ergonomi - Akademik Personel Bilgi Bankasıakademikpersonel.kocaeli.edu.tr/oyaornek/ders/oyaornek02...Anatomi, antropometri, fizyoloji, psikoloji, i şhekimli ği, mühendislik ve

Ergonomi

EBB 483 Ergonomi

2013-2014 Güz YarıyılıÖğr.Gör.Oya ÖRNEK

İçindekiler

� 1-ERGONOMİ NEDİR?� 2-AMACI

� 3-TARİHÇESİ� 4-KAPSAMI

� 5-UYGULAMA ALANLARI

1-Ergonomi nedir?

� Ergonomi sözcüğü, Yunanca "ergo " ve "nomos " sözcüklerinden oluşmaktadır.

Ergonomi : Ergo (iş) + nomos (kural / yasa) anlamına gelmektedir.

Ergonomi = İnsan Faktörleri Mühendisliği= İşbilim

Ergonomi; "çalışılan ve ya şanan çevrenin, yapılan i şin insan özelliklerine uygun olarak

düzenlenmesi " disiplini veya

"insan ile çalı şma yeri çevresi arasındaki ili şkinin bilimsel incelenmesi " olarak

tanımlanabilir.

Ergonomi nedir?

Ergonomi nedir?

� İş yükü ve çalışma gücünün en iyi şekilde dengelenip hem çalışanın sağlığını koruyan, hem de üretimin artmasını sağlayan, insan – makine –çevre sisteminin başarılması için biyolojik bilginin anatomi, fizyoloji ve deneysel psikoloji alanlarında uygulanmasına ergonomi denir.

Ergonomi nedir?

�Ergonomi, kişisel çalışma bilimidir, insan organizmasının özelliklerini ve yeteneklerini araştırarak “işin insana”, “insanın işe” uyumu için gerekli şartlarısağlar. İnsanların yeteneklerini fark etmesini ve etkili bir şekilde kullanmasını sağlayarak insanın çalışırken aşırı zorlanmalar yüzünden yıpranmasını önler ve bu uyum sayesinde iş başarısını artırır.

Ergonomi nedir?

�Ergonomik çalışmalar sadece işortamıyla sınırlı olmayıp çağımızın teknolojisi ile üretilen ürünlerin üretim aşamasında olduğu kadar kullanım ve onarım aşamalarında da ergonomiden yararlanma bir gereklilik halini almıştır.

Ergonomi nedir?

�Bu gereklilik, üretilen mamullerin insan için olduğu gerçeğinden doğmaktadır. Üretimin, tüketimin, kullanım ve onarımın insansız olmayacağı dikkate alınınca, yaşamı kolaylaştıran her türlüürünün insanın fiziksel özelliklerine uygun olarak tasarımı bir zorunluluk olmaktadır.

Ergonomi nedir?

� anatomik ve antropometrik özellikler� fiziksel kapasite ve� toleranslarını göz önüne alarak iş ortamındaki tüm faktörlerin etkisi ile

olabilecek organik ve psiko-sosyal stresler karşısında

�sistem verimliliği ve insan -makine -çevreuyumunun temel yasalarını ortaya koymaya çalışan disiplinli bir araştırma geliştirme aracıdır.

Ergonomi;

� insanın fizyolojik ve biyolojik özelliklerinin enerji gereksinimini,

� insan-makine sistemlerini,� enerjinin çalışma ile ilişkisini,� beslenme ve bunun çalışma ile

ilişkisini,� yorulmayı ve �diğer çalışma koşullarını inceler.

Ergonomi;

� gürültü, renk ve ışık etüdü yapar, � çalışma ve dinlenme sürelerinin

belirlenmesinde katkıda bulunur.

Böylelikle ergonomi insanın;

� Sağlık ve güvenlik içinde çalışması,

� İşin, insanın antropometrik ölçülerine, beden gücüne ve kişisel özelliklerine uygun olarak tasarlanması,

� Her türlü araç, makine ve donanımın insan yeteneklerine uygun biçimde tasarımlanması,

� Psiko-sosyal açıdan olumlu bir iş ortamının yaratılması için uğraşır.

� Çalışma yaşamının insana önem vermesi gibi işlevleri yerine getirir.

İnsan-makine sistemi:

� Anatomi, antropometri, fizyoloji, psikoloji, iş hekimliği, mühendislik ve istatistik disiplinlerinin katkılarıyla gerçekleştirilen ergonomik çalışmaların odak noktası insan-makine sistemlerinin tasarımıdır.

Sistemin iyi işlemesi için dikkate alınmasıgereken hususlardan en önemlileri şunlard ır;

�Makine üzerindeki kontrol cihazları, insanların bunları en kolay ve rahat kullanabileceği şekil ve konumda olmalıdır.

�Makinenin işlemesi ile ilgili bilgiler çalışana doğru, eksiksiz ve en kolay yoldan iletilmeli, insan bilgileri alırken ayrıca çaba harcamamalıdır.


� İnsanlar, göstergelerden yararlanarak edindiği bilgileri iyi değerlendirip uygun kararlar alabilecek durum ve konumda olmalıdır.

�Bunun ön koşulu, işe fizyolojik uygunluk, uygun psiko-sosyal ortam ve yeterli iş eğitimidir.

� İnsan kapasitesinin genişletilmesi,� İnsan yeteneklerinin yararlı hale

getirilmesi,� İnsan eylemlerinin kolaylaştırılması ve�Aşırı veya yetersiz yüklenmenin

önlenmesi gerekmektedir.


2-Ergonominin amaçları

� İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması� İşgücü kayıplarının önlenmesi�Yorulmanın ve iş stresinin azaltılması� İş kazaları ve mesleki risklerin en aza

indirilmesi (minimizasyonu)�Verimlilik ve kalitenin yükseltilmesi

Ergonominin amaçları

�Çalışanların etkinliğini arttırmak�Gereksiz ve aşırı zorlamalardan kaçınmak�Organizmanın zarar görmesini önlenmek�Lüzumsuz aktiviteleri önlemek

Ergonominin üç temel hedefi

Konfor

Refah ERGONOMİ Verimlilik

a)Üretimselb)Fizyolojikc)Zihinsel

ERGONOMİNİN AMACI

Mobilya El araçları, ekipmanlarİşin gereklilikleriİşyeri çevresi

İnsan ölçüleriYetenekleriKısıtlılıklarıBeklentileri

UYUMLULUK

Şekil 2.2. Bilgi kanalları olarak ergonomi

AnatomiFizyolojiAntropometriMühendislikDizayn/tasarım PsikolojiYönetimİstatistik

ERGONOMİ

Ergonomide uygulama alanları (IEA ’n ın 1992 yılında 25 üye topluluğuna yaptığı araştırmasından)

� Konu % Yanıtlar Konu % Yanıtlar

� Güvenlik 84 Test ve Değerlendirme 64� Endüstri Mühendisliği84 Kurumsal Psikoloji 62 � Biomekanik 76 Gösterge/Kontrol 62 � İş Yükü 76 Tüketici Ürünleri 56� İnsan-Bilgisayar 76 Medikal Aletler 56� Çevre-Mobilya � Tasarımları 76 Havacılık Endüstrisi 52� Eğitim 72 İletişim 44� Antropometri 72 Zaman/Hareket 36� Psikoloji 68 Taşıma 32� Görsel Performans 64 Fizyoterapi 08� İş Fizyolojisi 64 Psikofizik 08

Psikolojik FaktörlerPsikolojik Faktörler

Fiziksel FaktörlerFiziksel Faktörler

Çevresel FaktörlerÇevresel Faktörler

ERGONOMİK RİSK FAKT ÖRLERİ

İNSANIN ÖZELL İKLER İ

� Yaşı

� Cinsiyeti

� Boyu

� Kas k ütlesi

İNSANIN BECER İLERİ

� Görme

� Duyma

� Tahamm ül

� Hızlılık

� Kavrama kabiliyeti

İşten kaynaklanan etkiler

• İşyeri yerleşim planı

• Tekrarlayan işler

• İş sırasında gereken ekipmanların yerleşimi

• Uygunsuz duruş gerektiren işler

• Statik duruş gerektiren işler

FİZİKSEL FAKT ÖRLER

Çalışma ortam ından kaynaklanan etkiler

• Gürültü

• Sıcaklık, nem ve hava akımı

• Aydınlatması

• Titreşim

• Kimyasallar

ÇEVRESEL FAKT ÖRLER

Çalışan kaynaklı etkiler

• Uyuşmazlıklar (şaşırma, yanılma, unutkanlık)

• Üzüntüler

• Ailevi sorunlar

• Meslek sorunları

• Ekonomik zorluklar

• Güvensizlik

• Sınırlı kariyer

• İşyerinde negatif sosyal iletişim

• Grup içerisinde çalışma baskısı

PSİKOLOJ İK FAKT ÖRLER

3-Ergonominin Tarihçesi:

� Ergonominin doğuş ve gelişimi:Zaman ve hareket analizleri.

� Zaman ve metot çalışmasının geliştirilmesine ait ilk incelemeler Taylor (1856-1915) tarafından yapılmıştır.

� Hareket konusundaki ilk çalışmalar ise Gilberth’lereaittir.

Ergonominin Tarih çesi:

�� GilberthGilberth’’lerler:Ameliyatlarda cerrahlar:Ameliyatlarda cerrahlarıın n ççalalışışma bima biççimi imi �� O zamana kadar cerrahlarO zamana kadar cerrahlarıın ameliyat sn ameliyat sıırasrasıında nda

kullanacaklarkullanacaklarıı aletleri kendilerinin alet tepsisi ialetleri kendilerinin alet tepsisi iççerisinden erisinden seseççmelerinin en az ameliyatmelerinin en az ameliyatıın kendisi kadar sn kendisi kadar süüre aldre aldığıığınnııbelirleyen belirleyen GilberthGilberth’’lerler bunun yerine cerrahbunun yerine cerrahıın istedin istediğği aleti i aleti ssööylemesini ve ameliyat hemylemesini ve ameliyat hemşşiresi tarafiresi tarafıından kendisine ndan kendisine verilmesi uygulamasverilmesi uygulamasıınnıı getirmigetirmişşlerdir. Blerdir. Bööylece cerrahylece cerrahıın n vakit kaybetmesi vakit kaybetmesi öönlendinlendiğği gibi, hasta i gibi, hasta üüzerindeki dikkatinin zerindeki dikkatinin de dade dağığılmamaslmamasıı sasağğlanmlanmışış olmaktadolmaktadıır.r.

Gilberth ‘ler

�Duvar örücülerin kullandıkları yöntemleri geliştirmekle uğraşmışlardır�Bir işçinin 1 saatte ördüğü tuğla sayısını yaklaşık %200’lük artışla 120’den 350’ye çıkarmışlardır� Dakikanın 1/2.000 zamanına kadar kayıt yapabilen mikro kronometreyi icat etmiş ve film endüstrisine kazandırmışlardır�Basketbolcuların, fizikçilerin, ev hanımlarının, işçilerin hareketlerini analiz etmişlerdir� Hareket analizi 19.yy’da Amerika’da sanayi devriminin bir parçası olmuştur� Fabrikaların geliştirilmesinde Gilberth’lerin rolü verimlilik artışını sağlamak olmuştur� Amaçları:

� Verimlilik artışı için işçilerin aralıksız çalışmalarını sağlamak� Ne türlü yorgunluklarla başa çıktıklarını ortaya çıkarabilmek

Bunlara ulaşmak için insan özellikleri ve yetenekleri üzerinde araştırmalar yapılmış, insanın çalışma sırasındaki hareketleri en ince ayrıntılarına kadar incelenmiş, insana bir makine gözüyle bakılmış,bu makineyi daha çok üretim yapacak duruma getirebilmek için kafa yorulmuştur.


Ancak daha sonraları,� insanı bir makine gibi görmenin yanlış olduğu,� gücünün üstünde çalışan insanın yorularak kazalara neden

olacağı, � insan sağlığı ve mutluluğu pahasına üretim artışının

sağlanamayacağı fark edilmiş ve ergonomik çalışmalar hümanist yönde gelişmiştir.

� Günümüzde, ergonomik çalışmalarla, ulaşılmak istenen çalışma ortamını, insana gelebilecek bir takım tehlikelerden ve kazalardan arındırma ve bu çalışma ortamını, insanımutlu edecek bir ortama dönüştürmektir.


4-Ergonominin Kapsamı

� Antropometri: Çalışma araçları ve çalışma ortamının insanın vücut ölçüleriyle uyuşmasını sağlanmak.

� Fizyoloji: Çalışma ortamı ve çalışma yöntemlerinin insan bünyesini en az etkilemesini ve insan bünyesine elverişli çevre şartlarını sağlamak amaçlar.

� Psikoloji: Çalışma ortamında renk, şekil, düzen gibi psikolojik rahatlık sağlayıcı düzenlemeler yoluyla çalışana hoş bir ortam yaratmak.

Ergonominin Kapsamı

� Enformasyon: Çalışan kişiye gerekli bilgileri, akustik, optik vb. yollardan kolayca aktarılabilecek şekilde işyerinin şekillendirilmesini sağlamak.

� Organizasyon: Dinlenme, iş değişimi, iş öğretimi, adil ücretlendirme ile çalışan insanın motive edilmesi.

� İş Güvenli ği: Her türlü araç ve donanım ile çalışma ortamının, çalışanın sağlığına yönelik tehlike oluşmayacak şekilde tasarlanmasını sağlamak.

Ergonomik Çalışmaların Sınıflandır ılması

• İnsan hatası• Enformasyon sistemlerinin tasarımı ve kullanımı• Göstergelerin tasarımı.• Yetenek kazanma ve kazanılanların korunması• Personel eğitimi• İnsan gücü planlama ve programlama• Zihinsel yük ve yüklenme

• Çalışanların katılımıTeknoloji yönetimi ve organizasyonel değişim• İş programlama• Sosyo-teknik organizasyontasarımı• Bakımda insan öğesi• Yönerge ve standartlar

• Fiziksel Çevrenin TasarımıGürültüTitreşimAydınlatmaIsıtma havalandırmaKimyasal zararlılar• Sağlık ve Güvenlik TasarımıYaralanma riski ve kontrolEl ile taşımaKoruyucu araç-gereç• Vücut konumunun incelenmesi• Uzanma mesafesi (kol ve eller)• Mühendislik Antropometrisi• Robotlu sistemlerde insanın

incelenmesi• Ekran önü çalışmasında tasarım

Bili şsel ErgonomiOrganizasyonel ve Y önetimsel Ergonomi

Fiziksel Ergonomi

İşin İnsana Uyumu

� Çalışılan yerin ve üretim araçlarının düzenlenmesi (Çalışma alanı, makineler, göstergeler, kontroller vb.).

� İş çevresinin analizi ve düzenlenmesi (Ses, gürültü, aydınlatma, titreşim, iklim vb.).

� İş organizasyonunun analizi ve düzenlenmesi (İşin kapsamı, çalışma ve dinlenme zamanları vb.).

İnsanın İşe Uyumu

� Kişinin işin içeriğine bireysel yatkınlığı (yaş, cinsiyet, bedensel ve zihinsel özellikler vb.)

� İş öğretimi ve işe alıştırma

ERGONOM İK ANAL İZ VE TASARIM GEREKT İREN HUSUSLAR

1. Problemin Varlı ğı: Sistem istenilen şekilde çalışmıyor olabilir, arzulanan durum ile bulunulan durum arasında fark vardır. Bu durumda tasa-rımcıdan aksaklıklarıbelirleyip gidermesi istenebilir.Örnekler: Çalışanların fiziksel şikayetleri vardır (bel ağrısı, işitme kaybı vb.) İşkazaları çok sık olmaktadır. İşten ayrılmalar fazlalaşmıştır.

2. Yeni Gereksinimler: Sistem analizi çalışmalarına neden olabilecek bir gelişme ya da uyulması zorunlu yeni bir durum ortaya çıkabilir.Örnekler: Gürültü düzeyinin 85 dB altında olması zorunluluğu İş yerinde sigara içme yasağı konması Talebin artması

3. Yeni Bir Dü şünce veya Teknolojinin Uygulamaya Konması: İşletmede örneğin yeni yönetim biçimlerinin ya da teknolojilerinin uygulanmaya konmasısistem analizini gerektirebilir.Örnekler: Kalite Güvence Sistemi-ISO 9000 Otomasyona geçiş CNC tezgahlarının kullanılmaya başlanması

Ergonomik Tasarımlarda Gözönüne Al ınması Gerekli Hususlar

� Birbirini izleyen görevler arasındaki zaman dilimi insan davranışhızına uygun olmalı,

� İnsandan istenen hassasiyet derecesi onun doğal yeteneklerine uygun olmalı,

� Sistem, insanın yanlış davranışına mümkün olduğu kadar müsaade etmemeli,

� Kolay ve hızlı öğrenme mümkün olmalı,� Sinyaller kolay algılanabilir, anlaşılabilir ve yorumlanabilir

olmalı,� Tehlike sinyallerinin özel bir ayırdediciliği olmalı,� Sistem elemanlarına kolay ulaşılabilir olmalı,� Birbiri ile ilgili kumanda elemanları birbirine yakın olmalı,� Sistem içindeki nesnelerin tutma ve taşımaları kolay olmalı,

Ergonomik Tasarımlarda Gözönüne Al ınması Gerekli Hususlar

� Zorlanma düzeyi mesai süresi boyunca sürdürülebilir olmalı,

� İnsan, sistem içinde bulunmaktan hoşnut olmalı,� İnsanın iş kazası ve meslek hastalığına uğrama riski

az olmalı,� Yaptığı iş mümkün olduğu kadar tek düzelikten

çıkarılıp zenginleştirilmeli,� Sistem bütünüyle statik ve dinamik antropometrik

ölçülere uygun olmalı,� Tehlike anında hızla yer değiştirmek mümkün olmalı,� İnsanın yüklenme sınırı, yaş, cinsiyet, engelli olup

olmama gibi durumları göz önüne alınarak belirlenmeli,

Örnekler

5-Uygulama Alanları

Antropometri

Antropometrik verilerin uygulanmas ında prensipler

Tasarımı:

� Ekstrem bireyler için tasarım (tasarımı uç değerler % 1.,5.,95. ve 99. değerler için yapma)

� Ortalama için tasarım (aritmetik ortalamaya göre tasarım yapma)

Ortalama insan…

� Tasarıma temel antropometrik ölçümler: Bireyler arasında önemli farklılıklar vardır;

� “Ortalama insan “ için tasarımlama genellikle bir hatadır. � Tüm boyutları aynı olan "ortalama " hiç bir kimse yoktur ve

hatta birkaç boyutu ortalama ile aynı olan birey sayısı da çok azdır. ,

� Ortalama insan yoktur. Bu nedenle tasarımın yüzdelik değerler dikkate alınarak yapılması, popülasyonun büyük bir bölümüne hizmet etmesini sağlayacaktır.

Ergonomik Klavyeler

Figure 10.4Figure 10.4

Işık Seviyeleri

Tavan ışıkları2-5Restoranlar, merdivenler, depolar

Büyük nesneler

Tavan ışıkları5-10Eğlence aktiviteleriOldukça büyük nesneler

Tavan ışıkları20-50Okumak, montaj, genel ofis işleri

Normal detay,uzun süreli

Tavan ışıkları, masaüstü ışıkları

100Dikiş, koyu renk ürünlerin kontrolü

Tüm detaylarlar önemli, yüksek dikkat gerektiriyor

IşıklandırmaIşık seviyesiİşDurum

Ses SeviyeleriÇÇevreselevresel Genel GGenel G üürrüültlt üü

GGüürrüültlt üülerler KaynaklarKaynaklarıı DeDessibelibel

Jet kalkJet kalk ışıışı ((60m60m)) 120120||

EleElekktritri klikli ff ıırr ıın alann alan ıı PnPnöömatikmatik ççekieki çç 100100 Sinir bozucuSinir bozucu||

MatbaaMatbaa Metro treniMetro treni ((6m6m)) 9090||

PnPnöömatikmatik matkapmatkap ((15m15m)) 8080 8 saatten fazla8 saatten fazlaArabanAraban ıın in i çç ii || maruz kalmaruz kal ıındnd ığıığındanda((880 0 km/s)km/s) Elektrikli sElektrikli s üüppüürgerge ((3m3m)) 7070 kulaklar korunmalkulaklar korunmal ııOtoyol yakOtoyol yak ıınnıı KonuKonu şşma sesima sesi ((30cm30cm )) ||

6060 Dikkat Dikkat ççekiciekici||

Hafif trafikHafif trafik ((330 0 mm)) BBüüyyüük trafok trafo ((60m60m)) 5050 SessizSessiz||

Minimum Minimum seviyeseviye 4040(K(Kıırsal brsal b öölgede gece sessizlilgede gece sessizli ğği)i) FFııssııltlt ıı ((1,5m1,5m)) ||

3030 ÇÇoookoook sessizsessiz

İNSAN VÜCUDU VE HAREKETLERİ

İşİş sisteminin insan sisteminin insan üüzerinde oluzerinde oluşşturduturduğğu u zorlanmalar:zorlanmalar:

1)Fizyolojik (fiziksel y1)Fizyolojik (fiziksel yüük)k)

2)Psikolojik (zihinsel y2)Psikolojik (zihinsel yüük)k)

58

İşİşyeri ortamyeri ortamıınnıı etkileyen faktetkileyen faktöörlerrler

1) Is1) Isıı:Hafif fiziksel i:Hafif fiziksel işş: 18.3 C: 18.3 C°°

BBüüro iro işşleri: 19.4leri: 19.4--22.8 C22.8 C°°

AAğığır endr endüüstriyel istriyel işş: 12.8: 12.8--15.6 C15.6 C°°

2) Nem: R2) Nem: Röölatif nem % 70 olmallatif nem % 70 olmalıı

3) Hava hareketleri3) Hava hareketleri

4) G4) Güürrüültltüü

5) Ayd5) Aydıınlatma nlatma

59

YumuYumuşşak dokununak dokunun kküümmüülatif latif travmatiktravmatikrahatsrahatsıızlzlııklarklarıı (KTR)(KTR)

KKööttüü ççalalışışma koma koşşullarullarıı; ;

bel, el, el bilebel, el, el bileğği, eklem, si, eklem, sıırt ve dirt ve diğğer organlarer organlarııilgilendiren ciddi sakatlanmalara yol ailgilendiren ciddi sakatlanmalara yol aççabilirabilir

60

kküümmüülatif latif travmatiktravmatik rahatsrahatsıızlzlııklar (KTR)klar (KTR)

�� Fazla kuvvet sarfFazla kuvvet sarfıı,,

�� Tekrarlayan ve devamlTekrarlayan ve devamlıı hareketler,hareketler,

�� KKööttüü pozisyon,pozisyon,

�� Uzun sUzun süüre bir yre bir yüüzeye yaslanmazeye yaslanma

�� TitreTitreşşim,im,

�� SoSoğğuk havada uk havada ççalalışışma,ma,

61

ÇÇok kuvvet ve sok kuvvet ve sıık tekrar gerektirenk tekrar gerektiren

iişşlerde lerde ççalalışışanlarda, anlarda,

hafif kuvvet ve az tekrar gerektiren hafif kuvvet ve az tekrar gerektiren iişşlerde lerde ççalalışışanlara ganlara gööre re

KTR riski KTR riski 30 kat30 kat yyüüksek bulunmuksek bulunmuşştur.tur.

62

RAHAT AYAKTA DURU Ş KONUMU

•Bu duruşta bacaklar arasında 30 derece açı vardır, ayaklar dışa açık, topuklar arası mesafe 20cm. kollar vücudun iki yanında aşağı sarkık, gözler sonsuzabakar durumda, gövde iki bacakla eşit şekilde

desteklenmiş vaziyette kaslar gevşek olacaktır.

RAHAT OTURMA KONUMU

Kollar iki yana sarkık ve bacaklar üzerine konmuşdurumda, ssıırt dik, omuzlar rahatrt dik, omuzlar rahat, ayaklar yere düz basmış durumdadır.

ELLE TAŞIMA

� Uygulanan güç

� Biçimsiz duruş

� Tekrarlanan hareketler

• Sırt• El• Bilek• Omuz• Boyun

kg

kg

kg

kg

kg kg

kg kg

kg

kg

kg

kg

Sınır Değerler

Tavsiye edilen Sınır De ğerler

SIRT

Vücudun hemen hemen her hareketinde sırt kullanılmakta olduğundan en sıklıkla incinen bölgedir.

Bir çok sırt problemi omurga ile ilgilidir

SIRT İNCİNMELERİNİN SEBEPLER İ

Sakıncalı yük kald ırma

• Gövdesini öne bükerek 40 kilogram bir ağırlığı yerden kaldıran normal bir insanın, bel omurları arasındaki fibro elastik kıkırdak dokusu üzerine 450 kg yük binebilmektedir. Bu da uzun dönemde, disk kayması, disk fıtığı gibi istenmeyen sakatlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle, ergonomik açıdan uygun kaldırma teknikleri üzerinde devamlı araştırmalar yapılmaktadır.

Doğru Kaldırma Yanlış Kaldırma

KALDIRMA TEKN İKLER İ

�Durun ve düşünün.

�Yük kaldırımını planlayın.

�Yük nereye yerleştirilecek sorgulayın

�Uygun yardımcı ekipmanlar kullanın

�Yardıma ihtiyaç olup olmadığını sorgulayın

�Yük üzerinde varsa engelleri çıkarın

BEDENEN YAPILAN TA ŞIMACILIKTA ALINACAK G ÜVENLİK TEDB İRLERİ

�Ayaklarınızı bacaklarınızı açarak dengeli şekilde yerleştirin

�Eğilirken dizler bükülmeli ve sırt düz tutulmalıdır. Bu durumda vücudun dengesini sağlamak için harcanacak güç an aza indirilecektir.

�Sağlam şekilde kavrayın

�Kollarınızı bacaklarınız tarafından oluşturulan sınırlar içinde tutmaya çalışın

�Kanca kavrayışı yaparak parmaklarınızı düz tutun.

�Taşınacak gereçler bütün avuç içiyle kavranıp kollar düz tutulduğunda yük bütün vücuda dağılacağından harcanacak kuvvet daha az olacaktır.

�Çene içeride tutulmalıdır. Boynu uzatarak çeneyi içeri çekmek omurgayı kilitleyecektir. Böylece belde meydana gelebilecek sakatlıklar önlenir.

�Sırt düz tutulmalıdır. Böylece karın bölgesindeki baskıazalacak, diskler üzerindeki basınç eşit derecede olacak ve sırt kaslarının çalışması tehlikeli bir pozisyonda olmayacaktır.

�Yükü ani itmeyin, çekmeyin ve kaldırmayın

�Yük taşıma hareketini yavaşça yapın

�Kalkarken yükün kontrolünüz altında kalmasını sağlayın

�Yükü kendinize yakın tutun

�Dönüş yaparken gövdenizi döndürmeyin

�Yükün ağır kısmını gövdenize yakın tutun

�Yükü bırakın

�Yerleştirmeyi sonrasında yapın

OFİSTE ERGONOMİ

ERGONOMİK TASARIMDAN BEKLENT İLER

�Kullanım kolaylığı,

�Kullanıcıya uygunluk,

�Rahatlık,

�Sağlık ve güvenlik,

�Performansı arttırması

BÜRODA B İLGİSAYAR İLE ÇALIŞMALARDA DOĞAL DURUŞ

50-100 cm5°

35° 60°

90°

72cm

( 66-

75)

c m

18 cm

70 cm

42-5

3c m

18- 2

5c m

DÖNEREK EĞİLMEKTEN SAKININIZ

Koltuğunuzun dönebilirliğini kullanıp, belinize ayrıca yük bindirmeyiniz.

OTURMA-DİKİLME-DİNAMİKL İĞİ

� Duruşlarınızı saatte en az 2 - 4 kez değiştiriniz.

� Kısa süreli bir kaç kez ayağa kalkma, sadece oturmaktan çok daha iyidir.

� Ayakta durma 20 dakikadan fazla olmamalıdır.

HAREKET POTANS İYELLER İNDEN FAYDALANINIZ

� Yazıcılara

� Fakslara kendiniz gidiniz.

�Kısa görüşmeleri ayakta yapınız.

ERGONOMİK OFİS ORTAMI

GÖZ MUAYENESİ

� Sekiz saatlik Ekranlı Araçlarla çalı şma

esnasında; ekran, klavye ve doküman

arasında yakla şık 30 000 göz hareketi

yapılmaktadır.

� Bunun neticesinde göz sıvısı

kurumakta, gözde yanma ve sulanma

meydana gelmektedir.

Sol El Sağ El Her iki El

Geçerli uzanma alanı

Geçerli uzanma alanı

Öncelikli uzanma alanı

Masa

kenarı

UZANMA MESAFELER İ

UZANMA MESAFELER İ

87

88

OMURGANIN S B İÇİMİNİ KORU

� Gerek ayakta yapılan çalışmalarda, gerekse de oturarak yapılan çalışmalarda omurganın nötral (normal duruş) pozisyonu olan “S”şeklini korumak önemlidir.

• “S” tipi duruş yerine “C” tipi duruşlar omurgada aşırı zorlanmalara neden olacaktır.


• “V” tipi duruşlar ise daha kötü sonuçlara sebep olabilir.


• Bu konumda ise sürekli dönüşler omurgada zorlanmalara yol açacaktır. Mümkünse çalışma noktası değiştirilmelidir.


• Doğal duruşu korumak için yükleme noktası kişinin ölçülerine göre ayarlanmalıdır. Bunun için ayarlanabilir sehpalar kullanılabilir.


• Mümkün olmayan durumlar için ise değişik çözümler izlenebilir. Önemli olan nokta işyerinizin kişilere uygun hale getirilmesidir.


94

• Günlük rutin işlerde bile omurganın “S” biçimini koruması basit temel hareketler ile sağlanabilir.


95

• Aksi takdirde anlık zorlanmalar omurgada hasara yol açabilir.


• Başka bir örnek vermek gerekirse, her gün kullandığımız telefonlarıboyun ve omuz arasına sıkıştırmayın. Kablosuz kulaklıklar kullanmak en uygun çözümdür.


97

DİRSEKLER İ İÇTE OMUZLARI GEVŞEK TUT

• Doğal pozisyonu sağlamak için dirsekler vücut kenarlarında olmalı, omuzlar gevşek olarak bırakılmalıdır. Kolay görünüyor, ama her zaman uyguluyor musunuz?

• Çalışma alanı inceleyecek olursak, sol resimde ürünlerin çok yüksekte olduğunu, omuzların kasıldığını, dirseklerin kanat gibi açıldığıgörülmektedir. Zamanla vücutta yorgunluk başlayacaktır. Sağdaki resimde ise basit pozisyon değişiklikleri ile aşırı zorlanmalardan kaçınılmaktadır.

DİRSEKLER İ İÇTE OMUZLARI GEVŞEK TUT

99

BİLEKLER İ DOĞAL TUT

• Bilek duruşunda ise eli ön kol ile aynı düzlem üzerinde tutmak gerekir.Mouse kullanırken bileğin zorlanmalardan kaçınmasını sağlarsınız.

• Araç kullanırken bileklerin ön kol ile aynı pozisyonda olması zorlanmalarıortadan kaldırır.

BİLEKLER İ DOĞAL TUT

101

DOĞAL DURUŞUNU KORU

Boyun düz

Omuzlar gev şek

Dirsekler yanda

Bilekler nötral

Sırtta S eğrisi

AŞIRI ZORLANMAYI ÖNLEMEK

• Ağır yükleri çekmek aşırı zorlanmalara neden olur. Bu nedenle zemin düzgün olmalı, tekerlekler sürtünmeyi yeterli derecede azaltmalı, arabanın tutma kulpları olmalıdır.

103

• Bileklerin doğal pozisyonu korunmalı, ayakkabı sürtünmesi çok itilecek malzemenin sürtünmesi az olmalıdır.


• Taşınan malzemenin tutma kulpları olmalıdır.


• Dirseklerin ve bileklerin doğal tutulması için mouse gibi sık kullandığımız malzemeleri en yakınımıza yerleştirmeliyiz.

HER ŞEYİ KOLAY ULA ŞILAB İLECEK ŞEKİLDE YERLEŞTİR

• Kutulara erişmek için, pozisyon değişiklikleri yapınız.

HER ŞEYİ KOLAY ULA ŞILAB İLECEK ŞEKİLDE YERLEŞTİR

• Bileklerin doğal pozisyonu için dirsek yüksekliğinde tutulacak işekipmanları tercih edilmelidir.

UYGUN YÜKSEKL İKTE ÇALIŞ

İstisnalar:Ağır = Daha aşağıdaHassas = Daha yukarıda

İstisnalar:Ağır = Daha aşağıdaHassas = Daha yukarıda

• Hassas işler ve ağır işler istisnalar olarak karşımıza çıkabilir. Ağır işler sabit pozisyonu sağlamak için daha aşağıda, hassas işler ise dikkati toplamak için daha yukarıda yapılabilir.


• Zemin veya çalışma alanının ayarlanabilir olması kişinin fizyolojik özelliklerinin işe uygunluğunun sağlanmasında kullanılır.


110

• Sıkça dönüşleri azaltarak hem aşırı zorlanmaları, hem de aşırıhareketleri azaltacaktır.

AŞIRI HAREKETLER İ AZALT

• Kalemlerin üzerinde yumuşak ekipmanlar yerleştirerek statik yüküazaltabiliriz.

YORGUNLUĞU VE STATİK YÜKÜ EN AZA İNDİR

• Sert zeminlerden korunarak veya zeminin şeklindeki basit değişiklikler ile basınç noktaları azaltılabilir.

BASINÇ NOKTALARINI EN AZA İNDİR

• Özellikle sandalyelerdeki ergonomik düzenlemeler ile basınç noktalarıazaltılabilir.


• Basınç noktalarının en aza indirilmesinde ayakların bastığı zeminin yumuşak malzemeden yapılmasının paydası vardır.


115

AYDINLATMA VE PARLAMA

• Aydınlatma ve parlama faktörleri azaltılmalıdır. Kullandığımız bilgisayar vb. ekipmanların yerlerini değiştirerek bu durumlardan korunulur.

HAREKET, EGZERS İZ, GERİNME

• Günlük temel egzersizler ile vücut yorgunluğu ve zorlanmalarıengellenmelidir.



ÇÇalalışışma ortamma ortamıınnıızdazda……!!

Kendinizi rahat hissediyorsanKendinizi rahat hissediyorsanıız: z:

BBüüyyüük ihtimal dk ihtimal düüzenlenmeler dozenlenmeler doğğrudur.rudur.

Kendinizi rahatsKendinizi rahatsıız hissediliyorsanz hissediliyorsanıız: z: Mutlaka bir Mutlaka bir şşeyler yanleyler yanlışış ddüüzenlenmizenlenmişştir.tir.

119

İŞİŞ VE VE İŞİŞYERYERİİ PSPSİİKOLOJKOLOJİİSSİİ

Yorgunluk ve BezginlikYorgunluk ve Bezginlik

�� YapYapıılan ilan işşlerin monoton olulerin monoton oluşşu u �� İİdarede disiplin eksiklidarede disiplin eksikliğği i �� İşİşççi i ççalalışışttıırma gereksinimi ve irma gereksinimi ve işşççi sayi sayııssıı

arasarasıındaki dengesizlikler ndaki dengesizlikler �� İşİşe alma ve ie alma ve işşe e öözendirme izendirme iççin teknik in teknik öönlemlerin nlemlerin

yetersizliyetersizliğği i �� İşİşççi sei seççme ve bame ve başşararııllıı iişşççileri deileri değğerlendirme erlendirme

tekniklerinin ihmal edilmesi tekniklerinin ihmal edilmesi

120


DevamsDevamsıızlzlııkk

�� Haftada 75 saatin Haftada 75 saatin üüzerinde zerinde ççalalışışmalarmalar

�� KKıısa bir ssa bir süüre ire iççinde inde ççok iok işş dedeğğiişştirmetirme

�� KalabalKalabalıık bir aile ortamk bir aile ortamıı yaya da tam tersine yalnda tam tersine yalnıızlzlııkk

�� Sosyal iliSosyal ilişşkileri zaykileri zayııf olmakf olmak

�� İşİşini sevmemek veini sevmemek ve/veya/veya ssııkkııccıı bulmakbulmak

�� Zeka ve beceriyi zorlayan iZeka ve beceriyi zorlayan işşler yapmak yaler yapmak ya da da tersine pek kolay ve stersine pek kolay ve sııkkııccıı iişşler yapmakler yapmak

121


İşİş HevesiHevesi

�� OrganizmanOrganizmanıın gn gııda ve su gibi da ve su gibi öönemli fizyolojik nemli fizyolojik gereksinimlerigereksinimleri

�� İşİş ççevresindeki tehlikelere karevresindeki tehlikelere karşışı ggüüvenlik gereksinimlerivenlik gereksinimleri

�� Toplum iToplum iççinde bir yer edinmek, insanlar ile yakinde bir yer edinmek, insanlar ile yakıın ilin ilişşkiler kiler kurabilmek ve yeterli kurabilmek ve yeterli ööllçüçüde rahat yade rahat yaşşayabilmek iayabilmek iççin in gerekli yatgerekli yatıırrıım gereksinimlerim gereksinimleri

�� Kendine gKendine güüven ve kiven ve kişşisel saygisel saygıınlnlığıığınnıı koruyabilmek koruyabilmek gereksinimigereksinimi

�� Kendini kanKendini kanııtlamak ve tlamak ve şşahsen duyduahsen duyduğğu heves ve u heves ve heyecanlarheyecanlarıın n ööngngöördrdüüğğüü atatııllıımlar imlar iççin olanak bulabilmek in olanak bulabilmek gereksinimigereksinimi

122

ERGONOMERGONOMİİK YAKLAK YAKLAŞŞIMIM……

1) Kullan1) Kullanıılan aralan araçç geregereççlerin kusurlu tasarlerin kusurlu tasarıımmıından dondan doğğan an sorunlarsorunlarıın giderilmesi,n giderilmesi,

2) Mesleklerin biyomekanik analizlerinin yap2) Mesleklerin biyomekanik analizlerinin yapıılmaslmasıı ve sonra ve sonra ççalalışışanlaranlarıın fonksiyonel kapasitelerine gn fonksiyonel kapasitelerine gööre bu ire bu işşlere lere yerleyerleşştirilmesi, tirilmesi,

3) 3) ÇÇalalışışanlaranlarıın den değğiişşik iik işşlerde slerde sıırayla rayla ççalalışışmalarmalarıı, ,

4) 4) ÇÇalalışışanlaranlarıın ergonomik prensipler an ergonomik prensipler aççııssıından endan eğğitimleri, itimleri,

5) A5) Ağığır cisimlerin kr cisimlerin küçüüçük park parççalara ayralara ayrıılmaslmasıı, ,

6) 6) ÇÇalalışışanlaranlarıın n çöçömelerek ve bel dmelerek ve bel düüz z duruduruşştata aağığırlrlıık k kaldkaldıırmasrmasıı, ,

123


7) 7) İşİşyerinde tekerlekli tayerinde tekerlekli taşışıyyııccıı vevekaldkaldııraraçç sistemleri bulunmassistemleri bulunmasıı,,

8) Mouse 8) Mouse ppaadd kullankullanıımmıı,,9) Parlamay9) Parlamayıı öönleyici lambalar,nleyici lambalar,10) Dok10) Doküüman tutacaman tutacağığı,,11) Ayak destekleri,11) Ayak destekleri,12) Ekran koruyucular12) Ekran koruyucularıı,,13)Elektronik dok13)Elektronik doküüman yman yöönetimi netimi öönemlinemli

yer tutaryer tutar

124


PrimerPrimer korumakoruma--------KTR KTR (Yumu(Yumuşşak dokunun kak dokunun küümmüülatif latif

travmatiktravmatik rahatsrahatsıızlzlııklarklarıı)) oluoluşşturmasturmasıı mmüümkmküün n faktfaktöörlerin giderilmesi,rlerin giderilmesi,

SekonderSekonder korumakoruma------Erken tanErken tanıı ile ergonomik ile ergonomik sorunlarsorunlarıın fonksiyonel kn fonksiyonel kııssııtltlııllığığa yol aa yol aççmasmasıınnııengellemek,engellemek,

Tersiyer korumaTersiyer koruma------NNüüksleriksleri (tekrarlar(tekrarlarıı))engellemekengellemek

125

Documents

ergonomi - Akademik Personel Bilgi Bankasıakademikpersonel.kocaeli.edu.tr/oyaornek/ders/oyaornek02...Anatomi, antropometri, fizyoloji, psikoloji, i şhekimli ği, mühendislik ve