Upload
esrgns
View
248
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7/30/2019 enerji datm ve iletim
1/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 1
ELEKTRK AKIMINDAN KORUNMA
nsan vcudu elektrik akmn iletir.
Nedeni: (ter, kan, hcre svs,..) elektrolitik sv
Tm organlar beyinden gelen 50mVluk impuls (darbe)gerilimleri ile ynlendirilirler! Beyin lm herhangi bir elektrik akmnn
alglanamad durumda gerekleir.
Vcutta oluan akmlar (mA) llebilir. Kalp beyinden bamsz olarak impuls retir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
2/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 2
ELEKTRK AKIMINDAN KORUNMA
Dardan gelen akmlarvcuttaki organlarnalmasn etkileyebilirler.
Gerilim yksek olursa d akm,vcuttaki i akm seviyesini
geecektirbilinsizleme, organ felci...
7/30/2019 enerji datm ve iletim
3/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 3
ELEKTRK AKIMINDAN KORUNMA
AC gerilimde kalp d impulslar takip etmeye alr.ritm bozukluu
AC gerilim (50 Hz) deri etkisinden dolay DCgerilimden daha tehlikelidir.
Deri etkisi akmn frekansa bal olarak iletkenin yzeyinden akmasdr!
Dk gerilimlersolunum felci, kalp yetersizlii
Yksek gerilimler (min. 1000V)ciddi yanklar,sinirlerde tahribat, temas uzun srd taktirdeelektrolitik dengenin bozulmas ve zehirlenme
7/30/2019 enerji datm ve iletim
4/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 4
ELEKTRK AKIMINDAN KORUNMA
1. vcutta herhangi birreaksiyon olumaz
2. ciddi bir tehlike
oluturmaz, ac vermeyenok hafif ok etkisi
3. ac veren ok, kalpritminin deiimi
4. iddetli kaslmalar(gs kaslar kalbi oksresince kilitler),yanklar, lm.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
5/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 5
ELEKTRK AKIMINDAN KORUNMA
nsan vcudunun direnci farkllklar gsterir.
Kulaktan kulaa: 100
Kuru deri: 100-500k
Nemli deri: 1k
Kalp- omuz: 500
7/30/2019 enerji datm ve iletim
6/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 6
Enerji Depolayan Elemanlar
Kapasitelerenerjiyi elektrik alanda depolar.
Endktans (bobin) enerjiyi manyetik alandadepolar.
Kapasite ve bobinler:
Devrenin salad enerjiyi depo edebilirlerDepo edilen enerjiyi devreye geri verebilirler
Depo edilenden fazlasn devreye geri veremezler
7/30/2019 enerji datm ve iletim
7/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 7
Enerji retimi ve Datm
Enerji depolayan elemanlar elektriksel yklerimodeller:
Kapasitelerbilgisayarlarn ve dierelektronikcihazlarn (g kaynaklar) temelini oluturur.
Bobinler motorlarn temelini oluturur.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
8/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 8
Sinyal lemeHaberleme
Kapasite ve bobinler arzu edilen frekanslarda alanfiltre ve amplifikatr devrelerinin tasarlanmasndakullanlr:
Kapasiteler analog-dijital (A/D) eviricilerderneklenmi bilginin dijital saylara evrilene kadar
muhafaza edilmesini salar.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
9/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 9
Kapasite
Kapasite iki iletkenin (plakann) arasna dielektrik(yaltkan) malzemenin yerletirilmesi ile oluur.
Her iki iletkenin zerindeki yk enerjiyi
depolayabilen bir elektrik alan oluturur.
+- - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + +
7/30/2019 enerji datm ve iletim
10/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 10
Kapasite (Kondansatr)
Her iki iletkenin arasndaki potansiyel fark yk ileorantl olarakdeiir:
q = C v = I t
Denklemdeki orant sabiti olan C parametresinekapasitead verilir.
Bir kapasitrn sas (kapasitesi) metal plakalarn
byklne, aralarndaki akla ve yaltkanmalzemenin dielektrikkatsaysnagre belirlenir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
11/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 11
Kapasite
d
AC
r
0
C = kapasite
0 = dielektrik alan sabiti (8.85*10-12 As/Vm)
r= ortamn dielektrik katsaysA = yzey alan (m2)
d = plakalar aras aklk (m)
7/30/2019 enerji datm ve iletim
12/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 12
Kapasite
i(t)+
v(t)
Devrenin
kalan
ksm
dt
tdvCti )()(
7/30/2019 enerji datm ve iletim
13/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 13
Kapasite Gerilimi ve Depolanan Enerji
t
dxxiC
tv )(1
)( t
t
dxxiC
tvtv
0
)(1
)()( 0
)(2
1
)(2
tCvtwC
7/30/2019 enerji datm ve iletim
14/26
11.10.2012 Elektrik Mhendisliine Giri 14
RC DEVRELERNDE GERLM-ZAMAN BALANTISI
iR + iC=0
0dt
dVC
R
V
ttv
v RC
dt
V
dV
0
)(
0
ttv
vRC
tV
0
)(
0
ln
RC
tvtv 0ln)(ln
7/30/2019 enerji datm ve iletim
15/26
11.10.2012 Elektrik Mhendisliine Giri 15
RC DEVRELERNDE GERLM-ZAMAN BALANTISI
RC
t
v
tv
0
)(ln RC
t
e
v
tv
0
)(
RC
t
evtv
0)(
7/30/2019 enerji datm ve iletim
16/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 16
Endktans
Endktans bir iletkendenelektrik akm gemesisonucunda meydana gelir.
letkenden geen akmiddetine bal olarakmanyetik alan oluur.
letkenin yannda oluan
potansiyel fark manyetikalann deiim hzna
baldr.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
17/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 17
Endktans
Endktansn zerindeoluan potansiyel fark(gerilim) akmn deiimhzna (zamana) baldr. i(t)
+
v(t)
Devrenin
kalan
ksm H
dt
tdiLtv
)()(
Bu balant sabitine endktansad verilir ve Lile gsterilir. (Birimi Henry (H) - Vs/A)
7/30/2019 enerji datm ve iletim
18/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 18
Endktans Akm ve Depo EdilenEnerji
t
dxxvL
ti )(1
)( t
t
dxxvL
titi
0
)(1
)()(0
)(2
1)( 2 tLitwL
7/30/2019 enerji datm ve iletim
19/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 19
Endktans
Pratikte retilen bobinlerteoriden oldukafarkldr.
zerinde ince bir yaltkantabaka olan iletken telin spiral
eklinde sarlmasyla eldeedilen bobin, seri bir dirence ve
ayn zamanda paralel kapasiteyesahiptir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
20/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 20
Manyetizma
Bir mknatsn manyetik etkisi kutuplarndan ileri gelir(NS).
Dz mknats ikiye ayrlrsa iki ayr mknats elde edilir.
Pratikte dz bir mknatsn boyu sonsuz dnlerekmknatsn manyetik etkilerinin kutuplarndakimanyetik ktlelerden olutuu kabul edilir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
21/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 21
Coulomb Kanunu
F K1, K2 d
N Wb H/m m
2
21
4
1
d
KKF
K1K2: Kutuplarnmanyetik ktleleri
d: Kutuplar arasndaki
mesafe
F: Manyetik ktleler
arasndaki kuvvet: Ortamn manyetik
geirgenlii
7/30/2019 enerji datm ve iletim
22/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 22
Manyetik Alan
Bir manyetik ktlenin dierbir manyetik ktle zerinekuvvet etkisi yapmasmanyetik alan
oluturmasndan ileri gelir. Manyetik alan iinde +1
Wblik manyetik ktlezerine tesir eden Newton
(N) cinsinden kuvvetemanyetik alan iddetidenir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
23/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 23
Manyetik Alan iddeti
H: Manyetik alan iddeti
d: Mesafe : Ortamn manyetik
geirgenlii
24
1
d
KH
H K d
A/m Wb H/m m
Coulomb kanununa greK manyetik ktlesindend mesafede bulunanbirim madde zerine tesireden kuvvet manyetik
alanniddetidir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
24/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 24
Kuvvet izgileri
Bir manyetik alan iinde hernoktada alan vektrnndorultusuna teet olan olanerilere kuvvet hatlar adverilir.
Kuvvet hatlar (izgileri)dorultusunda bir ekme
kuvvetinin, bunlara dikdorultuda ise bir itmekuvvetinin mevcut olduu kabuledilir.
7/30/2019 enerji datm ve iletim
25/26
Enerji retim,letim,Datm
Manyetik Ak Younluu
H: Manyetik alan iddeti
B: Manyetik ak younluu
: Ortamn manyetik
geirgenlii
HB
B H
Wb/m2 A/m H/m
Manyetik alan vektrnndorultu ve ynnde olupgenlii (iddeti) bulunduu
ortama gredeienvektremanyetik indksiyonvektr veya manyetik akyounluu denir.
1Wb/m2= 1 Tesla
3/10/2010 25
7/30/2019 enerji datm ve iletim
26/26
3/10/2010 Enerji retim,letim,Datm 26
Maddelerin Manyetik zellikleri
DAMANYETKMALZEMELER
Bal manyetik geirgenlikleri (r)birden kk deerlere sahiptir.
(r) alan iddetine (H) ve scaklabal olarak deiim gstermez.
Gm, bakr, su, vb...
Pratikte r = 1 kabul edilir.