Prof. Dr. Hasan B. PAKSOY

ETNIK VE TOPLUMSALrivlrirrER NASIL

oLUSUR?

KaraM

PROF. DR. HASAN B. PAKSOY

ETNIK Ve TOPLUMSAL

rİıaı.,İrı-,ER NASIL

oLUŞUR?

Çev. Osman Karatay

KaıaMÇoRUM 2005

IF;ı--

KaraM Yaytnlafl: l0Halkbilim Kitapllğı: 2

Çoıum, ocak 2005

Prof. Dr. Hasan B. PaksoY

ETNiK VE TOPLUMSAL KİMLiKLERNASIL OLUŞUR?

Çev. oşman Karatay

lsBN 975-6467-09-6@ KaraM Araştırma ve Yayıncılık, Çorum, 2004

AŞ|L: Iclentities: How Governed, Wıo Rules?Lawrence, KS, 1997

KaıaM Araştrrmı ıe Yayrncrlık3. Cadde No 52-2, 19100

Beytepe / ÇoRUMTeI: 0364 - 225 6O 07

karam@karamyayincilik.comwww.karamYaYincilik.com

KaPakRomanya, Neam{ bölgesinden geleneksel maskelel

(Visita|i Romania adiı kitaplan)

BaslçıKalka[ Maıbaacük Ltd. Şti.

03t2 - 341 92 34

ıFr-s.-/Nalş

sUNUş

Her insan kendi hayatlnı yaşar ve he. insan bir bileydir. insa-nrır topıum dtş!nde yışemasI söz konıısı] olmadlğı için, birey-seı dünyası da topluıısal çeıçeve ile iç içediı. Bunu en aç*şekilde bireysel kiınliğin oluşumunda üst üste bineı toplum-sal kimliklerde göıebiliriz. Toplumsal kimliklerin en vuıgu-lusu kuşkusuz, isler istetnez, etnik kimliklerdir. Uruktan lrkakadaı dereceleri o]an, çağdaş dünyada en belirgin deıecesiniulusalllkta göIdüğümüz etnik kimliklel, tarihin işleyişindektemel etmenlerdcn biri olaıak karşımıza çıkaı'. Tarihin işleyi-şiıin çözüImesi ise gürıcel siyasetlelin belillenmesinde enöneüıli rehber işleviıri görüI. Bu yüzden etnik süIeçleri1 veetnik davlanış kalüpiaı'rııın iyi bilinmesi gerekınektedir.

Günümüzde yırttcl bir küIeselleşme hükümfelmadıI. Kü-reselleşmenin dünyayl yeknesak bir yaptya doğru götürdüğügöriilürken, bu süreçteki söz sahibi güçierin oldukça belirginetkilerinin de katkısıyla, pek çok yerde en küçük seviyeleldeetnik klptrdanlnalal almış yürümüşlür. Bunun söz konusugüçlerin ç*arını olduğu ve bu yüzden destek gördüğıi iyibilinmektedir. Bu kiiı'eselleşmenin zararını ise 20. yy'daoturmuş/otuIan biıer yapı olarak duran uluŞ-devlet çelçeve-sindeki kimlik]cı 3inmektedir. Yaıi, dünyay1 kendi etki Ve

yönetim alanlırı içindir bütünleştilmeye ça]lşan kiilesel oyun-cular, bu konucjii ölrlelinde eıge] olarak duran ulus-devletyap annr çözıı.}c, ufılamaya çallşmaktadıIlar. Nispetensuni bil şekildc bil ıılıyı getiıilmiş siyasi yapılaI, devıetler

L'I'NiK \'1': T'O PLlJ ItSAL KjMI'|KLER NASIL oLUŞuıİ?

bundan 9lkileırdiği \,c ko]ıyca yıkılıp gittiği gibi' ulus].rr dıbu selin karşısııdı drıı'nrıkla ztıı'lanrıakıadıı'. Biı'ız l:ıi]eıek'

biraz da bilnreycrck btı rıyında piycıı lıaliııe gelcı küçiik ctnik yaptlanı lıiçI)iIilrin nrüülık bir fıydaya ulıştı]ııdığI ve

çözülüıesine kıtkıdı btılUıdukları UIus kinıliği ile birliküe,belki ondan dıhı liızlı ziyınla kaışılaştüklaIl da bi. gcrçektiı-.

Dünyanı0 VC çlın l gtıiı<liği sortla]arln iım oatnsındı bu

luırın Türkiyc, ıızıkllılıllın kopüp gğlcn menli dalgıliıIın slı-

hilierinc en l1ı7Iı çiııılğl iilke duıumuüdadır' Bu yıizden,etnik siyiısetlcı il] l9' vy'l ıIatıDayltclik (leIccede yeı]i(lcn sııl]_

ıreyc konduğıı Şıl !lüilılc1de' Tıilkiye'ııiır duı'utnlı kitvıın]iısl

çok dalra airc]rı lır/. Cl |ıtrl(ıcdil. Bu. ı!li]riıı sosyo]()iik yoluıl1_

]urna hcr zınılıııl iıırleıı ihha ilızlı ihtiyiıcıııız oklıığu ınlı_nrlıa geliı.

Prof' Dr' lllüsiıl1 lj. l)iıl'Soy' heDreı bü1üıı bi]inlscl ınesaisiDi tarih ve 1ı)P]lllllü] \i)_iulıııak]a geçil]ıcklediı'. 'Iırih içiıdckiınlikleriı hlııckcıi glbi biİ konuıun sıırırlııııııı gcıişliği,buıu çalışılıiınllı 7(,ü l.,rtllıüır en bı:jil göstcrgesidia' Bu konrıdı büjI şeyi iı' i:ıt lıllı1ıilccck bil esel iı biiytikliiğül]ıi CiI1 sıylslilc il'acle c1nıcI i lılll.,rsllLlil; kiitiı)lriüııeleIin haciıılcI.ini konuşmirı]rız g('Icl.iİ. l].]üı!n kıdal zoı biı' koıu isc bu hıcırıiji)rnliilleIe iııdi lı.l ürJ(lil.

l'ı'ol. Pıksoy. lııı l'iiçi]k hacin]LiçalıŞmasrnda buıru yapıyoı'vc tıiııIiklcı'iıı ıllırılllılŞı krıırıısunda, lteI bili aslında la1']ar

(l()ltısu kitıPlırlı) i]/i] \'d ijzeti olan jor'ııüller suıuyoı'' Buti ı)iillcrin cll]üLlü]]]Z' ü olup lriüeıie.i onlımadı yol göStcrioi(Jli('iığ,l ıı) I.lı',l.ıl,ll.lz- yoktuı. Bu cscü'iı1 yıy,nevjnliZdoı]

{lklI)lısıltdı I .i' i)]. ].l. .üliülı olıır Sy. Dı. N'lehııeı s. Ero]'a da

\ııL ıı'tckküıl ,', ( ı r,1'

l\ilüıM Arl!ştlrlna vc YnyıncıIlk

GıRiŞ

I}u çalışma, eI] tl}'gtülı ııIillc' okuyucunun kendi seçcccğiiilneklerle ayIıtrııliırıııı guliştirebileceği bir iskelettir. HatirsıZkul olmaz; beniırr hıtlılı böyle bir çahşmayl yapmaktıı'

KayıtIaı]ma gijlc l)u çııtıı l983 yılında başladı. Takip edeıryıJlarda kiıılik koılusüınUo çcşitli Veç]releıine daiı bil düziıredeftel doldurdunr- ]Jıl stil'oci]] ]6 yll]ık klsmtnda esas maksat,konunun doğaslır (]iılılı i1i ınlııııktı.

Döfi lalklü iiDi\el'sitc(lc Düıya Tatihi ve KüItıirler AıiistAIaştırmalar dcıs].ıl ı,cıiı'kcıı kar'ŞılaŞtığtnr aljfalre öğrencisoluları bu siiIaac r].ılliı biı ciın]]Itk kazandtrdı.

Defterlcriııdcki liiı}ltliırl buradı sunuincak ölçüde düzen-lemeye beni ikııı c,-l-ıı şcy isc, yazılmış kimlik tartışmaları_ıin, hepsiniül olılı.;lı ıllı çoğılnun ı'ıygulaınalı örıcklcr olirrıkgerçekleşmiş olıılr:ı1 ılı.

Geçııişto d,: Lıy!!üılıııı1ılı kin]lik iizeüjİe çaltşnulınm ol-ınuŞtu. Haltı blrlllıl. ,]ç ]iılıdıki değişjk ülkelelde yayırlan-dı. Uygülınllılr l(iül]l.|i ii,.clinc en son değeılendiı_meleıi oku-duktan sonlı, tıiliı.,,:J ,'iisipJilı, nıi]]iyet, etniklik Vey diğerbir ilgi alaDlılı hll]iıl]rü:ı|i!]l,ıı, daha gene] bir talılşmantn i]gilihelkes içiı ]'i \'ilıl1olll.ınl (liiŞüııcesi hasıl oldu.

ciıiş biL]Ddl]' cü)tj]]:]Jriıi konuştı.ığumuz konuyı salf cdenhemen tünt lllxşill'ıi!-''|ıl',l] çallşnralaı'ınlı özü itjbariyle birdevlet yaplllıılııısı,:ı , ıc-vı biı kimliğin koınşuları, rakipleri

ETN]K vIi 1'o1'LU\ıSAL K]MuKI'ER NAS!L oLUŞUR?

veya nıiiltcfille.iy]c itiŞkileIindc yoğuıılaşttğını vUrgulayirbi-ltİiz.

Pırçılırx eIişilnlc(],Jn getlcl iizeİinde bir sonuç almık pekmli ]kiln oIı]]adlğı içiıl. ııcvcu1 proje açlslndan bu oL ın]o bi.şeydir. tJu.ıtda sLınıılıl] ijncIıIelelin genelliğini sInaınak içingerekli vcliyi s.ığlı}'ıücıj( oltn şey, öZel olaylar hıkkıııdakiçalışmiı]a[ın ıD.\cüL 7clr!]iırliğidiı. Eliııizdeki kcııruyu an1a-

maya yaI(ljI]]cl olnrısl lıiycıiylc bir ncsneürin evrcnscllik]erinitanlmlanlık için silı j'ü',lil.n çıbılnI daha semereli olıbiliı.

'Diişiince istihlliı1ırl' siirc.i,'Diişüıcc Uygulayıcı'nıır i-zinde yii.iiycnleı in ıiiü)r i(lliık Vc ınuvıf'iıkalleı'iylc geıçekleşir.B!ı' Dılşünce U\,!]tl]l} lcı'ılın bilgisi dışııda dı olabiliı.

FikiI üı'ctimlcli, l;]'0r l'cILıcljn vcya yapılanııalııın çaba-lar]nı ve çoğu l(cz (|. Liirl] lilynaklarını selerber eden I;[Ierveya kıırunıl.ır o].üül l]i]],iilrco tıygıılayıcılııdan, dikka1lelinikııııliğe od.ıi.lııy: ': ıI.ıı Iı:',l. :ız ılt'ğiIJiı. Üte yandıı Tasırını-cı Topluluk dı klıılll.i: l'lıın ö|ıeıııi bir krsmtnı bu konudaharcır.

Buradalii ıııllıç I L|'l, islcl tıbii kökleri bulunslın, istersediiŞüncc uygu]lü}1cli. 'r b l lcrliip ü1ıinıi olsüın, kirnliğin do-

ğiısını ve küllaı]ınllitü,]iı (lıhı iyi kavraııraktıa,

l]uradı' "iir,ı/Ll l ': :,l,']ü bil aıreıısel ilkeler k|in1esi vdr,rl1l./'' sc)ııısrı t,llli'.l 5,l.ıyoı. Bugtirr Vfu' o1an kimlikleriııçoğu i'rgiitlenlı1e,'leı.l.l,i,ıiıılcı ve gayletle. ile kendiloriniliikcnlcı'inılcll şiıl.lii.l Il l: cliİıiiştürıırüşIeldi.' Bu uyiırlanmavcylı yulıi ()]LıŞ1lıll. [.ıı lıılıç için olrıştlırulan, alınan Veyı be-

lıiılısclıoıı lıiliı,'li :lıl']llılı.:ıin ve yiiırtemlerin sonucudur. Ken-ıli lıııııııııllllııl:ı l ''ı ll il;iıı ttinr kiınlikler ayru yoldan geç-ııı'ıııişlcı ı 1iı '

Bakıldığı zlırıın. iıı ızııdaır biı orıak paydayı rcşkil cdcn(ok çeşilli ilkc \'c .,Vi.mleı.in buıunduğu görülebilir. Bu oı_ııklıkların vcyı bu ıl].ıcı götülcn çabılilfln anlaşllnıast, özelıi]azeretlor o]o]1ıkslZlü] rlıhx istiklıIII bir ortak 7emin vajniin-dc hep yaıI(llü]]cı o]ilcıklür.

Eseıin yıpısı iizcrinc bir söz: ller bir paragü'af o öze] a)

ıermeniı tıııışnılısııltlı biİ beş]ıo3lç nokıasl olmak,tn]an]ıılı8elmektediI. I]clki Jtı:lLı rın paragritl' ıü ' uygulaırabilir ek'lelneierlc dıhı geı)i. bi. söl'iinıiıııin kürulmastnt tnülnktınkllarak' sıilccc di,|rii i)]:ın ıŞımılaıı dı açlklayabilir. tsu yön-tcm oldukçı iJclil.ı., iLi.l l,e Mırcus Aure]ius, BılasagunluYusuf Ve wilı:]cülstC,]l i]iLri diişLiılcc tıygulıylcılaIı la1altndiulkullantltllışlll'

Konu ve içcı'ilt ajnCcacn iyi biliniyor olııadıkça, bu doğı-daki bir cscı'i ylıZıl l iı\':ıltı ikcır baskıya vernek genelliklczoldı]l. Bu, 1'llrl'ıncıi:,l ın öı)e]i]cn lısalılırı d]şartdaki bilgiçdeğerlendirnıccilcı'c !];]:.ıernleye giııikçe daha fazla alişmalı_rlırdan dolıyı l)ii\ |Ct . ;]a]t'r bu dcğcrlcndirmeciler koırıı vciçcriğe aşiıl ıle1_, .:' c ıresele ile tıyuşııuyotlarsı, yayıniçin tavsiyc siil.ci C] l i i ]qiidc yüViışlaı

Eğcr tAsiıIıııılı içc;iai. iyi taDlmlınllış çok sayıda disipli-nin işga] ettiği ıliü11 ilc çiklşlrsa, zoı'lu klaı' katlan1r. Çahştrıayailgisi olau ıııııJdi (lcsıJ]:.j].r bu]unduğunda, bu zorluk büyükölçüde aşılıci!l.ıül'

KLMI]ĞJN KUq,ANIM]

KiMLiĞiN KULLANIMI

Profesyonel spor taktmlannm az 1tarafta aü bir arada top-lanma eğilimindedir. ABD'deki özel bir durumda, belli birbeysbol takffiunın taIaftaİları kendilelini hep beraber 'Kabile'olarak adlandrnrlal. Bunlaı değşik şekilde eğenirler ve seç-tikleri yıldızlann değişen talihledne göre onlaltn ac anılpaylaşırlar. Bu topluluktaki bireyler, simgelel de (bayr4dar'takrm renkleri, üniforma, şarkılar, tezahüIatlar, eıı önemlio}ımculann srlt numalalan) dahil, benimsedikleli toplulüğultüm öğeleıid biI futtukla]ım ifade ederlel. Bu topluluk ileilişkileli önlann 'kim' ve 'ne' olduk]a nm bir kısmı halinegeliı. Yani, olabilecekleIi başka şeylerc (ebeveyı, evlat, kar-deş, veıgi mesulü, belli bir eyalçtin vatandaşl, meslek veyasiyasi aidiyet) ilaveten, ay zamanda bu kabilenin üyesidiı-ler. Kendini bu 'kabilenin' ıam lekmil ü}esi 8ören her bile-yin, heı haliikada diğel üyelerle biı şekilde çatlşabilecekdeğer ve fikiıleri tutuyor olması ihtimaliüe rağmen, stadyum-da iken bütün diğeI eüdişeleli dışajlda kallr.

20, yy'ın ilk dönerylelinde yaygm bastnda, iki usta tahmka$ aşfuğlnda biI oyun sahasında vaki olan şeyin gerçek bilsavaşlı ıemsili olduğu öne sürülüyordu' Bu ö7ellikle Ameri-kaı Iuıbolu içio geçerliydi.

Bu yüzden akla. iki muhalif insan topltlluğundan birer ki-

şinin, farklarmr göstermek üzere oı'taya ç*tığ1, erken tarihin

tlTN i K v E ToP LUM S/\L KiM I'jKLI|R NAS I L o l'UŞ U R ? AIMl,ICIN KI/I.I ANIMI

teke tck savaŞlaı geliyol. Bı'ırıda g.rlip savaşçı kaylp üaraIln

kadeıini belirlçr. Brı, Maya kauçuk top oyunLü örneğiiıde' Cii'nev Amcı'ika'daki jki muhalif tirkını da uyglı]aırf lcüürey

Amerika'cla l9?0'lerde göriilcn 'Fı']lbol Savaşı'nda da aynı

Şey akla ge]ir]. Bütüı bu durumlarda, oyunun basitçc l]il so_

nucundan çok daha fazlasl söZ konustıduı" Sonuç (edebi o1a-

ıak) bir ölüıı kılııı ııe1esicliı. Faırıtik seyircile'in takııılaı1'

ı ;e ]naç1n sonucıına duygusal yak]aŞüm] da bu yüZdcndir'

Bu. sonradan 'milliyetçilik' labiri Veilen olgunun kijkle-

rincleki ek olabilir ıni'i Hangisi önce ge]ir: Kiınlik nıi, eI-

butiyct mi?

GaliP lrif takım'n bığhlal, destekçiler, linaliklc' çekcceğii&tia edilcbilir. Fakat. ahcelik]e bir 'taklıı'ın olLışmas1 içilt'

ttirctici kitleıin i,,]inde bj. kim]iğiİ cevlıerinin bulı'ınmısı zo

Iunludur.

Zamaırıı deıinlikleıiırcle, silalı]ı biı fiıkı oluşuıııu, koıışu_

laııı saldlrrlaınılan koıunmak için bir toplüluk&itleye ihti-

\Jç oIibilirJi. Çeııe,lcki'tlifeılcl'in''il'Ii]|| /i)ırcIl<rini lıiı5'iıiım.yi brşırıı',,. li) tıeıc ınllkJheIcJ' bılllınlniı) l karJı lJs

t,rmrş oümai,Iar. Veya ktsıcı, kcndi sınırlaılnı k(işf'etmeyi

\ccmi5 Je olıL,ilill.r. AlJ \|.il. jiırllJü ol.tıüllJ)Il'ınJ'l ilnpi'ıJ_

,oiürg" Jon,lş"n Lrıllıkııı işlc bıı iekılJc kııııılııı' Hep'ı tlc

ıynı genişleıne kalıplırını jzlediklerindeıı, ister isteıncz Veyn

iŞin Cloğas, icibl mücadele haliı'ıdediılcı'

'Askeri' gücün uyguianması sıIaslnda ku]nandan veya

kuııında yaplsı bil pı.çı diişünceyo dalma ihtiyacı duyııuş

oIıbilir' Karşı taraf da, saclecc sayr ve kabiliyette değil, teçhi_

Z1ıt vc niyet baklmııldan da benzer güçte olabilil' Başian€tç-

ıııki 'ııkıln'ın günıi krırtarmas! bekleniyoı'sa, 'savış hileJeıi.

ııı'' lıışvıııuIııusı lıekJenebiliı.

Taklm, yakm ıeya uzık biı komşuyu letlrettiktcn sonra'1'ılıancı biı insan biinyesini yönotme meselesiyle kalşılaşa-,'ıktır. Bu yeni tabi]el başkı bir dili konıışrıyoı, bilinmeyenrC}leri yiyor' önceden kiıIŞılirşı]mamlş inanç sislemlerini ko-ılıyor olabilirler. Eğer m!ıZaffer tak]mtn niyeti sirdccc yağı'ıaisc. ganimetler'ini alır ve kcndi memleketlerine döıerlel' Fa-Lıt yed ülkede ka]mıya karal ve l]erse (ikliııi, sahili, yiye-ı ckleri veya öbür türlü genel ollııak çevreyi sevmiş olabi]ir-ltı), yeni kaışılaşılan şartlarla bıŞa çıkmak zolt]ıdadür]ır.()lneğin Babıir hatlratıırda, ordusunun yay]a.ııa olumsüZcıkide bulunan Hindistan'ın ikiiıııinden. bilhassı ncmindeıı]iikıyct eder'

Takıünln öniinde dı]rai ilk kara.. fethcdi]en ha]kt kendi i'çinde eıiımek ııi, yoksa onla n içjüde eıiııek mi? sorusudur.slk]ıkla t.lm bir kavraYıŞ ilc karar ve.ilmekle birlikte. bu ge-rlc]likle biliırç]i bir karar değildir.

Peki, sonucu ne beliI]er? Bütün diğer birlcşmiş etkenlereıllyalı gelişmclcı göz öı]tine alınmak iizer'e, bü slrıda gelçck-lcşme ilıtimali olsa da, biı kez daha fiziki cesaIeti denemeye)rrek yoktur. Bu etkenler çoğunlukla birbiliyle etkileşir Vekcndi biitüılıikleri içinde lethedi]en halkIa ilişkileri içerirleı.

Kerüdi bağtınsüzlık Ve hıirriyetini kaybetmiş fethedilen talılin lavtI ve cevabılrl ne beliıler'J onıı getiiste er üni, yoksa(litilmeye IaZı mıriırlar? is1,an Cdecek Ve 1ıtihlere l'iziki olaıltk kaışı koyacık vas,taiara sırhip ınidirlel, yoksa bil veya ikikuşak bcklemelerini gerektirecek deıecede büyük kayıplır mıvcrmişlerdir?

istilacr takım muhtemelen, en azından ilk dönem içiı' ezi-Ci bir kudrete sahiptir. Peki bu heP ba'yle mi kalacakıı?

Kırvbeden tııaiı, kcndilerini özgiir kllacak bir jsyan için

,amariı kollarkeı ^yaktir

tutan Şey nedir? Aklıı'ıızda olsun' bu

b"it",r',",ur".i oljukça uzrıır' bazı durunrlartLa yüzyı]larca

oiotiıı.. n'n,o.rln , u; Iikirleı.i can]l rrıtaı Şey 8eçııiş giinLe-

.". toğ,.r,rl,ğ" (özbeliıienıe'sel1'-'lcternriıatioı') duyulan

oll"-]-ıl.'ı i"t,ii biı'birine ckleıııiş zaıraır ve değişik ilc

i. 'r"ı., ,".''".,lı,, (ıiirkıilel' y:/lll \c)J \iillrı e(lehi}rüı'

.ıı,"tı.,ki fizili iııJclcı. iıııııç ti'ıeıııleriııiıı ıı)PLliılımiı5l)'

v",i"_i,]riş ryguıonl"la.,n yeniden gösteri]mesi Ve tercihlefin

ıa.tı,'ıri,' ,"iı,-iti, gelccek içiıl ıylı bir heraı görüŞii biitünii

oluŞtulmayx baŞlır.

Kimi kavbcden takımlır, cğer kendjleıiırin somut yerleş_

,''i" r.rl.ı,,arırl,' \ok\x \')'l i'1''n'- i'ıı'nlır' bj]Vle )Jnlll'lJ.',,l iiiu'ı'

"ıi,o.,.", (logiıi'lün''lı LlIL] ''ü \' )jılJllnInIl b'ı)

.'',.,",". u..ı"i. Kıl Lıe,lin ılııl içın'lcLi l'lr Jlı ıoıluluk Lur

,,ı"' i," ı""o' i',"nç ';'ı'n'"'e l'ıürl'lLılı eılCLıillı' U)PLı|ii-

'r.',l""'ı"ç'ai [,iı üc'ğlli çlltılil'ilil' ''ı'''l hr'ıır'n 'lc'(lc JeılnJıı

oi,n.', ,"n Llc;'il,lil. Bil ollıl:l}lıı'J J'ı' ıe'''lli lr'ıını]' iıiııi,.,r""n.u ,,.u r.,ı"l, '',l

rckil'le itıiklJli kizl'nnııL i''n e1leıın"

esıs lredclt takibe döniişür'

iıııııç .i'tcnılcı'iı,in Jnd'l\l \(' \:'L'l'l' l J!lm'ı'/lıgln i(ni_

,l,." i.:r-r,',ı,;"., xiL,' biı e:l'e''iıı i"l''lll |('l'li Jc"'L i\in l''ll-

i.',ıj,ı,.,i", t"ı.ıp ıeı'ı g_elişnreleı iizcı'incle doğrudın bir eüki

t0 El'NjK vE'l'oPLUl|tSA1' Kji\ı LjKLER NASIL' oLUŞU1l?

yıpaI.iı,nc si.ıcıni Unü] u}g llı)iı'ı Ixl:'l l\il] }jll; Inl'lil] \:lıli'

ı,'' .,'l"l,ıuıı,,,."ı''o.'n- i, oi'ı rt"' ı'l"'i''ıur'' \ "Lsı Lıışll l'ir

\cldIlı ıni lıtınlnış \eyi uyxtlxnInlŞ1I']

lll'lll(.i\lcılIi' \(|''li bi'glılılllı!ll u ihinlı'riııdr' LcnrlitiııJen

,'.'ı.i'','''], i.i.ı,ı"* h:ilülı illıell'rl le ((\:'p !tıil lni' )LJl':a

,l:ı,liı:c hiı' kısnıını üıı karş1lır?

A I M I.I(; IN K ( /I,I,ANIM I tl

lnanç sisteıniDin uyglılaylct]at'ınıı hissi ve mırncvi ihtiyaç-lllllıJ 'ceVal)l'nln e.ııck ,,lınlı.ı lJ,/llıldlr' obür liillii. }eni birıistcm eskisinin yeıini tılabi1iı'. Eğeı biı inlınç sistcııi b;r top-lıınrlr itlrıliırden önce yabancıIarciü oluştuıülduysa, ayin vel](lctilcriır asli estetik ve anlamlalınxr bir küsmın] kaybetme-lt'ı iıre kesin gözüylc bakılabiliı'

iıhal cdilııiş c\ı-eıse] dua Ve ayiı]lel, onu aslen kuran di-]'d-bir toplumun cleğelleıiıri taşıyıCaktıf. Btt ithal dcğerler]lİyük ihtimallc ithılıIç]lanı uygulaıı]e ve inııırçlırıyla çeliIiller. Çalışma ilk lııkışta hemcı dıştın görünn]ese Veya 1ırk.Llilmese de, oianevi teselli aıraİdrğılıda eIe geçııeyincc bağ-lıl1r aaiısında nlcıınuıriyetsjzlik ile so]Iuçlaiıı'.

Bir topltıiuğun bi]-jnanç sistemini i1hıline ne sebep oIur?(cndilcri bir sisteın kLıramad]k]a1] için tnj? Veya ithalıt Zalnantnda kullaılmda olanln daha laydalı o]duğt] görülüncelıi'ı Veya, itlül edi]eı şey silah zoı'uy]a ]nı beüimsetilnliştir?

Kimi zaman]aıda itha] inanç sistemlcri cezbedicidil, çünküzcnıin sağlıyarak veya mevclıt ııygulıııılııı ııeşrulaştırarakıı-il ilrıiyaçlırlı'cevap' verebiLiı'ler. tsu üzellikle' kul]ınımdal'i inanç sistemi çok fazla la.izıiar t/e hayallaD I'anı almayaCllgeller getirı]ıiş ise öıemlidiı''

Yeni bir 'giz'i öğreırirken dııyulııı 'heyecaır' yeni biı ililnç sisteminiı jthıl Ve kıbıüliiıüe katkl yapabilil'

inanç sistemleıi Cle fatihte[ iethedi]eııe doğro akına eği]i-Iıiıdedirler. Bu neledeyse istisnasız bir içlen letih hareketi-dir. Fütihler, kendi jnanç sislemleIini klybehneyc baŞ]adtk]a-ıida mağIı.ıp hıle geliller' Bür dürurn 1lılih lalal'ün mağluPlırülırıfitldcı özımse mesioe yaralltıcü olacıktlr. Btl bil iLa iiçLuŞak içinde gerçekleŞebi1ir'

t2 El'NjK vl) 7'oPü,UMS^r' KjMl'iKLDR NI\SIL oLUSUR?

Faıih taraftn yönetiıni bu kayınanıı faıkında ı.ı]acııkıır, lli-kal değişimin öniine geçecek kıdır giıçlii bir koıunrdı bu-lunmayabilirler. I]u' oİiaıİ fethedilcılle.lc ılostııe ilişkilcrikorı]ıDa şekliideki soınimi arzulafiülııl biı sonılcu olabi1iı'.Veya, mağlup talıfsirylca ç()k üslün duıumda bulunabilir.

Bu 1atilr idarerıjn biI klsmI, mığlüp]ım bu 'üı kabu] clmelc-ri içiı bıskı yal)mayü tercilr ederek keltdi 'eski' tazlarını,değel sisteDılerini korüDıak isleyebi]iller' Fıljlr]elin diğel birkısmı ise büyük ilrtiıDiılle tabileriİ yilnııdı oiacıklaldır. Buduıum, hakinrleıin ida,csinde biı bölüı]ı)]eye sebep o]acaktıL

Mığluplar, kendilcİini Icthedenlclil1 arıslıd bcliIcn ay-rışmayı yansltaciiklaı'clıtl bir topltıluk llıtihieriı değeı sistcırı_leıini kabulc hevr:sli ikcn. biİ diğeri lcühc(lillıe(lcn ijlıcc vlil'olanlarl tercih cdeccklerdiı. ]Vlığlupl.ır alirstndiıki bölüno]ciktisadi kazanım edinlıe ıl'zusundaİ kayDaki.ıoınüŞ oIabili['Fark, seçilnıiş yiıllardan dolayrdır. Hel ikj tırıfloda soruyorolabilcceği soru şuduI'' Haıgi .ıol ciaha kirlıdır']

Mağlupların yaptlğı bil seçinı vıırlıı. K.:ndilcrilri fethc-den]edn değcr sistemlerini benimscyeoler ınuhlcmeien kazanına yollurınln (latih]erinki gibi) üstıin geleceğine inanıyoı-lıüdlr. Fatilıle.iı değcr sisıefulorini reddede0lç. ise, keııdinrayalitnmilla nı ve kcndi]crini ııünlkün lıeltebc sal'laşlıılı-titk niil'uz kazanmak istcyip keıdi tırzlırırılt sıılıyorlııdlr-

Gllipleı mağluPlar iizeıine keırdi siyasetleıiıi u}gtılillııyaçılışılken, lrrağluplarıı] inanç sisteınlcrinin g.IjiPlcri ftthettiği(lc giiZlcıİrişti'.

T()pluınlarün dönüşiimti bir kuşak içiııcle gerçeklcşebiliı;vcyı başınlı bir şekilcie yüzyıllala yayliıbili.. Bu şafılaıilılıiıı ıız ka]ıı bclIi biı' top]üln]un irıdesi sonrıcu beliıleyoccktiı'.

K I /.'1 I'i Ğ jN KUI'LAN IM I l3

l}ir siyasi yapıliıııDa karar veri.se veya akıllıca yonlendidIilso. onyl]lar içinde biı. iktisıdi döıüşiiİtü etkileycbilir ve' ıl'llcjccclrir' Siyaseı veya Initnç j,I.teIııind.li döIıiişünller1tııı'lliLle Juhı u/un /aInillı allI' Dış kıyn;ıklartJan gelcn bl*L l'll e/ici hcle sel5c bile. HcrhJn;i bir ırir döııtişüiırün elheıl'lı IlıJ]i)cli ı:ıııIır. l\ı,işiınin hlZl iilçü\ündc' hc\ıhlıı nlil'ı:ırltlı nl'tar.

Biİ ]oılumıl dön(i)lıirlnü'yc kaIlış.ı,ıllııın üJiklcrıltln, h.l.'.ılilrl btlndJlı ell'ilclıc.Ck o]ıııllır ı:ııllın,lın ıllli\lllıJ\l !c', Lür Blr loplunlU düJıü|lıIm\'k isıcüenleı,ıı ı:ıızı ıc llaıclıet].l|,l.rl (le ilıkkiılic iııc<lcnınesi gerckcll biI konıl(lul. Bu n,)k_liıJa diktatöder, relblmcular (MucklakeI ıaızl oıaniar ıjeyalliğeI bjçimleri) ve diğeıkını biıey]i.'r aı.ıısıııcla biiviik f.arkiar' t.'.:rk İr

' 'Diıhı.hıu Iı iIli\iJi dijlıiiŞülnlcr (ı.,ier .i:lcn)]cri ilçl\lnıhn

'l',h.ı lJzhsına. ).tnl !elcnek.cl cjeP.,rIeı'iıı (:ıvhını mıl olı_:lI'llr.,EğcI ikıisaJJ Jönüşüın bir |,ıışlık içindc haşilLva llliı

'.ıl'.lt. dedcIer kenıJi ıleğcılerini lolUnl:lı.lıı:ı, en ilZınJ.ln hellil'il dcfecetl€ ıkıanıı. ıoıtillı kiıybl ,'ıiüü( üIçü(Ic öı,lemcJ,ıel'lşlıI'ı ollıbilirlcr..'|'ıunllır euııcjııl.lu g..cn.]tscl,jcüer .i'_l,]n]crlnlndeğeI]eliııi.'ızcJlıkjccıgrııl,}'lı.'ıinJl'tı]'tliietıne_. (bilifleI. lJü. loıuııljllllı kcn(li ç.Vl(l.rjnı]cki ıeILilı eJll..ll,L'ge]'IcL JlglIJlıt:JsıüIJ .lgıli oIıniL /ı'rUn(i.dIl. ıB:ızrlı y.,şlıkuşak taı.atiırdan sergilcncıı) ,eSki düZen, g"n"]]iiI" topüu;i1,;']cgcrleril]ın 3ö1(le,' Jiiitugünü düŞüıııir. liıınlıı. geı.cliil'lc hu,.jn.lckl Jüşün.elclintie lılıtılı .,lmlriıbıliılcı. Çilıcılcti Iı.ı-\lır he. şeyi söylcürekıedir.

' 'Iietbıı' har.ekeü]cri başIarJıklan scıırıa. .yeni dcğcrlel, on_|'.fl sil\'unJn lal li:t'!iıllp'',ı',ı;ıı 1 ıu.lıil....ıııı. fiiı. 1 ;n.ıı

' j ıJbilka0lll mcVLul lulun]lInl,,ı bir ılırşrııl3ş111n1;151 91x511,,.

t.1 ETNiK vta ToPI'tjM:;ü\t. K Iirl ! 'iKLtjR NASIL oLLlŞUR?

NihiıV(t' ba/l 'c5ki' Jigcı lel !lın !'lllı lekı i]l alilnll i 'li( 'lllıI';;;;;i.;'rl' '.yc

'h:,ıil.ıilıliiş' hir llırzrIa' bir 'llık;ı'' t'll'i'i

-,u,,iı'',i,,ı" (o1u.Jııı,ıl'ıl,,'|('Ioı,Il|' k:llnıl \tüiliılılı]'l (llilı

i,.i., .,''',"'"ui ı"ı'çcklcıi ıir kc/ J:'hiı k'llcıülı''kıcıl l':ı'-

ı.,, ı',l,: ş"y a"giıai.. wyclil btı etkiyi o ayı çtkaIlr]tşı ben-

ziyot.

Mı.ılirk lıalincle bulrıı](luğtın(Iı biLe gerçck çok nıı'incliı''

a;"r.]"ı',.,'L"irıi'. kokıı,ıız,iııı \( b'ı yiızd.'n k''l'ıy''lı '''iıulcıı

ı,"Jniii.. x."oi kcııJıılt ılııl'ıı yokııIl' hil ıehill11< 'lc hılIıiıi_

',,rİ-x''',ı.'ı.lılıiql"',] r'bcl'i 'll: l'ılrjl'lil u'ıır' Ccıçck "ltltık'ı

;;i '.';;;;,i;r,""

Iıiç yrı'ıılnııclııl leke]eırebiliı' Sıdccc biı

,"','ı,' iır""ai. i.;.,nıiih,, knk''"' eıoZyonLı tıınanılı}iıcıktıı"

ii,'rr,'''n,'"l"r,l,,n soıı';ı kcııli lrıı'lIl( llıJllJ'l1,l:' flI'icl'l',"',ll ,

'",,,""', Jo, a:ı. ' ıll'l('ı 'llliclıl('ll kilıl ı('ıi' (J.lı;'ıl''

;":; ;;;;;I . r,,a,, o.iı.' i'c' ünüı ki]ı'luyi]ın 1uğılıı 1cşillil'

[iuı.İ"'i,,'' "".",,,' l.ll k .'ııIl"kı' rr'ltll ıı'ı'ı 'rlrıni'Lıiliı']

(;tIC.ı!i lekclenığ Ş:ı'ıJltırit nlUpiı'j'l ' ı' lit tevlı tıııuı vcııi hiı

,,.,i,'r]riu i'.io',rl,l.ı. lr,,lkli; !li|üiıcli lullıılıııa tlıytl'ılıı'ız

a.'..of oi, ",'ı.rn,ı"'

t.'i'z(ükl'I ib'"]iı'iıı llrkı'ıtl;ı'ıll:ı-'r'' *--k-r.,,]

.]"iiıuir' ltöylc Lııı 1lLılı ilikleıine k:ı'llır iıı'e_

i.r'n.'ıiı'.. c.'ç"ı ır kiııııik ı"k çı'k l:''lı pı1llışıı'll'ı' '

ljıIıriiüı. kiryJJ;'irıneıııiş irl'ıııl:ııı |\il 'ğ||'il oIl|5ılllr'ırlitı''lk

,,, i'i'i.,i ""i "

ti t, l.l/lir\|lı,'tıI'eklI vıı' olrIıl'lırınl hcliı''ı

,:,* ;. iJ i'"p,ı,"',',, '''"ı''' I}ıı 1'ıpılunlni'l:'ıılıLi kıııııleıi

i,ıl l,il'-'vc l'ırlııeıte inlınlr' oııl'ıı' için bıı 'gerçek ıir' M'ıtl'1i

,i,|,', ,liJ.."Ir" .rr. lsğ bıı cl'\iln'(lıl' Bıı ıkisıııiı ıızlı;ıınl

ııllısı ısla nıüırrküı oiıııamıkııdıı'

l(iıılikler keudi]iklcıindcı)'l'l l llı' :!c!cllcr' Mıylılınnlış,lı 1', lıliıltı. )J (liı iiz(ü1cliı]c

mıyılanır1ıı. Bir kuşlıl'ıın di_

kin]llklcr il'ı:tllldlkçn yil Jiıl]xsal'lığı bozan şeyler (kajkelt]clle

]'' l M I' i Ğ i N K U Lu !\" I i|l l

ılgili oJarık) iIavc cdi]iı' Çoğu durun]dJ killılik küItiire eşiüüiı'(iilıüIle. ariısıİdaki lcm.üslaIlı yeni bjl bi]cşiıı ııctclck yeDilı]l kiil1iiriin çtkıŞly]ı sonrıçI0ı]dlğı id(Iiı c(|ilmiştir.

BıJgıin kullıntıİdaki kültiir üabili gc0cllik]e RoıDalt kulli-lıınrından dcvşiıiliı. ÖncelikIe ıaılit]ııın el(ilmesiyle ilgili,,liirak taııını uygulınnıışttı. Anlanr gc0işleınesiyle İrelckelcl jlı, ZiI)nin gcliŞ!lıcsi nranasınt kazaaııış1ıı'.

Peyniı \,o şaı'nbın kcndi özei kiıIlı]ı'lcri \,ırdır' Eğe. ojuşıım

'll'il)illiıllInitı zlııııl''ıın,lı pe)'nil k.l,/ilnln] ı1ın1ıiı'1cı'ine, ':l_lIP küItürii kıtılırsı. elde e(lilcıl ıiliin nc 1'eıriliı, ne cle içiIiı'.Iil aZıidiI11 cı;its tiriiılc cŞlik e(leIr le7Zcl1c t)lnrıZ J1] lıd4. ıtıııcrııe ıı'ıracıyla, peynil İrayalındıl(tiııı s()lıra şllmbm kıt]ldl!]'ı,izel şarap pcyniriııi hnriç ttıtuyol'uzl'

Peynir vc şarıp i0san]arcı ıynı ındiı ti(lılıbiIir. Bu, n]xyll-!iüliıa öğcleli oluşrıın esırasında ycr ctcğişıiı'diği için dcğiI'hunlarin tallnıü bilbirini çok iyi tnmaI!llıdığı içindiı. Hcırışarap, hcır dc peynil külti]t'leri' csas l)]ayalanla öğeleli' sıllııŞ1ıIrlabi]ir vcya dalia diı geliştiiilcbiIil' Bu yıizdeD yiizlelccçeşil peynjI vıIdıI; şırnplaIın t[i] Vc tırzlıIındiıll ise bıllScgerek yoklor.

Diğerlcıi gibi (yalri bir., yoğuı't, ckıılck), peyltii !e Şafit|)kültiirıcliniıı kajkcı]eİi de bugü0 lrilinüıiyor. Eı ızınclıllİrevcut tckİoloji açtsınalın- Insitıl liiilltillarinde dc ü7arlcail)ısa.an böyle bir buğ!ı vaIdır.

Kökcılicıi ne olursir olsUn. insan kültiiIleri de g.]işiirilebi-1ir, dalra da ıyrlşttrılabilir'. Haltı döDiiŞıiı iilebiliı. Brınuıi kiiı]ıveya zatarlı oJuşu diğeıleriyle iliŞkilcIilrc \'c gijriilür soı]rıçla.lma [rağl]dıI'

l6 E'tNiK vIıToPLUMSAL KjMLjKLDR NAçIL oLUŞUR?

Kültürler arasııdıki ilişkiler geneliikle nıedeniyetleri oluş-

tu.ur. Bazı medeniyetler söümüştür, diğerleri ise palazlanma-

yı sürdürmektedir. Medeniyet tabiri de Roma'dıki öncülün-

den kullanına 8irmişli[. Asllnda vatandaşlara' özel haklaıa

Iaci, böylece vataııdaşlar kitlesi veya u]us ile ilgili idi; askeıi-yeden ayrl olarak, kanuııun idaresi altındaki esas halkı, insıntoplumunü ınlatıyordu-

o medeiiyele kııtkIdı bulunan miinfclit kültürleı'i iııcele-

medeır belli bir nıcderliyet hiikklnda konuşiDak ZoıdtlI.

Bir toplumuır özol bir kimliği olacıIktlr' I]u kirnlik onun i-

çiırde yaşayan bireyleri sarma]ar. Bu toplumu olıışturoır her

bi' tiriyin ıi, kiuıigi olduğundan, topluıı kirüliği kendi bi1()-

şenlerinin bir nozıiği olrnak durumuıdadır. 'foplun]un üo-zaik kınliği zorlıınir iIe doğıı ınozaik kimlikten hıyli Iiüklı-drr.

t'7

RESMi KiMLiK

ı]il dcvlet yapllanmasrnrn idareci züm.esi için resmi, tek {iplıiı'kiınlik kurmıya ç[]ışn]ık lr.rdiIattaü deği]dir. Asllİda, bu

l](ııellik]e alış1llrıış oIıı'ı şeyc|ir' I_Iatta resmi kinl]ik oluşturlnlçıbıları başarıya ıılışıılştıı'

t{esıni kiınliğin unsLılları genellikle efsane kökeniyle bir-likte başlar' Bu el'.sane bclli bir deı'ecede ilmi gereçlerlc tah-ki!n eül;]ehilir.

inanç sisteııleri istisnaslz olarak resmi kimliğe sokuIuriaı'.l]ğer iüıanç sistemi yeDi resmi kiıılik için ye i ise, korunuI Ve

Dıünasip fanfar ile vu.guıaıtr. iıranç sisıemi ithal edilmiş blü

doğada ise, düzenlenebiIiı. ilhal bir inanç sislemi üzeıiı1dckiıynrlanralaI ithalatçılır'In iizcl kaıkılaı]nı vulgulayacaktlI.Ayn1 zan'ıaıda içse]leşlii]ecck Ve yeni sahipleri için tlıün]ktjn.,Iıluğunra biricil' ktıtıliıciıklıL

Dev]et içinde yer alın ılt toplıı]uk]ü yeni rcsnri kinıJiğr:clireneıek kendi eski kilnliklerini korumak isteyebiliıler. IJu

durum çaüiŞmalara, hıtttı göçlcrğ yol açacaklır.

idareci zümİe halkı yeni ıosıni kimliği kabute teşVik edc-cektir. Bu teşVikler değişik [ıiçimlerde olabilir. Eğer teşviklorlatnıin edici semerc vcm1czse. zora başVufulacakür.

Yeni ıesmi kimliğin yaygıolaştlrılmısünda, var olaür ku-.urİ!ları desteklemek için ycıi kururniar oliışturulacaktır.

llt ETNiK vL T0PLUMS1\I' KjMI'iKl'ER NA51L oLUŞt]R/

Yeıi kinıliğiıı başarısı çok saytda temel etkene birğlü ola-catri1ıI- En aiıem]isi bu etkenleı'in Jevlctiı ınoısuplaılııca öıı-cedcn kabul edilnriŞ (ılınlıırla nc deıecc iyi yınkılaırıcağıdıı-

Niillsıın ycni dti7eI]lenrclcre kırŞı cloğıl ılıcılığı clııygulaıı lcyı yel)ı koİut])u kabuIde,) hasül olıcak iklisadi çıkı'laıabağlı olabijir. Üıkc(ıeki h.rkcs yeıi ıesnli kiırıliği itlıreciZün]Ienjİ su0duğLı lıiçinıiylı: kabuJ ctnıek dunln]uııdı dcğildi'' l]ü, bölgesel Ve alt bö]gesel kio)liklerin o aıadı zıtennrcVcut oluşundan kiıyIaklınır. Res ti biçiın btilgesel yitpllarıtalınin edccck şekildc bu küçük iirklı.l yetcli ö]çiidc yirnsltınayabilir.

Bızeır, bir bölgescl kiı'iliğiİ kolıy teşhis edilcbiliı öğcjeriresılıi olalak krırıılnıuş kinrliğc lrısktıı çükıbilirleİ. l]u diğcrbölgcsei yalıılırı üllılsız edeccklia. Bu duruıiıtıı vı.lıİı bai

tüı bir yıPıı]ı0 redtline dahi ),ol açıbiliı. Geııci oilııık, yenikurulınuş rcsnri kinlliği0 yıy,]nrası sılıslıda, bıZl dcğe]_lcri

onı g(ıe ayıllitnn teşebbüsıcı'i sadccc kafa kıüşlkIlğın.l .le

ğil, redde de scbep oj{cakıl.id:ıreci züı'ırre taraflıldan lcıli]r cdi jeD yayı)ta \'ijnlellrieriı_

den birisi tblklorun yıratlln]iısıdlI. IJuıdaı clolayı. liılkloııakııdcııik ilgi içeliği mcŞı u]1iŞtlrıce](ııl'.

Devletin 'genel cğitijı sislenri' dc. iste. gcIenek]cr iiZcİinckuırılu olsıı, isteı'se resırıilcştirilsiı)' yeni kiııliİc Lıyacık

şckiltlc yenideıı diizcİlenııek zorultdiı.hr; ijzcllikl.. eır dıiŞiikscviyedcki kuruıılaıdııı bışlıyaıak.

(iclecek kuşnklAİın ycni kimlikle yoğruıiılirk yotişlncsi i-(llılcci züıln'c açlsındiın elzeıIdir. Bunu yiüpıııaktaki bışaılsız-lıl ılsarıyı cn başlndan bqlıyarak sırsacakııI' Bü iıılltçlı,i(liı(ı"i 7iilrılo öı1ı]ıl1li ınikliuda kıynağı oktıl çocuklaIlllıni'j,l ('l iülco ü]eçııcsi için silri cdecektir.

t9

Y]lllk.ı0nra günlcri ijncİrli olay vilyıı kişileıe göre bclirle-ı]('l.klir. Bu alıacla oluştu].üllnuş vcya dirilıilıiıiş törenlell'lılC\cl bayİıırIiırJa iııcırle sıhip ırlıoakır' Cenellikle annıa11ıııılcı'i olmıksızıl'ı, şiıl]siyelIcl Ve olaylıl aynı zımınclı bışa-ııllızlık veya ıct orllckleı.i olııık di ıd]ıı]d]Illacıkıı. Bıı in'' ı;ıııı yaraınrık, hangi cylem \'e diiŞüI]celerdeı kaçınılıcığlnü. 'l.l'.lılClc \ıılı|ırjll için biı ,li['.'r çııbıJıı..

llir idııeci ziiolfe içiı] Iesıli bir kj]l]lik kııIı]]anın biI seb,--lIi (lc o dev]ct içiıcle insicını oııışttıtııliıkhr. ,ı.cvhit cdilınisıııl( gayolcI olı]aksü?tn, bir dcvlet salinlen yaşilyamıl'

I {ıyiiüın biitiil] tDiinlkiin çabılaıinda (lel.leılcı' biıbiıiyle re_l'ilhtlt eder. Insiin daVlıııışıylı llgiIi nıcseleleı.dc zınıaııiı ger,,ı'kIcşcn doğıl diiniıŞiinl]eİe uyum gi)stcı_eııuyen dcvlelJeılll.ll)-Vü)ıacıkl:trdlı 5unlırm dcVlCt. lopl(ınr vcyı birevleı (()plılluğıı olalak val]lğI sonı erccektiı.. insanc,glıının şiııdiyc'l](Iarki yolLı çökı]iiŞ iılrPnIaı()llııklar. si)nnlüş clevleılcl. ve. l!]\)Iın'li ınxyi' öge'(Ii llr d,ikutııülclıIıtişılr'

I.lcr sönen yıpllanti]ıdaki her ılt toplLıluk tün1den orladaılL;ılkır diye bir şey )ıokıUr. Bu ı]1 topluluklardan bazr]a, kcn',lılcriııi ycniden cıılıodl.olayı başırı]ıı.. Btıı]u ya doğl] yo]-llıı1ı, ya da idııeoj ziinı.e]cı.iııin resııi biı.kiııIii iıışlisıııclaki'.ılııliıl'ı sayesinde. kiıılljkleı.jıi yenidcı küırDlı yclııi'la lıaşalııi;ıı

siİnıirgcciljk, bığlıılsız yıpılınııaiaıın geıc]ljkle si]ılı zo'lıl\'la sönrürgecj biı. giicülı idalcsine sokuidıığu biı olguduı..

I'Iiçbir imparalorlıık cbediyen yaşaırız. BiI impaıatollu-ü,tI0 hayat kilyDağı olirn kiün]iği kıyıncttcn di-işünce, o iııpara-ı,ıluk.çökcr. j)aha iince biü inrparaio.l(ığa tabi kalaı yapı-'

. ı ' . t l l ; r | : ı t l l l ı.ıın;rml .' iıııjı,ıııuı.lııııuıl çtık'iş iııı|clr .nıtl.;l tı'''ıı:ı klı]:ı,';'k ıji}, d. iıir 'eJ y,,Llul. liiı ıınrılı.i,ı',ı.lıık lı,lii

ıiirken. kurucu yapllanr] bil liısmi cski kiıı]]iklcı'ini yeniJen

,,r".ı","" *"i"*iiı"ı"J;r' Zorlı i]ıbll cdilJll'Ierı itllI:ı'ilıı'rlüık

l"ruiıui,i, 5nılm kcndilerini 1enıden orı:'yı kı'rl'n viı|ıl:ı'ı_

irulurı^ urn, yapaırıyaniar arasrndaki fiıt*' mıyılıırııı sli-

İeçlerinin gücünde bulunüI'

Llcı biü' ytıpılırnmanın kiikenden gclert doğıi bir kiııliği

u,,,ıu, ıı;, yup,1unn'unu] killesillce oüıak şckildc pıylışılındcğcflel bu doğal kiınliği beliller'

2(1 ET l\ ir- v E 'roP LU lts AL KiMü'iKI'LR N1ül' oLUŞUüÜ

lJir vJınlcııına!lln LlottJl |'iIl'liii (:Illi|\l"illill |'clli l:ılı|i)cı-

ı..lii. iı.ıiş,i,li.."'.,i. Bıı. u7L'c 5iirelcıe \jıy'Lll't}'r''It"ll'

-..1i,ir'-'ui, Jr*"ı klmligili'ıi./ıilii|''il'riIrlı'lılr' i' yıık l L

ii,ıir,:,ı.ı, e'ıi, ""r', .ı:'hı kıl' ' |'ı' in'l''ıe ' b'ı|lxxi'ıçı|ıkl ''lrü

.il,', ."r,,,"ı,,"r .1;i,,,1ç,l:ıe tll'ııleı'i kcrltı \clil' Bilcrck \'üJ

i,ii,n"çr.r' FğcI i:ı|ıilı'r' kimIil'lcfiylc i" ıittıl) ' ırliusJ' uı] n

pr,,|ugonı"'',''i y,ır,ıı'ı}i ve lrırta all'ylP pullanrak için soıll

ıdııılar ıtıcaklaıdıt'I}iI \.ıı.]lenınJn|1 l'iıligiIiin \'3y'lIlııŞ' o !jı|\ıl'''ıl1''ı':tn

*.'lilıi"J or",, '.ııi, iı" biüJl Bın 1l1ıı.I:ııııı:ııııı ':cııt,Iı':ı'ıi

Lıı.i,', .itlr""; maya]ıılıa süreciıli]'ı foInriil]cnıllcsln' lçcrıL

Mayıilınfia sü.eci. köken efsaıelei' niiZik' :'lİ1llil ll,,,,_,,.'ı", i a.arr.', ı.ıı ıın'eI u1 gııloııullıı" l''xnıj \l\lcnllCn \ lr

i'.,y,, n ı"gişiı lr.ıIivcı|eriııdc hne cıklln ulıiık, ı|]]l"]]] lli

,ı"'g",ıl.i q'""iı.,uıı ırıı Vecihler' ki ııı] jğii lcmol lcri ıti oluŞlıı

ıt'lıU'.

llt,.,ı Viınılill'lnJl1''neıcuı kiınlil:lerin'I''ıı " kiıtl:ıı 1:ıy_i

,,,.,;;;;,..',',.i;;i,'' \i. hu,]U hep bcı:'h'r uınıııın:ıyı ve b:'1kl' lii'',ıiiıl ı,".i.**.'i seçebilirler' I}lı' Asyı ve t}iiyiik ok)''ı

,,,,* ııijo"rino"ti çut sıyıcta kaydı gcçmiş orttekte giİii]Ii]iiş

liir-

)1

ıjil yİpllanmaıln mensupları, mevcut duruIıIanndanııı'ııınııı olmadıkları için kimlikleıini scvııeııeye karaı ver-llıl|] ()liıbi]irler. Ceçiın kaynaklaıını" bağımsızlık]arıDl vcya,lkilcliıli }'itiIiniŞ olabiliı!eı. Bu İyllt züİıındii onlaıln işelı.ı:,llıııak için yeteri kLıVvclıe bir kinrlikıeli olınedlğtn] Ve)al,ll kilDliğin nrıryıitırma siilccinin yctcı'incc gelişnediğiniü,'l'lclir.

I}ir yapılanmanln kinıliğindcki dıığişikliklcı bilinçli biı' şclilülc Veyı lasgele olabilir' (iıırIikte lı$gele değişikliklelitllIı'lg:elenır'ıiş temcllcli olmaksı7ın) gcıçck]cştiğj yıPllınmxl'lıültt. siiz konlısu kimlik yışaınayıclıklır.

Ylıpılanına kiııliği ile öViiııiiyu'sı, bunun yaygln olı.akl,ıLiıuıesi için çabılayacıktır. I3ir yıpıllnııı.ınün kcıdi kimliği,,iIı ışürt guauru aynı zımanda yınlış gtıı'ııı'ı yol ıçlıcıktül.

l\şırı şekilde tiınımlınnrıŞ kiınlik. o yıpılınnrınıı iiyeleıi-ııı ıIiğeı kiıniik ve yaıll ııİnalıriı giİe ıısıiin olduklaIl çelçe-\.sııde düşünmeye scvk edebiliı. Soıuçtilki yıılış gtııı.ııü]llrıyeliide, başkalarınr krırdi ılaıındın ihı^ç şeklir eki ll-/iLi biçimIer]e kcııdisiıli gi;sıeıecııkıiI. Haıla yaır]lş guIul',ıt\lii ör'tülü biçinıIcıi ktıllınlldığl Zaılııll, oıll oıtaya koyan\ ıpılarrma ve diğer yapllaı]mılır içi0 d0hı tehlikeli hıle geliI'

Peı'delenmiş yan]tş gur(ır, keıdisini ifııdc için kodlıırnıışl'clime, deyiş ve cürnlelerin kullanılmısınl içcrjr' BunJar yanış kimiiğin kuruculaıını kendileı'iniı diğcı' lıcrkcsten iistiin

ııldukİırını hatıılatııak içiıı istinlal ediliI.

Yanlış gurunın bir diğeı dışı Vııı'tınru' diijcr]criıi, 'ışığılıkılıahluklaIl' kendi yelleline koynlak içiı çık gijndcrünelerinkullanılınasıdır' Açık gö[derııeler yanl,ş gururu yarıtıınlırcakullanür ve sonuçtaki eylern diğer yiıpı]nnnlill ır, özelliklelıŞi!ğıllk olafak nitelenenıeli gilcendirecektir.

22 ETN i K v E To PLU M S AL K İM ül KLER N ASLL oLUŞ U R

Gücenen veya kendisinin aşağılandığlnı düşünen bir yapılanma, eline geçen bütün imkanlalla mukabelede bulunacak-ıır. Gücenmiş taraf bunu bir ölüm kalrm meselesi olarakrecektir.

Her doğal kimlik evrilir' Bir kimtiğin evrinıi onun içibulunduğu büyük topluluğun karına Veya zarııını o]abiliıKomşu veya diğer ilgili devletler b9lli bir devletin kiınliğiniharici eıkilere açık olduguı]u fark edebilirler. tsir devleıjn bikomşunun kimliğini etkileııekteo kaçınmasına nadiren riıstlanır.

Bir diğerinin kimliğini değiştiımeye veya etkilemeye çalşan bir devlet bu işi siIsice yöntemlerle yapacaktıI' Önceliklhedefteki kimliğin değer sistemlel'i baskı altlniı alınır.sislemleri, Şayesinde o devletiD üyelerince bütüı diğer eylelerin kawandlğt bir kıstastrı.

Bir komşunun kimliğini değiştiınıeye kalkışan biı devletigenel hedefi, komşuytı buna çabalayan devletin isteklerikalşı daha mülayim hale getirıı'ıektil. Hedefteld devlet bufark edebilir ve karşı tedbirler alabilir. Bu karşı tedbirlercelikle mevcut kiniiği geüiş]etınek ve işlenıek için o(ayçıkmakla başlar. Hedefteki devletin tepkisi şiddedi olabilirkimliği iladenin aş1 biçimleıine vaıabiliı.

Takiberı güçlçndirilerek yeniden üretilmiş kimliğin o devletirı asli Şınırlalı içiııde kalnıası altık zor olabilir' Belli bikimliğin a]t dalı olan iürtikamcı (i[edentist) kimlik de bir so-nuç olarak gelişebilil.

alt ıopluluklar kaybedileni yeniden kaza[ma ve intikaın almaıluygusunı iyice açık hale gelcceklerdir.

'lı'

..i:llli: :llli.: tiıgmlniı 'bölünmüş

olan devleıin doğal kiln-]llll 'T('ı'

iıytlklrl kalınitk için yeıeri 8üce sahipse, in-ıikaıncıü\lıııllk lüilliycılefi lendi muhaceraıı.lari unu y"p,ıun.oJan

.|;]]i:ill.:,, ıopluItıllar ü?erinde r.tIk ediljr uii.itiy. .,ilp

' Bir konışunun srldIrısI alıIndakj yeniJcn orıı)a konmuşlıir kimIik iIc sonuçıa onaya çıkan intikamcı kimIik araslndı-Ii L'ükiIeşim yiıyllınacı kimliği sonııç verecekıir,

Devletler genellikle savaş sebebiyle böliinürler ve bir veya]daha fazla alt toPluluk komşU devietlerin idalesine düşer. Bu]

^

l hl ı.h'; l N MAyAl"{NMAs I

KiMLlĞİN MAYALANMASI

llcl dcvletin toplumşal hafızasmda kökenlefiyle ilgili bir şuulvıı(llr. Köken efsanesi yüzyıllar sonra yazlya geçirilir. Buııly(lı geçilme süreci sürasında 'içelik' idareci zünuenin zev-li|ıo uyaÇak şekilde değiştirilebilir.

l{csmi bir kimlik inşası için ka.al alındığınd4 ilk eylem_k.ırlcn biri, geıellikle bir tatlm düzenlemelerle birlikte kökeo.liı0asinin di ltilmtşi olacaktıı.

I]azı yap anmala.rda, gayIetli arımalara rağmen bir kökenclsaneşi buluıaınaz. Böyle biı efsanenin yerine, gerekli bel-gı.lcı olmaksrzrn, sanki geıçek bir kişilikmiş gibi 'yeni' kĞ-lı:lı efsanesiıi oluşturmak üzere geçmiş(en bir kişilik ortayaıııılır. 'Yeni' bil efsane otuştuma amaçı bazen, 'efsane' tabiıiıo ilişik lekeleıden kurtulup, takip edilecek yüceltilmiş nite-liklcri ilan etmek durumundadıI.

Kökeı efsaneşinin çağnsr eğtimlilere ve düşünce uygula-yıcllaflna sunulacakhr. Aslında bazı düşünce uygulayıctlanyoni kimliğin oluşturulma ve idare s1ııecine etkin olaIak katl-ll ar. Eğitimlilere ve düşünce uygulayıclla na ileti şudtıI:Ycıri kirrılikleriıi takip edecek halk için bu kalıp ve nitelikleıiİ(ıllanarak eserler ortaya koyun.

Düşünce uygulaylcılaIı ve eğitirrılilere geleı öıdül, eserle-l inin yayılrnaş, dolaylstyla şöhlettir.

25

,,*-

26 ETNjK \|E ToPLIJM:;Ar, Ki/.'ILiKLER N^Sül' ol'UŞUR?

Yazırlır ve yazar olıcıklıı reslni gölevi bilşanııtk için

,,"ı'.],'i ı,,grı ,'ııgclle b:ı1ı çıknılık icııı çibul"ıll'r' l}ıılılır

i."r'r. ^,,,i,

tuıti:ııar klıııligıı yrııi ög'l(Iılıi tılıı*ııııın'ık

ifii, aıı,ııı"ı illanı Ve delilleİi lcddclınek zol Lın(la kiıllrlaf'

Ye i bil kiır]ik ktıı'ııık içiı'l hcl çıba baŞitrıyı u]iıŞmız'

Bil kimlik oluŞllürınak için bazt çabılal başırıSlZIlğ LtğlıI'

_',nı.u;r,",,"n ıt.ıııi Liıııiiı. |ı|tjV('ıll l('lllclJcn " n1ç11'11ı iı!''

i.',l"', ı,"' ıi u/Jkır,'lıbilil. Eğeı' csti kiınlik k'ı1 ıtlaırl;ı ı''ya

.,*luu_rJ,]"uriş.:ıu.,ıındaysiı. ycni bil kimlik ol(ışıtılınaktiıki

bışaıısızlık kcsiı'ıdiı'-

Ycni ıiı]l]ik oluŞ1uIma çiıbas!ı]da inşacılaI iıyn] 'iıtnaIda

ııi, ı,;iiı;ı, tiiıııi oı'tıyı kt,yıcılklıı, eı azııdlıı btıı]u tcŞvik

ı'ıIecckleıdiı.

Ylrslr]ril uiinl.'ıJe llilıilücı bıı Liill hxline g'lcIl ll'l}'('L..,ıl "v.iııiı

lJlınlık' ll)ıl'ıtnınl lıırmıy:ı bı;liüıniıııııSıır'

.,ı.ı'iı,,'ır" i,,'ı," Çc\Ie (liı\:ll'lIllCl lUnlııluk,. Jeıni)..ıt(n \Ikirr

*,oi","" t'"il""'l'"ı" bıı suı'ccı yııılenrlinr' \ ışıyan 'ilulıI:rr_

jr-J..:"ı'rr' ı,rr,.i', il'cn azız i]lıı crliin'cnin cuzib'j'inç Jı',.,ınJ"" i.'*"i lıLri "lgıııılı!:ı'ılıiL'ıir' Rıııılıı':ı ;']ıiıltlıL

ş.tildi'rlikıııi,r' vcr.ı'klıriu nılııik' ı]cııiı'

BusllnAı(ıı, ıjiğcıkınılık i)itr ijilıJe)krn''yilt:ı\ilıı i"'ll'

i;rJ".'ir,Jıu'i'i, ;bül IJIlii i'irilJl içiııJcki ıe ciJJi ın:'ıl'ı'liı

;;;;;;;;"i"",," hJlkı hJ)litlı,'lttlıiın gil ı'ıi.'ıi.,, l]i] |l::!"j","_ "ii"ıra"

biıleşıiılı'ıcye t'ıışlayabiliı- Motif diğcrkam

"i."ı,ı' i"'"r", sonuçlur i'rısılı'ız ıetilı]e lcllLct ı-loIııdtır'

i.'"", İrıiıi*iı'ıi" 1ıı,n çc' rc*i bö1le biı' inaııcı 'lhıp rıinı:ı

ini;' ".,i,,

uır.,n,'-..ll"r Vc bLılıul] Pcıirecegi ikılJarl \ JıiıVe

kullaııcaklaıdıı.KiŞilik kiiltieri her

lebiliı-. Gcnel eğitimn1akı'ıl dcvlet yapllanııaslndl iırşa edi-

d|izeyinin ispeten düşiik olduğu yapF

^

ü,\ıü 1|;iN L,l^YAI'ANMASI 2',1

L , ı ı ı ı ı l ı l ; ı ı ı l l r lııınlar daha tahripkırdır. Eğitim düzeyi kuşkusuz]ııllıı.'ıııı ijııcnrli bit'kısınının diploını veya çcşitli dipl(ıı1ılıı'ı

l] lll) ()lınısü oiiıi'ak taDIIılannlıyoi'.

l.'ı;ilik kiiltii inŞıüCl]ıIı ıynı zınrandı. be]]i bi. kiilliilain,l,,,']ll l]lıyitlaııııiı sürecini ııklideır, ırrayalıııa ktırııınllıı,l, ı ı',ılcli Vc yönteııleline sahip olntaya çalışıcıklırdlİ.

lı)[]ıl 'tıayılanmı

sLirecinin tıksinc, kişilik kiil1ii çallşanla-ıl l'işilik kiiltii sürdiiğü ıniiddclçe eyleıırlerinin soıuçlıırndın1, l]liıı cdcceklcrdir.

ıı)ğıl kiıılik hcm l-.iı'e),sel, henr de haı'ici alg,laı)0lilI ıariıııllıl;ııı cvriliı'. Heı iki duıınıılı dlı rlcığıl kiııliğin cvriıılilliıı(.\'Ctlt 7cı]ginliklen daha biiyiik biI pay .ı]ııı ıt'ltIsLl yö0len-

Zcııginlik k,sıtlı oldtığu diı, onı cıişnie yönteoıi içc doğlu,l,İıccek ve eldeki kı)'nakla.a öıcelikli cı]ırık ulaşıııı hıkkı-l.ı ııhip olanların imtiyazıarını k<ı'ııınak içiı bir tnkım slDür_

l'ırıııliı. geıiriIccektiI.

l)ev]elin kirynikl.ıIa vc ıIülke s.ıl]ip olcliığtı yıpıJuılııiılır,ilı brı klsıtIanalar, o kinıliğin b|iliü] tiyelelincc kıynıklaıaı,'l'diiZe biI erişiınc dc./letiıl izin Vermeııesi biçiı'ııiıi ıılıı.

idırcci ziimrenjn üyelcri, kinıliği oluşırııın [ıiıcylcıiıiı,liindc kimliğin }'aşamxsü gelek1iği saVıylA keır(liltlilıo. \tı'l.)lııiş kuruıılar aize.iıdeı tüın kayıraklara öıoelikli erişiırre'.ılrip o]n]a inrk.ürünt tanıyacaklardt..

I NIrlM KlMLlĞj

YöNETİMKiMLlĞi

Yllltctiın düzeninin seçilmesi kimlik oluşturmaya eşlik eder.Yclli yönetim düzeni mevcüt olandan önemli değişiklikle.leııyıı[lanmlş bir sistem olabilir. Tümüyle başka bir yaptlanma'ılıün ödünçlenmiş de olabilir.

Ara sıIa yeni bir yönetim düzenini terkip için gayIetleregllilir' Bu, mevcut Veya ölmüş çok saytda farkiı düzenlerden

lıılçala. ahnarak yapllır' Ayru sık]ıkta da bir devlet taIafındanyclli baştaü bt düzeıı tasarlanlr. Bu yeni düzeı geıel siyasi

'l(llcnler ıay[lnda yeni bir işaıet taşı olur'

Yeni yörıetim düzeninin başa sr onün devlet aygttü tara-lllıdan kabulüne bağltdtr. Başafly1 temin için, idaleci zümrell0 birlikte çalişan tasarımcı toploluk (idareci züınre için çalı-;ıı'; içlerinde onlann akrabalan ve hatta çocuklannl içelebi-llD bi. 'sattş' kampaıyasına başlamak zolundadtr.

Yeni yöoetim düzeninin tasaümct topluluğu onu korumay{)ntemleIiyle de ilgilenecekle.dir. Bu yiizden, yeni yönetimlltlzeninin kökleşmesi içiı bir de ikna ve zorlamalar sistemilıtaya ç*acaktıı.

Bir devleti oluşturan fertler, kimliklerinin bir paıçası ola-lıık şahsi tercihlerc sahip olaÇaklaldf. Bir devlet içindekilcıtlerin telcihleri kendilerince tanlm]anmtş veya başkaların-( ıı etkilenmiş Veya zihinlerine ekilmiş olabilil.

29

-,.ö._

30 ETN i K v Ia. 1'0 P I'LIMS^L K iM Lj KLER N^SI L o LUŞ U R? l'|\,ı ü 1i|ı ^iMI'i(|i

3l

Dcğışik derece]clde lıenzeı' ve pıylışılnış hedefl Clri o]ııbiıcyliı. kendi hede(lcriıi koruırrık vcyı ilertetınck için ılttoptulLıLlitr veya hiZiplcl oluştıjritcıkliırdlr'

Alt ıiıplrılııklaı, hıkinr idari sistclnc bıkllmaksüZın bir ya-

pıliıı,ııı;ı i,indc .,lu;ııı1ıı. Bö1le llı ı('r'lulııklJrlıl ıe*ılı| hı{iıı'ıcn'ı1(\ilıilı si}J:i l,JrIi '']rnısı surt ılcüıl.liı.

Bu şckilde ku.ı]mlışmaclan hasıl olıcık çıkarliüıı dcvşir-

ııck içiı, ılevietin V.ltflndaşlaIı talıl'lı1dan değişik idt|d kııı'llnı biiinıleri kurrılı"ır. l]ir devlelin yijlıctiıı düzeni hircylerin

o clcvleıin idaresine cIkin kiıtllınnllı izin veııediğinde, nıu-

ha]iI il]ı roptuluk]aI oı1ıya çrkaL Dcvlct idaresinc ıçık kaltIt-

ma izin veiıneyen bir deVletteki üİııhılil loplülukliıı, yı ycrirl-

tındn' yn da mevcut kollıınsıl çıtı ıltındı gizicırııiş tılarıkaylışIk biçiınleı iılıllal'

Bir idıri katılıın biı'iı'ıi kuııak amacıylı bir arayı gclen

fcıl]cr a),nl devleI içindeki diğer kunııılaı'a da üyc o]iıbiljİleI'

Rıt kttı'uolların heı biı'i öİcelikie ycılcşik biı ıcsn'ti kUru

ieilıı1ç li,.ılireı oii.ı(li'Iı niI yeııllı ıl]ul]i,l'[ğt ı"plıılııiıı t'l'ıılk.,,''ıı,",.,ıriıi,ı.'. s'kl.:J ucn(ılcı,eıı [,lı )!l']lal ılıinl'ı l"i}le

i,'l iiı]t'ııı'ıt'ler kol:.}.':ı ,J11iI}] çıL:ıı'ılıl'ilir' Ycrillıl iılgilılcn

ll:tilıiıı ı'll.lüil ç ı k : , ı ı l ı ı , l , s ı 1 l c iiy.lcı il. ınlilli l'c\ll]cll \ lll 'ı|JIkıx'ıloıın ö dta]cliııin tiüvıl a bağlı olıcaktıa.

I]ğof yeraltt örgiit]e!rmesine larklnda olmadaır lrııııilik ya

pıı ıesnıcıı vıı olitıı kuNInun öndefliği o yarılanınınün Jiinetim ıliizcninin siyitseıleriıde0 n]emnLın dcğilse, yclaltı örgüt

ltı]l)ı!'si}]c birlik1c biI seçiın yapıııyiı k;lrır veIcbi]iı,'

I}ıl ııoktada, işin içinc gileı ıesııcıı var olın kunını vc olı

klıt)snyitıı yiıpllınmı, ycni bir kiıırliklcr kiınesi ıı0ınllımaylriışllıyiıcaktlr.

ltll (lCV]clill, idııcsiniı teme]]crini o]uştulan \'e kcodisiı]in,, ııııi,ıılığı kiuıliğin çerçevesini çizcn' kanun ıdını verdiği

ı, ıı llıı kııruluş düZenlemeleri kiinıesi bıılunacıktır. Günüll ıl/t]t.ki taio] anayaı;iülaıı'öyle oln]iısa diı, bi].dcvlc1i,ı kLılLıltüiill ,'\,,lllılı çoğu dLırtın]da yızl]l ha]dcdil.

ıüllıı devletleI kıııuluş ınevzlııllıı,nı, oradn dcV1clin idıIe-ı,. ııı bolirleırıniş kuıulüşlaı ıizerinde deneüinl Ve ı(ılallndli

'l lr]n'kıılnrak vc sıirdüırıek ıiyctiyle oluştllIüııiıZlıı.' BiI ku-lıülıl,j ıııovzualı kiin]csinde açık dc etim ve dcngcDin cksikliğilı] lliŞlilcı'in geliŞnlcsini en8ellcılcz.

l ı'Vlct içindekj kalıcı ı'esnli ii'giit]cnn]c]cl. ijl]cclik yarıŞln-,l'ı ılliıcıktır. Kalıcı rcsıni kuruıılıı' arısııdaki iiıcelik viırışıl,ü],li kiınlikted i koruınak veya rliğerleı.iırin sijz konusul lrllliii değiştiIIlle çıbılır'ını öıloınek yoluırıla kcntli çıkaılı-lııııllııı kaynaklıııcaktır' Öncelik yaılşı değişik biçinılcr irJlı..l üüll) kului'ırlal ıril]iıyeliııde keırı]ilcıiıi ve kcndi kiıl1ikleriıil ,ııııılak için çeşiıli kaynaklara ilıliyaç duyacak]ırdlı.

NlcVcut yönetiın CtüZenleri, iktidardıki yönctim düzeninilrl,ılı'şcnlcri olarak cı devletiıı idıIesioe katllmak için kurulcLıık_]'ııl bariz o]sa da, kcudi yapllıınlıları içiııde ycııi rcsmi lt' l' llluLlJrln oluil])lt\lıılı izııl rcıını'zlcı.

]\,1cvc.ıt resıııi küIunrla. resıtıi yönetin] diizcırinin dıili]i,'ııç dengesi folılıiiltlnde tı.af doğiştiIntcye Ve kiıblıl edilnıişl.lııııtları veya 'pitItilcri' telt$il etıDeye kaa Vcliılclse, btııt_lıı'ııı yeni aIt toplUıukli!.ln Voya idareye katı]ıın biriııleriırin,,lıışıııuna bir yısık gcıirınekte biI yükümlüliiklcri yoktul'

l}iI devlet için.le yeııi idari kirttlım birilrrlerinin oiuşmaslüak(lııuliın geçerliktcki yasak]ar' meVcut resmi öIgiitlcnıneleriı1ı/clk kalıı]a nrace.ılırılıda yaldünlcl ollciıkhl.

W_

ETN.K vI! ToPLUMSAL KiMI'iKLER NAslL 9LUŞUR

Yazılı bjr anayasanıı) vürllğı hükümleriı]in gaizetil'nesini,

tek biçiDldc veya he'kese uygulanmtsılll güvenceye alIDaZ-

idari katıılın birimlcli, idareci zünrte talaflndan iZin verili

voıilmeüesine bakılınıksızın' her kurum ve devletle kuı'u

caktır. j<lııi katlhm biIiın]eri biı yapllınmanıı sııılrlaı'ıy

sınıİlanııızlaI.CesiıIi dcvıctleıin iJJri kallllm hlrjıtılğri ilıtlrIiıI i'ıe'il(

i)bi;liljilı( kcrJı lerehilırlcr' irli]Ii kilıılıln birimleriııın sın

titesi işbiı'liğinden genel bir hedele vıIllınısl amnçl1ıır1r' Dev

letlerin sınıı']aıııın ötcsindeki iŞbir]iği idari kat]llm biIinllcrille nlahsus değildir.

Dalrır da önemlisi' diiŞıince uygLılıy'cılar devietleıin sınır

lan boyunca fikjr leıtilClil1e dalacxklaldlL Böylecc (levletiı

ıiyeleriniıı dagırcığın.ı biiytik ö]çüde y_eıi fikiıleı girecektiı

Başka bir ıJilden ahnü]ış olsuı'ı veya olnlast , yeni LlAğaıcrğ1

kullanlııı, yeni fikir]eIi çağrıŞtıran Ve on]alca esiI]leti]]ni

bekle tileıi içe.ecektir.

Eğer bir devlet kapalı Veya sıkıcit denetlenen bir sınır siya

setin"e sahipse, llkirieıin o devleİc girişini önlemede cidd

zorluklar tecıübe etli]ccektir' Kimlikler bjr devletiir diğedylegenellikle komşu Vcya ticari ol1ak olarak teİıası sayesi

cdecek1lıbakıl

güfllük ideğil, d

şünceleri,iigcılerinin klynıkJlnnı i\IihJcm edenlcri'

tanınnbilir scviy(.ler geliŞtirirle.'

Doğal kimiiğin ivınelenmiş gelişimiylc iştig'ıI

lanlaı düşünce uygulayıcılırrıdıı. BilinçIi dijşünen

düşüİce uygulaytcılarıı! içeril; lakin beyinlerini

lemlere bağlamak zo'u]ıdı o]aı kişi ve orıaklıkları

Bir devletteki kitt9ı1in eslrs büyük kısmı, devlctin

güılük bir fısıla içindc düşünııeycoektir' Tabii kikimliğidcvlet

,'\l I l\t h1lll!i\ii 3l

, ,_ı,ı vcya kinıliğin yakrn bjl leh]ike alt]nda olduğu beızeı.l, l.ıl.(.l koşu]]ırlndı bulurrmadıkça.

lılŞiince [ygtılayıcıIarl sürckli olarak kinrıikle ilgili konul.ıı,llı ktlndileıini endişeli hisscdccek]erdiı. l]unlar daimı bir,l, \ l('liIı idareci ziimrcsinin üyeleri olmak dtırumunda deği],llı

üıiI (Ie14lrlin idııeci ziinn'esi daima kinı]jkle ilgileniyor o_l'l,,ükılı. idareci zümre kcndi giindenr maddelerine göre çall, ı,:ıkııı'. Ancak, bütıin diğ0r değeIlendirmelel bir tarafh, onl'ıı için ılevleıin kiınliğini korlıınak ve geljştirıl]ek geleklidiı..

lliı'devieli korunıak Ve bekasrnı tcmin ctDıck için "sen ncllr'"' solusuııun ccvap]anııası gerekir. Bu soaunun ccvabı

,lı'Veyn, evlat' yöreseı bir konumun Veya bir mcsleğin ıiyesi1'l1ıi çok sayıda kimliği oıtayiı çıkirracakttr.

istcr bir feı'cle, isteıse dcvlcıc yiılellilniŞ o]su]l, "sen nc_

'ııı'.)" sorusunun cevab] bir devlclin ValandışıDdaı uzuı boylrı,lıı|iinmesini ve o devleti ayaktı trıtan teınel öğelerc ülaşInallıl isteyeccktiı'. Eğer "seı nesin'l'' sorusunun cevıbı bir deV-

]ı'lilı iiye]erinin dilleriıi açııııyoısa, iŞin tiıbialııda yiiplsalz,ıluk]aı var denrekıiı'.

Kinrlik ve küItür hep bn'ikili teşkil edeccktil' Bu on]ıItnIi'ııdi aralarııda değiştirilebili. olduğu anlaııına gelmez. Bi-]il(leki değişim diğeıini de etkileyecek, buna karştlık biitiinlıiI sonuç etki altında kalacitklıI.

Di], kimliğin lcmel öğeleıinden biıidir' Bcl1i bir dilde gelj-

'.I) edebiyat o dilin bit veçhidiı; dil sadece onu kullanaı dev_

l.tin kimliğinin önemli bir kısınlnt teşkil etırlez, ayn1 zanrxn-ıliı clcvletin kimliği içi[ bir ktüjtastır. Kiınliğin tiim diğer i'ğe_lcrinin yeterince deı'in kökleıi olması şaItlyla, bir devlctin

ETNiK vE ToPLUMSAI' K.MLİKLER NASIL oLUŞUR?

kimliğinin başka bir dilde de büyük ölçüde koı'ıınabileceği

unutu]mamalldtr' Bu olgunun aç1k öııekleri vardır,

Bir tliiin kelime dağaIcığl, o di]i kııllanan devletin kim]i_

ğinin doğastnlD ölçüIdüğü bif göstergedir' Diğeı dilierden

ödiinçlenlniş keliırıeler, o dil Ve kültüfiin diğerleriyle ne dere-

cede ieınasıa oldugunun bir diğer göstergesidiL Ödiinçlenmiş

dağarcık ayot zııı'ıaııda ilgili kimlik ve onun ilgili külltirününgüç ve özgıinlüğünün bir ölçeğidir.

Resmi kimlik oluşttüruluı'ken, ödüıçIenmiş kclimeler ko-

vularak o dilin yabancl öğelerden temizlenmesi için gayı'ctler

sarl edilecektir. Belli biı di]in ı'esmen esinlelilnliŞ sa1laŞtır]l

masü slIaslnda ya aynı dilin eski biçimterindcn, ya dir 'nevcut

kelime]eriır anlamınl genişletmek suretiy]c yapılan türetme-

lerle, yeni ıabirler ve dağarcık iıışa edilecekiir'

Kimlik çift yönlii bir sokaktrr. Bir devietin kendisiıi nasıl

gördüğü ve diğerlerinin o devletin kimliğini nasıl kabul (veya

Iet) ettiği bu sokak boyuncı akan tafiği oluşturıtl'

Diğer devletler belli bir devlelin kimliğinj. ortaya çıkanveya

'eıiden

oltaya konan kimliğin mevcut dünya düzeninde

biı çitlaııaya yol aqacağı bahanesiyle ]'eddedebilir]er' ltiraz_

cılai zaten klt olan kay[aklara yeni bir talebin arz şaltlalündabozulmaya yol açacağınl ileıi sürgcekleldir'

Bir devletin idareci züıırresi içindeki mevcut iltifıklar,kendi aıalarında gelişen yeni bir kiınliğin doğı]şunun (veya

ilirilişiıiin) bir sonucu olaIak, bir ilişkiler yunıağtnln içiılde

gelişeı yeni güç eşitlikleı'i dengesini hesaba katmak zo1unda

kılircaklarclıı. Güç dengesi mücadeieleri ve 1brmülleli içiüde-

ki yeni kiıI ikleı', idarcci zümreniD üsü tabakcst kendi tıba_

ıııJan gelelr değişiklik1eri algılamada etkisiz kald]ğıııda ge-

lişlnc)c egilim]idir. Bir Linıtigiıı orıeyl konml'ı Vc}a )enl-

l IıNü ül/'ü Kl^,tI'iĞi 35

ıı'ıl ıılllyil ıtılınısı yönüıdeki tıim savlar onun sahiplerinil, ııllı liııııtııılarını pekiştiımeye itecektiü'' Bu yüzdeİ, belli bir,l. \ lı'Iill VC| kin]]iğinin komşular ve d;ğelleli tarafindan reddi,,, ll lcıx'ccktiL

lIiıkiıır uluslaIaftsı düzenden ihraç edilen bir devlet kendilılıllıililıi l)arlşçı Veya kavgact yotlarla öne süıeceklir. Kiınli-i'iıı lılıııŞçıl olı.ak teyi1 yolları uluslarırası yayınlara biiyükı,lllıııılaı' vcrıneküen (o devlete has) sanat eseIleri sergileril,'tlı ıııiizik 1opluluklarııın kültiirel faaliyetlerinin .lütryaytllıll]ı|lıılısllliı, keDdi topraklaıında ulusliıraıısr konferanslır ve.| [ ı lııiisıbakaları tertipleİreye kadar değişecektir.

lrllcl bıı ledbirleı'in dü[yada büyük ölçilde kabul getirme-,1ı1,ı lııılaşılırsa' ı'eddedilen yapıiaüma kavgaya baş vulacaktl.'|'.,l!]]iıcı tutum küçük savaşlaıdan sınıI ötesi tedhiş teh(lidjne.' \'l ',lıu Je5teklemcye [..ruar de1ı1ehlllr'

ıl]cl dünyada dalıa geniş kıbul görııek jsteyeır devletJ'!'(llıiŞtc bir iııparatorluğır sahip o]duysa, o devletin kabul

''ı11Liınıı çabaları onun impalatoıluk talihiyle kaİtşIk ve bağl,lllılIl olacaktıI. Cevaben, gör'mezden ge]inen devletiıl }/öı]e_lü i lıbakas| önceki imparatoı'luğun geçmişteki (algısal veya|'i.lçck) ihtişamtnt diriltmeyi seçecektir. Eski imparatorl.ık,lı'vlcliıin (biı zamanlardaki elindilerinin) dürıya arenastna,.ıl'ışına şiddetli şekilde ıruhalelet eden eski tabjlerle eskilı'ııplar açılacak, acılt günleı yeniden yad edilccektir'

()nceki bir impaİatorluk 8iicünden bağIms1zhğrtl kızaı-ııılş olan devletleı o devletin rıluslararası işbirJiği kurumlaını1,ıişini engeJlemeye çalışacaklardıı. Bunda başarısız olan, lki tabiler, bir zaman]arın iııpaIato'llık gıicü lehindo her-lılıııgi biı karaıın alınmasııa mani olmak içiıl ellerinden gelenlü,,l şeyi yapacaklardlr.

3

FF-ETNjK vE 7'oPLUMSAL KiMLiKLER NAS]L oLUŞUR ttt\l lllt h ıt .k;l

DiğeI devlet]el arastılda tecrit etme çabalarıyla bir devl J',lill,l,ı l|ıllllı'l ilk geIiŞtiren devletin etki aIaüna düşmeye

ı., flli ılilŞlince eselleri aitcl kimlik üze.inde istisnaslz ciftl' ' ' ll '' ' \'lllıl, ',lJcirkllİ. Bir ıupluluk elsununa k.ıpılailkl llııl'll]lı l(('liliilıc ıbone olacaktır. tsir diğeti ise, esasındal l lı ] ıııılıl'lt'ıini pekiştirlıek için karşı savlaı. ortaya koyı-l ll \, ,,, !lllli1llıl diıŞLiıcelerj reddederek tepki gösterecektir.

ı lı ,ıııllı lıiıiıııleriniı'ı kim]iği idareci sınlf]n baskln taIrirka-,,,'', l,llılliliiIıi yınsltijcakhr. Yasıma bir deVlctiır jdarcci sınl-l l,tl,llllltlillı yijIılendiri]iı. tsiı. dev]etjn mevcut yönetilı düze,, ,,, l,'l(|]|r bllsklcı olıırsa, yasaııa süıecine kah]ıma da o ka-,lıı ı: ıu ııı vcrilir.

ll.1''l'lı'l 1ilvli', bir devletin yajnetimini kendi uzun vaclelj, ,1,l ııylı|ııılarla sıırlllt değildjr' Uyglın şartlal o]uştrtğur1da,l J , l llİ.sloklerin temsilcileri de aynt şeye soyunacakllr.

llrl \']lslıılıantn üyeleri ya devietilr resmcıı taılnıntş ve u-lil, ll ı'ıllıılInuş kulumlarlnda, yı da kendi kozlaınr ge]iŞtir-

,ıı l ı 'l(.yco lopiulukiarda destek temeline sahiP o]acaklardlr', ı ıı ı, ıllıı geneJlikle destek lemellerindeki faıklaıdan dolavıl',]ülllılllcl' Yasama içindeki bölünme saılece ve geçjci olaı 1] li]lll ilgili t.ıraflar kendilcrine ve devlele karşt ka.Şllıkhl' l l l'lil :ıli'llaJlg| 7Jman \ollJ creceklir.

lııl (l.Vlct içinde biı alt t(ıp]ulıık çoğuolıık Jnlıtabakatııü,1' ,ıııılıtlı başarısız olursa, iltif.rklaı kurulur.

\tiıı('lici labakaıIn baskıcı olırşu ölçüsündç, denetim ve,], lıJ, ('ksiğinden dolayı yasama bilimlerinde yolstızluk iıı-l ı ıl'llı lll'liıl'. Yönetiüre öğretisel bir yaklaşımln meyvesi basl ,, l l,ll yönelinr düzeıri olıcırktır.

3l

ten kaçınnuk, onu[ idareci labakasüün ve geıe] ol:uak deVle

tin kaüallanna sadece ve sadece destek oiacaktır' Bu, kaçmt

lanların kiınliğini pekişti'ecek ve onlar da kitlelerin desteği

dayanarak diş gösteı'eceklerdir.

Dtş temaslal yüzü[deo tesadüii kiınlik değişıneleı'i, cli

bir dev]ette LiretiliP esıre olaı kiınlikteki değişiınin doğası

katkı yapan siıreına lilmleri de dahil, kit]e iletişiın araçl

saycsinde gcIçek]eŞir. Siıeına lilmleri gibi kitle i]etişiın ürü

leri keüdilcrine kimlik ırşılaııııaya çallŞl]anla1ın kimlik]cli.le etkiler. Siıleina filııi üreteıtleritr kendi rlev]et]eriniır de

sis(emlerini yansıtııa]arü şa.t değildjr. Genellikle pa.asıl ç

kürlıl ötc.iıııle kcnJi giiııJcnılcı'i bulunur.

Yönetici tabakanın resn]i bir kimlik oluşturmak veya o

korumak için çaba sarf ettiği bir devlet, sesli, basıh veya

rıintülü tüm iletiŞim dainyaslnl stkr bir deıretimde tutacaktır'

Devletiı ken(lisinin öne koyduğü voya gefçekten biriolaır kimlikle övündüğü devletlerde, sinema fi]ıni ü(eten

leI ürünlerinde o kimliği yüceltnek için yöııelici ta

kendi]erini diirtmesine ihtiyaç duyınaz]al. sanat ve yalat]

ifade üfiılcrinin tıinl biçinılei'i kendilerinin yanlnda, öğrctis

Veya ferdi olüak yaratlcllarınm dcğer sistemlelini taştrla.'

Çeviri roınalr]ar, ıliziler ve benzeıleıi ahcı kiınliğin kiıı

ğini etkileyecektir. Tükotitn malliuı da bu tirünleri beniın

yen ve kullanan kiıılik]eI üzerinde benzel bir etki yapacaktı

Yeni tekİolojileriı gelişrnesi hel yeİde kimliklelin do

Ve öğcltri üzerinde köklü etkide bulunacakhı, 1akat hep ay

ölçüde değil. Yeni teknoloji]el üIeten bir kiıılik, değişiııe i

tabi olanıJir. Diğeı devletler bu tekılolojileri lmaya bışlı'l]

F38 tllNiK vE 7'oPLUMS^I' KiMü,iKI'ER NASIL oLUŞUR

lle. ııakul yasama türünde, tck bir gündem maddesi ol

biı' sıCltk partizan alt top]rılrığu var olirc kt(r. Yöııetici taba

ka.]n devletiıı iŞlcri üzerindc mutlak veyo mutlaka yııkİlnetitıiırin o]duğu devletlerde' yiısamı biı' ııaslahıt kur'uııolnrnktaİ öteye gidcııeyccekıil Devletiİ ycıri flkiı vc y

temlole açüklığı i)lçüsünde, yisnıra o dcvlette değişen şarcevıpta yaVaş kahı''

Düşüncc uygulirylcılar] ya tek başlafına, yaycsi oldukları çok kiiçük bağln1sız topluluklarmaya oğilinrli oldukla.lıdaD, yasıNa daişüıceIaaliyet ve çalışıııılırrıntıl gelisi den gelccektir.

haliııdc ç.ılı

't'i(iARi KiM .iK

, l]i ,lülll l]l!lllı cdcl)I]cccği tıiıı }.iıynak]ıl diinyanın herl, lll,.l)'l1'ı]''llll]lıiılıllşlll..

Il l l]( \ l('l, vcle] ş;ı lırda ol ıyl l. başkı coğıatyılaıdlıı'. ı,l ,ll ııı'si lıriiolkiilt nlallall cdiı Dck için licılct]e iŞtigııl. lll l,ııllı. \'cıel ollııık sailananııy i ü nlcr rtda lnaddc]c_

, ,,, ,, ı1eıt.lıiliı ki. bu kılcıılcı ticiı cltc çok hıyıIi biI ycIc

Il th'\'](.l lılıyalı Vcyit lıa!al tltlz .ı idımede llefek]i gijı-lLL r .'l \ |('I i 1Cnlin edCn]cdiiriİde, hn}i k zaidlğtılı düşü diigii

ı ,,lııııııe}' için sitvaŞı girişI11cyc 'Ic haZlııınıbiıir. Bu a, l], tLiı ııllıı v1lZgCçiInlC çiıbılarındilll lilzlı bil sonuç ı]1n ııZ.

l, l.lirlc. rIiiı:ı' clevlcllol (le sıdece )ıı de!lellc b!ı]una0 nııIı ı ı;ll islcyelıi]irlel. l}uİı doğıl ,:vnak]ar dil da]ri]diI !c

' ., l (iü!lcllc. de kendilcıinin hıkk] (lıduğııİu (!iiŞüııdiikIclil l,'ıliıııııck için ıskcı'i 3iiç ku]1ını \ı hıZüIlüıl]1ıbiIillel.

]),'\l('ılcl ırıslıdı kıı'şıllklı tlcııi .. Z bir ticiıId göIülLlii-l,,ı,l, ilk zi1'ın gai'ccck şey]erdcn ,,jri kııŞı]lkIı _qtlvcI)diI'] i(lı(lilıi ııitclik. Itz ı]1iktxIü ve i'iin leslinr Zı]nanI gibi

l, ıı iııdıki lıı'tışırılıldı gajstercceliı|'.

'ıl 'Il|ı iılelıelea deDgesi neselcsi ],clccektir. Lğeı.Arlevlo-l' ll tjf\'lcıil](ıcı ııa] sılın alü}oı'sı. (le!]eıi gcncI]ikle plıı

' ıııicn oIıııık iiZeıe bunun 1]yatıl i'üleınck Zoj'uitdıdIl. L]

da nadiren ü

iiıCüicileIini

Dcvlet gayIistıl'i nril]i hısılaıın büyiik klsnı itibıliyle dı

ticarcte bağImlı oIduğuntlı. ticafet erbıtıındaı uygi]lx}1cı

yasıma Ve ytiı.iitı]cde çok diıhı (rtkin olıcıklardıl. I}il dcvlyaşaııak için dış ticarete ıe kadar lızlu dayanırsı. ticır€

sanıyi odaklanytı yöıetjci tabıka aı'nsında o derecc fıı] bi

döncl kap, etki:'i ofıxya çIka(irktlr.

Bir yönetici sınıf baskıcl oIınasl ölçüsünde yargı biıimleIinin d;ğerlerini paylaşacilktır. Baskücı devletlerdc yirrgı biriııleri yönetici ıabakanln üye]erince do]dııı'ulacaktır' Bikinılik baskıcı bjr kiııliğe d(,ııiiştüİiiIdiiğiiı]de, önccki yaIya yeni idarcci txbıkaya nluhabbeti oliıırlal]a değiştirileceya diı onlaın yınlııda olltııyil Zoı'laınııoaktıı.

Her halükaIda yeni baskıcı kiınlik dcriıı satsıntı]ırı Inalu

kalacaktr.

II

l |^,]l^ | l Il)l'l lüi|I'i)l ^ir1lll(I

1 li N|.\ll'()LllŞLlR'| K i lrü Lj K I'Ia R i N I,J'K j t'E.s i M j :1I

,l, \ l('üllı,l,'ll lıl]ll \illlıı illlı)iıl içiıı 1ı lı'ı [11çxynn 4 6"u1",1.(l,,('llll'ıı' |'flı(lisilıill lJ (l0vlclilrc Sıtı( k çok şeyi olınadığındılllııiııt,siııılc lıir darılıl]ayı Şahi1 olaa]ı it 1'.

IJıı lııkııdx A devleti B devleıinc niemesi gcrcken şeylcr-dcı kaçınahilnıek içiıl sıVaŞa gilmc] lıile karıl veıelıi]ir. Buyüzdcn, tioırct yaparkcn ödetıeler !le0gesi ilkcsi hep gij7ahünd(r tLıtulmalıdüI.

Bir devlctte üretilen ihtisas mal]l ll zamaD içinde oranııkiııliği al(ıt]da bir üne kavuşabilir' l-ül)u tjcıd ınaık nIn lı-nünmasl lakiP edeccktir, Birdevlctin slni anlldığlnda. lll'iyıt.peyniI' ayııkkabü, şarap vb. iirünlcri ll .llı geleccktir.

tsir de\'ıetin ürcttiği iiIiinıcr şijlı eı kazandığılıdiI. diğcrdevletleI dc ayntslnl ürclmeye başla) r]klardlİ. KoPyıcl d!'V_letJer aynı veya benzeı' nlırkaiarl bilc ]iııllaıabj]irler. ]]iı' ıicı-li miırkayı bışlatıp iiri.inleri kopyalir l1ıır dcvlct, kü)pyıcılilılözgİn tasııııırIan kullanırlayı durduı'naya zoIıınılıl' içilı iti_riız edecck vc hatekete geçccektir. l}i (luru!n. licı.cl siı\llşlx-nDa yol açacıkttI. Bu. bışlıtıcı devlcıin kiııJiğini kıııııııılıııııllıiı örncğidiı.

Devlctler üıiinlcrini siıtırken sad..:. i)zcl nıiıık:ıl;ıı tleğil.si'z konusu ürünün özel kinıliği olal () dev]clı.ıı 1'clıliı)i zı-lnan en iyisi olduğu şekıindeki 'geı'\ ]L' o]ırıı sııııııl;ılı lıv_ritmı da geliştiıirleİ.

Bu' be]]i bir mal veya Lilünde lical.]t lekelil)(' 1ııl llç;ıiıktır.-ficıri tekcI kişisel vc kurumsal tıinı tllıklıllyı]l lııllıkıC üiı

ıeliındc b skIcl]Iğa scbcP olaÇaktrr.

KiMı,iKLERiN ET!liLEŞiMi

Belli bir devletlc kimlik inşasını t.' ki heın iç. heın de düŞ

kaynaklardatl 8cliı. Iç tepkjleri anlal a( dıha koiaydlı. Bun-laI iincelikle bclli öğretilele verdikl( i siizle]- bu]unlrn 10plu-luk Vc bireylcldcn geleccktiI, Öğleti ],' ,ncnslıplaının yıpacaklıIı hcr eyleııin öğreti ile uyumlu olıl)nsınü istediği 'bütüı1

bir hıyat' ıcnıclinde faaliyet gijstefeıl aiıgü1lai inanç sisüeı]rlcıinin L]ağlılaı'ı bu slnıfiçi0de (iılcii o]i ]iükIiıldır'

Mcvcut öğrelisel inanç sisteınleı'l ycüli resmi kinllikiclinilıt.ı.lnJil gcIı(Illklr i)lIIlıil\l cll /. (l]!('ll(rLjil' ()!ıcli\.linanç sistenıleı-i kendi cvrensel düzcL biçiıırIcriıri bığlıIııınınzil]iI]lerine yerlcşıilecek zanıın ve il' iıniı sıhiptiI]ea' BuDlırın illı da 'dini' olır]aslıra gclck yokı 'i 'siyiısi' vcyl 'nlıdde_ci' iııınçlar dı ,.ılıbiliriet.

Tıi|1r öğ.ctiscl inanç sistenrlcri cski lril sistaııden s(ı]ra Ve

çoğtıIr]rıkla oDa cevıben oluşturuldll ii ]ıIl içil]' heI (jğIc1isel

iniınç sisieırrindc ayt'lca bilzl gömii] ] slıvunıIa dii7cDek]eIiVırdır. BiI öğrctise] inanç sistclrıinitl ,li]mülii 'sıVunn]ı diize-neklcri' ılışüIdık şekilde onun tek dc ti iııınç sistenıi olduğulsfuİtnı içelir' sonIa iş biiyüLiilele] diğ0r tiiıı rakip inançsisteıılcri sapkııılık olalak lroüin]]cnil

Yc0i lrir iılanç sistenrilli kıbul ec, 1'k sadıkatini0 yijnüııüdeğiştilenlere ka$l kurıllaı'll belirlenlıiş yıl)tülımlır buıunur.iıııç değişıilentcıc karşt yıPlInİ1Iıı çoğrınluklı bu diİreğin

-

14

ll]llı|ıııln kuı'1LıluŞa crüncyeccği lulr( ()riyIe biışlar ve o lıiı.şckildc hcl, ebedi azabiı ı)lüsııhak oIil .ıkllı'

BızI inanç sistelnleİi ba_ilıla.,ınün'iüdakntlcIini gizlenlcle_rioe iZin verir. Bu. vaIIığlnı oI.1ıdi kıldılacık t0hditlelinbütlunduğıı ŞaIılardit iiğı-cliyi canlı lı| lırık jçin yapılır- Mıze-rcı oliırak, tiilnden oItitdıD kııldırıllr| ' ınsı, yclallı toplınış-lilrını sahiP olı]lanll) dıha iyj oldUğıı .i;!]enil.

Sonı'a. iiııcelikle yeni biı' kimlik ıia çabaInrl ı ıkiiı]elcğıatnliıyı hcdel'leye0 yıZılı ve sözlıı Jlkelelerle pe cIclııniŞ

bir iİrce]ik nliic.ıdelcsi blını ıelakıt et ccektiı.Eğcı'yeıi kinllik ıDcvcul hekin] d(],lcrlcıe Iıyüııll giiltellİi

yorsa. vır olııı ctııik kiırrlikl.I dc )'c i ı'esnıi kiı]]liğc dilcne_bilir- Bu öZclliklc etnik kimliğin dc\ ]0L jçindc biı' ızıniık o_ltışıuırluğu duı'unılaıda biiylcdiL B' .I ı-kcııIi kiıııliklcıini.!aslflıIınl nba.lıcaklal ycva iaatlxll rl siiı{iirlırck içiır ışılllıklara kaçıcaklıı'dıı.

Ba'lgcscl kinlliklct dc kencli vaılıl ü ınt hisscllil..ek]CIdir'Biilgcs0] kim1ikler geıcllikle kend,,lı'iııin iiviilı|il.üı \'..dedoğdııkları Şckljlrde bir dıŞı (lijniik i7 cniı1 V.l il l(l. I]iil!csc]kinlljklcıin ıelkibi çeŞitli soysillıki:' (ethlıiCiı]'i. illiıltç \islclıleri. seçj]en yönclinl (lüzcl)lcı.i Vc ]illüjlııi ı]ıClı]].licı !Ulu_ırınrlıı çeşiıli öğc]eri ihıivn cder.

BtjlgescI kimliklerin kırmışlk bit 'li. ı.sıüıi Liıüıli( inŞıcı_Iııınıı lı0Jgeci i(iraZların baş1ı gclcı ,(l)0|)leıillr lcŞllis cllİc-lclini 7oIlışlıİI.

Dcrl.1Icl ırnsündı gencllikle lckil 'i olil(iıl'lıl lr1l lckıL)eııiCıIct (pazıllaI Vc olun)]u bil ödcül]( (l (lcrıü,(.!i). ,lı'ılıl kiıy-niı}ilal (niilils lıbıı']l dıhil) !c k)l)lık aVcyil rıJ]ll(.ill' \c licarjhcdc1']clIe (lc0iZc elişiılr) ile sıuıılı clc iltliı.

KjM Lj K ı'ERi N ETKj LüjŞi M j

Devletler irrasıırdaki reki]bct, eğcı n]eŞgul oluııınıZsa, ziı-nıaula nrücıdeleye dönüŞecçktiI. Dcvlc{lel arasııdaki m|ic.l-dele diğcr taral yüzündcn LığraDlliın aiıceki haksızlıklaı'ııılgülaın]nsındnn da sonuçlı11alrilir.

Belli b;r devlclle ycni biı kiıılik oluşturma çabiıliı'ın tcpkiler sınııın hemeo ötesindelı veya okyınus (jteleıindcn gelebilir (Gctecekte [ıuırun diğer galaksi]erden de gelebileceğidüŞiince snnr]arını zor]amaz). sınıı vey okyaılus ölesindcntepkiler tabi ki ya destek, ya dı muhalefet t1l2lndı oIaciıkiıııçcığu drıruınlardı itiı'az dolıı I]jçin er içel.cektir-

iliı'az]urın ınan1ıklı bir lcme]e otuIüP ollırn]adüğt halihazlr_da belli olmayacakltı'' itirazlar gı.:rçek gayeleri örlbas edcceksavlarla gizlenirler.

ilk bakışıaki i1iraz]ar gıindelrı kon!llall iizcrindc yitpılıcıktür. oıı ınaddeleı'wiıson'un özbelirlemcsiıi' F. D. I{oosc_velt'in Diirt Özgüdüğıinıi, insın haklarını, I'Iıy'ıı,{ç1k Kapısiyasetinj (açtk seına]a. vc açlk pazarla. lırhşmasının habcı-cisi), BM bildirgesini ve bir doiu gtiılük ıncseleyi içcrebilirınra bun].rIIa s!nıIlı değilleldil'

itirazların çcığınun, dıştın nıs]i görüıtütsc göİtiısün, bi-.inci sebcbi: Belli bil devlctte ycni bir kimliğin oluşnrasıniıiıirrz edcnleıin türl'cih cfiikleri bciIi bit 'diinv.ı düzcıi'niılkofutııııast.

Her şey bir larala' ycni kimIik kısınen, mevcut diizeni de-

ğişliıir diye algılaıııaktıdıı.

1 \ I A \ I. I oI' I,I IA!SAI, A i \1 I,iK I,EI:] NASIL OLUSUR? .11

ŞİRKET KİMLjĞj

ŞiRKET KiM iĞi

BiI deviet içindeki alt topluluklar ]ieıdi çlkar]aü çeryeve-sinde öIgüt]enecekieldil. Bunlar keıdi]erini bir alaya getir-dikleli üyelerinin iktisadi ve siyasj ]onumlar]nln koıunmasrve ilerletilmesine adayacaklaIdır. BU ö]'gütlenme]erin baŞlıcavasıta]arından birisi, şilket olarak di ldlanan o.tak gilişim-lerdir.

oıtak giıişimlerin öntürlei insax davrantştnda çok eskiden beri valdt. Elken oltaçağ üniversiteleri geliştikçe, bu tüıyapılaı içinde çalışan tüccarlarm ihtiyaçlarınt temin için, ara-larındaki iliŞkileri rcsmileştilmek ve güçlendirmek aınacrylahukuk fakülteleri tfu emiştil.

ortak giıişiıı ilişkileri tüccarlal i:r,st alüşverişlerle sıntllıdeğildil. idareci tabakanln tüccaIli l1I oftakl,klar kulduğubiliniyor. Bazl devietler ve idaıeci zj] ıieleri bu tür yattIımla-Iı Ve büyümeyi teşVik edeı; bazıları 'e bun]aıın varllğlnü de-netlemek ister. idaıeci tabaka seı'may.yi ıemin eder; tüccarlarise mallanru azami kirla satarlar' Bu yüzden, her iki çabanında tam üye]iğini sürdüImeııin gödldi;ğü bil dünyada, tüccal-la n yönetici sınrfa yakrn durmaları iıayrctengiz değildir. Vebu yüzden şirket kinrliği ticari allşveü Şlelle slnırfu değiIdjr.

BiI sonuç olarak, şirket kimliği !'elektiği zaman devletinidareci sınıfınıı askeri (ve güvenlil için diğeı) himayesiniisteyebiliı'

45

ü üNl^ \',ü üü)1'ülrll\\l ^

\ll t^I l l.i N ı\tt'0LıŞURiı1

11

ldıleci tıbiıkll ıicaIct yollaİı Vü i diığıtlm kaıallııınıntleıetiırini lskcıi gtiç ilc deDctiordc In]iıyl beceıdiği siiIeccblı diizc,r bijyıc !ridcr.

Ycni ı.kİoIojilclin ıeticesi olıIirk ycni pızaı.lar açılclıkıaıısonra. dcvlcılcı ycıi l'lIsıtIaldan yaıl .lıııııık içi0 orıak giıi-şilnle[de bllltll]nıiıya baŞlayiıcıl(lıı rl' sıdccc Cle!lctIcıilııiiccırlnİ dcği] Vc (lcVIeı]el de sıdec li0iıletıe dcğil' iŞi ijtclc_lc gö1ii.iiP ıske.i olnı'ak da rekabeıe ] ,şliıyıcaklardıL

DeVal)]elı llatıl oIalı kiir diğeı ü .l.rıleİi de yaışıır içiıeçckcr: kalın biİ tiıtiiylc gizleomiŞ l)] ,)lsı. k!ıdi idaıeci ıa'bıkalaıının iıDtiyıztnI aldükIafl ycıli ),'tık !iIiŞinrlcr olUŞ1rı_

ft[lnt.

Oıtak giıişiıılcıin ihtiyıçlarını !;'l.l'Iİck için çcŞi1li kuı'uırlır gcIiş1iriIiı'. Dılıa tızırıanIışııı.. tıltıslırılast biınkıclllkvc krcdi sistcı]llcli bunii dahildiI.

Geı)eI dİğIııDıcılaı'ıicaıi (lüzcni . illlynPıslDün oDcllıli biı.

PaçiısıdıI. ^slIııdı

l]la]i 'itİacılık' iş1 "i

giireı] qenel dığllIIı1cılar, alıicı liyıl yiiksclticilcri Vc lcıı' ] dığıttm kanıll.ıll ola-lnk ça]lŞıI]ıl. Bırcnlııklııın kııIIık il ı iilcmi gibi, bun]ıl dxüicırj dıizenilı işIcyiŞi içiIı önemlidirlt .

Geı]el dağı1ll]lc,lıI, ortak yatıIın]]l lllı pızıl]anlı Vo l)itziıll)ıylnı ecıiŞIc1lDc l'iıalivcl]criıriı'ı uç ()kıiıslndıki hilinCi v0-killcı'iciı- Ccnclliklc ürctici ıilkeden bıı iınlıçlit ü]ijndClilI]liş.fiıkıt yelcl scılııyc ve kişileı'in kitıl 'l ınl da açcİlnck iizcae,bışka llıcnlIckcılcıc ycllcşcn yufitaş|:. jlc kUırlırıılıl.

Ccncl dığıtın]cllığa ycrçl katılınr, 'lst oııliLrll] kcııcli iilke-si olduğiı Vc oıının ycı'lisi başırılı l'i. ,iyctIcl içilı lıclckli olı-cık şeyIer ıçlsID(ıiın kcndi henışehı'islılo niısll yiıkllıŞllıcıığll]ıclahl i1'i bilrliğiıdoo' |]ayali önem(ledi .

ŞİRKET KlMLlöl

Genel dağltımcıllk]ar, üre{ici devletteki esas oIt.* yalıll-nün yük$ek seviyede kredi sağlayan kuıurrı]aria daha esnck

çalıŞmaslna iınkan vererek cnvanter taşıytcı ve rlytrm araclolarak görev yaparlar.

Devletleİ a.aslndaki ıekabet bir iilkenin şiIketlerinin diğer-lerinin la.ıliyet aygltlaIündı ıV yaptlklan bir koısııılığa yolaçacıktır' Koısanlık laaliyetlcıı öncelikle gellel dağıılt110ılık-laıı, pazurlaıı veya e[ azlıdan onlada çalışan n]ahalli öndegelenleIi lıcdcf alaCaklır.

Esas tica.etçi düşüücedc (nıcrcantilism) ortak yıtıı'ınınamircr klsa vadeli büyük knrlııdan ziyade, kaynak mğ'kezle-.inden istikrarlı bir ııill tedıİikini gııVenceye alınak Ve ma-ünul ihIaç n'ıallarına pazaı']al ıçlnak içiı ömürlük bir serlnoyebiı'iklirnıcktil' Yeni ticıreüçi düşiiıroe, ertesi ytlln lekabetjnderahatlaürıok içiıı, vadesi uzirl]]tnış yılhk Iaporda derha] kargörmek isteı'.

Aslında ortırk yıltrınıliı.lı iş girren büyük kinıseler genel-likle ısillcrin ikinci' tiqiiıtcii !c döIdıinci-ı çocuklarüydı. Bi.soyLunun sıdcce ilk çocıığtt ııı]Vın ilc bıüba mülkLinti Ve bığIlgelirlcri tcvariis ettiği için. kıliın çocuklar eli boı tııııkılıyor-du" Noınluldc bu, rIoğoŞtall hıl(lltIı0ın ]lreyVeleı'iıcı kiıvuı;nrakaınacıylı Iüüyük kaldeşlcıiniıı y()lini almıık içirt rekılbd edeıikalan çocukliıfın buluııııısıyllı l)iılonluk sistemjı]c ters etkiyapacAklır. Yeni şilke1ler dc l'cıı7cr bir düzende çalışlrlar'

Yeııi ortak yatı mlıI |)ıı ye(i.k çocuklart üziük ycrlc.egöndereıek kcndi lopltıılsllL (iü|7eıllcline )'önelik bu mtıhte-mcl tclıdidi g|ivcılC alı[lır.

Bu süIeç ticaretçiıiği (iü l)iü l()l)l(in]sıl düzen olulık (lcslckler Ve süld IüI. BiI sis1i]lı] (rliü, lli iicıl'ctçiljk bülüı uygu]iıIniı']ı konu]iır için kıplı!ı l' i ,,i,ı. iısaııı blı Lın iç;|ıde

ıll ü ü'Nl^ |/ü,. ü1'ı,I ıllv\/v KlI,lü.l^I'ü,)ü N^SüLoLUŞUR!

I

I,l

I

doğnl ş olnıusı gefckiı. Kulüp içitıde doğmuş üyeler yazılıolmayan iç kuıaIları llydukça Ve buna göIe işledikçe, dızenlibir gelir ile ödüllendidlirler.

Ticaretçilik kapall bir sistem olarak, fertleri kendi hayatılanlaıında dondurarak kurulu düzeni korumaya niyetleııdi-ğinden, topluınsal yükselişi önler. Saııayi devriminden sonrabile, soylu ailelerden gelıneyen girişinıciler serueti çekmeyebaşIadıklıründa, ticaretçilik sanayicileri kendi saflarlnir çeke-rek hakim şartla.a uyum gösteımiştir.

Ticaretçilikte işIeyelr ortak yatlIlünlar kendi btıIunduklaı(ev, sanayi) yapılanınılıır için ilave ııiilklel edinnıeyc çalışıı-laı Bu noktada ticaretçilik bir biçinıde imparatorlıık içiıı birdestek haline gelir. simgesel olarak imparato.luk' ıicarelçili-ğin tutunması amacryla korunan bir çatt haline gclnıiştir.

Kendiıi idame etmek isteyen her diizen bu aınıçlırla kIı-run'ılar oluştu.acaktlr. Ticaretçilik de kendi iınpaliıtor]uk çıtü-sında' bir eğitim sistemi tertip ederek bu yönde adlmlar atar.Ticaretçi eğitim sistemi keıdi ihtiyaçIan açısındaı ılerdivenbasamağı türünde okullar ister. Bif aşrmada günltlk işIeİ Veaşağl seviyedeki faaliyetlerden soIumlu görevlilerin eğiti]diğikurumlar vaıdır.

En üst seviyede seçme ve seçiImiş üniveı'silelcı' nihai a_

maç olan sjstemin naŞl] korunacağını ve kayniıklilldın enf'azla servetin nasil elde edileceğini aklldan çıkıIliralnık üze-re, bireyleri değişen şartlan düşünme ve onlara uylırlanmasaıratrnda eğitecek prograrn]aIda ihtisaslaşırlar.

Seçkiı ve seçilıniş ıinjversite]eriD ınezunlaı'ı ıyı'ıoı ince_den inceye bir çıIakhk proglamlnn dahil edileccklcIdir. so-nuçta başarılı görevliler, biI biçimde 'idari gencrallik' de da-hil, yüksek makamlara yeIken açarlar.

ŞiRKET Ki^ıLlöl

ortak yatırım şirketlerinin işleri imparatoıluğun daireleıi'ne girmeye başladıkça, ınerkeziı bulunduğu devletin idarecisınıft ofiak yatlrıın Şirketlerinin faaliyet Ve siyasetierine daha

derinden bir işlcvsel itgi duymaya başlaılar. Bu dııruın, var-

lıklaü başlangıçta devlet sıüı olarak saklanan idari kurullıınnıtireyi}ine yol açar.

iınparatorlı.ık ayıl zamanda diğer impafatorluklarla reka_

bct etmektedir. Bu' imparator]uk hasımlarla mücadeleyi eŞgü-dünılemek için ilave kaynıklara ihtiyaç duyacağındın, devle-tin idaİeci tabakasünln ortak yahfim şirket]erinin işleıine dahiJtılnralarının diğeı bir sebebicliı.

Rekabet kuşkusuz ticari irlanla slnlrlı değildir- Eıı başta, iki(veya daha fazla) rakip imparatorluk aıastnda denizötesi böl-gclelde rekabet yüIütiilür. Askeli olarak bu, kendi loprakla-ıında birbirine girmekte0 daha güvenlidir. Denizö(esinde de

başka yerlerde edinilemeyccek olaı pazar ve hammıdde kay-nağı şeklinde 8animetle. edinilecektir.

imparatorluk sınııJarıırdan bir krsınr insaır, o devlcıte da]ra

önÇe geniş ölçekte uygulalrmaınış olan yeni bir yönetiş veyainanç sistemi için çalışınıya karar veri(ler, Bu aynl zamandakararlı şekilde ticaretçi düzene kaşıdır. Bu durum, ticaretçiyeııi dürıya düzenini iyice karmaşrklaştıracaktır.

DevlelleriD siirekli olarak içreki kargaşa ile do uğraştığıirkıldan çıkarılııamalıdıİ. En başta kitleIerin zihinle.i de yü-rtitülen çok sayıda reknbet vaIdıl_

iktisadi, siyısi ve askeı'i düzeıler genellikle bir iiçayiık o-luştunıılal ve bunların bilbilini deşelemeŞine hiçbil idad siS-

tem bağtş1kll değildir. Bunu özellikle yönetici Stnıf yönetimsi$temiıi değiştirıneye eğilin i olduğunda akllda tuımnk ö-neınlidir.

l)ilıl sılıllllı l|ılf|)lr']j illıı,ıl]ll()ılılaUnkilellij ıyırı değil(lil'I}il (lilrscI s,D1l'tiiılı glicünc Iağl]rcD bağlnısız bir der'let yıpısıl)ı keıdi biışlnı lcü))i!r edeııcz. Yeni biı rcsoıi inanç sistc|niııilt kuruluşündıı önce Vıl o]ın inanç sislcın(ler)i dehşctveı'ici biçimde çabuk kcndisine gglir.

Ülkcıin idaıeı:i sııtıtjy]a çlkıl iliŞkisi o]ıl]lır dı di lı'1ıllkendilcriyie geçiıltsiZ bil ittitıkı zorllyacakliıldlı'. Biı scbcp,idıreci labakanıı) dini sııııfın cn aznrdan töIcnsel üısdiki olIlIiIl'l/ın ln k3ınI l ı l l l l ı i ı \ l l l ı ı ı /(ıllılJu(iul'. ikı ,I.'gın,, ç,,ı','ı.ııve kiırşılıklı o]arık geçicj bil lranşı karaı'veıiı'. Son hcsıpdıhı soııra giiIiilccc]ktiı'.

Sonuç, yeılcşik idireci tnbıkn ın denelin]inde işLeyeııdiinycvi o[ak yıtıı'llı]aün bil biIcşiııidir. B deİctinrin üze-ri, ycüri inanç sistcıIi hiyeraIşisi,rin nlanevi leırrl-nnilc.iy]eajrıLilcccktir' iıriıılç sistcminin teınsilcileri sonrıki biI tlırihtctünlddr denetilni alIıııyı çalIşıcıklıldır. Yıni dini slnıl jçiı1-

dcn tek teili. 1lıkat gıiçl|i seslel çlktııayı başLıyılıcıyı kadilr.

WycIif'ıen Hlıs'ı, Luther'c vc 8. Heiry'yc, bu lii. 1cıllel.iınnç sjstenrinin idafesinde iıkaırr sahjp]eridiI, Iiıkıt hcPside onun adına iı'tikıp ediIcn ışıIllüklala n]cydiill oküıüliıl'.

Keırdi anIayışlaııntlıki eşitlik ıc ıelbrınu istcı'lcı'

l)ini yö!ıelim i'ıccsine ait ırclinlerin yenidell k!'Şfi siirc-gidcı tırhŞmay] dıhl tıir a]cvlendiıir. Bu ııctinlcı diııi irjıııc-ıliır, lr1ı(ta buna kijliiliik Ve bdıl llıl ge]mesini l)ckl(lycleli (Iijli

geı'çckliğin ispaılınııasını Lınıın göıüş ciyelilıı. kıl)ıll görn]iişhikİlctIerine doğı üıdın lncydın okııyan öğclcı içcı iıIcı .

Ancak 'ycni ilahivatçı1aı' !e oılaIlD biiyiik ö1çiıdcpaIa(ıiastol ile ııcşgııl oJıı lıik sıııftan larıl'ıııllırınıı lııııı'ctli çirbalarııdın s(ın'a. diDi yaitctin] öI)cesi lıı01iİler sll0kiyerlcri hcp oIasıyll)üŞ l.]ibi clini sıılıIlı ekleıılcııiı.

Fıkat bazı bilcylcliıl ınelakL (ırıırl ö o çtkırıı. Brı drııuırı_

da rnhatsız ede so[u Şuduı| f)ini idıtcden iıı00 yiiıetim'jisüemi olafak ne Vaftlı'ı Kim]iklcı ve ikıisadi çıkııllı arasınclıkibağ]ınhnIn lirkıI]dı 0lin kiııi ıııplııIukJar kcsin bir ceVilP

bckIcıncksizin doğırıcliiı ha.ekctc gcçnrek iSterlcl. Hıtta brı0

lnl kendi dıiiıyevi bilgi Ve niycllerini cliıri biı'kinr]ik ı]tındıgizlcrler. Böylecc strbest teşebbiis (herhangi bi.isiniıı ylüpııbi-

lcccği heıhangi iıiı'giIişiüı) ıicltlctçiiik gibi (ki. buıadt sıdectorlak yiül]rnn yaplltııtlıllt bnŞkaD]nı'ınIn girişiı]dc brı]unmısınıizin vcrilir) daha bi. yapllaınrlŞ vc sabil idıri ve iktisa(li bir

sisıcır için sıvaŞılrityı bış[ıİ]ıl.

Miiıasip bir kulııçkı dijnenıiıldeü soırir nlityalıyıcı fikiı lt'ı'

o(nt]ktı do]ışılaya biıŞl . siirccin sonüclar'ndan birisi Fıal]_

stZ ihti]a]j o]muŞltıt'' Bu ihli]a]i0 kimlik vc kiııılik oluşuıııııiiZerjndeki elkilcIi silineinez.lir' solbest teŞebbiisü kendileri_

nin cŞit ığırlıkt ki ki ]liği olliıık 3öıen Vc buııtı bir inltoç

Sistco]i kisvesinc sok'ın PuritınliıIın ıksine, F'cıns]z vıtandış-Iaı'ü diıha geniş biı' özgül'lüklcI kiiİresi isleüriŞlcldıi'

t?89 ih1ilalinin lıknbindc Flll]siı'diı, licıre1çiliğin (İ'tıkllğı

ktıitlı ktlmak için !l0lcl(Ii dcsteği silğladlğı, kıslnen diıri i(lill0ile imparator]uk iıİısındıki l]akiüi] ittifaktan dılıı esLi biçilrt-tcri dirilten yeni biI kiıİlik tıirii oltayir ç*tı. ]]u yeoi vıtaııdışkinr]iği doğrudın dini slnı1ın idıresiıe nıcydıı okuI, lllkiıü

orıda durınaz. ColiŞıikçe, hayali önenldeki ktılüP ortagı ıiclı-rcıçiIiklc bjrliktc ilırpılatolluk tılZı idüeye öIül)lciil bir tchdit

hlüline gelir'

Vı(ındaŞlık l'ikli. 'tcbıa'n]n ıksıre (asi]icr., dini slnıl'iı

vcyı licaıi teşcblriise bağlıllğı lillk etınez), bu hıleketten lle_

şcl- 0(|en fikirleldcn biıi<Iiı. idlııeci slnrfl 'lirl)üı'yı Ve i(lilIi

sis{cliıiıı lııik|ilIüdlırlIli yöıltcnri0c iıbone olın tiiırr dcvlc1lüı'.

I l\11. \t 1t't'tt \t \l l,t\lllLl lli N.\';ll,()LIi.\lltii il

53,ı İlulİ vKmı'ı,UMs^ı, KlMLlKLER NA'IL 1LUŞUR? ŞlRKğr NMüĞ]

kcndileri yeni bir taneyi ortaya koyuyol olmadıkça' herhangibir yerdeki yeni bir dunya duzeni klpırdanmaslndan bilytikbeline (panic) kapl lacaklardır.

İne de, bir diğer düzende bulunmayan imtiyazlaIı olantopluluk uyeliğodeki gibi, vatandaşhk fikri kök saıaI.

Yerleşik idaıi zümle kendisinin kuısanmış ayrıcalıklannımücadele etmeksizin brakmıınıştlr ve bırakmayacaktır. Butabii ki idari şistemde bir değişikliği de gerektirir.

_ Bireyciliğin Vatandaşlıktan hayli farklı olduğtı akI]dan çı_kaıimamalıdır. Her devlet bu vatandaşlık fikini eşit hakiarkümesiyle birlikte almamştır. Yeni bir kimlik oluşturma a-macıyla bu tabirin helhangi bir uyarlaması öz€t kısıtlamalarlabirükte gelir. Yeni şirket kimliğinde bireysel katıtım içiıı birvatandaşlık tü l haklar temin edeIkeı, diğer bir uygulamaferdin oradaki devletin idaleci sınıfınln belli bir kısmına tabiolmasını iç6Iir.

Her iki durümda da haklann dıştaıı bak dığrnda telaffuzuayDıdır. Farka s9bep olan şey uygulamalardır. Birinde bireyseçimler yapabiliıken, diğeIinde onun aile, etnik topluluk veiıanç sistemlerine feıdi sadakati bt talafa, kendi sa.lakatinisadece ve sadece idareçi tabakaya hasretmesi istenir.

Bu tabii ki' belli bir inanç sisiomine üyeliğin o öz€l inanç_taki tiim üyelefin etoik veya ailevi tiim bağannl unutmalannliŞtediği o eski, bireyden inanç sistemi temeııi talepleri haİIagetirecektir.

Bu şekilde, bu inanç sistemlefi kendi komşularından yet_kin eıkekleri üyelik için devşirmeye çabalam|şlardlr. Bü sa_dece kazanan inanç sisteminin saflarınln kabarmaslna değil,

haıa muhalefette bulunan kitlelerin zayıflamasına da etkidebulunmuştur.

ldareci tabakanın bağlandığı dinç inanç sisteml9ri tabii kikendisine öylesine bağlı kimselerin aileledni ve ilişkide bu-lundu}laIı kimseleri de bu inanca çevirecelderiııe inaııırlar,bir inaıca geçmeye razı olanlan iktisadi güdülel veya sınıısızhaıİaI biçiminde ilave ayncal car bağışlanıL Bu şekilde ö-düllendirilen yeni kimlikleıini kuşanmış yeni dönmeler, ida-reci sınıf tarafindan yönetilecek şekilde ortak yatıfimlardahizmet görmeye hazırdırlar.

l N AN Ç SİSTEMLERI K]M Il Ğ ]

iNANÇ sisTEMLERi KıMLiĞi

iıanç sistemleri başka tüIlü anlaştlamayan biı olguyu açıkla-mak için vaıdıı. Bir inanç sisteminin, kendi yaptığl açıklama-lara hükmeden bir otolitesi, bir melkezi kiŞiliği veya bir oıtakdeğerler silsilesi bulunacaklır. Her inanç sistemi bir tanrı ve-ya tannça inaıctna dayanmaz. Her inanç sjsteminin emredjcibiI el kitabt veya öğretici başvuru kaynağl da bulunmaz. An-cak bütün inanç sistem]efinin top]u ayinleri vardır.

Mevcut inanç sistemled hınşmanrn kolayltğ açlslndanvahye dayalı olanlar ve olmayanlar olaIak ayrıllrlal. Vahyedayalı bir inanç sistemi öğIetiyi içeren bil metne sahiptiI' BiIöğreti metni bulunmayan inanç sistefr ei bunun yerine ayin-leri geçirecekleldil.

Bir inanç sistemi kahır ekseriyetle olaya komşu devlettenithal ediliı. Komşu bil kültüIden ithal edilen bir inanç sistemialıc1 devlet talafindan kendi ihtiyaç ve talepleri doğrultusun-da düzenlenecektir.

Bir inanç sisteminin yönetici bir taba](asrnın olmasl şaltdeğildir. Hükmeden veya yöneten bir idareci topluluğu bulu-nan inanç sistemleri diğeılerine nazaran daha basktctdf. Bu,evrensel inanç sistemleri için de böytedir.

Öğretisel inaıç sistemleri kendi dünyalannın bir parçasıolaıak yayılmacıhğı içerecekltrdir'

55

rr

l}azı inanç sisteıIıleli yctişkiı1 dön]neleri kendi saflarnrdakabulü reddedeçeklerdir. Yetişkiıt]erin kendi saflaona kabıı-Iünden kolkuıun teıneiinde, bir iıranç sisteıninin doğuştankendi saflaıııda olmayan insan ınotiflerine karşI güVensizlikbeslemesi vardıı'

Pek çok inaıç sistcmi sadece ırreısup]arııın doğal a.tışıyoluyla kendileıini idımc etti,'ınek ister. B.ızı inaoç sistemlerigeniş]eııe, hatta yaşatıa vasrtasl olarak ihtiraslı şckilde dön_mcler araı. Bazı i0anç sistefileri ise dönmelele veya ayl]lma-Iara dikkat sarf etmez.

Pek çok devlet kendisine destek, lratta valllk lerneli olarakbelli bir inanç sjste]ıini benimsemiştir. Bir inanç sisteü]i biı.devletin resmi öğ.etisi koıüıİüna yükseltildiğirıde, diğeI sis_temlcre ka$t daha hoşgörüsüz hale 8e]ecektil. Resmi bir i-nal1ç sistemi vakaslnda, bil dcvletin idareci sınıfı o inaııç sis_temini devletin kimliğine aşılamak isterleı.

Kuıuculan, mensup]an veya yürütücülelinin niyetleri neolu$a olsun, inanç sistemleri birbiriyle etkileşirleı' inançsistemleri araslndaki etkileşimden dolayt he. sistem fikir,ayin ve öğretiler ödünçleyecektir. inaııç sisteınleli birbiriidenmeısuplannln uygul.rmırian yüzlinden de ödıinçleıne yapacaktrr.

Bir illanç sistemi diğer biıisi üzeıine zor]ayıcı Veya belkide gönüllü bir yolla hakim o]duğunda, önceki sisteın biü. bü-tün o]a.ak değiştirilmez. BiI d€vlote yeni bir inanç sisteminingelişinden sonra, ikili ibadet ve ayin uygulamiılaIı siirecektil.Yeni ıesmileştililmiş inancl savlınan yoıumcıılıı', ilk heye-canla eskisit]e saldıracaklardlı. Eski inaıç si$tcıIinin tümizlerini silmekte başarısız olan inanç sistelrri yoruıncu]all,hakim kaİşımın bir kısm1ıt lesmileşlireceklcıdjr.

l' l N|^ \ l 1 l )|'I l ü|1|\^l. lil^1ü'jKI'IiR N^SIl' or-U\İUR?

Yorum süIeci boyunca ilgisiz döıeıılelden Ve iıranç sisıemlerinden fikirlcr ddunçlenecektir. Bir inanç 5isıelnil]e )ellietkiler yolum süreci sllaslıda girerlel ve bu etkiler nihayeüin-de ayin|ere de SrzacaktıI. inanç sisteıninin düşıinıileneyeı]le-riüre cevap arayan kiinselel, irrirnç sisteınleü'i karışıülına katkıda bulünacaklardlr.

Bir inanç sistemi üzerine yorum Ve gözlemler nih4yetindeokuıuı, yaıilş an]aşt]tr, ktışku duyulür, kloanll. vs., atıa yinede yayılıı. Takip eden yanlıŞ an]ımala', diğeIlerioi destekvcya ıct babında ilavc yorunrlır iircttncye tahrik cder'

Eseıleri geniş ölçüde okunan yorumculaI insiınüstü \,ı|]rkkonumuna yükseltilit']er. Bir devietin idareci tabakası esellelihalk içinde mutebeı' yo ııculalca kuru]oluş öğreti]eriıı yö e-tim sürecinde 1'aydalı olduğtınu algrlarlarsa, bu öğIe[ieI ilgilidevletin standart siyaseli o]aIak benim$eııecektir.

Resmeı yaptltıma uğrayan veya baskl gören öfretiler, yel-lerini zamanla ayıı şekiide gelişmiş diğerlerine bıraklrlar.Eski fikirler asla tamameı'ı paklaımaz veya unrıtulmaz. Çoküzun zaman arahklaı'lndan so m bile b!ınlarİı hep bir takipçi-si olacakttİ. Bir devletin idaıeci tabakastı r veya üyele.iniılalglları geniş öIçüde evrildikçe Veya değişen şaıtiala cevabendöıgülele uğ.adıkça, eksi öğretiler de canlandürılacaklf.

Alışılmış ve geleneksel hayat taızında bir değişiklik yap-üıak Veya onu korumtrk amaclyla cski öğietileriıı dililtilmesiveya yenileıinin orlaya koımasına gidi]i.. Değişiııi getirnekiçjn saIf edil€n çabalaİ ]rayıı- şaı'llartnı ]naddi ve miünevi o]a-rak iyileştilme ağusuüdan etkilenirleI. Bu, kimlik biçiııiııdealtnaı şeyi korülnak, devlelin kimliğini sallaştırıp geliştilmckve onu geleceğe t.rşıınak içindiI. DiğeIkımlık bu süreçte çokaz ölçüde yer ailI. Diğelkaınilğl bir ölüüısiizlük aüusu besler.

jNANÇ SiSTEMLERj KiMLiĞi 51

- l lNl^ |l lıJl,l l1^l\.\l lit^lllKl.l':ll N^,lILa)LUŞUR?

il

IJcşcı'i işicrdoki lreı'gcliŞme talıınin edileüıez. sadece ge-nel kallplar fark edilebi]ir Ve allnan önlemleI sadece eı genelmanad{ etkili o]abilil' Şartlaıdaki değişneler doğaılıl testıdiiftasanmr yiizünden yetelli şekikle öngörülemez' Tabial, birdeli gömleğini, fosilleşmiş öğretise] yollaı.ln ge]işmesini ön-lemek için beşeri işlerde tesadüf tarzınt konıl.

inşanıı işlerini en lazla etki]cyen şey, tjngörü]eıneyen, ka-lip dlŞl gelişııeierdir. Bu öülgörülemeye[ gelişmelerin iticigücii fikirlerdir; fikirleıin kabulü, anlaştlma veya yanl1ş aıla-ştlması Ve jlgili hayatlaıa uygıılama biçiınidil.

Eseı' ve belge]eı her' tanllanabilir kiiltiirün bir inanç siste_n]ine, baŞka tür]ti ıçIklanamayan olguyu açtklam[k için birçaba Ve yaklaş]ma sahip o]duğunu göstermiştir. Her inançsistemi bu amaçIa bir odak noktası tasaliam]ş[r. En eski sis_temler odaklartnda görünebilil iingeleüE dayanryollardl. Bun-lal bi. suretteo (biı. dağ) bir suıet ile bir inancın bileşiıDine(gü[eş diski olarak Aton ve Aton'un yeryüzündeki temsilcisiolan Firavuı) kadar değişiyordu.

inanç sistemi, çoğu çoktanrılr sistemleriır yaptığl gibi lra'yali kişilikle.e dayansa bile, görsel takviyelerini s4ğlamakiçin heyket ve heykclcik şekliıde bunlarİr soınut tasvjrleyaprLyordu.

Çoktanficllıktan Tek Tanİı'ya geçiş çewenin daha iyi fal-kına varmaya, fiziki hadise]erin sebeplerini anlamaya (insanda ateş yakabiIir) veya zihni melekelerin geliştirilmesiırehamledilebilir. Tek-Tanrıll sjstemlel çoğunlLıkla bir inançmukavelesi, kişinin geleceğini çok yefine tek bir oloriteyeemanel elme aIzLl\u ü,,erine kUrulmu)ıul-.

ilah sayısındaki brı azalıDa jbadet işIemleriDi dc basitleşti_recektiı. Öte yandın, ilah sayısındaki ızalına iba.lel lijrenle].ı

iNANÇ SİSTLjM LERj KjMLjĞ İ

nin sıkıhğrn1 aitlrmtş ve biı bireyin çoklar aıasrnda ş;üsi biıilah seçme kabiliyeti gibi bil dizi 'esnekliği' i]ga ttıniştir.

inanç sistemleıinin ilalrlara dayanması gerekmez. Biı kişiveya 'yo]a' hamledilen bil dizi ilkeier de aynlsn]l yapacaktlı(Budacıltk, Koıfüçyusçuluk, Taoculuk) veya bir veya da]rür

lazlasınln belli bir bileşimi kabul edilecektir.

Hikaye taıııdıktı': 6onç bir adaın giizel bir bayaıra ıŞık o-lul. Kadln zengin bir ailcdendir, delikanlı ise aşıı.ı şekiIdemütevazi şattıardaıl gelir. Kızın babast birIiktclik]elini yasak_]ar. Külliir, klzın evden kaçmasrnl kaldtlmünaktadlr' Deli_kanlı direniı. Çalesiz baba onu caydımak içio iıı]kansız Şırt-lar iieri sürel. EğeI genç aşık bu belilienmiş iırsantıstü işleribaşarabiliıse' baba ev]i]iğe müsaide edecektir. Genç adirm oaşk ile tüm engelleri aşar. Dağ]a yerinden oynatı., denizle_n suyrınu boşaltır. Kendisindeı istenen hel şeyi tazlasıyia

yapal. Işin ıeredeyse sonıııra gelmişken, genç adaının dıişün_cesiıe bü delece hükmeden dıinya görüşü birdqlbire değişir.Arhk genç güzel bayana 1ütkun değildir' sadece kızdon değil,dııygulalından, toplrımsal kaidelcıindeıı ve diinyevi gayeje-ıindeı de vazgeçeı. Biı evliya oJı'ır ve çoğutlluk].ı bu şekildebiliııir. Bu 'ateş]e imtihan' yaklaşınrı kendi temellcrini Vekimliğiııi kurmak için çok sıyıdtı kültür ve inanç sistemi lfua-f1ndan kullanrlmlşhr'

üTOZA]K KIMIIK

MOZAiKKiMLiK

Devlet biı farklı kimliklel yığınlnı içerecektir' Bir devlet ku-rulduğu zamaı belli bir bölgeyi, yuIdu işgal edecektj!. BiIdevlet' özellikle savunulan sınıılan olan yurt üzerindeki ko_ıumunu pekiştkdikçe' tedricen keıdi doğal kidiğini gelişti-rccektir.

Hakim veya birincil kimlik kuIulurken, söz konusu ıoPıak_ta kimi alt topluluklar baki kalacaktır. Bu alt topluluklar soy-sal köken, inanç, idaIe ve iktisat düzenleri gibi asli faıkhlık-lardan dolayl kendi kimlikleıine sahip olacaklardır. Bu alttopluluklaI asli farkltlıklaıdan dolay hakim lopluluğun kim-liğ içinde özümsenmeye direneceklerdİ.

Hakim kimliğin alt toplüluklann kendi ayn ve aynşmışkiınliklerini koruma arzulalına ve bu direnişlerine müŞama-hasız olduğu yerleIde alt topluluk ya savaşacak ya da göçe_cektir. Hakim kimlik kendi devleti içiııdeki alt topluluklara vealt kimıiklerc hoşgörulü ise, bunlarıo mensupıan yüksek ma-kamlaıa çıkacaklardır. Bunu kendi belli kimliklerini koruma_yı güvene almak için yapacaklaIdıI. Hakim kirrıtisn hoşgörii_sü dillerde dolaştığl zaman, diğgr alt topluluklar da o devletinarazişine göçmek isteyeceklerdiI.

Alt topluıuklanı böyle bir hakim kimıiğiıı devletine içgöçleri o devlet içiıde hakim olmayan topluluğun oranıntaltlIacaktır.

6t

ı]l lNl^ | t l1ül'l l1^t\^I Kl^üI lKü,I.ü? N^'jrL0LUŞUR?

ljl](,l ıljlıillı liiııılik gı:nişlcııoci biı siyasete kilitlenirse, alt(ü)|)ltııılIliııııı o dcvlcliı aıazisine iç göçleri artacakttr. Diğerlılıkiııı kim]ikleı keüldi devletlerindeki alt topluluklaı'a karşıIl]üsantıhıstz olduk]artnda göç süreci taze bir 8iidii kazaııI.llatta baı hakim kimlikler kendi arazilerinde yaşayan a]ttopluluklaı] göçe zorlayacaklaIdtI.

sürüIen alt top]u]uklaI hoşgörülü bir dev]otin toplağındayerleştikteD heııen sonra ittifak veya birliktelikleı' kulacak-lardıI. Hoşgöiilü billrimliğin arazisine yelieŞen her alt lopluluk içinde en azudaı iki hizip bulunacaktlr' Göçeüı a]t top]u_ltık içiıdeki hiziplerden bi.jılin ilk kıışağt hakim kirnliğe ek-lemlenıre arzusuııda olacaktır' Muhalif hjzip hakim kimlikiçinde erimeye büyük nraliyeıIe. ödeyerek kaışl çıkacaktır.Asıl göçmenleıin tolun]a üçüncü kuşaktan itiba.en kendiasli kimliklelini catl]and[ma çabaliına girecekierdi1.

Bir hakim kimlik içindeki alt topluilıklal]n toplam nülxsua11a kim]iğinkine denk bir aıışla büyürse, o deviel içindeistisnaslz o]arak biı mozaik kimlik belii'ecektil. Bir devlettebir mozaik kimliğiıı varlığınm tafinmasl o devletteki hakjınkimJiğin siyasetleıini değiştirecektir'

Alt topluluk kimliği, biı kuıulu devleti ve konınan stntılanolan Veya olmayan bir .ına kim]ikten türer' Eğer ana kimliğinkurulu Ve bağtmsız bir devleti yoksa, o kim]iğe ajt alt toplu_luklaltn öncelikli çabast biI bölgede keıdileıjnin dolduıduk-Iafı bir memleket oluşturmak olacaktrr'

BiI ana kiınlik kendisinden kesin hatlarla farklı bir devletiçinde de var olabJlir.

DiğeI bil devlet onlaIt stktştıraıl bir genişIcmcci tarza baş-Vulduğunda, kimlik]el daha önce hiç yeı alınadlkları dev]etle-ıe gelirlel. DiğeI bir kinrliğin basktstna uğrayan bir ana kim-

lik bağımsızlık yoluna giıdiğinde, dağllrlnş bulunan alt lopuluklannı biıleşmeye çağıüc.ıktrr' Ana kimliğin bağımslzIlğı-ntn itici gücü çoğunlukla dağ nxş alt topluluklardan geiir.

Fikir eylemi öngöriir. Bir kiııliğii bığımsızlığryla jlgi]itikirleI öncelikle edebiyat yoluyla yaytlır- Sıklştürılmış birana kimliğin edebiyatı kökleıini derinden ahyorsir, yurt d,şın-da basılacak ve ygniden yayln]anacaktİ.

Eğer biı'kimliğin edebiyatt oluşma aşamasrnda ise, eskiolduğu l'tissini kazandırmak için sahteciliklere kalklşılacakttl.sahte edebiyat, güçlendirmek islediği kimliğin lchine o]arak,diğcr tüm kimlikleli karaılı şekilde dlşlayacaktrr. sahte ede_biyat doğasl icabı, iş aşikaı'e o]sa bile yaşayan bir yazara at-fedileııez

sahte edebiyat do]ayistyla kendisine karşl yeni edebiyahırgelişeceği zemini oluşturacaktlr. Yeİi edebiyat bağımsız biredebiyat kurma çabasıoa yöıeitilecektir'.

Dililişin kendi sınırlarl içinde gerçekleştiği hakim kimlikiki şekilde tepki gösterecektir. Eğeı l'ıakim devlet mozaikkimliğe müsaadeci ise, diriliş alkışlanıı. Ancak bıırradildif.Hakim kimlik baŞktcı ise, yeni yazaılar basklya uğrayacaktır'Yufi dışında yirşayaD at topluluklal, kmliğin dirilişi içinuIuslaıarası kuruluşlarrır yardtmmı Şağlamak isteyeceklerdir.Yeni edebiyat ve yeni bir devlet kuıma çabaları birbirine ka-rışacaktlr.

Bir ana kimlik nihayetinde bağtınsız bir devlete kavuşttı-ğı'ında, o aıa kadar yurt dtşrnda yaşayan ait toplu]uklaü dadavet edecektil. Alt toplulLıklarün hepsi de dönüş çağıtsnlıicabet etmezlel. Ana devlet tanındıkça ve de özellikle iktisadibakrmdan kendini ispatladıkça, yurt d1şlnda yaşayan alt top-luluklarda bu etki hissedilecektir.

ıl

Alna kiırllik, kendi aLl topluluklaİnln yaşadığl yerlerdekihakim kinniğiı işlerini etkilemeye çaltşacaktüı. Bu durumdaev sahibi iı kitıliği tehdide rığray.rcaktür. Alt topıUluk]aı-ünyaşadlğl yerdeki hakirn kimlik büna cevaben resıni biI kimlikgeljştirmek ve çıkttrmadan veya zollamacı yollarla ona bığll-hğı sağ]amakta ısrar edecekliı.

Ev sahibi kiıılik ya rcsııi kinıliği icbar çabalarında başaı'ı-]t olacak, ya da lrakim devlet parçılanacıktıı' Uç örneklerdehakiın dev]el ya ıesmi kimliğe toptan öziimse[me istel, yı d[blüna dileneı alt toplu]rüklaIı süIer' Hakim kimlik, yeni lasar'lanınış (veya yenidcn tasarlanmrş) rcsnıi kimJiği tatbik çaba-lannda başarısız olabilir. Resmi kimlik bışansız olduğuıdahakim devlet daha küçük kimJiklere parçalaıacirktlr. Biı'kinı'liğin paıçalanışı aynl zaınındı devleti daha kiiçük Ve hıyliIarklrlaşmış kimlikleIç böleÇektir.

Mozaik kimlikler, ör[eğin ;mpalaloiluklar, tantln icabtpek çok kimliği baündürlar'.

iınpaıatorluklaıı biı idareci tabaka ve ona tabi ol{n bi. bı!Iokrasi yonetil' idaıeoi tirbakt impirütorluğu kuıınıış olınhakim kimlikten olacaktir- Bürokrasjnin üyeleri' i'Zellikleyukarıdakiler öncelikli olarak hakim kimlikten, deVletin alltop]uluklarıntn bireylerinin uygun bir seıpiştidlnresiyle geti-ri]irleı.

idareoi tabaka imparatorluğu koruorak için kcndl anlayüşl

çerçevesinde kendisini idame etmede biI kalıp oluşluracakllr.idaı'eci tabakaorn kendi kendini idamesinin öncciikli v.Isltaslkendi zamınrnda var olan eğitim ile olur.

idareci tabııka ayfu zamında birleşik bir inanç sisüeıniyleınozaik kinıliği krıırımaya çalışacaklür. Bjr inanç sisleııi'din'den fazlasınl kapsar. Bkz' inanç Sistemleri.

Mo7AİK KiMLjK

idaIeci tabakanın basktn tavlı, halkrn çoğuniuğu ayfu inanç sistemine bağlı olduğıı zaman, devletin düa yeknesak

bir kimliğe imkan veıen daha büyük bil kamusa]lık temeliıesahip olacağı çerçevesinde be]irir.

BiI mozaik kimliğitl idareçi sınıfı kendi kimliğine güVeni-

yor'sa, eğitim sistemi ağıı'Jıklı olarak ele alınmayacak, alt top-

lüluklar hakim kimlik hakkındaki her şeyi öğIenmcye zor-

lanmayacaktf. idareci sırıf kendi kimliğinin Vaslflan hak-

kında bilinçli ise, alt toplulukla n hakim kimlik lıakkındakihel şeyi öğreıımelerinde ısralcl olacaküf' Eğitim sistemi bu

öncelikli gaye yo1unda tasallaİacaktlr'

Bir kimlikteki alt toplullıklalın nütus içindeki sayısı ve o

ıa ne kadal büyükse, idareci stülf devlet iizerinde o kadalfazla deıretim koyıcaktll'.

Devlet idareye katıhm içiı tek bir resmi birim seçtiğinde,

devlelin diğe. tüm birimleıiırderı ay olarak bu birim de ken_

di kendiıi genel büıokrasiden bağlmslz olarak idaırıe etır'ıek

isteyecektir. idareye katılıı]rn tek ıesmi birimi kendi üye ve

temsilcilerini devletin tüm kuruır aüıa sokrıak isteyecektir.

Belli bil dçvletre hakim olmayan kimliğin büyük orafu söz

konusu ise, idareye katıltmtn tek resmi birimi bu alt kmlik-lerden de seçilııiş Ye diktatlice eğitilmiş temsilcileüE sahip

olmak isteyecektil. idareye katıllnxn tek resmi bilimi alt top-

luluk kimlikleriırin üyelerini çekerek kendi etkisini le kimliğini bu alt topluluk kimlikleıine de yaymak isteyecektir.

idareci slnrfin siyasetlerinin haşinliği ölçüsünde, alt toplu

luk kimliklerinin cevabl şiddetli olacaktr' idareci stntf ya

kendi yönetimini gevşeterek mozaik kimliğin çözüIüşüniiivmelen(lirecek, ya da yönetimjn basklcl doğasıntı scviyesi iartıracaktf.

65(ıl ! 1'Nl^ \'1. 1I )l't l|^l.\,\l. Nl,ı,11.lliü'I,R N^.süü'oI"IJŞt]R?

-

F

_ .Bir mozaik kilnIikıeki aIı ıopltıluklar ha)aıın her aIanın(lıdaha fazla özerklik istedikleri;de, iıl3reci sın|f. en azlndendlşlan baktldlgındi. düzeni loruma adına bunn izin verel-ıjlir'Istenen özerkliğe kavlıştlıktao sonra alt topJııluklaıın duygtı_larında' basın ve yaytnlar tla dahil, çeşitli alanlarda dışiiu-Iunrlar göı'ülecektir.

idareci sınıf ve idareye katılımın ıek resmi birinri bu laŞ_ınaları denetimde ıutıü.ik ve mozaik kimliğin çöZülüşü;üönlemek için bu duyguların etkisini indi.geyec;k y;ni ku;um_lar meydana getirirler. Bu da yine birtik ve dir]ik adına yapı_lır.

Alt topluluklann edindiği yeni kazanımları denetlemek ni-yetiyle oıuşturulmuş yeırj kuruıı]laı bu toptuluk]arı gücendi-recektir. Alt topltıIukiar brı yeni kurunılarln işleyişiii engel-leyecek yollar arayacaklardır.

idaıeci tabaka, kendi denetimini s]ktlaşhrmak için alt top-luluklara

_merkezi idarcden sağtAn n gıcla ve digei lıııiyıçtaruzellnde kıslnllya gjderek ceVıp \erecekıir.

idareci tabaka aynl zamanda, alt topltıluklan denetimdetutmanin biI ileri hamlesi olarak mozajk devlet için, eğer oana kadar mevcut değilse, resmi bir kimlik y;ratac;ktır.Resmi kimlik büyük ihtimalle, h kim kimligin alitopıuIuk]aıı0nu kabule ikn.ı cJetek Ş('kilde Jüzeıılenmiş biı.u1urhma"ıolacaktır. idıueye kalıllm|n lek resmi birimi u" rn,rrnik ki.ıi.ğin Jjger kurumlarl resmi kimliği ıçıkçı kııbul eJı:l] V. )iryllmJsına çabaIayan Ve onu rcJdeüp ıIeyhıe ıiııliyrı gc;'ır_renleri cezalandırınaya çalışan aıt topluluk üyelerini aienenalkışIayacak ve ödüllendirecektir.

Resmi inanç sistemi, resmi kJrrıliğin bir parçasl olaıak ida_reci ıabaka taıaflndan yayılacak ve gıiçlenjirileçektiı. ic]aıeci

LL'N l K vE 1'oPLtJ A4 SAL KjM LjK LEül NASIL 1LUS U R? MoZAiK KlMüK 6',7

tabaka taIafindan konan ttim denetim siyasetleriııin başalüsı o

devletteki hayat niteliği ve yaşama ölçütlerine bağh olacaktır.Hakim kimlik ile alt topluluklann yaşirma ölçiitleli arasındakaydadeğeı ve önemli farklılıklar valsa, tüm diğer siyasetlernihayetinde başa stz olacakt'r. Hakim kimlik veya alt toplu-luktaıı hangisinin daha iyi yaşalııı öiçüllerine sahip olduğunıbakıImaksızın bunun doğru olduğu görüıecektir.

Beklentiler karş anmadtğt zııııan kimlikler araslnda u-

yumsuzluk ortaya çıkacaktıı'. Açık uyuınsuzluklar başladıktansonra, idareci Labakanıi vereceği hiçbil imtiyaz devleti tıDlanlanxyla tatmin etmeyeccktil Alt toplııluklara verilcn ıyıı-calıklar a(tıkça, hakim kinıliğin üyeleri de hoşnutsuzluklannıgöstermeye başlayacaklaı'dır'

Hakim kinüiğiıı üyeleri idareci tabakaya alt topluluklarabu şekilde verilmiş ayııcalık|arı azaltmasr veya t'eshetmesiiçin bastıracaklaİdır' Alt topluluklann ayrıcalıklarındaki her-hangi bir kıslntt kimseyi tatmi[ etmcyecekt;r. Bu noktadısüreci durdurmak için çok geç kallnmışllr.

Mozaik kimliğin çözüliişü alt toplulukların hemencccikdevletten ayülışı şeklinde olmık zorunda değildiı' Kendikimliklerini mozaik kimlik içinde vurgulama niyetiıdeki alttopluluklar, kendileri ve sadece kendi kullaırmlaı'ı için ıoprakedineceklerdir.

Alt topluluHartn diğerlerini dışlayıcı kullanlmt için edi-nilmiş saha, mozaik kimlik içincle dışa kapıılı veyı bir ıİayatoplanrruş cemaatler, heI türlü girişi kısıtll yerleşimler, y{zkampları, okul siŞterrıleri, sağllk ve gömü hizmetleIj, ibadetcemiyetleıi gibi biçiınler alabilir'

Alt topluluklaI kendi kifiıliklerini öne çıkarırkeı, resmi i-dari katılım biıimi ve diğer resmi kurumlarıı gizli bilgj top-

rl

l' lNl^ \,l lI)l'I Il^I'l/|l. K lM ü'JKLIR NAç.L oLUŞUR?

lılrıı lygltı dir ga'rııezden ge]inemez. Bir mozaik kimliğintlüfusu hakim kiınlik ve alt toplulüklar arasında yak]aşık eşitoranda bölünıniiş ise, devlet;n jdareci stnıti habeldıı etınekiçin çok sayrda dahili bilgi toPtaına kuruluşu olacakt,r. Bilgitoplama krıruluşlarmtn btiytik çoğunluğu rcsmi yapttımauğıayacıktıL

Resmen tanmııxş çeşitli kurumla.ca belli bfu gayeye matufkürulmuş yaptlrım göımeyen bilgi toplama öıgütleli de bulu-naoaktıl.

Bütün bilgi toplama kuruluşlarının asli veya görünüştekigayesi idaıeci tabakaya devlel içiııdeki akımlar lrakkırda dan1şmada bulunııaktlI.

Koınşu devletler ve LılLısla]'arasl sistem içindeki diğerlerilüın gelişnreleli diktatle izleyecek ve bu ınuımelaıa katülmakiçin keıdi güdülerine çok nadiren hakim olacaklüdlr. Devle-tin dlşındaki kaynaklann etkileri aftacak ve hedeIleki devletineğer yapabilirse onlara misliyle mukabelede buluımasınasebep olacakttr.

ldaıeci sınıf ve ııozaik kimliğii ona bağlı kurüm]aü heınüş, hem de iç toplultıkla hedefleyen tepkisel siyasetlel ta-sarlayacaklaıdıı. idaıeci sınıf tepkisel sjyasetin biı parçasıolarak komşu veya uluslaıarası sistem içindeki diğer devlet-lelle bağlaş*lıklara girccekıil. oluşlurulan bağlaşıklık(larm)üyeleli nüfus veya iktisadi güç olalak yeterli büyüklükte ise,mücadele kiiresell9şecektir.

Düşünce uygüIaytcıları ve kurduklaü örgütler bu bağIı]şıkl*lara büyük öIçüde dahiI olacaklardır, çünkıi ya bunu kendikimliklerinin ilyakta kaltnası için geıekli bir ıekaI]el olırakgörecekler, ya da idareci sınüf talaflndan buna ikna edilecek-lerdir.

MoZAjK KİlvrüK

Yaptmma uğrarnrş veya uğIamam]ş bilgi toplama kurum_

lalrndın ayrr olarak, devlet içinde silahlı ya aske oluşLım_

lar teşekküI edilecektir. Yasallığı kabul edilen veya gizlenen

yarr askeri oluşuünlar alt toplulük]ann faaliyetlerini bıstır-makta veya ayn1 amaçla ilk eyleııleri tahrik etmck anucrylakullanllırlaI.

Hakim kim]ik ile alt toplulüklar arastndaki gerilim arttık

ça, alt top]rıluklann hakinr kimliğin kuruınsa] engelleincemahrutn blrakt]dığl mal ve hjzmetlele erişimini sağlaınak içindevlet içinde özel topluluk]al toşektüI edecektil.

Mal ve hizmetlere eİişim için alt toplulukiar içinde oluştu

rula! özel öIgütlenneler ö[celjkli olarak kurüc.l ve tatbikçi]erin mali ediniın]eri için faaliyet gösterecek ve alt toplü]uk

larl. {iyelerince tümdcn yapİima uğramayacakla'dır.

AIt topluluklann özel örgiit]eılmeleri devletin nıevcut ka

nun ve nizamlanna kar'şl olacaklafdr. Alt topluluklann özel

örgütlenmelerinin başansl kendi içleriırden aynı türden yeıi-1erini tü€tecektir'

Dahili bitgi toplama kuruluşları gelişmelele kulak verııe

çabası içinde alt topluluklarün özel öIgiillenııelerine sızacıkve hataa onlarln vaI olup faaliyl-t göstelmelerine iziıı verecek

lerdir.

Alt topluluklal1n özel örgütienmeleri zamaır içinde eylem-

lerini kargaşayı teşvik edecek şekilde gcnişletecektir.

Alt topluluklaın özel öIgajtleı]meleİi aıasındaki rek;üet,her biri içinde silahlı oluşumJann oltaya ç*rşlna yoi açacak

şekilde gelişecektir. Alt topluluklalın özel öIgütlenrneleri

arasındaki rekabet düşük seviyede bir silahll mücadeleye dö-

nüşecektir'

-

Alı ıl1ılrıluklaıın özol örgüüienıneleri araslndaki rekabet,lılkiplef iizcrinde biı ü$tünlük kazaDma vas(ası olarak buı]-lırdan hef birinin hakim kimliğin kutumianndan Ve bilgi top_lama öıgütlerinden yardıırr ve işbirliği jsteııeleıine scbcPolacaktrr-

Alt loplulukIarıı öZcl ajı-g|it]enİtcjcd 1lıaliycıleriylc ılallatiüzla kaynak çektikçc, idıIeci sl]ı1lln iŞbirlikçi iiyclerine ıllıliteklifler sunıııa yoltıylı kecli lialiyctleı'ine idareci slnlf üyelc'rini de kaımak isleyeCekleIdiı'.

idareci 1ıbakanın üyeıefiDin alt foplu]ukla.ıı tjzel ö]'giit-lcnmelerilıin faaliyetlcıindeki iŞbirliği yıizündcn. küt Veyıılalebi fazlı olon mal ve hizıreıleI iizerinde tekellef gelişecek-1ir. Yeni ıekeller kelin]eDiI] tam anliııııyla dağllt!nnr kurunı-sıl Vc yetkilendirilDjş kaıallarınln tıünamen dışı0da laıliyelgösterecekleıdir.

Yeni tekeller, tuhıl şekilde hiçbir ayrım gözetıneksizin'rıık başka aürlü edin]lemeyeı veya nizami yollarla daha ön_

ce hiç a]ınaııayan yasal veya yasa] ıistü mal Ve lrizmeılelisığlayalak büyiik ölçıido devletiıı üyc]eıiııi beşleyeceklerdir.

idareci tabaka kendi otoritesini takViye için yolsuzluk kır_ş!tı kampanyalar dillendirccektjr. Alt topiuluk]aı'ln özel örgiit-lenıııe]eri idaaeci srnIf aı'irslna yeteri ajlçiide stZInlş ise. tiinl) ul5U,/luk kiılşlı| çi]b:tlıı' Lıuşlı çıkec:ıktı"'

Sadece mülayim ve selbcst iŞleyen iktisal' isıcl silirhll, is_

terse tekelci olsun, özel öIgütleımeleri]l laaliyctleljni iiır]eye_bilccek veya etkisini azaltacıktır.

Bir devletin ticari kiinliği olurnıuş Ve işlevsel isc, kartellefVe fiyat belirleme anlaşmaları biçiıninde yeni iç Vc dış bnğlı-şıkiık]ar oı1aya çıkacaktlr.

MOZAIK KIMLIK

Yasamı ve yürütme kimlikleri yeni sorunlarlı yüz yüzegelecek ve kanunun işi rıJınak duruıırında bulunmıyııı, lakinkıçaııak biçinıdeki yoruıılıIla ilgiIi işlerlc uğ.irŞnıak zo(unda kalacaklardır'

ller alt toplulrtk kendi k!ınliğiıdcn Ve içinde bulunduğu

şarllaıdan tatmin oluncaya kadar, kiııliğin dinanıikleIi devle-tin kimliğinin siilekli alt biilıiıımelerc UğIiüması yöı]iinde ola_

caktır. Hakim kiıiiikler Ve ilgili devletlel çözülııeLore isteklidavraın]ayacaklırı içiı, brı çok ıadiI olıCaktır'

Kimlik döi)iiŞün eriı]ir1 kendi doğıl ii}eleIince sıVullülllıı1

Veya eikilenen gelişineler Veyı dtş miidıllale]eı yıılııyla ola-

cağı unutulfiralna]ıdır. Belli bir kimLiğe dış mıidahlılc Lrir di_

ğer giicün işgali alltndıykcı veya uluslınrasl diizcı)in yd]r-

leıdiımeleri ite olabiliı'.

l(öklü ve yıpısıl dönüşiimlerden iiyrı olalak, baŞkalıü']ılcıalgılanlş biçimi gibi, belli bn'kimliğin ılgılamaları rla kendi

sahip]eri ta'aliıdao değiştiıilcbi]it'' Ccçerli oian şc)'in alglsldeğiŞtiği jçin, bir kiınliğin kabuliinıin algl]amalaıı clı değişiı'-

Değişıncyen şey' bir kiüı}iğiüü veyir kiıılikler lol)]uluğunuı)buLLınuşu Ve bunlüin etkileŞtneyi sürdülece['Jeridir.

tsiı diğeı süreklilik kimlikleıin kasıeD veya kazaeı dışaü-dan saldıııya uğraııasıdır. Doğal evim süIeci vc biı kiııliğedıştirn saldirılaİ sadecc kiınliklerin dcğişnl..sine sebcp olnraz,

aynü zamanda kimlikleriır içerde Ve dlşarıda algılanış biçiminide değiştirif.

Kjmtiğin dönüşümü sürcci sırasindı çok sayıda ıll toPlu-

luk, biiyük ölçekli faaliyetlerden ortiık çıkar sağlirmak içiD,

kiınliklerinin ortak noktalılı ohrak a]gıladıkları şcyleri ko-

.umak için bir aıaya gelecektir. Bir arıya gelen alt topluluklar

köken;tibariyle sivi] veya askeri o]abilir' BiI ari]ya geleı]

l l N l ^

\ l l l ) l' I l ] i| I \.'ı t, K i ^,l

!'j K I'tili NAi; ü L o LUŞ|J R? 11

ıt'Nl|( \1I' II )l'l'll^,l.\^t. KiMI'iKLLR NAS]L oLUŞUR?

kilılliklcıiIı dinınrikleri, Uzun vadeli kiıleselleşme ve bölün-me döngüleri oIan bir dinamik örneğini oluştuurlar.

BuIaya kada., birikmiş bilginin kimlik dinamikleri söZ ko'nusu olduğunda ida.eci tabakıı tiü'afından geİiş ölçüde a0la_

şıldlğü gösteriloemiştir. Tam tersine, idıreci tabaka kim]ikIe-rin bir araya gelişlelini ve bölünmele[ini iktiŞat ve leknolojide dahil. çeşiıli yollarla deneıIeycbi]eccğine inanır'

Doğal kimlikler de servetten ve mcvcut yaŞama ölçütle-rinden dıha fazla paya erişme ihtiyac! ve arzusuylı evrilir vedönüşürler. Bir kiınIiğin mevcüıt kaynaklarda daha tazla payıerişiıni kısıtlandığı zaman, eriŞim yöntemi değişecektir.

Bir ın<ızaik kimlik içinde kaynıklar kısıtlı ise alt loplLılrık-lann e]deki kıynaklara eıişimi hıkiıı kinr]ik taraf'ından sınıı'-ianacaktır. Hakim kimlik her şeyden önce kendi çıkarlaıınıgözetecektir.

TEKN)LqJiK vE GELE.EĞD AjT KiMLjKLDR

TEKNoLoJiK VE GELECEĞE AiTKiMLiKLtrR

Tasarımct topulukların sanal insanla tasarlayacak bi|gisayarsistemleri kurma çalışmaıaıı zorluklarla doludur. Heışeydcııönce bu sanal kimselerin kimliklerinin olmasl gerekecektif.

sanal kimselcr sahipleriyle övunecekler mi, yoksa kendiinsanlarıntn diğer markanrıı ins;rnlaııııdıu daha zeki olCluğunu

mu iddia edeceklel'l Veya, dahıı kölüsü, sanal insanlar kay-naklal üzerinde öncelik içio lreıneıı birbirleıiyle savaşmayabaşlayacaklar n]ı? Çünkü, insınlaı bu sanal kişileri her şey_den öoce kendi bakrşları, yargıian ve hassasiyetlerine göleyaratmaktadırlar.

Bilgisayarlar çok özel seıi ntlmaral:lnna sahip olacak şe-ki]de tasaflanmtş, üretilmiş ve programlanmış durumdıdır.Birbirleİini nalburiye ve tuhafiyeleriıre bakarak taniyabilirleI.

Mcvcut bulüşsal yazılım fiziki ş.utlara ve teıcihlere uyar-lanabilir. Öte yandaı, tasanmcılıı kendi ele avca sığınAz ter_

cihlerini yansltarak yazlltmla na duygusıl girdileı ve parça-lar koymaktadııla.. Mevcut yazılımın henüz düygusal dıiz-lemde cevap vermediği biİ ortan']dı' insanın düygu dünyası'nın karşılığlnın ne olacağı hakktnda irısan tasanmcinln teİÇihi

nasıl olıcaktıı'? Konu birinden diğerino atlatllabilecek bilteknoloji olmadığı için, tasarımcllırca bu aşamada gündeıı1e

'73

1 lN|^ \ 1 1l)l'l l1^I\ll lill'/l'lKI'LR NAS]LoLUŞUR? 'rh: K N oLoJ i K vE c ELEC EĞE Alr K.MIIKLER

ıynlylı iade ediidiğj unutulmaksızın, ilgi]i kimliklcıjn iiyc]crj

koaar verecektir.

idareci tabaka rekabet hılindeki kimlikle. a.asındaki (lc

rinleşen uçurumü kıpatmak üzere çaba sarf etmcye pek mcy-letmez.

Biİ devlet içindeki büyük ör8ütlenmeler rekabette ainde

kalabilmck için elc gcçebilcn tıjm yenilik]eIe ihıiyaç duyaı ve

bunlaıı kııl]anıı. Çoğu kez devlet teknolojiııin insaoı ele geçi'receği iıııııcıyla ıplalca bjı şekilde insından vızgeçnıc çaba_sıla girııiş duruırıdadlt. Bu varsayıma inananla. büyük ıcılaıiçinde hııyal ktlıklığIna ıığralıı ş] aldıt ' ldarici tabaka isc, san

ki sadece keııdi çıkırına olarok söntaiIınek içiı. hep iısınısarfinazxr etmiştir.

Biı devletiır eğitiıı sistclıi o devletin idareye yaklaşınıııyaı$]tacakti EğeI devletin cğitim sistcmi seçkin Ve slrıdıneğitiın kurumlarü aıasındaki bir ay ınü selgiliyolsı Ve bunu

b;yle takdir ediyorsa, idareci labakııın ilk ve öıcelikli işiidarede kalabilmek için keıdisini idame etmekle uğraŞInık

olacaktıl'

Geıçekte bir öğIelileme ılıştıİo']aslna kilitlcııi1diği Zın)itır

lardaki eğitim yanılınasl, cğitiıı kurum]aü-ına devaıı edeı)lcre

verildiğinde tehlike en bıiyiik ölçüdediı'. Btı ]ıem seçkin, hcırr

de sıradın türlef için geçerlidir.

Bjr eğilim kuıuııuılda biıeylerin kazandlğl üstün]iik sını_

sı, istisnasız şekilde devletiiı zaraİna işler,

Bir deviette bclli bir toplutuğun özel biı kimliğe sahip olıcağrnı tarlışmıştık. Topluiüğun soy temelli olı]'ıasma gcIck

yoitur' Tısarımcılar idarcÇi t.üakan]n arıç geleç]eriİden

biridir ve bu şekilde idareci stnlflır özcllikle biı paı'çısı ııl-

l5

ll(liliIen Vc işleneır ııııırılar aynı ürünülı bir sonlaki çeşit]eıi-Iıi do isiisıl.tslz olarak ctkileyeccktir.

sanal insaniann duygularını iladesi' kendi saırıl insııniis]ralan içinde diğcl' ıasaııo]cıIırda şiddelli bil ıeıki yaratı-cıkt]r. Bu yüzden, insirİ devlctlen arasınrlaki ebedi rekıbeısı0aI deVletIcre de geçirilecektil-

insanln düşünce kıiıpları vc l'ıunun soıruç1arlnı çilllşlıakııeıı lazla şansı sal]ip o]ın düşüllcc Lıygulıylcı gözlel)]oi, genel-likle nıesleki hayat]n zıruretlelinden dolayt (işıe kıllabilme,ustalık isteyen teşvik cdici yayııtlar), sık sık keodi köşesindebaşarıstzlığa mahküı]] o]ur.

sonra, dtlşünce uygulayıcılır bLı gajzleünleİin ['ıulgılırınıbil€!isayıı' tasalııncılaüna aktarnınk için uygtılanabilir çabiıle-ı'ıİ içine girmezleı Düşürrcc üıeticjsinin çabaları tamaDron

8tjz ardı cdilir' Tasaı'ııncrlar kclıdi yar{t'mlaıtyla bülün toP-luıısal hastaIıklan tedavi edebilocek]eIine inanoıa cğiliıırin-dedirler. Düşünce üygulayicıları ise bütiitı ıoplumsal lrastnlık-lar Ve tedavileri hakktnda biliknıiş engin bir bilgiyc criŞimesahip olduklarlna tutkulu şekil(lo inanirlıı''

Ne tasarıııcı, ne de dıişünce uygulayıcı birbiriyle ilctiş-ıncye mukıedir değiidiı' Çoğu durumlarda başarlIı lasa ııct-laııır genel bir eğilim sürecjndetı bile geçmemiş ololalall Vedüşünce uygulayıCılıl.tn kitap dtŞı bilirnlerden kıçınmalırıgelçeğinin bcslediği bu iletişiın yokiuğu' içiııdc bulunduğu-muz yeni ilctişim yolIan ve aı'açları çağındı oldukçtı tuhaftır'

Devletin hayatı tek bir özclliği terk ctmek için çok Ilızlndeğerli olduğundan, düşi-ınce uygülaylcinltr günirht daha bü-yiiktüf. Bu yüzden, kiıılikler arasında etkileşim olacakllr. Buetkil€şim|erin nihai etkisine,'silahlı' biı' ziyaletin gcnel]ikle

- l I N l ti f t : I l, t, I l ]

^ı

\^ L K l M r,l Kü'rjR NASIL qLUŞU R?

I]lıkslZın kcndilcrini devlet içinde oldukça ettili biı'toplulukola.ak lasarlayabilirleı. Öte yandan, tasartınctlaı' lopluluğuidareci slnfirl vastflaItna sarılarak kendisini bu slııIla mütte-fik kılmayi tercih eder.

Tabii ki, toplumsal geçişiı olmadığl oldukça yapıianmlşde\Iette bile. la\arlmctlar toplulugu birbiriyle çekişmc vcböylece rakip alt topluluklar oluşturma eğilimindediı'' Uygu-lamada bu, Praetolian Guard olgusunun değişik biçimlerin-den ve tekeüüIierinden farklı değildir.

Rekabetin diğer bazı çtkarlı etkilerine rağmen, bit top1ulukiçindeki bu ttirden lekabet dev]ete kar sağJamayacakır; ıksiıe bu iç çekişmeier onun kabiliyetleıini zayıflatacaktır. Butopluluk için Iekabette fertlelin kim]ikleri sadece çekişilentopluluklarla değil, kendi hizipleri içiııde de bir mücadeleyegirecektir.

Tasaımcl topluluklal oltadaki paramn ne olduğuna bağholarak birbiriyle ıekabete daldıkça, kazanmak için aşirı ön-lem]ere başVuracaklardlr. Aşlrı rekabet tedbilleri sonuçtatasarnncl topluluğı'ın (diğeİ topluluklalda da olduğu gibi)dahili kimliğini çtkilemeye başlayacaktf' Bu ise ccmaatinyeni kimliğine tahatnmül edeoleyen usanmış bireyleı' ortaya

çlkaracaktf. Brı usanm]ş bireyler tasarüınc al topluluğutıadüşman hale gelecekıir. Eğer idarcci stılf etkili şckitde müdahale etmezse, iç çekişmeleı sadece idareci slnıfırr geleceği'ni değil, devleti de olumsuz yönde etkileyecektir'

Teknoloji geljştikçe, bütün insani ilişkilerin temelini oluŞ-ıuran iİre;ler ara.l ilişkiler degişmeyc zorlanmlkılıdır. iIL

şöminenin yapımr bile, uyuma işleıiıi değişik odalarda yeni-den düzenleyelek ve bu şekilde samimi temast aza]tarak yö-netici ve onun asilleri arastndaki bağl zayıflatmlŞtır. Hef yeni

TDKN) LoJj K vE GELECEĞE Aj'r KLMLİKLER

fenıi gelişme biıeyler arasındaki mesafeyi sürekli şeki]deartmş, bir kimlik oiuştuİan bağ]arü ise azaltmrştır'

Yeni teknolojilerin çtkışı sıirecektir. HeI bil ye|i tekno]ojikimlikle oıluıla ilgili bir değişikliğe katklda bulunacaktn'.

Fertlel birbirinden mekan olalak ayrllmış şekilde bilgisa-yar bölmelerinde çalıştlğ da birbiriyle antiseptik biçimindeetkiteşimde bülunurlar ve sonuçta insani ilişkinin nitcliği fılizlonmez. Bir devlet içindeki örgüt ve kurumlar kimliklekibu süreci er geç tanıyacaklardır.

Bireyin bir hücle içinde Veya bir terminıliı karşls]nda

çevreden soyutlanması çeşit]i kuruluş]ırcl kiııliği dahı da

bölmek için biı flrsıt olaı'ak görıi]ecektir. Kimliği bölme çabala sadece kinliği bölen]erin işine gelecektir' Bölünınüşkimliği[ kendisi bundan yafarlaıamaz'

Bir mozaik kimliğin kendi yapısı içinde yöıetim için ku-rulıruş denetimleri ve dengeleri yoksa, oıadaki hakim kuıum-lar o mozaik kimlik içindeki hakim kufumlaıı biıbirine kaışıkışkırtmaya çallşıılar. Bu özellikle alt toplulukların ıüfiısiçinde hakiü kinıtiğe yaklaşık 9şit oranda bııIunduğu mozıikkinılikler için geçerlidiı'.

Bclli bil devlette biı kimliği diğerine kaIşı kişkü n]al]ln

amacl alt topluluklaü birbiriyle meşgul kılmak, hakim kiıı]iğin eylemlerini lark etmemelerini sağlaınakhL

Bir devletin dahili uzuvlaıı da idareci slfiftn eyleın Ve siyasetleliyle ve idareci srnıfin genel siyasellelinden aylı ola-Iak, att toplulukla1rn kendi hedefleıi doğru'tusundaki nüfuzetme çabalarıyla cesaretleıeceklerdir.

Bir devletin ıesmi olarak kurulmuş uzuvlarınün faaliyet]e-ri, eğer böyle bil sisteın ilgili devletin kuılmsal ilkelelinde

7',7

E

I I',Nl^ \]I' l1)l'l.I]llt'\r|l' IilMü'lKI'IR N^SIL ()LUŞUR?

illıgtİ1llottiyoısa, denelim ve deoge düzeninin önemini ortayakoyacaktır. Dolayısıyla mozaik kimliğin uzuvlaü, bilbidyleIekabet halinde olarak, her biı kurumun içindeK bu deıklem-]eıin dahili imgelemleline göre, yaptı ma uğüamayan dene_tim ve dengeler o]uşturacaklardt.

HeI bir kurumun imgelemi bİ diğeriyle tutarsız]lk içindeolaçak, fakat ko ]makla gijrevlendirildikleri kimlik i]e çcliş-kide otarak ilgili ö.gütlenmenin kimliğini yansıtacakttr. işekarışan kurun'ılar istisnasız biçimde çekişme halindtki ]<ıı-

ıun]lal tizerinde üstünlük için çabalayacaklarüı'. Önoelik ya-rrş1ndaki heİ kurumun aynü temel önermeden, keırdiletinioluşturan kimliğin korunma ve devamr ilkesinden yola çık-masına mğmen, her birinin bu hedefe nasıl ulaşllacilğlna dairkendine ait bir görüşü olacakhI.

Biı mozaik kimlikteki kurumlar, ulaşı]acak noktanln neolacağı konusunda da öncelik yırışındaki diğer kıııumllılaıuıarşızlıkıa bulunacxk]aIdir. Her kurumun nihai hedefi bukurumlann var olabileceği' btiyüyebileceği ve diğe.leüi tize_rinde üstünlük kurabileceği bir yönetim düzenini korumaktır'

iıgili kurumlaı kendi imgeleın ve eylemleıjnde devlet ıçindeki diğer kurumlarca engellendiklerini lark ettiklelinde,ittifaklar kuımaya çabalayacaklaıdır' ittifaklar, ilgili tarafl arınüzerinde çabaladığl etki hesabına bağlı olarak, idaleci labakanın sevilen krsınlarryla veya diğer kurı'ımlalia olabj]ir.

Bir devletteki rcsmen o]uşturulmuş kurıılüşlar, diğeİleliylegeniş ölçekli rekabette üstıinlıiğü kazanma çabası içirrde, okuruma sevimli olaıak algılanan adaylaün yönerici stntf için_de yükse]mesine giiç kullanarak destek velebiliılel. Bu du-rum, devleti yönetici sınrfin erki altlnda tutmak için devletinöIgütlenme ilkeleri içinde inşa edilmiş denetim ve deıge tüü

TEKNoLoJjK vE C[L[CtĞr AjT KjML|KLLR

şeyleli daha bil zaylflatacaktir. Soıuç olarak yönetici sınilgeleceğin denetimini, öıcelikli hedefleri kuruın içindc kendilerinin iktidal temeli olduğunda[ kimlik için geniş bil baklşaçılaıı olabilen veya olmayabilen kuruınsallaşmrş görevlilelekaptınrlar.

Bir otoriter mozaik kimlikteki bütün itlifak ve bağdaşma]a( gjzli ve ç*ar amaçlt kurulacakt]ı'. Ttinl rakip kuru]tlş]ar'butüıdeİ gizli ittifaklal ortaya çlkalacak ve bilgiyi hem yurtiçiıde, hem de uluslaraıası alanda daha fazla kulağa s]zdll-ınak için geıekli vasıtalara başVui'acaklaıdıI.

Bilgi sızdııan kurum, ittifak ve işbirliği diizenle]nelerinislzdirarak, rakipleri kirştstnda üstiinlük kazanmak için kendiçrkarları aieylıine lıaı'eket ettİektedirler.

Öncelik müçadelesine giıen kuıumlaı büyiik sayıda ça]t-şaü istihdarn ettiği Veya oriarı yönettiği zaman, kiıni çalışan-laı kendi iş söz]eşmeleriıde bulunmayan, kıırumun esas €]ö-ıeviyle ilgisi olmayan işlerle ıavzif edilirleı.

BiI kuıuııa rğsİri sözleşme hıikümleiyle atanan çalışanla-ın bil krŞmt gizli silahli milis oluşunrlala yönellilecektir.Resmi tüzüklü kurutnlaıca kendi tüzük]eıi rağmlna olltşturu-lan silahlı teşek*üllerin ikiii bir amaçlan olacaktu Diğerkurumiaıın laaliyetlerini boşa çlkaltmak Ve tuzakçı olar.üdavıanrnak.

Tuzakçt sanki kendjsini doğuran kuıırnıuı çıkar vc aııaç_laü aieyhine çallşlyor gibi halekel etmek zorrında olduğun_dan, tuzakçılık işlcviıii ortaya ç*armak çok dalıa hassas vezor bir iştir. Tuzakçılık işlevinin gayesi. iki veya üç kisvealttndaki muhalefctin kin iğini çekip çükartmaktlr. 14uhalefttcİtaya çtkanlüktan sonla oıunla etkili şekilde uğraşmaknümkün oluf.

'79

I:l'NiK vE TOPLUMS^L KjMLİKLER NASIL oLUSUR?

Tuzakçü yöntemi özellikie açtk mılhalefete veya görüşlerinit'adesine müsamahaslz yönetim düzen]eriıde pek çok kuruıntaraftndan kullanlllr. Tuzakçt yönteıni hep hareket önce]jğiimkanlıa sahiptiı.

Kolay kolay değişııeyen yönetim düzeırine muhiıIif olanlal, kimliğin iç güvcnlik kuıumlarrnın etkin kaIşü 1edbilleriyiizündeİ yeterli biçimde örgiit]enmiŞ olıııyabiiir]er, Jakaımuhalefetin fikilleri dışalıdaki deVlet ve kimliklerin ihüiyaçve amaçlarına hitap ettiği sür'ece, bu f'ikjrlel dışarıdaki lruva lklaldan eninde sonunda desrek brılacak]ardır.

Özseverlik (nıIsizm), sıirecin faı'kırda olııayan biıevlcı'inf'ikiı ve eııellcrini yönlendirmede bir vasüta olatak kullantla-cxktür. Özseverlik idaıeci tabakanın faaliyetlelini kit]e]eriılgözündeD kaçırmak için ı\ynen pane ü .ıl clr.?r.j?.' gibi k la-nılacakhr.

Hiçbir' krsltlayıc1 devlette özseverlik daha baskcı ahilikyöntemlerini yansltan biçimJerde kullanılııaz. Açıkça basklcıyönteın]ere veya 1ikir ve emcllerin yönlcndiriJmesi işine gi-rişıniş kuıuıılar daiına kendi 8ayletlerinin lrizııet ettik]erikitlelerjn çlkallafi uğruna sarf edildiğini iddia edecekleıdir.

GLZLJ K.MLJKLIR

GiZLi KiMLiKI,ER

Her devlette hep gizli kimlikler buluncgelmiştir. Bir giz]ikimlik oluşturmanın amact kiınliğin kürulduğu çevredekihakim kuıallardan kurtulmaktlr.

Bazı gizli kimlikler hakim kiııılik tarafindaı yeraltıtra in-meye zorlanan düzenli kimliklerdir. Bazr gizli kimlikler aynıdevlet içindeki diğeı kimliklere kırşt üstünliik kızanınak içinoltışturulmuştur' Daha gizli kimliklol de idareci tabakanın

çlkcrıiürlnı güvenc JlmiıL için kurulurlur.

Hiçbir gizli kimlik daima gizli kalamaz. Bir gizli kim]iğjnhepsi olmasa da çoğu vasf], inanç diizeni, ticari resmi veyabaşka bir kiıılik olsun lark etmez, zamanliı giin yüzüne çıkacaktır'

Tamamen deıetimsiz Ve dinleyicisiz kalmlş bir gizli kim'liğin ortaya çtkıştnı zorlayan sebep ne o]ulsa olsun, bu kitnlikkendi kendini çökefiecektir'

Kimliğiü mahiyeti ne olüIsa olsun, bu eserde anlatı]maya

çatışılan ilkelere bağh olacaktı..

8l

GöZLEMLER

cözımrıBn

EŞki bil TtıIk atasözü "Ey aıma, komşu a1'' dçr. Burada tabiiki insan satın aıma söz ko[usu değildir. Buradaki öğüt iyikomşunun bfu emlak tasanmr veya inşasından daha önemliolduğuııu örc sürer, zihnin huzuru biıinci mçsçlçdiı

Beızel şekilde, idarc tarzrna uygulanan bezemeler önemlideğildiı. Esas mesele bif kimliğin idafesinin nasıl ve hangittmeller ıızerinde götürlıleceğidiı Çiviü çizmeleIle mi, yoksadayanrksrz camdan pabuçlalla mı?

20. yy'da bile pek çok devıet, uygrılgmalaı eşas niyettenVeya ima edilen şeyden çok düa canavarca olduğu hald9,kendisini cunüuriyet olaIak dtelemiştil (tasanma eHenmişdiğel talepleIçe düzenlenmiş olmasma rağmen), Bu cumhufi_yederin komşu kallıklann aksine baslacılığ konuyu daha davuzuha kavuşturuı.

Amerikan Bağımsızlık Bildiıgesi ve takip eden Aıayaşa,mutluluğun koYalanmasmr biley Yeya topluluk, tüm kimlikleriçiıı bfuinci hedef olarak meşrulaştmışür. Bu fikiı tabii kiçok düa önceden dile getidlmişti.

Çoğu inanç dtızeni gör[nlilrde homo sapİeuden daha yük-sek bir eıke hizmet için geliştirilmiştiI. Bu inanç sistemleritüm devletlerin idarcci tabakaıan tarafindan bileıek veya bi[_meyerek suisümal edilmiştir.

83

t

lil E]'NiK vl 7'oPLLJ^,lsl\I' KiMLİKLtrR N,\stl' OLUŞUül? 85CöZü'DMLER

Bir yüksek erke hjznlctten mu1ltlluk arayIŞını kıynlak, çe_şiı]i tiiıIcfdeki ileri ıdıırılııı nıuıIIıkta btrakirrak hıyli zıııııra]nrlştıl. Bif yüksek crke hiznıcı dijncolinde biIe nıu1lırlukafuy'şl ho, o saPicıJ tıraflndan giiz nrdt veya ilımal edilole_ııişliı'. Bu, cezalaI giiz önüıre a]ındığ!nda, oldukça giZli icraedilclr, gene]likle hikııet başlığI ıllI ı düŞcn biI çabaydt'

Basklcı idari diizcıleı'in (dini jrlırelcı de dıühil) hikülıctcşiddetlc sald!rmalırlııın scbebi btıyduı çünkii bLı lraŞlığın ıl_lrnda oıduğu duyuıulaı şeyleı kuIulu düzenc bir ıneydıı o-kum.ı olırak görülüy(Jrd!ı Ve de hıI00 böyle 8öIiilürler.

Mu1lülluk afaytşı (lıhı soılliı tiiketiciliğe doğru sii.ıiklen-meye başlıdü ve özscVellik ha[iıe gc]crek noktnlındı. Mu1lu_luk aıayışl lüketicilik ve özseverlik biçimleıiı]de, tiikc(inrlnaddelcıi ıireliCiicli ıırallndıı tjzeIIik]c bıs]n yolLıyja sıIlpat'asal çlkarlar içi0 bir sönlıiü arıcı jraline geldj'

Tüccaı'sıntt, ciddi bir sermiıyc biı'ikiııi vcyı hızır gelircdindiği hcrhangi biİ zamınü]iı' gcnellikle vckil \iyısctçileringerisindc olalak siyıscle gjreI. Bu bakıüdan yasınra ve yalglsisteiDleı'i yıirütııe sislclniıi üükiP cdel' BunJırın işleı'ini ıasılyorumlayıcağl tüccaı' sü n ıt'ı ıı başı.ısı jçin hıyıti öneındediL

Yüfiiı'ıtiğe koymı' bu süreçte bir deVletin nludııluk a.ayü_

şIna mı iziD vereceği' yoksa bnsklcı]]ğa ml n]cy]edeceğinibelirlcyen bir soıraki ışanradlr.

BaskıÇllığti dcrin kökıi, çoğııııluk üzerindo lrakimiyctkurmaya çalışın biı ızınlıktlr' Bijylc t'ir durun]dı çoğunlukeğitimsiz veya belli bi. öğretinj]l n)utlak bir tutucus olabilir'Basklcl yönelim düzcıleri laıliyctJeriyIe henr aydıırlanıııyı,hem de zihinieriı kaı'ıı'masııa kıtkı yipabilif. Eğer basklçıyönetici sınıf aydlı]lıltİta davasınclın ziyade, kclrdi kendiı]iidanıeye adanmrşsı, kısı sürc sonİı başarısüzlığı uğrayircak-

hI. Bir yönetici sınıl baskıcılığInın teneli olatak l]iı' il]1tııç

sisteııiniır dognliısıırı kullanıyoısa, sonuçlıki tepkiler en k'jtü

türde dir.

l}ir basklcr yijneıici sıırll '7o1laınak' içi'1 ısli [ıiı iıaılç sis_

teıirini kullanı'orsa, bu gencllikIe en yıygııı biçiıniırdeı ziylı

Lte. vöncıici sınıliıı ha1uIIeriylt' uylı}Jl] lliıyli ll)dulullııtll \e

ur:tilııımış bir hiçiıııdir. in.ın1lıliıı' bu ir).ıl liıl|ıJlert ıııllıyıllilir,"yı rnlayrm*z. iıu JyJı'!allı.ılJllıı .JlkıIı:I V:ıfılllıcJ' )iillCül''

sr ıf ceha]ctlen islifirde edeccktil.

l-takim i'ğüeliyc idareci sııııl' titra1'lndılı tıyarlanan ıylıl]1ü

ııılır kitleĞrcc ıııLırştidığlndiı' 'köklerc' dijnıı'ıek içio lriryaygıra kopacaktıı. Bu, istiklü.sıZlığı scbcp olacaktır'

Bir oğreüi ıııl]ılk i]e geniş i)lçiide çatlşlIğlrrda, baŞııı!]ıçtıantık iaybcder' Mantığın cltrgııu ile ırriicudelesi çılışıbiJir

bir karışım üretıııez. Bütün bit'dcVlet konrıda sağıı ve ilgisiz

hıle gelırıeye karıı'veımetlikçc, sıınuç bir şcy itadc eıırroz'

Balasagun]ıı Yusui bu ıııiicıdcIeyi ilk ıılayaılardan biı'iy

cli, rpkı Spiııozı gibi. ErasmUs kcndi yolı'ııu dognradın ııınıığo doğru çeviıiyorclu' o bülı)U kendi nresleği ve ilrınç sisüc

',i lçi^ü" y"p,,,,'y, )egleJi. s]'inozJ i5ğ yoIlJrI ])ltll')ll'

BJInsiıguolıı ıkı l'ıı,kIl in.ıI)i \i'lemi küln(\ini u7la)ıılIııiı)J

vclı_ üı liıı'enin i/el ıctJilıinc blğlı ı'ılarıt' )eni süluılllıılız1ıklcrine rilglncn. dchiı r'.kı olonı bu kis\c aIt]nJil llll|''rınaya çalış:yordu.

Toplulrık vc bireyler insın hukIan h:tkklndı k''ınuşııı rc

üıırıı,llı ısraı' cdeılcr' Bı.ı. huıı"'apieıleriıı hakl '

olJujuı]u

iiırüIiır. onl:ıliı bıınJ düşuııJill(n şe) lıe(1lI'' Bu_'Jil kiı'lı1li

l,:ıihııkllır:.a.lcec, ııpkı iIgili ı:ıı'ııllrcu iııız:ıl:'l]m''j \i'!i]l'iilliıolarak anlaşılmış savaŞkesleı gibi sözleşıııcleldir'

86 IirNjK vE ToPLUMSAI' KjMLjKı'EIü NASIL oLUŞUR?

Idareci tabaka ile devletin vıtındaşiart.tIasİlda, belli bireylemlel dizisinin müdahaleden hali olduğuna dıjr bif an]aşma bulrınnıalldrü'.

Medeni ve cezıi kaırunlıı.' çareleri Ve tepkileri düzenlcye-rek,'haklar' anlaşmasInda ianIınlandtğı şek]iyle devleıçekabül l-dilmeyen davlailŞ tiiflerini sıra]arlaı.. Yazılı bir iısaııhakları |oclgesiııiıı buiunması yeterli değil(lir. IJygülaına Cihc-ti iyi açıklanııalıdıı.

ıIaklarln sllırl.ıIüy]a i]gili o]orak yöüetici stn]f i]e .ievlelinVaLandaŞlall araslnda daiını bir Çekişme bıılunııışlul. Sonrıı;için daima ınıica(|ele ediliL Eğer biI c]cyleıin vıta]ldış1ıİkerıdi idare]eİinc kalllrma önem ver.üezlelse' yönelici s]ılIgayet memnlıniyetle işi tistlenecektir ve de iıNan haklaıü iize-ıjne büyük st rlaııalaI getirebilir]e..

Bir devletin vataıdaşlarınıı beşeri işler diinyası hakkınde.ki bilgilerinin çokltığıı oranında kendi idarelerinde söz hık]aııbulrıııacaktır. Bu nokt.ıdaki yazı]anlar ve söylenenle.e uygunol.rı'ak herkes için nıııtlu bir hayatıo savunusunrı yapııak oIdukça çekicidiı.

insnmn güdüleıi ve zjhnin terkibi öyledir ki, bütü. dünya-da kaiıcı bir mutlrılrık hali tosis edilsc bile. mutsuz]ük lekraflıoıncı sapieııs izctlıe çökecektil.

Evrendeki güçJeıiı'ı kaın'ıışa ile ıç(k]nnmaslnın eı baŞtakendi sakioleriniD 1,a tklarlnın özünde pıIlayıp duldıığll an'laşıllyor. Homo.'.{rier'' bütün bir duygu tayfinı tec.übe et_mek veya Jnulluluğu ıakdi. ctmeyi ijğıcnmeden önce yiıkünçevIesindeki olı'ııısuzluk]ıun thıkına vınnxk dul.uııündiıdür'

Değişen şey ins.ınlır doğası deği], onLın dtşa vurulduğLt Va-sltalaldıI. Feoni yenilikler, yiiz yüze inücadele(le kılıçla öi-

GöZLEMLER

dürmekttn oldukçiı ızuıı lnesafe]erdoır uZiıkliıll llll(lilı lılll ]'l

lahlarla kitlelerj, kcntlilt'ıiııcl l-ıı silahlirrı yi]l]0lıcıı l(ilıl]i{'lflıgönıeksizin öldürınoyc l.iİl;ıı i'Iıcmli bir ı'ol ııyıııı'.

Bu müt'ıasebetle, di'luilsl'Ilı[l1'ı iıçıl(lıIııısl &Jğlıl ()]iıılıiı7'

Bu, insaıı doğasınııı kcıııliliııllı'l' j,!ııı'lı1'lııı ılıiltl:ıL'lc Li1ıiııiııbiı' süıeklitiğidir. Ge]ecckt('ki li'ııııı llı'lıl ılıı'lı'ıll' vı' lııı 11'li;l

melere aağmcn, bııı'ıun clcığııı ı'lıllı11ıı 1ı'l" ' l'ı'' J ' i j l i l l t ' { I ' l' l ] l

F'enni gelişnıeler kiıılikler aı'ısıııllıl ı ',t l1ilıl''ll' Ij,üü'ı llılııllden, ktmıldayirmazlrktan kurt(ılııüiı çııl,lı',ııı,l'lı, l'l.l ı l'lr r' \'

değildir.

'Sonrası' ibaresi sadece bel]i biı ılı'lılıı' lıı'ılııılıı "' ı

toplunNal helesin sona erdiğini değil ('il('l }lt'ı\, ll'lt'l' lli ıllkonuya daiı iddiı elle tutulur hdldc isc). lıyııı z,ıııı'ılı'l'ı "lı'ıııyokluğuylı başka biriıriır başladığıırı illıll ('(k'ı |lü| ril''l' ll

nesneler nynt zamal]dıi'ajncesi' çerçevesioı(' lıiı l,''ıııı lı'ı l ıı ı'

gelirler.

Özellikle kimliklc ilgi]i beŞei işleıde tal]ii cvıiıı11ı' ı' ı'ıclış baskılar sebebiyle. döoiişütı söz konnslıdul. I(ilıılıl' !'lvardı., ya da yoktLir.

Kiiçük yaşlardaki çocuklardan bir öğreıoi t()tjlııI(li|ıllıı

gözlemlediın. oyun zımanlarııda kendi faaliyetlcr;niıı liılıilllaruı oluştuırnaya uğraşlyotlitldl. Birisi en kıcleınli rıldrıgıııııı

öııe sürdü. Diğeri onun e inde sonunda bil çocuk ol(ltliıllııısöyleyip karşı çtkh' Üçiincii biıisi ilk ikisinc karş( t(jhdiıkill

bi; drir;Ş atmaya başlı(!l. IJZli]şinazllk noktası çocukllırlıı i]Cli

kalanlnı kimin düzene sokacığı idi' Bu kaide geleccktıJ (l('

ı.ıilrc' ^lacirkılr'Dikkatli bir sorunuıl içe.iğıle güçiıi bir inanç, ezbclc cc

vaptan dalra iyidir. Böylc bir clurunıda mantık dışt sorulılııı

sorgusu bizi sonuçla (]ıha iyi bir ulka taşıyacaktır.

ETN]K vE ToPLUM9AL KİMIIKLER N1,I,ıL oLuŞUR?

Köpekler s€sl€riıı ye.ini d€ğiştirerek hsvlamalanyı8 bili-nirleı.

Bulutıar yağmuru habeI v9riyoI

Benjamin Franklin'i getirin

KaraM Yayınlan

SüRELI YAYbrKıradmlz Ara'ürmatınl Bılkstı' IGİtağ, ryu Ayrop. ve Aİa.doh İnceıeDeıcrl D€rgisi (Üç ayda bir çıkaI, iık sayt Büar 20(X)

KiTAPLARlr.n tte Turın: Ilayaü Mlltotl€r çağııda Avrısya ve oİtıdoğu- osnaı KamıayTiirk Eilıdın TarihiDe Gfuiş- P.ıer B. coaanln search ofthe Lost Trlb€l Th€ origln8 ınd Maklng olth€ cro.atlın Natlon- Osmon KarutayTürkiye selçuktülın TıIiht II: M.ıı'glrt'tcı Miryokefıloı'a(ıü7ı-1176)- Saıım KocaDĞvletin Yönetlml. Tür}teı fiakküdakl Bülsler (yahnda). Ko,ıt,ıaııtıno' PotphyrogeniıusIlırırıar Yc Mo8€ülik- P. B. Goldın - c, Zrekeıman - A. fujacüowskiAvrüam tr'lrkowLz in I'tıDbDı (1830.ı832)l Paving tho wiy forTurkic N'tlonıllsm- Daıı shdpiuBcna_Eeİsek B.nş sürecl- o*rıaı Karaıo!NırıPy.Eaıkorıın Tarlh, ToDıum Ye Kllltür- uİakTaykul - Yaşar KalafalToplumsıl Klmtikler Narıl olu'ür?- Haİaıı B. Pdk8oyceogiz Ayfuıtorl Esyıtı ve Escrleri Üzor|ne lıcelcmeler- orhorı Sö!ıem.zKorkut Ata! Mltolojiden Gerçekliğe Dedç Korkut- FwuIİ Baw

Prof. Dr. Hasan B. PAKSOY

ETNiK VE TOPLUMSALKİMLiKLER NASIL oLUsUR?

Kimlikleri yönetmenin evrcnsel ilke ve kuralları vaİ mdır?Bugün lar olan çoğu kimlik kendisini ör8ütlenme, ihliyaçlar vega}Tetlerle kökenlennden bugünkii dunrmlan.a dönüştürmeyi

baŞarmrşhr' Bu uyarlanma veyayeni oluşrıın]ar amaç içinoluşturulmuş, ödünçlenmiş Veya uyarlanmş bilinçli tercihlerin ve

yönt€mle.in sonucuduf- Her kimlik bü yolculukta aynl şeleriyaşamamlştlı Ancak yioe de belli bazI ortak noktaların bulunduğugörü]mek1ediı Bu onaklıkların veya bü afiıca götürcn çabalarınanlaşrlmasl daha istikarlı bir orrak zcnin bulunmasında valdımcı

oiacatlır au çalışma bu yönde bil lormülleme dencm;sidlı

Doktomsını oxford University'Ğ yapan Ve halen Texas TechUniversity öğrerimüyesi olao PIof. H. B' Paksoy, ohio state

University, Franllin University, University of Massachusetrs-Amherstv€ Central Connecticut State Universityjd€ d€rslel vermiştiı Paksoıyazar veya editör olarak şu eserlcre imza aımıştr: Tre Baıd Bor aı'd

Tha Mosı Beaüııİül Gılı ııl rr's '.'/rıa

(Lubbock: Aton, 2003);Idenıitİes: How Go|eİned' who PaJ,s? (L^\ürence,Ks: carrie,200]);Essars on Cehtruı Asia (Lawrence, Ks: carrie, 1999\., Inıercuıhınısrlrr'irs (ortak editöı simon And schusteı Educatioo Croup, 1998);Tark To.ihi, Topıunıo ı' Maysa Urgo ü liznfu MazhaI Zolll'

Holding, 1991); cenlral ASİı Reaıtel: The Redisco|ery oİ Eisıor','(New York: M' E. sharpe, 1994\ Cenıml Asıah Monıınents

(Istanbu]; IsIs' l 992); ,.1/p anrsh: Cenlraı Asian lder'ıiıy Underi..$'a'' i.ır€ (Hardord, connecticut Aacaı 1989). ,,rr* ,'

Topıu''lsol KinııHeİ Nasıı oıışaİ?(Çoruın,2005)

KaraM

I