សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល១. ទិដ្ឋភាពទូសេ&

សេយីងដឹងសេ(ីយថាកម្ពុជាសេយីង មិនទាន់មានតុលាការដ្ឋបាលសេ1សេ2យី សេ(ីយច្បាប់�្តីពីនីតិវធីិនៃនវវិាទរដ្ឋបាលក៏មិនទាន់មានសេ1សេ2យីដែដរ ដូសេច9ះសេ(ីយសេ;ស្រកមដែដលមាន�ព្វនៃ=>ស្រតវូសេធ្វីការកាត់ក្តីសេរ!ងរដ្ឋបាលដែដលសេ@ប្តឹងសេ&ខ្លួន ។ស្របការសេនះ សេដីម្បីសេច��វាងការសេFទស្របកាន់ពីបទមិនស្រពមកាត់ក្តីរកយុត្តិធម៌ឲ្យជនរងសេស្រKះ ដែដលសេយីងសេLថា យុត្តិនិសេ�ធ (Déni de Justice) ។ សេយីងសេMីញថាស្របព័ន្ធតុលាការស្របសេទ�កម្ពុជា @ឺស្រតវូអនុសេRមតាមច្បាប់�្តីពីការFត់តាងំ និង�កម្មភាពរប�់សាលាជស្រមះក ្តី នៃនរដ្ឋកម្ពុជា ដែដលស្របកា�ឲ្យសេស្របីសេUយអនុស្រកឹត្យសេលខ ០៦ ចុះនៃ=>ទី០៨ ដែខកុម្ភៈ ឆ្នា9 ំ១៩៩៣ ដែដលបានកំណត់ថា តុលាការសេ1ស្របសេទ�កម្ពុជា មានពីរជាន ់ @ឺតុលាការសេខត្តស្រកងុ និងតុលាការសេ`ធា ជាសាលាជស្រមះក្តីជាន់ទាប ឬជាន់ដំបូងឯតុលាការជាន់ខ្ព�់ មានសាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការកំពូល ។

១.១. អំពីតុលាការជាន់ទាប ឬជាន់ដំបូងតុលាការសេខត ្ត ស្រកងុ ដែដលជាទូសេ&ស្រតវូបានសេ@សេLថា “សាលាដំបូង” មាន�ម្ថកិច្ចជំនំុជស្រមះសេរ!ងក្តីស្រ@ប់ស្របសេភទ ក9ុង

ដែដនដីរប�់ខ្លួន (សេលីកដែលងដែតបទសេល្មី�សេ`ធា) ។ ស្រតង់មាស្រតា ៦ នៃនអនុស្រកឹត្យ�្តីពី ការFត់តាងំ និង�កម្មភាពរប�់សាលាជស្រមះក ្តី នៃនរដ្ឋកម្ពុជា ចុះនៃ=>ទី០៨ ដែខកុម្ភៈ ឆ្នា9 ំ ១៩៩៣ បានដែចងថា “តុលាការសេខត្តស្រកងុ មាន�មត្ថកិច្ចជំនំុជស្រមះសេបីកផ្លូវឧទ្ធរណ៍នូវសេរ!ងស្រព(្មទណ្ឌ សេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណី សេរ!ងពាណិជ្ជកម ្ម វវិាទរដ្ឋបាល និងវវិាទការងារ ។ ដូសេច9ះសេយីងសេMីញថា សាលាដំបូងក៏មាន�មត្ថកិច្ចក9ុងការសេUះស្រសាយសេរ!ងរដ្ឋបាលផងដែដរ ។ សេ1សាលាដំបូងមានរចនា�ម្ព័ន្ធលំអិតដូចខាងសេស្រកាមៈ

១.១.១. ដែផ9កដឹកនាំ មានស្របធាន និងអនុស្របធានតុលាការ មានស្រពះរាជអាជាr និងស្រពះរាជអាជាr រង

អ9កដឹកនា ំសាលាដំបូង មានភារកិច្ចមមាញឹកណា�់ ក9ុងការFត់ដែចងការងារទូសេ& សេដីម្បីឲ្យតុលាការដំសេណីរការ និងធានាបានដល់ការ�សេស្រមចសេ�ចក្តីឲ្យបាន�សេស្រមច និងការស្របតិបត្តិច្បាប់ឲ្យបានស្រតឹមស្រតវូ ។ មុខងារសេនះ�ង្កត់ធ>ន់សេលី ការស្រ@ប់ស្រ@ង និងការងារដែផ9ករដ្ឋបាល ឯការ�សេស្រមចសេ�ចក ្តី ស្រតវូសេKរពតាមឆនា្ទ នុ�ិទ ្ធិ រប�់សេ;ស្រកមទទួលបន្ទុកនៃនសេរ!ង ។ ស្របធាន ឬអនុស្របធាន ពំុមាន�ិទ្ធិបងាv ប់បញ្ជា្ជ ដល់សេ;ស្រកមទទួលបន្ទុកឲ្យ�សេស្រមចសេ�ចក ្តី តាម@ំនិតរប�់ខ្លួនបានសេ2យី @ឺស្រKន់ដែតតស្រមង់ទិ�ឲ្យយកច្បាប់មកស្របតិបត ្តិ និងសេUះស្រសាយអំពីចំណាត់ថា9 ក់រដ្ឋបាល ដូចជាការផ្លា្ល �់ប្តូរ ឬដកខ្លួនសេចញរប�់សេ;ស្រកមដែដល�ំុមិនជំនំុជស្រមះនូវសេរ!ងក្តីណាមួយ ឬក៏សេUះស្រសាយអំពីបណ្តឹ ងដិតចិត្ត រដ្ឋក៏Fត់ដែចងដល់ចំណាត់ការដែផ9ករដ្ឋបាល ។

ស្រពះរាជអាជាr និងស្រពះរាជអាជាr រង មានភារកិច្ចសេផ្តីមដែតការសេFទស្របកាន់ចំសេពាះបទអាជាr (ជា@ូក្តីសេដីម) ឯសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណីវញិ ជា@ូក្តីរណប ដែតក9ុងសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណីខ្លះ ស្រពះរាជអាជាr ក៏អាចជា@ូក្តីសេដីមបានដែដរ ដូចជាសេរ!ងប៉ះពាល់ ផលស្របសេ`ជន៍អនីតិជន ផលស្របសេ`ជន៍សាធារណៈ �ណា្ត ប់ធា9 ប់ និងសេរ!ងប៉ះពាល់ដល់ស្របសេ`ជន៍រដ្ឋជាសេដីម ។ ស្រ@ប់ការងារទាងំអ�់រប�់ស្រពះរាជអាជាr និងរមួចំដែនកនៃនការធានានៃនការអនុវត្តច្បាប ់ ដូចជានីតិវធីិក9ុងការសេ�ីបអសេង្កត ការ�សេស្រមចសេ�ចក្តីជាសេដីម កាលសេបីសេ;ស្រកម ឬសា្ថ ប័នតុលាការស្របតិបត្តិពំុស្រតឹមស្រតវូតាមនីតិវធីិតុលាការចំសេពាះសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល ស្រពះរាជអាជាr មាន�ិទ្ធិជំទា�់បាន សេUយសេស្របីស្របា�់�ិទ្ធិរប�់ខ្លួនដែដលច្បាប់អនុញ្ជាz ត ។

១.១.២. សេ;ស្រកមសេ�ីបអសេង្កតសេ;ស្រកមសេ�ីបអសេង្កតមានភារកិច ្ច យកចសេម្លីយ ស្រសាវស្រជាវភ�្តុតាង វភិា@ភ�្តុតាង បងាv ប់ឲ្យសា្ថ ប័នពាក់ព័ន្ធ

ដែផ9កបសេច្ចកសេទ� ជួយដល់ការងាររប�់ខ្លួនដូចជា ការសេធ្វីសេកា�្យវច័ិយសេលីភ�្តុតាងជាសេដីម ។១.១.៣. សេ;ស្រកមជំនំុជស្រមះ

សេ;ស្រកមជំនំុជស្រមះ មាន�ិទ្ធិជំនំុជស្រមះសេរ!ងក្តីដែដលតុលាការស្រប@ល់ឲ្យខ្លួន កាលសេបីសេលចឮសេរ!ង=្មីសេទ�ត ក9ុងសេពលជំនំុជស្រមះ សេ;ស្រកមជំនំុជស្រមះអាច�(ការជាមួយស្រពះរាជអាជាr សេដីមសេFទ និងអសេង្កតក9ុងសេពលជំនំុជស្រមះ ។

១.១.៤. ស្រកRបញ្ជីស្រកRបញ្ចីមានភារកិច្ចសេស្រចីន`៉ង និងមមាញឹកខា្ល ងំជាងសេ@ក9ុងស្របព័ន្ធតុលាការ ដូចជាដែផ9ករដ្ឋបាល ការស្រ@ប់ស្រ@ង

�ំនំុសេរ!ង �រសេ�រកំណត់សេ(តុយកចសេម្លីយ កំណត់សេ(តុ�វនាការ �រសេ�រសាលស្រកម ការចុះបណ្តឹ ង និងបញ្ជូនសេរ!ងសេ&ឧទ្ធរណ៍ជាសេដីម ។ ក9ុងករណីដែដលសេរ!ងស្រតវូបញ្ចប ់ ក9ុងសាលាជស្រមះក្តីរប�់ខ្លួន ស្រកRបញ្ជីស្រតវូសេចញ�ស្រមង់សាលស្រកម និងបំសេពញភារកិច្ចជាសេស្រចីនសេទ�តដែដលទាក់ទងនឹងការអនុវត្តសាលស្រកម ។ ស្រកRបញ្ជី ស្រតវូដែបងដែចកការងារ និងកិច្ចការសេUយដែ2កសេផ�ងសេទ�តសេស្រ�ពីការងារសេរ!ងក្តី ដូចជា�ស្រមលួខាងស្របព័ន្ធរដ្ឋបាល ទទួលខុ�ស្រតវូអំពីស្របាក់ស្របUប់ក្តី ស្របាក់បសេញzី និងស្របាក់ឃ្លា្ល ងំ ។

ស្រកមុ P4B1 - 2 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

១.២. អំពីតុលាការជាន់ខ្ព�់១.២.១. សាលាឧទ្ធរណ៍ និងមហាអយ្យការអមសាលាឧទ្ធរណ៍១.២.១.១. សាលាឧទ្ធរណ៍សាលាឧទ្ធរណ ៍ មាន�មត្ថកិច ្ច ស្រ@បដណ្ត ប់សេលីស្រពះរាជាណាចស្រកកម្ពុជាទាងំមូល សេ(ីយជំនំុជស្រមះសេរ!ងក្តីស្រ@ប់

ស្របសេភទដែដលស្រតវូបានប្តឹងមកឧទ្ធរណ៍ ពីសាលាដំបូង ។ សាលាឧទ្ធរណ៍មាន�ិទ្ធិជំនំុជស្រមះអងvសេ(ត ុ និងអងvច្បាប ់ ដូចសាលាដំបូងដែដរ ។ មាន�ិទ្ធិសេ�ីបអសេង្កត ដែ�្វងរកភ�្តុតាង និងបដិសេ�ធដែកដែស្របដំកល ់ រាល់ការ�សេស្រមចរប�់តុលាការថា9 ក់សេស្រកាម ។

ក. ថា9 ក់ដឹកនាំមានស្របធាន អនុស្របធាន សេ(ីយសេបីស្របធានអវត្តមាន អនុស្របធានFត់ដែចងជំនួ� ។

ខ. សេ;ស្រកមចំសេពាះសេ;ស្រកមសាលាឧទ្ធរណ៍ មានសេ;ស្រកមរបាយការណ៍ និងសេ;ស្រកមជំនំុជស្រមះ ។ សេ;ស្រកមជំនំុជស្រមះមានឋានៈពីរ @ឺ

ស្របធានស្រកមុស្របឹក្សាជំនំុជស្រមះ និងសេ;ស្រកមស្របឹក្សា ដែដលច្បាប់កំណត់ជាស្រកមុស្របឹក្សាជំនំុជស្រមះដែដលស្រតវូFត់តាងំសេUយស្របធានសាលាឧទ្ធរណ៍ ។ ស្រកមុស្របឹក្សា ដែដលជំនំុជស្រមះនូវសេរ!ងក្តីណាមួយសេ(ីយ ស្រកមុស្របឹក្សាសេនះពំុមាន�ិទ្ធិជំនំុជស្រមះសេរ!ងដដែដលសេនះបានសេទ កាលសេបីតុលាការកំពូលបង្វិលឲ្យសាលាឧទ្ធរណ៍ជំនំុជស្រមះជា=្មីសេ2ងីវញិសេនាះ ។

@. ស្រកRបញ្ជីស្រកRបញ ្ជី មានភារកិច ្ច និងតួនាទីស្របហាក់ស្របដែ(លនឹងស្រកRបញ្ជីសេខត្តស្រកងុដែដរ បុ៉ដែន្តស្រកRបញ្ជីសាលាឧទ្ធរណ៍

ពំុ�ូវបានស្របតិបត្តិការសេUយផ្លា្ទ ល ់ ក9ុងការសេ�ីបអសេង្កតសេទសេស្រពាះថា សេរ!ងក្តីតិចណា� ់ ដែដលតុលាការ ថា9 ក់សេស្រកាមសេធ្វីពំុបានមូល�ព្វស្រ@ប់ ។ ករណីសេរ!ងមិនទាន់ស្របមូល�ព្វស្រ@ប់ ស្រកRបញ្ជីបានចូលរមួជាមួយសេ;ស្រកម សេដីម្ីបអសេង្កតបដែន្ថម ។

១.២.១.២. មហាអយ្យការអមសាលាឧទ្ធរណ៍មហាអយ្យការអមសាលាឧទ្ធរណ ៍ មានភារកិច្ច�ំខាន់ៗ ដូចជាការស្រតតួពិនិត្យរាល់�កម្មភាពការងាររប�់

ស្រពះរាជអាជាr ស្រពះរាជអាជាr រង ដែដលបំសេពញការងារសេ1សាលាដំបូង និងមានភារកិច្ចសេផ�ងសេទ�តសេស្រ�ពីសេរ!ងក ្តី ដូចជាការស្រតតួពិនិត្យ និងអនុម័តសេលីការឲ្យសេធ្វី�F្ច ស្របណិធាន សេដីម្បីចូលស្របកបវជិា្ជ ជីវៈរប�់សេមធាវ ី និងពិនិត្យអំពីលក្ខណៈភាពរប�់សេមធាវ ី�មស្រ�បតាមច្បាប់កំណត់ឬសេទ ។

ក. ថា9 ក់ដឹកនាំមានអ@vស្រពះរាជអាជាr និងអ@vស្រពះរាជអាជាr រង សេដីម្ីបដឹកនាកំារងារក9ុងសា្ថ ប័នមហាអយ្យការ ។ ក9ុងសេពលអ@v

ស្រពះរាជអាជាr អវត្តមានសេនាះ អ@vស្រពះរាជអាជាr រងទទួលបន្ទុកការងារជំនួ� ។ខ. ស្រពះរាជអាជាr

មានភារកិច្ចសេផ្តីមសេធ្វីសេ�ចក្តី�ន9ិU្ឋ នក9ុងនាមស្រពះរាជអាជាr សេដីម្បីUក់ជូនសាលាឧទ្ធរណ៍ជំនំុជស្រមះ នូវសេរ!ងអាជាrស្រ@ប់ស្របសេភទ ។

@. ស្រកRបញ្ជីស្រកRបញ្ជីសេ1មហាអយ្យការពំុបានសេ2ងីជំនំុជស្រមះសេទ ក៏បុ៉ដែន្តបានចូលរមួសេធ្វីសេ�ចក្តី�ន9ិU្ឋ នជំនួយការឲ្យស្រពះរាជអាជាr

។ សេស្រ�ពីស្រកRបញ្ជីជំនួយការដល់ស្រពះរាជអាជាr ក៏មានស្រកRបញ្ជីដែដលបំសេពញការងារសេ1ការិ̀ ល័យ និងស្រកRបញ្ជីនាយកដែដលមានភារកិច្ច�ស្រមលួការងារដែផ9ករដ្ឋបាល សេដីម្ីបការងារដំសេណីរការបាន ។

ស្រកមុ P4B1 - 3 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

១.២.២. តុលាការកំពូល និងមហាអយ្យការអមតុលាការកំពូល១.២.២.១. តុលាការកំពូលតុលាការកំពូលមាន�មត្ថកិច្ចលាត�ន្ធឹងសេលីនៃផ្ទស្របសេទ�ទាងំមូល សេ(ីយជំនំុជស្រមះសេរ!ងក្តីស្រ@ប់ស្របសេភទ កាលសេបី

មានបណ្តឹ ងសារទុក ្ខ ។ តុលាការកំពូលជស្រមះសេលីកទី១ មានសេ;ស្រកម ៥របូ រមួទាងំស្របធាន សេ(ីយមាន�ិទ្ធិជស្រមះដែតសេលីអងvច្បាប់បុ៉សេណា� ះ ពំុមាន�ិទ្ធិពិនិត្យសេលីអងvសេ(តុសេ2យី ។ ក9ុងករណី ជំនំុជស្រមះរមួស្រកមុ តុលាការកំពូលស្រតវូមានសេ;ស្រកម ៩របូ សេដីម្បីជំនំុជស្រមះនូវសេរ!ងក្តីដែដលស្រតវូជំនំុជស្រមះសេលីកទី២ (បណ្តឹ ងសារទុក្ខសេលីកទី២) សេ(ីយសេលីកទី២សេនះ តុលាការមាន�ិទ្ធិជំនំុជស្រមះទាងំសេលីអងvសេ(ត ុ និងអងvច្បាប ់ ។ តុលាការកំពូលមាន�ិទ្ធិជំនំុជស្រមះសេរ!ងស្រព(្មទណ្ឌ ដែដលចូលជាសា្ថ ពរនិងអនុវត្តទណ្ឌ កម្ម រចួសេ(ីយដែដរ តាមបណ្តឹ ងរប�់រដ្ឋមន្ត្រន្តីស្រក�ួងយុត្តិធម៌ ដែដលសេLថាបណ្តឹ ងសេ�ីសេរ ី។ បណ្តឹ ងសេ�ីសេរសីេនះ @ឺសេធ្វីបានដែតសេរ!ងស្រព(្មទណ្ឌ បុ៉សេណា� ះ ។ សេ�ចក្តី�សេស្រមចរប�់តុលាការកំពូល ជាសេ�ចក្តី�សេស្រមចបិទផ្លូវតវា� ។

ក. ថា9 ក់ដឹកនាំមានស្របធាន និងអនុស្របធានទទួលខុ�ស្រតវូស្រ@ប់ស្រ@ងការងារទាងំមូល ។ មានស្របធាន�ភាដែផ9ករដ្ឋប្បសេវណ ី ដែដលក9ុងសេនាះ មានសេ;ស្រកមដែផ9ករដ្ឋប្បសេវណីទាងំអ�់ទទួលពិនិត្យ និងជំនំុ

ជស្រមះដែតសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណី ។ សេ1ក9ង�ភារដ្ឋប្បសេវណីសេនះ ក៏មានសេ;ស្រកមរបាយការណ៍ និង�មាជិកស្រកមុស្របឹក្សាជំនំុជស្រមះ ដែដរ ។មានស្របធាន�ភាដែផ9កស្រព(្មទណ្ឌ ដែដលមានសេ;ស្រកមរបាយការណ៍ និងសេ;ស្រកម�មាជិក ស្រកមុស្របឹក្សាជំនំុជស្រមះ ដែដល

ទទួលពិនិត្យ និងជំនំុជស្រមះដែតសេលីសេរ!ងស្រព(្មទណ្ឌ ។មានការ ិ̀ ល័យស្រកRបញ្ជីនាយក ដែដលទទួលខុ�ស្រតវូរាល់កិច្ចការរដ្ឋបាល ស្របាក់ស្របUប់ក្តី ស្រ@ប់ស្រ@ង�ំណំុសេរ!ង និង

ការចុះបញ្ជី ស្រពមទាងំជួយ�ស្រមលួរាល់កិច្ចការរប�់ស្របធានតុលាការ ។១.២.២.២. មហាអយ្យការអមតុលាការកំពូលសេUយសា្ថ ប័នកំពូលសេនះ ស្រតតួពិនិត្យដែតអំពីអងvច្បាប ់ ដូសេច9ះ�កម្មភាពរប�់មហាអយ្យការអម តុលាការកំពូល

ពំុ�ូវមានវសិាលភាពទូលំទូលាយដូចមហាអយ្យការអមសាលាឧទ្ធរណ៍សេទ ក៏បុ៉ដែន្តសា្ថ ប័នសេនះ ស្រតវូធានានូវឯករាជ្យភាព ដល់សា្ថ ប័នអយ្យការថា9 ក់សេស្រកាមរប�់ខ្លួនដែដរ ។

ក. ថា9 ក់ដឹកនាំមានអ@vស្រពះរាជអាជាr និងអ@vស្រពះរាជអាជាr រង ដឹកនាទំទួលខុ�ស្រតវូសេ1ក9ុងសា្ថ ប័នទាងំមូល ។ សេ1សេពលអ@vស្រពះរាជ

អាជាr អវត្តមាន អ@vស្រពះរាជអាជាr រងទទួលការងារជំនួ� ។ មានស្រពះរាជអាជាr ជាសេស្រចីនរបូជាជំនួយដល់អ@vស្រពះរាជអាជាr និងអ@vស្រពះរាជអាជាr រង ក9ុងការស្របតិបត្តិការងារ។ មានស្រកRបញ្ជីFជំំនួយការក9ុងការបំសេពញការងារសេនះ ។

ស្រកមុ P4B1 - 4 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

រចនា�ម្ព័ន្ធតុលាការជាន់ទាប និងអយ្យការ

ស្រកមុ P4B1 - 5 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

តុលាការ អយ្យការ

ប្រ�ធានតុលាការ ប្រះរាជអាជ្ញា�

អនុប្រ�ធានតុលាការ

ចៅ�ប្រ�មចៅ���អចៅ��ត ចៅ�ប្រ�មជំនំុជប្រមះ

ប្រ�ឡា�ញ្ជ� ប្រ�ឡា�ញ្ជ�

ប្រះរាជអាជ្ញា� រ�

ប្រះរាជអាជ្ញា�

ប្រ�ឡា�ញ្ជ�

ប្រ�ឡា�ញ្ជ�នាយ�តុលាការ

ប្រ�ឡា�ញ្ជ�នាយ�អយ្យការ

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

រចនា�ម្ព័ន្ធសាលាឧទ្ធរណ៍ និងមហាអយ្យការ

ស្រកមុ P4B1 - 6 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាលាឧទ្ធរណ៍ មហាអយ្យការ

ប្រ�ធានតុលាការ

អគ្គប្រះរាជអាជ្ញា�

អនុប្រ�ធានតុលាការ

ចៅ�ប្រ�មរបាយការណ៍ ប្រ�មុប្រ�ឹ�្សាជំនំុជប្រមះ

ប្រ�ឡា�ញ្ជ� ប្រ�ឡា�ញ្ជ�

អគ្គប្រះរាជអាជ្ញា� រ�

ប្រះរាជអាជ្ញា�

ប្រ�ឡា�ញ្ជ�

ការយិាល័យប្រ�ឡា�ញ្ជ�នាយ�សាលាឧទ្ធរណ៍

ការយិាល័យប្រ�ឡា�ញ្ជ�នាយ�មហាអយ្យការ

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

រចនា�ម្ព័ន្ធតុលាការ និងមហាអយ្យការ

ស្រកមុ P4B1 - 7 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

តុលាការកំពូល មហាអយ្យការ

ប្រ�ធានតុលាការ

អគ្គប្រះរាជអាជ្ញា�

អនុប្រ�ធានតុលាការ�ភាប្រហ្មទណ្ឌ �ភារដ្ឋ�្បចៅ9ណ�

ប្រ�ឡា�ញ្ជ� ប្រ�ឡា�ញ្ជ�

អគ្គប្រះរាជអាជ្ញា� រ�

ប្រះរាជអាជ្ញា�

ប្រ�ឡា�ញ្ជ�

ការយិាល័យប្រ�ឡា�ញ្ជ�នាយ�ផ្នែ;<�តុលាការ

ការយិាល័យប្រ�ឡា�ញ្ជ�នាយ�ផ្នែ;<�អយ្យការ

ចៅ�ប្រ�ម ចៅ�ប្រ�ម

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

២. ការស្របស្រពឹត្តសេ&នៃនការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល២.១. វ@vដំបូងនៃនការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

២.១.១. តុលាការដែដលមាន�មត្ថកិច្ចបណ្តឹ ងខាងវវិាទរដ្ឋបាលជាសេKលការណ៏ស្រតវូFប់សេផ្តីមដំបូងសេ1តុលាការ រាជធាន ី សេខត ្ត សេ(ីយសេតីសេ@ធ្វីដូចសេម្តច

សេដីម្បីសេអាយដឹងថា សេតីតុលាការរាជធានី សេខត្ត មួយណាមាន �មត្ថកិច្ច ចំសេពាះករណីសេរ!ងក្តីណាមួយបាន?សេ;ស្រកម ឬសេមធាវ ី ឬកូនក្តីផ្លា្ទ ល់ខ្លូនស្រតវូសេធ្វី`៉ងដូចសេម្តចសេ&? សេបីពំុទាន់មានអ ្វី កំណត់ជាផ្លូវការ បញ្ជា� សេនះ

ស្រតវូសេធ្វីតាមការ�សេស្រមចចត្តិរប�់សេ;ស្រកម ក9ុងការទទួល ឬមិន ទទួលពាក្យបណ្តឹ ងដែដលUក់សេ&សេនាះ ។ សេ�ចក្តី�សេស្រមចរប�់សេ;ស្រកមស្រតវូមានបញ្ជា្ជ ក់មូលសេ(តុជានិច្ច។សេយីងដឹងស្រសាប់សេ(ីយ ថាតាមរយៈយុត្តិសាស្រ�្តរប�់ខ្លួន សេ;ស្រកមអាចបសេង្កីតសេKលការណ៏ច្បាប់ដែដល និងមាន តដែម្លរ(ូតដល់ មានច្បាប់មកដែកដែស្រប។ សេ;ស្រកមមានតួនាទី�ំខាន់ណា�់ក9ុងការកសាងនីតិរដ្ឋបាល ។ សេ;ស្រកមស្រតវូមាន ការសេចះដឹងសេស្រ�ស្រជះក9ុងការ�ិក្សានីតិរដ្ឋបាលសេស្រប�បសេធ�ប សេ(ីយស្រតវូហា� ននាមុំខក9ុងការបសេញ្ជញវធិាន ឬសេKលការណ៏យុត្តិសាស្រ� ្ត ។ សេមធាវ ី ក9ុងការការពារកូនក្តីរប�់ខ្លួនក៏មានតួនាទីរមួចំដែណកក9ុងការជស្រមញុសេអាយមានការលូតលា�់ខាងវ�័ិយរដ្ឋបាលសេ1ក9ុងស្របសេទ�កម្ពុជា ។ ម្យាងវញិសេទ�តកម្ពុជាក៏មានច្បាប់�្តីពីការFត់តាងំ និង�កម្មភាពរប�់សាលាជស្រមះក្តីដែនរដ្ឋកម្ពុជាដែដលស្របកា�សេអាយសេស្របីស្របា�់សេ1ដែ=>ទី៨ ដែខកុម្ភះ ឆ្នា9 ១ំ៩៩៣។

ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋប្បសេវណ ី ជាធម្មតាសេ@សេស្រចីនយកតាមកដែន្លងសេកីតសេ(តុ@ឺកដែន្លងដែដលវវិាទសេកីតសេទ្បីងសេនាះជាតុលាការមាន�មត្ថកិច្ចកាត់ក ្តី ។ សេរ!ងក្តីរដ្ឋបាលខ្លះអាចជាសេរ!ងអាជាr ធរ រដ្ឋបាលថា9 ក់Mំុ ស្រ�កុ សេខត្តរសំេលាភយកដីរប�់ស្របជាជនក៏មាន សេ(ីយក9ុងករណីសេនះតាម តាមលំនាដំែដលមានខាងរដ្ឋប្បសេវណីខាងសេលី តុលាការដែនទីកដែន្លងដែដលមានការរសំេលាភ អំណាចយកដីស្របជាជនសេនាះ សេ(ីយជាតុលាការមាន�មត្ថកិច្ច ជំនំុជស្រមះ។

សេរ!ងក្តីរដ្ឋបាលខ្លះអាចជាសេរ!ង�ំុសេមាMភាព ។ សេតីក9ុងករណីសេនះអ9កសេដីមបណ្តឹ ងដែដល សេ1កំពង់Fម ជាឧទា(រណ៏អាចប្តីងសេ&តុលាការសេខត្តកំពង់Fមបានដែដរឬសេទ? សេបីសេ@យកតាមលំនា ំខាងរដ្ឋប្បសេវណី តុលាការមាន�មត្ថកិច្ច@ឺ តុលាការដែនទីកដែន្លងរប�់ចុងសេFទ @ឺបានន័យថា តុលាការស្រកងុភ9ំសេពញសេស្រពាះថាមានទីសា9 ក់ការធំរប�់រាជរU្ឋ ភិបាល �្ថិតសេ1ក9ុងរាជធានីភ9ំសេពញ ។ សេUយមិនទាន់មានយុត្តិសាស្រ�្តទាក់ទងនិងសេរ!ងសេនះសេយីងពំុអាច សេធ្វី`៉ងណាបានសេទ្បីយ។

សេរ!ងក្តីរដ្ឋបាលខ្លះសេទ�ត ទាក់ទងនិងសេរ!ងអនុវត្តកិច្ច�ន្យារដ្ឋបាល ឬសេរ!ងការទទួលខុ�ស្រតវូរប�់រដ ្ឋ ឬMំុ�ងា្ក ត ់ ។ សេតីចំសេពាះរដ ្ឋ ស្រតវូមកតុលាការភ9ំសេពញ? សេ(ីយចំសេពាះM ុំ �ងា្ក ត់ស្រតវូសេ&តុលាការរាជធានី សេខត្តដែដលមាន�មត្ថកិច្ចភូមិសាស្រ�្ត សេលីMំុ�ងា្ក ត់សេនាះឬ? ដូចក9ុងករណីខាងសេលីសេនះដែដរសេយីងK្ម ន�មត្ថកិច្ចសេឆ្លីយនិង�ំណួរសេនះបានសេទ ។ សេ(តុសេនះ សេ(ីយបានជាសេយីងទុកសេអាយសេ;ស្រកមជាអ9ក�សេស្រមចចត្តិសេ&ចុះ។

ស្រកមុ P4B1 - 8 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

២.១.២. ពាក្យបណ្តឹ ងពាក្យបណ្តឹ ងជាលាយលក្ខណ៏អក�រដែដលបានសេធ្វី សេ(ីយស្រតវូUក់ជូនសេ&ស្របធានតុលាការ រាជធាន ី សេខត ្ត សេ1

ការិ̀ ល័យទទួលពាក្យបណ្តឹ ងដែដលមានស្រកលាបញ្ជីនាយកជាអ9កស្រតតួពិនិត្យ ។ សេយីងនិ`យថា ដែផ9កវវិាទរដ្ឋបាល សេដីម្បីស្រKន់ដែត�ំរាប់�ំKល់ កំុសេអាយស្រចទ្បំនិងដែផ9កស្រព(្មទណ្ឌ ឬរដ្ឋប្បសេវណី ។ សេបីសេមធាវជីាអ9កUក់ពាក្យ សេមធាវអីាច ចុះ(ត្ថសេលខាសេលីពាក្យសេនាះបានសេUយបដែន្ថមពាក្យចំណាថា សេUយបានទទួលអំណាច សេស្រកាមការទទួលខុ�ស្រតវូនៃនសេមធាវ ីចំសេពាះកូនក្តីខ្លួន ។ សេបីមានលិខិតឯកសារសេផ�ងភា្ច ប ់ ស្រតវូUក់ភា្ច ប់ជា មួយពាក្យបណ្តឹ ងដែតម្តង ។ ស្រកលាបញ្ជីស្រតវូសេចញបងា្ក ន់ដែដទទួលលិខិត ទាងំសេនាះ សេអាយ@ូក ្តី ឬ សេអាយសេមធាវតំីណាង@ូក ្តី សេបី@ូក្តីស្រតវូការចង់បាន ។ សេមធាវមិីនស្រតវូសេភ្លចទាមទារបងា្ក ន់ដែដសេនះសេទ ពីសេស្រពាះសេមធាវសី្រតវូមានអ្វី�ំរាប់�ំរាប់�ំអាងសេដីម្បីតវា�សេបី�ិនជាមានការ បាត់លិខិតភា្ជ ប់ណាមួយពី�ំណំុសេរ!ងសេUយសារសេទ្វីរណាមួយរប�់ស្រកលាបញ ្ជី ។ ស្រកលាបញ្ជីនាយកK្ម ន�ិទិ្ឋមិនទទួលពាក្យបណ្តឹ ងសេទ ពីសេស្រពាះ ការ�សេស្រមច�ិ្ថតសេ1សេលីស្របធាន តុលាការសេខត ្ត ស្រកងុដែដលមាន�ិទ្ឋិសេលីពាក្យបណ្តឹ ងសេFល តាមរយៈ ដីកាសេលីកពាក្យបណ្តឹ ង សេUយK្ម នបញ្ជា្ជ ក់មូលសេ(តុថា អ�មត្ថកិច្ច ឬមិនស្រ@ប់ស្រKន់ច្បាប់ជាសេដីម។

=្វីសេបីពំុមានច្បាប់បញ្ជា្ជ ក់ក9ុងការអនុវត្តន៏ជាក់ដែ�្តង សេ@តស្រមវូសេអាយបិទដែតមស្របិយ៏សារសេពីពន្ឋ១៥០សេរ�លសេលីពាក្យបណ្តឹ ង។

រសេប�ប�រសេ�រពាក្យបណ្តឹ ង@ឺអាច�រសេ�របានសេUយសេ�រ ី បុ៉ដែន្តសេដីម្បីមានស្រប�ិទិ្ឋភាពសេ@ស្រតវូ តាក់ដែតង�សេ�រសេអាយបានច្បា�់លា�់ អំពីសេKលបំណង និងកម្មវត ្ថុ ដែនពាក្យបណ្តឹ ង សេUយបងា� ញ សេ(តុផល និងភ�្តុតាងសេអាយបានស្រ@ប់�ព្វ។ សេ�ចក្តី�ន9ិU្ឋ ន ស្រតវូ�ង្កត់សេលីចំណុច�ំខាន់ៗនៃន�ំណូមពរ ឬនិង ការទាមទារការ ជួ�ជុល ការខូចខាត។ �ំណូមពរ សេស្រចីនទាក់ទងនឹងការ�ំុសេមាMភាពនៃនសេ�ចក្តី�ំសេរចរដ្ឋបាល ឬការ�ំុវធិានការបសេណា្ត ះអា�ន9ជាការស្របញាប់ (ដីកាតាមពាក្យ�ំុ ឬដីកា�ំសេរច ការស្របញាប់)។

២.១.៣. កំណត់�ំKល់ក. ការបង្អង់ការអនុវត្តសេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាល

ការ�ំុបង្អង់សេនះ @ឺមានសេKលបំណងចង់ព្យូរការអនុវត្តន៏ជាបសេណា្ត ះអា�ន9�ិន រ(ូតដល់មានសាលស្រកម ស្របកា�សេមាMភាពនៃនសេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាល ។ បុ៉ដែន្តសេ1ក9ុងនីតិរដ្ឋបាលមានសេKលការណ៏ធំមួយដែដលដែចងថា ចំសេពាះរាស្រ�្តស្របជា សេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាលស្រតវូដែតអនុវត្តន៏ភា្ល មសេ1សេពលទទួលបាន សេ(ីយបណ្តឹ ងស្រ@ប់ស្របសេភទ មិនអាចផ្លា្អ ក ការអនុវត្តបានសេ2យីសេលីកដែលងដែតមានករណីអញzស្រតកម្មដែដល ច្បាប់បានចង្អុលទុក ។ ដូសេច9ះសេបីK្ម នច្បាប់អនុញzត្ត សេ;ស្រកមមិនអាចសេចញដីការបង្អង់ការអនុវត្តន៏សេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាលបានសេទ ។ សេតីតុលាការអាចបសេង្កីតអងvជំនំុជស្រមះមួយ�ំរាប់�សេស្រមចសេរ!ងសេនះ បានដែដរឬសេទ ? សេបីK្ម នច្បាប់ដែចងឲច្បា� ់ ក៏មិនអាចសេធ្វីបានទសេទ�ត ពីសេស្រពាះតុលាការ ស្រតវូដឹងថាបណ្តឹ ង�ំុបង្អង ់ ការអនុវត្តន៍សេ�ចកី្ត�សេស្រមចរដ្ឋបាល ជាបណ្តឹ ងបនា្ទ ប់បន� ំ មិនដែមនជាបណ្តឹ ងសេដីមសេទ សេ(ីយបណ្តឹ ងសេដីម@ ឺ ឧបាស្រ�័យ�ំុសេមាMភាពកម្មសេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាល ។ បណ្តឹ ងបនា្ទ ប់បន�ំមិនស្រតវូសេធ្វីឲប៉ះពាល់ដល់ អងvសេ�ចក្តីនៃនបណ្តឹ ងបានសេ2យី សេ(ីយសេ1ក9ុងករណីសេនះការបង្អង់ការអនុវត្តន៍និងបណា្ត លឲផ្លា្អ កកិច្ចការរដ្ឋបាលដែដលស្រតវូសេធ្វី ដែដលជាសេ(តុនាឲំប៉ះពាល់ដល់អងvសេ�ចក្តីនៃនបណ្តឹ សេដីម ។ ម្យា�ងសេទ�ត សេKលការណ៍ នៃនការដែបងដែចកអំណាចរដ ្ឋ មិនឲតុលាការមកFត់ការកិច្ចការរដ្ឋបាលជាជំនួ�អាជាr ធររដ្ឋបាលបានសេ2យី។ សេ(តុដូសេច9ះសេ(ីយបានជាសេ@ស្រតវូសេធ្វីច្បាប់ជាមុន�ិនសេដីម្បីកំណត ់ លក្ខខណ្ឌ ឲច្បា�់សេទីបអនុញzត អនុញzត្តឲតុលាការអាច�សេស្រមចសេលីពាក្យ�ំុការបង្អង់ការអនុវត្តន៍សេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាលបាន ។

សេ1ស្របសេទ�បារំាងសេ@មានច្បាប់ច្បា�់លា�់�ំរាប់ស្រ@ប់ស្រ@ងបញ្ជា� សេនះ ។ បុ៉ដែន្តសេទាះបីជាមានច្បាប់សេ(ីយ ក៏សេ;ស្រកមបារំាងកស្រម�សេស្រមចយល់ស្រពមឲបង្អង់ការអនុវត្តន៍សេនាះណា�់ ពីសេស្រពាះសេ@ស្រតវូមានការស្របងុស្របយ័ត9កំុឲរំាង�្ទះដល់កិច្ចការរដ្ឋបាល ។ ច្បាប់បារំាងមិនអនុញzត្តឲសេ;ស្រកម �សេស្រមចបង្អង់ការនុវត្តន៍សេ�ចកី្ត�សេស្រមចរដ្ឋបាល ឲសេលី�ពីបីដែខសេ2យី។ ច្បាប់បារំាងមិនអនុញzត្តឲសេ;ស្រកមដែតមា9 ក់�សេស្រមចសេទ @ឺស្រតវូមានបសេង្កីតអងvជំនំុជស្រមះ ជាស្រកមុ�(សេ�វកិតា សេ(ីយស្រតវូសេចញសាលស្រកម សេបីសេ1តុលាការរដ្ឋបាល ឬសាលដីការ សេបីសេ1សាលាឧទ្ធរណ៍រដ្ឋបាល ឬសេ1កុង�ីសេដតា @ឺសេ&តាមបណ្តឹ ងសេដីមដែដលស្រតវូបានUក់ សេ1កដែន្លងនីមួយៗសេនាះ ។

សេយីងសេលីកចំនុចសេនាះមកពិភាក្សា @ឺសេដីម្បីឲសេមធាវដឹីង និងអាចសេធ្វីបណ្តឹ ងជាយថាសេ(តុសេ&តាមករណីដែដលអាចសេកីតសេ2ីយ ។ ជា�សេង្ខប ក9ុងដំណាក់កាលនៃនច្បាប់ដែខ្មរជាធរមាន�ព្វនៃ=> សេ;ស្រកមមា9 ក ់ ឬ ស្រកមុសេ;ស្រកមក9ុងអងvជំនំុជស្រមះFត់តាងំសេ2យី សេUយតុលាការថា9 ក់ណាមួយ សេ1ពំុទាន់មាន�ិទ ិ្ធ ឬ អំណាចសេចញបញ្ជា្ជ ឲអាជាr ធររដ្ឋបាលបង្អង់ការអនុវត្តន៍សេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាលបានសេ2ីយ ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល ដែដលមានបណ្តឹ សេដីមជាឧបាស្រ�័យ�ំុសេមាMកម្មសេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាល ។

ខ. វធិានការបសេណា្ត ះអា�ន9 ជាការស្របញាប់ក9ុងស្រកបខណ្ឌ នៃនបុព្វ�ិទិ្ធនៃនអំណាចសាធារណះរប�់ខ្លួន អាជាr ធររដ្ឋបាលមាន អំណាចស្រ@ប់ស្រ@ងសេដីម្បីFត់

វធិានការណ៍ ជាការស្របញាប់បានសេUយមិនFបំាច់�ំុសេ�ចក្តី�សេស្រមចស្របសេភទណាមួយពីតុលាការសេទ ។ សេបីសេទាះបីជា អាជាr

ស្រកមុ P4B1 - 9 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

ធរសេនាះ�ំុតុលាការឲអនុញ្ជាz ត Fត់ការស្របញាប់ក៏សេUយ តុលាការមិនស្រតវូទទួលពាក្យ�ំុសេនាះសេទ សេ1សេពលតុលាការពិនិត្យសេ&សេMីញថា ជាអំណាចរប�់អាជាr ធររដ្ឋបាលស្រសាប់សេ&សេ(ីយ ពីសេស្រពាះតុលាការK្ម ន�ិទ ិ្ធ សេស្រជ�តដែស្រជកកិច្ចការរប�់អាជាr ធររដ្ឋបាលបានសេ2ីយ ។ សេនះជាសេKលការណ៍ទូរសេ& ។ បុ៉ដែន្ត សេបីមានច្បាប់កំណត់សេផ�ង �ំរាប់ករណីសេផ�ង �ំរាប់ករណីណាមួយជាក់លាក់ ជាពិសេ��ករណីដែដលប៉ះពាល់ដល់�ិទិ្ធ និងសេ�រភីាពបុ@vល អាជាr ធររដ្ឋបាលកី្ត តុលាការក្តី ស្រតវូដែត សេKរពនិងស្របតិបត្តិ សេ&តាមច្បាប់សេនាះ ។

ដូសេច9ះ ក9ុងករណីជាសេស្រចីន មានដែតភា@ីរាស្រ�្តសេទដែដលអាចនិងសេធ្វីពាក្យ�ំុសេ&សេ;ស្រកម សេចញវធិានការជាការស្របញាប់ សេ&បាន ឬ`៉ងណា ?

សេ1ក9ុងសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណី Fប់តាងំពិសេពលទទូលពាក្យបណ្តឹ ង រ(ូតដល់ការជំនំុជស្រមះ សេ;ស្រកមមាន�ិទិ្ធសេចញដីការ�សេស្រមចជាការស្របញាប់ តាម�ំណូមពររប�់@ូភា@ ី ស្រប�ិន សេបីយល់សេMីញថាFបំាច ់ ។ ដីកា�សេស្រមចសេនះ មានសេKលសេ�បងា្ក អន្តរាយសេផ�ងៗដែដលសេកីតសេ2ងីជាយថាសេ(ត ុ ។ ឧទា(រណ៍ ដីការ�សេស្រមចឲកំណត់ស្រទព្យ�ម្បតិ្ត និង@ល់�ិទិ្ធដល់ជនណាមា9 ក់ឲដែ=រក្សាជាបសេណា្ត ះអា�ន 9 នូវស្រទព្យ�ម្បតិ្តដែដលមានទំនា� ់ ឬស្រទព្យ�ម្បត ិ្ត �ំរាប់ការពារផលស្របសេ`ជន៍រប�់@ូភា@ ី ។ សេ;ស្រកមសេចញដីកា�សេស្រមចជាស្របញាប់បាន ចំសេពាះដែតកិច្ចជាបសេណា្ត ះអា�ន 9 ដែដលមិនប៉ះពាល់ដល់អងvសេ�ចក ី្ត ។ ដីកា�សេស្រមចសេនះ មិនអាចប្តឹងជំទា�់បានសេ2ីយ ។ វធិានការបសេណា្ត ះអា�ន9សេនះមានដែចងក9ុងសារាចរណ៍រដ្ឋមន្ត្រន្តីស្រក�ូង យុតិ្តធម៌ សេលខ០៤�រច៨៤ចុះនៃ=>ទី០៨ កញ្ជាz ១៩៨៤ ។

សេ1ស្របសេទ�បារំាង សេ;ស្រកមរដ្ឋបាល ជាពិសេ�� សេ;ស្រកម កុង�ីសេដតា រដែមងដែតងដែតស្រ�ង់សេKលការណ៍សេUះស្រសាយវវិាទ ពីខាងយុតិ្តសាស្រ�្តរដ្ឋប្បសេវណី សេ1ខណះដែដលK្ម នច្បាប់ដែចងច្បា�់លា�់ ។ សេ;ស្រកមដែខ្មរ@ួរដែតដកពិសេសាធន៍សេនះ �ំរាប់សេUះស្រសាយវវិាទ រដ្ឋបាល ។

តាមលំនាសំេនះ ក9ុងសេរ!ងកី្តរដ្ឋបាល សេតីភា@ីឯកជនអាច�ំុឲសេ;ស្រកម�សេស្រមចវធិានការបសេណា្ត ះអា�ន9ជាការស្របញាប់ ដែដលមិនប៉ះពាល់ដល់អងvសេ�ចក្តី រសេប�បដូចវធិានដែដល បានដែចង ក9ុងសារាចរណ៍ខាងសេលីសេនះ បានដែដរឬសេទ ?

សេយីងដឹងថា ក9ុងសេរ!ងស្របតិបតិ្តការណ៍ជាក់ដែ�្តង ខាងរដ្ឋប្បសេវណី �ព្វនៃ=>សេនះ សេ;ស្រកមអាចដែចញដីកាតាមពាក្យ�ំុ (�ូមអានសេ��វសេ�រប�់សេលាក កុយ នាម ដំសេណីរការក្តី សេ1 ក9ុងតុលាការកម្ពុជា សេបាះពុម្ពផ្សាយសេUយអងvការ មូលនិធិអា� ុី ១៩៩៨ ដែដលសេLម្យា�ង សេទ�តថា ដីការFរសេលីពាក្យ (ស្រកមពិភាក្សារដ្ឋប្បសេវណី១៩៦៤) សេ(ីយនិង ដីការ�សេស្រមចកិច្ច ការស្របញាប ់ (�ូមអានសេ��វសេ�រប�់សេលាក កុយ នាម) ដែដលស្រកមពិភាក្សារដ្ឋប្បសេវណី ១៩៦៤ សេLថាដីការ�សេស្រមចសេ(តុទា�់ដែទងជាកិច្ចស្របញាប់ ។

សេUយសេ(តុថា វធិានការណ៍សេនះមិនប៉ះពាល់ដល់អងvសេ�ចក ្តី @ឺថាសេ�ចកី្ត�សេស្រមចរដ ្ឋ បាលសេ1ដែតអនុវត្តន ៍ ជាធម្មតា ដូសេច9ះK្ម នអី្វស្របឆ្នានិំងសេKលការណ៍រដ្ឋបាល ដែដលបានដែចងថា ចំសេពាះរាស្រ�្តស្របជាសេ�ចក្តី�សេស្រមចរដ្ឋបាលស្រតវូដែតអនុវត្តន៍ភា្ល មសេ1សេពលបានទទូល សេ(ីយបណ្តឹ ងស្រ@ប់ស្របសេភទមិនអាចផ្លា្អ កការអនុវត្តបានសេ2យី សេលីកដែលងដែតមានករណី អញ្ជាz ត្តកម្មដែដលច្បាប់បានចង្អុលទុកសេសាះសេ2យី ។ វធិានការជាការស្របញាប់សេនះ សេទ�តស្រ@ន់ដែតជាវធិានការបសេណា្ត ះអា�ន 9 សេដីម្បីសេស្រសាចស្រ�ង់ស្របសេ`ជន៍រប�់ភា@ីឯកជន ដែដលអាចនិងខូច រលាយបាត់បង់ង�់ មុនសេពលដែដលសាលស្រកមស្រតវូស្របកា� ។ ដូសេច9ះ វធិានការបសេណា្ត ះអា�ន9ជាការស្របញាប់សេនះ អាចនិងស្រតវូសេស្របីបាន ចំសេពាះភា@ីឯកជន ។

សេយីងពំុមានសេ`បល់ដូចសេលាក កុយ នាម ដែដលបាន�រសេ�រក9ុងសេ��វសេ�រប�់Kត ់ ខាងសេលី ថា វធិានការសេនាះនិងជា�មត្ថកិច្ចរប�់សេ;ស្រកមដែដលទទូលFត់សេរ!ងក្តីសេនះ និងជា �មត្ថកិច្ចរប�់តុលាការរាជធានី សេខត ្ត បុ៉សេណា� ះ ។ ពីសេស្រពាះពំុមានអត្ថបទផ្លូវការណាមួយ �ូមម្បីស្រកមពិភាក្សារដ្ឋប្បសេវណី ឆ្នា9 ១ំ៩៦៤ ឬសារាចរណ៍សេលខ០៤�រច៨៤ រប�់រដ្ឋមន្ត្រន្តី ស្រក�ូងយុត្តិធម៌ ក៏អត់មាននិ`យ ជា�មត្ថកិច ្ច រប�់តុលាការសេខត ្ត ស្រកងុ បុ៉សេណា� ះ `៉ងដូចសេនះដែដរ ។ ម្យា�ងសេទ�ត វាផ្ទុយK9 និងកដែន្លងមួយសេទ�ត ដែដលសេលាក កុយ នាម និ`យថា សេ@អាចប្តឹងឧទ្ធរណ៍មិន�ុខចិត្តនិងដីការ�សេស្រមចកិច្ចការស្របញាប់សេនះបាន។ តាមការស្រតឹម ស្រតវូសេ@អាចប្តឹងឧទ្ធរណ៍បានដែមន ។

តសេ&សេនះ �ូមបញ្ជា្ជ ក់អំពីភាពខុ�K9 និងភាពដូចK9 រវាងដីការតាមពាក្យ�ំុ និងដីការ�ំសេរចកិច្ចការស្របញាប់។ដ�ការតាមពា�្យ�ំុភា@ីឯកជន(ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល) Uក់�ំុវធិានការស្របញាប ់ សេ&ស្របធានតុលាការសេខត ្ត ស្រកងុ។ ស្របធានសេនះ អាច

ទទួលពាក្យ សេ(ីយFត់ការខ្លួនឯង ឬក៏ឲសេ&សេ;ស្រកមណាមួយ ដែដលខ្លួនFត់តាងំឲសេធ្វីសេរ!ងសេនះ ។ ស្របធានតុលាការ ឬសេ;ស្រកមទទួលភារះកិច្ច មាន�ិទិ្ធ�សេស្រមច ភាពស្របញាប់ និង ភាពFបំាច់ រចួ សេ(ីយអាច�សេស្រមចឲ ឬមិនឲតាមពាក្យ�ុំ សេUយមិនបាច់មានវត្តមាន ជាFបំាច់រប�់ភា@ីមា្ខ ងសេទ�ត ។ សេបីស្របធានតុលាការ ឬសេ;ស្រកម មិនស្រពមតាមពាក្យ�ុំ អ9ក�ំុK្ម នផ្លូវប្តឹងតវា� សេ&ណាសេទ�តសេ2យី (តាមរសេប�បដែដលមានដែចង ក9ុងមាស្រតា ៣២២ នៃនស្រកមពិភាក្សារដ្ឋប្បសេវណី ឆ្នា9 ១ំ៩៦៤) ។ បុ៉ដែន្តសេបីស្របធានតុលាការ សេ;ស្រកមយល់ស្រពមតាមពាក្យ�ំុវញិ ភា@ីមា្ខ ងសេទ�តអាចប្តឹងជំទា�់សេ&ស្របធានតុលាការ សេ(ីយសេ�9ីរ�ំុជំនំុជស្រមះសេលីដីការតាមពាក្យ�ំុសេនាះ តាមទំរង់ជំនំុជស្រមះ ដូចសេដីម្ីបសេចញដីការ�សេស្រមច កិច្ចការ ស្របញាប់ដែដរ ។ រមួសេ�ចក្តីមក @ឺថាសេ;ស្រកម

ស្រកមុ P4B1 - 10 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

ដែតមា9 ក់ជាអ9ក �សេស្រមចដីការតាមពាក្យ�ំុ ឬដីការសេលីពាក្យ ។ ដីកាសេនះ មានអនុភាពអនុវត្តភា្ល មៗ សេទាះបីមានបណ្តឹ ង ជំទា�់ ឬបណ្តឹ ងឧទ្ធរណ៍ក៏សេUយ ។

ក9ុងច្បាប់បារំាង សេ@មានរសេប�បដូចខាងសេលីសេនះដែដរ ។ សេ;ស្រកមទទួលបន្ទុកសេរ!ងសេនះ សេ@សេLថា សេ;ស្រកមពិនិត្យការស្របញាប់ ។

ដ�ការ�ចៅប្រមច�ិច្ចការប្រ�ញា�់រដ្ឋបាល@ឺជាស្របសេភទមួយសេទ�ត នៃនវធិានការបសេណា� ះអា�ន9ជាការស្របញាប ់ សេដីម្បីការពារផល ស្របសេ`ជន ៍ ភា@ីដែដល

�ំុដីការសេនះ @ឺភា@ីឯកជន ។ សេ;ស្រកម ក9ុងខណៈដែដលពំុទាន់ មានច្បាប់ស្រ@ប់ស្រKន់ អាចសេចញដីកា�សេស្រមចកិច្ចស្របញាប់រដ្ឋបាល តាមរសេប�បដូចខាងរដ្ឋប្បសេវណី សេUយមានចូលរមួស្រ@ប់ភា@ីទាងំអ�់ ។ សេ�ចក្តី�សេស្រមចកិច្ចការស្របញាប់សេនះ មិនអាចប្តឹងជំទា�់បានសេទ សេទាះបីចុងចំសេលីយមិនបានមកក9ុង�វនាកា តាមការសេកាះអសេញ្ជីញក៏សេUយ ។ ភា@ីអាចប្តឹងឧទ្ធរណ៍ មិន�ុខចិត្តនិងដីការ�សេស្រមចកិច្ចការស្របញាប់រដ្ឋបាលសេនះបាន សេបីយកលំនាតំាមខាងរដ្ឋប្បសេវណី ។ ដីការសេនះមានអានុភាពអនុវត្តភា្ល មៗ សេទាះបីមានបណ្តឹ ងជំទា�់ ឬបណ្តឹ ងឧទ្ធរណ៍ក៏សេUយ ។

សេ1ស្របសេទ�បារំាង �ព្វនៃ=>សេនះ សេ@សេធ្វីដូចខាងសេលីសេនះ ។ កាលពីឆ្នា9 ំ១៩៥៥ ច្បាប់ បារំាងបាន លុបដែលងឲមាន ដីកាការពិនិត្យការស្របញាប់ សេ(ីយជំនូ�សេUយ ដីការ�សេស្រមច កិច្ចការស្របញាប់រដ្ឋបាលវញិ ។ សេទីបដែតដល់ឆ្នា9 ំ១៩៥៩ សេទីបបសេង្កីតឲមាន ដីការពិនិត្យ កំណត់ការស្របញាប់សេនាះសេ2ងីវញិ ពីសេស្រពាះសេ@យល់សេMីញថា ដីការការពិនិត្យកំណត់ការ ស្របញាប ់ សេនះមាន@ុណ�ម្បតិ្តល្អ ស្រតង់រ(័� និងមិន�ូវ�្ម@ុសា្ម ញ ដូចដីការ�សេស្រមចកិច្ច ការស្របញាប់រដ្ឋបាល ។

សេ1ស្របសេទ�បារំាង ការ�ំុដីការការពិនិត្យកំណត់ការស្របញាប ់ និងការ�ំុដីការ �សេស្រមចរដ្ឋបាល អាចសេធ្វីបានទាងំពីរ បុ៉ដែន្តUច់សេUយដែ2កអំពីK9 ។

២.១.៤. ការផ�ះផ្សាតាមសារាចរណ៍សេលខ០៤សេនាះ ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល ការផ�ះផ្សាមិនសេ1ក9ុង�មត្ថកិច ្ច រប�់ស្របធានតុលាការ រាជធានី

សេខត្តសេទ ពីសេស្រពាះសេ@បានដែចងថា ស្រប�ិនសេបីសេរ!ងសេនាះ មានលក្ខណៈជាសេរ!ងរដ្ឋបាលស្រតវូសេផ្ទរសេរ!ងសេនាះឲ្យសេ& អងvការរដ្ឋបាល ដែដលមាន�មត្ថកិច្ច សេដីម្បីសេUះស្រសាយ ។

ការផ�ះផ្សាស្រតវូសេធ្វីក9ុងស្រកបខ័ណ ្ឌ ឧបាស្រ�័យរដ្ឋបាលជាមុនដែដកជាលក្ខខណ្ឌ មួយ Fបំាច ់ សេដីម្បីតុលាការអាចទទួលពាក្យបណ្តឹ ងវវិាទរដ្ឋបាលយក សេ&ពិនិត្យនិងជំនំុជស្រមះបាន។ ឧទា(រណ៍មាស្រតា៥៨ នៃនស្រពះរាជស្រកមសេលខ០៦ ន.� ៩៤ ចុះនៃ=>ទី ៣០ តុលា ១៩៩៤ �្តីពី�(លក្ខន្តិកៈមន្ត្រន្តីរាជការ�ីុវលិ នៃនស្រពះរាជាណាចស្រកកម្ពុជា ដែចងថា អ9ករាជការ មាន�ិទ្ធិប្តឹងតវា�សេ&តុលាការអំពីករណីដែដលពាក់ព័ន ្ធ សេ&នឹងមុខងារ សាធារណៈ។ បុ៉ដែន្តជាការFបំាច ់ អ9រាជការសេនាះ ស្រតវូរកវធីិសេUះស្រសាយ តាមផ្លូវរដ្ឋបាលជាមុន�ិន ។ �មត្ថកិច្ចសេដីម្បីសេUះស្រសាយទំនា� ់ ខាងសេលីសេនះស្រតវូស្រប@ល់ជូន@ណៈកមា្ម ធិការ អចិនៃន្ត្រន្តយ៍មួយមានសេ�្ម ះថា @ណកមា្ម ធិការ�ំរះុ �ំរលួទំនា�់ពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការមុខងារ សាធារណៈ ។ (មាស្រតា ៥៩)

ដូសេច9ះសេបីមិនទាន់បានឆ្លងការសេUះស្រសាយពី@ណៈកមា្ម ធិការ�ំរះុ�ំរលួសេនះសេទ តុលាការ ស្រតវូបង្វិល�ំណំុសេរ!ងមក@ណកមា្ម ធិការសេនះ សេដីម្បីសេធ្វីការផ�ះផ្សា។

២.១.៥. ការអសេង្កតសេ�ីុប�ួរសេUយមិនទាន់មានច្បាប់សេ1សេ2យី ការអសេង្កតសេ�ីុប�ួរ ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល អាចនឹង សេធ្វីតាមលំនា ំ ដូច

ខាងសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណីដែដរ បុ៉ដែន្តសេ;ស្រកមអសេង្កតសេ�ីុប�ួរនឹងស្រតវូសេដីរ តួនា ំមុខ ខា្ល ងំកា្ល ជាង ក9ុងសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណីសេ&សេទ�ត។ សេស្រ�អំពី�ំុសេអាយភា@ីជូន�ំអាង តាមដីកាបងាv ប់សេអាយជូន�ំអាង សេ;ស្រកមអសេង្កតសេ�ីុប�ួរអាចFត់សេអាយ@ូភា@ី ស្រពមទាងំសាក�ីទាងំRយមកបងា� ញខ្លួន សេដីម្បីសេ�ីុប�ួរយកចសេម្លីយផ្លា្ទ ល់មាត់និងតទល់មុខK9 សេUយមាន សេមធាវចូីល រមួផង សេបី�ិនភា@ីមានសេមធាវរីប�់សេ@។ សេ;ស្រកមអាចចុះផ្លា្ទ ល់ដល់ទីកដែន្លង សេដីម្បីស្រសាវស្រជាវរកការពិត។

សេយីងសេMីញថា នីតិវធីិវវិាទរដ្ឋបាល ជានីតិវធីិ�រសេ�រផង បដិវាទកម្មផង និងអសេង្កត សេ�ីុប�ួរ ផ្លា្ទ ល់រប�់សេ;ស្រកមផង ។ កាលពី�ម័យមុនៗ សេ1ក9ុងនីតិវធីិរដ្ឋប្បសេវណី ភា@ី សេFទស្របកាន់K9 សេ&វញិសេ&មកខំ�្វះដែ�្វង រក ភ�្តុតាងស្រ@ប់ដែបប`៉ង សេ(ីយសេ;ស្រកមស្រKន់ដែតជាអ9កFសំា្ត ប ់ និងកាត់សេ�ចក្ដី សេ@សេLថា និតីវធីិសេFទស្របកាន់K9 សេ&វញិសេ&មក ។ បុ៉ដែន្ដសេនះសេ;ស្រកមក៏ស្រសាវស្រជាវរកការពិតដែដរក9ុងសេរសីេ��ងក្ដីរដ្ឋប្បសេវណី។ Fប់ពីសេពលចូលដល ់ ដំណាក់ការដែដលស្រតវូសេធី្វការអសេង្កត�ួរភា្ល ម សេដីមបណ្ដឹស្រតវូដែតបង់ស្របាក ់ ស្របUប់ក្ដី សេទីបសេរសីេ��ង ក្ដីFប់ដំសេណីរការបាន ។សេ1ស្រ@ប់សាលាជស្រមះក្ដីស្រ@ប់ជាន់ថា9 ក់ ដូចសេ1តុលាការរាជធានី សេខត្តសេ1សាលាឧទ្ឋរណ៏ ឬសេ1តុលាការកំពូល�ុទ្ឋដែតស្រតវូបង់ស្របាក់ស្របUប់ក្តី សេទីបដំសេណីរការបាន។

ស្រកមុ P4B1 - 11 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

២.១.៦. អាជាr យុកាលក9ុងច្បាប់បារំាងអាជាr យុកាលដែនឧបាស្រ�័យវវិាទរដ្ឋបាល @ឺ២ដែខ@ិតពីនៃ=>បានទទួល លិខិតជូនដំណឹង ពីសេ�ចក្តី

រដ្ឋបាលឬពីនៃ=>សេ�ចក្តី�ំសេរចសេនះស្រតវូបានចុះផ�ព្វផ្សាយជាសាធារណៈ។ ច្បាប់ដែខ្មរពំុទាន់មានដែចងសេទ សេ(ីយយុទ្ធសាស្រ�្ត ក៏ពំុទាន់K្ម នដែដរ ។ ដូសេច9ះសេយីងស្រតវូ�ន្មត់ថាK្មនអាជាr យុកាល�ំរាប់ឧបាស្រ�័យវវិាទរដ្ឋបាល រ(ូតដល់មានច្បាប់ ឬយុទ្ធសាស្រ�្តដែចងផ្ទុយអំពីសេនះ ។ ចំសេពាះកិច្ច�ន្យា�ីុវលិរប�់រាជការ ក៏ដូចកិច្ច�ន្យារដ្ឋបាលសេ@ស្រតវូអនុវត្តន៍មាស្រតា២៥នៃនស្រកឹត្យច្បាប់សេលខ៣៨ ស្រក.ច ចុះនៃ=>ទី២៨ តុលា ១៩៨៨ ដែដលដែចងថាៈ សេលីកដែលងដែតច្បាប់ដែចងសេផ�ងពីសេនះកាតព្វកិច្ចទាងំRយដែដលសេកីតសេចញពីកិច្ច�ន្យា ស្រតវូផុតអាជាr យុកាល កាលសេបីភា@ីសេដីមបំណុល មិនងប្តឹងទាមទារសេអាយអនុវត្តក9ុងអំ2ុង ៥ ឆ្នា9 ំ @ិតពីនៃ=>កំណត់កិច្ច�ន្យា ឬសេបីK្ម នកំណត់នៃ=>សេទ ស្រតវូ@ិតពីនៃ=>ចុះកិច្ច�ន្យា ។

ចំសេពាះបណ្តឹ ង�ំុជួ�ជុល�ំណងនៃនការខូចខាត ក9ុងស្រកបខ័ណ្ឌ នៃនការទទួលខុ�ស្រតវូសេស្រ�កិច្ច�ន្យា អាជាr យុកាលស្រតវូកំណត់ស្រតឹម ៣ ឆ្នា9 (ំ មាស្រតា ១៣៤ នៃនស្រកឹត្យ - ច្បាប់សេលខ ៣៨)។ សេ1ស្របសេទ�បារំាង @ឺ ៤ ឆ្នា9 ។ំ

២.១.៧. វ�ិមិតភាពសេបីយកលំនាតំាមនីតិវធីិរដ្ឋប្បសេវណី ក9ុងវវិាទរដ្ឋបាល មុខងារសេ;ស្រកមអសេង្កតសេ�ីុប�ួរ និងមុខងារសេ;ស្រកម ជំនំុជស្រមះពំុ

មានវ�ិមិតភាពអ្វីសេ2យី ពីសេស្រពាះវាពំុមានប៉ះពាល់ដល់សេKលការណ៍អ្វីទាងំអ�់។២.១.៨. ដំសេណីរការជំនំុជស្រមះសេយីងមិនសេMីញសេ(តុផលអ្វី ដែដលនាមិំនសេអាយសេស្របីនីតិវធីិ រសេប�បដូចខាងរដ្ឋប្បសេវណីសេទ ក9ុងខណៈដែដល មិន ទាន់មាន

ច្បាប់ដែចង�ំរាប់វវិាទរដ្ឋបាល។២.២. វ@vបនា្ទ ប់នៃនការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

២.២.១.តតិយបណ្តឹ ងទា�់សេ1ស្របសេទ�បារំាង ក9ុងសេរ!ងក្តីពីបទរសំេលាភអំណាច ដែដលបានសេធ្វីសេអាយខ្លួនខូចខាតផលស្របសេ`ជន៍ សេ(ីយក៏សេធ្វី បណ្តឹ ង

ទាមទារសេអាយកាត់សេ2ងីវញិ សេUយខំបងា� ញសេ(តុផល=្មី ។ បណ្តឹ ងសេនះសេ@សេLថា តតិយបណ្តឹ ង ទា�់ដែដល ទទួលសាv ល់សេUយកុង�ីសេដតា។

២. ២.១. បណ្តឹ ងទា�់បណ្តឹ ងទា�់អាចសេធ្វីសេUយភា@ីមា្ខ ងសេទ�ត ដែដលមិនបានប្តឹង�ំុដីកាFរសេលីពាក្យក9ុងសេរ!ង�ំុវធិានការជាការ ស្របញាប់។

បណ្តឹ ងទា�់ក៏អាចសេធ្វីបានដែដរ ចំសេពាះសាលស្រកមកំបាងំមុខក9ុងរយះសេពល១៥នៃ=> Fប់បីនៃ=>ទទួលសេ�ចក្តីជូន ដំណឹងអំពីសាលស្រកមសេនះ។ (ួ�រយះសេពលសេនះ ស្រតវូសេធ្វីបណ្តឹ ងឧទ្ធរណ៍ ។

២.២.៣. បណ្តឹ ងឧទរណ៍ចំសេពាះបណ្តឹ ងឧទ្ធរណ៍ K្ម នអ្វីដែប្លកពីនីតិវធីិ ដែដលមានសេ1ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋប្បសេវណីសេទ។

ស្រកមុ P4B1 - 12 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

សេ�ចក្តី�ន9ិU្ឋ ន�របុមក សេយីងសេMីញថា ក9ុងការសេUះស្រសាយវវិាទទាក់ទងនឹងសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល @ឺស្រតវូអនុសេRមសេUយច្បាប់ និង នីតិវធីិ

សេUយដែ2ក សេពាល@ឺ ស្រតវូមានស្រកម�្តីពីវវិាទរដ្ឋបាល និងស្រកមទាក់ទងនឹងវវិាទរដ្ឋបាលមួយច្បា�់លា�់ដូចដែដលសេយីងមានស្រកមនីតិវធីិស្រព(្មទណ្ឌ និងស្រកមស្រព(្មទណ្ឌ �ស្រមាប់សេUះស្រសាយ និងដែចងអំពីសេទា�បញzត្តិនានា សេដីម្ីបកំុសេអាយមានការរសំេលាភសេលី�ិទ្ធិនានាដែដលពាក់ព័ន្ធ ។ ជាងសេនះសេ&សេទ�តក9ុងសេរ!ងរដ្ឋប្បសេវណី ក៏មានស្រកមនីតិវធីិរដ្ឋប្បសេវណី និងស្រកមរដ្ឋប្បសេវណី �ស្រមាប់ស្រ@ប់ស្រ@ងបញ្ជា� ដែដលទាក់ទងផងដែដរ ។ ដូចសេនះ ក9ុងសេរ!ងរដ្ឋបាលក៏ដូសេច9ះដែដរ @ឺស្រតវូមានកំណត់ឲ្យបានច្បា�់លា�់អំពីនីតិវធិ ី សេដីម្បីកំុសេអាយមានការសេUះស្រសាយសេUយខុ�នូវដែដន�មត្ថកិច ្ច ក៏ដូចជាយុតា្ត ធិការ និងសេទា�កំ(ុ�នានាដែដលស្រតវូមានទណ្ឌ កម្មជាសេដីម ។

សេ1ស្របសេទ�កម្ពុជាសេយីង សេ1សេស្របីស្របព័ន្ធតុលាការទូសេ&សេ1សេ2យីចំសេពាះសេរ!ងរដ្ឋបាលសេនះ @ឺក9ុងសេរ!ងរដ្ឋបាលស្រតវូឆ្លងកាត់នូវសាលាដំបូងដែដលមានសេ1តាមសេខត ្ត និងរាជាធាន ី សេ(ីយសេបីមានការមិន�ុខចិត ្ត ស្រតវូប្តឹងឧទ្ធរណ៍សេ&សាលាឧទ្ធរណ៍ដែដលមានដែតមួយ@ត់សេ1រាជធានីភ9ំសេពញ សេ(ីយជាចុងបញ្ចប់@ ឺ ស្រតវូប្តឹងសេ&តុលាការកំពូល ក៏មានដែតមួយដែដរសេ1រាជធានីភ9ំសេពញ ។

សេ1ក9ុងសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល ស្រតវូកំណត់ឲ្យបានច្បា�់លា� ់ ជាពិសេ��ទាក់ទងនឹងកម្មវត ្ថុ សេស្រពាះវាមិនមានដែចងសេ1ក9ុងច្បាប់ដូចជាបទសេល្មី�ស្រព(្មទណ្ឌ សេនាះសេទ ។ ឧទា(រណ៍ កម្មវត្ថុនៃនបណ្តឹ ងអាចជា ការ�ំុសេមាMកម្មនៃនសេ�ចក្តី�សេស្រមច ការ�ំុបង្អង ់ ការ�ំុអនុវត្តសេ�ចក្តី�សេស្រមច ឬការ�ំុវធិានការបសេណា្ត ះអា�ន9ជាការស្របញាប់ជាសេដីម ។ សេបីមិនមានការកំណត់ច្បា�់លា�់សេទ សេ;ស្រកមអាចនឹង�សេស្រមចសេ�ចក្តីសេUយ(ួ�ពីអ្វីដែដលបានសេ�9ីរ� ុំ ឬក៏អាចតិចជាងអ្វីដែដលសេ�9ីរ�ំុ ។

នាសេពលខាងមុខ ពួកសេយីង�ង្ឃឹមថា ស្រពះរាជាណាចស្រកកម្ពុជាសេយីង នឹងមាននូវស្រកមមួយច្បា�់លា�់ទាក់ទងនឹងវវិាទរដ្ឋបាលសេនះ សេពលសេនាះស្របសេទ�សេយីងនឹងអាចកា្ល យជានីតិរដ្ឋមួយសេពញសេលញដែដលមានច្បាប់ក9ុងការអនុវត ្ត សេដីម្បីកំុសេអាយមានការរសំេលាភ�ិទ្ធិមនុ��ជាសេដីម ។ មិនមានច្បាប ់ សេនាះស្រកមុអ9កមានអំណាចនឹងសេធ្វីអ្វីៗបានតាមដែតអំសេពីចិត្តជាមិនខាន ឲ្យដែតទទួលបានផលស្របសេ`ជន៍ ។

&Y'

ស្រកមុ P4B1 - 13 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្រ�្ត និងវទិ្យាសាស្រ�្តសេ�ដ្ឋកិច្ច ការសេរ�បចំសេរ!ងក្តីរដ្ឋបាល

ឯកសារសេ`ង

នីតិវធីិរដ្ឋបាល សាស្រសា្ត Fរ្យ ចៅហE� សា� ឆ្នា< ំ២០១០ អនុស្រកឹត្យ�្តីពី ការFត់តាងំ និង�កម្មភាពរប�់សាលាជស្រមះក្តី នៃនរដ្ឋកម្ពុជា ចុះនៃ=>ទី០៨ ដែខកុម្ភៈ ឆ្នា9 ំ១៩៩៣ នីតិវវិាទរដ្ឋបាល សាស្រសា្ត Fរ្យ សាយ �ូរ ីឆ្នា9 ២ំ០០៥

ស្រកមុ P4B1 - 14 - សាស្រសា្ត Fរ្យៈ សេ(�ង សាង