ESER ELEMENTLERProf. Dr. Arzu SEVEN

Eser Elementler İnsan ve hayvan dokularında kilogram

başına miligram ve ya daha az oranda bulunan inorganik moleküllerdir

İnsan vücudunda bulunan eser elementlerin toplam miktarı yaklaşık 10 gr’dır

Eksik alındığı zaman işlev bozukluğu oluşturan ve fizyolojik dozlarda bu bozukluğu önleyen element esansiyel kabul edilir

Eser elementler, invivo işlemleri için özgüldürler ve bunların yerine benzer kimyasallar geçemez

Eser Elementler Enzim aktivitesinde kofaktör ve ya

katalizördürler

Normal doku fonksiyonu için şarttırlar

Ham besinlerden optimum yararlanma için önemlidirler

Eser Elementler Sıklıkla enzimin aktivatörü olarak metal

içeren bir metalloenzim olmasından dolayı önemlidir

Temel atılım yolu feçesdir. Fakat idrarla atılan eser elementler de mevcuttur

Eser Elementler Demir Bakır Çinko Kobalt Manganez

Molibden Krom Selenyum İyot Flor

DEMİR(Fe)

Demir yer kabuğunda en bol bulunan elementlerden birisidir

70 kg’lık bir insanda ortalama 4-5 gr demir bulunur

Demir İçeren Enzimler NADH Dehidrogenaz

Süksinat Dehidrogenaz

Katalaz

Lesitin Kolesterol Açil Transferaz

Fosfoenol Piruvat Karboksikinaz

Vücuttaki demirin dağılımı- %70’i hemoglobinde (~ 2,5 gr)- %25’i ferritin ve denatüre olmuş

ferritin yapısındaki hemosiderinde - %3-4’ü miyoglobinde- %0,1’i sitokromlarda- %0,1’i demir-enzim

komplekslerinde- %2’si hücreler arası sıvıda- %0,1’i plazmada(~ 2,5 mg)

transferrine bağlı olarak bulunur

Erişkinde normal şartlarda günlük diyetle yaklaşık 1 mg demir emilir

Demirin emilimi Fe2+ iyonu şeklinde, başlıca duodenum ve jejenumda olmaktadır ( Aktif Transport) İnce bağırsak mukozasında bulunan ferritin ve transferrinin demir emilimini birlikte düzenlediklerine inanılmaktadır.

Sistein, askorbik asit ve tiyol grubu içeren bazı indirgen maddelerin etkisiyle Fe3+, Fe2+ haline indirgenir; böylece daha kolay çözünür ve emilebilir hale gelmiş olur. Fe2+, mide sıvısında gastroferrin, amino asitler ve fruktoz ile şelatlar oluşturur ve böylece asidik mide sıvısının bağırsakta nötürleşmesi sırasında Fe2+’nin Fe(OH)2 şeklinde çökmesi önlenmiş olur. Fosfat, fitat, oksalat gibi bazı maddeler demiri çözünmeyen bileşiklere dönüştürerek emilimini engellerler.

Transferrin (siderofilin), molekül başına iki adet Fe3+ içeren demir taşıyıcı proteindir. ( 75 kD, β1 globulin )

Ferritin, apoferritin adlı proteine %20-23 oranında Fe3+ bağlanmasıyla oluşmuş bir demirli proteindir.

Plazmada demir, transferrine bağlı olarak taşınır. Transferrin, normalde 300 µg/dL demir bağlama kapasitesindedir (Total demir bağlama kapasitesi-TDBK, TIBC). Fakat transferrinin sadece %40 kadarı demirle doymuş haldedir (transferrinin % doygunluk oranı).

Transferrine bağlı demir, kemik iliğine taşınır ve depolanır.Depoda demir, ferritin ve hemosiderin şeklindedir.

Serum demir düzeyinin normal değeri insanlarda 60-150 g/dL kadardır.Plazma demir konsantrasyonu, vücut demir miktarını yansıtmaz. Demirin çok az bir kısmı plazmadadır.Proteine bağlı transport fraksiyonu fonksiyoneldir ve konsantrasyonu sıkı kontrol edilemez; fizyolojik şartlara bağlı olarak büyük değişiklikler oluşabilir.

Serum demir düzeyinin normalden yüksek olması hipersideremi olarak tanımlanır. Hemolitik anemilerde hipersideremi görülebilir.Serum demir düzeyinin normalden düşük olması hiposideremi olarak tanımlanır. Aneminin en sık rastlanan nedenleri demir eksikliği ve kronik kan kaybıdır.

Demir Fazlalığı (Aşırılığı) HEMOSİDEROZİS: Doku hasarı olmaksızın

görülen demir fazlalığıdır

HEMOKROMATOZİS: Demirin tutulan organlarda hücre hasarı ve fibrozis şeklinde harabiyet oluşturmasıdır. Sıklık sırasına göre; Karaciğer, pankreas, kalp kası, hipofiz, eklem ve deri etkilenen organlardır

A N E M İMCV ≤ 82

FERRİTİNDÜŞÜK

DemirEksikliğiAnemisi

NORMALYüksek

YÜKSEKNormalDüşük

Periferik YaymaHb Elektroforezi

N

FERRİTİN

DemirEksikliğiAnemisi

TalasemiMinör Kronik

HastalıkAnemisi

HEMOGLOBİN ♂ ≤ 13g/dl ♀ ≤ 12 g/dl

FAKTÖR DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ

TALASEMİ MİNÖR

KRONİK HASTALIK ANEMİSİ

MCV Düşük Düşük Düşük/Normal

RDW Yüksek Normal Normal

Serum Fe Düşük Normal Düşük

TDBK Yüksek Normal Düşük

Transferrin Saturasyonu

Düşük Normal/Yüksek Normal

Ferritin Düşük Normal/Yüksek Düşük/Normal/Yüksek

Eritrosit protoporfirini

Yüksek Normal Yüksek

Transferrin Reseptörü

Yüksek Yüksek Normal

MİKROSİTER ANEMİLERDE AYIRICI TANI

Cu Fonksiyonları Birçok enzim için esansiyel kofaktör Sitokrom c oksidaz (elektron transport zinciri, ataksi) Süperoksid dismutaz (reaktif oksijen türleri) Tirozinaz (melanin sentezi ilk

basamağı,depigmentasyon) Dopamin β-hidroksilaz (katekolamin dönüşümü) Lizil oksidaz (kollajen sentezi, çapraz bağlanma

defekti) Monoamino oksidaz Seruloplazmin ( ferrooksidaz, Fe transportu,emilimi) Askorbat oksidaz Peptidilglisin monooksijenaz Redoks reaksiyonlarında yer alır.Cu içeren enzimler

oksijeni direkt bağlar ve reaksiyona girer

Metabolizma;

Büyük bir kısmı duodenum, az bir kısmı mideden emilir.

Emilimi etkileyen faktörler; cinsiyet,miktar,kimyasal form,diyetteki Zn,kadmiyum, sülfat, aminoasitler, lifli besinler ve fitat, intestinal diffüz hastalıklar(sprue,scl,lenfosarkoma..)

Tükürük ve mideden emilimi özel bir proteine bağlanarak olur.

…. Cu, barsak mukoza hücrelerinde

metallothionin ile birleşir. 61 aminoasitlik bir peptid. İntestinal mukozal hücrelerde

merkaptopeptid oluşumu yoluyla Cu bağlar Çinko ve kadmiyumu da bağlar. Sisteinden zengindir. Sentezini çinko artırır.

Emilen Cu Bakır-albumin,bakır-histidin

kompleksleriyle KC’e taşınır. Seruloplazmin,transkuprein bakır-

albumin, bakır- aminoasit komplekslerini içeren taşıma mekanizmalarıyla hücre içine taşınır.

Hücre içinde bakırın hareketi ve protein yapısına girmesi GSH ve metallotionin tarafından düzenlenir.

…. Dolaşımda az bir kısmı albumin transkuprein Çoğunluğu seruloplazmine bağlı olarak bulunur.Dokulara transportta albumin önemlidir.

Seruloplazmin

Karaciğerde sentezlenir. Akut faz reaktanıdır. Ferrooksidaz aktivitesi vardır. Antioksidan etkilidir.

Cu primer olarak feçesle atılır Barsakta emilmeyen form Biliyer sekresyon(0.5-1.3

mg/gün) GİS sekresyon (gastrik sıvı,

eksfolye barsak mukozası) İdrar ve terle kayıp (%3 den az) Menstruel kayıp (0.1-0.8 mg)

Bakır Regülasyonu

KC anahtar organ (depo,inkorporasyon,seruloplazmin salınımı)

İntestinal emilim mekanizması Biliyer atılım

Bakır Eksikliği YD da prematürite(son trimestir hızlı birikim),

malnütrisyon, malabsorbsiyon, kronik diyare, hiperalimentasyon, uzun süreli düşük bakırlı sütlü diyet

Klinik bulgular; Nötropeni Lökopeni Hipokrom anemi Osteoporoz, kemik-eklem anomalileri Apne,hipotoni,psikomotor retardasyon Depigmentasyon,solukluk Hiperkolesterolemi Büyük arterlerde frajilite ve nöral doku demiyelizasyonu. Belirtiler Cu replasmanıyla tersine

döndürülür.Plazma Cu ,seruloplazmin konsantrasyonlarıyla takip edilir.

Parenteral infüzyon sıvıları (0.5-1.5 mg/gün Cu önerilir)

SCA için Zn tedavisi, penisilamin kullanılması

Cu eksikliği disritmi ve hiperlipidemi yoluyla koroner kalp hastalığı riskini artırır. Belirtiler;EKG,hiperkolesterolemi, glikoz intoleransı, hipertansiyonu içerir.

Bakır eksikliği ile karakterize iki önemli tablo;

Wilson sirozu Menkes Hastalığı

Menkes Hastalığı

Bakır taşınma ve depolanmasında defekt Klinik belirtiler 3 aylıkken ortaya çıkar, 5 yaşına

kadar ölüm meydana gelir. Bükülmüş ve birbirine dolaşmış saç(bakırın

katalizlediği disülfit bağ oluşumu kaybolmuş) Cilt ve saçta depigmentasyon Hipotermi Ağrı Serebellar dejenerasyon Vasküler defektler meydana gelir

Wilson Hastalığı ( Hepatolentiküler dejenerasyon)

Cu birikim hastalığı. Genellikle 6- 40 yaşlarda görülür. Bakır birikimine bağlı genetik bir hastalık. Nörolojik bozukluklar Karaciğer sirozu Korneada bakır birikimi Bakırın yol açtığı lipid peroksidasyonlarına bağlı olarak

hemoliz,nekroz ve hücresel hasar gelişir. KC de seruloplazmin sentezi ve buna bağlı plazma

seruloplazmin düzeyi azalır. Serbest ve albumine bağlı Cu artmasına karşın düşük

seruloplazmin nedeniyle total serum Cu ı azalır,bu nedenle tanıda serum Cu, seruloplazmin ve üriner Cu aynı anda ölçülmeli

Menkes Hastalığı Wilson sirozuGen Lokalizasyonu

Xq13.3 13xq14.3

Kalıtım X’e bağlı resesif OR

Gen ürünü Cu bağlayıcı P tipi ATPaz Cu bağlayıcı P tipi ATPaz

Ekspresyon KC hariç tüm dokular KC,Böbrek,plasenta

Başlangıç Doğum Geç çocukluk

Klinik bulgu Serebral dejenerasyon,sert saç, erken ölüm

KC hastalığı, nörolojik bulgular,geç çocuklukta ölüm,K-F halkası,siroz

Lab. bulgu Serum Cu,seruloplazmin ↓Barsak-böbrek Cu ↑KC Cu↓

Serum Cu,seruloplazmin ↓İdrar Cu ↑KC Cu↑

Hücre Kültürü

Cu birikimi↓Cu salınımı↓

Normal

Defekt Barsak Cu abs.↓Cu bağımlı enzim aktivitesi↓

Cu’ın safraya ekskresyonu bozukSeruloplazmin yapısına girme defekti

Tedavi Etkin tedavi yok Penisilamin,Çinko asetat.,BAL

Östrojen,OKS,testosteron,progesteron İnfeksiyon ve inflamatuar streste

artan IL-1 in akut faz etkisi (RA de serum-sinovya seruloplazmini) Cu ı artırırken,

Kortikosteroidler,ACTH Hemolitik sarılık,

hemokromatozis,hepatik sirozda hasarlı KC in seruloplazmin sentez yeteneğindeki azalmayla da Cu miktarı düşer.

Bakır toksikasyonu Bulgular Sistemik toksik etkiler Hemoliz Hepatik nekroz GİS Kanamaları Oligüri Hematüri Hemoglobinüri Proteinüri Konvülsiyonlar Koma Ölüm

Laboratuvar…

Serum-plazma Cu ve seruloplazmin konsantrasyonları

SOD (eritrosit) ve sitokrom c oksidaz (trombosit,lökositte) enzim aktiviteleri

Diyetteki minerallerin en zehirlisi SELENYUM dur.

Erkeklerin ihtiyacı kadınlardan daha fazla.

E Vitamini ile birlikte etkisini daha iyi göstermektedir.

C Vitamini ise inorganik selenyumu etkisiz kılabilmekte iken organik olanına etki etmez.

Selenyumun Doğal Kaynakları;

Bira mayası, tahıllar, karaciğer, tereyağı, balık, kırmızı et, sebzeler.

Anne sütü inek sütünden çok daha fazla selenyum içerir.

Selenyum şampuan ve cilt toniklerinde de kullanılır. Bunların içindeki selenyumun deriden de emilmesi mümkündür.

Emilim; Selenyum emilimi, sindirilen bileşiğin

çözünürlüğüne ve günlük selenyum-sulfur oranına bağlıdır. Emilim için mevcut selenyum, gıda kaynaklarının cinsine (örneğin deniz besinleri selenyum bakımından zengindir ama çok az emilir.) ve gıda proses metodları gibi birçok farklı faktöre bağlıdır.

Sigara gis’den selenyum emilimini azaltır.

Selenyum, birkez emildikten sonra glutation peroksidaz enzimi oluşturmak için ve hemoglobin ve myoglobin gibi çeşitli proteinlerle birlikte olmak için sulfur içeren aminoasitlerle (cysteine ve methionin) reaksiyona girer.

Selenyumun fazlası idrarda atılır ve selenyum içeren dimetil selenid molekülü solunum sırasında dışarı çıkarılır

Aşırı selenyum alındığı hallerde; saç ve tırnak dökülmeleri, deri döküntüleri polinevrit ortaya çıkar.

Eksik alındığında; Tırnak yatağında beyazlanma, kaslarda

ağrı ve hassasiyet görülür. Keshan hastalığı (kardiyomiyopati)’na

neden olur. Baş dönmesi,halsizlik,iştah

kaybı,bulantı,titreme,anormal EKG,kardiyojenik şok ile karakterizedir.

Kashin Beck hastalığına neden olur; Endemik osteoartrittir. AİDS hastalarındaki eksiklik ölüm

riskinide arttırır.

Dokularda selenyum iki formda bulunur

Selenometiyonin. Selenosistein

Selenosistein;aslında sistein amino asidinin bir sülfürünün yerine selenyum atomunun geçmesi ile meydana gelir.

Biyolojik olarak selenyumun aktif formudur.

Glutatyon peroksidaz, iyodotironin deiyodinaz, selenoprotein P,selenoprotein W, tiyoreduksin redüktaz yapısında yer

alır.

Oksidan strese karşı organizmanın savunmasında yardımcı

2GSH + H2O2 → GSSG + 2H2O

Selenyum-Kanser;

Selenyumun kan seviyeleri yüksek kişilerde veya selenyum alımı artmış kişilerde Ac,prostat,cilt ve kolon kanseri riskinin azaldığı gösterilmiş (200 mikrogram verildiğinde).

Tiroid hormonları sentez ve metabolizması ile ilişkili

Tip1,2,3 iyodotironin deiyodinazlar selenoproteinlerdir.

T4’ün periferde T3’e dönüşmesinde görevlidirler.

Selenyum eksikliği sonucunda hipotiroidizm m.g.

Selenyum ve iyodun birlikte eksikliğinin tek başına iyot eksikliğinden daha şiddetli hipotiroidizme neden olduğu gösterilmiş.

ÇİNKO METABOLİZMASI Besinlerle alınan çinkonun %15-30’u

duodenumdan ve proksimal jejenumdan emilir.

Emilim aktif , enerjiye bağımlı ve spesifik transport(bağlayıcı) ligandları yoluyladır

Barsak epitel hücresinde metallotionein içinde depolanır

Kalsiyum,fosfor,demir ve bakır içeriği yüksek besinler ve bitki ve tahılların yapısında bulunan fitatlar, selüloz ve diğer lifler çinko emilimini azaltır

Proteinden zengin besinler emilimini arttırır Dolaşımda: %60 albumine %40 2-makroglobuline çok az transferrin ve serbest

aminoasitlere bağlanır Çinko metabolizmasında rol oynayan

başlıca organ karaciğerdir. %70 oranında dışkı ile atılır. İdrar ve ter ile de bir miktar kayıp olur.

ÇİNKONUN FONKSİYONLARI 300’den fazla metalloenzimin yapısal bileşeni Enzimlerin aktif bölgelerine bağlanır. Karbonik anhidraz RNA ve DNA polimerazlar

KarboksipeptidazlarSOD Alfa-aminolevülinik asit dehidrataz Alkalen fosfataz Timidin Kinaz Alkol dehidrogenaz Metallotionein

Steroid hormon reseptörlerinin fonksiyon ve

yapısında yer alır. Nükleik asit veya diğer gen düzenleyici

proteinlerde yapısal element gibi rol oynar. Oksido-reduksiyon reaksiyonlarına katılmaz Redoks aktivitesinin olmaması nedeniyle

bağlandığı proteini dayanıklı hale getirir. Biyolojik membranların ve iyon kanallarının

stabilitesini ve bütünlüğünü korur.

Protein sentezi ve gen ekspresyonu:

Çinko parmak proteinleriİmmun sistemin bütünlüğü ve fonsiyonları

Yara iyileşmesi Fertilite ve üreme Tad alma duyusu ( Gustin –karbonik

anhidraz VI) Çinko insülinin en önemli

yapıtaşlarından birini oluşturur.

DNA SENTEZİNDE ÇİNKO

DNA sentezi için hücre siklusunun G1 2. fazında çinkoya gereksinim vardır.

DNA sentezi için önemli iki enzim; DNA polimeraz Timidin kinaz

RNA SENTEZİNDE ÇİNKO

RNA polimeraz ; intrensek çinko varlığında RNA içindeki dört ribonükleosid topluluğunu katalize eder.

Çinko eksikliği; hücrelerin total RNA içeriğini değiştirmez fakat mRNA sentezinin bileşimini değiştirir.

Nükleik asit polimeraz ve süperoksit

dismutazın yapısında yer alır.

DNA bağlanma bölgesine bağlanarak, gen regülasyonunda görev alan spesifik gen transkripsiyonunu artırır.

ANTİOKSİDAN SİSTEMİK ETKİLER

Serbest radikal oluşumu ve oksidatif stresten koruyucu rolü vardır.

Oksidatif hasarın neden olduğu kütanöz ve romatolojik inflamatuar hastalıklar, alkolizm,

karaciğer sirozu ve kardiyovasküler hastalıkların patogenezinde rol alır.

ANTİOKSİDAN ETKİ MEKANİZMASI

2 mekanizma:1)Redoks stabil olan çinko ; kritik selüler ve ekstraselüler bölgelerde

demir ve bakır gibi redoks reaktif olan metallerin yerine geçer.

2)Serbest radikallerden koruyan, sülfidrilden zengin proteinler olan metallothioneinlerin sentezini indükler.

ENFEKSİYONLARA DUYARLILIKTA ARTIŞ

Antijen uyarısına humoral yanıtta azalma

Timus, lenf bezleri ve dalak hipoplazisi Lenfopeni T lenfosit ve NK hücre aktivitesinde

azalma IL-2 ve TNF-alfa üretiminde azalma IL-1β ve IL-6 üretiminde artma ?

NÖROANATOMİK GELİŞİMSEL ANOMALİLER

Çinko SSS ‘nin normal fonksiyon görebilmesi için esansiyeldir.

NESTİN:Nöral kök hücreler ve genç nöronlarda yer alan filamentöz bir proteindir.Maternal çinko eksikliği, fetal fare beyinlerindeki nestin düzeylerini azaltarak nöroanatomik ve davranışsal anomalilere neden olmuştur.

KONJENİTAL MALFORMASYONLAR

Çinko normal fetal büyüme ve gelişim için esansiyeldir.

Yetersiz maternal çinko alımının nöral tüp defekti riskini artırdığı kanıtlanmıştır.

Defektif DNA sentezi......... KONJENİTAL MALFORMASYON?

APOPİTOZİS

Çinko fazlalığı apopitozisi inhibe ederken, çinko eksikliği ise stimüle eder.

Okside olarak inaktive olan P53 tümör süpresör geninin oksidasyonunu engeller.

Apopitozun geç fazında görevli olup DNA’nın nükleozomlara bölünmesinden sorumlu olan Ca-Mg bağımlı endonükleazı inhibe eder.

ÇİNKO EKSİKLİĞİ

FİZYOLOJİK Büyümenin hızlı olduğu dönemlerde Gebelik Laktasyon Yaşlılık Pretermlerde PATOLOJİK Karaciğer hastalıklarında (Hepatik siroz) Malabsorbsiyon sendromlarında Uzun süre parenteral beslenme

uygulananlarda

Alkolizm Yanıklar Orak hücreli anemi Böbrek hastalıkları Neoplastik ve inflamatuar bozukluklar

ÇİNKO EKSİKLİĞİNDEKİKLİNİK BULGULAR

Büyüme-gelişme geriliği

Hepatosplenomegali

Parakeratoz, alopesi

Yara iyileşmesinde gecikme

Konjenital anomaliler

İntrauterin büyüme geriliği

Enfeksiyonlara duyarlılıkta artma

Bozulmuş nörofizyolojik performans

Koku ve tat duyusu bozukluğu

Hipogonadizm

AKRODERMATİTİS ENTEROPATİKA İnsanda çinko metabolizmasındaki

primer bir defekt sonucu ortaya çıkan tek kalıtsal hastalıktır, oldukça nadirdir.

Otozomal resesif geçiş paterni gösterir.

Tüm vücut çinko depolarının boşaldığı ağır bir çinko eksikliği mevcuttur.

Tüm organ sistemleri etkilenebilir. Semptomlar nonspesifiktir ve sıklıkla

farkedilmez. İştahsızlık, ağır çinko eksikliğinin en

erken semptomlarındandır. Koku ve tat disfonksiyonu Kişilik değişiklikleri Bilişsel fonksiyonlarda azalma

AKRODERMATİTİS ENTEROPATİKA

AKRODERMATİTİS ENTEROPATİKA Simetrik akral ve sirkumorifisyal dermatit Diare Jeneralize alopesi Gelişme geriliği Hipogonadizm Emosyonel değişiklikler, irritabilite, tremor,

depresyon Blefarit, konjuktivit, fotofobi ve/veya korneal

opasiteler İmmün fonksiyonlarda azalma Enfeksiyonlara artmış duyarlılık Ölüm

AKRODERMATİTİS ENTEROPATİKA Çinkonun intestinal emiliminde azalma !

Duodenum ve jejenumdaki ince barsak mukozasında aktif çinko transportunda defekt ?

Çinko-spesifik membran taşıyıcılarında intrensek intestinal bir defekt ?

GEOPHAGİA

Toprak veya kil yeme alışkanlığıdır İlk defa M. M. TAYANÇ tanımlamıştır Fizik ve seksüel gelişme geriliği Hipokromik anemi Serum demiri ve çinkosu düşüktür Plazma, eritrosit ve saç çinko düzeyleri

düşüktür Kilin ve toprağın katyon bağlama

kapasitesi yüksektir. Fe ve Zn bağlar

İnce barsakta villus boylarında kısalma,

küntleşme Geophagiada ince barsak

mukozasındaki değişiklikten kronik çinko eksikliği sorumludur

Buna bağlı olarak demir ve çinko malabsorbsiyonu oluşur

Oral plazma demir tolerans testi normalse

önce 3 aylık klasik demir tedavisi ardından da 2 mg/kg/gün elementer çinko tedavisi (6-12 ay) verilir.

Test sonucunda demir emilimi bozuksa önce çinko tedavisine başlanır, emilim düzeldikten sonra demir tedavisi verilir. Demir tedavisi tamamlandıktan sonra çinko tedavisine devam edilir.

Çinko durumunun değerlendirilmesi

Doku ve sıvılarda Zn düzeyinin belirlenmesi

Plazma veya serumKan hücreleri ( eritrosit ve lökositler )İdrar

Zn içeren enzimlerin aktivitelerinin tayini

Normal serum çinko seviyesi: 68-136 mg/dL

Toksik doz: 10-30 gr çinko sülfat yetişkinlerde

fataldir

Çinko bileşikleri için tavsiye edilen günlük doz:

Yetişkinde:1.5-2.5mg/gün Pediatrik:100-300µg/kg

Çinko sülfat ; *Oral alımlarda Şiddetli kusma Diare Gastrik ve substernal ağrı,striktür Nefrit ve oligüri Şok ve ölüm *Dermal alımlarda özellikle akne

tedavisi sırasında hemorajik gastrit

Çinko oksid ile; Metal ateşi Alımdan 4-6 sonra

yorgunluk,ateş,myalji,dispne,ağızda metalik tat,salivasyon,öksürük

Ac grafisi normal Lökositoz:15.000-20.000 LDH yükselir Serum ve idrarda çinko yükselir. Bulgular 36 saat içinde geriler. Tedavi semptomatik

Şelasyon tedavisi:Overdozlarda gerekli

görülür ise EDTA ya da BAL kullanılabilir Sıvı elektrolit takibi,metabolik

asidoz,hipokalsemik tetani,anüri,karaciğer hasarı,gastrik perforasyon ve pylorik stenoz açısından takip

İnhalasyon ile maruziyette:Şiddetli respiratuar

irritasyon yapabileceklerinden akciğer hasarı açısından takip(özellikle talk pudraları)

Göz maruziyeti:Çinko tuzları kornea ve lens değişikliklerine sebep olabilir.En az 15 dakika dekontaminasyon gerekir.Gözü Sodyum EDTA solüsyonları ile yıkamak protein presipitasyonunu önleyebilir.

Dermal maruziyet:Özellikle çinko dikromat bileşikleri papülovesiküler lezyonlara sebep olabilir.Kontamine giysiler çıkarılarak sabun ve su ile dekontamine edilmelidir.

KROM Etkileri İnsulinin etkisini kuvvetlendirir. Normal glikoz toleransının

sürdürülmesi. Glikoz tolerans faktör (dinicotinic-

glutathione complex forms) : Cr3+

bulundurur. Böbreklerden izole edilmiştir.

glikozun hücre içine girişi ile ilgili.

Cr EksikliğiNutrisyonel alım eksikliğiUzun süreli TPN alımı ile olur. Görülen bulgular: Gliloz toleransı bozulur İnsulinin etkilerine direnç gelişir Kilo kaybı Ataksi Periferal nöropati Kan lipitleri artar Koraner arter hastalığından ölenlerin aortalarında

Cr bulunmamıştır. Tedavi: trivalent chromium 150 to 250 mg.

Cr Toksisitesi Hexavalent Cr6+ özellikle toksik. (0.05

milligrams per liter, WHO) Proteinlere bağlanır ve hapten oluşumu ile

immün sistem hastalıklarına neden olur. Aşırı alım ile ani allerjik reaksiyona neden

olur. Kronik maruziyet: çelik, deri, boya, fotoğraf

ve kimyasal madde sanayisinde olur. GİS bulguları, hepatit, akciğer kanseri

gelişebilir.

Mo ve Metalloenzimler Ksantin oksidaz Aldehit oksidaz Sülfit oksidaz yapısında bulunur.

Mo Toksisitesi ve Eksikliği Aşırı molibden alımında Ksantin oksidaz

aktivitesinde artış sonucu Gut hastalığı olabilir.

Eksikliği ile ilgili tespit edilmiş bir bulgu yoktur.

Mangan (Mn) Genelde 2+, 3+ değerlikte bulunur. Günlük gereksinim 2.5-3mg İnce barsaktan emilimi henüz

aydınlatılamamış bir mekanizma ile olur.

Ca, P, ferrik sitrat, soya proteini emilimini azaltırlar.

Atılımı safra ile olmakta ve metabolik düzenlenmesinde önemli rol alır.

Taşınma ve Dağılım Plazmada Transmanganin(β1-globülin)

ile taşınır. Toplam 10-20mg Mn bulunur. Karaciğer ve retinada daha yoğun olup

tüm dokulara dağılır. Hücre içinde mitokondride daha çoktur. Gözyaşında serumdakinin 50 katıdır.

Fonksiyonları Arginaz, fosfoglikomutaz, pirofosfotaz,

klin esteraz, hidrolaz, kinaz, dekarboksilaz, transferaz enzimlerinin aktivatörü.

Glikoziltransferazların ( polisakkarit ve glikoprotein sentezi) en kuvvetli aktivatörüdür.

Pirüvat karboksilaz ve mitokondriyal superoksid dismutaz (Mn-SOD) yapısal bileşenidir.

Fonksiyonları Transmanganin ve konkanavalin A gibi

metalloenzimlerin yapısında bulunur. Kolesterol biyosentezinde

aydınlatılamamış rolü mevcut. Glikoz toleransında etkili olduğu

düşünülmekte. (Hipoglisemik ??)

Mn Eksikliği ve Toksisitesi Cu, Fe ve Mg enzim aktivatörlüğü

fonksiyonunda Mn yerine geçebildikleri için eksikliği genelde tespit edilemez.(maskelenme)

Madenciler, kaynakçılar, ilaç, seramik, çömler ve cam sektörlerinde sık olur.

Şizofreni, parkinson ve solunum sistemi hastalıkları.

Tedavide EDTA kullanılır.