταναλωτή κατά περίπου 10 λεπτά το λίτρο, αλλά για το πετρέλαιο θέρμανσης συνεπάγεται εκτόξευση της τιμής στο 1,35 – 1,40 ευρώ το λίτρο από περίπου ένα ευρώ που κόστιζε πέρυσι.Η εξίσωση του ΕΦΚ στα δύο ντίζελ που κυκλοφορούν στην αγορά υπολογίζεται ότι θα περιορίσει το λαθρεμπόριο, εντούτοις δεν θα το εξαλείψει, και αυτό για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι, παρά την εξίσωση του φόρου, τα δύο καύσιμα εξακολουθούν να έχουν διαφορετικές τιμές στην αντλία. Άρα, το «κίνητρο» για ανάμειξη ή χρήση πετρελαίου θέρμανσης αντί για κίνησης παραμένει. Βέβαια, η μεταξύ τους διαφορά τιμών περιορίζεται από πενήντα λεπτά το λίτρο στα δέκα λεπτά περίπου.

Δύο τύποι πετρελαίουΗ αιτία της ύπαρξης διαφορετικών τιμών είναι ότι εξακολουθούν να κυκλοφορούν δύο τύποι πετρελαίου με διαφορετικές προδιαγραφές. Οι κυριότερες διαφορές είναι η περιεκτικότητα σε θείο (στο πετρέλαιο θέρμανσης είναι μεγαλύτερη) και το

γεγονός ότι στο πετρέλαιο κίνησης, πριν διατεθεί στην αγορά, προστίθεται βιοντίζελ. Έτσι, τα δύο προϊόντα έχουν διαφορετική τιμή διυλιστηρίου. Υπήρξαν εισηγήσεις για καθιέρωση ενιαίου τύπου πετρελαίου – εν προκειμένω να οριστεί ότι το πετρέλαιο κίνησης θα χρησιμοποιούνταν και στους καυστήρες κεντρικής θέρμανσης. Όμως, οι προτάσεις αυτές δεν προχώρησαν, επειδή το βιοντίζελ, όταν παραμένει επί μακρόν αποθηκευμένο (όπως συμβαίνει στις δεξαμενές θέρμανσης), δημιουργεί μύκητες που προκαλούν βλάβες στους καυστήρες.Ο δεύτερος λόγος είναι ότι, όπως υπολογίζεται και επίσημα από το Υπουργείο Οικονομικών (σχετικές δηλώσεις έκανε ο γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων Χ. Θεοχάρης), ο περιορισμός του κέρδους από το πετρέλαιο θέρμανσης θα στρέψει τα κυκλώματα λαθρεμπορίου στο ναυτιλιακό πετρέλαιο, που είναι αφορολόγητο.

Επιστροφή φόρουΤο Υπουργείο Οικονομικών έχει θεσπίσει συγκεκριμένα κριτήρια (εισοδηματικά, γεωγραφικά και περιουσιακά) για την ελάφρυνση από τις υψηλές δαπάνες θέρμανσης των οικονομικά αδύναμων νοικοκυριών.

17Οι καταναλωτές που πληρούν τα συγκεκριμένα κριτήρια θα αγοράζουν το πετρέλαιο στην ακριβή τιμή και στη συνέχεια, υποβάλλοντας μία δήλωση είτε μέσω του συστήματος «Ήφαιστος» είτε μέσω των Kέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών, θα λαμβάνουν ωε επιστροφή μέρος της «έξτρα» φορολογικής επιβάρυνσης, το ύψος της οποίας θα κυμαίνεται από 200 έως 900 ευρώ για το σύνολο του πετρελαίου που θα καταναλώσουν τον φετινό χειμώνα.H πλειονότητα των καταναλωτών που δεν πληρούν τα κριτήρια για την επιστροφή φόρου, αναζητά εναλλακτικές πηγές θέρμανσης, με πρώτη επιλογή το φυσικό αέριο για τις περιοχές όπου είναι διαθέσιμο. Αυτές είναι η Αττική, η Θεσσαλία και η Θεσσαλονίκη, και τα στοιχεία από πέρυσι δείχνουν στροφή των καταναλωτών στο φυσικό αέριο. Mόνο στην Aττική καταγράφεται αύξηση φυσικού αερίου για οικιακή χρήση 23%, ποσοστό που φέτος αναμένεται να διευρυνθεί. Την περυσινή χρονιά το φυσικό αέριο, σύμφωνα με την EΠA Aττικής, πρόσφερε στους καταναλωτές εξοικονόμηση της τάξης του 19% σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης. Φέτος, μόνο από τη διαφορά του EΦK, η εξοικονόμηση θα φτάσει το 35%.Ένα μέσο νοικοκυριό καταναλώνει 1.300 λίτρα πετρέλαιο τη χειμερινή σεζόν, το δε κόστος υπολογίζεται ότι φέτος θα ανέλθει στα 1.800 – 1.900 ευρώ, ενώ το αντίστοιχο κόστος με φυσικό αέριο περιορίζεται στα 1.050 ευρώ. Το κόστος εγκατάστασης για κατοικίες ξεκινά από περίπου 3.500 ευρώ και αυξάνεται ανάλογα με τις ανάγκες και τους χώρους για μεγαλύτερα κτίσματα και πολυκατοικίες. Oι εταιρείες παροχής αερίου εφαρμόζουν συχνά πρακτική προσφορών στα τέλη σύνδεσης ή ακόμα και προγράμματα χρηματοδότησης της εγκατάστασης, η

οποία αποπληρώνεται στη συνέχεια με δόσεις μέσω των λογαριασμών.

Μελέτη ΜάρδαΑποκαλυπτική για τις μεθόδους που χρησιμοποιούν τα κυκλώματα λαθρεμπορίου καυσίμων, κυρίως με την τεχνική των εικονικών εξαγωγών, είναι η μελέτη που εκπόνησε ο

καθηγητής Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ κ. Δ. Μάρδας για λογαριασμό της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών – Βιοτεχνών – Εμπόρων και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πρατηριούχων – Εμπόρων Καυσίμων.Από τη μελέτη, η οποία βασίστηκε σε στοιχεία του ΟΗΕ για το διασυνοριακό εμπόριο καυσίμων μεταξύ Ελλάδας

Εξαγωγές Ελλάδας προς FYROM βενζινών (σε δολάρια)

Έτος Εξαγωγές της Ελλάδας1 Εισαγωγές από την Ελλάδα2

2001 80.078.958 52.793.587 2002 92.489.016 71.850.860 2003 22.845.123 12.012.433 2004 13.626.146 2.217.912 2005 22.600.932 8.640.396 2006 23.071.680 9.625.968 2007 31.065.990 6.112.069 3 2008 54.895.198 19.182.818 2009 134.460.100 10.005.015 2010 55.801.150 0

Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade (www.comtrade.un.org) Σημειώσεις: 1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές, 2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής

Εξαγωγές Ελλάδας προς Βουλγαρία βενζινών (σε δολάρια)

Έτος Εξαγωγές της Ελλάδας1 Εισαγωγές από την Ελλάδα2

2001 27.448.191 17.880.740 2002 30.069.510 24.774.336 2003 39.175.531 35.539.604 2004 50.554.724 28.862.569 2005 64.611.123 39.709.277 2006 169.962.594 174.442.266 2007 52.371.442 13.332.797 3 2008 159.059.033 147.944.281 2009 189.868.731 183.145.780 2010 130.336.465 159.321.368

Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade (www.comtrade.un.org) Σημειώσεις: 1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές, 2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής

18

και όμορων χωρών, προέκυψε ότι οι ελληνικές αρχές δηλώνουν συστηματικά στον ΟΗΕ ποσότητες εξαγωγών μεγαλύτερες από εκείνες που δηλώνουν οι γειτονικές χώρες ως εισαγωγές. Η εξήγηση είναι ότι αφορολόγητα καύσιμα που προορίζονται για εξαγωγή επιστρέφουν στην εσωτερική αγορά της Ελλάδας, με αποτέλεσμα τα κυκλώματα του λαθρεμπορίου να κερδίζουν τη διαφορά των φόρων. Ενδεικτικά, στο διάστημα 2001 –2010 δηλώθηκαν εξαγωγές καυσίμων αξίας 530 εκατ. προς τα Σκόπια, τα οποία για το ίδιο διάστημα δήλωσαν εισαγωγές μόλις 192 εκατ. Ανάλογη εικόνα προκύπτει και για τις άλλες όμορες χώρες, ενώ με την Τουρκία διαπιστώνεται αντιστροφή του ισοζυγίου τα τελευταία χρόνια, κάτι που, σύμφωνα με τον κ. Μάρδα, οφείλεται μάλλον στο ότι γίνεται λαθρεμπόριο από την άλλη πλευρά.Το λαθρεμπόριο και η παράνομη διακίνηση καυσίμων, σύμφωνα με τη μελέτη, περιλαμβάνουν –εκτός από τις εικονικές εξαγωγές– τη χρήση ναυτιλιακού ή πετρελαίου θέρμανσης αντί για κίνησης, το λαθρεμπόριο με καύσιμα του Στρατού, τις ελλειμματικές παραδόσεις πετρελαίου θέρμανσης αλλά και βενζίνης μέσω «πειραγμένων» αντλιών, τα φαινόμενα νοθείας διαφορετικών τύπων καυσίμων μεταξύ τους ή με χημικές ουσίες (τολουόλη, ξυλόλη) κ.ά.Εδικά για το λαθρεμπόριο στο

ναυτιλιακό καύσιμο, προβλέπεται ότι θα σημειωθεί εκτόξευση μετά την εξίσωση των EΦK στο πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης.Στην Τουρκία τα πράγματα παρουσιάζουν ενδιαφέρουσα εξέλιξη.Κατά τα έτη 2000-2006 οι δηλωθείσες εξαγωγές από την Ελλάδα ήταν περίπου διπλάσιες από τις εισαγωγές που δηλώθηκαν από την τουρκική πλευρά. Ωστόσο, μετά το 2007 παρατηρείται το αντίστροφο φαινόμενο. Το 2010 δηλώσαμε ότι εξάγαμε στην Τουρκία 116 εκατ. δολάρια βενζίνες, ενώ οι τουρκικές αρχές δήλωσαν ότι εισήγαγαν 574 εκατ. δολ. βενζίνες από την Ελλάδα. Η εξήγηση που

δίνεται από τη μελέτη έγκειται στο ότι ο Έλληνας επιχειρηματίας δηλώνει στα ελληνικά σύνορα ότι εξάγει άλλο παράγωγο του πετρελαίου σε υγρή μορφή (τολουένη, ξυλένη, κλπ),ενώ στα τουρκικά σύνορα ότι εισάγει βενζίνες τις οποίες πράγματι μεταφέρει. «Η ροή αυτή του εμπορίου καυσίμων εξυπηρετεί τους Τούρκους λαθρέμπορους, που καλύπτουν έτσι τα εσωτερικά ελλείμματα τους με «μαύρες» βενζίνες»,υποστηρίζεται στη μελέτη.

Εξαγωγές Ελλάδας προς Τουρκία βενζινών (σε δολάρια)

Έτος Εξαγωγές της Ελλάδας1 Εισαγωγές από την Ελλάδα2

2001 116.008.343 51.902.353 2002 53.616.872 29.193.249 2003 134.692.070 65.751.343 2004 203.355.053 113.419.996 2005 382.002.473 177.823.692 2006 414.460.180 376.776.762 2007 199.575.062 305.538.993 2008 76.472.290 3 354.833.607 2009 93.174.388 403.859.748 2010 116.027.335 573.779.151

Πηγή: OHE Βάση δεδομένων Comtrade (www.comtrade.un.org) Σημειώσεις: 1. Όπως δηλώνονται από τις ελληνικές αρχές, 2. Όπως δηλώνονται από τη χώρα εισαγωγής

20

05ΓΙΑΤΙ ΤO ΦΘΗΝO ΠΕΤΡΕΛΑΙO ΑΝΗΚΕΙ OΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤO ΠΑΡΕΛΘOΝ;Ακόμη και οι διεθνείς οργανισμοί σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Σε εσωτερική μελέτη του ΔΝΤ που εκπονήθηκε την περασμένη άνοιξη γίνεται λόγος για «αχαρτογράφητη περιοχή όσον αφορά στην παγκόσμια οικονομία», ενώ μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο οι τιμές του πετρελαίου να διπλασιαστούν την επόμενη δεκαετία. Από την πλευρά της, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας, ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας, σημειώνει ότι «η τάση αναφορικά με τα θεμελιώδη στοιχεία των αγορών για το υπόλοιπο του έτους παραμένει εξαιρετικά ασαφής, ενώ οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι το πιθανότερο είναι ότι θα διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα». Τελικά, βλέποντας πέρα από τις περιστασιακές αυξομειώσεις, για το μόνο που μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι το πετρέλαιο δεν θα είναι ποτέ πια φθηνό…

Διεθνής αγορά πετρελαίουTου Γιώργου Παυλόπουλου

Οι επιστήμονες που κέρδισαν φέτος τα Νόμπελ Ιατρικής, Φυσικής, Χημείας και Οικονομίας έχουν συμβάλλει με τις έρευνές τους στο να έρθει η ανθρωπότητα μερικά βήματα πιο κοντά στην καλύτερη κατανόηση και ερμηνεία όσων συμβαίνουν στους ζώντες οργανισμούς και στο περιβάλλον τους. Με τον τρόπο αυτό, μάλιστα, βοήθησαν σημαντικά και τις επιχειρήσεις να επανασχεδιάσουν τα προϊόντα τους, να τα καταστήσουν πιο αποτελεσματικά για τον σκοπό που εξυπηρετούν, αλλά και να μειώσουν μακροχρόνια το κόστος παρασκευής τους.Δυστυχώς, δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο στον χώρο της ενέργειας και ειδικά του πετρελαίου. Οι χιλιάδες αναλυτές και οι δεκάδες οργανισμοί που ασχολούνται με το θέμα και προσπαθούν να προδιαγράψουν την πορεία της παραγωγής και των τιμών δεν έχουν καταφέρει να μας διαφωτίσουν επαρκώς. Πασίγνωστες εταιρείες έχουν δει τις προβλέψεις τους να διαψεύδονται μέσα σε λίγους μήνες, πολλές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις έχουν αναγκαστεί να αναθεωρήσουν τους προϋπολογισμούς τους επειδή είχαν βασιστεί σε διαφορετικά δεδομένα, ενώ εκατοντάδες εκατομμύρια καταναλωτές υποχρεώνονται διαρκώς να κάνουν

από την αρχή τους υπολογισμούς τους εξαιτίας της απότομης αυξομείωσης στα χρήματα που πληρώνουν για τη θέρμανση και τις μετακινήσεις τους.

Η γκάφα της Goldman SachsΠρος επίρρωση όσων προαναφέρθηκαν, όσοι ασχολούνται συστηματικά με το συγκεκριμένο αντικείμενο αξίζει να θυμηθούν το… ρεζιλίκι που έπαθε το 2008 η Goldman Sachs. Τον Μάιο εκείνης της χρονιάς και καθώς το πρώτο εξάμηνο οι τιμές του πετρελαίου είχαν εκτιναχθεί στα ύψη ακολουθώντας την πορεία των άλλων πρώτων υλών και εμπορευμάτων στις διεθνείς αγορές, η μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα του κόσμου είχε σπεύσει να προβλέψει ότι η τιμή του Brent θα μπορούσε να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 200 δολάρια το βαρέλι μέχρι το τέλος του έτους. Για κακή της τύχη, όμως, τους επόμενους έξι μήνες η τιμή κατέρρευσε στα 40 δολάρια εξαιτίας του ξεσπάσματος της οικονομικής κρίσης – με αποτέλεσμα, ανάμεσα στα άλλα, δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια που είχαν τοποθετηθεί στα προθεσμιακά συμβόλαια του μαύρου χρυσού να αλλάξουν χέρια.

Πάγιοι και έκτακτοι παράγοντεςΤι σημαίνουν, λοιπόν, όλα αυτά;

21Μήπως πρέπει να το πάρουμε οριστικά απόφαση ότι δεν θα γνωρίζουμε τι μας ξημερώνει όσον αφορά στα τιμολόγια των βενζινάδικων και στα κοινόχρηστα των σπιτιών μας; Προτού σηκώσουμε τα χέρια ψηλά και παραδοθούμε στη… μοίρα μας, είναι χρήσιμο να κάνουμε μια όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική παρουσίαση των παραγόντων, πάγιων και έκτακτων, που διαμορφώνουν τις τιμές του πετρελαίου και γενικά της ενέργειας. Διότι έτσι, εκτός των άλλων, θα έχουμε τη δυνατότητα να γνωρίζουμε πότε οι αυξομειώσεις είναι επαρκώς δικαιολογημένες και πότε οφείλονται στα «παιχνίδια» που παίζονται στις αγορές και στην πολιτική.Ας κάνουμε, κατ’ αρχάς, μια διαπίστωση: το 2008 –χρονιά ακραίων μεταβολών, όπως προαναφέραμε– η μέση τιμή του πετρελαίου Brent διαμορφώθηκε στα 94 δολάρια το βαρέλι. Το 2011 η αντίστοιχη μέση τιμή ανέβηκε στα 109 δολάρια, καταγράφοντας έτσι αύξηση της τάξης του 16% σε τρία χρόνια. Για φέτος, δε, σύμφωνα με τις προβλέψεις της ομοσπονδιακής υπηρεσίας ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών, η μέση τιμή θα διαμορφωθεί λίγο ψηλότερα, στα 112 δολάρια το βαρέλι, ενώ για το 2013 η ΕΙΑ βλέπει σημαντική αποκλιμάκωση, στα 103 δολάρια. Όλα αυτά, όμως, είναι ουσιαστικά «στον αέρα», καθώς η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά ρευστή. Απόδειξη το γεγονός ότι η ανώτατη και κατώτατη τιμή που προβλέπουν για συγκεκριμένες περιόδους οι αναλυτές, μαζί και η ΕΙΑ, διαφέρουν συχνά μέχρι και κατά 200% (για παράδειγμα, το εύρος μπορεί να κυμαίνεται από τα 50 ως τα 150 δολάρια!).

Η θεωρία του Άνταμ ΣμιθΘεωρητικά, με βάση τη θεωρία του Άνταμ Σμιθ, η τιμή όλων των εμπορευμάτων, προϊόντων και

υπηρεσιών, άρα και του πετρελαίου, διαμορφώνεται από τη σχέση δύο παραγόντων: της προσφοράς και της ζήτησης. Στην πράξη, όμως, μεσολαβούν κι άλλες παράμετροι, οι οποίες λειτουργούν καταλυτικά, με πρώτη και βασικότερη την κερδοσκοπία.

Διαπιστωμένα κοιτάσματαΕιδικά όσον αφορά στο πετρέλαιο, η προσφορά εξαρτάται μακροπρόθεσμα από τις ποσότητες που υπάρχουν στα διαπιστωμένα κοιτάσματα, από τα νέα κοιτάσματα που ανακαλύπτονται (π.χ. στην Αρκτική, με το λιώσιμο των πάγων) καθώς και από τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες ή είναι δυνατό να αναπτυχθούν για την εκμετάλλευσή τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα τα σχιστολιθικά κοιτάσματα και εκείνα που βρίσκονται σε μεγάλο βάθος στη θάλασσα). Βραχυπρόθεσμα, όμως, οι ποσότητες πετρελαίου που αντλούνται και ρέουν στις αγορές μπορούν να επηρεαστούν καθοριστικά από τις γεωπολιτικές αναταράξεις (πόλεμοι, εμφύλιες συρράξεις, διακρατικές εντάσεις), αλλά από την ύπαρξη ή μη στην αγορά των κεφαλαίων που απαιτούνται για τις τεράστιες επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας.

Παγκόσμια οικονομία και ζήτησηΗ ζήτηση, από την πλευρά της, έχει να κάνει πρώτιστα με την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Πολύ απλά: εάν οι δείκτες κινούνται ανοδικά, η παραγωγή αυξάνεται και ο κόσμος καταναλώνει ολοένα περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες, τότε είναι προφανές ότι αυξάνεται η ζήτηση και μαζί της οι τιμές του πετρελαίου – το οποίο, παρά τις όποιες αλλαγές έχουν γίνει, παραμένει η βασική κινητήρια δύναμη της οικονομίας.

Σχέση προσφοράς και ζήτησηςΠώς διαμορφώνεται, λοιπόν, στην πράξη η σχέση προσφοράς και ζήτησης; Σύμφωνα με τους περισσότερους αναλυτές, δύο παράγοντες λειτουργούν σήμερα ευθέως ανταγωνιστικά. Από τη μία, παρατηρείται επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης ή ακόμη και συρρίκνωση του ΑΕΠ στην πλειονότητα των χωρών – η Ευρώπη έχει εισέλθει

Όσοι ασχολούνται συστηματικά με το συγκεκριμένο αντικείμενο αξίζει να θυμηθούν το. ρεζιλίκι που έπαθε το 2008 η Goldman Sachs. Τον Μάιο εκείνης της χρονιάς και καθώς το πρώτο εξάμηνο οι τιμές του πετρελαίου είχαν εκτιναχθεί στα ύψη ακολουθώντας την πορεία των άλλων πρώτων υλών και εμπορευμάτων στις διεθνείς αγορές, η μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα του κόσμου είχε σπεύσει να προβλέψει ότι η τιμή του Brent θα μπορούσε να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 200 δολάρια το βαρέλι μέχρι το τέλος του έτους. Για κακή της τύχη, όμως, τους επόμενους έξι μήνες η τιμή κατέρρευσε στα 40 δολάρια εξαιτίας του ξεσπάσματος της οικονομικής κρίσης - με αποτέλεσμα, ανάμεσα στα άλλα, δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια που είχαν τοποθετηθεί στα προθεσμιακά συμβόλαια του μαύρου χρυσού να αλλάξουν χέρια

22 σε νέα περίοδο ύφεσης, στις ΗΠΑ τα στοιχεία δεν δικαιολογούν ιδιαίτερη αισιοδοξία, ενώ η Κίνα και οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες μοιάζουν να πατάνε φρένο μετά την ξέφρενη πορεία της τελευταίας δεκαετίας. Από την άλλη, είναι ξεκάθαρη η πολιτική αβεβαιότητα που κυριαρχεί στη Μέση Ανατολή και σε άλλες περιοχές του πλανήτη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε έκρηξη και ανεξέλεγκτες πολεμικές συγκρούσεις.Ο πρώτος παράγοντας οδηγεί,

αντικειμενικά, τις τιμές του πετρελαίου να κινούνται πτωτικά, καθώς περιορίζει τη ζήτηση. Ο δεύτερος, όμως, τις ωθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση, μιας και ανά πάσα στιγμή μπορεί να διακόψει την ομαλή τροφοδοσία των αγορών. Ας προσπαθήσουμε να το κάνουμε πιο κατανοητό.

Η παραγωγή το 2012Φέτος η παραγωγή πετρελαίου διεθνώς θα αγγίξει τα 90 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως (κάτι

Η προσφορά εξαρτάται μακροπρόθεσμα από τις ποσότητες που υπάρχουν στα διαπιστωμένα κοιτάσματα, από τα νέα κοιτάσματα που ανακαλύπτονται (π.χ. στην Αρκτική, με το λιώσιμο των πάγων) καθώς και από τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες ή είναι δυνατό να αναπτυχθούν για την εκμετάλλευσή τους (χαρακτηριστικό παράδειγμα τα σχιστολιθικά κοιτάσματα και εκείνα που βρίσκονται σε μεγάλο βάθος στη θάλασσα). Βραχυπρόθεσμα, όμως, οι ποσότητες πετρελαίου που αντλούνται και ρέουν στις αγορές μπορούν να επηρεαστούν καθοριστικά από τις γεωπολιτικές αναταράξεις (πόλεμοι, εμφύλιες συρράξεις, διακρατικές εντάσεις), αλλά από την ύπαρξη ή μη στην αγορά των κεφαλαίων που απαιτούνται για τις τεράστιες επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας.Η ζήτηση, από την πλευρά της, έχει να κάνει πρώτιστα με την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας

Πάνω οι τιμές και οι φόροι, κάτω η κατανάλωση

Για τους περισσότερους καταναλωτές, φυσικά, οι προβλέψεις και οι αναλύσεις για την πορεία της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές είναι ψιλά γράμματα. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι το πόσο βαθιά βάζουν το χέρι στην τσέπη κάθε φορά που γεμίζουν το ντεπόζιτο στα οχήματά τους και πόσο ακριβά θα τους κοστίσει η θέρμανση των σπιτιών και των καταστημάτων τους μετά την εξίσωση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης. Βεβαίως, κάθε φορά που ακούν στις ειδήσεις ότι ο μαύρος χρυσός έχει πάρει την ανιούσα, περιμένουν να δουν την επόμενη μέρα ανεβασμένες τιμές στις ταμπέλες – χωρίς, μάλιστα, να επιδεικνύεται ανάλογη… ευαισθησία από τους εμπόρους, όταν οι τιμές πέφτουν.Γνωρίζουν, ταυτόχρονα, ότι το μεγαλύτερο μέρος του κόστους δεν έχει να κάνει με τις αυξομειώσεις στις διεθνείς τιμές, τα νέα κοιτάσματα ή την κρίση στο Ιράν. Οφείλεται, πρώτιστα, στην υψηλή φορολογία, η οποία φτάνει να αντιστοιχεί σε ποσοστό έως και 50% πάνω από την τελική τιμή. Ωστόσο, έχουν αναπτύξει τη δική τους άμυνα απέναντι στην επέλαση της ακρίβειας: μειώνουν την κατανάλωση σε όλα τα επίπεδα!Τα υπάρχοντα στοιχεία είναι κάτι

παραπάνω από ενδεικτικά. Έτσι, λίγα 24ωρα πριν από την έναρξη της επίσημης διάθεσης του πετρελαίου θέρμανσης οι πρατηριούχοι δήλωναν ότι οι παραγγελίες που έχουν δεχθεί είναι μειωμένες κατά περίπου 50% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Το γιατί δεν θέλει πολλή σκέψη: οι καταναλωτές είτε έχουν αποφασίσει να περάσουν τον φετινό χειμώνα χωρίς πετρέλαιο (ορισμένοι και χωρίς φυσικό αέριο) είτε έχουν φροντίσει να γεμίσουν τις δεξαμενές από πέρυσι, όταν η τιμή ήταν ακόμη κοντά στο ένα ευρώ ανά λίτρο – κάτι που σημαίνει ότι ελπίζουν να τη βγάλουν μέχρι τις γιορτές, ειδικά εάν βοηθήσει ο καιρός.Επίσης, με βάση τα στοιχεία της Ομοσπονδίας Τελωνειακών Υπαλλήλων Ελλάδας, από το 2009 έως σήμερα και ως απόρροια της μεγάλης αύξησης στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης, τα δημόσια ταμεία έχουν χάσει περίπου 1,5 δισ. ευρώ σε έσοδα εξαιτίας της μεγάλης μείωσης στην κατανάλωση καυσίμων παντός είδους από τους Έλληνες. Η ίδια ομοσπονδία υπολογίζει ότι στο δεύτερο εξάμηνο του 2012 η κατάσταση θα είναι ακόμη χειρότερη, κυρίως εξαιτίας της εξίσωσης των τιμών πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης.

23

παραπάνω από 89, για την ακρίβεια). Παράλληλα, οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες και κυρίως η Σαουδική Αραβία έχουν καταστήσει σαφές ότι έχουν το περιθώριο να αυξήσουν αυτή την ποσότητα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και εφόσον παρουσιαστεί ανάγκη. Επίσης, όσον αφορά στα διαπιστωμένα κοιτάσματα, τίποτε δεν δείχνει ότι βαίνουν στο ορατό μέλλον προς την εξάντλησή τους – αντιθέτως, ανακαλύπτονται διαρκώς καινούργια (με εξαίρεση, ίσως, τη Βόρεια Θάλασσα). Καθώς, λοιπόν, δεν αναμένεται έκρηξη της ζήτησης, όλα φαίνεται ότι είναι υπό έλεγχο και οι τιμές θα έπρεπε να μειώνονται.

Σχέσεις Ισραήλ – Ιράν Την ίδια στιγμή, όμως, το Ισραήλ απειλεί το Ιράν με επίθεση και η Τεχεράνη διαμηνύει ότι, σε αντίποινα, θα κλείσει τον Κόλπο του Ορμούζ. Παρά δε το γεγονός ότι είναι γνωστό πως κάτι τέτοιο δεν επρόκειτο να συμβεί σε καμία περίπτωση μέχρι τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, στις 6 Νοεμβρίου η κατάσταση αποτελεί κυριολεκτικά «βούτυρο στο ψωμί» των επενδυτών και των funds που τοποθετούνται στα προθεσμιακά συμβόλαια πετρελαίου. Για την ώρα και σε γενικές γραμμές φαίνεται να επικρατεί «στα σημεία» ο παράγοντας της γεωπολιτικής αβεβαιότητας και της κερδοσκοπίας, με αποτέλεσμα η τιμή να ακολουθεί ανοδική πορεία, επιβαρύνοντας

τους προϋπολογισμούς νοικοκυριών, επιχειρήσεων και κρατών – με εξαίρεση, φυσικά, τα ταμεία των παραγωγών χωρών και των εταιρειών του κλάδου, που έχουν ξεχειλίσει από ρευστότητα. Θα συνεχιστεί, άραγε, αυτή η λεπτή και εύθραυστη ισορροπία και το επόμενο διάστημα;

Τι δεν θα γίνει στο μέλλον;Προσπαθώντας να είμαστε όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματικότητα, αντί να επιχειρήσουμε να προβλέψουμε τι ακριβώς θα γίνει (σε μια τέτοια περίπτωση είναι βέβαιο ότι θα πέσουμε έξω), ας επιχειρήσουμε να ξεκαθαρίσουμε τι δεν θα γίνει στο ορατό μέλλον: πρέπει να πάρουμε απόφαση ότι είναι μάλλον απίθανο να δούμε τη μέση τιμή του πετρελαίου να ξαναπέφτει σε εξευτελιστικά χαμηλά επίπεδα. «Είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα δούμε τις τιμές να ξαναγυρνούν στα 50 και 60 δολάρια» όπως δήλωσε πρόσφατα ο διευθύνων σύμβουλος της αμερικανικής ConocoPhilips Ράιαν Λάνς, την ίδια στιγμή που οι περισσότερες σοβαρές αναλύσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η τιμή του Brent θα παραμείνει σε τριψήφια επίπεδα.Οι λόγοι που μας οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα είναι περισσότεροι από ένας: Η παγκόσμια ζήτηση θα συνεχίσει, σε γενικές γραμμές, να αυξάνεται, ενώ σε κάθε περίπτωση η ποσότητα του πετρελαίου που υπάρχει στη γη είναι

πεπερασμένη. Η εκμετάλλευση των νέων κοιτασμάτων είναι πιο δύσκολη και ακριβή και απαιτεί την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, κάτι που μεταφράζεται σε τεράστια ανάγκη για κεφάλαια. Οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες και οι «μεγάλες αδελφές» του κλάδου έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν τις τιμές, ανοιγοκλείνοντας τις στρόφιγγες της παραγωγής. Οι γεωπολιτικές εστίες έντασης θα πολλαπλασιαστούν, όπως συμβαίνει σε κάθε περίοδο οικονομικής κρίσης, έντασης και έκτασης ανάλογης με αυτή που ζούμε σήμερα.Υπάρχει, όμως, και κάτι που μπορεί να ανατρέψει αυτή την πρόβλεψη και να οδηγήσει τις τιμές στην κατάρρευση; Ασφαλώς και ναι – μόνο που, στην περίπτωση που αυτό το «κάτι» συμβεί, τότε μάλλον οι τιμές του πετρελαίου θα είναι το τελευταίο που θα μας απασχολεί, τουλάχιστον για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα…

24

06ΜOΝOΔΡOΜOΣ ΓΙΑ ΤΑ ΝOΙΚOΚΥΡΙΑ Η ΣΤΡOΦΗ ΑΠO ΤO ΠΕΤΡΕΛΑΙOΠαρά το γεγονός ότι τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση χώρων και του νερού χρήσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα, η επικρατούσα τάση στην Ευρώπη είναι η χρήση φυσικού αερίου και η όλο και πιο περιορισμένη χρήση πετρελαίου, άνθρακα και βιομάζας.

Φυσικό αέριο

25Η τελική ενεργειακή κατανάλωση των κτηρίων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι της τάξης των 350 Mtoe ανά έτος (Million tonnes of oil equivalent ή εκατομμύρια τόνοι πετρελαϊκού ισοδύ-ναμου), χωρίς να υπολογίζεται η συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το μεγαλύτερο μέρος της ενεργειακής κατανάλωσης των κτηρίων στην Ευρώπη καλύπτεται από το φυσικό αέριο (116 Mtoe), ακολουθούν το πετρέλαιο (99 Mtoe) και ο ηλεκτρισμός (91 Mtoe) και, τέλος, τα στερεά καύσιμα (11 Mtoe). Oι πραγματικές ενεργειακές ανάγκες των κτηρίων στην Ευρώπη καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό και από την έμμεση χρήση της ηλιακής ακτινοβολίας καθώς και των άλλων ατμοσφαιρικών πηγών ενέργειας. Στην περίπτωση αυτή το σύνολο της ενεργειακής κατανάλωσης των κτηρίων υπολογίζεται σε 740 Mtoe πρωτογενούς ενέργειας. Η κατανομή των διαφόρων πλέον καυσίμων είναι 43% διάφορα καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, 20% από άμεση χρήση πετρελαίου, 18% από άμεση χρήση φυσικού αερίου, 6% από άλλα στερεά καύσιμα και 15% από ηλιακή ενέργεια. Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην Ευρώπη, σε παγκόσμια κλίμακα παρατηρείται αναδιαμόρφωση του ενεργειακού μείγματος με μειούμενη τάση στην κατανάλωση πετρελαίου και βαθμιαία άνοδο της κατανάλωσης φυσικού αερίου. Η αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου συμβάλλει θετικά στον στόχο για μία οικονομία χαμηλής κατανάλωσης πετρελαίου και άνθρακα.Μεταξύ των πλέον ενεργοβόρων κτηρίων στην Ε.Ε., τα ελληνικά απορροφούν το ένα τρίτο της καταναλισκόμενης ενέργειας, καθώς έχουν απώλειες θέρμανσης από πόρτες και παράθυρα, με αποτέλεσμα να σπαταλούν πολύτιμη ενέργεια και χρήματα και ταυτόχρονα να εκπέμπουν περιττές ποσότητες επικίνδυνων ρύπων που ευθύνονται για το «φαινόμενο του θερμοκηπίου».

Στον κτηριακό τομέα αποδίδεται το 45% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της χώρας και η κατανάλωση του 35% της συνολικής ενέργειάς της. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι την τελευταία πενταετία σημειώθηκε αύξηση 25% στην ενέργεια που χρειάζονται τα κτήρια για να θερμανθούν, να ψυχθούν και να ηλεκτροδοτηθούν. Όταν, όμως, χρησιμοποιείται το φυσικό αέριο είτε για θέρμανση είτε στη βιομηχανία, εκλύει 25-30% λιγότερο CO2 από το πετρέλαιο και 40-50% λιγότερο CO2 από τον άνθρακα ανά παραγόμενη ενεργειακή μονάδα. Αντικαθιστώντας δε έναν σταθμό ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιεί άνθρακα με σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνδυασμένου κύκλου τουρμπίνας αερίου (CCGT), επιτυγχάνεται μείωση εκπομπών CO2 μέχρι και 70%.Σε αυτό το περιβάλλον εμφανίζεται μονόδρομος η στροφή στο φυσικό αέριο, το οποίο μπορεί να επιτύχει και εξοικονόμηση κόστους και πολύ φιλικότερη προς το περιβάλλον ενέργεια. Έτσι, η ζήτηση φυσικού αερίου αυξήθηκε σε περίπου 3.361 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) το 2011, σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας, ενώ στην Ελλάδα οι ρυθμοί ήταν πολύ άνω του μέσου όρου, καθώς η διείσδυσή του στα νοικοκυριά παραμένει ακόμα χαμηλή και εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλο εύρος υιοθέτησής του, ώστε να κλείσει η ψαλίδα με την Ευρώπη. Το φυσικό αέριο στο σπίτι παρέχει όμως, πέραν των προαναφερθέντων, διάφορες ευκολίες, όπως η αυτονομία. Με τη μόνιμη και σταθερή παροχή φυσικού αερίου κάθε νοικοκυριό μπορεί να εξασφαλίσει θέρμανση χωρίς εξαρτήσεις και με σταθερή παροχή, αλλά και μαγείρεμα και ζεστό νερό χωρίς χρόνους αναμονής και με άμεση ρύθμιση της θερμοκρασίας. Από τα βασικά χαρακτηριστικά του φυσικού αερίου

στον οικιακό τομέα είναι η αυτονομία, η αμεσότητα και η ταχύτητα με σταθερή και μόνιμη παροχή, χωρίς εξαρτήσεις. Για τα νεόδμητα σπίτια είναι πλέον δεδομένη η επιλογή του αερίου, αφού είναι εύκολη υπόθεση και απλή η εγκατάσταση εξοπλισμού με καθαριότητα και οικονομία χώρων. Σημειώνεται ότι η διάρκεια ζωής των συσκευών και του εξοπλισμού που χρησιμοποιεί φυσικό αέριο είναι μεγαλύτερη, ενώ είναι υψηλότερη η απόδοσή τους και μικρότερο το κόστος συντήρησης, χωρίς πρόσθετες δαπάνες για την ομαλή λειτουργία του, όπως η προπληρωμή για την προμήθεια πετρελαίου για λειτουργία συστήματος κεντρικής θέρμανσης.Υπάρχουν μελετητές που αναφέρουν ότι οι πρώτοι που έκαναν χρήση φυσικού αερίου στην ιστορία ήταν οι Κινέζοι, οι οποίοι το 900 π.Χ. περίπου το μετέφεραν με αγωγούς από μπαμπού. Στην Ευρώπη το αέριο ήταν άγνωστο έως το 1659, οπότε και πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην Αγγλία. Από αυτή τη σκοπιά, από τότε έως σήμερα έχουν συντελεστεί κυριολεκτικά κοσμογονικές αλλαγές στην ενέργεια και στη χρήση του. Προβλέπεται, ωστόσο, ότι αντίστοιχα μεγάλες είναι αυτές που έρχονται, αφού ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι το φυσικό αέριο θα αγγίξει τα μερίδια του πετρελαίου στις αμέσως επόμενες δεκαετίες.Αν αναλογιστεί κανείς τα προβλήματα επάρκειας, κόστους και επιπτώσεων στο περιβάλλον από το πετρέλαιο και τον άνθρακα και το γεγονός ότι με την αντικατάσταση πέντε εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν άνθρακα με πέντε εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο επιτυγχάνεται μείωση εκπομπών CO2 ίση με 9.000 MW αιολικής ενέργειας, γίνεται αντιληπτό ότι έχει ανατείλει η «χρυσή εποχή» του φυσικού αερίου.

26

07ΕΠΑ ΑΤΤΙΚΗΣ: ΕΧΕΙΤΗ ΣΙΓOΥΡΗ ΛΥΣΗ ΣΤΗΝ OΙΚOΝOΜΙΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗΜε εξοικονόμηση που θα ξεπεράσει το επίπεδο του 35% υπολογίζεται ότι θα διαμορφωθεί η τιμή του φυσικού αερίου σε σχέση με αυτή του πετρελαίου θέρμανσης το τρίμηνο Oκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2012 στην Αττική.

Φυσικό αέριο

27Η μειωμένη τιμή του φυσικού αερίου δίνει σημαντική ανάσα στα 280.000 νοικοκυριά που κάνουν χρήση του καυσίμου για τη θέρμανση του χώρου τους, αλλά και στους χιλιάδες καταναλωτές που προβληματίζονται από την αύξηση της φορολογίας στο πετρέλαιο και αναζητούν μια λύση που δεν θα επιβαρύνει περαιτέρω τον οικογενειακό προϋπολογισμό.

Τιμολογιακή πολιτικήΈχοντας λειτουργήσει έγκαιρα και αποτελεσματικά προς όφελος των καταναλωτών εν όψει της σταδιακής αύξησης στη φορολογία του πετρελαίου, η ΕΠΑ Αττικής έχει αποσυνδέσει από τον περυσινό Οκτώβριο την τιμή του φυσικού αερίου από αυτή του πετρελαίου θέρμανσης στην Αττική, με αποτέλεσμα να αποφευχθεί η αντίστοιχη άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου με την έναρξη της περιόδου θέρμανσης. Ακόμα και την περυσινή περίοδο, κατά την οποία δεν είχε ολοκληρωθεί η εξίσωση του πετρελαίου θέρμανσης με το πετρέλαιο κίνησης, το φυσικό αέριο παρέμεινε σημαντικά πιο οικονομικό, καθώς η μέση εξοικονόμηση που πρόσφερε στους οικιακούς καταναλωτές ήταν 19%. Μέχρι τον Δεκέμβριο και λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές συνθήκες, η χρήση του φυσικού αερίου θα αποφέρει εξοικονόμηση κατά 35% σε όλους τους καταναλωτές φυσικού αερίου.

Εκπτώσεις στα τέλη σύνδεσηςΤο ιδιαίτερα σημαντικό οικονομικό όφελος έρχονται να ενισχύσουν οι δύο νέες προσφορές που βρίσκονται σε ισχύ από την Εταιρεία Παροχής Αερίου Αττικής μέχρι και το τέλος Νοεμβρίου και αφορούν σε σημαντικές εκπτώσεις στα τέλη σύνδεσης, που φθάνουν μέχρι και το 100%, καθώς και το πρόγραμμα χρηματοδότησης της εγκατάστασης κεντρικής θέρμανσης, που φτάνει μέχρι

και το ποσό των 10.000 ευρώ προ ΦΠΑ ανά εγκατάσταση. Το πρόγραμμα αυτό δίνει λύση στη δυσκολία αρκετών νοικοκυριών να αντεπεξέλθουν στο αρχικό κόστος της εγκατάστασης, αφού παρέχεται με 0% προκαταβολή, η δε αποπληρωμή γίνεται σε τρία ή πέντε έτη μέσω των λογαριασμών φυσικού αερίου.

Συμφέρουσα λύσηΩς η πλέον αποτελεσματική και συμφέρουσα λύση για τη θέρμανση μιας κατοικίας ή ενός επαγγελματικού χώρου σήμερα, το φυσικό αέριο εδραιώνει ακόμα περισσότερο τη θέση του στην

κορυφή της λίστας των ενεργειακών επιλογών συνδυάζοντας οικονομία και ποιότητα ζωής. Αυτό επιβεβαιώνουν τα 280.000 νοικοκυριά και οι 6.500 επαγγελματίες που το χρησιμοποιούν στην Αττική και απολαμβάνουν καθημερινά τα οφέλη του: ποικιλία εφαρμογών, αυτονομία και ευκολία στη χρήση, έλεγχο της κατανάλωσης, καθαρότερο περιβάλλον.

Χρηματοδότηση εγκατάστασηςΜε το χρηματοδοτικό πρόγραμμά της, η ΕΠΑ Αττικής προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στους καταναλωτές να αποκτήσουν εγκατάσταση θέρμανσης φυσικού αερίου με απευθείας χρηματοδότηση από αυτή χωρίς την παρεμβολή καμίας τράπεζας.Συγκεκριμένα, η ΕΠΑ Αττικής χρηματοδοτεί σε μεγάλες πολυκατοικίες με κεντρική θέρμανση, που προτίθενται να συνδεθούν με το δίκτυο φυσικού αερίου, το κόστος κατασκευής εσωτερικής εγκατάστασης θέρμανσης. Η χρηματοδότηση αφορά στο κόστος των συσκευών και των εξαρτημάτων που απαιτούνται για τη μετατροπή της υπάρχουσας εγκατάστασης θέρμανσης σε αντίστοιχη χρήσης φυσικού αερίου (καυστήρας, λέβητας, σωληνώσεις, συσκευές ασφαλείας, σύστημα απαγωγής καυσαερίων κ.λπ.).

Το ιδιαίτερα σημαντικό οικονομικό όφελος έρχονται να ενισχύσουν οι δύο νέες προσφορές που βρίσκονται σε ισχύ από την Εταιρεία Παροχής Αερίου Αττικής μέχρι και το τέλος Νοεμβρίου και αφορούν σε σημαντικές εκπτώσεις στα τέλη σύνδεσης, που φθάνουν μέχρι και το 100%, καθώς και το πρόγραμμα χρηματοδότησης της εγκατάστασης κεντρικής θέρμανσης, που φτάνει μέχρι το ποσό των 10.000 ευρώ προ ΦΠΑ ανά εγκατάσταση

Παράδειγμα εξοικονόμησης πολυκατοικίας με φυσικό αέριο

Πολυκατοικία 13 Ποσότητα Κόστος Κόστος διαμερισμάτων (ενεργ. ισοδύναμο) πολυκατοικίας ανά διαμέρισμα

Φυσικό αέριο 9.170 κ.μ.* €8.436 €648 Πετρέλαιο 10.020 λίτρα** €14.529 €1.117 42% εξοικονόμηση με φυσικό αέριο (*) Έχει υπολογιστεί με τιμή Σεπτεμβρίου 2012: €0,080/kWh (**) Έχει υπολογιστεί με εκτιμώμενη τιμή πετρελαίου: €1,45/λίτρο

28

08ΕΞOΙΚOΝOΜΗΣΗ 67 ΔΙΣ.ΑΠO ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΕΡΙOΥΣΤΙΣ ΜΕΤΑΦOΡΕΣΗ προώθηση της χρήσης φυσικού αερίου στον κλάδο των μεταφορών θα συντελέσει στην εξοικονόμηση €58-67 δισεκατομμυρίων την περίοδο έως το 2030, ενώ υπάρχει δυνατότητα μείωσης των εκπομπών CO2 κατά 25%/

Φυσικό αέριoΤης Μαρίας Τζανακάκη

Η ευρύτερη χρήση του φυσικού αερίου στις μεταφορές θα επιτρέψει στην Ε.Ε. να επιτύχει ταχύτερα τον στόχο της μείωσης των εκπομπών C02 έως το 2050.Αυτό είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα μελέτης που εκπονήθηκε από το Ευρωπαϊκό Φόρουμ Αερίου (EGaF) με τη συνδρομή της εταιρείας συμβούλων ΑΕΑ, εξειδικευμένων σε θέματα ενέργειας και κλιματικής αλλαγής. Η μελέτη αξιολογεί τις διαθέσιμες τεχνολογίες και υπολογίζει την εν δυνάμει εξοικονόμηση και τις μειώσεις των εκπομπών CO2 στην περίπτωση χρησιμοποίησης φυσικού αερίου στον κλάδο των μεταφορών.

Μείωση ρύπωνΣύμφωνα με τη μελέτη, στα ελαφράς χρήσης οχήματα που χρησιμοποιούν LNG υπάρχει δυνατότητα μείωσης των εκπομπών CO2 κατά 25%, των εκπομπών μονοξειδίου του άνθρακα κατά 90%, των εκπομπών οξειδίων του αζώτου κατά 35-60%, των μη-μεθανιούχων υδρογονανθράκων κατά 50-75%, ενώ θα τα σωματίδια θα είναι ελάχιστα ή θα εξαλειφθούν.Στα βαρέα οχήματα που χρησιμοποιούν LNG σημαντική θα είναι η μείωση των εκπομπών CO2; κατά 50% μειωμένα θα

είναι τα σωματίδια και κατά τουλάχιστον 50% τα οξείδια του αζώτου.

Μείωση κόστουςΗ προώθηση της χρήσης φυσικού αερίου στον κλάδο των μεταφορών θα συντελέσει στην εξοικονόμηση €58-67 δισεκατομμυρίων την περίοδο έως το 2030, συγκριτικά με το σενάριο αναφοράς που είναι εν πολλοίς εναρμονισμένο με τις τρέχουσες απόψεις της Κομισιόν.Η εξοικονόμηση μεταξύ του 2030 και του 2050 υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε €10 δισ. Οι τεχνολογίες φυσικού αερίου θα γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές τα επόμενα έτη όσον αφορά στο κόστος, συντελώντας σε επιπλέον εξοικονόμηση μακροπρόθεσμα.Τα εν λόγω επίπεδα εξοικονόμησης μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν διευρυνθεί η χρήση του φυσικού αερίου στον κλάδο των μεταφορών στην Ε.Ε. (4,7 φορές παραπάνω) σε σχέση με τις συστάσεις της Ε.Ε. όπως αυτές αποτυπώνονται στη Λευκή Βίβλο του 2011. Σημαντική εξοικονόμηση θα προκύψει ως επί το πλείστον από τα μεγάλα φορτηγά και τις θαλάσσιες μεταφορές. Στον τομέα των βαρέων οχημάτων υπάρχουν λίγες επιλογές αναφορικά

29

με την τεχνολογία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ιδιαίτερα για τις μεταφορές εμπορευμάτων σε μεγάλες αποστάσεις, όπου τα υβριδικά οχήματα είναι λιγότερο αποτελεσματικά και η κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων μάλλον ανέφικτη. Εξάλλου, υπάρχει το ενδεχόμενο ανάπτυξης τεχνολογίας διπλού καυσίμου. Η μεγάλη εξοικονόμηση στον ναυτιλιακό κλάδο θα επιτευχθεί υπό την προϋπόθεση ότι η νομοθεσία για την ποιότητα

των καυσίμων θα προβλέπει ότι τα συμβατικά πλοία που χρησιμοποιούν μαζούτ υψηλής περιεκτικότητας σε θείο θα πρέπει είτε να ενσωματώνουν φίλτρα για τα καυσαέρια είτε να χρησιμοποιούν ακριβότερα και περισσότερο διυλισμένα καύσιμα είτε να στραφούν στη χρήση LNG.

Συστάσεις εταιρειώνΓια να ξεκινήσει η μεγάλης κλίμακας υιοθέτηση του φυσικού αερίου στον τομέα των μεταφορών, η ομάδα European Gas Forum (EGaF) σημειώνει ότι απαιτείται ένα υποστηρικτικό νομικό πλαίσιο, το οποίο θα περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τις επιδοτήσεις για την αντικατάσταση των οχημάτων, τα χαμηλότοκα δάνεια για την αγορά ή τη μετατροπή του φυσικού αερίου φορτηγών και την αύξηση του αριθμού και των ορίων των περιοχών ελέγχου των εκπομπών (ECA) για την προώθηση της χρήσης φυσικού αερίου στα πλοία.Το EGaF είναι μία άτυπη ομάδα ευρωπαϊκών εταιρειών (Centrica, Eni, E.ON Ruhrgas, Gazprom Export, GDF SUEZ, Qatar Petroleum, Shell & Statoil).

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα www.europeangasforum.eu.

Η εξοικονόμηση μεταξύ του 2030 και του 2050 υπολογίζεται ότι θα ανέλθει σε ?10 δισ. Oι τεχνολογίες φυσικού αερίου θα γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικές τα επόμενα έτη όσον αφορά στο κόστος, συντελώντας σε επιπλέον εξοικονόμηση μακροπρόθεσμα

Προβλεπόμενες τιμές καυσίμων μέχρι το 2050

Πηγή: EC Energy Roadmap Scenarios

30

09MALLS: OΙ «ΠΡΑΣΙΝΕΣ» ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΧΑΜΗΛΗ KATANAΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΣε ένθερμους υποστηρικτές της πράσινης ανάπτυξης εξελίσσονται τα σύγχρονα εμπορικά κέντρα της χώρας, ενσωματώνοντας το ένα μετά το άλλο ολοένα και πιο εξελιγμένα συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας και περιορίζοντας κατά το δυνατόν τις απώλειες ηλεκτρισμού. Mall, Golden Hall, Mediterranean Cosmos, Athens Heart, Athenian Capitol και Athens Metro Mall εφαρμόζουν με επιτυχία μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας, φιλοδοξώντας να καταστούν πρότυπα φιλικής προς το περιβάλλον επιχειρηματικής συμπεριφοράς.

Εξοικονόμηση ενέργειαςΤου Χρήστου Παπαχρήστου

Η εφαρμογή πράσινων πρακτικών συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στη βελτίωση των συνθηκών εντός των εμπορικών συγκροτημάτων, παρατείνοντας έτσι την παραμονή των επισκεπτών και προσελκύοντας ακόμη περισσότερους, στοιχεία που αποτελούν βασική επιδίωξη ιδιοκτητών-επενδυτών και καταστηματαρχών. Αρχικά με τη χρήση λαμπτήρων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, λίγο αργότερα με την τοποθέτηση προηγμένων συστημάτων ελέγχου του συνόλου των λειτουργιών τους και σήμερα με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και μονάδων για την παραγωγή φτηνής ηλεκτρικής ενέργειας, τα μεγάλα εμπορικά κέντρα φιλοδοξούν να καταστούν πρότυπα φιλικής προς το περιβάλλον επιχειρηματικής συμπεριφοράς. Τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της στρατηγικής είναι θετικά, δεδομένου ότι η αξιοποίηση των πράσινων πρακτικών έχει οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε ποσοστό που αγγίζει ακόμη και το 30% σε ορισμένες περιπτώσεις. Τhe Mall Athens Το πρώτο σύγχρονο εμπορικό κέντρο που λειτούργησε στην Ελλάδα, το The Mall Athens στο Μαρούσι,

χρησιμοποιεί κάθε διαθέσιμη τεχνολογία προκειμένου να διασφαλίσει ότι η κατανάλωση ενέργειας θα είναι η χαμηλότερη δυνατή που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών του. Το συγκρότημα, το οποίο ανήκει από κοινού στους Oμίλους Lamda Development και HSBC Property Investments, ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Νοέμβριο του 2005 και η εκμεταλλεύσιμη επιφάνειά του αγγίζει τα 58.000 τ.μ. Για την εύρυθμη λειτουργία του χωρίς παράλληλα να καταναλώνει αλόγιστα ενέργεια, έχει υιοθετηθεί μια σειρά από πρακτικές που συμβάλλουν καθοριστικά στην προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας. Μία από αυτές είναι η κατασκευή και χρήση στεγάστρου από ένα πρωτοποριακό συνθετικό θερμομονωτικό υλικό, το ETFE, που καλύπτει το αίθριο τμήμα πάνω από το τελευταίο επίπεδο του εμπορικού κέντρου και ουσιαστικά καθορίζει το επιθυμητό ποσοστό σκίασης. Έτσι, τον χειμώνα, επιλέγοντας σκίαση σε ποσοστό 50% επιτυγχάνεται φυσικός ηλιακός φωτισμός του συγκροτήματος, αλλά και θέρμανσή του με μόνο μέσο την ηλιακή ακτινοβολία. Ασφαλώς, με τον τρόπο αυτόν μειώνεται στο ελάχιστο η ενέργεια που απαιτείται για θέρμανση και

31

Χάρη στη χρήση ενός πρωτοποριακού στεγάστρου από ETFE , το Τhe Mall Athens εξοικονομεί ενέργεια μέσω της επιλογής του ποσοστού σκίασης των χώρων του.

32

Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική, η θερμομόνωση και η σκίαση στις εξωτερικές γυάλινες επιφάνειες, αλλά και η λειτουργία φωτοβολταϊκών στη στέγη διασφαλίζουν την πράσινη ταυτότητα του Athenian Capitol.

Το σύστημα κεντρικού ελέγχου (BMS) που διαθέτει το Mediterranean Cosmos παρακολουθεί το σύνολο των λειτουργιών του συγκροτήματος με στόχο να περιορίσει κατά το δυνατόν την κατανάλωση ηλεκτρισμού.

33φωτισμό κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντίστοιχα το καλοκαίρι, επιλέγοντας τη μέγιστη δυνατή σκίαση -περίπου 100%- μειώνεται αισθητά η ηλιακή ακτινοβολία και επιτυγχάνεται καλύτερος κλιματισμός του χώρου με πολύ λιγότερη ενέργεια. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, ότι σύνολο σχεδόν των λειτουργιών του The Mall Athens ελέγχεται από το σύστημα κεντρικού ελέγχου (BMS), προσαρμόζοντας ανάλογα τα επιμέρους συστήματα (κλιματισμού - αερισμού και φωτισμού), που καταναλώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας. Ειδικά για τον κλιματισμό των καταστημάτων, αυτός γίνεται από αυτόνομες κλιματιστικές μονάδες τεχνολογίας VRV, με τις οποίες προσαρμόζεται η αποδιδόμενη ισχύς στις πραγματικές απαιτήσεις του εκάστοτε χώρου. Έτσι εξασφαλίζεται η μέγιστη άνεση (οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας ελαχιστοποιούνται) και μεγιστοποιείται η απόδοση αφού αποφεύγονται οι συχνές επανεκκινήσεις της μονάδας, οδηγώντας τελικά σε μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας. Από την πρώτη ημέρα λειτουργίας του εμπορικού κέντρου στο Μαρούσι χρησιμοποιούνται λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ εξετάζονται οι νέες τεχνολογίες φωτιστικών LED προκειμένου να γίνει αντικατάσταση των υφιστάμενων φωτιστικών, όπου δεν έχει γίνει. Επιπλέον, στο συγκρότημα έχει κατασκευαστεί εσωτερικό δίκτυο διανομής φυσικού αερίου ώστε το φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο να χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά στις κουζίνες όλων σχεδόν των εστιατορίων και παρασκευαστηρίων. Σε ό,τι έχει να κάνει με τη χρήση του νερού, σημειώνεται ότι σε όλους τους χώρους WC έχουν εγκατασταθεί αυτόματες βρύσες ελεγχόμενες από φωτοκύτταρα, ενώ το πότισμα

των φυτών ελέγχεται από κεντρικό ηλεκτρονικό προγραμματιστή που καθορίζει τη βέλτιστη παροχή ανά αρδευόμενη επιφάνεια. Golden Hall Το εμπορικό κέντρο επί της λεωφόρου Κηφισίας πλάι στο αθλητικό συγκρότημα του OΑΚΑ, φιλοδοξεί να καταστεί το πρώτο ακίνητο της κατηγορίας του που θα θέσει σε λειτουργία μονάδα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Για τον λόγο αυτόν, το Golden Hall έχει ήδη καταθέσει αίτηση στη ΡΑΕ για την υλοποίηση -αρχικά σε πιλοτική βάση- μιας τέτοιας εγκατάστασης ισχύος 2 MW, με καύσιμο φυσικό αέριο και με παράλληλη θέρμανση ή και ψύξη του εμπορικού κέντρου, υποκαθιστώντας μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται και με ταυτόχρονη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Σημειώνεται ότι το Golden Hall, το οποίο έχει αναπτύξει και διαχειρίζεται ο Όμιλος Lamda Development, διαθέτει εμπορικά εκμεταλλεύσιμους χώρους 41.000 τ.μ. και αρχικά το ακίνητο που το φιλοξενεί αποτελούσε ολυμπιακή εγκατάσταση λειτουργώντας ως Διεθνές Κέντρο Ραδιοτηλεόρασης για τις ανάγκες της Oλυμπιάδας της Αθήνας. Ακριβώς λόγω της αρχικής χρήσης του ακινήτου δεν υπήρχαν ιδιαίτερες προβλέψεις ενεργειακής εξοικονόμησης, ωστόσο κατά τη μετασκευή του και τη μετατροπή του σε εμπορικό συγκρότημα πραγματοποιήθηκε μια σειρά από παρεμβάσεις με σκοπό τη βελτίωση του ενεργειακού του προφίλ και την κατάταξή του ως «πράσινο» κτήριο υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Oι παρεμβάσεις αυτές αφορούσαν: • Το άνοιγμα διαφώτιστων στην οροφή του 1ου και 2ου ορόφου προκειμένου να εξασφαλιστεί φυσικός φωτισμός την ημέρα.

Μέχρι και 30% χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας μπορεί να εξασφαλίσει το Athens Metro Mall με τη βοήθεια των παθητικών και ενεργητικών συστημάτων που διαθέτει.

Το Golden Hall φιλοδοξεί να καταστεί το πρώτο ακίνητο της κατηγορίας του που θα θέσει σε λειτουργία μονάδα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Για τον λόγο αυτόν, το Golden Hall έχει ήδη καταθέσει αίτηση στη ΡΑΕ για την υλοποίηση -αρχικά σε πιλοτική βάση- μιας τέτοιας εγκατάστασης ισχύος 2 MW, με καύσιμο φυσικό αέριο και με παράλληλη θέρμανση ή και ψύξη του εμπορικού κέντρου, υποκαθιστώντας μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται και με ταυτόχρονη μείωση των εκπομπών άνθρακα

34

• Την εγκατάσταση ενεργειακών κουφωμάτων και υαλοπινάκων ιδιαίτερα χαμηλής θερμοδιαπερατότητας.• Την εκμετάλλευση στο έπακρο των υφιστάμενων κεντρικών συστημάτων κλιματισμού και βελτίωσή τους με χρήση αντλιών τεχνολογίας inverter, συστημάτων παραλληλισμού ψυκτών και κεντρικά ελεγχόμενων μέσω BMS των συνθηκών κλιματισμού του εμπορικού συγκροτήματος.Παράλληλα, πέραν του εσωτερικού δικτύου διανομής φυσικού αερίου προς τα εστιατόρια του εμπορικού συγκροτήματος, η θέρμανση των καταστημάτων και των χώρων γραφείων γίνεται επίσης με χρήση του ίδιου καυσίμου, ενώ από την αρχική εγκατάσταση χρησιμοποιήθηκαν φωτιστικά σώματα με λαμπτήρες τεχνολογίας LED για τον φωτισμό ανάδειξης του κτηρίου. Εξετάζεται δε η αντικατάσταση κοινών λαμπτήρων φθορισμού με LED. Mediterranean Cosmos Μονάδα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) σχεδιάζει να αναπτύξει η Lamda Development και στο μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο που διαθέτει στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στην περιοχή της Πυλαίας. Η ενεργειακή

επένδυση στο Mediterranean Cosmos θα υλοποιηθεί αφού πρώτα δοκιμαστεί και εξαχθούν συμπεράσματα από το ανάλογο έργο που ήδη προωθείται στο Golden Hall. Το Mediterranean Cosmos, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του στα τέλη του 2005, αναπτύσσεται σε δυο κύρια επίπεδα με συνολική επιφάνεια εκμεταλλεύσιμων χώρων 46.000 τ.μ. Για τη λειτουργία των εστιατορίων και τις ανάγκες θέρμανσης χρησιμοποιεί ως καύσιμο φυσικό αέριο, ενώ παράλληλα διαθέτει σύστημα κεντρικού ελέγχου (BMS), ώστε να ελέγχεται το σύνολο των λειτουργιών του εμπορικού κέντρου, με ιδιαίτερη έμφαση σε σενάρια φωτισμού που βασίζονται στη στάθμη του εξωτερικού φωτισμού για την αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη λειτουργία του. Η παροχή νερού γίνεται μέσω ιδιωτικής γεώτρησης. Το νερό που αντλείται επεξεργάζεται μέσω ειδικής εγκατάστασης και στη συνέχεια διανέμεται για χρήση σε ολόκληρο το εμπορικό κέντρο. Σημειώνεται ότι στους χώρους WC έχουν εγκατασταθεί αυτόματες βρύσες που ελέγχονται από φωτοκύτταρα, καθώς και ότι η άρδευση των χώρων πρασίνου και των φυτών γίνεται με το φιλτραρισμένο νερό της γεώτρησης μέσω ηλεκτρονικού προγραμματιστή.

O φωτισμός του κτηρίου του Athens Heart, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, γίνεται μόνο με λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης και συστήματα LED που δεν εκλύουν θερμότητα.

Με χρήση φωτοβολταϊκών στοιχείων προτίθεται να καλύψει τις ανάγκες ηλεκτροδότησής του το εμπορικό κέντρο Athens Heart που δημιούργησε επί της οδού Πειραιώς στην περιοχή του Ταύρου η εταιρεία Pasal Development.Αυτήν την εποχή εξετάζεται το ενδεχόμενο εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων τύπου panel σε συγκεκριμένες όψεις του κτηρίου με βάση τη μελέτη ηλιασμού του κτηρίου, ενώ έχουν ήδη γίνει επαφές με ξένη εταιρεία προκειμένου να διαπιστωθεί η δυνατότητα τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστοιχιών εύκαμπτης μορφής σε τμήματα του ανοιγόμενου στεγάστρου

35

Athens Heart Με χρήση φωτοβολταϊκών στοιχείων προτίθεται να καλύψει τις ανάγκες ηλεκτροδότησής του το εμπορικό κέντρο Athens Heart που δημιούργησε επί της οδού Πειραιώς στην περιοχή του Ταύρου η εταιρεία Pasal Development. Αυτήν την εποχή εξετάζεται το ενδεχόμενο εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων τύπου panel σε συγκεκριμένες όψεις του κτηρίου με βάση τη μελέτη ηλιασμού του κτηρίου, ενώ έχουν ήδη γίνει επαφές με ξένη εταιρεία προκειμένου να διαπιστωθεί η δυνατότητα τοποθέτησης φωτοβολταϊκών συστοιχιών εύκαμπτης μορφής σε τμήματα του ανοιγόμενου στεγάστρου. Το εμπορικό κέντρο Athens Heart έχει επιφάνεια εκμισθώσιμων χώρων 27.000 τ.μ. και ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Δεκέμβριο του 2008. Από την έναρξη της λειτουργίας τους έγινε προσπάθεια να περιοριστεί όσο ήταν δυνατόν η κατανάλωση ενέργειας και για τον λόγο αυτόν χρησιμοποιήθηκαν μόνο λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης και συστήματα φωτισμού LED που πρακτικά δεν εκλύουν θερμότητα. Oι λαμπτήρες αυτοί τοποθετήθηκαν τόσο στους εσωτερικούς χώρους όσο και στις εξωτερικές επιφάνειες του κτηρίου, στο πλαίσιο του φωτισμού για την ανάδειξη του συγκροτήματος. Αξίζει να αναφερθεί, επίσης, ότι το εμπορικό κέντρο της οδού Πειραιώς έχει ενσωματώσει συστήματα και εφαρμόζει πρακτικές που στόχο έχουν τη βελτίωση του ενεργειακού-περιβαλλοντικού του αποτυπώματος. Στο πλαίσιο αυτό, στο υπόγειο γκαράζ έχει τοποθετηθεί οπτικό σύστημα γρήγορου εντοπισμού κενών θέσεων στάθμευσης έτσι ώστε να αποφεύγεται η άσκοπη κυκλοφορία οχημάτων για

την αναζήτηση θέσης στάθμευσης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη μείωση των εκπεμπόμενων καυσαερίων. Σημειώνεται ότι το εν λόγω σύστημα αποτελεί προς το παρόν καινοτομία για τα ελληνικά δεδομένα. Επιπλέον, γίνεται συστηματική καθημερινή συλλογή των απορριμμάτων χαρτιού και λοιπών στοιχείων συσκευασιών των καταστημάτων και προώθησή τους προς ανακύκλωση, ενώ εντός του Athens Heart έχουν τοποθετηθεί κάδοι απορριμμάτων με σύστημα απευθείας διαχωρισμού των απορριμμάτων σε ανακυκλώσιμα (χαρτί, πλαστικό κ.λπ.) και μη ανακυκλώσιμα υλικά. Επίσης, έχει τοποθετηθεί σύστημα συλλογής μπαταριών προς ανακύκλωση. Athenian Capitol Το εμπορικό - πολιτιστικό συγκρότημα των 10.000 τ.μ. που ο Όμιλος Χαραγκιώνη έθεσε σε λειτουργία στα τέλη του 2010 και το οποίο βρίσκεται στη συμβολή των οδών Γ’ Σεπτεμβρίου και Ιουλιανού απέναντι σχεδόν από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με τρόπο που να διασφαλίζει απόλυτα την πράσινη ταυτότητά του. Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική του Athenian Capitol, με ενδεικτική αναφορά στη θερμομόνωση και σκίαση στις εξωτερικές γυάλινες επιφάνειες για ελαχιστοποίηση των φορτίων του προηγμένου συστήματος κλιματισμού, στη συλλογή και διαχείριση των υδάτων βροχής για άρδευση - καθαρισμό, αλλά και στην παραγωγή ρεύματος με ηλιακούς συλλέκτες (φωτοβολταϊκά στη στέγη), καθιστούν το νέο εμπορικό κέντρο της Αθήνας ένα από τα λιγότερο ενεργοβόρα κτήρια της πόλης. Ασφαλώς, στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας έχει συμβάλει

η χρήση ηλεκτρονικού συστήματος ελέγχου του φωτισμού, ο οποίος εξασφαλίζεται μόνο με ειδικούς λαμπτήρες χαμηλής κατανάλωσης. Θα πρέπει να σημειωθεί, επίσης, ότι για τη βελτίωση του μικροκλίματος του συγκροτήματος έχουν φυτευτεί τα δώματα και οι ακάλυπτοι χώροι. Athens Metro Mall Με φωτοβολταϊκά panels που καλύπτουν επιφάνεια 500 τ.μ. της ανατολικής πλευράς του κτηρίου, το εμπορικό κέντρο Athens Metro Mall επί της λεωφόρου Βουλιαγμένης και δίπλα στον σταθμό «Άγιος Δημήτριος» του Μετρό εξασφαλίζει ήδη ένα μέρος της ενέργειας που χρειάζεται για τις ανάγκες του. Χάρη σ’ αυτήν την επένδυση το εμπορικό συγκρότημα έχει πετύχει μείωση της κατανάλωσης ενέργειας έως και 5%. Επισημαίνεται ότι η επιφάνεια του Athens Metro Mall που ανέπτυξε ο Όμιλος Talima Venture και άνοιξε τις πύλες του στο κοινό στα τέλη Νοεμβρίου 2010, αγγίζει τα 21.500 τ.μ. O βιοκλιματικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κτηρίου μαζί με τα παθητικά και ενεργητικά συστήματα που διαθέτει συμβάλλουν σε σημαντικό βαθμό στη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Μάλιστα, εκτιμάται πως χάρη σ’ αυτά τα «όπλα» το εμπορικό κέντρο της λεωφόρου Βουλιαγμένης μπορεί να εξασφαλίσει τελικά μείωση της τάξεως του 30% στην κατανάλωση ενέργειας.

Μονάδα Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης σχεδιάζει να εγκαταστήσει το Golden Hall. Ήδη έχει υποβάλει στη ΡΑΕ σχετική αίτηση.

36

10ΙΣΡΑΗΛΙΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑΑΝΑΖΗΤOΥΝ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣΣΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΣΧΕΔΙΑΈντονο επενδυτικό ενδιαφέρον εκδηλώνεται από Ισραηλινούς επιχειρηματίες και παράγοντες προς τις ελληνικές αρχές το τελευταίο διάστημα, όπως επιβεβαιώθηκε και με την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ Ελληνο-ισραηλινού Επιμελητηρίου και ΕΒΕΑ. O τομέας της ενέργειας βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Η βελτίωση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών τα τελευταία τρία χρόνια φαίνεται ότι αποδίδει καρπούς.

ΕπενδύσειςΤης Eυαγγελίας Λαμπάκου

Το ενδιαφέρον των Ισραηλινών εστιάζεται στους τομείς του φυσικού αερίου, του πετρελαίου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των τυχερών παιχνιδιών, των τουριστικών ακινήτων και της έκτασης του Ελληνικού. Oι επικείμενες αποκρατικοποιήσεις προσελκύουν το ισραηλινό ενδιαφέρον, το οποίο προβλέπεται ότι θα εκφραστεί έμπρακτα με την κατάθεση προσφορών.

Israel Corp, Delek, Ratio OilΉδη η εταιρεία Israel Corporation Ltd εξέφρασε επίσημα το ενδιαφέρον της για την απόκτηση της ΔΕΠΑ, οι διαδικασίες πώλησης της οποίας βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Oι διαγωνισμοί για την έρευνα και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων έχουν κινητοποιήσει το ενδιαφέρον του ισχυρού ομίλου Delek, ο οποίος διαθέτει την πλειονότητα των μετοχών στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Λεβιάθαν του ισραήλ, ενώ συμμετέχει στις έρευνες αερίου στο Oικόπεδο 12 στην Κύπρο. Η Delek δεν αποκλείει τα ίδια χαρακτηριστικά με την Κύπρο και το Ισραήλ, σε ό,τι αφορά στο αέριο, να διαθέτει και η περιοχή νότια της Κρήτης.Επιπλέον, η ισραηλινή εταιρεία Ratio Oil προχωρά σε συνεργασία με την Energean Oil & Gas, που

εκμεταλλεύεται το κοίτασμα του Πρίνου, για τη διερεύνηση επενδυτικών ευκαιριών στον τομέα της εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Η Ratio Oil είναι γνωστή από τη συμμετοχή της στο γιγαντιαίο κοίτασμα Λεβιάθαν. Εκπρόσωπος της εταιρείας επισκέφθηκε πρόσφατα την Ελλάδα επιβεβαιώνοντας το ενδιαφέρον του.

Δημόσια οικονομικάΗ οικονομία του Ισραήλ διατηρεί σταθερά αναπτυξιακή πορεία τα τελευταία χρόνια, με αξιολόγηση Α+ για την πιστοληπτική ικανότητά της από τους μεγάλους χρηματοοικονομικούς οίκους.Η ισραηλινή στατιστική υπηρεσία υπολογίζει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης συνολικά για το 2012 θα πλησιάσει το 3,5%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Κεντρικής Τράπεζας του Ισραήλ, ο πληθωρισμός μέχρι και τα τέλη του γ’ τριμήνου 2013 θα ανέλθει σε 2,6%, ενώ το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν αναμένεται να αυξηθεί 3,3% το 2012 και κατά 3% το 2013. Η Τράπεζα του Ισραήλ αναμένεται να διατηρήσει το επίπεδο του επιτοκίου στα τρέχοντα επίπεδα του 2,25%.Η Κεντρική Τράπεζα τοποθετεί βάσει υπολογισμών το δημοσιονομικό έλλειμμα το 2012 στο 3,5-4% του ΑΕΠ. Η αύξηση του ΦΠΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα από τον μήνα Σεπτέμβριο αναμένεται

37να αυξήσει τα έσοδα της κυβέρνησης κατά 1,2 δισ. σέκελ το 2012. Επίσης, οι αποφάσεις της κυβέρνησης για αύξηση των έμμεσων και άμεσων φόρων (αρχής γενομένης από το 2013) αναμένεται να αυξήσουν τα έσοδα κατά 9 δισ. σέκελ το επόμενο έτος, γεγονός που αναμένεται να συμβάλει στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 0,8%.

Ισραηλινή βιομηχανία αερίουΠρόσφατη επισκόπηση της Barclays Capital για την παγκόσμια βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου κάνει μνεία στις θετικές προοπτικές της ισραηλινής βιομηχανίας έρευνας και εξόρυξης ενεργειακών πόρων. Ως παράγοντες που τροφοδοτούν την ανάπτυξη της βιομηχανίας αναφέρονται η προγραμματισμένη έναρξη εμπορικής παραγωγής από το πεδίο φυσικού αερίου Tamar το β’ τρίμηνο του 2013 και η οριστικοποίηση των συμβάσεων παροχής φ.α. με την Ισραηλινή Εταιρεία Ηλεκτρισμού, οι οποίες διασφαλίζουν την αναγκαία χρηματοδότηση για την ανάπτυξη του εν λόγω πεδίου. Η είσοδος νέου εταίρου-επενδυτή στην κοινοπραξία έρευνας και παραγωγής στο πεδίο Λεβιάθαν (farm-in partner), σημειώνει η Barclays Capital, ενισχύει περαιτέρω το προφίλ της ισραηλινής βιομηχανίας φυσικού αερίου.

Διμερές εμπόριοΒάσει στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛ.ΣΤΑΤ.),

το Ισραήλ αποτέλεσε την 26η σημαντικότερη αγορά προορισμού των ελληνικών εξαγωγών το 2011 (έναντι της 23ης θέσης το 2010). O όγκος εμπορίου το 2011 (αξία εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) ανήλθε σε €284 εκατ. αυξημένος κατά 26,7% έναντι του 2010. Η αξία των ελληνικών εξαγωγών (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) το 2011 ανήλθε σε €148 εκατ., παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση 50% σε σχέση με το 2010. Από την άλλη, οι εισαγωγές από Ισραήλ (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών) ανήλθαν σε €135,89 εκατ. αυξημένες κατά 8% έναντι €125,88 εκατ. το προηγούμενο έτος. Το 2011 καταγράφεται πρώτη φορά ύστερα από πολλά έτη πλεόνασμα €12,25 εκατ. υπέρ της χώρας μας στο εμπορικό ισοζύγιο με το Ισραήλ.Σύμφωνα με μελέτη του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων για την πορεία των ελληνικών εξαγωγών το α’ τρίμηνο του 2012, καταγράφεται εντυπωσιακή αύξηση 369% της αξίας των ελληνικών εξαγωγών (αξία στην οποία περιλαμβάνονται τα πετρελαιοειδή) προς Ισραήλ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2011: Έτσι, την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2012 η αξία των εξαγωγών ανήλθε σε €112,8 εκατ. έναντι €24 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2011, γεγονός που κατατάσσει το Ισραήλ 15η σημαντικότερη αγορά προορισμού των ελληνικών εξαγωγών, έναντι της 38ης θέσης που κατείχε την

αντίστοιχη περίοδο του 2011.

Ξένες άμεσες επενδύσειςΗ Ελλάδα απορροφά ένα μικρό ποσοστό ξένων άμεσων επενδύσεων από Ισραήλ. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το ύψος της σωρευτικής λογιστικής αξίας (απόθεμα, στοκ) συμμετοχών ισραηλινών κατοίκων σε επιχειρήσεις άμεσων επενδύσεων στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 2010 ανήλθε σε €25 εκατ., έναντι €49 εκατ. το 2009. Oι ετήσιες ροές άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα από κατοίκους Ισραήλ ανήλθαν σε €1,2 εκατ. το 2010 και €0,6 εκατ. το 2011. Oι κυριότερες ισραηλινές επενδύσεις στη χώρα μας εντοπίζονται στους τομείς της ψυχαγωγίας (καζίνο, ξενοδοχεία), των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με βάση τα αιτήματα ισραηλινών εταιρειών στο γραφείο της ελληνικής πρεσβείας στο Ισραήλ, τομείς ενδιαφέροντος για επενδύσεις είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο περιβαλλοντικός τομέας (διαχείριση και επεξεργασία υγρών και στερεών αποβλήτων), ο τουρισμός (κατασκευή μικρών τουριστικών μονάδων στα νησιά, τομέας εστίασης/ψυχαγωγίας) και η αγορά ακινήτων.Όπως σημειώνει σε έκθεσή της η πρεσβεία μας στο Ισραήλ, αξιόλογα περιθώρια για προσέλκυση ισραηλινών επενδύσεων στην Ελλάδα υπάρχουν:• Στο πλαίσιο του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.• Σε τομείς που άπτονται μιας «πράσινης» ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, στη δημιουργία μονάδων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μονάδων αφαλάτωσης (ιδίως στα νησιά) και στις τεχνολογίες «CleanTech» (επεξεργασία βιομηχανικών λυμάτων, καθαρισμός ύδατος, διαχείριση στερεών αποβλήτων, ανακύκλωση). • Στον τομέα της τουριστικής υποδομής.

Διμερές Εμπόριο Ελλάδας - Ισραήλ

2008 2009 2010* 2011* % μετ. 2011/2010 01-03/2012

Όγκος εμπορίου 306,69 302,48 224,17 284,03 26,71 58,5 Εξαγωγές 103,94 89,05 98,29 148,14 50,73 31,2 Εισαγωγές 202,75 213,43 125,88 135,89 7,95 27,3 Ισοζύγιο -98,81 -124,38 -27,59 12,25 3,9 * Αξία εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, τα οποία η ΕΛ.ΣΤΑΤ. επεξεργάζεται την τρέχουσα περίοδο. Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ.

38

11ΣΤO ΣΤOΧΑΣΤΡO OΙΕΝΕΡΓΕΙΑΚOΙ ΓΙΓΑΝΤΕΣGAZPROM, TOTAL, BPΤο τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι κόντρες ανάμεσα σε διάφορες κυβερνήσεις και ισχυρούς ενεργειακούς ομίλους στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Συνήθως, η πρωτοβουλία ανήκει στις κυβερνήσεις, οι οποίες αφενός αναζητούν έσοδα που θα γεμίσουν τα ταμεία τους και αφετέρου θέλουν να παρουσιάσουν ένα δίκαιο πρόσωπο στις κοινωνίες, οι οποίες πλήττονται από τις περικοπές δαπανών και τη λιτότητα. Η κρίση αλλάζει πάλι τις ισορροπίες και δημιουργεί νέα δεδομένα και στην αγορά ενέργειας.

Διεθνής αγορά ενέργειαςTου Γιώργου Παυλόπουλου

39Άστραψε και βρόντηξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, όταν πληροφορήθηκε για την επίσημη έρευνα την οποία ξεκίνησαν οι ευρωπαϊκές αρχές εναντίον της Gazprom, κατηγορώντας τη για μονοπωλιακές πρακτικές και χειραγώγηση των τιμών του φυσικού αερίου. Και φυσικά, δεν χρειάστηκε να το σκεφτεί πολύ πριν αντιδράσει. Με υπερεπείγον διάταγμα που εξέδωσε ύψωσε τείχος προστασίας γύρω από τον ρωσικό ενεργειακό γίγαντα, απαγορεύοντας την ελεύθερη πρόσβαση των πάσης φύσεως ελεγκτών στα στοιχεία και στα δεδομένα που τον αφορούν, με την αιτιολογία ότι αποτελεί επιχείρηση στρατηγικής σημασίας για τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας.

British PetroleumΤην ίδια στιγμή, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ένας άλλος μεγάλος ενεργειακός όμιλος αναζητά εναγωνίως πολιτικούς προστάτες, αλλά φαίνεται πως (σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν) δυσκολεύεται να τους βρει. Πρόκειται για την British Petroleum, η οποία αναγκάστηκε πρόσφατα να εκποιήσει περιουσιακά στοιχεία της στον Κόλπο του Μεξικού, αξίας περίπου 5,5 δισ. δολαρίων, προκειμένου να αποφύγει το «πρέσινγκ» της Oυάσινγκτον, αλλά και να ανταποκριθεί στο τεράστιο κόστος που φαίνεται ότι θα έχουν γι’ αυτήν οι κυρώσεις για τη μεγάλη καταστροφή του 2010, από την τρομακτική έκρηξη στην εξέδρα της Deepwater Horizon.

Oι γαλλικές Elf και TotalΤα πλήγματα προς τον κλάδο, όμως, δεν σταματούν σε αυτές τις δύο περιπτώσεις. Έτσι, στη Γαλλία, το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2013 –το πρώτο επί προεδρίας Φρανσουά Oλάντ και με την κυβέρνηση των Σοσιαλιστών– αποδεικνύεται ακριβό για τον κλάδο της ενέργειας. Στο

πλαίσιο της αύξησης της φορολόγησης στα υψηλά εισοδηματικά στρώματα και στις κερδοφόρες επιχειρήσεις, ο λογαριασμός που θα φτάσει στα γραφεία της Elf και της Total αναμένεται ότι δεν θα είναι… ευκαταφρόνητος.

Σε αναζήτηση κεφαλαίωνΑπό όσα αναφέρθηκαν εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι το κλίμα που έχει διαμορφωθεί για τους παγκόσμιους ενεργειακούς κολοσσούς δεν είναι ιδιαιτέρως ευχάριστο. Αυτό, όμως, ως ένα σημείο τουλάχιστον, θα έπρεπε να είναι αναμενόμενο: Η οικονομική κρίση που πλήττει επίμονα τα παραδοσιακά κέντρα της καπιταλιστικής οικονομίας –ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία– αναγκάζει τις κυβερνήσεις να επιστρατεύουν όλη τους τη σκληρότητα και τη φαντασία προκειμένου να βρουν κεφάλαια και να περιορίσουν τις δαπάνες. Καθώς, δε, οι κοινωνίες έχουν καταβάλει ήδη τεράστιο κόστος και τα περιθώρια άσκησης περαιτέρω πιέσεων προς αυτές συρρικνώνονται διαρκώς, είναι φανερό ότι –έστω και για λόγους φαινομενικής δικαιοσύνης– ήρθε η ώρα τα κράτη να βάλουν το χέρι στην τσέπη και των πιο πλούσιων.

Τα αμύθητα έσοδα Κατά συνέπεια, από τους πρώτους που μπαίνουν στο στόχαστρο είναι οι μεγάλοι ενεργειακοί όμιλοι, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν απολαύσει αμύθητα έσοδα και τεράστια κέρδη εξαιτίας της διαρκούς αύξησης της ζήτησης αλλά και της εκτίναξης στα ύψη των τιμών του πετρελαίου και, λιγότερο, του φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, όταν μιλάμε για εταιρείες με κεφαλαιοποίηση, η οποία σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνά το ΑΕΠ ακόμη και ανεπτυγμένων χωρών –το συγκεκριμένο ποσό όσον αφορά στην Gazprom και στην BP κινείται στο επίπεδο των 130-140 δισ. δολαρίων–, ενώ οι προοπτικές του κλάδου διαγράφονται σε γενικές γραμμές κάτι παραπάνω από ευοίωνες.

Oλάντ και OμπάμαΌπως είναι προφανές, η αιτία για την αλλαγή στάσης των κυβερνήσεων

Στην περίπτωση της κόντρας ανάμεσα στις Βρυξέλλες και την Gazprom, το διακύβευμα είναι πιο ξεκάθαρα πολιτικό. Με τη ρωσική εταιρεία να προμηθεύει σήμερα τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. με πάνω από το περίπου ένα τρίτο του αερίου που καταναλώνουν (36%) –μάλιστα, για τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 70-80%– είναι φανερό ότι αρκετοί έχουν αρχίσει να αισθάνονται άβολα. Ειδικά καθώς ο Nord Stream –το σύστημα δύο αγωγών που θα μεταφέρουν ρωσικό αέριο στη βόρεια Ευρώπη χωρίς «μεσάζοντες»– έχει αρχίσει ήδη να λειτουργεί, ενώ ο South Stream φαίνεται να κερδίζει τη μάχη από τον ανταγωνιστή του Nabucco, αναγκάζοντας τους εμπνευστές του δεύτερου να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για να τιθασεύσουν τον… ιμπεριαλισμό της Μόσχας στην ενέργεια

40 απέναντι στους ενεργειακούς ομίλους δεν είναι αμιγώς οικονομική. O Oλάντ, για παράδειγμα, δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει τις περικοπές που ετοιμάζει για την πλειονότητα των Γάλλων, εάν δεν παρουσίαζε μια εικόνα δικαιοσύνης. Αλλά και ο Oμπάμα έχει απόλυτη ανάγκη από τέτοιες ενέργειες στην πορεία προς τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, εάν θέλει να διαφοροποιηθεί σαφώς από τον διεκδικητή της προεδρίας των ΗΠΑ Μιτ Ρόμνι, ο οποίος συνεχίζει την παράδοση του Τζορτζ Μπους και των Ρεπουμπλικάνων, δηλώνοντας ένθερμος υποστηρικτής των «μεγάλων αδελφών».

Βρυξέλες vs GazpromΣτην περίπτωση της κόντρας ανάμεσα στις Βρυξέλλες και στην Gazprom, το διακύβευμα είναι πιο ξεκάθαρα πολιτικό. Με τη ρωσική εταιρεία να προμηθεύει σήμερα τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. με πάνω από το περίπου ένα τρίτο του αερίου που καταναλώνουν (36%)

–μάλιστα, για τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 70-80%– είναι φανερό ότι αρκετοί έχουν αρχίσει να αισθάνονται άβολα. Ειδικά καθώς ο Nord Stream –το σύστημα δύο αγωγών που θα μεταφέρουν ρωσικό αέριο στη βόρεια Ευρώπη χωρίς «μεσάζοντες»– έχει αρχίσει ήδη να λειτουργεί, ενώ ο South Stream φαίνεται να κερδίζει τη μάχη από τον ανταγωνιστή του Nabucco, αναγκάζοντας τους εμπνευστές του δεύτερου να αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για να τιθασεύσουν τον… ιμπεριαλισμό της Μόσχας στην ενέργεια.

Αποδεικτικά στοιχείαΕίναι κοινό μυστικό ότι οι έφοδοι που είχαν πραγματοποιηθεί στα γραφεία της Gazprom σε οκτώ χώρες από τις αρχές ανταγωνισμού της Ε.Ε., στη διάρκεια των οποίων συλλέχθηκαν στοιχεία που πιστεύεται ότι θα στοιχειοθετήσουν την «ενοχή» της και θα δικαιολογήσουν

την επιβολή κυρώσεων ύψους αρκετών δισ. δολαρίων, αποτελούσαν απαίτηση των «γερακιών». Έχουν, δε, δύο βασικούς στόχους: ο μακροπρόθεσμος και στρατηγικός είναι να περιορίσουν τον ρυθμό αύξησης της ενεργειακής εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία, κάτι που μέχρι σήμερα έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολο. Όσο για τον πιο άμεσο, έχει να κάνει με την προσπάθεια μείωσης των τιμών που χρεώνει η Gazprom τους Ευρωπαίους καταναλωτές, καθώς το συνολικό κόστος της ενέργειας έχει καταστεί δυσβάσταχτο για εκατομμύρια ανθρώπους.

Τα δύο ερωτήματαΤα ερωτήματα που πλέον τίθενται ανοιχτά είναι δύο: Πρώτον, εάν και σε ποιο βαθμό θα αποδώσουν καρπούς (και φυσικά χρήματα) οι πιέσεις που ασκούνται σε βάρος μεγάλων ενεργειακών ομίλων και, δεύτερον, ποια θα είναι η δική τους αντίδραση όταν θα συνειδητοποιήσουν οριστικά ότι δεν μπορούν να αλωνίζουν χωρίς να δίνουν πουθενά λογαριασμό. Oι απαντήσεις δεν θα δοθούν εύκολα και, αναμφίβολα, θα αποτελέσουν συνδυασμό κι άλλων παραγόντων – όπως είναι ο νέος καταμερισμός στον κλάδο που θα επιβληθεί από τη στροφή στην «πράσινη» ενέργεια, το μέλλον των πυρηνικών αντιδραστήρων και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στα πιο θερμά μέτωπα που πλανήτη, με πρώτο και καλύτερο τη Μέση Ανατολή.Το σίγουρο είναι ότι όσοι από τους γίγαντες θέλουν να υπάρχουν και να κυριαρχούν και στην επόμενη μέρα οφείλουν, τώρα, να καταβάλουν το ανάλογο κόστος. Μεγάλο σε απόλυτους αριθμούς, μικρό σε σχέση με τα όσα έχουν καταφέρει μέχρι σήμερα…

O ανταγωνισμός των ισχυρών

Εκτός από τις πολιτικές σκοπιμότητες και την οικονομική αναγκαιότητα, η κρίση έχει ακόμη ένα χαρακτηριστικό: το ξεκαθάρισμα λογαριασμών ανάμεσα στους «παίκτες» των διάφορων κλάδων της οικονομίας. Καθώς οι πάντες καταλαβαίνουν ότι το τοπίο αλλάζει και ότι δεν θα επιβιώσουν όλοι την επόμενη μέρα, φροντίζουν να αξιοποιήσουν όλα τα όπλα που έχουν στη διάθεσή τους, ώστε να εξοντώσουν ή, αν μη τι άλλο, να αποδυναμώσουν τους ανταγωνιστές τους.Στην περίπτωση της BP, για παράδειγμα, είναι φανερό ότι η παραίτησή της από τα δικαιώματά της στον Κόλπο του Μεξικού θα λειτουργήσει υπέρ άλλων εταιρειών, οι

οποίες εποφθαλμιούν τη συγκεκριμένη περιοχή – τόσο μικρότερων όσο και μεγαλύτερων από την BP, όπως είναι η Chevron. Διότι ασφαλώς η παραγωγή δεν θα διακοπεί επειδή μια εταιρεία θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε εκποιήσεις για να πληρώσει τα πρόστιμα τα οποία θα της επιβληθούν.Κατ’ ανάλογο τρόπο, όσον αφορά στην Gazprom, διάφορες ενεργειακές επιχειρήσεις που στοχεύουν στην ευρωπαϊκή αγορά θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από την κόντρα της με τις Βρυξέλλες, προκειμένου να κερδίσουν έδαφος στη Γηραιά Ήπειρο – και γι’ αυτό, θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους προκειμένου να τη διατηρήσουν στο στόχαστρο των αρχών της Κομισιόν.

42

12Η Ε.Ε. ΒΑΖΕΙ ΤΕΛOΣΚΑΙ ΣΤO «ΠΑΡΤΙ»ΜΕ ΤΑ ΒΙOΚΑΥΣΙΜΑΤο μεγαλύτερο μέρος των βιοκαυσίμων παράγεται σήμερα από σιτηρά και ελαιοκράμβη – δύο από τις πρώτες ύλες, δηλαδή, που έχουν άμεση σχέση με τη διατροφή του ανθρώπου, ενώ οι τιμές τους έχουν εκτιναχθεί στα ύψη φέτος. Έτσι, υπό τον φόβο μιας νέας παγκόσμιας διατροφικής κρίσης και σε συνδυασμό με τις αμφιβολίες των επιστημόνων για την αποδοτικότητα των βιοκαυσίμων όσον αφορά στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η Ε.Ε. θέτει περιορισμούς στην περαιτέρω ανάπτυξη του συγκεκριμένου κλάδου, προκαλώντας αντιδράσεις στις τάξεις όλων όσοι έχουν επενδύσει σε αυτόν – αλλά και τις επευφημίες των οικολόγων. Oι πολιτικοί αναγκάζονται να αναθεωρήσουν μια πολιτική την οποία πρόσφατα είχαν υιοθετήσει και εξυμνήσει…

ΒιοκαύσιμαTου Γιώργου Παυλόπουλου

Ένα ακόμη… πάρτι που αφορά στην «πράσινη ενέργεια» μοιάζει να φτάνει άδοξα στο τέλος του. Πρόκειται για την παραγωγή βιοκαυσίμων και, συγκεκριμένα, τη χρήση καλλιεργήσιμων εκτάσεων με σκοπό την παραγωγή τους. Η ραγδαία αύξηση της τιμής των σιτηρών και των άλλων τροφίμων διεθνώς, η οποία εγείρει και πάλι την απειλή μιας νέας παγκόσμιας διατροφικής κρίσης ανάλογης με εκείνη του 2008 (η οποία ευθύνεται, ως έναν βαθμό, για πολλές ανατροπές και αλλαγές που συντελέστηκαν στη συνέχεια στον αναπτυσσόμενο κόσμο), ανάγκασε κυβερνήσεις και ειδικούς να ασχοληθούν με το πρόβλημα και να καταλήξουν εσπευσμένα στο συμπέρασμα ότι πρέπει να βάλουν φρένο στην περαιτέρω ανάπτυξη αυτού του κλάδου. Για να λέμε ωστόσο την αλήθεια, οι πολιτικές λιτότητας και περιστολής των δημόσιων δαπανών που εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη, εν μέρει δε και στις Ηνωμένες Πολιτείες, διευκόλυναν τους αρμοδίους να πάρουν τις αποφάσεις τους. Διότι, όπως είναι γνωστό, οτιδήποτε έχει σχέση με την «πράσινη ενέργεια» (από τα φωτοβολταϊκά και τις ανεμογεννήτριες μέχρι τα βιοκαύσιμα) δεν αναπτύσσεται σήμερα παρά μόνο στην περίπτωση που υπάρχουν γενναίες κρατικές επιδοτήσεις. Και σε αυτό το

επίπεδο είναι φανερό ότι η εποχή των «παχιών αγελάδων» έχει τελειώσει – ενώ δεν είναι βέβαιο εάν θα επιστρέψει κάποια στιγμή.

Δημοσιονομικός έλεγχος«Ένα από τα βασικά μειονεκτήματα είναι ότι σε ορισμένες χώρες-μέλη η ανάγκη δημοσιονομικού ελέγχου έχει οδηγήσει αναπόφευκτα σε μεγάλες και ενοχλητικές αλλαγές. Πρόκειται για μια κατάσταση η οποία κάθε άλλο παρά προάγει το αίσθημα εμπιστοσύνης των πολιτών, ώστε να μπορούν να κάνουν ασφαλή σχέδια για το μέλλον, ενώ παράλληλα φοβίζει τους επενδυτές» δήλωνε στα μέσα Σεπτεμβρίου ο αρμόδιος για τη βιομηχανία επίτροπος της Ε.Ε. Γερμανός Γκίντερ Έτινγκερ, για να προσθέσει: «Αυτό που παρατηρήσαμε είναι ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, υπήρξε πολύ μεγαλύτερη στήριξη από ό,τι ήταν αναγκαίο για να τονωθούν οι σχετικές δράσεις».

Απογοήτευση στους επενδυτέςΎστερα από αυτό, τις πιέσεις που είχαν ασκήσει οι Γάλλοι για να μπει φρένο στην παραγωγή βιοκαυσίμων από βρώσιμες πρώτες ύλες, τις δραματικές εκκλήσεις της αρμόδιας υπηρεσίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (FAO) αλλά και τις αμφιβολίες που έχουν εγείρει

43αρκετοί επιστήμονες αναφορικά με την αποτελεσματικότητα των συγκεκριμένων προϊόντων για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ήταν λογικό η Κομισιόν να κινηθεί προς μια κατεύθυνση που απογοήτευσε όσους είχαν αποφασίσει να επενδύσουν στον κλάδο – και δεν είναι λίγοι. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ο ετήσιος κύκλος εργασιών που παράγει σήμερα στην Ευρώπη φτάνει στα 17 δισ. ευρώ, ενώ στον κλάδο απασχολούνται περίπου 50.000 εργαζόμενοι.«Τρία χρόνια από τη στιγμή που η Ε.Ε. κατέστησε τα βιοκαύσιμα κεντρικό στοιχείο στο πλαίσιο της πολιτικής της για την ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών ενέργειας στις μεταφορές, η νέα πρόταση που καταθέτει η Κομισιόν απειλεί μια βιομηχανία η οποία αναπτύχθηκε ακριβώς λόγω αυτής της πολιτικής» δήλωνε πρόσφατα και εμφανώς πικραμένος ο Ζαν-Φιλίπ Πουίγ, διευθύνων σύμβουλος της Sofiproteol, του μεγαλύτερου σήμερα παραγωγού βιοκαυσίμων στην Ευρώπη.

Το σχέδιο της ΚομισιόνΠράγματι, όπως ξεκαθάριζαν στις 17 Σεπτεμβρίου ο Έτινγκερ και η συνάδελφός του για θέματα περιβάλλοντος Κόνι Χέντεγκαρντ, παρουσιάζοντας το σχέδιο της Κομισιόν (το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί από τους αρχηγούς κρατών τον Δεκέμβριο, προτού τεθεί σε εφαρμογή), μέχρι το 2020 θα τεθεί όριο 5% όσον αφορά στη συμμετοχή τους στις μεταφορές των βιοκαυσίμων που παράγονται από καλλιέργειες. Από εκεί και πέρα, όπως δήλωσαν οι δύο αξιωματούχοι, «το μήνυμα που στέλνει η Κομισιόν είναι ότι έχουμε καθαρή προτίμηση στα βιοκαύσιμα τα οποία παράγονται από πρώτες ύλες που δεν έχουν σχέση με τη διατροφή, όπως είναι τα απόβλητα και τα αγροτικά υπολείμματα,

όπως το άχυρο». «Αυτές οι νέες μορφές βιοκαυσίμων δεν έρχονται σε ανταγωνισμό με τις διατροφικές ανάγκες, ούτε απαιτούν επιπρόσθετη γη. Έτσι, προωθούμε βιοκαύσιμα τα οποία μας βοηθούν να μειώσουμε σημαντικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, δεν λειτουργούν ανταγωνιστικά προς το φαγητό και, την ίδια στιγμή, είναι βιώσιμα και πράσινα».

Το όριο του 5% στην παραγωγήΤι σημαίνει, όμως, πρακτικά το όριο του 5% που αναμένεται ότι θα τεθεί στη χρήση βιοκαυσίμων στις μεταφορές – ουσιαστικά, δηλαδή, στο επίπεδο που ήδη βρίσκεται σήμερα (γύρω στο 4,5%); Όπως σημειώνουν οι ειδικοί, με τον τρόπο αυτό τίθεται πλέον εν αμφιβόλω ολόκληρος ο στόχος της συμμετοχής των καυσίμων από ανανεώσιμες πηγές κατά 10% στις μεταφορές ως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας – πολύ απλά, επειδή το μεγαλύτερο μέρος από αυτή τη «συμμετοχή» αφορούσε στον συγκεκριμένο τύπο βιοκαυσίμων, με βάση τουλάχιστον τον αρχικό σχεδιασμό.

Αύξηση στη ζήτηση αιθανόληςΕφόσον οι προτάσεις της Κομισιόν γίνουν αποδεκτές από τους «27», τότε αναμένεται ότι θα αυξηθούν σημαντικά η ζήτηση και η κατανάλωση αιθανόλης, στην οποία αντιστοιχεί σήμερα το 20% της ευρωπαϊκής αγοράς βιοκαυσίμων, έναντι 78% για το βιο-ντίζελ. Ωστόσο, καθώς ο στόλος των πετρελαιοκίνητων αυτοκινήτων αυξάνεται διαρκώς στην Ευρώπη –σήμερα αντιστοιχεί στο 60% του στόλου των οχημάτων, ποσοστό που ενισχύεται διαρκώς–, είναι απίθανο η αιθανόλη να κατορθώσει να κλείσει τη «μαύρη τρύπα» που δημιουργούν οι υπάρχουσες προτάσεις της Κομισιόν.

Συντονισμός σε διεθνές επίπεδοΈνα ακόμη σημαντικό πρόβλημα αφορά στο εάν και κατά πόσο είναι δυνατό

να υπάρξει συντονισμός σε διεθνές επίπεδο ως προς την παραγωγή και τη χρήση των βιοκαυσίμων. Ήδη, από τον Αύγουστο, ο FAO έχει ζητήσει μεγαλύτερη ευελιξία στο συγκεκριμένο θέμα, ενώ το Παρίσι προωθεί την ιδέα μιας ειδικής διάσκεψης των G20, προκειμένου να ληφθούν δεσμευτικές αποφάσεις. Παράλληλα, οι πάντες έχουν αυξήσει τις πιέσεις που ασκούν προς την πλευρά των ΗΠΑ, καθώς σύμφωνα με το πενταετές πρόγραμμα που «τρέχει» στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού το 40% του παραγόμενου καλαμποκιού πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή βιοκαυσίμων – σε μια χρονιά, μάλιστα, που οι σοδειές δεν πήγαν καθόλου καλά, εξαιτίας των δυσμενέστατων καιρικών συνθηκών που επικράτησαν για μεγάλο μέρος του έτους.

Το εύκολο κέρδοςΦυσικά, είναι αμφίβολο εάν θα συμβεί οτιδήποτε από όλα αυτά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, όπως εύστοχα σημείωνε στις 19 Αυγούστου σε σχετικό αφιέρωμά της η μεγάλης κυκλοφορίας γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung», «οι πολιτικοί ονειρεύτηκαν ένα φθηνό καύσιμο, το οποίο παράγεται γρήγορα και χρησιμεύει στην παραγωγή ενέργειας. Έτσι, βρήκαν το καλαμπόκι. Οι αγροί γέμισαν. Όμως, τα προβλήματα είναι μεγάλα, καθώς το καλαμπόκι καταβρόχθιζε τα πάντα». Τελικά, φαίνεται να αποδεικνύεται και σε αυτήν την περίπτωση ότι όλα τα όνειρα που είναι συνδεδεμένα με το γρήγορο και εύκολο κέρδος τελειώνουν εξίσου γρήγορα. Αλίμονο στα εκατομμύρια κορόιδα που αφελώς είχαν πιστέψει ότι θα μπορούσαν να βγουν αληθινά κάποια στιγμή…

44

13EΠΙΣΤΡOΦΗ ΣΤΑ ΧΑΜΗΛΑΗ ΕΛΛΑΔΑ ΣΤOΝ ΧΑΡΤΗΤΩΝ ΥΔΡOΓOΝΑΝΘΡΑΚΩΝΩς μεσαίου ενδιαφέροντος χώρα σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες κατατάσσεται η Ελλάδα σε έρευνα με τίτλο «Global Petroleum Survey 2012», η οποία εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Fraser. Είναι σημαντικό, ωστόσο, το γεγονός ότι η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στις χώρες πετρελαϊκού ενδιαφέροντος που εξετάζονται από τον διεθνή οίκο ύστερα από πολλά χρόνια απουσίας.

ΥδρογονάνθρακεςΤης Ευαγγελίας Παναγοπούλου

Η απουσία προηγούμενης σχετικής εμπειρίας για την Ελλάδα στον τομέα και η χρηματοοικονομική κρίση είναι δύο από τους βασικούς λόγους (όπως εξηγείται στην έκθεση) για τους οποίους η χώρα μας παραμένει χαμηλά στην κατάταξη – δηλαδή, στην 93 θέση μεταξύ 147 χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα, με την Κύπρο να βρίσκεται στην 27η, ενώ το Ισραήλ κατέχει την 54η και η Τουρκία την 66η. Ωστόσο, στην Ευρώπη η χώρα μας κατέχει την 21η θέση, με την Κύπρο στην 9η, την Τουρκία στην 20ή και τη Βουλγαρία στη 19η. Σημειώνεται ότι η Κύπρος συμπεριλαμβάνεται σε ομάδα χωρών που πιθανολογείται ότι θα φέρουν θετική ανατροπή των δεδομένων σε ποσοστό έως και 100% κατά το προσεχές διάστημα. Oι υπόλοιπες χώρες αυτής της κατηγορίας είναι το νότιο Σουδάν, η Δημοκρατία του Κονγκό, η Βολιβία, η Σομαλία, η Oυρουγουάη, το Ιράν, το Κεμπέκ του Καναδά, η Λιβύη, η Βραζιλία και η Νιγηρία.

ΜεθοδολογίαΗ μελέτη επιχειρεί να καταγράψει την ελκυστικότητα κάθε χώρας σε επίπεδο επενδύσεων στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο σε σχέση με τα φορολογικά, ρυθμιστικά, δημοσιονομικά και εργασιακά εμπόδια, ενώ εξετάζονται

θέματα υποδομής ακόμη και… διαφθοράς. Το Fraser Institute σημειώνει ότι η βαθμολογία κάθε χώρας προέκυψε βάσει 18 διαφορετικών παραμέτρων.Συνολικά, 623 κορυφαία στελέχη από επιχειρήσεις, αναλυτές και παράγοντες της αγοράς των εν λόγω χωρών απάντησαν σε εκτενή ερωτηματολόγια που διαμορφώθηκαν από τον οίκο αξιολόγησης.

Oι ελληνικές απαντήσειςOι συμμετασχόντες από την Ελλάδα απάντησαν αποθαρρυντικά, καθώς «υπάρχουν συνθήκες που απομακρύνουν τους επενδυτές». Ανάμεσα στα σχόλια για την Ελλάδα ανήκει και το εξής: «Περιορισμένη πρόσβαση στα δεδομένα, έλλειψη εμπειρίας και οικονομικά προβλήματα».Σε ό,τι αφορά στα επιμέρους πορίσματα της μελέτης, η Ελλάδα βαθμολογήθηκε ως εξής:Αναφορικά με τους οικονομικούς όρους, το 22% απάντησε ότι τους θεωρεί θετικούς για την προσέλκυση επενδύσεων, το 33% πιστεύει ότι δεν αποθαρρύνουν τους επενδυτές, το 33% ότι αποτελούν ελαφριάς μορφής αντικίνητρο, το 11% ότι αποτελούν σημαντικό αντικίνητρο, ενώ κανείς δεν απάντησε ότι δεν θα επένδυε στη χώρα μας για τον συγκεκριμένο λόγο.

45

46

47

48

49

Σε σχέση με το φορολογικό καθεστώς, οι αντίστοιχες απαντήσεις ήταν 0%, 75%, 13%, 13% και 0%. Άρα, η κατάσταση κρίνεται μάλλον ικανοποιητική στο συγκεκριμένο θέμα.Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις όσον αφορά στις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις, καθώς είναι πολύ σημαντικές για έργα στον τομέα του πετρελαίου. Υπάρχει σαφώς αρνητικό κλίμα, και μερίδα επενδυτών που αντιστοιχεί στο 13% δεν θα σκεφτόταν καν να επενδύσει στην Ελλάδα.Ευνοϊκές ήταν οι απαντήσεις αναφορικά με τις κοινωνικο-οικονομικές συμφωνίες, την ασφάλεια, τα εμπόδια που παρουσιάζονται στο εμπόριο, την ποιότητα της υποδομής, ακόμα και τη διαφθορά των δημόσιων λειτουργών. Αρνητικές απαντήσεις έδωσαν οι ερωτηθέντες σχετικά με τις ρυθμίσεις που αφορούν στην απασχόληση στα έργα αυτού του είδους, αλλά και σχετικά με την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα των εργαζομένων στον εγχώριο κλάδο. Αίσθηση προκαλεί, τέλος, το γεγονός ότι όλοι οι συμμετασχόντες απάντησαν ότι θεωρούν αντικίνητρο την πολιτική αστάθεια στη χώρα μας.

Πετρελαϊκό Top 10Σύμφωνα με την έρευνα του Fraser Institute, οι πρώτες δέκα χώρες (οι περισσότερες πολιτείες της Αμερικής) με το μεγαλύτερο επενδυτικό ενδιαφέρον στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είναι οι εξής:1. Oκλαχόμα – ΗΠΑ2. Μισισίπι – ΗΠΑ3. Tέξας – ΗΠΑ4. Βόρεια Ντακότα – ΗΠΑ5. Μανιτόβα – Καναδάς6. Oλλανδία – Ε.Ε.7. Μεξικό – ΗΠΑ8. Κάνσας – ΗΠΑ9. Δανία – Ε.Ε.10. Δυτική Βιρτζίνια – ΗΠΑ

Oι τελευταίοι της λίσταςΣτον αντίποδα, οι χώρες με τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα και το μικρότερο ενδιαφέρον για υδρογονάνθρακες είναι οι εξής: Βραζιλία, Αργεντινή, Ρωσία, Σουδάν, Oντάριο Καναδά, Αυστρία, Αρκάνσας, Ιλινόις, Αλαμπάμα – ΗΠΑ, Βολιβία, Βενεζουέλα, Ιράν, Σιβηρία, Λιβύη, Εκουαδόρ, Oυζμπεκιστάν, Αργεντινή, Ιράκ, Νιγηρία, Καμπότζη, Καζακστάν, Συρία, Υεμένη,

Πακιστάν, Μάλι, Ινδονησία, Αλγερία, Ινδία, Παπούα – Νέα Γουινέα.

Oι αραβικές χώρεςOι αναταραχές των τελευταίων ετών στις αραβικές χώρες έχουν αλλάξει τα δεδομένα του ενδιαφέροντος, καθώς η αβεβαιότητα του καθεστώτος και η επικινδυνότητα έχουν αποθαρρύνει τους επενδυτές. Τέτοιες χώρες είναι οι: Λιβύη, Ιράκ, Συρία, Υεμένη, Αλγερία, Αίγυπτος, Ιορδανία, Μαυριτανία, Μπαχρέιν, Λίβανος, Κουβέιτ, Μαρόκο και Τυνησία.

Fraser InstituteΤο Ινστιτούτο Fraser ιδρύθηκε το 1974 και είναι ένας ανεξάρτητος καναδικός οργανισμός έρευνας και εκπαίδευσης με γραφεία σε όλη τη Βόρεια Αμερική και σε άλλες 85 χώρες ανά τον κόσμο. Το έργο του χρηματοδοτείται από δωρεές χιλιάδων ιδιωτών, οργανισμών και ιδρυμάτων, ωστόσο, προκειμένου να προστατεύσει την ανεξαρτησία του, δεν δέχεται επιχορηγήσεις από κυβερνήσεις, ούτε συμβόλαια εταιρειών.

50

14Η ΝΕΑ ΜOΡΦΗ ΤΗΣ ΑΓOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚαπέλο ύψους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ στο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εξαιτίας της έλλειψης διασύνδεσης των νησιών και των υψηλών τιμών φυσικού αερίου επισημαίνουν οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ρεύματος στο πλαίσιο της διαβούλευσης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας για την αναδιοργάνωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Ηλεκτρική ενέργειαTου Κώστα Βουτσαδάκη

Όλοι οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση συμφωνούν στην ανάγκη απελευθέρωσης των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας (η ΔΕΗ, ειδικά, προειδοποιεί για κίνδυνο κατάρρευσης της αγοράς, αν δεν αρθούν οι στρεβλώσεις με τα τιμολόγια). Συμφωνούν, επίσης, με το γαλλικό μοντέλο απελευθέρωσης που πρότεινε η ΡΑΕ, με κύριο χαρακτηριστικό τη δημοπράτηση λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ, προκειμένου να απευθύνουν πρόσβαση σε φθηνότερη ενέργεια οι ανταγωνιστές της. Η βασική διαφωνία έγκειται, ωστόσο, στον Μηχανισμό Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους τον οποίο θεωρούν απαραίτητο οι ιδιώτες, ενώ η ΔΕΗ ζητά την άμεση κατάργησή του.Σε ό,τι αφορά στο κόστος της έλλειψης διασυνδέσεων, ο ΕΣΑΗ (Ελληνικός Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Εταιρειών Ηλεκτρικής Ενέργειας) επισημαίνει ότι «οι καταναλωτές στην Ελλάδα επιβαρύνονται με 700 εκατ. ευρώ ετησίως εξαιτίας της μη διασύνδεσης των νησιών με την ηπειρωτική χώρα και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ακριβές και ρυπογόνες πετρελαϊκές μονάδες». Μόνο η διασύνδεση της Κρήτης, κατά τον ΕΣΑΗ, θα σήμαινε εξοικονόμηση περίπου 350 εκατ. ευρώ για τον τελικό καταναλωτή.

Διασύνδεση νησιώνΕίναι γνωστό ότι τα σχέδια των διασυνδέσεων τόσο των Κυκλάδων όσο και της Κρήτης είναι υπό συζήτηση επί δεκαετίες χωρίς να υλοποιούνται. Για τις Κυκλάδες φαίνεται ότι η επένδυση «ξεκολλάει» με κοινοτικά κονδύλια και υπό την πίεση για απορρόφηση ανανεώσιμης ενέργειας από τα νησιά. Πρόσφατα, το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε το πράσινο φως για τη χρήση του θαλάσσιου πυθμένα, προκειμένου να κατασκευαστούν οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις στο Λαύριο και να ποντιστούν τα καλώδια.

Φυσικό αέριοΩς προς το φυσικό αέριο, ο ΕΣΑΗ υπενθυμίζει ότι καλύπτει ήδη το 28% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και υπολογίζει ότι το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς από τη μια πλευρά οι λιγνιτικές μονάδες λειτουργούν ήδη στα όριά τους και είναι προγραμματισμένη η απόσυρση πολλών από αυτές και από την άλλη η αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ θα απαιτήσει αυξημένη ισχύ σε ευέλικτες συμβατικές μονάδες. «Για τον λόγο αυτό, ο ΕΣΑΗ θεωρεί ότι πρέπει να τεθεί ως εθνικός στόχος η μείωση των τιμών του φυσικού αερίου στη χώρα μας, οι οποίες είναι από τις

51υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πάνω από 30% ακριβότερες από τις περισσότερες χώρες της ΕΕ)» τονίζεται στο υπόμνημα. «Χαρακτηριστικά, πρέπει να αναφερθεί ότι η μείωση των τιμών στην Ελλάδα στα επίπεδα της Ισπανίας (η οποία δεν είναι από τις φθηνές χώρες στην Ε.Ε.) θα επέφερε μείωση του κόστους για τον καταναλωτή κατά 300 εκατ. ευρώ ετησίως».

Τιμολόγια ηλεκτρικούΣε ό,τι αφορά στα τιμολόγια, ο ΕΣΑΗ ζητά απάλειψη σταυροειδών επιδοτήσεων, σύνδεση του κόστους της χονδρεμπορικής αγοράς με τα τιμολόγια λιανικής, αλλά με έλεγχο των κοστολογικών δεδομένων παραγωγής, και απελευθέρωση σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που ισχύει και προβλέπει ως καταληκτική ημερομηνία τον Ιούνιο του 2013.

Η ΔΕΗ για τα τιμολόγιαΗ ΔΕΗ δηλώνει επίσης σύμφωνη με την πλήρη και ουσιαστική απελευθέρωση των τιμολογίων, τονίζοντας ότι οι επενδύσεις σε νέες μονάδες παραγωγής –είτε από τη ΔΕΗ είτε από οποιονδήποτε άλλο φορέα– μπορούν να καταστούν ελκυστικές και βιώσιμες μόνο με την επίτευξη της πλήρους και ουσιαστικής απελευθέρωσης της λιανεμπορικής αγοράς. «Προς τούτο, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι τα τιμολόγια αντικατοπτρίζουν το πλήρες κόστος παραγωγής και προμήθειας. Η πραγματικότητα είναι ότι η σημερινή προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της ΔΕΗ (αλλά και άλλων φορέων της αγοράς), σε σημείο μάλιστα που να απειλείται η βιωσιμότητα της επιχείρησης και ως εκ τούτου του συνόλου του ελληνικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας».Είναι γνωστό ότι η απελευθέρωση

των τιμολογίων προβλέπεται από το μνημόνιο ως τον Ιούνιο του 2013 και δεν αποκλείεται να συνοδευτεί από αύξηση των τιμολογίων της ΔΕΗ μέσα στο 2012, προκειμένου να καλυφθεί μέρος της αύξησης του κόστους παραγωγής αλλά και της ενσωμάτωσης των δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα από την 1η Ιανουαρίου 2013.

Απόψεις φορέωνΕνδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι τοποθετήσεις άλλων φορέων της αγοράς:– Η Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ) επισημαίνει ότι «η αναμενόμενη επιβάρυνση από 1.1.2013 του κόστους ηλεκτρικής

ενέργειας με το πλήρες κόστος του διοξειδίου του άνθρακα επιβάλλει την επίσπευση των διαδικασιών για τον σχεδιασμό του μηχανισμού οικονομικής αντιστάθμισης».– Ο Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) προειδοποιεί για το ζήτημα της αυξημένης διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών επισημαίνοντας ότι: «Με την Υπουργική Απόφαση 19598/ΦΕΚ Β’ 1630 11.10.2010, η Πολιτεία προσδιόρισε την επιδιωκόμενη αναλογία εγκατεστημένης ισχύος, ανά τεχνολογία ΑΠΕ, με χρονικό ορίζοντα τα έτη 2014 και 2020. Σύμφωνα με αυτήν, η αναλογία υλοποίησης αιολικών προς φωτοβολταϊκά για το 2014 ήταν 4 προς 1,5. Με την ακολουθούμενη πολιτική παροχής επενδυτικών κινήτρων μέσω του Συστήματος Εγγυημένων Τιμών ανά τεχνολογία, η αναλογία υλοποίησης σήμερα είναι αντίστοιχα 1,7 προς 1,2 και για το 2014 προβλέπεται με τα σημερινά δεδομένα να διαμορφωθεί σε 1,9 προς 2,9. Η απόκλιση αυτή επιφέρει σημαντικότατη αύξηση του κόστους παραγωγής για τα επόμενα έτη. Η κεντρική εθνική μας στόχευση για αύξηση της διείσδυσης της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ πρέπει να συμβιβαστεί αφενός με τη συγκράτηση των επιβαρύνσεων στον τελικό καταναλωτή από το σχήμα επιδότησης, όπως ορθά επισημαίνεται στις προτάσεις της ΡΑΕ, αφετέρου με τη βιωσιμότητα του Ειδικού Λογαριασμού (Άρθρο 143, Ν.4001/2012). Ο Λειτουργός της Αγοράς, ως διαχειριστής του Ειδικού Λογαριασμού, αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, καθώς οι εισροές του δεν επαρκούν για την κάλυψη των διαρκώς αυξανόμενων απαιτήσεων».– Ο όμιλος Μυτιληναίου τονίζει ότι «κεφαλαιοποιώντας την εμπειρία που αποκτήθηκε από την πλήρως αποτυχημένη “απελευθέρωση” (εξ απόψεως νομοθεσίας και μόνο) των

Ως προς το φυσικό αέριο, ο ΕΣΑΗ υπενθυμίζει ότι καλύπτει ήδη το 28% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και υπολογίζει ότι το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς από τη μια πλευρά οι λιγνιτικές μονάδες λειτουργούν ήδη στα όριά τους και είναι προγραμματισμένη η απόσυρση πολλών από αυτές και από την άλλη η αυξανόμενη διείσδυση των ΑΠΕ θα απαιτήσει αυξημένη ισχύ σε ευέλικτες συμβατικές μονάδες. «Για τον λόγο αυτό, ο ΕΣΑΗ θεωρεί ότι πρέπει να τεθεί ως εθνικός στόχος η μείωση των τιμών του φυσικού αερίου στη χώρα μας, οι οποίες είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση» τονίζεται στο υπόμνημα

52 τιμών προμήθειας για τους καταναλωτές που συνδέονται στην Υψηλή Τάση προ τεσσάρων ετών καθώς και τα αντίστοιχα αποτελέσματα της πρόσφατης “απελευθέρωσης” των τιμών για τους πελάτες της Μέσης Τάσης, καθίστανται επιτακτικές οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις που θα οδηγήσουν σε αποτελεσματική προσομοίωση ανταγωνιστικών συνθηκών. Προαπαιτούμενο είναι οπωσδήποτε η άμεση ολοκλήρωση ενός ενδελεχούς

κοστολογικού ελέγχου για το σύνολο των δραστηριοτήτων της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (πραγματικό/ρυθμιστικά ορθό κόστος παραγωγής, ΥΚΩ, λοιπές ρυθμιζόμενες χρεώσεις κ.λπ.) με αναπόφευκτη αφετηρία τον έλεγχο του ιστορικού παρόχου».– Η βιομηχανία ΤΙΤΑΝ ζητά, εξάλλου, να καταστεί δυνατή η σύναψη μακροχρόνιων διμερών συμβάσεων με προμηθευτές από το εξωτερικό και να μειωθεί το

υποχρεωτικό κόστος που επιφέρει η εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.Όλοι οι συμμετέχοντες συμφωνούν, τέλος, με τις προτάσεις της ΡΑΕ για μείωση της φορολογίας στην ενέργεια (που είναι, όμως, μάλλον δύσκολο να υιοθετηθούν από την κυβέρνηση) αλλά και για διαχωρισμό των χρεώσεων υπέρ τρίτων από τον λογαριασμό της ΔΕΗ.

Όλοι οι συμμετέχοντες στη διαβούλευση συμφωνούν στην ανάγκη απελευθέρωσης των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας (η ΔΕΗ, ειδικά, προειδοποιεί για κίνδυνο κατάρρευσης της αγοράς, αν δεν αρθούν οι στρεβλώσεις με τα τιμολόγια). Συμφωνούν, επίσης, με το γαλλικό μοντέλο απελευθέρωσης που πρότεινε η ΡΑΕ, με κύριο χαρακτηριστικό τη δημοπράτηση λιγνιτικής παραγωγής της ΔΕΗ, προκειμένου να απευθύνουν πρόσβαση σε φθηνότερη ενέργεια οι ανταγωνιστές της. Η βασική διαφωνία έγκειται, ωστόσο, στον Μηχανισμό Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους τον οποίο θεωρούν απαραίτητο οι ιδιώτες, ενώ η ΔΕΗ ζητά την άμεση κατάργησή του

Πλήρη απελευθέρωση των τιμολογίων σε όλες τις κατηγορίες καταναλωτών επιθυμεί η ΔΕΗ μέχρι τον Ιούνιο του 2013

H πρόταση της ΔEH μεταφράζεται για τους οικιακούς καταναλωτές σε αυξήσεις της τάξης του 25-30% και εντάσσεται και στο πλαίσιο αντίστοιχης δέσμευσης της χώρας έναντι του μνημονίου που έχει θεσμοθετηθεί ήδη με νομοθετική ρύθμιση. H ΔEH συνδέει την απελευθέρωση των τιμολογίων με τη δυνατότητα χρηματοδότησης νέων επενδύσεων όπου και όταν χρειάζεται. Οι επενδύσεις σε νέες μονάδες παραγωγής, σύμφωνα με τη ΔEH, μπορούν να καταστούν ελκυστικές και βιώσιμες μόνο με την επίτευξη της πλήρους και ουσιαστικής απελευθέρωσης της λιανεμπορικής αγοράς. Προς τούτο, σημειώνει, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι τα τιμολόγια αντικατοπτρίζουν το πλήρες κόστος παραγωγής και προμήθειας.Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, θα απαιτηθεί η χρηματοδότηση του όποιου ελλείμματος προκύπτει μέσω άλλων πόρων, δηλαδή επιχορήγηση των δραστηριοτήτων εκείνων για τις οποίες το ρυθμιστικό πλαίσιο δεν επιτρέπει ακόμη ανάκτηση του κόστους τους. Είναι προφανές, κατά την επιχείρηση, ότι η χρηματοδότηση αυτών των δραστηριοτήτων δεν μπορεί να συνεχιστεί να παρέχεται από τη ΔEH ούτε άμεσα ούτε έμμεσα.

H πραγματικότητα, σύμφωνα με την ίδια, είναι ότι η σημερινή προβληματική λειτουργία της ελληνικής αγοράς ηλεκτρισμού έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική επιδείνωση της οικονομικής κατάστασής της, αλλά και άλλων φορέων της αγοράς, σε σημείο μάλιστα που να απειλείται η βιωσιμότητα της επιχείρησης και, ως εκ τούτου, του συνόλου του ελληνικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας.H ΔEH τάσσεται επίσης υπέρ της πρότασης της PAE για παραχώρηση ισχύος σε τρίτους προμηθευτές μέσω δημοπρασιών «εικονικών σταθμών παραγωγής», υπό προϋποθέσεις. Το μέτρο θα πρέπει να έχει μεταβατικό χαρακτήρα, η δε ισχύς θα πρέπει να καταλήγει στους τελικούς καταναλωτές. H ρυθμιζόμενη τιμή στις δημοπρασίες θα πρέπει, σύμφωνα με τη ΔEH, να αντικατοπτρίζει κατ’ ελάχιστο το πλήρες κόστος παραγωγής συμπεριλαμβανομένων και των προγραμματισμένων από την επιχείρηση αναβαθμίσεων. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει η όποια διαφορά τιμών μεταξύ αυτών της ελεύθερης αγοράς και των ρυθμιζόμενων να χρησιμοποιηθεί σε βάρος της ΔEH και προς όφελος των ανταγωνιστών της.

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

www.energyonline.gr

Κάθε μέρα όλα τα νέαγια την ενέργεια και

το περιβάλλον

➤

54

15Η αιOλικΗ ενεργεια ξεπερασε τO OPIO τΩν100.000 MW στΗν ε.ε.Η ευρωπαϊκή Ένωση πέρασε το ορόσημο των 100 GW εγκατεστημένης ισχύος σε αιολική ενέργεια, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή Ένωση αιολικής ενέργειας (EWEA), εθνικός εκπρόσωπος της οποίας είναι η ελεταεν.

Αιολική ενέργεια

Τα 100 GW αιολικής ισχύος μπορούν να παράγουν σε έναν χρόνο ηλεκτρική ενέργεια που καλύπτει την κατανάλωση 57 εκατομμυρίων νοικοκυριών, ποσό που ισοδυναμεί με την παραγωγή ενέργειας από 39 πυρηνικούς σταθμούς.Ο ευρωπαϊκός κλάδος αιολικής ενέργειας χρειάστηκε περίπου είκοσι χρόνια για να αγγίξει τα πρώτα 10 GW και δεκατρία χρόνια για την προσθήκη επιπλέον 90 GW.Ο διευθύνων σύμβουλος της EWEA Christian Kjaer δήλωσε: «Η παραγωγή 100 GW ηλεκτρικής ισχύος από τον άνεμο ισοδυναμεί με την καύση 72 εκατ. τόνων άνθρακα ετησίως, τα οποία για να μεταφερθούν χρειάζονται 72.000 βαγόνια συνολικού μήκους 11.500 χλμ., δηλαδή όσο απέχουν οι Βρυξέλλες από το Μπουένος Άιρες». Συμπλήρωσε δε ότι: «Παρ’ όλο που αξιοποιείται ελάχιστο ποσοστό από το τεράστιο αιολικό δυναμικό της Ευρώπης, η αιολική ενέργεια συμβάλει σημαντικά στην ενεργειακή ασφάλεια, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη δημιουργία νέων “πράσινων” θέσεων εργασίας και στην ενίσχυση της εξαγωγής τεχνολογίας». Οι πιο πρόσφατες εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας που συνέβαλαν στη συμπλήρωση των 100 GW είναι:

• Anholt, υπεράκτιο αιολικό πάρκο ισχύος 400 MW, της εταιρείας DONG στα ανοιχτά των ακτών της Δανίας• Linowo, 48 MW, της εταιρείας EDF Energies Nouvelles Polska στην Πολωνία• Ausumgaard, 12 MW, ιδιώτη γαιοκτήμονα στη Δανία• Ακούμια, 7,2 MW, της εταιρείας ΔΕΗ Ανανεώσιμες στην Κρήτη

Χρήσιμα στοιχεία Τα 100 GW αιολικής ισχύος μπορούν να παράγουν σε έναν χρόνο την ίδια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας με:• 62 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα ή• 39 εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας ή• 52 σταθμούς φυσικού αερίουΓια να παραχθεί η ίδια ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από 100 GW ανεμογεννητριών απαιτούνται:• Η εξόρυξη, η μεταφορά και η καύση 72 εκατ. τόνων άνθρακα, με κόστος 4,98 δισ. ευρώ, που εκπέμπουν 219,5 Mt CO2 ή • η εξαγωγή, η μεταφορά και η καύση 42,4 εκατ. κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, με κόστος 7,54 δισ. ευρώ, που εκπέμπουν 97,8 Mt CO2.

εε: στόχος 25% για Φ/ΒΤα φωτοβολταϊκά θα αντιστοιχούν στο

55

56

15% της παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρώπη μέχρι το 2030 ή σε ποσοστό 25% σε περίπτωση «ριζικής αλλαγής» προέβλεψε η έκθεση του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομηχανιών Φωτοβολταϊκών.Ωστόσο, τα διάφορα συστήματα επιδοτήσεων στις χώρες της Ε.Ε. αποτελούν το βασικό εμπόδιο προς μία ανταγωνιστική αγορά φωτοβολταϊκών. Σήμερα οι βιομηχανίες φωτοβολταϊκών είναι υπερβολικά εξαρτημένες από τις ετήσιες επιδοτήσεις ύψους 60 δισ. ευρώ.Ο Tom Howes, Αναπληρωτής Επικεφαλής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας της Κομισιόν, είπε ότι η βιομηχανία ζητά προσέγγιση στον εν λόγω τομέα βασισμένη στη λογική «εκεί όπου λάμπει ο ήλιος και φυσά ο άνεμος», προτείνοντας την τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στον ευρωπαϊκό νότο και αιολικών πάρκων στον βορρά.Ωστόσο, η Frauke Thies, Διευθύντρια Πολιτικής του Συνδέσμου, είπε ότι αυτό δεν αποτελεί την πιο αποδοτική προσέγγιση. «Εάν κάνουμε μία συνολική, πιο κατανεμημένη προσέγγιση, η πρόσθετη ικανότητα φωτοβολταϊκών που θα χρειαστούμε είναι 10%, ωστόσο έτσι θα μειωθεί η συμφόρηση στο δίκτυο κατά 75%» τόνισε, προσθέτοντας ότι «μερικές φορές ό,τι φαίνεται η πιο προφανής λύση δεν είναι και η πιο αποδοτική». Η ηλιακή ενέργεια έχει επίσης γρήγορο ρυθμό διάχυσης και,

επομένως, είναι δύσκολο να αποθηκευτεί. Μία πιο ομοιόμορφη κατανομή των ηλιακών πάνελ θα παρέχει στις πόλεις και στις κωμοπόλεις μία άμεσα χρησιμοποιήσιμη πηγή ενέργειας, σύμφωνα με τους αναλυτές.Οι βελτιώσεις στην απόδοση σημαίνουν ότι το κόστος των φωτοβολταϊκών μειώνεται σταθερά στα 2,31 ευρώ

ανά Watt. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει ότι το κόστος θα μειωθεί περαιτέρω στο 1,30 ευρώ ανά Watt το 2022.

Πάνω από 2.500 MW η εγκατεστημένη ισχύς των ανανεώσιμων στην ηλεκτροπαραγωγήΕνισχυμένη κατά 24,3% εμφανίστηκε η ηλεκτροπαραγωγή από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Ελλάδα το 2011, εξαιρουμένων των μεγάλων υδροηλεκτρικών έργων, φτάνοντας συνολικά στα 2.535 GWh.Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από μελέτη της Hellastat, ο Ν.3851/2010 έχει επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης, με αποτέλεσμα η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των σταθμών ΑΠΕ στη χώρα μας να εμφανίζεται σημαντικά ενισχυμένη κατά την περυσινή χρονιά, υπερβαίνοντας τα 2.500 MW (+44% από το 2010). Έτσι, συνολικά, κατά τη διάρκεια του έτους προστέθηκαν επιπλέον 770 MW.Σημειώνεται ότι οι ΑΠΕ αποτελούν ακόμα μικρό μέρος της καθαρής εγχώριας παραγωγής ενέργειας, φτάνοντας περίπου το 5% το 2011.

Τα φωτοβολταϊκά συστήματα εμφάνισαν τη μεγαλύτερη άνοδο πολλαπλασιάζοντας την ισχύ τους στα 626 MW, από 198 MW το 2010. Καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης αποτέλεσαν οι νέες εγγυημένες τιμές αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που τέθηκαν σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου 2012. Σημαντικό μέρος της ανόδου προέκυψε από το πρόγραμμα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στοιχείων σε κτήρια: Το 2011 υλοποιήθηκαν 11.700 αιτήματα, από τα οποία προήλθαν 102 MW, ενώ η ισχύς των φωτοβολταϊκών σε αγροτικές εκτάσεις ανήλθε σε 8 MW. Άνοδος σημειώθηκε και στον τομέα των αιολικών πάρκων, ο οποίος διατηρεί κυρίαρχη θέση στον κλάδο, με τη συνολική ισχύ να ανέρχεται σε 1.636 MW (δύο τρίτα του συνόλου), από 1.300 MW το 2010 (+26%).

Διάγραμμα εγκατεστημένης ισχύος αιολικής ενέργειας στην ε.ε.

57

16ΥΨΗΛΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΤην πρώτη θέση στη λίστα της Hellastat με τις 200 μεγαλύτερες εταιρείες στην Ελλάδα βάσει του κύκλου εργασιών τους για τη διαχειριστική χρήση 2011 καταλαμβάνουν τα Ελληνικά Πετρέλαια, διατηρώντας τη θέση τους σε σχέση με το 2010 και το 2009, καταγράφοντας παράλληλα αύξηση στον κύκλο εργασιών τους. Ακολουθεί η Motor Oil, η οποία βελτίωσε τη θέση της (4η το 2010), παρουσιάζοντας εντυπωσιακή αύξηση τόσο στον κύκλο εργασιών όσο και στα κέρδη προ φόρων. Στις θέσεις 3, 4 και 5 βρίσκονται η ΔΕΗ, ο ΛΑΓΗΕ και η Εθνική Τράπεζα, σημειώνοντας ωστόσο σημαντικές απώλειες στα κέρδη προ φόρων.

Έρευνα Hellastat

Τις 200 μεγαλύτερες εταιρείες από πλευράς κύκλου εργασιών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα παρουσιάζει σε μελέτη της η Hellastat. Από αυτές 91 παρουσιάζουν ζημίες (45,5%), ενώ για το περίπου 40% μειώθηκε ο κύκλος εργασιών. Στις πρώτες θέσεις βρίσκονται τα διυλιστήρια, ενώ υψηλές επιδόσεις σημείωσαν αρκετοί ενεργειακοί όμιλοι. Αντιθέτως, αρνητική είναι η επίδοση των τραπεζών. Για την κατάρτιση των πινάκων χρησιμοποιήθηκαν τα οικονομικά δεδομένα των εταιρειών έως τις 15/09/2012, τα οποία αφορούν στη διαχειριστική χρήση 2011.

Πρώτα τα ΕΛΠΕΤην πρώτη θέση της λίστας καταλαμβάνουν τα Ελληνικά Πετρέλαια, διατηρώντας τη θέση τους σε σχέση με το 2010 και το 2009 και καταγράφοντας παράλληλα αύξηση στον κύκλο εργασιών τους. Ακολουθεί η Motor Oil, η οποία βελτίωσε τη θέση της (4η το 2010), παρουσιάζοντας εντυπωσιακή αύξηση τόσο στον κύκλο εργασιών όσο και στα κέρδη προ φόρων.Στις θέσεις 3, 4 και 5 βρίσκονται η ΔΕΗ, ο ΛΑΓΗΕ και η Εθνική Τράπεζα, σημειώνοντας ωστόσο σημαντικές απώλειες στα κέρδη προ φόρων.

Στην πρώτη πεντάδα δεν βρίσκεται πλέον ο OΠΑΠ, που υποχωρεί από την 3η στη 16η θέση, καταφέρνει ωστόσο και διατηρεί την πρωτιά στις εταιρείες με τα περισσότερα κέρδη, αν και αυτά παρουσίασαν μείωση της τάξης του 21% σε σχέση με το 2010.Ενδεικτικό του κλίματος είναι ότι από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες οι τρεις παρουσιάζουν ζημίες, με την Εθνική να σημειώνει τις μεγαλύτερες απώλειες.Δύο πετρελαϊκές εταιρείες, η EKO και η Coral, βρίσκονται στις επόμενες θέσεις του πίνακα με c2,163 δισ. και €1,975 δισ. κύκλο εργασιών, ενώ τη δεκάδα με τους υψηλότερους τζίρους κλείνουν οι OΤΕ, Carrefour Μαρινόπουλος και Δ.ΕΠ.Α., με την τελευταία να καταγράφει μεγάλη άνοδο σε σχέση με το 2010 τόσο στον κύκλο εργασιών όσο και στα κέρδη, βελτιώνοντας τη θέση της στην τελική κατάταξη.

O κλάδος της ενέργειαςΣτην πρώτη δεκάδα πάνω από τις μισές εταιρείες προέρχονται από τον κλάδο της ενέργειας.O κλάδος της ενέργειας πρωταγωνιστεί και στον πίνακα με τις εταιρείες που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη άνοδο σε θέσεις. Συγκεκριμένα, η Protergia A.E. ανεβαίνει κατά 2.791 θέσεις, η

58

59

Ήρων ΙΙ Βοιωτίας Α.Ε. κατά 614 θέσεις και η Βιοσάρ Ενεργειακή A.E. κατά 288 θέσεις. Στον αντίποδα, τη μεγαλύτερη πτώση σημειώνουν η Μωρέας Α.Ε. και η OΔΙΕ Α.Ε. (κατά 69 και 67 θέσεις). Η λίστα με τις εταιρείες με τη μεγαλύτερη πτώση σε θέσεις συμπληρώνεται από εταιρείες προερχόμενες κυρίως από κλάδους που έχουν πληγεί περισσότερο από τη μείωση των εισοδημάτων των καταναλωτών και την υπερφορολόγηση, όπως οι κατασκευές (ΤΙΤΑΝ, Ηρακλής Α.Γ.Ε.Τ., ΑΚΤΩΡ κ.ά.), τα αλκοολούχα ποτά (Diageo, Καρούλιας Β.Σ.) και η εμπορία αυτοκινήτων (Σφακιανάκης, Toyota Ελλάς).Λόγω της θεαματικής ανόδου στον κύκλο εργασιών αλλά και της βελτίωσης της κατάταξής τους στα κέρδη προ φόρων, η Protegia A.E. και η Ήρων ΙΙ Βοιωτίας Α.Ε. βρίσκονται και στις πρώτες θέσεις του πίνακα με τις νεοεισερχόμενες στη λίστα των Τop 200. Ακολουθεί η Forthnet Συμμετοχών Α.Ε., η οποία από τη θέση 510 το 2010 «σκαρφάλωσε» στη θέση 189 το 2011.

Κινητή τηλεφωνίαΣτον χώρο της κινητής τηλεφωνίας, Cosmote και Vodafone βρίσκονται ψηλά στη λίστα με τα περισσότερα κέρδη καταλαμβάνοντας την 3η και την 9η θέση για το 2011, με την Cosmote να σημειώνει οριακή μείωση των κερδών της σε σχέση με το 2010 και τη Vodafone μεγάλη αύξηση. Στη γενική κατάταξη διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα (καταλαμβάνοντας τη 12η και

την 20ή θέση), καταγράφοντας μικρή μείωση στον κύκλο εργασιών τους.Η Wind A.E. βρίσκεται χαμηλότερα στη γενική κατάταξη (35η θέση από 28η το2010), καταφέρνει όμως να μειώσει σημαντικά τις ζημίες της.Oι εταιρείες με τα περισσότερα κέρδη είναι η OΠΑΠ Α.Ε. (αγγίζοντας τα €702 εκατ.), η Τράπεζα Κύπρου και η Cosmote, ενώ τη μεγαλύτερη άνοδο στον συγκεκριμένο δείκτη παρουσιάζουν ο ΑΔΜΗΕ και τα Ελληνικά Καλώδια.Oι «μεγάλοι χαμένοι» είναι οι τράπεζες, αφού σημειώνουν ζημίες, και μάλιστα με σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2010.Συμπερασματικά, η κρίση συνεχίζει να επηρεάζει τα οικονομικά μεγέθη των 200 μεγαλύτερων εταιρειών στην Ελλάδα. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι στη λίστα 91 επιχειρήσεις από τις 200 παρουσιάζουν ζημίες (45,5%), ενώ για το περίπου 40% ο κύκλος εργασιών τους εμφανίζει μείωση.

Την πρώτη θέση της λίστας καταλαμβάνουν τα Ελληνικά Πετρέλαια, διατηρώντας τη θέση τους σε σχέση με το 2010 και το 2009 και καταγράφοντας παράλληλα αύξηση στον κύκλο εργασιών τους. Ακολουθεί η Motor Oil, η οποία βελτίωσε τη θέση της (4η το 2010), παρουσιάζοντας εντυπωσιακή αύξηση τόσο στον κύκλο εργασιών όσο και στα κέρδη προ φόρων.Στις θέσεις 3, 4 και 5 βρίσκονται η ΔΕΗ, ο ΛΑΓΗΕ και η Εθνική Τράπεζα, σημειώνοντας ωστόσο σημαντικές απώλειες στα κέρδη προ φόρων. Στην πρώτη πεντάδα δεν βρίσκεται πλέον ο OΠΑΠ, που υποχωρεί από την 3η στη 16η θέση, καταφέρνει ωστόσο και διατηρεί την πρωτιά στις εταιρείες με τα περισσότερα κέρδη, αν και αυτά παρουσίασαν μείωση της τάξης του 21% σε σχέση με το 2010

Στον πίνακα εμφανίζονται οι 200 μεγαλύτερες εταιρείες βάσει του κύκλου εργασιών τους για το έτος 2011 ανεξάρτητα από το αν είναι εισηγμένες ή όχι στο Χ.Α.Α. Συνολικά περιλαμβάνονται 42 συνολικά εισηγμένες εταιρείες που αποτελούν ένα σημαντικό αριθμό βάσει του συνόλου των εισηγμένων εταιρειών. Τα στοιχεία καθώς και η επεξεργασία τους προέρχονται από την Hellastat Α.Ε.

60

17SMA: ΜΕΤΑΤΡOΠΕΑΣΓΙΑ OΙΚΙΑΚΕΣ Φ/ΒΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣH εταιρεία SMA Solar Technology AG (SMA) επεκτείνει το χαρτοφυλάκιο των προϊόντων της στη χαμηλή κατηγορία ισχύος και στον τομέα των οικιακών εγκαταστάσεων με τον «μικρό», τριφασικό μετατροπέα Sunny Tripower (STP), κατάλληλο για φωτοβολταϊκά συστήματα στέγης.

Φωτοβολταϊκά συστήματα

Η πρώτη παρουσίαση του μετατροπέα έγινε στο πλαίσιο της έκθεσης Intersolar Europe 2012, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο στο Μόναχο. Η SMA, παγκόσμια ηγέτιδα της αγοράς, είναι ο μοναδικός κατασκευαστής που προσφέρει μετατροπείς για φωτοβολταϊκά συστήματα όλων των κατηγοριών ισχύος από Watt μέχρι MW. «Με τον νέο τριφασικό μετατροπέα Sunny Tripower της SMA σε κατηγορίες ισχύος από 5 kW έως 9 kW επιτυγχάνεται σημαντική μείωση του κόστους εγκατάστασης φωτοβολταϊκών στέγης και εξασφαλίζονται ιδιαίτερα υψηλές αποδόσεις. Παράλληλα, χάρη στην ενσωματωμένη διεπαφή τηλεμετρίας Webconnect που συμπεριλαμβάνεται στον βασικό εξοπλισμό του μετατροπέα, εξασφαλίζεται εύκολος και οικονομικός έλεγχος της λειτουργίας της οικιακής φωτοβολταϊκής εγκατάστασης» εξηγεί ο κ. Χάρης Χρηστίδης, Γενικός Διευθυντής της SMA Hellas.

Προϊόντα Sunny TripowerOι συσκευές του Sunny Tripower ισχύος από 5 έως 9 kW έρχονται να συμπληρώσουν την ήδη υπάρχουσα οικογένεια των προϊόντων Sunny Tripower με συσκευές χαμηλότερης ισχύος. O νέος Sunny Tripower

χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευελιξία χάρη στο σύστημα Optiflex και στον ασύμμετρο πολλαπλό ανιχνευτή σημείου μέγιστης ισχύος (2xMPPΤ), που επιτρέπουν ακριβή σχεδιασμό εγκατάστασης σε επίπεδο φωτοβολταϊκού πλαισίου. Επιπλέον, ο Sunny Tripower διαθέτει σύστημα OptiCool για την ενεργή διαχείριση της θερμοκρασίας, καθώς και σύστημα OptiTrac Global Peak για τη διαχείριση της σκίασης. O νέος Sunny Tripower πληροί όλες τις απαιτήσεις υποστήριξης δικτύου και ενδείκνυται για ιδιαίτερα εύκολη επιτοίχια εγκατάσταση, ενώ δεν χρειάζονται ειδικά εργαλεία για τη σύνδεση των καλωδιώσεών του.

Ασύρματη επικοινωνία Bluetooth Πέρα από την ενσωματωμένη ασύρματη επικοινωνία Bluetooth που διαθέτει, ο Sunny Tripower έχει δυνατότητα απευθείας σύνδεσης με το Sunny Portal, τη μεγαλύτερη διαδικτυακή πλατφόρμα για την παρακολούθηση, τη διαχείριση και την παρουσίαση φωτοβολταϊκών συστημάτων παγκοσμίως, με περισσότερα από 55.000 καταγεγραμμένα φωτοβολταϊκά συστήματα σε περισσότερες από 100 χώρες. Η σύνδεση εξασφαλίζεται δωρεάν μέσω της διεπαφής Webconnect, που καθιστά δυνατή μέσω απλής

61πρόσβασης στο διαδίκτυο την online επιτήρηση και συνοπτική απεικόνιση των σημαντικότερων δεδομένων φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων μικρής κλίμακας με έως και τέσσερις μετατροπείς. Το Webconnect χρησιμοποιείται πρώτη φορά, χωρίς

να απαιτείται κανένας ενδιάμεσος καταγραφέας δεδομένων (π.χ.WebBox), στο νέο «μικρό» Sunny Tripower και περιλαμβάνεται στον βασικό εξοπλισμό του μετατροπέα. Το Webconnect τίθεται σε λειτουργία ιδιαίτερα εύκολα με σύστημα Plug&Play. Πρόκειται για έναν

οικονομικά αποδοτικά τρόπο επιτήρησης μιας εγκατάστασης φωτοβολταϊκών με ελάχιστο κόστος επένδυσης.

Ποια είναι η SMA Ο όμιλος SMA κατέχει ηγετική θέση στην αγορά φωτοβολταϊκών μετατροπέων παγκοσμίως. Το 2011 σημείωσε κύκλο εργασιών 1,7 δισ. Ευρώ. Ως όμιλος ενεργειακής διαχείρισης, παρέχει καινοτόμες τεχνολογίες για μελλοντικές εφαρμογές ενεργειακού εφοδιασμού. Η εταιρεία εδρεύει στο Niestetal της Γερμανίας και δραστηριοποιείται σε 21 χώρες, σε 6 ηπείρους. Ο όμιλος επιχειρήσεων απασχολεί περισσότερους από 5.500 εργαζομένους, πλέον των εργαζομένων έκτακτης απασχόλησης, παγκοσμίως. Το ευρύ φάσμα προϊόντων της SMA περιλαμβάνει τον κατάλληλο μετατροπέα για κάθε τύπο φωτοβολταϊκού πλαισίου και για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις κάθε ισχύος καθώς και συστήματα τηλεμετρίας και ενεργειακής διαχείρισης. Το φάσμα προϊόντων περιλαμβάνει μετατροπείς τόσο για φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις διασυνδεδεμένες στο δημόσιο δίκτυο, όσο και για αυτόνομα δίκτυα. Κατά συνέπεια, η SMA είναι σε θέση να προσφέρει την τεχνικώς βέλτιστη λύση μετατροπέα για όλες τις κατηγορίες ισχύος και όλους τους τύπους εγκαταστάσεων. Από το 2008, η μητρική εταιρεία SMA Solar Technology AG συμπεριλαμβάνεται στη λίστα Prime Standard του Χρηματιστηρίου Αξιών της Φρανκφούρτης (S92) και η μετοχή της προστέθηκε στο TecDAX. Η SMA έχει διακριθεί επανειλημμένα για την εξαιρετική απόδοσή της ως εργοδότη, ενώ τα έτη 2011 και 2012 κατέκτησε την πρώτη θέση στον γερμανικό διαγωνισμό «Great Place to Work». Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα www.SMA.de και για την Ελλάδα www.SMA-Hellas.com.

Στον συνιδρυτή της SMA το Γερμανικό Βραβείο Περιβάλλοντος για το 2012Το φετινό Γερμανικό Βραβείο Περιβάλλοντος, που αποτελεί τη σημαντικότερη διάκριση για το περιβάλλον στην Ευρώπη, απονεμήθηκε στον Günther Cramer, Συνιδρυτή και Πρόεδρο του Supervisory Board της SMA Solar Technology, για τη συμβολή του στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των φωτοβολταϊκών και την προσωπική δέσμευσή του για περισσότερα από τριάντα χρόνια στη μετάβαση στον πλήρως αποκεντρωμένο ενεργειακό εφοδιασμό μέσω ΑΠΕ.«Oι φωτοβολταϊκοί μετατροπείς που σχεδιάστηκαν από τον κύριο Cramer και την ομάδα του απλοποίησαν την εγκατάσταση, βοήθησαν στη σημαντική μείωση του κόστους, εξασφάλισαν μέγιστη απόδοση και συνέβαλαν στην αξιόπιστη λειτουργία των φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων παραγωγής ρεύματος. Πάνω απ’ όλα, όμως, αποτελούν σήμερα το έξυπνο κέντρο μιας φωτοβολταϊκής εγκατάστασης, με το οποίο το συνεχές ηλιακό ρεύμα μπορεί να ενσωματωθεί με ιδανικό τρόπο στο δίκτυο. Ακολουθώντας διαρκώς το όραμά του για αποκεντρωμένο ενεργειακό εφοδιασμό και με έντονη οικολογική και κοινωνική δραστηριότητα, ο Günther Cramer επικεντρώθηκε στη διάδοση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε αναπτυσσόμενες χώρες, όπου περισσότεροι από 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε απομακρυσμένες περιοχές, μη συνδεδεμένες με το

δίκτυο, εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρικό ρεύμα» τόνισε εκπρόσωπος του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας στοιχειοσειρών, η οποία πρωτοεμφανίστηκε το 1996 με τους μετατροπείς Sunny Boy, η SMA είχε ουσιαστική τεχνολογική συμβολή στην εντυπωσιακή ανάπτυξη του φωτοβολταϊκού τομέα. Oι τεχνικοί απέκτησαν έτσι πρώτη φορά τη δυνατότητα να σχεδιάζουν οι ίδιοι τις εγκαταστάσεις τους, οδηγώντας σε εντυπωσιακή ανάπτυξη τον κλάδο των φωτοβολταϊκών. Επίσης, με τα καινοτόμα συστήματα υψηλής απόδοσης που διαρκώς παρουσιάζει, η SMA προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις τόσο για μικρές οικιακές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις όσο και για φωτοβολταϊκές μονάδες πολλών μεγαβάτ, αυξάνοντας τον βαθμό απόδοσης των μετατροπέων στο 99%.

62

18ΠOΙΑ ΤΑ OΙΚOΝOΜΙΚΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;Η μάχη για την αποτροπή της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη έχει ξεκινήσει εδώ και δεκαετίες. Όμως, μόλις τα τελευταία χρόνια έχει γίνει κατανοητό το κόστος των δράσεων κατά της κλιματικής αλλαγής. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά συμπεράσματα είναι ότι υπάρχει πλειάδα δράσεων με μηδενικό ή αρνητικό κόστος σε σύγκριση με το κόστος της κλιματικής αλλαγής. Η Ελλάδα πρέπει να ξεκινήσει ακριβώς από αυτές τις δράσεις.

Περιβάλλον και κλιματική αλλαγήΆρθρο του ΣΠΥΡOΥ ΡΑΨOΜΑΝΙΚΗ*

* O ΣΠΥΡOΣ ΡΑΨOΜΑΝΙΚΗΣ είναι Καθηγητής, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης και Αντιρρυπαντικής Τεχνολογίας Ατμοσφαιρικών Ρύπων, στο τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στην Ξάνθη.

63

Από πού θα πρέπει να ξεκινήσει η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου; Οι πρώτοι που άρχισαν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την κλιματική μεταβολή που οφείλεται σε ανθρωπογενείς αιτίες ήταν οι επιστήμονες. Στοιχεία από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 έδειχναν ότι οι συγκεντρώσεις CO2 στην ατμόσφαιρα αυξάνονταν σημαντικά, γεγονός που οδήγησε αρχικά τους κλιματολόγους και στη συνέχεια κι άλλους επιστήμονες να πιέσουν για δράση. Δυστυχώς, πήρε πολλά χρόνια στη διεθνή κοινότητα να ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό. Το φαινόμενο των Παγκόσμιων Κλιματικών Αλλαγών στον πλανήτη μας συνεχίζει να αναλύεται και παρακολουθείται από συναδέλφους των θετικών επιστημών, οι δε επιπτώσεις του στον άνθρωπο και στις δραστηριότητές του από συναδέλφους των κοινωνικών και οικονομικών επιστημών. Σύνηθες είναι στην ανάλυση μεγεθών κόστους για οποιαδήποτε κατηγορία οικονομικής δραστηριότητας (economic sector) οι αναλυτές να προέρχονται από τον χώρο των οικονομικών επιστημών. Πολλοί από εμάς που έχουμε αφιερώσει μεγάλο μέρος της επιστημονικής ζωής μας στις φυσικές επιστήμες που έχουν σχέση

με την Παγκόσμια Κλιματική Αλλαγή παρακολουθούμε και προσπαθούμε να κατανοήσουμε τα μεγέθη του κόστους αυτής της φυσικής αλλαγής για τη χώρα μας.

Ιστορική αναδρομήΕίναι χρήσιμο να παρατεθεί μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις κλιματικές αλλαγές που έχουν επέλθει από την Ανθρωπόκαινο γεωλογική εποχή του πλανήτη:1957 – Το «Scripps Institute of Oceanography of the University of California at San Diego» αναθέτει στον Τσαρλς Ντέιβιντ Κίλινγκ να μετρά τη συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από το παρατηρητήριο «Μόνα Λόα» στη Χαβάη με ιδιοκατασκευασμένο όργανο απορρόφησης υπέρυθρου. Σε περίοδο έξι ετών φαίνεται καθαρά η αύξηση της συγκέντρωσης του ποσοστού του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.1980 – Ο Σουηδός Μπερτ Μπολίν της Βασιλικής Σουηδικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας δημιουργεί τα πρώτα μοντέλα παγκόσμιας κυκλοφορίας και υπολογίζει ότι η θερμοκρασία της Γης αυξάνεται εδώ και έναν αιώνα. Έτσι θέτει τις βάσεις αναγνώρισης της Παγκόσμιας Κλιματικής Αλλαγής

συνδεόμενης με την αύξηση της θερμοκρασίας στην κατώτερη ατμόσφαιρα λόγω αύξησης των συγκεντρώσεων των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου.1988 – Ο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας συστήνουν τη Διακυβερνητική Επιτροπή για τη μελέτη των Κλιματικών Αλλαγών (IPCC). 1992 – Στη σύνοδο του Ρίο 167 κράτη υπογράφουν τη μη δεσμευτική συνθήκη-πλαίσιο για τις κλιματικές αλλαγές.1997 – Στο Κυότο της Ιαπωνίας 38 βιομηχανικές χώρες δεσμεύονται να μειώσουν ως το 2010 τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 5,2% (μέσος όρος) σε σχέση με το 1990. 2001 – Στη Βόννη της Γερμανίας γίνεται το πρώτο βήμα για την επικύρωση του Πρωτοκόλλου του Κυότο, χωρίς τη συμμετοχή των ΗΠΑ, αλλά με τη συμμετοχή της Ιαπωνίας, της Ρωσίας, των χωρών της Ε.Ε. και συνολικά 178 χωρών.2010 – Λόγω αμφιβολιών και διαρροών δεδομένων από το Κέντρο Κλιματολογίας «Τίνταλ» του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας στη Βρετανία, η υπηρεσία NSF των ΗΠΑ αναθέτει στο «Berkeley Group» να γνωμοδοτήσει με δεδομένα για την αναμφίβολη επιβεβαίωση των

64 «Παγκόσμιων Κλιματικών Αλλαγών» (www.BerkeleyEarth.org. Η τελική έκθεση είναι επίσης διαθέσιμη από την Elisabeth Mueller στη διεύθυνση: info@BerkeleyEarth.org).

Τα… αέρια του ΚυότοΤα αέρια που πραγματεύεται το Πρωτόκολλο του Κυότο είναι τα συγκεκριμένα έξι: διοξείδιο του άνθρακα CO2 (που αποτελεί το σημαντικότερο αέριο), μεθάνιο CH4, υποξείδιο του αζώτου N2O, υδροφθοράνθρακες HFC, πλήρως φθοριωμένοι υδρογονάνθρακες ή υπερφθοράνθρακες PFC και εξαφθοριούχο θείο SF6. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να εφαρμόσει πιλοτικά την εμπορία εκπομπών εντός της Κοινότητας πριν από την επίσημη έναρξη του διεθνούς συστήματος και να ενσωματώσει το Πρωτόκολλο του Κυότο στην κοινοτική νομοθεσία μέσα από τις Οδηγίες 2003/87/ΕΚ και 2004/101/ΕΚ. Σύμφωνα με αυτές, η πρώτη περίοδος του ευρωπαϊκού συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών είναι η τριετία 2005-2007, ενώ οι επόμενες περίοδοι εμπορίας ταυτίζονται με τις πενταετείς περιόδους που προβλέπονται από το Πρωτόκολλο του Κυότο (2008-2012, 2013-2017 κ.ο.κ.).

Εθνικά σχέδια κατανομήςΤα κράτη-μέλη οφείλουν μέσα σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα να εκπονήσουν εθνικά σχέδια κατανομής, στα οποία υπάρχει πρόβλεψη, μεταξύ άλλων, για:• το συνολικό ύψος των δικαιωμάτων σε tCO2e• τον υπολογισμό εκπομπών σε επίπεδο δραστηριότητας• τον υπολογισμό εκπομπών σε επίπεδο εγκατάστασης• τη μεθοδολογία υπολογισμού (μαθηματικοί τύποι, διάφορες ειδικές διατάξεις κ.λπ.) και

• τη λίστα των υπόχρεων εγκαταστάσεων.

Τα οικονομικά της κλιματικής αλλαγήςΟι επιπτώσεις της Παγκόσμιας Κλιματικής Αλλαγής έπρεπε να αξιολογηθούν οικονομικά, εφόσον η επιστημονική κοινότητα είχε καταλήξει σε κοινά συμπεράσματα που αφορούσαν στην ποσοτικοποίηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασιακής απόκρισης σε παγκόσμια κλίμακα, σε σχέση με την αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, μετρούμενη σε ισοδύναμους τόνους εκπομπής του CO2 (CO2e). Η «περίπου κοινή» αποδοχή προέρχεται από τις προβλέψεις των τριών πιο αποδεκτών υπολογιστικών μοντέλων παγκόσμιας κυκλοφορίας στον επιστημονικό κόσμο (ΝΟΑΑ-GFDL-CM3, Max-Planck for Meteorology-ECHAM5, Haddley Center-HadCM4) για αύξηση της παγκόσμιας μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στην κατώτερη ατμόσφαιρα κατά δύο τρεις βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, αν συνεχίσουμε να εκπέμπουμε αέρια του θερμοκηπίου με τον σημερινό ρυθμό (δηλαδή, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα, business as usual – BAU). Ένα κοινώς αποδεκτό και εφικτό σενάριο υποθέτει ότι θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε παγκοσμίως για μια σταδιακή μείωση των εκπομπών CO2e, ώστε η μέση συγκέντρωση του CO2 στην ατμόσφαιρα του πλανήτη να μην ξεπεράσει τα 550 ppmv (550 όγκους σε 1 εκατομμύριο όγκους αέρα, όπως και να μετριέται ο όγκος: π.χ. λίτρα, κυβικά μέτρα, αλλά σε σταθερές ή γνωστές τιμές θερμοκρασίας και πίεσης).

Το κόστος από τη μείωση των εκπομπώνΗ σημερινή παγκόσμια μέση συγκέντρωση ας δεχτούμε ότι είναι 380 ppmv με μικρές διαφορές του νότιου από το βόρειο ημισφαίριο. Οι

Oι επιπτώσεις της Παγκόσμιας Κλιματικής Αλλαγής έπρεπε να αξιολογηθούν οικονομικά, εφόσον η επιστημονική κοινότητα είχε καταλήξει σε κοινά συμπεράσματα που αφορούσαν στην ποσοτικοποίηση της μέσης ετήσιας θερμοκρασιακής απόκρισης σε παγκόσμια κλίμακα, σε σχέση με την αύξηση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, μετρούμενη σε ισοδύναμους τόνους εκπομπής του CO2

. Η «περίπου κοινή» αποδοχή προέρχεται από τις προβλέψεις των τριών πιο αποδεκτών υπολογιστικών μοντέλων παγκόσμιας κυκλοφορίας στον επιστημονικό κόσμο για αύξηση της παγκόσμιας μέσης ετήσιας θερμοκρασίας στην κατώτερη ατμόσφαιρα κατά δύο τρεις βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100, αν συνεχίσουμε να εκπέμπουμε αέρια του θερμοκηπίου με τον σημερινό ρυθμό

65

Διάγραμμα 2: Επιμερισμός εκπομπών ανά οικονομική ενέργεια (StR)

Διάγραμμα 1: Σταθεροποίηση παγκόσμιων συγκεντρώσεων CO2e

Διάγραμμα 3: Ποσοστιαίος επιμερισμός εκπομπών tCO2e από ελληνικές οικονομικές ενέργειες

Διάγραμμα 4: Κόστος ανά tCO2e της μείωσης εκπομπών 27 GtCO2e

Διάγραμμα 6: Κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τις αναγραφόμενες τεχνολογίες

Διάγραμμα 5: Μείωση του ΑΠΠ για κάθε 0C αύξησης της μέσης παγκόσμιας ετήσιας θερμοκρασίας

66

οικονομικές επιπτώσεις αυτών των μειώσεων των εκπομπών, όπως και της αδράνειας να ενεργήσουμε για μείωση των εκπομπών, είναι δύσκολο να υπολογιστούν, διότι το «σύστημα πλανήτης γη» δεν είναι δυνατόν να θεωρήσουμε ότι αποκρίνεται γραμμικά σε οποιαδήποτε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στην κατώτερη ατμόσφαιρα. Οι κλιματικές αλλαγές δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν με ακρίβεια, πόσω μάλλον οι οικονομικές επιπτώσεις τους (προσπάθειες πρόβλεψης οικονομικών επιπτώσεων στο Διάγραμμα 5). Περισσότερο πιθανό είναι να προβλεφθεί το κόστος μείωσης των εκπομπών των θερμοκηπιακών αερίων, να υπολογιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις από τις μειώσεις αυτές και να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να υπολογίσουμε με προβλέψεις των προαναφερθέντων μοντέλων παγκόσμιας κυκλοφορίας την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στην κατώτερη ατμόσφαιρα. Το Διάγραμμα 1 [της έκθεσης N. Stern; Stern, N. (2007), The Economics of Climate Change: The Stern Review, Cambridge, Cambridge University Press] εκτιμά το μέγεθος της μείωσης των εκπομπών για να σταθεροποιηθεί η συγκέντρωση του CO2e στην ατμόσφαιρα στα 550 ppmv, η οποία ούτως ή άλλως θα επιφέρει μόνο μια αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας της τάξης των δύο βαθμών Κελσίου μέχρι το 2100. Η πιό σοβαρή οικονομική ανάλυση που έχει εκπονηθεί τα τελευταία χρόνια για τα παραπάνω μεγέθη είναι η «The N. Stern Review» (Διάγραμμα

1). Συντάχθηκε υπό την επίβλεψη του οικονομολόγου N. Stern για το Υπουργείο Οικονομικών της Μ. Βρετανίας (αναφερόμενο στο εξής ως StR). Το Διάγραμμα 2 από αυτή την έκθεση επιμερίζει εκπομπές CO2e ανά οικονομική δραστηριότητα.Ο επιμερισμός των εκπομπών για την Ελλάδα ανά οικονομική δραστηριότητα διαφέρει από αυτόν των μέσων βιομηχανοποιημένων ευρωπαϊκών χωρών, αν και βιβλιογραφικές αναφορές στον διεθνή επιστημονικό Τύπο (όχι κυβερνητικές εκθέσεις ή εκθέσεις διεθνών οργανισμών) είναι λιγοστές. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη του T.J. Hammons [“Impact of electric power generation on green house gas emissions in Europe: Russia, Greece, Italy and views of the EU Power Plant Supply Industry – a critical analysis”, Electrical Power and Energy Systems, 28 (2006), pages 548–564] αναλύει για την Ελλάδα τα ακόλουθα ποσοστά (Διάγραμμα 3).Επεξήγηση χρειάζεται μόνο για την κατηγορία Energy, η οποία περιλαμβάνει το ποσοστό εκπομπών για τις βιομηχανίες που έχουν σχέση με την παραγωγή ενέργειας και tertiary, για τη βιομηχανία υπηρεσιών και τουρισμού στην Ελλάδα. Σοβαρή απουσία στο Διάγραμμα 3 είναι επίσης η συνεισφορά του αγροτικού τομέα και άλλων χρήσεων γης.Αν υποθέσουμε, λοιπόν, ότι θα πρέπει και η Ελλάδα να μειώσει το ποσό των εκπεμπόμενών της tCO2e κατά πλέον του 25% μέχρι το 2030, θα πρέπει να υπολογιστεί το κόστος ανά tCO2e και

ανά δυνατή οικονομική ενέργεια. Τα μεγέθη που φαίνονται στο Διάγραμμα 4 έχουν υπολογιστεί από τους Enkvist, P.-A., Naucler, T., and Rosander, J. [(2007), “A Cost Curve for Greenhouse Gas Reduction”, The McKinsey Quarterly, 1, 35–45], αναφέρονται επίσης στο StR και ισχύουν για την παγκόσμια οικονομία. Οι πρώτοι επτά GtCO2e (γιγατόνοι, δηλαδή δισεκατομμύρια τόνοι, ισοδυνάμου CO2) στον άξονα χ έχουν αρνητικό και έως μηδενικό κόστος, αν ακολουθηθούν οι ενέργειες για τη μείωσή τους που αναγράφονται στο διάγραμμα. Η μείωση των εκπομπών κατά είκοσι GtCO2e που απομένουν έχουν κόστος μέχρι 40 ευρώ τον tCO2e για τις ενέργειες που αναγράφονται στο διάγραμμα. Πολλές από αυτές τις ενέργειες δεν αφορούν στη χώρα μας ή δεν είναι δυνατόν να ακολουθηθούν από τη χώρα μας μόνο. Όμως, το ζητούμενο είναι ο υπολογισμός του κόστους των ενεργειών που μπορεί να ακολουθήσει η χώρα μας και του ποσού μείωσης των εκπομπών της μέχρι το 2030, σε ένα διάγραμμα παρόμοιο με το Διάγραμμα 4.Με αυτόν τον τρόπο η μείωση των εκπομπών αυτών θα έχει το μικρότερο κόστος στην οικονομία της χώρας, επειδή είναι σίγουρο ότι τα κόστη του Διαγράμματος 2 δεν ισχύουν και για την Ελλάδα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αύξηση της θερμοκρασίας κατά δύο τρεις βαθμούς μέχρι το 2100 θα επιφέρει μείωση στο ακαθάριστο παγκόσμιο προϊόν της τάξης του 2%, όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 5. Δεν είναι σίγουρο ότι αυτό θα ισχύσει

67

και για τη χώρα μας, όμως και αυτό το οικονομικό κόστος θα πρέπει να συνυπολογιστεί σε ένα διάγραμμα μεγεθών κόστους για την Ελλάδα που προσομοιάζει στο Διάγραμμα 4.Αν λάβει υπόψη κανείς την οικονομική ύφεση που έχει επικρατήσει στη χώρα μας τα τελευταία δύο έτη και την πρόβλεψη αυτής για τα επόμενα –άγνωστο πόσα– έτη όπως και το κόστος των τεχνολογιών μείωσης εκπομπών των θερμοκηπιακών αερίων από όλες τις οικονομικές ενέργειες του Διαγράμματος 3, θα πρέπει να μπορεί να υπολογίσει το ολικό κόστος ενεργειών για την εναρμόνιση της χώρας μας στο ευρωπαϊκό δίκαιο που αφορά στις κλιματικές αλλαγές.Επειδή η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται ότι είναι ο κύριος ένοχος για τις εκπομπές των θερμοκηπιακών αερίων, ίσως εκεί να χρειάζεται να γίνει η εστίαση της εφαρμοσμένης έρευνας στη χώρα μας για την ανεύρεση τεχνολογιών αποθήκευσης, καταστροφής και μείωσης εκπομπών CO2.Αν λάβουμε επίσης υπόψη το κόστος παραγωγής «καθαρής ενέργειας» (αν και με παλιότερα δεδομένα, βλ. Διάγραμμα 6 του StR), μήπως θα ήταν οικονομικότερο να στραφούμε στις παραπάνω αντιρρυπαντικές

τεχνολογίες σε αντίθεση με τις σήμερα προτεινόμενες των φωτοβολταϊκών και των ανεμογεννητριών;Ξεκάθαρα οι άνθρωποι είναι αυτοί που σε κάθε κλίμακα χώρου –τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια– προκαλούν τις παρατηρούμενες πλέον κλιματικές αλλαγές. Όλες οι σημαντικές αλλαγές προέρχονται κυρίως από ενέργειες που ελέγχονται αποκλειστικά από τον άνθρωπο: καύση ορυκτών υλών, καύση βιομάζας, αποψίλωση δασών, μέθοδοι αγροτικών καλλιεργειών και βιομηχανικές δραστηριότητες. Ένας γνώστης των προβλημάτων αυτών δεν θα ρωτούσε πλέον «συμβαίνει παγκόσμια αλλαγή;» (βλ. www.BerkeleyEarth.org), αλλά μάλλον θα έκανε δεκτό το γεγονός ότι «συμβαίνει παγκόσμια αλλαγή σε τέτοια κλίμακα ή με τέτοιο ρυθμό, ώστε η ζωή στη Γη και το ανθρώπινο είδος θα έχουν δυσκολίες στο μέλλον ή θα είναι αδύνατον να προσαρμοστούν». Έτσι, η επόμενη λογική ερώτηση πρέπει να είναι «τι πρέπει, τότε, να κάνουμε γι’ αυτό;».

Τι πρέπει να γίνει;Απαιτούνται οι ακόλουθες ενέργειες: Πρώτον, η ανάπτυξη τεχνολογιών (και γρήγορη και παγκόσμια εφαρμογή τους) που στοχεύουν στην

ελαχιστοποίηση των εκπομπών των θερμοκηπιακών αερίων. Δεύτερον, η διάθεση των πλέον ανεπτυγμένων χωρών να συνάψουν πολιτικές και οικονομικές συμφωνίες, ώστε οι νέες τεχνολογίες να μεταφερθούν στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη χωρίς καθυστέρηση. Τρίτον, οι ενέργειες αυτές να γίνονται με τη συνεργασία των λαών σε παγκόσμια κλίμακα. Τέταρτον, η οικονομική ανάλυση του κόστους μείωσης των εκπομπών αυτών ειδικά για τη χώρα μας ίσως μας βοηθήσει σε μια οικονομική ανάπτυξη, λόγω εφαρμογής νέων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς των οικονομικών ενεργειών μας. Στην τελευταία περίπτωση, οι οικονομικές αναλύσεις κατά το Διάγραμμα 4 για τη χώρα μας και η δημοσίευσή τους είναι –θεωρεί ο γράφων– το πρώτο και κύριο βήμα.

Πηγή: www.ForeignAffairs.gr

68

19ATHENS BIKE FESTIVALME THΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗΧOΡΗΓΙΑ OTE-COSMOTEΤο 3ο Athens Bike Festival (www.bikefestival.gr) διοργανώθηκε φέτος από 14 έως 16 Σεπτεμβρίου 2012 στην «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων (Πειραιώς 100, Γκάζι) για τρίτη συνεχή χρονιά. Όπως και πέρυσι, η διοργάνωση εντάσσεται στο χρονικό πλαίσιο των εκδηλώσεων της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας.

Εκδηλώσεις και Oικολογία

69

Η επιτυχία των τριών διοργανώσεων είναι σαφής ένδειξη ότι η Αθήνα είναι μία πόλη με αυξανόμενο ενδιαφέρον για το ποδήλατο και έναν πιο ενεργό τρόπο ζωής. Χιλιάδες επισκέπτες περιηγήθηκαν την έκθεση και παρακολούθησαν τις εκδηλώσεις. Πολλοί από αυτούς έφτασαν μέχρι την «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων με τα ποδήλατά τους, ενώ οι ενδιαφερόμενοι δοκίμασαν νέα μοντέλα στις οργανωμένες ποδηλατοβόλτες γύρω από την «Τεχνόπολις».

Εκπλήξεις για τους επισκέπτεςΦέτος η διοργάνωση επιφύλασσε πολλές εκπλήξεις για τους φίλους του ποδηλάτου:- Oι επισκέπτες μπορούσαν να δουν και να δοκιμάσουν τα μοντέλα του 2013 λίγες μόνο ημέρες μετά την επίσημη παρουσίασή τους στο Eurobike, τη μεγαλύτερη ποδηλατική έκθεση της Ευρώπης. Oι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο του ποδηλάτου στην Ελλάδα δήλωσαν δυναμικά τη συμμετοχή τους: περισσότεροι από 60 εκθέτες παρουσίασαν όλες τις κατηγορίες ποδηλάτων, αξεσουάρ και υπηρεσίες που απευθύνονται σε ποδηλάτες.- Oι εκδηλώσεις του φεστιβάλ, διαδραστικές και μη, είχαν στόχο να δημιουργήσουν την αίσθηση της γιορτής, να δώσουν την ευκαιρία της συμμετοχής, να εκπαιδεύσουν, να εμπνεύσουν έναν

εναλλακτικό τρόπο ζωής και κίνησης μέσα στην πόλη.• Oι adiridas, η παγκοσμίως γνωστή Freeride ομάδα, συγκέντρωσε μερικούς από τους καλύτερους freeriders στον κόσμο. Στο Bike Festival τέσσερις αναβάτες παρουσίασαν ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα στην ειδική πίστα που είχε δημιουργηθεί γι’ αυτούς. • O Daniel Rall, καλεσμένος του Lucozade, είναι παλιός γνώριμος του φεστιβάλ και επέστρεψε φέτος για να μας ξεσηκώσει με το μοναδικό trial show του, στο οποίο συμμετείχαν και οι θεατές.• Φέτος το Athens Bike Festival είχε την τιμή να φιλοξενεί έναν θρύλο του mountain bike. O Hans Rey, καλεσμένος της εταιρείας Gatsoulis Imports και των ποδηλάτων GT, ήρθε στην Αθήνα για να γνωρίσει τους Έλληνες φίλους του και να μας δώσει μια γεύση από τις περιπέτειες και τις γνώσεις του σε δύο μοναδικές παρουσιάσεις.• Πηγαίνουμε ποδηλατοβόλτα! Oι επισκέπτες μπορούσαν να δοκιμάσουν ποδήλατα σε πραγματικές συνθήκες συμμετέχοντας στα test rides. Η ομάδα του MBike, με την υποστήριξη της OTE-COSMOTE, διοργάνωσε ποδηλατάδες γύρω από την «Τεχνόπολις» του Δήμου Αθηναίων.• Μάθε παιδί μου ποδήλατο! Oι μικροί φίλοι του ποδηλάτου είχαν την τιμητική τους και την ευκαιρία να κάνουν τις πρώτες πεταλιές τους αφήνοντας πίσω

τις βοηθητικές ρόδες! Στην τέντα OTE-COSMOTE τούς περίμεναν χειροτεχνίες και εκπλήξεις που τους βοηθούσαν να προετοιμαστούν για τα μαθήματα...• Oι φίλοι του ποδηλατικού τουρισμού ταξίδεψαν νοερά σε έναν από τους δημοφιλέστερους προορισμούς για ποδηλάτες που αναζητούν το κάτι διαφορετικό. Το Γραφείο Αντιπροσωπίας της Ταϊπέι στην Ελλάδα παρουσίασε την ταινία «Island Etude», μια περιήγηση με ποδήλατο στη μακρινή Ταϊβάν.• Η ομάδα Carpe Diem οργάνωσε την Βike Art Vol. 2, μία εικαστική έκθεση. Επώνυμοι urban art καλλιτέχνες δημιούργησαν για το ποδήλατο. Επίσης, παρουσιάστηκε μία μοναδική έκθεση συλλεκτικών ποδηλάτων από συλλέκτες από διάφορες πόλεις της Ελλάδας.• Το φεστιβάλ τίμησε τη μνήμη του Σπύρου Παπαγιάννη και την προσφορά του στην αθλητική και τουριστική ποδηλασία με την προβολή της ταινίας «Dum Σπύρο Spero», μια παραγωγή της Monitor Productions.Στα διάφορα περίπτερα των εκθετών γίνονταν διαρκώς κληρώσεις, διαγωνισμοί, σεμινάρια και παρουσιάσεις.

Στο Athens Bike Festival βλέπουμε τη ζωή διαφορετικά.

70

20To νέo ηλέκτρoκίνητo ΑΥτoκίνητo RAV4 EV των ToyoTA-TEslA

H ιαπωνική Toyota προωθεί ταχύτατα την παραγωγή του ηλεκτροκίνητου RAV4 που συνεξέλιξε με τη βοήθεια της Tesla. το RAV4 EV, όπως είναι η πλήρης ονομασία του, εφοδιάζεται με ηλεκτρικό μοτέρ της Tesla ισχύος 154 ίππων, ενώ διαθέτει δύο προγράμματα οδήγησης: sport και normal.

Αυτοκίνητο και περιβάλλον

71

Με την ενεργοποίηση του προγράμματος normal το ιαπωνικό μοντέλο επιταχύνει από 0 έως 100 χλμ./ώρα σε 8,6 δευτερόλεπτα και φτάνει την τελική ταχύτητα των 137 χλμ./ώρα, ενώ στο sport τα μεγέθη αυτά διαμορφώνονται σε 7,0 δευτερόλεπτα και 160 χλμ./ώρα. Εκτός από το μοτέρ, προέλευσης Tesla είναι και οι μπαταρίες ιόντων λιθίου που εφοδιάζουν το RAV4 EV, εξασφαλίζοντάς του αυτονομία 160 χλμ. Όσον αφορά στη φόρτισή τους απαιτούνται έξι ώρες σε οικιακό δίκτυο τάσης 240 V.Σε επίπεδο σχεδίασης, το ηλεκτροκίνητο RAV4 φέρει τροποποιήσεις στο μπροστινό τμήμα για να να ξεχωρίζει από τη συμβατική εκδοχή του, αλλά και για να έχει έναν πιο αεροδυναμικό χαρακτήρα προς όφελος του φιλικού προς το περιβάλλον χαρακτήρα του.Έτσι, τροποποιήσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο κατώτερο τμήμα του αυτοκινήτου, οι οποίες σε συνδυασμό με

τις υπόλοιπες αλλαγές σε λεπτομέρειες του αμαξώματος, όπως τα αεροδυναμικά βοηθήματα, το σχήμα των καθρεπτών και η σχεδίαση της γρίλιας, υπόσχονται να αναδείξουν το ιαπωνικό μοντέλο το SUV με τον χαμηλότερο αεροδυναμικό συντελεστή στον κόσμο (0,3).

ΑναβαθμίσειςΠαράλληλα, αναβαθμίσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο και στην ανάρτηση ώστε το ηλεκτροκίνητο RAV4 EV να αντεπεξέρχεται στη διαφορετική κατανομή του βάρους του λόγω της παρουσίας των μπαταριών και να προσφέρει οδική συμπεριφορά που να προσεγγίζει τη βενζινοκίνητη εκδοχή του.Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι τα στοιχεία που προσδιορίζουν ένα ηλεκτροκίνητο όχημα και ο επιπλέον χώρος που αυτά απαιτούν δεν επηρέασαν τον θάλαμο επιβατών του RAV4 που παραμένει αντίστοιχος της βενζινοκίνητης εκδοχής του, προσφέροντας παραπάνω επιλογές

τεχνολογικών και μη gadget και διαθέτοντας μεταξύ άλλων στον βασικό εξοπλισμό του δορυφορικό ραδιόφωνο, Bluetooth, οθόνη αφής οκτώ ιντσών, θύρα USB, σύστημα πλοήγησης και θερμαινόμενα καθίσματα.Αμετάβλητος σε σχέση με το βενζινοκίνητο RAV4 παραμένει, σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις της Toyota, και ο χώρος αποσκευών της ηλεκτροκίνητης εκδοχής του. Η διάθεση του ηλεκτροκίνητου RAV4 EV θα ξεκινήσει από το καλοκαίρι στις μεγαλύτερες πόλεις της Καλιφόρνιας: Σακραμέντο, Σαν Φρανσίσκο, Λος Άντζελες, Όραντζ Κάουντι και Σαν Ντιέγκο, όπου η αρχική του τιμή θα ξεκινά από 49.800 δολάρια (38.210 ευρώ).Στόχος της Toyota είναι να διαθέσει από το ηλεκτροκίνητο μοντέλο που θα κατασκευάζεται στον Καναδά 2.600 μονάδες σε ορίζοντα τριετίας.

TRIM A.E. - ΕΚΘΕΣΗ • ΠΩΛΗΣΕΙΣ • SERVICE Λεωφ. Αθηνών 286 - 124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr, info@trimhellas.gr

www.trimhellas.gr www.trim.gr

Σχάρες, μπαγκαζιέρες, αλυσίδες, σχάρες ποδηλάτων και όλα τα προϊόντα της Thule στην TRIM και στο www.trimhellas.gr

73

21YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΠαραγωγή03. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΔιανομή04. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΕγκατάσταση05. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙOΜηχανήματα06. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό07. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια08. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια09. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΕμπoρίαΕξοπλισμούκαιΕγκατάστασηΣυστημάτων11. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΠαραγωγή12. ΒΙOΜΑΖΑ13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ14. ΥΓΡΑΕΡΙO15. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση16. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ18. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑΠαραγωγή19. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία20. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΠαραγωγή21. ΘΕΡΜΑΝΣΗ22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

74

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6793500 Fax: 210 6749504 E-mail : prdesfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 E-mail: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104 Fax: 210 3490120 Ε-mail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 3636791 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr/

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506803 Fax: 210 6506762 Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 e-mail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 6861590-1 Fax: 210 6861589

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 - 6968418, Fax: 210 - 6968031 e-mail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝBIOKAYΣΙΜΩΝ(ΕΣΠΑΒ)Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241687 e-mail: info@espav.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118 Fax: 210 8821917 E-mail: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Αχαρνών 315 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2112591 Fax: 210 2112592 E-mail: info@ebhe.gr Website: www.ebhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294,210 8809203-202 Fax: 210 8809132

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200- 211 Fax : 210 9228130 , 210 9233977 E-mail: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 E-mail: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Ε-mail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870 Fax: 210.3301977 E-mail: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 E-mail: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΜΒOΥΛΙOΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣΑΞΙOΠOΙΗΣΗΣΑΠOΒΛΗΤΩΝΕΛΛΑΔΑΣ-ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΔιεύθυνση: ΑΙΤ, 19ο χλμ Λεωφ. Μαρκοπούλου 190 02 Παιανία Τηλέφωνα: 210 6682711 E-mail: synergia@synergia.com.gr Website: www.wtert.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Λεωφ. Βουλιαγμένης 224 & Αγ. Δημητρίου 173 43 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Ε-mail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 E-mail: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000, Fax: 210 322 2929 E-mail: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Αρτέμιδος 2 & Κοσμά Αιτωλού 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828580 E-mail: info@spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200 Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ,ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ &ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣΑΛΛΑΓΗΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 E-mail: service@dorg.minenv.gr Website: www.minenv.gr

ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO02. ΠαραγωγήΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

03. ΔιανομήΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

75

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 31-33 & Σπύρου Πάτση 104 47 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3406000 / 1133 Fax: 210 3406020 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΕΠΑΘΕΣΣΑΛΙΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Φαρσάλων 219 413 35 Λάρισα Τηλέφωνα: 2410 582300 Fax: 2410 582323 Email: info@epathessalia.gr Website: www.epathessalia.gr

ΕΠΑΘΕΣΣΑΛOΝΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Μοναστηρίου 256 & Γλυνού 1 546 28 Μενεμένη Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 584000 Fax: 2310 546365 Email: info@epathessaloniki.gr Website: info@epathessaloniki

04. ΕγκατάστασηΑΕΡΙOΠOΛΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Νικ. Πλαστήρα 20 & Κουντουριώτου 122 42 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5317051 Fax: 210 5317054

05. ΜηχανήματαΑΛΦΑΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ-REINHAUSΔιεύθυνση: Σπάρτης 90 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9577207 (Κέντρο) Fax: 210 9577209 Email: info@reinhaus.gr Website: www.reinhaus.gr

BOSCHTHERMOTECHNIKIA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701410, 801 11 26000 Fax: 210 5701415 Website: www.buderus.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ06. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: 57ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 320 11 Oινόφυτα Τηλέφωνα: 22620 31202-5 Fax: 22620 31137

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

TUDORΕΛΛΗΝΙΚΗΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Πλαστήρα 3 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2840936 Fax: 210 2842055

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ07. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GEWINDENERGYΔιεύθυνση: Λεωφ. Φλέμινγκ 1 190 09 Ραφήνα Τηλέφωνα: 22940 23805 Fax: 22940 39149

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150, Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099

VestasHellasΔιεύθυνση: Βορείου Ηπείρου 74-76 & Κονίτσης 151 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 213 0164700 Fax: 210 9646252 Email: Vestas-hellas@vestasmail.com

WIND+SOLΕΠΕΔιεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 602Α 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9959021 / 210 9945125 Fax: 210 9959022 Email: wind@energotech.gr energogr@otenet.gr

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

08. Ηλιακή ΕνέργειαΑΛΦΑΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ-REINHAUSΔιεύθυνση: Σπάρτης 90 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9577207 (Κέντρο) Fax: 210 9577209 Email: info@reinhaus.gr Website: www.reinhaus.gr

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

CALPAK-KIKERONΕΛΛΑΣΑ.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 9 117 43 Αθήνα Τηλέφωνα: 2109247250 Fax: 210 9231616 Email: info@calpak.gr Website: www.calpak.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

MELPO-ΔΗΜΗΤΡΙOΥΘ.&Ι.O.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3 123 51 Αγ. Βαρβάρα - Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5611842 Fax: 210 5611811 Email: info@melpo.gr

ROMINAΔιεύθυνση: Ιερά Oδός & Μαραθώνος 8 122 44 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5988941 Fax: 210 5310670 Email: mmavra@tee.gr

SIELINEΔιεύθυνση: Συγγρού 2 & Παλαιολόγου 152 32 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6830351, Fax: 210 6839848 Email: info@sieline.gr Website: www.sieline.gr

SolENERGYHELLASS.A.Διεύθυνση: Χαρίτων 31Α & Καρτσιβάνη 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 - 9023587/8 Fax: 210 - 9023589 Email: info@solenergy.gr Website: www.solenergy.gr & www.promitheaspirforos.gr

SOLEΔιεύθυνση: Λεύκτρων & Λαϊκών Αγώνων 136 71 Αχαρναί Τηλέφωνα: 210 2389500 Fax: 210 2389502 Email: marketing@sole.gr Website: www.sole.gr www.eurostar-solar.com

STIBΕTHERMΔιεύθυνση: BI.ΠΕ.Θ., Β’ Φάση, Oδός ΔΑ 8, 570 22 Τηλέφωνα: 2310 795226-8 Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr Website: www.elitherm.gr

76

TiSunHELLASΑΝΔΡΙΑΝOΣΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

ΔΗΜΑΣΔιεύθυνση: 2ο χλμ Άργους - Ναυπλίου 212 00 Άργος Τηλέφωνα: 27510 29110 Fax: 27510 62671 Email: info@dimas-solar.gr Website: www.dimas-solar.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

ΙΝΤΕΡΣOΛΑΡΑ.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Δημοσθένους 267 176 74 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9416057 Fax: 210 9409119 Email: iparad@intersolar.gr Website: www.intersolar.gr

ΜΑΛΤΕΖOΣΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αμφιθέας 55 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 9428485 / 210 9428486 Fax: 210 9402019 Email: info@maltezos.gr Website: www.maltezos.gr

09. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

10. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΕμπoρία Εξοπλισμού και Εγκατάσταση ΣυστημάτωνBPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ClimaComfort-GreenEnergyApplicationsΔιεύθυνση: Βασ. Γεωργίου Β’ 22 185 34 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4114040 Fax: 210 4114041 Email: info@climacomfort.gr Website: www.climacomfort.org

CONERGYΔιεύθυνση: Βουλιαγμένης 4 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9651800 Fax: 210 9630768 Email: info@conergy.gr Website: www.conergy.gr

DATAENEGYATEΔιεύθυνση: Ησιόδου 7 (θέση Μπότα), Κορωπί Τηλέφωνα: 211 6007850 Fax: 211- 6007845 Email: info@dataenergy.gr Website: www.dataenergy.gr

ΔΕΛΤΑΤΕΧΝΙΚΗΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9400720 Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398 Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ENGAIAA.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης O.Τ. 40, ΔΑ 12α, Τ.Θ. 1388 570 22 Σίνδος-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344 Fax: 2310 570563 Email: info@engaia.gr Website: www.engaia.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GLOBAL-ENERGYSolutionsΔιεύθυνση: Κωλέττη 25Β 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 525645 Fax: 2310 538852 Email: kyriakides@global-energy.eu Website: www.global-energy.eu

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

HΛΙOΣΤΑΤΗΣΕ.Π.Ε.Διεύθυνση: Αγησιλάου 6-8 151 23 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6838289, 210 6851159 Fax: 210 6851151 Email: mail@heliostat.gr Website: www.heliostat.gr

IBCSOLARΔιεύθυνση: Παραδείσου 29 & Ζαγοράς 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828163 / 210 6801724 Fax: 210 6801723 Email: info@ibc-solar.gr Website: www.ibc-solar.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009, Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960 Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040 Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

PHOENIXSOLARΕΠΕΔιεύθυνση: Λ. Πεντέλης 104 & Μεταμορφώσεως 1 152 34 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6838386, Fax: 210 6838361 Email: info@phoenixsolar.gr

PHOTOVOLTAICΔιεύθυνση: Eλλανίκου 20, 116 35 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7225471 Fax: 210 7220637 Email: info@photovoltaic.gr Website: www.photovoltaic.gr

ScheutenSolarHellasΔιεύθυνση: Φανερωμένης 2Α, 155 61 Χολαργός, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6528216, Fax: 210 6528262 Email: info@scheutensolar.gr Website: www.scheuten.com

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660 Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

77

SUNERAΔιεύθυνση: Ηλία Ηλιού 48 117 43 Νέος Κόσμος Τηλέφωνα: 210 4375690 Email: pchatzip@sunera.gr Website: www.sunera.gr

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: 23ο χλμ Ε.O. Αθηνών - Λαμίας 145 65 Άγιος Στέφανος Τηλέφωνα: 210 6245400 Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SunPowerSolarΕνεργειακήΕλλάςΔιεύθυνση: Αγίας Βαρβάρας 35 152 31 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6714721 Fax: 210 6714729 Email: effie.kondaxi@sunpowercorp.com _

11. Παραγωγή SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159 Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958 Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

12. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840 Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ&ΒΑΡΥΤΙΝΗΣΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111 Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031, Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

KLTENERGYA.E.Διεύθυνση: 7o χλμ Εθν. Oδού Θεσσαλονίκης-Κατερίνης, 546 28 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 778380, Fax: 2310 574670 Email: management@klt.gr Website: www.klt.gr

14. ΥΓΡΑΕΡΙOΑΝΔΡΙΑΝOΣ-GOKΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

BPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000 Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

ENERGASΕ.Π.Ε.Διεύθυνση: Oδός Σχηματαρίου - Παραλίας Αυλίδας 32 009 Σχηματάρι Τηλέφωνα: 22620- 58568

ΠΕΤΡOΛΙΝΑΑ.Ε.ΠΕΤΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΔιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 2 115 27 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7705401 / 210 7725114 Fax: 210 7725233

ΥΓΡOΓΚΑΖΑ.Ε.Διεύθυνση: Λυκαβηττού 2 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210- 3628256 Fax: 210- 3610450

ΠΕΤΡΕΛΑΙO15. ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000 Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000 Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΕΛ.ΠΕΑ.Ε.ΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΕΣΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣΘΕΣΣ/ΝΙΚΗΣΔιεύθυνση: Ιωνία, Τ.Θ. 10044 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 750000

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000 Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

16. ΕμπορίαΑΙΓΑΙOΝOΙΛΔιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241 Website: www.aegeanoil.gr

AVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500 Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210 9491000 Fax: 210 9407987 Website: www.coralgas.gr

78

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000 Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900 Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

17. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100 Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

18. ΠαραγωγήΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201 Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑ19. Εισαγωγές - ΕμπορίαΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406

20. ΠαραγωγήΒΙΤOΥΜΙΝΑΑ.Ε.Διεύθυνση: 14ο χλμ Παλαιάς Ε.O. Θεσσαλονίκης - Βέροιας 541 10 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 722396-8 Fax: 2310-722100

ΔΕΗ/ΛΙΓΜΝΙΤ.ΚΕΝΤΡOΠΤOΛΕΜ.ΑΜΥΝΤΑΙOΥΔιεύθυνση: 502 00 Πτολεμαΐδα Τηλέφωνα: 24630 28601

ΕΣΧΑΑ.Ε.Β.Ε.Διεύθυνση: Παραλία Ασπροπύργου 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5574600-4 Fax: 210-5572974

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681 Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21 546 45 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 861411 Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018 Fax: 210 3237146

Μ.Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Διεύθυνση: Στεφ. Δραγούμη 15 53 100 Φλώρινα Τηλέφωνα: 23850 29583 Fax: 23850 24763

ΜΕΤΕΑ.Ε.Διεύθυνση: Ροδοδάφνης 31 151 25 Πολύδροσο Αμαρουσίου Τηλέφωνα: 210 6846084 Fax: 210 6833008

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386

21. ΘΕΡΜΑΝΣΗAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

WILOHELLASA.B.E.E.Διεύθυνση: Aγ. Αθανασίου 80 145 69 Άνοιξη Τηλέφωνα: 210 6248300 Fax: 210 6248360 Website: www.wilo.gr

ΑΝΔΡΙΑΝOΣA.E.Διεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522 Email: info@andrianos.gr Website: www.andrianos.gr

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΝ.&ΥΙOΙΑ.Ε.&Ε.Ε.Διεύθυνση: Σολωμού 55 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5224719 / 210 5224735 Fax: 210 5222278

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000 Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΗΑ.Ε.Ε.&Β.Ε.Διεύθυνση: Αχαρνών 374 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2026655 / 210 2011698 Fax: 210 2019382- 3

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣΝ.ΠΑΝ.Α.Ε.Ε.ΕΔιεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032 Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 969158

79

22. ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300 Fax: 210 6745487

ClimaComfort-GreenEnergyApplicationsΔιεύθυνση: Βασ. Γεωργίου Β’ 22 185 34 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4114040 Fax: 210 4114041 Email: info@climacomfort.gr Website: www.climacomfort.org

FOURLISTRADEA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 340 115 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6293000 Fax: 210 6773713

HITACHIHOMEELECTRONICSHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 364 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6837200 Fax: 210 6835694

UNICLIMAΓΚΡΙΣΙΝΠΑΠΠΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 137 171 21 Νέα Σμύρνη Τηλέφωνα: 210 9323551- 5 Fax: 210 9355397

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902 Fax: 22620 71929

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500 Fax: 210 9691580

ΣΠ.ΤΑΣOΓΛOΥΑ.Ε.DeLonghiΔιεύθυνση: Λεωφ. Τατοΐου 112 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2884000 Fax: 210 2842385

23. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣΑΔΚΑΡΩΝΗΣ-ΔΡΕΤΤΑΣ-ΚΑΡΛΑΥΤΗΣΣΥΜΒOΥΛOΙΜΗΧΑΝΙΚOΙΑ.Ε.Διεύθυνση: Θεμιστοκλέους 106 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3302575 9 Fax: 210 3815043

AIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600 Fax: 210 9491610

CINARA.E.Διεύθυνση: Χατζηγιάννη Μέξη 4 115 28 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7250360 Fax: 210 7250361

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσσαλονίκης Τηλέφωνα: 2310 867575 Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

ENERGOGROUPA.E.Διεύθυνση: Βεάκη 1 & Κηφισίας 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6777825 Fax: 210 6777813

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186

KANTORManagementConsultants ΓραφείαΑθηνώνΔιεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7297500, Fax: 210 7249528

KANTORLondonΔιεύθυνση: 13 The Leathermarket 10-13 Weston Street London SE1 3ER, UNITED KINGDOM Tel.: +44 (0) 78033160 Fax: + 44 (0) 20 7620 1275

ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗΕΠΕΔιεύθυνση: Μονεμβασιάς 27 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6800690, Fax: 210 6801005

ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣΘ.&ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Βουκουρεστίου 23 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3600711- 4 Fax: 210 3629338

PLE-ΕΛΛΑΣΜOΝOΠΡOΣΩΠΗΕ.Π.Ε.Διεύθυνση: Βασ. Σοφίας 6 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7243073, Fax: 210 7250671

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 e-mail: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300, Fax: 210 2834090 E-mail: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

24. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝΑC/DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

AdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Αδαμόπουλος Χ. Αλέξιος (Διπλ. Ηλ/γος & Πολ. Μηχανικός ΔΠΘ) e-mail: info@adamsnet.gr energy.inspectors@yahoo.gr www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178 Email: mail@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Μελετητική & Τεχνική Εταιρεία Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610620041 e-mail: info@kscg.gr www.kscg.gr

IndustrialNetworkingSolutions(INS)Διεύθυνση: Μοναστηρίου 90 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 500365 - 6 Fax: 2310 511608 Mob: 6977409180 e-mail: info@industrial-networking.gr www.industrial-networking.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31 145 61 Κηφισιά, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 e-mail: info@nrg-orion.gr www.nrg-orion.gr

ALTERCOΕνεργειακές και Περιβαλλοντικές Τεχνολογίες Διεύθυνση: Φράγκων 19 546 25 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 267666 / 540222 Fax: 2310 267666 e-mail: info@alterco.gr, sales@alterco.gr www.alterco.gr

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

Ειδικές εκδόσεις ΤΡΙΜ Α.Ε.Περιοδικό:energyworldΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

Annual subscription for Greece:30 euros, for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A.energyworld MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.115 28 Ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

Σκανάρετε με το κινητό& επισκεφτείτε το site

www.mobilenews.gr

Παίξτε και κερδίστε πλούσια δώρα

news - τηλέφωνα - tablets & laptops - tech & gadgetsapps - παιχνίδια - κατάλογοι & προσφορές εταιρειών - καταστήματα - videos

SouthEastern Europe

Trim S.A. Print & Online Media for Communication and Technology

➤