EVREN VE ÖRNEKLEM

EVREN

Araştırma Bulgularının genellenmesi

hedeflenen, veri toplamaya esas

büyük kitle.

ÖRNEKLEM

Evrenden çeşitli tekniklerle seçilen,

evrenin özelliklerini taşıması istenilen,

verilerin toplandığı daha küçük bir

grup. Evrene ulaşılamayacağı için

örneklemden verileri toplama yoluna

gidilir.

ÖRNEKLEME

Evrenden örneklem seçme işlemidir.

İki tür temel örnekleme türünden söz

edebiliriz:

1. Tesadüfi Seçime Dayalı Örnekleme

Yöntemleri

2. Tesadüfi Seçime Dayalı Olmayan

Örnekleme Yöntemleri

TESADÜFİ SEÇİME DAYALI ÖRNEKLEME

YÖNTEMLERİ 1. Basit Tesadüfi Örnekleme

Örneklem seçme işleminin evrenden kura ile yapılması

2. Sistematik Örnekleme

Örneklem seçerken evrendeki tüm elemanlara sıra sayıları verilir. Evren(N)/Örneklem(n) oranı hesaplanır. İlk N/n oranından biri sıra sayılarıyla basit tesadüfi yolla belirlenir. Diğer elemanlar bu sıra sayısına N/n eklenerek belirlenir.

3. Tabakalı Örnekleme

Evrendeki tabakaların oranı örneklemde de temsil edecek şekilde oranlar korunur.

TESADÜFİ SEÇİME DAYALI OLMAYAN

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ

1.Amaçlı Örnekleme:

Araştırmanın amaçlarına en uygun

örneklemin seçilmesine dayalı bir

yöntemdir. Genellikle evrene

genelleme amacı olmayan nitel

araştırmalarda kullanılır.

2. Kota Örnekleme

Tesadüfi seçime dayalı olmayan

tabakalı örnekleme türüdür. Tesadüfi

seçim yapılamadığı durumlarda

zorunluluktan kullanılır.

Kartopu (Zincirleme) Örnekleme

Veri toplama süreci ilk veri toplanacak

bireye ulaşınca başlanır. Bu bireyden

alınan bilgilere göre başka örneklem

birimine ulaşarak zincirleme olarak

devam eder. Genelde nitel

araştırmalarda kullanılan bir

örnekleme yöntemidir.

Uygun (Kolayda) Örnekleme

Verileri ulaşılması kolay olan

gruplardan toplama yoluyla

örneklemin oluşturulmasına dayanır.

ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜ

Örneklem büyüklüğü genel anlamda

araştırma modeline göre belirlenir.

Betimsel tarama araştırmaları evrene

genelleme araştırmaları olduğu için

çok büyük örneklemler seçmeyi

gerektirir. İlişkisel tarama

araştırmaları betimsel tarama

araştırmaları kadar olmasa da büyük

örneklem gerektiren araştırmalardır.

Deneysel araştırmalar ise kontrol

olanağı zor olduğu için daha küçük

örneklemlerle yapılır.

Nitel araştırmalar en küçük örneklem

ile çalışılan araştırmatürüdür.

ÖRNEKLEM SAYISI

2

2

2

2

..

11

.

d

qpt

N

d

qpt

n

N: Evren Sayısı

n: Örneklem Sayısı

d: Tolerans düzeyi (Kabul edilebilir hata düzeyi)

t: Seçilen tolerans düzeyine karşılık gelen t değeri

p: olayın görülme sıklığı oranı (Genelde yüzde 50 yani 0.5 alınır)

q: 1-p

VERİ TOPLAMA YOLLARI

VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ

İkincil Kaynaklar

Belgeler

Gözlem

Katılımsız

Katılımlı

Görüşme

Yapılandırılmış

Yapılandırılmamış

Anket

Yüzyüze

Postayla

Standart

Ölçme

Araçları

-Devlet Arşivleri

-Kalıntılar

- Önceki Araştırmalar

- Sayım Bilgileri

- Bireysel Kayıtlar

- İnternetten elde edilen veriler

Birincil Kaynaklar

BİRİNCİL KAYNAKLARI

KULLANARAK VERİ TOPLAMA

Anketler-Delphi Tekniği

Gözlem

Görüşme

Alan araştırması

Mektup

Telefon, Faks veya bilgisayar ağı

Standart testler

I. GÖZLEM

I.1. Gözlem Çeşitleri

İki çeşit gözlem vardır:

Katılımlı Gözlem

Katılımsız Gözlem

Katılımsız Gözlem

Araştırmacı grubun etkinliklerine

katılmıyor, dışarıdan pasif gözleme,

izleme ve dinleme yoluyla veri

topluyorsa katılımsız bir gözlem

yapılmaktadır. Bir hastanede

hemşirelerin gördüğü işlevler

araştırılıyorsa, araştırmacı izleme,

takip etme ve kayıt yoluyla etkinlikleri

gözleyebilir.

Katılımlı Gözlem

Araştırmacı grubun etkinliklerine

(grubun haberi var veya yok) grubun

bir üyesiymiş gibi katılıyorsa gözlem

katılımlıdır. Örneğin bir grubun

tekerlekli sandalyedeki insanlara karşı

tepkileri araştırılıyorsa, araştırmacı bir

tekerlekli sandalyede oturarak

toplumun kendisine karşı olan

tepkileri gözleyebilir.

Veri Toplama Metodu Olarak

Gözlemin Sorunları

Birey ya da grup gözlendiğinin farkındaysa davranışlarını değiştirebilir, bu davranış değiştirme olumlu veya olumsuz yönde olabilir.

Her zaman için gözlemcinin yanlılığı mümkündür. Yanlı gözlemden çıkarılan sonuçlara güvenilmeyebilir.

Aynı gözlemden çıkarılan sonuç araştırmacıdan araştırmacıya değişebilir.

Gözlemin tamamlanamama olasılığı veya kayıt yönteminin değişmesi mümkündür. Gözlemci genel olarak iyi izleyebilir fakat bazı detayları fark edemeyebilir veya detaylara dalar etkileşim bütünlüğünü kaçırabilir.

I.2. Gözlem Durumları

Doğal Gözlem: Bir grubu görüşme

yoluyla değil de doğal durumda

gözleme, dinleme ve izlemeye doğal

gözlem diyoruz.

Kontrollü Gözlem: Bir bireye veya

gruba bir uyarıcı verilip, bu uyarıcıya

karşı tepkileri gözleniyorsa buna

kontrollü gözlem denir.

Gözlemin Üstünlükleri

Gözlem sözel olmayan bir davranışa

ilişkin verilerin toplanmasında

tarama, deney ve dokümanların

araştırılmasına göre daha uygundur.

Doğal çevrenin yakalanabilmesi.

Boylamsal analizi.

Gözlemin Sınırlılıkları

Kontrolün azlığı

Niceleştirme güçlükleri

Küçük örneklem kullanma

Giriş zorluğu

II. GÖRÜŞME

Yapılandırılmamış

Yapılandırılmış

II.1. Yapılandırılmamış Görüşme

Yapılandırılmamış görüşmede,

görüşmeci bir çerçeve geliştirir, buna

görüşme rehberi denir, bu rehber

yardımıyla görüşmeyi nasıl

yürüteceğini belirler. Bu yapı

etrafında, görüşmeci görüşme

boyunca uygun sorular oluşturur.

Yapılandırılmamış görüşme bir bireyle

yapılabileceği gibi bir grup bireyle

aynı anda da yapılabilir.

II.2. Yapılandırılmış Görüşme

Yapılandırılmış görüşmede,

araştırmacı önceden kararlaştırılan

soru setini kullanır, aynı kelimelerle ve

listedeki sıraya uyularak sorular

sorulur. Görüşme formu açık uçlu

veya kapalı uçlu sorulardan oluşabilir.

Görüşme yüz yüze yapılabileceği gibi

telefon, internet vb. elektronik

ortamlardan da yapılabilir.

II.3. Görüşmenin Üstünlükleri

Karmaşık durumlar için görüşme daha uygundur – çünkü duygusal bir soruyu sormadan veya cevaplayıcıya karmaşık bir soruyu açıklamadan önce ön hazırlama yapma imkanına sahiptir.

Derinliğine bilgi toplamak için uygundur

Bilgiler desteklenebilir

Sorular anlaşılamıyorsa açıklanabilir

Görüşme daha geniş bir uygulama alanına sahiptir – Görüşme hemen hemen tüm gruplarda kullanılabilir: çocuklar, çok yaşlılar, özürlüler veya okuma- yazma bilmeyenler.

II.3. Görüşmenin Sınırlılıkları

Görüşme zaman alıcı ve pahalıdır

Verilerin kalitesi etkileşiminin kalitesine

bağlıdır

Verilerin kalitesi görüşmecinin

yeteneklerine bağlıdır

Çok görüşmeci kullanıldığında verilerin

kalitesi değişkenlik gösterebilir

Araştırmacı kendi yanlılığını katabilir

Görüşmecinin yanlı davranması olasıdır

III. ANKET

Anket yazılmış soru listesidir, bu

soruların cevapları cevabı verenler

tarafından kaydedilir.bir ankette

cevaplayıcı soruyu okur, ne

beklendiğini yorumlar ve cevabı

yazar.

III.1. Anket uygulamanın Farklı

Yolları

Mektupla Anket Uygulaması (E-Mail

ile de eklenebilir)

Bireysel Uygulama

Toplu Uygulama

Genel (Halka Açık) Yerlerde

Uygulama

III.2. Anketin Üstünlükleri

Uygulama Maliyetinin Düşük Olması –

Cevaplayıcılarla bire bir görüşme

yapılmadığından, zaman, insan, mali

kaynaklar yönünden ekonomiktir. Anket

kullanılması karşılaştırma yapmaya uygun

ve ucuzdur.

Daha Büyük Gizlilik Sağlaması – Yüz yüze

görüşme olmadığından, bu metot daha

büyük bir gizlilik sağlar. Bu sebeple bazı

soruların cevaplanmasında daha doğru

cevap alınmasını sağlayabilir.

Anketin Sınırlılıkları

Uygulama sınırlılığı

Düşük cevaplanma oranı

Kendinin seçmesinin yanlılığı – Anketi alan

herkesten geri dönüş sağlanamaz

Açıklama şansının bulunmaması

Bir sorunun cevaplanmasının diğer bir

sorunun cevaplamasını etkilemesi.

Başkalarına danışmanın mümkün olması

Bir cevap diğer bilgilerle desteklenemez

IV. Mektup(yazışma)

Bilgi alınacak kişiyle yüz yüze

görüşmek mümkün değilse, yazışma

yoluna gidilir. Cevap vermesi istenilen

kişiye bir mektup yazılarak amaç

açıklanır ve çoğu zaman mektup

ekinde anket formu da gönderilir.

Mektupla Metninde: Kendini ve bağlı bulunduğu tanıtıcı bilgiler yazılmalıdır.

Çalışmanın ana amacı iki veya üç cümle ile açıklanmalıdır.

Neden bu çalışmanın yapıldığı açıklanmalıdır.

Nasıl cevaplanacağı ile ilgili genel bir açıklama yapılmalıdır.

Çalışmaya katılmanın gönüllülüğe bağlı olduğu belirtilmelidir.

Kendilerinden gelen bilgilerin gizli tutulacağına ikna edici ifadeler kullanılmalıdır.

Herhangi bir soruları olduğunda sorabilecekleri bir numara verilmelidir.

Geri gönderilecek adres ve ulaşması gereken son tarih verilmelidir.

Katılım için küçük bir teşekkür ifadesi konulmalıdır.

V. Telefon, faks veya bilgisayar

ağı

Bu gibi olanaklar pahalı olasına karşın kullanılarak sınırlı hacimdeki bilgilerin elde edilmesi mümkündür. Bu yöntemin pahalı olması ve her yerde mümkün olması başlıca olumsuz yönleridir. Bu yolla anket veya görüşme yapılması olasıdır.

VI. Standart Ölçme Araçları

Standart ölçmeler veya araçlar

kullanılacaksa, seçilen aracın

uygunluğunun niçin ve nasılını

açıklamasını çok iyi bir şekilde

ifadelendirilmelidir.

VII. SORU FORMU

Açık uçlu; veya

Kapalı uçlu olabilir.

Açık Uçlu Sorular

Açık uçlu sorular daha derinlemesine görüş alınmasında daha uygundur fakat, analizi de bir o kadar zordur.

Ankette açık uçlu sorular cevaplayıcıyı belirli kalıplar içinde kalmaya mecbur etmeden, daha serbest bir cevap alanı bırakmasına ve kendini ve duygularını daha iyi ifade etmesine yardımcı olabilir.

Açık uçlu sorularda cevap alanı daha serbest olduğu için araştırmacının yanlılığından etkilenme daha az olur.

Kapalı Uçlu Sorular

Kapalı uçlu sorulardan elde edilen bilgiler derinlikten ve çeşitlilikten yoksundur.

Kapalı uçlu sorularda araştırmacı yanlılığı olasılığı daha büyüktür. Çünkü araştırmacı cevap listesine yalnızca kendi ilgilendiği cevapları koyabilir. Araştırmacı olası cevaplara insanların genelde verdiği cevapları koysa bile, yine de araştırma sonuçları bu yanlılıktan etkilenir.

Soruların muhtemel cevaplarının hazır verilmesi, cevaplayıcıyı fazla düşünmemeye sevk edebilir.

Kapalı uçlu soruların analizi çok daha kolaydır.

Kapalı uçlu sorular kolay cevaplanabildiği için, cevaplayıcıyı bıktırmadan kendini ifade etmesine olanak sağlar. Kolay cevaplanabilmesi katılımı ve dönüşü artırmada etkendir.

Soru Hazırlarken Dikkat Edilmesi

Gereken Hususlar

Basit ve günlük konuşma dili kullanılmalıdır.

Kafa karıştırıcı sorular sorulmamalıdır. Kafa karıştırıcı sorulardan kasıt birden çok anlama gelebilecek sorulardır.

Çift cevap gerektiren soru, tek bir soru olarak değil de tek tek sorulmalıdır.

Cevaplayıcıyı yönlendirecek şekilde sorular sorulmamalıdır.

İKİNCİL KAYNAKLARI

KULLANARAK VERİ TOPLAMA

Belge veya arşiv tarama

İçerik analizi( Content analysis)

Önceden yapılmış araştırmalar

Bireysel Kayıtlar

İnternetten Sağlanan Bilgiler ve

Veriler