Ermeni katliamı yok' diyen Halaçoğlu ve Alman belgelerindeki gerçekler

7/30/2019 'Ermeni katliam yok' diyen Halaolu ve Alman belgelerindeki gerekler

1/16

'Ermeni katliam yok' diyen Halaolu ve Alman belgelerindeki gerekler

Halaolu syleide baklay en sonunda azndan karyor. Derdi tapu. Sahi Ermenimlkleri, mallar, zenginlikleri ne oldu? Tapular imdi kimin cebinde?

T24

Serdar Diner

21 Nisan akam internette gezerken len Ermeni says 8500d ierikli bir balkdikkatimi ekti. Herhalde Taner Akamn syleisini alrken iki sfr unutmular diyedndm. Ancak az sonra benzer bir bala yine rastlaynca, merak edip atm vekonuyu anladm. Meer bu szlerYusuf Halaoluna aitmi. Zaman gazetesininsorularna verdii yantlarda bunu sylemi. Halaoluna gre dou illerinde tehcir

yaplmam, isteyenler Rusya tarafna gemi, kalan blgelerden de 500 bin Ermeninakledilmi. Halaolu Trk ordusunun, Trk devletinin masumiyetine delil olarak dabir alman belgesinden sz ediyor. te yandan Alman ariv belgelerinde aynen unlarsyleniyor: Eer Trk ordusu olmasayd Ermeniler Krtler tarafndan ldrlrd.Bu da Trk ordusunun, yani devletin Ermenileri koruduunu gsteriyor zaten.

Dolaysyla katliam yok. Hastalktan alktan lenler bu sylediim rakamlar.Trkiyede bir takm gruplar tarafndan ldrlen Ermenilerin says 8.000 civarnda.Ermenilerin byk bir soykrma uradklar gibi safsatalar da yalan zaten.

Gizli Ermeniler yava yava ortaya kyor. Trkiyenin bu konuda ok dikkatli olmaslazm. Mesela emlak meselesi gndeme gelecektir. Burada devleti ynetenlerinuyank olmas gerek.

Halaolu belgenin tarih ve dosya numarasn versin

Yatmadan byle eyler okumak benim yamda insanlar iin iyi deil aslnda.Uykunuz kayor. Hazr kamken bari evirdiim yzlerce sayfalk belgelere birdaha bakaym dedim. Halaolunun szn ettii cmleyi bu belgelerin hibirindebulamadm. Halaoluna buradan bir arda bulunmak istiyorum: Sayn MilletvekiliYusuf Halaolu Bey, ltfen andnz belgenin tarihini ve dosya numarasn verin.Olur ya gzmden kamtr. O belgenin Alman Dileri Bakanl Politik Arivindeorijinalini de bulup batan sona sizin iin, hem de bedavaya ve bir madalya beklentimde olmadan tercme etmeye hazrm. Bylece bu cmlenin kim tarafndan (nktpk Talat ve Enver kadar katliam dkn alman militaristleri de o gnlerdeTrkiyede cirit atyordu) ve hangi balamda sylendiini btn millet rensin. Bilgi,tarih bilgisi be faistin dilinde mermi olmasn.


2/16

Hepimiz Kriptoermeniyiz

Halaolunun syleisindeki gizli ermeniler sylemi bir kkrtma denemesidir, birnefret sylemidir. Bundan bir sre nce de Alevilerle ilgili konuan Mehmet evketEygi Trkiyenin en byk problemi kriptoermeni ve Yahudilerdir demiti. Bunlarngznde savunmasz yzbinlerce insana reva grlen alaklklar okuyuprendikten sonra uyuyamayan, susamayan her drst insan gizlidir, kriptodur,phelidir, sakncaldr ve yangn halinde ilk bertaraf edilecekler konumuna sokulur.Bu hi de orijinal bir numara deildir. Dorudan Alman nazilerinden devralnm,faist Gbbels demagojisinin Trkeletirilmiinden baka bir ey deildir. Wilhelmve Alman faist syleminin temel kavramlarndan biri yahudi ruhlular, ruhen yahudiler(yani gizli, yani kripto yahudi) diye evirebileceimiz ite bu Gesinnungsjudenkavramdr. Bu kavramla binlerce Alman komunisti, sosyal demokrat, drstantifaist aydn damgalanm, inim inim inlettirilmi, temerkz kamplarnda imha

edilmitir.

Tapular kimin cebinde?

Altk artk. Yzlerce ylda biz alnnn teriyle, alp rpmadan ekmeini kazananTrkleri, Krtleri altrdlar. Refkleks oldu. Nerede Trkz, mslmanz, hepimizbiriz, birleelim! tr szleri duysak tylerimiz diken diken oluyor. Kabahat bizdedeil, refleks oldu, hemen geriliyoruz, herbir yerimiz bzlyor ve Eyvah! diyoruz,Eyvah! Yine birileri bizimle birleecek! Ve kimbilir yine neler yryecek!

Halaolu syleide baklay en sonunda azndan karyor. Derdi tapu. Sahi Ermenimlkleri, mallar, zenginlikleri ne oldu? Tapular imdi kimin cebinde? Biraz Glasnostistemek bunca zoraki birlemeden sonra bizim milletin de hakk deil mi? Yoksayllarca hkmette bulunmu olan MHP bunu biliyor da ondan m eski tapu kaytlarnherkesin bilmesine kar kyor? Neden kar? Yoksa tapular?

Alman Dileri Bakanl Politik Arivindeki belgelerde aslnda tm bu sorularnyantlar var. Unutmayalm Almanlar mttefik lkeydi ve bu belgeler gizli belgelerdi.Yzlerce belgeden sadece birkan, dman ngiliz deil, Amerikan deil, hain

misyoner, Ermeni deil, dorudan Alman diplomat ve grevlilerin tanklklarnadayanan birkan bu yaznn ekine koyuyorum. kence dknl m, katliam m,soykrm m, hrszlk, gasp m, rz dmanl m, kadn-sbyan ticareti mi, allahszlkm, kitapszlk m, hepsini sadece bu birka belgede bile grmek mmkn. AynenAlman belgesine snan Halaolunun bu belgelerden hi mi haberi olmam?

24 Nisan kurbanlarnn nnde utanyoruz ve saygyla eiliyoruz

Taner Akamn da dedii gibi 24 Nisan gerekten Ermeni aydnlarnn faili mehulegnderilmesinden baka birey deildi. Bunlarn arasnda olan ve byk ans ve

zekas sayesinde sa kurtulabilen Aram Andonyan bu tutuklama ve ardndan gelengnleri Rita Soulahian Kuyumjian tarafndan yaymlanan Exile Trauma and Dead


3/16

isimli arpc, ancak nedense hl Trkesi bulunmayan anlarnda dile getiriyor.Zaman bu aydnlarla sadece Ermenilerin deil, Trkiyemizin ne byk bir zenginliiyitirdiini anlama ve anlatma zaman. Sadece Aram Andonyan rnei bile bu kaybnne byk ve yeri doldurulamayacak bir kayp olduunu bize gsteriyor. Ateizmzerine Trkiyede ilk yayn da yapan ve bu yzden dindar Ermeniler arasnda birsre izole olmaktan da korkmayan matrak Aram Andonyan aslnda gnl insan diyeyalm yalm yanan bir insandr. Balkan Sava isimli yapt da Trk tarihyaznclnn bu sava konusundaki temel yaptlarndan biridir. Bu kitapta u szleride yer alr:

Toplar bir lkeye yalnz bana gitmez. Beraberinde onlar imal eden lkenin manevietkisini de gtrr.

Anadolu Ermenilerinin kklerinin kurutulduu savata Trkiyenin kulland toplar

Krupp toplaryd.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

----

Alman Belgelerinde Alman-Trk Silah Arkadal ve Ermeniler isimli

kitabn eki cdden belgeler:

Erzincan Kzl-Ha askeri hastanesinden bir doktorun mektubu (29 Haziran

1915):

Byk olaslkla Dr. Neukirchin kardeine mektubu

Aa yukar 1.VI.da Erzincanda baz ermeni ailelerin srlecei duyuldu, nce 5,daha sonra 150, sonunda da sylenen uydu: btn ermenilerin gitmesi gerekiyor.Ayn zamanda bura civarnda Erzurum tarafndan ermeni ailelerin aktakonakladklar ve jandarmalarca gzetim altnda tutulduklar grld.Shhiyecilerimizden Gehlsen, bunlarla konumak istedi, ama bu ona yasakland.Daha sonraki gnlerde durum daha da netleti: ermeni kadnlarn hepsi evlerinin

nnde oturuyorlar ve neleri var neleri yoksa satmaya alyorlard. Herey sudanucuza gitti. Kyller ve krtler, ermeni mahallelerine girdiler ve eeklerine evmalzemesi ykleyip gtrdler, arada tepeleme yklenmi kanlar gidiyordu.Anlald kadaryla alclar ehrin etrafndaki uzak yrelerden geliyorlard. 10.VI.damanzara deiti. ehir boald. Ermeni mahallelerinde her kede silahl nbetilerdikiliyordu. Evlerden ermeni kadnlar eekler, kap kaak ve ocuklar ile geliyorlar vekk kervanlar halinde yola dzlyorlard. Erkekler ounlukla amele taburunaalndklar iin dii e ar basyordu. Hasta ve ok ihtiyar kadnlarn da topallayarakgittikleri grlyordu. stisna yaplmad: Bizim askerlerimizden birinin kars, lekelihummadan yar baygn yatarken, 11.VI.da bir ata oturtuldu, benim enerjik bir raporla

transportun kadnn lm demek olacan aklamama ramen. 12.VI.da ikinciblm gitti ve o zamandan beri ermeni mahallesi bombo, btn 10-20000 nfus


4/16

(ermeni kyleri bu saynn iinde yok) gitti. Hi olamazsa herey dzen iinde oldu,en azndan dardan grlebildii kadaryla. Dikkati ekmesi gereken ey yalnz,seyahatin hedefi zerine tutarl hibir ey duyulmamasyd; Arabistan dendi, gneyKrdistan, vs. Ama biz biliyoruz ki, Anadoluda seyahat atl, zengin insanlar iin bilekolay deildir ve kuvvetli bir bnye ister. Ayrca yol zerindeki kk kylerde 20 kiiiin yiyecek bulmak da ounlukla pek zordur. O zaman 20.000 veya daha fazlakadn, ocuk ve ihtiyar gnein yakc scanda haftalarca nasl beslemeyidnyorlar, yatacak yer konusunu hi amayalm. Hkmetin bunugerekletireceine asla ciddi olarak inanmamtm. Gerekten gidilen yolun neolduunu, belki u anlatabilir: Henz srgn balarken bize birtrk doktor, krtlerinsoygun frsatn, herhalde karmayacaklarn syledi. Daha 11.VI.da ise sylenenuydu ki, baz kadnlar geri gelmiler ve gece baskna uradklarn anlatmlard.12.VI: sabah Trke konuabilen eczacmz Gehlsen, 20 askerlik bir mangannharekete getiini grd. Tand bir askere seferin nereye gittiini sordu. Yant:

Kemah Boazna. Orada gemekte olan ermenilere basknlar yaplm. Dn akammanga geri dnd ve Gehlsen ne olduunu renmeye alt. ok antiermenihavasna yatt ve bylece boazda, bir grup ermeni kadn ve ocuun etrafnnaskerlerce sarldn ve emir zerine hepsinin ldrldn rendi. Gzel, genkadnlara ate etmeye kyamazm insan, ama ne fayda, emir yleymi. Birok kadnocuunu nehre atm, baka ocuklar trkler islam eitimi vermek iin yanlarnaalmlar. Kadnlar kamamlar, hepsi dizlerinin zerinde duruyorlarm. G. bundansonra aniden pozu brakm ve askeri, eer bir kelime yalan sylyorsa ihbar etmeklesulam. Asker buna ramen ilk anlattklarnn doruluunda diretmi. Kendi

oradayken ldrlenlerin saysn 3000 olarak vermi ve yalnz ok aznn dalarakaabildiini, ama krtlerin haberi olduunu sylemi! Oras byle eyler iin okuygun bir yer. Buras, Fratn Erzincandzln batdan terkettii boaz. Orada yolkilometrelerce hep nehir boyunca gider, diklemesine yaln kaya duvarlar yandanka olanakd yapar. Fratn sol kysnda soyguncu da krtlerinin oturduunobran bir blge (Dersim) uzanr. Orada bir ey olursa o zaman hemen krtlersulanabilir!...

Bir alman Kzl Ha Misyonuundan iki saat mesafede, bunun, ite byle hibirkar nlem alamad bir katliam gerekleebildi.

Katliamlarn olduunu hkmet itiraf etmek zorundadr. O ama suu krtlere ykyorve hatta ermenileri korumak iin birlikler yolladn ilan ediyor. Bunun karsnda iseaskerin ifadesi ! Bunun dnda da ehirde katliam zerine sylentilerin uutuunuanmama gerek yok. Katliam, srgn kafilesinin bir ksmna dokunmayacak olsa,salgn hastalklar, scak ve krtler, geriye pek fazlasnn kalmamasnsalayacaklardr.

Sinirsel halimiz berbat: Mttefiiz diye, btn bunlara kar, raporlar yazmaktan

baka birey yapamadan seyirci kalmak zorundayz.


5/16


6/16

Mecidiye=aa yukar 3,50 Mark), sonradan 1 Mecidiyeye ve daha azna veyabedavaya vermiler. Anlalan onlar lde bekleyen iklimden ve bedevilerebalyazglarndan korumak istemiler. Durmadan Tell Abiada koan trkler, srlenlerleocuk pazarl yapmlar. Gvenilir adamm bana alclarn isimlerini syledi. lkgrubu Zetundan gelen ve Tell Abiaddan geenlerin geici olarak Rakkaya balarna gelenlerden sonra duygular krelmiti ve hi ses karmadan hereyikendilerine yaptryorlard. Onlara yeterince yiyecek verilmiti, ama ok dzensiz.Suyun ok kt olduu Tell Abiadn gneyinde kk ocuklar lmek zorundakalacaklar. Bunlarn dndakilerden de birou meakkatten lecek. Koca bir grubuntamam susuzluktan yaamn yitirdi bile. Tarm aralarn yanlarna alamadlar.lmeyenler vardklar yerde ne yapacaklar?

5) Hkmetin emirlerinin bu sertliinde, genlerin maruz kald muamele, getikleriblgenin tek tek memur ve jandarmalarnn insafna kalyor. Bunun iin bazen

besleniyorlar, bazen de beslenmiyorlar.

Bu rapora ek olarak yollanan W.Spiekerin 27 Temmuz 1915 tarihli raporundan:

24 Temmuz 1915, Cumartesi gn 8 ermeniyi Ras ul Ayn Hattndan getirdim; 3kadn, ondrt yanda bir kz ve 5-8 ya arasnda 4 kzocuu. Kadnlardan erkeiHarput ile Ras ul Ayn arasnda, gzleri nnde ldrlp atee verilen birinin, Touemstasyonunda tren personeli (7-8 erkek) tarafndan ylesine rzna geilmi ki, onun

bir daha kendine gelebileceinden phe duyuldu 2 gn boyunca srekli baylmanbetleri geirdi ve kendisi u ana dek evimde eimden bakm ve doktor tedavisigryor. Onun 7 aylk, zayflayp iskelet gibi olmu tek olunu , Nuss Telldemhendis Herr Linsmeyerin orada topraa verdik. kinci kadn, iki kzyla birtaocandaki bir ii adrnda buldum. adrn nnde adrn ak yerine dorucephe alm yarm daire eklinde birauveaa yukar 15 asker oturuyorlard,adrn iinde kadn tek bana ikiye kvrlm oturuyordu. Mhendis HerrLinsmeyerin yanma verdii jandarma, kadn zor kullanarak adrdan kard; onummkn olduu kadar abuk Nuss Tellde emniyet altna aldk. 14 yandaki kz,

Hoca stasyonundaki 22-25 yalarndaki bekar istasyon efinin barakasnda bulduk.stasyon efi kzn rzna gemeye alm, kz 2 gn boyunca direnmi. nc gnistasyon efi, kzn boyun emesini salamak iin, ona 24 saat yiyecek vermemi.Mhendis Herr Linsmeyerin olay mdr Herr Hasenfratza telgrafla bildirme tehdidisayesinde kz bize teslim edildi. Ras ul Aynda u anda, Harput ve evresindenerkekleriyle birlikte srlen binlerceden geri kalan 1600 kadar kadn ve ocukbulunuyor. Bu 1600 kii arasnda artk bir tek erkek veya 12 ya zerinde erkekocuk yok. Yiyecek, iecek ve gnee kar bir koruma olmadan, salkllar vehastalar, gnete 43 C scakta, kendilerine refakat eden askerlerin keyfine teslim

edilmi vaziyette yerlerde yatyorlar. Mhendis Herr Linsmeyer, ki daha geen ayyzme kar ermeni serseri gruhu diye konumutu, bana kelimesi kelimesine


7/16

unu syledi: Ben kolayca duygulanan bir adam deilimdir, ama bu zavall insanlargrnce gzyalarm tutamadm. Bizim yzylmzda byle bir eyin olabileceiniolas grmyordum..Sleyman isimli birau kendine 18 kadn ve kz ald ve onlararap ve krtlere 2-3 Mecidiyeye verdi. Bir trk komiser bana yle dedi: Arap vekrtlerin, hkmetin izni veya zorla, ka kadn ve kz alp gittiklerini artk bilemiyoruz.Bu kez ermenilerle iimizi, uzun zamandan beri yapmak istediimiz gibi grdk,onundan dokuzunu yaatmadk.

Ben bunlar kaleme alrken karm ehirdeki gezintisinden geliyor ve bana gzyalariinde, biraz nce 800 kadar ermeniden oluan bir transportla karlatn anlatyor,yalnayaklarm ve parampara, kt plprtlar srtlarnda.

Besniyede 1800 kadar kadn, ocuk ve az sayda erkekten oluan btn ahalisrlm; gya Urfaya gideceklermi. Gksuda, Fratn bir yan kolu, hepsi

soyunmaya zorlanm ve ldrlm ve nehre atlm. Son gnlerde Fratta, bir gn170 kadar, bazen 50, 60 ve daha ok cesedin aaya srklenip gittii grld.Mhendis Herr Awdis, bamuhasibiyle yapt ksa bir at gezintisinde 40 kadar cesetgrm. Kyya vuran cesetler kpekler tarafndan, akntdaki kum adacklarndakalanlar akbabalarca yeniyor. Son zamandakiler ounlukla kadn ve ocuk cesetleri.

Yukarda szedilen 800 ermeni Mara civarndaki Dngelive rkkosdansrlmler. Onlara Antepe gtrlecekleri ve yanlarna 2 gnlk erzak almalarsylenmi. Antep yaknna geldiklerinde denmi ki: yanldk, sizin Nizibe gitmenizgerekiyor, Nizibde: Bumbuca gitmeniz gerekiyor, B.da: Baba gitmeniz gerekiyor vs.ve sonunda tam 17 gn sonra Halepe varmlar. Bu 17 gn iinde hkmettenyiyecek, iecek hibir ey verilmemi, yanlarndaki azck varlklarn ekmekle deitoku etmek zorunda kalmlar, Nizib yaknna vardklarnda zaten az olan eyalarn5 TLsna satmak ve bunu refakatlarndaki jandarmalara vermek zorunda kalmlar,bunu vermezlerse kadn ve kzlarn gece karlp lekeleneceiyle tehdit edilmiler.

Ras ul Ayna varan kadnlar yolda bir ok kez kendilerine elik eden jandarmalarnnnde rlplak soyunmak zorunda braklmlar. Giysilerinde para aranm,salarnda da ve mahrem yerleri de, oraya para saklanm m diye.

Bir kadnn en byk kzn zorla elinden almlar. O da aresizlikten dier iki ocuuile birlikte kendini Frata atm. Bir iadam bana, Frat kysnda doum yapan birkadnn, aresizlik iinde nasl yavrusunu nehre frlattn kendi gzleriyle grdnanlatt.

Drt yldr Herr Linsmeyerin yannda ayda 400 Kuru cretle seyislik yapanTripoliden Saidadnda bir gmen, dediine gre, kendi de birka ermenikesebilmek iin gnll olarak askerlie bavurdu. Ona dl olarak, Urfayaknndakibir ermeni ky olan A.da bir ev sz verilmi. TellAbiadda depo idarecisi Herr

Seemannn yannda alan iki erkes ayn gereke ile kendilerini gnll


8/16

yazdrmlar. Gksun yaknndaki bir erkes ky olan adaklihtiyar heyeti babenim bir tandma unlar sylyor: Ew jikmak itschn giderler(ev ykmak iingiderler).

Erzurum Konsolosluk Grevlisi Carl Schlimmenin 5 Austos 15 tarihli raporu:

Trapezunt seyahatm zerine rapor.

Konsolos Yardmcs von Scheubnerin grevlendirmesi zerine 18 Hazirandaburadan Trabzona yola ktm. Bayburta dek atla Avusturyal ski misyonu ile birliktegittim. Buradaki vali, bu beylerden, aralarnda buradaki ermeni piskoposununkzkardeinin de bulunduu veAngoraya yolculua izin kad verilen bir aileyiyanlarna almalarn rica etmiti. Bayburtta bizden aileyi teslim etmemiz istendi. Bizbuna kar knca arabaclar elimizden aldlar ve bundan sonra arabalar kendimiz

srmek zorunda kaldk. Dr. Pietschmann, benden ona Erzincana dek refakat etmemirica etti, Bayburtta alman konsolosluuna ekmek istediimiz telgraf da kabuledilmedi. Biz bunun pazarln yaparken, ermenilerin zorla elimizden alnmakistendiini fark ettik. Tfeklerimizi atee hazr hale getirdik ve sadece bununsayesinde Bayburttan rahatsz edilmeden kabildik. Yolda ayan beyan komitacnbet noktalar farkettik. Bize elik eden jandarmalar bizimle daha ileriye gitmeyi redettiler ve bize ok kez ermenileri kesmeyi nerdiler. Byle, srekli bir basknbeklentisi iinde Erzincana vardk.

Burada ermeni ailesini polis bizden zorla ald ve enterne etti. Sonradan Erzrurumda

rendim ki, Herr von Scheubnere hkmete Erzincan Mutesarrifinn resmi birraporu iletilmi. Bunda ermeni ailenin yanlarnda silah bulunduu iin alkonulduubildiriliyormu. Ben arabann benim yanmda arandna ve hibir ey bulunmadnatanklk edebilirim.

Erzincann iinden 26 Haziran sabah, yalnzca kadnlar ve ocuklardan oluanbyk bir srgn grubu geti. Aralarnda hastalar, doumu yakn hamileler vard,birok kadn ve ocuk yarplakt, ellerinde bir tutam ot vard ve onu yiyorlard, nkbaka hibireyleri yoktu. Bazlar ekmek alabilmek iin benden para dilendiler.

Bunlara ben birey verince, jandarmalarca dldler. Bu grup Kemah Boaznadoru gitti.

27 Haziran gn ZibikyBoaznda kadn ve ocuklardan oluan baka bir gruplakarlatm. Bunlarda tesellisi imknsz bir durumda idiler vejandarmalardan hayvanmuamelesi gryorlard.

Zibikyn iinde, orada gecelemesi ngrlen nc bir grup vard. Bunlar ak biralanda daire eklinde iie ktrlmlard ve onlara jandarmalar, su getirmeye bileizin vermiyorlard.


9/16

Trabzona varmadan az nce, 1 Temmuzda erkek, kadn ve ocuklardan oluan birkervana rastladm. Giysilerine baklrsa bunlar, ne araba ne de eekleri olduu iinbohalarn kendileri tayan ermeni eraf idi. Trabzondan ahali, korkunekilde,zalimce srlm, ne bir ey satmaya, ne de bir eyi yanlarna almaya izinliydiler.

Trabzondan dnerken Cevizlike dek suyun iinde veya kenarnda yatan 20den fazlaerkek cesedi grdm. Hepsi rlplak soyulmutu. Gemihaneh (Gmhane ?-ev.) ve Kop Han nnde yine cesetler grdm. Bana trk kyllerin anlattklarnagre Trabzondan erkeklerin byk blm Gemianeye kadarki yolda ldrlm.Birok kadnn da, zellikle onlara elik eden jandarmalarca, rzna geildiini veldrldn sylediler.

Bayburtun gerisinde hepsi arabalar ve atlar zerinde Erzincana giden bir kervanarastladm. Bunlarn arasndaki tandklardan, oraya dek rahatsz edilmediklerini

rendim. Tm bu grdklerime dayanarak en iyi muameleyi Erzurumdansrlenlerin grdne tanklk edebilirim.

Yukarda sylenenleri yeminle onaylamaya hazrm.

W.Likenin raporundan, (Mersin, tarihsiz, byk olaslkla 1915 sonlarnda

yazlm):

Tamam infaz etsinler, sert cezalar versinler, sulular, gerekirse hatta binlercesiniassnlar. Trkiyenin polis gc o denli zayf m ki, ermenilerle ba edemiyor? Ama bu

baylara dzenlilik uymuyor; Mitridates, Timurlenk ve Cengiz Han, durmadan, hepyeniden kendilerini da vuruyorlar, bu eski barbar kan banyosu zevki.

Kendi ahit olduum btn katliamlarda, en utanmaz biimde soygun yapld.Birok katliam artk, bu ii bir alkanlk haline getirdi ve en son boazlamalarda buganimet hrs, kmsenmeyecek ikinci bir neden oldu. nc neden dinifanatizmdir, ama bu belirleyici olan deildir.

Sivas, Amasya, Tokat gibi byk ehirlerde, Haziran banda btn ermeni

dkkanlar kapal idi, btn erkek nfus hapishanelerde veya amale kolonlarndayd.htiyarlar, kadn ve ocuklar, binlercesi usuz bucaksz kafileler halinde kanlarabindirilmilerdi; onlar Kangala, yani orak Uzunyaylada ssz bir yere deporte ettiler.Refakat eden astsubay, el kol iaretiyle Hendek yapacaimyani bir ukuratracam, dedi. Bu bahtszlarn yaknda kuruna dizilecekleri konusunda bende enkk bir phe brakmadlar, aksine bir de benim tezahratm beklediler, nkzaten alman Kayzeri ermenilerin ldrlmelerini emretmiti. Bana daha ncedenbirka bin ermeninin vurulduu ve gmld gzden rak koyaklar gstermek deistediler. Kulbelerinden gen kz lklarnn ykseldii kyler, gzlerimin nnde,pek adil bir ii yerine getiriyor havasnda, byk bir keyif ve tabiilikle yamalandlar;

sylenen hep aynyd: alman Kayzeri emretti, Almanya bunu byle istiyor. ...


10/16

... Ticaretin eskisi gibi yrtlebilmesi gelecek 10-15 yl boyunca olanakddr; lkefakirlemek zorunda ve trk devleti hibir vergi toplayamayacak.

Ne yazk ki elkonan evler, arsa ve mal depolar anlamsz bir ekilde yok pahasnasavruluyorlar. Torpilliler, mlkleri gerek deerlerinin onda birine alyorlar; egemensnf kazanyor ve zenginleiyor. ...

...Eski Trkiyenin toleransndan bugn kimse sz bile edemez. Konyada yksek birtrk memur, btn hristiyanlar hamal veya ayakkab boyacs yapacan syledi. Buadam sadece genel jntrk havasnn bir temsilcisi ki, ben bunu asla eski drstmslmanlarnki ile e tutamam. ...

Halepten Baretmen Dr. Niepagenin 15Ekim 1915 tarihli raporundan:

Tam imdi kendine tahmin edilemeyen bir etkinlik alan alm olan alman ortaokuluretmenleri olarak bu mektubu imzalayan bizler, bu umut dolu almann,ermenilerin srlmesinde gnbegn gzlerimizin nnde cereyan edenirenliklerden grd zararn zc etkisine, yksek Dileri Dairesi'nin dikkatiniekmeyi grevimiz biliriz.

Ermenilerin dalk yrelerinden uzaklatrlmalarnn banda hep grlen kanlzulmlerde oyalanmak istemiyoruz; hsmlarndan ayr veya onlarn gzleri nndekesilen binlerce erkekte; ha bre yeni srgn saflarnn gemek zorunda kaldklaryollarda, nbetileri ve onlarn kafadarlarnca rzlarna geilen veya paralanan ve

plak cesetleri bu yollara salan saysz kz, kadn ve ocuklarda; geriye kalan,hereyi talan edilmi dul ve yetimleri, iskeletlemi halde buraya varmadanmahveden anlatlamayacak kabalklarda, susuzluktan llerde, alkta oyalanmakistemiyoruz, yola kanlarn belki altda biri sonra yine llere, varolma olanavermeyen benzer bir ile yolculuuna gnderilmek zere buraya varr, ermeni adyok olasya dek.

Tm bunlar, tahmin ederiz, yksek Dileri Dairesi'ne bu lkedeki temsilcilerincebildirilmitir.

Buna karn, bu halk imhasndaki kitlesel sefaletten kk bir kesite, bizden sadecedar bir sokaka bizden ayrlan, hemen okulumuzun yanbanda karmza kan birkesite k tutmamza izin verilsin.

Bu, trk makamlarnn ermenilere, srgnleri, zellikle ar hastalar iin verdikleribyk eski bir han. Yani bir hastahane, denilebilirdi. Dar koridordan ieri girelim:

Baz kubbeler, plak toprak zerinde, en fazla birka araba zerindeki varlklarnnartklar zerinde yatan, paavralara brnm, sefil, iyice zayflam varlklar. Kadn

ve ocuklar. Arada bir bir ihtiyar. Erkeklik yanda kimse yok.


11/16


12/16

Ermenilerin dalk lkelerinden srlmelerinin politik adan haklln ilemek bizimiimiz deil. Ama una yksek sesle iaret etmek istiyoruz ve zorundayz: srgnbylesi dehet verici biimde, kadn ve ocuklarn toplu ldrlmesi eklindesrdrlrse, yle bir toplu ldrme ki, buna herhalde tarih henz ahit olmamtr, ozaman alman okul almas bu lkede bir daha telafi edilemeyecek bir zarargrecektir.

Biz, yksek bir Dileri Dairesi'nin etkisinin, bu alaka cinayeti son saatinde biledurdurmak ve biz alman retmenlerini, daha imdiden burada hristiyan vemslmanlar nezdinde ve ayn ekilde daha sonra tm dnya nnde suortaklphesinin verdii her gn daha fazla ruhumuzu ezen utantan kurtarmak iinyeteceine gveniyoruz.

Baretmen Dr. Niepage

Marie Spieker

Aadaki not elyazs ile (ev.):

Meslekta Dr. Niepagenin anllattklarnda hi bir abart yoktur. Biz burada aylardrceset kokusunu iimize ekiyoruz ve canekienlerin arasnda yayoruz. Sadece bugklere haykran durumun yaknda sona erecei umudu bize, okulda almayadevam etme gc veriyor ve buradaki trk olmayan ahaliye zayf gle, bizalmanlarn kiisel olarak bu lkenin korkun yntemleriyle hibir ilikimizin olmadn

kantlama istei.

Okul Mdr Huber

Dr. Eduard Graeter

Bykeli Wolff-Metternichden Bethmann Hollwege, (Pera, 7 Aralk 1915):

... Geen haftann ak iinde, ermenilere zulm Enver Paa, Halil Bey ve bugnCemal Paa ile ciddi ekilde konutum ve huzursuzluk ve hiddetin dost d dnyadave Almanyada da geni evreleri sardna ve eer bir son gelmezse, trkhkmetine duyulan tm sempatileri bitireceine iaret ettim. Enver Paa ve HalilBey, daha baka deportasyonlar zellikle stanbuldan iin bir niyet bulunmadniddia ediyorlar. Sava zorunluluklarnn, elebalarn cezalandrlmas gerektiininardna saklanyorlar ve yzbinlerce kadn, ocuk ve yalnn sefalete itildii ve ldithamyla yzlemekten kayorlar. Cemal Paa, bataki talimatlarn doru olduunu,onlarn uygulannn ama kt organize edildiini sylyor. Bunun sonucu, kendinin

yiyecek ve para ile hafifletmeye alt ackl durumlarn egemen olduunu inkretmiyor. Bu doru. Onun Halep yaknndaki menzil yolunda, mltecilerin sefaleti


13/16

sonucu salgn hastalklar hakim ve o are araynda, mltecileri soyan birok ahsda astrd. Cemalin kurmay bakan Albay Von Kress bana, sefaletin her tr tasvirlealay edecek ve her tr anlaty aacak boyutlarda olduunu sylyor. Bunun yansralkede, katliamlar almanlarn istedii ayias yaylyor.

Ben ok sert konutum. Protestolarn bir faydas yok ve trklerin, gya bakadeportasyon yaplmayaca szlerinin hibir deeri yok.

Gvenilir kaynaktan, buradaki polis mdrnn verdii bilgiye gre, bunun gizlitutulmasn rica ediyorum, ksa sre nce stanbuldan 4000 kadar ermenininAnadoluya gtrldn ve henz stanbulda yaayan 80.000 ermeninin giderekboaltlacan rendim, kald ki zaten yazn 30.000 kadar stanbuldan srlmtve 30.000 kadar kamt. Durdurmak gerekiyorsa, o zaman daha sert aralargerekli. Bunun iin ben, Norddeutsche Allgemeine Zeitungda, bana bir direktifle

Kayzerlik Hkmetinin talimat ile yapld belirtilecek u aklamannyaynlanmasn neriyorum:

Trkiyede imdiye kadarki oturum yerlerinden baka yrelere tehcir edilen ermeniahalinin ackl yazgs zerine ksmen yabanc basnda kan haberlerin Almanyayaerimesi zerine, alman halknn geni evrelerini, giderek artan bir huzursuzluksard. Her devletin, hele sava zamanlarnda, halk arasndaki kkrtc elere kar,sava hukuunun btn sertliiyle yrme hakk varsa da, devletin gvenlii iingerekli nlemlerin uygulanmasnda, tek tek bireylerin iledikleri sular yznden,btn bir halk grubunun, yallar, kadn ve ocuklaryla birlikte cefa ekmesindensaknlmas gerekir.

Kayzerlik Hkmeti, Trkiye ve Almanya arasndaki balaklktan doan sk dostlukilikisini gznnde tutarak, ermeni ahalinin tehciri srasndaki derin esef vericiolaylardan, ki bunlar en bataalt kademedeki makamlarn kt tavrlarndankaynaklanyor grnm tayorlard, haberdar olur olmaz, trk hkmetinin dikkatinistanbuldaki Kayzerlik Bykelilii yoluyla, saldrlar ve arlklara ekmeyi ve tekrartekrar, yazl ve szl olarak bunlarn durdurulmasn istemeyi grevi sayd. KayzerlikHkmeti ciddi olarak, hem Trkiyenin, hem de ermeni halknn yararna olarak, bu

itirazlara uyulmasn umut eder.

Basnmzda da, ermeni-takibat zerine honutsuzluk dile getirtilmelidir ve trklereakaklk son bulmaldr. Onlar ne baaryorlarsa, o bizim eserimizdir, bizimsubaylarmz, bizim toplarmz, bizim paramzdr. Bizim yardmmz olmasa, iinenkurbaa misali kendi ilerine gverirler. Trklerle ilikide o kadar korkak olmamzagerek yok. yle kolay kolay kar tarafa geip bar yapamazlar. imdiki erksahipleriyle, ingiliz hkmeti kolayca ittifak kuramaz, ayet Cemal, Enveri itip yerinegeecek olursa ki, bu olanakd deil, onunla bu daha olasdr. ngiliz Hkmetiyllardr Enveri drmeye alyor. Onun imdikierk sahipleriyle ayr baranlamas yapmaya almas ok ihtimal ddr. Onun Enver Paay genel bar


14/16

sondajlar iin kullanmas ise daha da ihtimal ddr. Onun nnde, bu i iinyzlerce baka kanal aktr.

Ermeni meselesinde baar kazanmak iin, trk hkmetinde, bunun sonularnakar korku uyandrmalyz. Askeri nedenlerle daha sk bir ka cesaret etmezsek, ozaman mttefiimizin katliama nasl devam ettiine seyirci kalmaktan ve faydadanok kzdrmaya yarayan, baka baarsz itirazlardan baka birey geriye kalmaz.

Ermeni takibatlarnn ruhu Talt Bey. O, ancak hafta sonu Anadoludan geri dnecek.Ancak o zaman, onun i arkadalar ve Cemalle konumalarmn hangi etkisiolduunu reneceim. Norddeutsche Allgemeine Zeitungdaki yayn iin, bendengelecek ikinci bir telgrafa dek beklenilmesini neriyorum.

Zimmermannn notu, 16.12.

Bunu her halkrda yapmak zorunda kalacaz. Ama yaznn kanmca,yaynlanmadan nce yumuatlmas gerekecek. Bu ekliyle itilaf devletlerinin okiine gelecektir.

Jagowun notu

zel olarak son blm trk hkmeti iin daha dosta tutulmal.

Bethmann Hollwegin elyazs ile notu, 17.12.

Bir mttefikten, sren sava srasnda, nerildii gibi kamu nnde hesap sorulmas,imdiye dek tarihte hi rastlanmam bir nlemdir. Bizim tek hedefimiz, Trkiyeyisavan sonuna dek kendi tarafmzda tutmaktr, bu arada ermeniler mahvolur veyaolmaz, fark etmez. Daha uzun srecek savata bizim trklere daha, ok ihtiyacmzolacak. Hem de Cemalin Enverin yerine gemesini olanakd bulmamasnaramen, Metternichin bu neriyi nasl yapabildiini anlamyorum.

Konsolos Rsslerden Bethmann Hollwege, (Halep, 20 Aralk 1915):

Ermeni sorununda, 12 Ekim tarihli Frankfurter Zeitungda (haftalk yayn) kan veekte kopyalar itaatkrca sunulan iki yaz, benim u aklamalar yapmama nedenoldu:

Almanyadaki kamuoyu, anlalan, ermeni sorununun ne durumda olduundanhabersiz, yoksa gazete, olaylar zerine henz kantlanm haberler olmadnyazamazd. Gazete diyor ki: Yalnzca hareketin serserice taknlklar nlenmeli.fkeli halk ynlarnn her tr lin hukuundan, her halde saknlmaldr. O, byleceasl konuyu gzden karyor ve yan grntlerle urayor; yani yanl anlamalara

gtryor. Gerekte sz konusu olan, bambaka bir eydir. Dahiliye Nezaretindengnderilen Tehcir Komiseri, burada aka syledi: Bir ermenilersiz bir Ermenistan


15/16

istiyoruz. Hkmetin uyduu ve hala uymakta olduu temel ilke budur ki, bununuygulanmasnda ermeni halkn belki 4/5i, kadn ve ocuklar dahil, Kkasyadakievlerinden karlm ve ounlukla yaya olarak Mezopotamya ve Suriyeye yolakarlmtr. Burada bilindii kadaryla, imdiye dek z olarak sadece ehir bunundnda braklmtr: yani stanbul, zmir ve Halep. Bu haftalarca ve aylarca srenyrylerde bakm, tabii, yaplmak istenen ve bunun iin emir verilmi olan yerlerdebile en byk zorluklarla karlat ve genlerin byk bir blm alk, bitkinlik vehastalklardan lmek zorunda kald ve hala gn be gn kalyor, hkmet organlarncave onlarn ar yapt ve cesaretlendirdii ahalice uygulanan kastl imhadan hi szetmeyelim. Srlenlerin geldikleriyrelere gre insanlarn can kayb daha fazla veyaaz oldu. Kkasyann dousunda, batsna gre ok daha fazla. Douda,mslman haremlerine karlan kadn ve kzlar veya daha ansl durumlardamslman bir ailenin yannda snak bulanlar hari, ok saydaki kafilenin % 75ilm olmal. Mezopotamyaya ( rn. Ras ul Ain ve Tell Abiad) varan geri kalanlar

ylesine bitkinlerdi ki, onlarn da byk blm sonunda ld.

Bu koullarda, ingiliz tarafnca aklanan 800.000 ldrlm ermeni saysna karbatan mcadele amak, rizikolu grnyor. Frankfurter Zeitung yle yazyor:

Trkiyedeki durumlar tanyan kimse bu sayya inanmayacaktr. Bu sayyla,Trkiyede yaayan btn ermenilerin % 30unun, kadn ve ocuklar dahil, ldrlmolmas gerekir. Bu tamamen imknszdr.

Ne yazk ki bu imknsz deil. mhay getiren veya ona elik eden en dehet vericiolaylar ve durumlar zerine, son aylarda tekrar tekrar rapor verdim. Bylesiolaylardan sonra, lenlerin saysnn olaanst yksek olmas gerektii sonucunukarmak yanl olmaz. Bu say, burada, lkenin btn yrelerinden buraya varanlarlasrekli iliki iindeki, en ayrntl bilgiye sahip ermenilerce, tamamen yuvarlak olarakyle tahmin ediliyor: Trkiyedeki ermenilerin toplam says 2 milyon; bunlardan 6dou vilayeti Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbekir, Harput, Sivastakiler 1.200.000. BtnKkasyada yuvarlak milyon srgnden muaf kald (rnein Mara blgesinde50.000den 9000 geride kald), Suriye ve Mezopotamyaya yuvarlak yarm milyonvard. Belki 150.000 il 200.000 ermeni yaayan Van, sava alan ve zel koullara

sahip olduu iin burada saylmyor. Suriye ve Mezopotamyaya varanlar arasndalm oran olaanst yksek ve daha uzun sre, henz sona ermemi olan tehcirindorudan sonucu olarak yksek kalacak. Bu koullarda, bakalarna gre daha iyibilgi sahibi olan, ciddiye alnabilir evrelerce 800.000 l says muhtemel saylyor,hatta bu saynn daha da yksek olmas mmkn. yle bir fark var, en azndan doublgelerinden erkeklerin byk blm zorbaca ldrld, buna karn kadn veocuklarn lm ise daha yava yntemler sonucu geldi, bylece trkler Onlarkendiliklerinden lyorlar diyebildiler. ayet baka kaynaklarla, Trkiyedekiermenilerin says yalnzca 1 milyon olarak tahmin edilirse, o zaman btn saylar

daha aa indirmek gerekir. lenlerin oran ama ayn kalrd.


16/16

Tehcirin sonularnn hkmete biliniyor olmas gerekirdi. Henz Haziran ayndabuna iaret edilmiti; o, ama durmadan yenilerini tehcire kard. Giderek o, sefaleteatlan ynlar beslemeyi, rgtsel adan, sivil idare makamlaryla, kendisi isteseydibile, baaramayacak hale dt, idareyi elinden kard. Ama imdi bile, halabinlercesi daha ustaca bir mdahale ile kurtarlabilirdi.

Hasmlarmzn resmi sava haberlerine alman basnnda nasl muamele edileceikonusunda, yksek sansr idaresi, Almanyada yaynlanan bir yazy askeri sansrmakamlarna yollad, o u cmle ile son buluyor:

Dman tarafndan yaylan resmi haberlerin bu arada huzursuzluk yaratabileceikorkusuna kar, gerek olgularn hi bir zaman uzun sre saklanamayaca veyalanlarn sonunda yalan olduklarnn anlalaca mlahazas konmaldr.

Ekselanslarnzn yksek muhakemesine itaatkrca sunmak isterim ki, acaba almantarafndan suskunlukla veya gzelletirici anlatyla stlenilen sorumluluk, hem almanhalkna, hem de dnyaya kar ok byk deil midir ve daha sonra (belki bize hi deuymayan bir zamanda) gnyzne kan gerein verecei politik zarar, bizim imdikamuoyumuzu aydnlatmamzdan doabilecek dezavantajdan daha bykolmayacak mdr ?

Documents

Ermeni katliamı yok' diyen Halaçoğlu ve Alman belgelerindeki gerçekler