Extração química.pdf

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    1/35

    2011/2012

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    2/35

    Determinar a natureza do grupo funcionalprincipal da substncia a identificar

    Objectivo:

    Como fazer?Testes simples que revelam se o composto :

    uma base forte (ex. amina)

    um cido fraco (ex. fenol)um cido forte (ex. cido carboxilico)

    uma substncia neutra (ex. aldedo, cetona, lcool)

    inerte (ex. alcanos, aromtico)

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    3/35

    40

    gua

    ter (ou outros solventes orgnicos)soluo de cido clordrico a 5% (HCl 5%)

    soluo de bicarbonato de sdio a 5% (NaHCO35%)

    soluo de hidrxido de sdio a 5% (NaOH 5%)cido sulfrico concentrado (H2SO4conc.)

    Exemplos:

    Compostos solveis na gua so tambm solveis nas restantes solues

    aquosas MAS outros compostos solveis nas bases diludas (ex. cidocarboxilico) ou cidos diludos (ex. amina) so apenas ligeiramente solveisna gua.

    Compostos neutros contendo oxignio ou enxofre Sso solveis no cidosulfrico concentrado (ex. cetonas)

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    4/35

    41

    Quanto maior a semelhana estrutural entre soluto e

    solvente maior a solubilidade do soluto no solvente

    Compostos contendo menos do que 4 carbonos (molculaspequenas) e oxignio, azoto ou enxofre, independentemente dogrupo funcional, apresentam, em geral, boa solubilidade na gua

    Compostos contendo 5 - 6 carbonos e oxignio, azoto ou

    enxofre solubilidade limite(borderline)

    Compostos contendo mais do que 6 carbonos mesmo comoxignio, azoto ou enxofre so, em geral,insolveis na gua

    Solubilidade em gua

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    5/35

    42

    Alguns fatos

    N tomos de OXIGNIO, AZOTO ou ENXOFRE por tomo de carbonosolubilidade

    exemplo: cido pentanico MAIS SOLVEL do que pentan-1-ol

    N de grupos funcionais polares solubilidade

    exemplo: pentano-1,5-diol MAIS SOLVEL do que pentan-1-ol

    Quando as cadeias alquilicas so ramificadas, a intensidade das forasintermoleculares diminui, logo, mais fcil separar (dissolver) asmolculassolubilidade

    exemplo: 2-metilpropan-2-ol MAIS SOLVEL do que butan-1-ol

    OHO

    OH

    OHOHOH

    OHOH

    5.0 g/ 100 mL 2.7 g/ 100 mL

    2.7 g/ 100 mL

    7.4 g/ 100 mLMuito solvel

    Muito solvel

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    6/35

    43

    Composto solvel na gua e no ter provavelmente:

    apolar ou pouco polar

    contem menos do que 5 carbonos

    tem um grupo funcional polar capaz de formar ligaes de hidrognio

    no contem mais do que um grupo funcional fortemente polar

    Composto solvel na gua mas no no ter provavelmente:

    polar (um sal)

    contem dois ou mais grupos funcionais fortemente polares mas no

    mais do que 4 carbonos por cada grupo polar

    Compostos apolares ou pouco polares apresentam boa

    solubilidade no ter

    Compostos inicos so insolveis no ter

    Solubilidade em ter (ou outros solventes orgnicos)

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    7/3544

    RNH2+ HCl R-NH3+Cl- primria

    RRNH + HCl RRNH2+Cl- secundria

    RRRN + HCl RRRNH+Cl- terciria

    Muitos compostos solveis em HCl 5% contm na suaestrutura um azoto bsico

    muito provvel que seja uma amina

    Aminas alifticas (RNH2, RRNH e RRRN) so compostos bsicos

    que formam sais solveis no meio cido-aquoso

    Solubilidade em HCl 5% (aq.)

    NHR

    H

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    8/3545

    Grupos aromticos (Ar) reduzem o carcter bsico do Azoto (N):

    Aminas primrias aromticas (ArNH2 - anilina) apresentam menor

    basicidade do que aminas primrias alifticas MAS geralmente ainda

    aceitam protes formando sais solveis no meio cido-aquoso

    Aminas aromticas secundrias (Ar2NH - difenilamina) ou tercirias

    (Ar3N - trifenilamina) caracterizadas por carter bsico mnimo so

    incapazes de formar sais solveis no HCl 5%

    NH NNH2

    Diminui o carter alcalino

    Diminui a solubilidade em HCl 5%

    anilina

    NHR

    H

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    9/3546

    Compostos solveis no bicarbonato de sdiocidos fortes

    Compostos solveis no hidrxido de sdiocidos fortes ou cidos

    fracoscidos FORTES (Solveis no NaOH 5% e NaHCO35%)

    c. Carboxlicos . RCOOHc. Sulfnicos . RSO3Hdi- e tri-nitrofenois, orto- e para- substitudos

    cidos FRACOS (Solveis no NaOH 5%)

    fenois ArOH

    Nitroalcanos RCH2NO2beta-cetonasbeta-diesteresImidas RCO-NH-CO-RSulfonamidas ArSO2NH2 , ArSO2NHR

    Solubil. em NaHCO35% (aq.) Solubil. em NaOH 5% (aq.)

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    10/3547

    So solveis / reativos em H2SO4concentrado compostos neutros

    Compostos possveis: lcoois, cetonas, aldedos,esteres, alcenos, alcinos,teres, nitroaromticos, amidas

    Complementar com outros testes qumicos e espetroscopia

    para permitir diferenciao

    Solubilidade em H2SO4conc.

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    11/3548

    Compostos inertes

    Compostos insolveis no H2SO4 concentrado ou em qualquer um dos

    outros solventes.

    Compostos possveis

    alcanos, aromticos simples, haletos de alquilo hidrocarbonetos (no

    tm grupo funcional)

    (ex. hexano, benzeno, clorobenzeno, clorohexano, tolueno)

    Insolubilidade total

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    12/3549

    Em resumo

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    13/3550

    EXTRAO QUMICA

    Processo de purificao

    Isolar compostos baseando-se na

    dissoluo destes num solvente extrator ou na dissoluo

    das impurezas

    Tem como base a reatividadedas substncias orgnicas comsolues cidas e alcalinas

    QumicoProcesso

    porExtrao

    inertessolventes

    porExtrao

    mltiplaExtrao

    contnuaExtrao

    lquido-lquido

    Extrao

    lquido-slido

    Extrao

    Separao demisturas em faselquida

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    14/3551

    Agita-se a ampola de decantaocuidadosamente

    Inverte-se a sua posio e abre-se a torneira,eliminando o excesso de presso

    Fecha-se novamente a torneira e relaxa-se a

    presso interna

    Repete-se este procedimento algumas vezes

    Recoloca-se a ampola de decantao nosuporte, para que a mistura fique em repouso.

    Extrao mltiplaConsiste em agitar uma soluo aquosa com um solvente orgnico numa ampola de

    decantao, a fim de extrair determinada substncia.

    Quando estiverem formadas duas fases distintas, recolhe-se a fase mais densa

    (camada inferior)Repete-se a extraousando uma nova poro do solvente extrator. Normalmente noso necessrios mais do que trs extraes

    O nmero exato depender do coeficiente de partio da substncia que est a serdisputadapelos dois lquidos.

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    15/35

    Extrao lquido - lquido

    Coeficiente de partio da substncia

    Para uma extrao lquido-lquido de um composto S que se encontra dissolvido numsolvente A emprega-se um outro solvente BA e Bdevem ser imiscveis

    A e B so agitados e o composto distribui-se entre os dois solventes de acordo com asrespetivas solubilidades. A razo entre as concentraes do soluto em cada solvente denominada coeficiente de distribuio ou de partio(K)

    K = CA/ CB

    CA a concentrao do composto S no solvente A

    CB a concentrao do composto S no solvente B

    Processo de separao em que se explora a diferena de miscibilidade de um soluto emdois lquidos. Por exemplo, numa situao onde temos dois lquidos, A e S, miscveis entresi. Se queremos separar A de S, podemos usar um terceiro lquido B (onde o soluto S seja

    mais miscvel). A separao entre o extrato, B e S, e o refinado, A e S, feita com umaampola de decantao. O refinado pode ser mais purificado com etapas adicionais deextrao (extrao mltipla). A recuperao de S a partir do extrato geralmente feita pordestilao ou evaporao, muitas vezes em condies de presso reduzida porqu?

    A+S B+S

    A+S

    B

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    16/35

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    17/35

    54

    1 parte: Destilao fraccionada da soluo problema. Separao dos

    compostos inertes

    Tentativa de separao de componentes de baixo ponto de ebulio em

    princpio sero os inertes . Porqu?

    Em que consiste ?

    Aquecimento de um lquido at a uma temperatura qual ele se converte em

    vaporCondensao do vapor a lquido numa outra parte do aparelho

    A purificao de uma mistura possvel quando as substncias

    que a compem possuemP.E. diferentes

    Extrao QumicaEsquema geral de separao

    Soluo problema: Mistura lquida contendo compostos cidos(fortes e fracos), bsicos, neutros e inertes

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    18/35

    55

    Destilao de uma mistura lquida

    Aquecimento Presso de vapor do componente mais voltil excede a presso

    atmosfrica Vapor expande-se pelo condensador Arrefecimento Vapor

    converte-se de novo a lquidoRecuperamos o componente mais voltil

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    19/35

    56

    Caractersticas:

    A temperatura do vapor destilado varia.

    A composio da mistura, vapor, e do

    condensado (ou destilado) variam ao

    longo do processo

    As temperaturas do lquido e do vaporvariam ao longo da destilao

    Destilao fraccionadaseparao de misturas de

    componentes com P.E.que difiram entre si

    menos de 80 C

    Destilao simplesseparao de misturas de

    componentes com P.E.que difiram entre si

    mais do que de 80 C

    0

    20

    40

    60

    80

    100

    120

    0 30 60 90 120

    Temperatura(C)

    Tempo (min.)

    PE1

    PE2

    PE3

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    20/35

    57

    O NOSSO EXEMPLO DE TRABALHOCONSIDEREMOS UMA MISTURA EM FASE TEREA DE

    Heptano, P.E. = 99 C Heptanamina, P.E. = 156 C

    cido heptanico, P.E. = 222 C Fenol, P.E. = 182 C

    Heptan-1-ol, P.E. = 138 C

    OH

    O

    OH

    OH

    DESTILADO:Heptano (I)

    RESDUO:Heptanamina (B), cidocido heptanico (AF),

    Fenol (Af), Heptan-1-ol (N)

    DESTILAO

    Inerte Base

    c. Forte c. fraco

    Neutro

    NH2

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    21/35

    58

    1. O resduo de destilao dissolvido num solvente adequado

    (ter ou qualquer outro solvente imiscvel com gua e de baixoP.E.) e transferido para ampola de decantao.

    Nota: Volume de solventes orgnicos e aquosos a utilizar varia com a quantidade

    de mistura a separar. Valor guia: 5 g de mistura dissolvida em 30 mL de solvente

    orgnico e extrada com 3 x 10 mL soluo aquosa.

    2 Parte: Extrao lquido - lquido

    Extrao das substncias alcalinas com HCl 5%

    2. Extrair mistura orgnica com 2 x 20 mL HCl 5%

    3. Lavar fase aquosa cida com 5 mL ter Porqu??? 2x

    Guardar fase

    etrea

    Juntar fasescidas noutra

    ampola4. Adicionar soluo NaOH 20% at

    neutralizar (regenerao da base)

    Neutralizar a fase aquosa cidacom sais de bases dissolvidaspara regenerao dos compostosalcalinos

    1

    2

    3

    4

    Juntar afase terea

    anterior

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    22/35

    59

    5. Transferir a soluo salina para uma ampola de decantao e extrair com2 x 15 mL ter

    Rejeitar faseaquosa

    6. Reunir as solues etreas na mesmaampola e lavar com 2 x 5 mL de gua

    7. Transferir para matraz com rolhacontendo sulfato de sdio anidro.Agitar, deixar atuar durante algunsminutos

    fase aquosa

    fase eterea fase eterea

    Rejeitar faseaquosa

    fase eterea

    6

    7

    5

    5

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    23/3560

    terSubstnciasBsicas

    8. Filtrar, evaporar, secar e pesar

    Balo taradoNo esquecer !!!

    Secar na estufa

    Pesar depois de arrefecido

    8

    http://www.cial-paulinia.com.br/dbimagens/20060609143727.jpg
  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    24/35

    61

    B,AF,Af,N

    20 mL, HCl 5%

    AF,Af,N(resduos de B)

    AF,Af,N

    B+Cl-(resduos de AF,Af, N)

    20 mL, HCl 5%

    5 mL, ter

    B+Cl-(resduos de AF,Af, N)

    AF,Af,NB+Cl-NaOH 20%at alcalinizar

    B em suspensona f. aquosa

    15 mL, ter

    B em f. tereacom resduos f. aquosa

    Resduos de B emsuspenso na f. aquosa

    15 mL, ter

    B em f. tereacom resduos f. aquosa

    f. aquosa(lixo)

    B em f. tereacom resduos f. aquosa

    f. aquosa(lixo)

    5 mL, gua

    5 mL, gua

    Bem f. terea

    f. aquosa(lixo)

    Desidratar, filtrar e secar

    GUARDAR !

    Em detalhe

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    25/35

    62

    NH2 NH

    3

    + HCl+ Cl-

    EXTRAO

    REGENERAO

    Sal insolvelem ter

    NH2NH3 +NaOH+

    Cl-

    +NaCl

    +H2O

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    26/35

    63

    9. Retomar a soluo etrea guardada no ponto 2

    10. Extrair mistura orgnica com 2 x 20 mL NaHCO35%

    11. Lavar fase aquosa alcalina com 5 mL ter

    12. Adicionar HCl concentrado atreao cida ao papel de congo(regenerao do cido)

    13. Repetir pontos 5- 8 (extrair, lavar, desidratar, filtrar, evaporar, secar e pesar)

    Extrao de cidos fortes com NaHCO35%

    2

    x

    Guardar faseetrea

    Juntar fasesalcalinas noutra

    ampola

    11

    12

    Juntar afase terea anterior

    10

    9

    Neutralizar a fase aquosa alcalinacom sais de cidos fortesdissolvidas para regenerao doscompostos com forte cartercido

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    27/35

    64

    AF,Af,N

    20 mL, NaHCO3 5%

    Af, N(resduos de AF)

    Af, N

    Na+AF-(resduos de Af, N)

    20 mL, NaHCO3 5%

    5 mL,ter

    Na+AF-(resduos de Af, N)

    Af,NNa+AF-HCl 33%at acidificar

    AF em suspensona f. aquosa

    15 mL, ter

    AF em f. tereacom resduos f. aquosa

    Resduos de AF emsuspenso na f. aquosa

    15 mL, ter

    AF em f. tereacom resduos f. aquosa

    f. aquosa(lixo)

    AF em f. tereacom resduos f. aquosa

    f. aquosa(lixo)

    5 mL, gua

    5 mL, gua

    AFem f. terea

    f. aquosa(lixo)

    Desidratar, filtrar e secar

    GUARDAR !

    Em detalhe

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    28/35

    65

    O

    OH

    O

    O

    + NaHCO3Na+

    +H2O+CO2

    O

    O

    O

    OHNa+

    + HCl + NaCl

    EXTRAO

    REGENERAO

    Sal insolvelem ter

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    29/35

    66

    Extrao de cidos fracos com NaOH 5%

    14. Retomar a soluo etrea guardada no ponto 10

    15. Extrair mistura orgnica com 2 x 20 mL NaOH 5%

    16. Lavar fase aquosa alcalina com 5 mL ter

    17. Adicionar HCl concentrado atreao cida ao papel de congo(regenerao do cido)

    18. Repetir pontos 5- 8 (extrair, lavar, desidratar, filtrar, evaporar, secar e pesar)

    2

    x

    Guardar faseetrea

    Juntar fasesalcalinas noutra

    ampola

    16

    17

    Juntar afase terea anterior

    15

    14

    Neutralizar a fase aquosa alcalinacom sais de cidos fracosdissolvidas para regenerao doscompostos com carter cidofraco

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    30/35

    67

    Af,N

    20 mL, NaOH 5%

    N(resduos de Af)

    N

    Na+Af-(resduos de N)

    20 mL, NaOH 5%

    5 mL,ter

    Na+Af-(resduos de N)

    NNa+Af-HCl 33%at acidificar

    Af em suspensona f. aquosa

    15 mL, ter

    Af em f. tereacom resduos f. aquosa

    Resduos de Af emsuspenso na f. aquosa

    15 mL, ter

    Af em f. tereacom resduos f. aquosa

    f. aquosa(lixo)

    Af em f. tereacom resduos f. aquosa

    f. aquosa(lixo)

    5 mL, gua

    5 mL, gua

    Afem f. terea

    f. aquosa(lixo)

    Desidratar, filtrar e secar

    GUARDAR !

    Em detalhe

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    31/35

    68

    OHO

    + NaOHNa+

    + H2O

    OOHNa

    +

    + HCl + NaCl

    EXTRAO

    REGENERAO

    Sal insolvelem ter

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    32/35

    69

    Recuperao das substncias neutras

    19. Retomar a soluo etrea guardada no ponto 15

    20. Lavar a fase etrea com 2 x 5 mL de gua

    21. Repetir pontos 5- 8 (extrair, lavar,desidratar, filtrar, evaporar, secar e pesar)

    20

    19

    N em f. terea

    com resduos f. aquosa

    N em f. terea

    com resduos f. aquosa

    f. aquosa

    (lixo)

    5 mL, gua

    5 mL, gua

    N

    em f. tereaf. aquosa

    (lixo)

    Desidratar, filtrar e secar

    No ocorre qualquer tipo de reao

    Apenas procedemos lavagem dafase terea

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    33/35

    70

    Sol. aquosa Sol. etreaB

    Sol. aquosaB+Cl-

    Mistura inicialB, AF, Af, N, I

    Sol. aquosa Sol. etrea

    AF

    Sol. AquosaNa+AF-

    Sol. etreaAF, Af, N, I

    Sol. aquosa Sol. etreaAf

    Sol. etrea

    N, I

    Sol. Aquosa

    Na+Af-

    Sol. etreaAf, N, I

    + ter+ HCl 5%

    + ter+ NaHCO35%

    + ter+ NaOH 5%

    + HCl conc.+ ter

    + HCl conc.+ ter

    + NaOH 20%+ ter

    Em resumo

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    34/35

    71

    Planeie, indicando todos os solventes a utilizar e todas asreaes qumicas que ocorrem, a separao por extraoqumica da seguinte mistura de compostos dissolvida em

    ter.

    CH3

    COOH

    C(CH

    2)4CH

    3CH

    3CH

    2

    O

    CH3(CH

    2)3

    N H

    (CH2)3CH

    3

    OH

    CH3

    CH3

  • 7/18/2019 Extrao qumica.pdf

    35/35

    AGORA ESTAMOS APTOS A IR PARA O

    LABORATRIO POR ESTES CONHECIMENTOSEM PRTICA

    FIM