F. - government.bgncpha.government.bg/files/kniga_boln_menidjment.pdf3 ÁÎËÍÈ×ÅÍ ÌÅÍÈÄÆÌÚÍÒ œ–≈ƒ√Œ¬Œ– Óâàæàåìè ×èòàòåëþ, Èìàìå óäîâîëñòâèåòî

1

ÁÎËÍÈ×ÅÍ ÌÅÍÈÄÆÌÚÍÒ

œÓ‰ Â‰‡ÍˆËˇÚ‡ Ì‡:ÔÓÙ. ‰- À˛·ÓÏË »‚‡ÌÓ‚, ‰ÏÌ‰Óˆ. ‰- ∆‡Ì‡ √ÓÎÂÏ‡ÌÓ‚‡, ‰Ï

2005

/F.

2


Õ‡ÒÚÓˇ˘‡Ú‡ ÍÌË„‡ ÒÂ ËÁ‰‡‚‡ Ò ÙËÌ‡ÌÒÓ‚‡Ú‡ÔÓÏÓ˘ Ì‡ ÿ‚ÂÈˆ‡ÒÍ‡Ú‡ ‡„ÂÌˆËˇ Á‡ ‡Á‚ËÚËÂ ËÒ˙ÚÛ‰ÌË˜ÂÒÚ‚Ó Ë Â ˜‡ÒÚ ÓÚ ·˙Î„‡Ó-¯‚ÂÈˆ‡ÒÍËˇÔÓÂÍÚ ìŒ·Û˜ÂÌËÂ ÔÓ ·ÓÎÌË˜ÌÓ ÛÔ‡‚ÎÂÌËÂî

Èçäàâà: ÍÖÎÇÑòèëîâ ðåäàêòîð: Ò. ÊàðàíåøåâàÊîìïþòúðíî îôîðìëåíèå: Á. Ìåêóøèíà

Îòïå÷àòàíî â:

3


œ–≈ƒ√Œ¬Œ–

Óâàæàåìè ×èòàòåëþ,

Èìàìå óäîâîëñòâèåòî äà Âè ïðåäëîæèì òàçè êíèãà, êîÿòîíÿìà ïðåòåíöèèòå íà èç÷åðïàòåëíî ÷åòèâî ïî óïðàâëåíèå íàáîëíèöàòà. Òîâà å ïî-ñêîðî ó÷åáíî ðúêîâîäñòâî ñúäúðæàùî îñíîâíàèíôîðìàöèÿ ïî âàæíè òåìè, èìàùè ïðÿêî îòíîøåíèå êúìïðîöåñèòå íà óïðàâëåíèå íà áîëíè÷íèòå ëå÷åáíè çàâåäåíèÿ. Íàðåäñ îáè÷àéíèòå çà ïîäîáåí âèä êíèãà âúïðîñè íà ìåõàíèçìèòå íàôèíàíñèðàíå â çäðàâåîïàçâàíåòî è â ÷àñòíîñò â áîëíèöàòà, òóê ñåðàçãëåæäàò è ôîðìèòå íà ñúòðóäíè÷åñòâî â çäðàâåîïàçíàòàñèñòåìà, ðîëÿòà è çíà÷åíèåòî íà âúòðåáîëíè÷íèòå êîìóíèêàöèè çàîïòèìèçèðàíå íà óïðàâëåíñêèòå ïðîöåñè è ðàçáèðà ñå, èçêëþ÷èòåëíîàêòóàëíèòå ïðîáëåìè íà êà÷åñòâîòî.

Èìåííî â òÿñíà âðúçêà ñ îñèãóðÿâàíå íà êà÷åñòâåíè áîëíè÷íèóñëóãè ñå ðàçãëåæäàò è ïðîöåñèòå ïî ðåãèñòðèðàíåòî è êîíòðîëàíà âúòðåáîëíè÷íèòå èíôåêöèè - åäèí îò íàáîëåëèòå âúïðîñè íàñúâðåìåííàòà áúëãàðñêà áîëíèöà. Òîâà îáÿñíÿâà è íàëè÷èåòî íàðàçäåë, ïîñâåòåí íà ïðîáëåìà.

Íàäÿâàìå ñå, ÷å âêëþ÷âàíåòî â ðúêîâîäñòâîòî íà ðàçäåëà çàñîöèàëåí ìàðêåòèíã è ïðåãîâîðè ùå äîïðèíåñå çà ïîïúëâàíå íàèçâåñòíà ïðàçíîòà â íàøàòà ëèòåðàòóðà ïî òàçè ïðîáëåìàòèêà.

Êíèãàòà å ðåçóëòàò îò ìåæäóïðàâèòåëñòâåí áúëãàðî-øâåéöàðñêè ïðîåêò “Îáó÷åíèå ïî áîëíè÷íî óïðàâëåíèå”, â ðàìêèòåíà êîéòî áÿõà ñúçäàäåíè òðè îáó÷èòåëíè öåíòúðà – â Ñîôèÿ(Íàöèîíàëíèÿ öåíòúð ïî îáùåñòâåíî çäðàâå), Âàðíà (Êàòåäðàòàïî çäðàâåí ìåíèäæìúíò íà Ìåäèöèíñêèÿ óíèâåðñèòåò) è Â. Òúðíîâî(Ðàéîííàòà çäðàâíîîñèãóðèòåëíà êàñà) è îáó÷åíè 21 ïðåïîäàâàòåëè- àâòîðèòå íà íàñòîÿùàòà êíèãà. Îáó÷åíèåòî áå ïðîâåäåíî îòøâåéöàðñêèòå åêñïåðòè Òîìàñ Ôîãåë, Âèëè Îæèå, Ôèëèïå Áîëà, ËóêàÙåãåð è Ìàðãàðèò è Ïàóë Àðíîëä. Áèõìå èñêàëè äà èçðàçèì íàøàòàèñêðåíà áëàãîäàðíîñò çà òÿõíîòî ïëîäîòâîðíî ñúòðóäíè÷åñòâî èöåííà åêñïåðòíà ïîìîù ïðè ïîäãîòâÿíåòî è íàïèñâàíåòî íàêíèãàòà.

Ïðåç âòîðèÿ åòàï îò ïðîåêòà áÿõà ïðîâåäåíè êóðñîâå ñðúêîâîäåí ïåðñîíàë îò 90 áîëíèöè ïî ïðîáëåìè íà óïðàâëåíèåòî,âêëþ÷åíè â òàçè êíèãà.

4


Èçäàíèåòî, êàêòî è öåëèÿò ïðîåêò, ñå ôèíàíñèðà îòØâåéöàðñêàòà àãåíöèÿ çà ðàçâèòèå è ñúòðóäíè÷åñòâî.

Ïðîåêòúò ñå èçïúëíÿâà îò Íàöèîíàëíèÿ öåíòúð ïîîáùåñòâåíî çäðàâå ñ äèðåêòîð ïðîô. Ëþáîìèð Èâàíîâ.Êîîðäèíàòîð çà ñòðàíàòà è çà Ñîôèÿ å äîö. Æàíà Ãîëåìàíîâà –çàâ. ñåêòîð â ÍÖÎÇ è ñúîòâåòíî êîðäèíàòîðè çà Âàðíà - äîö.Åìàíóåëà Ìóòàôîâà – çàâ. êàòåäðà “Çäðàâåí ìåíèäæìúíò” è çà Â.Òúðíîâî – ä-ð Ñòåôàí Øèâàðîâ – çàì. äèðåêòîð íà ÐÇÎÊ.

Îò øâåéöàðñêà ñòðàíà ïðîåêòúò ñå ðúêîâîäè îò ïðîô.Äæàíôðàíêî Äîìåíèãåòè – äèðåêòîð íà äèðåêöèÿ “Çäðàâåîïàçâàíå”íà êàíòîí Òè÷èíî, êîîðäèíàòîð å ïðîô. Áàðáàðà Ôå è îòãîâàðÿù çàôèíàíñèòå Èâàíà Ïåòðàãëèî, íà êîèòî áèõìå èñêàëè äà èçêàæåìíàøàòà äúëáîêà áëàãîäàðíîñò, êàêòî çà îêàçàíàòà ñúùåñòâåíàïîìîù, òàêà è çà ÷óäåñíèòå íå ñàìî êîëåãèàëíè, íî è ïðèÿòåëñêèâçàèìîîòíîøåíèÿ.

Íå áèõìå èñêàëè äà ïðîïóñíåì äà áëàãîäàðèì è íà ã-í Æàí-Ïèåð Åãåð îò Øâåéöàðñêàòà àãåíöèÿ çà ðàçâèòèå è ñúòðóäíè÷åñòâî,ã-í Æîðæ Êàïò è ã-æà Ëèëè Ãóíåâà – îò îòäåëà çà ñúòðóäíè÷åñòâîêúì Øâåéöàðñêîòî ïîñîëñòâî, áåç ÷èÿòî àêòèâíà è íàâðåìåííàïîìîù îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïðîåêòà íå áè áèëî âúçìîæíî íà òîâàíèâî.

Íàäÿâàìå ñå, ÷å íàñòîÿùàòà êíèãà ùå áúäå ïîëåçíà íå ñàìîçà ðúêîâîäíèÿ ïåðñîíàë îò áîëíè÷íèòå ëå÷åáíè çàâåäåíèÿ, íî è çàøèðîê êðúã îò êîëåãè, èçêóøåíè îò òàêà àêòóàëíàòà ïðîáëåìàòèêàíà óïðàâëåíèåòî íà çäðàâíàòà ñèñòåìà.

Ïðîô. ä-ð Ëþáîìèð Èâàíîâ, äìíÄîö. ä-ð Æàíà Ãîëåìàíîâà, äì

5


—⁄ƒ⁄–∆¿Õ»≈

². ÏËÀÍÈÐÀÍÅ È ÔÈÍÀÍÑÈÐÀÍÅ ÍÀÁÎËÍÈÖÈÒÅ..............................................................................7

²². ÊÎÌÓÍÈÊÀÖÈÈ Â ÁÎËÍÈ×ÍÀÒÀÎÐÃÀÍÈÇÀÖÈß.......................................................................85

²²². ÑÎÖÈÀËÅÍ ÌÀÐÊÅÒÈÍÃ È ÂÎÄÅÍÅÍÀ ÏÐÅÃÎÂÎÐÈ....................................................................176

²V. ÊÀ×ÅÑÒÂÎ ÍÀ ÇÄÐÀÂÍÈÒÅ ÓÑËÓÃÈ...............................257

V. ÂÚÒÐÅÁÎËÍÈ×ÍÈ ÈÍÔÅÊÖÈÈ..........................................334

6


7


œÀ¿Õ»–¿Õ≈ » ‘»Õ¿Õ—»–¿Õ≈ Õ¿¡ŒÀÕ»÷»“≈

Å. Ìóòàôîâà, Å. Àòàíàñîâà, Ë. Äèìèòðîâà,Í. Øåðáåòîâà, Å. Ôåîäîðîâà, Ì. Ðà÷åâà

8


– ≈ « fi Ã ≈

Ðàçäåëúò îáñúæäà âúïðîñèòå íà ôèíàíñèðàíåòî è ïëàíèðàíåòîíà áîëíèöàòà.

Ïðåäñòàâåíè ñà àíàëèòè÷íèòå ïîäõîäè çà îïèñàíèå íàçäðàâåîïàçíàòà ñèñòåìà è íåéíèòå ôóíêöèè. Îïèñàíè ñà èçòî÷íèöèòåíà ôèíàíñèðàíå, ñóáåêòèòå è ìåõàíèçìèòå çà ñúáèðàíå íà âíîñêèòå.Ïîäðîáíî ñà õàðàêòåðèçèðàíè ìîäåëèòå íà ôèíàíñèðàíå è äîñòàâÿíåíà çäðàâíè óñëóãè: ìîäåëúò íà äèðåêòíî äîáðîâîëíî çàïëàùàíå, ìîäåëúòíà äîáðîâîëíî îñèãóðÿâàíå ñ ðåèìáóðñèðàíå íà ïàöèåíòà, ïóáëè÷íî-ðåèìáóðñèðàùèÿò ìîäåë, äîáðîâîëíî-êîíòðàêòíèÿò ìîäåë, ïóáëè÷íî-êîíòðàêòíèÿò ìîäåë, äîáðîâîëíèÿò èíòåãðèðàí ìîäåë è ïóáëè÷íèÿòèíòåãðèðàí ìîäåë.

Îáîñíîâàíà å íåîáõîäèìîñòòà è ñà ðàçãëåäàíè óñëîâèÿòà çàâúçíèêâàíå íà èäåÿòà çà ñúòðóäíè÷åñòâî â çäðàâåîïàçíèòå ñèñòåìè.Ïðåäñòàâåíè ñà ìîäåëèòå íà ñúòðóäíè÷åñòâî, à èìåííî óïðàâëÿâàíèãðèæè (managed care), óïðàâëåíèå íà çàáîëÿâàíèÿ (disease management)è èíòåãðèðàíè ãðèæè (integrated care).

Îòäåëåíî å âíèìàíèå íà ïðîìåíèòå â ñòàòóòà íà áîëíèöàòà,ïðåäèçâèêàíè îò çäðàâíàòà ðåôîðìà. Ðàçãëåäàíè ñà ôóíêöèèòå íàáîëíèöàòà è ìåòîäèòå íà ôèíàíñèðàíå íà äåéíîñòòà íà áîëíèöàòà.Õàðàêòåðèçèðàíè ñà ïîäõîäèòå íà çàïëàùàíå, êàòî ñà èçòúêíàòèòåõíèòå ïðåäèìñòâà è íåäîñòàòúöè.

Ïëàíèðàíåòî íà áîëíè÷íàòà äåéíîñò å ïðåäñòàâåíî êàòîíåîáõîäèìî óñëîâèå çà íåéíàòà óñïåøíà ðåàëèçàöèÿ. Ïðîñëåäåíà åëîãèêàòà â ïðîöåñà íà ïëàíèðàíå – îò èçðàáîòâàíå íà ñòðàòåãèÿòàïðåç ðàçëè÷íèòå âèäîâå ïëàíîâå êúì äåéñòâèåòî.

Îïèñàíè ñà ïîäõîäèòå çà äåôèíèðàíå íà áîëíè÷íèÿ ïðîäóêò èòåîðåòèêî-ìåòîäîëîãè÷åñêèòå àñïåêòè íà êàëêóëèðàíåòî íàñåáåñòîéíîñòòà ìó. Àêöåíòèðàíî å âúðõó âàæíîñòòà íà òî÷íîòîîïðåäåëÿíå íà îáåêòà íà êàëêóëèðàíå, êàëêóëàöèîííàòà åäèíèöà èêàëêóëàöèîíííèÿ ïåðèîä. Íàïðàâåíà å êëàñèôèêàöèÿ íà ðàçõîäèòå, îòãëåäíà òî÷êà íà êàëêóëàöèÿòà íà ñåáåñòîéíîñòòà íà áîëíè÷íèÿ ïðîäóêòè äåòàéëèçèðàíî ñà õàðàêòåðèçèðàíè ìåòîäèòå çà ðàçïðåäåëåíèå íàíåïðåêèòå ðàçõîäè.

Èêîíîìè÷åñêàòà îöåíêà íà áîëíè÷íàòà äåéíîñò ñå îïðåäåëÿêàòî ñðàâíèòåëåí àíàëèç íà àëòåðíàòèâíè íà÷èíè íà ïîâåäåíèå ïðèñúîòíàñÿíå íà ðàçõîäè è ðåçóëòàòè. Õàðàêòåðèçèðàíè ñà òåõíèêèòå çàèêîíîìè÷åñêà îöåíêà. Ñúîáðàçíî ñïåöèôèêàòà íà çäðàâåîïàçâàíåòî ñàîïèñàíè âèäîâåòå åôåêòèâíîñò: ìåäèöèíñêà, èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà,êàòî ñà ïðåäñòàâåíè âðúçêèòå ìåæäó òÿõ è âàæíèòå çà óïðàâëåíèåòîíà áîëíèöàòà êàòåãîðèè-ðåëåâàíòíîñò, àäåêâàòíîñò è ïðîäóêòèâíîñò.

9


— ⁄ ƒ ⁄ – ∆ ¿ Õ » ≈

1. Ôèíàíñèðàíå íà çäðàâåîïàçâàíåòî......................................................101.1. Àíàëèòè÷íè ïîäõîäè............................................................................101.2. Ìîäåëè íà ôèíàíñèðàíå è äîñòàâÿíå íà çäðàâíè óñëóãè..................22

2. Ìîäåëè çà âçàèìîäåéñòâèå â çäðàâåîïàçâàíåòî...............................322.1. Óïðàâëÿâàíè ãðèæè..............................................................................332.2. “Óïðàâëåíèå íà çàáîëÿâàíåòî”...........................................................342.3. Ìîäåëè íà èíòåãðèðàíè ãðèæè............................................................35

3. Áîëíèöàòà êàòî ôèðìà.............................................................................393.1. Ôóíêöèè íà áîëíèöàòà.........................................................................403.2. Ôèíàíñèðàíå íà áîëíèöàòà – ìåòîäè.................................................403.3. Çäðàâíàòà ðåôîðìà â áîëíèöàòà........................................................41

4.Ïëàíèðàíå......................................................................................................474.1. Ñòðàòåãè÷åñêè ïëàí.............................................................................474.2. Ñòðàòåãèÿ íà áîëíèöàòà......................................................................514.3. Ïëàí íà áîëíèöàòà...............................................................................52

5.Êàëêóëèðàíå íà ñåáåñòîéíîñòòà íà áîëíè÷íèÿ ïðîäóêò.....545.1. Òåîðåòèêî-ìåòîäîëîãè÷åñêè àñïåêòè...................................545.2. Ñúùíîñò è âèäîâå ðàçõîäè. Àíàëèòè÷íî

îò÷èòàíå íà ðàçõîäèòå.........................................................615.3. Êàëêóëèðàíå íà ñåáåñòîéíîñòòà íà áîëíè÷íèÿ ïðîäóêò.

Ìåòîäè çà ðàçïðåäåëåíèå íà íåïðåêèòå ðàçõîäè.................68

6.Îöåíêà íà áîëíè÷íàòà äåéíîñò. Åôåêòèâíîñò......................786.1. Îöåíêà íà äåéíîñòòà íà áîëíèöàòà. Òåõíèêè çà

èêîíîìè÷åñêà îöåíêà............................................................786.2. Åôåêòèâíîñò – âèäîâå, îñíîâíè ïîíÿòèÿ...............................81

1 0


1.‘ËÌ‡ÌÒË‡ÌÂ Ì‡ Á‰‡‚ÂÓÔ‡Á‚‡ÌÂÚÓ

1.1. ¿Ì‡ÎËÚË˜ÌË ÔÓ‰ıÓ‰Ë

Â ëèòåðàòóðàòà òðèúãúëíèêúò íà çäðàâåîïàçâàíåòî ñå èçïîëçâàøèðîêî çà ñõåìàòè÷íî ïðåäñòàâÿíå íà îñíîâíèòå ó÷àñòíèöè â çäðàâíàòàñèñòåìà, à èìåííî ïîòðåáèòåëè (ïàöèåíòè), äîñòàâ÷èöè (ëåêàðè, áîëíèöè,àïòåêè è äð.) è êóïóâà÷è (òàêà íàðå÷åíàòà òðåòà ñòðàíà - îñèãóðèòåëíèèíñòèòóöèè, çäðàâíîîñèãóðèòåëíè ôîíäîâå, êàñè). Ïúðâîíà÷àëíî îòñèñòåìà ñ åäèí ó÷àñòíèê, ïðè êîÿòî â öåíòúðà ñå íàìèðà ïàöèåíòúò, ñåïðåìèíàâà êúì ñèñòåìà ñ äâàìà ó÷àñòíèêà (ïàöèåíò-ëåêàð). Â íà÷àëîòîíà Õ²Õ âåê ñèñòåìàòà ñå äîðàçâèâà è „òðåòàòà ñòðàíà” çàïî÷âà äà èãðàåêëþ÷îâà ðîëÿ. Â òàçè ñèñòåìà ñ òðèìà ó÷àñòíèêà çàäúëæèòåëíî ïðèñúñòâàè ðåãóëàòîðúò, â ëèöåòî íà äúðæàâàòà èëè äåëåãèðàí îò íåÿ îðãàí. Òåçèó÷àñòíèöè âëèçàò â îïðåäåëåíè âçàèìîîòíîøåíèÿ ïîìåæäó ñè, ïîêàçàíèíà ôèãóðà 1. Ïðîöåñúò íà äîñòàâÿíå è ôèíàíñèðàíå íà çäðàâíè óñëóãèìîæå äà áúäå ñâåäåí äî òðàíñôåð è îáìåí íà ðåñóðñè: äîñòàâ÷èöèòåòðàíñôåðèðàò çäðàâíè ðåñóðñè êúì ïàöèåíòèòå, à ïàöèåíòèòå èëè òðåòèñòðàíè òðàíñôåðèðàò ôèíàíñîâè ðåñóðñè êúì äîñòàâ÷èöèòå.Ïîòðåáèòåëèòå ïëàùàò íà äîñòàâ÷èêà äèðåêòíî çà ïîëó÷åíèòå óñëóãè èëèâíàñÿò çäðàâíîîñèãóðèòåëíè âíîñêè (ïðåìèè) â îñèãóðèòåëíèòåèíñòèòóöèè, êîèòî ñëåä òîâà ðàçïðåäåëÿò íàáðàíèòå ïðèõîäè êúìäîñòàâ÷èöèòå. Çà äà ôèíàíñèðà çäðàâíèòå óñëóãè, òðåòàòà ñòðàíà òðÿáâàäà ñúáåðå ïðèõîäèòå äèðåêòíî èëè èíäèðåêòíî îò íàñåëåíèåòî. Ìàëêîñèñòåìè â Åâðîïà èìàò ñàìî ïî åäèí èçòî÷íèê íà ïðèõîäè. Ïoâå÷åòîðàç÷èòàò íà êîìáèíèðàíè èçòî÷íèöè – îò äàíúöè, âíîñêè çà ñîöèàëíîîñèãóðÿâàíå, ïëàùàíèÿ â áðîé, è ÷àñòíè çàñòðàõîâàòåëíè ïðåìèè. Âúíøíèèçòî÷íèöè, êàòî äàðåíèÿ îò íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè, ïàðè÷íèïðåâîäè îò äàðèòåëñêè àãåíöèè è çàåìè îò ìåæäóíàðîäíè áàíêè, ñúùîçíà÷èòåëíî äîïðèíàñÿò çà ñúáèðàíåòî íà ïðèõîäè â íÿêîè ñòðàíè (îñîáåíîâ ñòðàíèòå ñ íèñêè è ñðåäíè äîõîäè íà íàñåëåíèåòî).

Ðåãóëèðàíåòî íà ïàçàðíèòå îòíîøåíèÿ â çäðàâåîïàçâàíåòî ñïîðåäñðåäñòâàòà, ñ êîèòî ñè ñëóæè, ìîæå äà áúäå àäìèíèñòðàòèâíî èèêîíîìè÷åñêî. Ïî ïðèçíàêà „îáåêò è íà÷èí íà ðåãóëèðàíå” ñå ðàçãðàíè÷àâàêîñâåíî è ïðÿêî ðåãóëèðàíå, à ñïîðåä ïðèçíàêà „ñóáåêò íà ðåãóëèðàíå”ìîãàò äà ñå ñðåùíàò: äúðæàâíî ðåãóëèðàíå; ðåãóëèðàíå îò çäðàâíîòîîñèãóðÿâàíå; ðåãóëèðàíå îò ñòðàíà íà ñúñëîâíèòå îðãàíèçàöèè; ðåãóëèðàíåîò îðãàíèçàöèè íà ïàöèåíòèòå.

1 1


‘Ë„Û‡ 1ŒÒÌÓ‚ÌË Û˜‡ÒÚÌËˆË ‚ ÒËÒÚÂÏ‡Ú‡ Ì‡ Á‰‡‚ÂÓÔ‡Á‚‡ÌÂÚÓ

Ï î òðåáèòåë (ï àöèåí ò)

ÄàííèÈíôîðìàöèÿ

Î ï è ò

Äîñòàâ÷èê

Òðåòà ñòðàíà-îñèãóðèòåëèëè êóïóâà÷

Ðåãóëàòîð

»ÁÚÓ˜ÌËÍ: ‡‰‡ÔÚË‡ÌÓ ÓÚ T.Vogel

Ôóíêöèè íà çäðàâíàòà ñèñòåìàCh.Murry è J.Frenk ðàçãëåæäàò îðãàíèçàöèÿòà íà çäðàâíàòà

ñèñòåìà êàòî åäèíñòâî îò ÷åòèðè îñíîâíè ôóíêöèè: ôèíàíñèðàíå,äîñòàâÿíå íà óñëóãè, ãåíåðèðàíå íà ðåñóðñè è íàñòàâíè÷åñòâî (steward-ship). Ïîñëåäíîòî å íåïîçíàòî çà íàøàòà ïðàêòèêà è å ïî-êîìïëåêñíî îòðåãóëèðàíåòî (ôèã.2). Òåçè ôóíêöèè ïîäïîìàãàò çäðàâíàòà ñèñòåìà âðåøàâàíåòî íà îñíîâíè çàäà÷è, êàòî ïëàíèðàíå, îöåíêà è ðåôîðìèðàíåíà îðãàíèçàöèèòå è èíñòèòóöèèòå â çäðàâíàòà ñôåðà. Âñÿêà îò ïîñî÷åíèòåôóíêöèè ñå ðàçãëåæäà ïî-äîëó ñïîðåä òðè êàòåãîðèè: ñòðàòåãè÷åñêîïëàíèðàíå, ñòðóêòóðíî àðàíæèðàíå è ðåàëèçèðàíå (îñúùåñòâÿâàíå).

Ôèíàíñèðàíåòî íà çäðàâíàòà ñèñòåìà å ïðîöåñ, ÷ðåç êîéòîïðèõîäèòå ñå ñúáèðàò îò ïúðâè÷íè èëè âòîðè÷íè èçòî÷íèöè, àêóìóëèðàòñå âúâ ôîíäîâå çà ôèíàíñèðàíå è ñå ðàçïðåäåëÿò êúì äîñòàâ÷èöèòå ñðåùóèçâúðøåíà äåéíîñò. Ñïîðåä Murry è Frenk ôèíàíñèðàíåòî íà çäðàâíàòàñèñòåìà ìîæå äà áúäå ðàçãëåäàíî â òðè ïîäôóíêöèè:

ñúáèðàíå íà ïðèõîäè;

Äîñò

àâêà

Ôèíàíñèðàíå

1 2


íàáèðàíå íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà âúâ ôîíäîâå;çàêóïóâàíå íà çäðàâíè óñëóãè.Â íÿêîè ñëó÷àè, ïîäôóíêöèèòå ñà èíòåãðèðàíè â ðàìêèòå íà åäíà

åäèíñòâåíà îðãàíèçàöèÿ, à â äðóãè åäíà îðãàíèçàöèÿ ìîæå äà ñúáèðàïðèõîäèòå è äà íàáèðà ôîíäîâåòå, äîêàòî äðóãè îðãàíèçàöèè çàêóïóâàòóñëóãèòå (Êóòöèí).

‘Ë„Û‡ 2‘ÛÌÍˆËË Ì‡ Á‰‡‚Ì‡Ú‡ ÒËÒÚÂÏ‡

»ÁÚÓ˜ÌËÍ: Bulletin of the World Health Organization

Ñúáèðàíå íà ïðèõîäèÏðîöåñúò íà ñúáèðàíå íà ïðèõîäè å ñâúðçàí ñ òîâà êîé ïëàùà, çà

êàêâî ïëàùà è êàê ïëàùà. Èçòî÷íèöèòå íà ôèíàíñèðàíå, ìåõàíèçìèòå çàñúáèðàíå íà âíîñêèòå è ñóáåêòèòå ïî ñúáèðàíåòî, êàêòî è âðúçêèòå ìåæäóòÿõ ñà èëþñòðèðàíè íà ôèã.3.

Îñíîâåí ïúðâîèçòî÷íèê íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà åíàñåëåíèåòî – äîìàêèíñêèòå áþäæåòè è ñðåäñòâàòà íà ôèðìèòå èêîðïîðàòèâíèòå îðãàíèçàöèè. Ìåõàíèçìèòå íà ôèíàíñèðàíå âêëþ÷âàò:

Íà

ñòà

âíè÷

åñòâî

Ôèíàíñèðàíå

Ñúáèðàíå íà ïðèõîäè

Çàêóïóâàíå

Íàáèðàíå íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà âúâ ôîíäîâå

Äîñòàâêà

Ïåðñîíàëíèçäðàâíè óñëóãè

Íåïåðñîíàëíè

çäðàâíè

óñëóãè

1 3


äàíú÷íî îáëàãàíå, âíîñêè çà ñîöèàëíî îñèãóðÿâàíå, ÷àñòíèçàñòðàõîâàòåëíè ïðåìèè, ëè÷íè ñïåñòÿâàíèÿ, äèðåêòíè ïëàùàíèÿ è çàåìè,ñóáñèäèè è äàðåíèÿ. Ñóáåêòèòå, êîèòî ñúáèðàò ïðèõîäèòå, ìîãàò äà áúäàòîáùåñòâåíè îðãàíèçàöèè, ðàáîòåùè çà ïå÷àëáà ÷àñòíè îðãàíèçàöèè èëè÷àñòíè îðãàíèçàöèè ñ èäåàëíà öåë.

Ñ äàíúöè ìîãàò äà áúäàò îáëàãàíè ãðàæäàíèòå, äîìàêèíñòâàòàè ôèðìèòå (äèðåêòíè äàíúöè) èëè òðàíçàêöèèòå è ñòîêèòå (èíäèðåêòíèäàíúöè) Äèðåêòíèòå è èíäèðåêòíè äàíúöè ìîãàò äà áúäàò ñúáèðàíè íàíàöèîíàëíî, ðåãèîíàëíî è ìåñòíî íèâî. Èíäèðåêòíèòå äàíúöè ìîãàò äàáúäàò îáùè (òàêèâà êàòî ÄÄÑ) èëè ïðèëàãàíè çà îïðåäåëåíà ñòîêà(êàêúâòî å àêöèçúò). Íÿêîè ñîöèàëíè èëè çàäúëæèòåëíè îñèãóðèòåëíèâíîñêè ñà ôàêòè÷åñêè äàíúöè, ñúáèðàíè îò ïðàâèòåëñòâîòî ïî âåäîìîñò.Òðÿáâà äà ñå ïðàâè ðàçëèêà ìåæäó äàíúöè, ñúáèðàíè îò ïðàâèòåëñòâîòî èçàäúëæèòåëíè îñèãóðèòåëíè âíîñêè, êîèòî ñå ñúáèðàò îáèêíîâåíî îòíåçàâèñèì èëè ïîëó-íåçàâèñèì ñóáåêò. Äàíúöèòå ìîãàò äà áúäàò îáùèèëè èïîòå÷íè – êîåòî å çíàê çà ñïåöèôè÷íà îáëàñò íà ðàçõîäè.

Âíîñêèòå çà ñîöèàëíî çäðàâíî îñèãóðÿâàíå îáèêíîâåíî ñåñâúðçâàò ñ äîõîäà è ñå ïîäåëÿò ìåæäó ðàáîòíèöèòå è ðàáîòîäàòåëèòå.Âíîñêè ìîãàò ñúùî äà ñå ñúáèðàò îò ñàìîíàåìàùè ñå ëèöà, çà êîèòîâíîñêèòå ñå èç÷èñëÿâàò íà áàçàòà íà äåêëàðàöèèòå çà ïðèõîäè è ïå÷àëáà(÷àñò îò òåçè ïðèõîäè ìîãàò äà áúäàò çàíèæåíè â äåêëàðàöèèòå, â íÿêîèñòðàíè). Âíîñêèòå îò èìåòî íà âúçðàñòíè, áåçðàáîòíè èëè õîðà ñóâðåæäàíèÿ ñå ñúáèðàò îò ïðåäíàçíà÷åíèòå çà òîâà ôîíäîâå çà ïåíñèè,áåçðàáîòèöà èëè çàáîëÿâàíèÿ, èëè ñå ïëàùàò îò äàíúöèòå. Ïðèõîäèòå îòñîöèàëíèòå çäðàâíè îñèãóðîâêè ñå çàäåëÿò çà çäðàâå è ñå ñúáèðàò âîòäåëåí ôîíä.

×àñòíè çäðàâíè çàñòðàõîâàòåëíè ïðåìèè ñå ïëàùàò îò îòäåëíèãðàæäàíè, ìîãàò äà áúäàò ïîäåëåíè ìåæäó ðàáîòíèöèòå è ðàáîòîäàòåëÿèëè ñå ïëàùàò èçöÿëî îò ðàáîòîäàòåëÿ. Ïðåìèèòå ìîãàò äà áúäàòîïðåäåëåíè:

1) ñïîðåä èíäèâèäóàëíèÿ ðèñê;2) áàçèðàíè íà ïðåöåíêà íà âåðîÿòíîñòòà îò èíäèâèäóàëíàòà

ïîòðåáíîñò îò çäðàâíè ãðèæè;3) ñïîðåä ðàç÷åòè íà îáùåñòâîòî;4) áàçèðàíè íà îöåíêà íà ðèñêîâåòå çà ãåîãðàôñêè îáîñîáåíî

íàñåëåíèå èëè ãðóïîâè ðàç÷åòè;

1 4


5) áàçèðàíè íà ïðèáëèçèòåëíà îöåíêà íà ðèñêîâåòå çà âñè÷êèðàáîòíèöè â åäíà îòäåëíà ôèðìà.Ñóáåêòèòå, ñúáèðàùè ÷àñòíèòå çäðàâíîîñèãóðèòåëíè ïðåìèè,

ìîãàò äà áúäàò íåçàâèñèìè ÷àñòíè îðãàíèçàöèè (ðàáîòåùè çà ïå÷àëáàè íåðàáîòåùè çà ïå÷àëáà), îñèãóðèòåëíè êîìïàíèè è ôîíäîâå.Ïðàâèòåëñòâîòî ìîæå äà ñóáñèäèðà ðàçõîäà çà ÷àñòíî çäðàâíîîñèãóðÿâàíå, èçïîëçâàéêè äàíú÷íè êðåäèòè è äàíú÷íè îáëåê÷åíèÿ.

Ñìåòêèòå çà ìåäèöèíñêè ñïåñòÿâàíèÿ ñà èíäèâèäóàëíèñïåñòîâíè ñìåòêè, â êîèòî îò õîðàòà ñå èçèñêâà èëè áèâàò ñòèìóëèðàíèäà äåïîçèðàò ïàðè. Ïàðèòå òðÿáâà äà ñå ðàçõîäâàò çà ëè÷íèìåäèöèíñêè ðàçõîäè. Ñìåòêèòå çà ìåäèöèíñêè ñïåñòÿâàíèÿ îáèêíîâåíîñå êîìáèíèðàò ñ âèñîêîïðèñïàäàåìà çäðàâíà çàñòðàõîâêà çà áåäñòâåíèñúáèòèÿ.

Îò ïàöèåíòèòå ìîæå äà ñå èçèñêâà äà çàïëàùàò ÷àñò èëèâñè÷êè ðàçõîäè çà íÿêîè òèïîâå ãðèæè ïîä ôîðìàòà íà ïîòðåáèòåëñêèòàêñè. Òåçè òàêñè ìîãàò äà áúäàò ñúáèðàíè êàòî ñúâìåñòíî ïëàùàíå(ïëàùàíå ïî åäíàêâà ñòàâêà çà âñÿêà óñëóãà), ñúâìåñòíî çàñòðàõîâàíå(ïðîöåíò îò îáùèÿ ðàçõîä çà óñëóãàòà) èëè ïðèñïàäàåìè (òàâàí, äîêîéòî ïàöèåíòúò å îòãîâîðåí, ñëåä êîéòî çàñòðàõîâàòåëÿò ïîêðèâàîñòàíàëèÿ ðàçõîä). Ñúáèðàùèÿò ñóáåêò å îáèêíîâåíî äîñòàâ÷èêúò -ëåêàðÿò, áîëíèöàòà èëè àïòåêàðÿò.

Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå íà ñúáèðàíåòî íà ïðèõîäèáåçóñëîâíî îêàçâà âúçäåéñòâèå âúðõó äåéíîñòòà íà çäðàâíàòà ñèñòåìà.Ëèöàòà, âçåìàùè îòãîâîðíè ðåøåíèÿ, ñà èçïðàâåíè ïðåä êëþ÷îâèäèëåìè, êàòî: çàäúëæèòåëíî ñðåùó äîáðîâîëíî çàïëàùàíå;ïðåäïëàùàíå ñðåùó çàïëàùàíå â ìîìåíòà íà óñëóãàòà; ïðîãðåñèâíèîñèãóðèòåëíè ïðåìèè èëè òàêñè.

Îñíîâåí àñïåêò íà ñòðóêòóðíîòî àðàíæèðàíå íà ñúáèðàíåòîíà ïðèõîäè å óïðàâëåíèåòî íà èíñòèòóöèèòå - îáèêíîâåíî òîâà ñå îòíàñÿäî ñòåïåíòà íà ïóáëè÷íîòî ñðåùó ÷àñòíîòî ó÷àñòèå. Äðóã âàæåíïðîáëåì çà ðåøàâàíå å áðîÿò íà îðãàíèçàöèèòå, êîèòî èçïúëíÿâàò òàçèôóíêöèÿ. Òîé îò ñâîÿ ñòðàíà å ñâúðçàí ñ âúïðîñè çà èêîíîìèèòå îòìàùàáà è êîíöåíòðàöèÿòà èì.

Âúïðîñèòå ïî ðåàëèçàöèÿòà, êîèòî ìîãàò äà âúçäåéñòâàò âúðõóäåéíîñòòà íà çäðàâíàòà ñèñòåìà âêëþ÷âàò ñïåöèôè÷íè ïðîöåäóðè íàñúáèðàíå íà ïðèõîäè è îïðåäåëÿíå íà âèäà è ðàçìåðà íà äàíúöèòå.

1 5


‘Ë„Û‡ 3»ÁÚÓ˜ÌËˆË Ì‡ ÙËÌ‡ÌÒË‡ÌÂ, ÏÂı‡ÌËÁÏË Á‡ Ò˙·Ë‡ÌÂ Ì‡ ‚ÌÓÒÍËÚÂ Ë

ÒÛ·ÂÍÚË Á‡ Ò˙·Ë‡ÌÂ

»ÁÚÓ˜ÌËÍ: ‚˙ÁÔËÂÚÓ ÓÚ ÛÚˆËÌ

Чóжäåñòðàííè ïðàâèòåëñòâà è

êîìïàíèè

Ôèðìè, Êîðïîðàòèâíè îðгàíèçàöèè

è ðàáîòîäàòåëè

Èçòî÷íèê

Гðàжäàíè, äîìàêèíñòâà

è ðàáîòîäàòåëè

Ìåхàíèçъì

Дèðåêòíè è èíäèðåêòíè

äàíъöè

Çàäъëжèòåëíè îñèгóðèòåëíè

âíîñêè è äàíъöè ïî

âåäîìîñò

Дîáðîâîëíè çàñòðàхîâàòåëíè

ïðåìèè

Сóáåêò çà ñъáèðàíå

Öåíòðàëíî, ðåгèîíàëíî, è

ìåñòíî óïðàâëåíèå

Íåçàâèñèìà îáщåñòâåíà

îðгàíèçàöèÿ èëè àгåíöèÿ çà ñîöèàëíî

îñèгóðÿâàíå

Сìåòêè çà ìåäèöèíñêè ñïåñòÿâàíèÿ

Дèðåêòíè ïëàщàíèÿ

Çàåìè, ñóáñèäèè è äàðåíèÿ

Чóжäåñòðàííè è âъòðåшíè íå-

ïðàâèòåëñòâåíè îðгàíèçàöèè è

áëàгîòâîðèòåëíè îðгàíèçàöèè

Чàñòíè çàñòðàхîâàòåëíè

ôîíäîâå ñ èäåàëíà öåë èëè

ðàáîòåщè çà ïå÷àëáà

Дîñòàâ÷èöè

1 6


Íàáèðàíå íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà âúâ ôîíäîâå (Fund pooling)Íàáèðàíåòî íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà âúâ ôîíäîâå (fund pooling)

òðÿáâà äà ñå ðàçëè÷àâà îò ñúáèðàíåòî íà ïðèõîäè. Íÿêîè ìåõàíèçìè íàñúáèðàíå íà ïðèõîäè, êàêâèòî ñà ñìåòêèòå çà ìåäèöèíñêè ñïåñòÿâàíèÿ èäèðåêòíèòå ïëàùàíèÿ, íå ïîçâîëÿâàò ôèíàíñîâèòå ðèñêîâå äà áúäàòñïîäåëåíè ìåæäó ïîòðåáèòåëèòå. Êóòöèí äåôèíèðà íàáèðàíåòî íàôèíàíñîâè ñðåäñòâà âúâ ôîíäîâåòå êàòî „àêóìóëèðàíå íà ïðåäïëàòåíèïðèõîäè çà çäðàâíè ãðèæè îò ñòðàíà íà íàñåëåíèåòî”. Âàæíîñòòà íàôîíäîâåòå å èìåííî â òîâà, ÷å ñå óëåñíÿâà ñïîäåëÿíåòî íà ôèíàíñîâèÿðèñê ñðåä íàñåëåíèåòî èëè îïðåäåëåíà ïîäãðóïà.

Ïðè ñúùåñòâóâàíåòî íà ìíîãîáðîéíè ôîíäîâå, ðàçïðåäåëÿíåòîíà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà ñå ðåãóëèðà ñïîðåä ðèñêîâèÿ ïðîôèë íà íàñåëåíèåòîïîêðèâàíî îò âñåêè ôîíä. Òîçè ïðîöåñ ñå íàðè÷à “ïðèñïîñîáÿâàíå êúìðèñêà” („risk adjustment”). Ôàêòîðèòå, êîèòî ñå âçåìàò ïðåäâèä ïðèîïðåäåëÿíå íà ðèñêîâèÿ ïðîôèë íà íàñåëåíèåòî ñà: äåìîãðàôñêè, çàåòîñòè íåòðóäîñïîñîáíîñò, ãåîãðàôñêî ìåñòîïîëîæåíèå, çàáîëåâàåìîñò èñìúðòíîñò, ñîöèàëíè ôàêòîðè. Ðåãóëèðàíåòî íà ðèñêà â êîíêóðåíòíèñîöèàëíîîñèãóðèòåëíè ñèñòåìè ïðîèçòè÷à ãëàâíî îò ãðèæàòà çàïðåäîòâðàòÿâàíå „îáèðàíåòî íà êàéìàêà” (cream-skimming) (âàí äå Âåí;Îëèâúð). Â ðàìêèòå íà ôèíàíñèðàíèòå îò äàíúöè ñèñòåìè, êàòîíàöèîíàëíèòå çäðàâíè ñëóæáè (Âåëèêîáðèòàíèÿ) ìåòîäèòå çàïðèñïîñîáÿâàíå êúì ðèñêà íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî ïðîèçòè÷àò îò ãðèæàòàäà ñå îñèãóðè ðàâåí äîñòúï, ÷ðåç îñèãóðÿâàíå íà ÷åñòíî ðàçïðåäåëåíèåíà ðåñóðñèòå ìåæäó òåðèòîðèàëíèòå çäðàâíè âëàñòè, áàçèðàíî íà íóæäèòåíà íàñåëåíèåòî. Åäèí òàêúâ ìåòîä å èçâåñòíèÿ RAWP (Resourse Alloca-tion Working Party) ïîäõîä, êîèòî ñå èçïîëçâà çà ðàçïðåäåëåíèå íàñðåäñòâàòà ïî ðåãèîíàëíè åäèíèöè, çà àíàëèç è îöåíêà íà ðàâåíñòâîòî íàðàçïðåäåëåíèå â òåðèòîðèàëåí àñïåêò. Íåçàâèñèìî îò èçòî÷íèêà íàñðåäñòâà, îáîñíîâêàòà çà ðàçïðåäåëåíèå íà áàçà ïðèñïîñîáÿâàíå êúì ðèñêàíà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî å äà ñå îñèãóðè íà âñåêè ôîíä (îñèãóðèòåëåíôîíä èëè òåðîòîðèàëíè çäðàâíè âëàñòè) „òî÷íî” ñúîòâåòíî íèâî íà ðåñóðñèçà íàñåëåíèåòî, çà êîåòî òîé å îòãîâîðåí. (Êóòöèí)

Ïðè ÷àñòíîòî çäðàâíî îñèãóðÿâàíå, ôîíäîâåòå ñà ñëåòè ìåæäóàáîíàòèòå íà åäèí è ñúù îñèãóðèòåëåí äîñòàâ÷èê. Ñòåïåíòà íà ãðóïèðàíåíà ðèñêà îáà÷å å îãðàíè÷åíà ñ èíäèâèäóàëíè çàñòðàõîâàòåëíè ïðåìèè,îòíàñÿùè ñå äî ðèñêà íà äàäåí ïîòðåáèòåë. Àêî ïðåìèèòå ñà ðàç÷åòåíèçà îáùåñòâîòî, ãðóïèðàíåòî å ìåæäó âèñîêî-ðèñêîâèòå è íèñêîðèñêîâèòå÷ëåíîâå â ñúùàòà ãåîãðàôñêà îáëàñò. Ãðóïîâàòà îöåíêà ïîçâîëÿâàãðóïèðàíåòî ìåæäó ðàáîòíèöè îò åäíà è ñúùà ôèðìà.

1 7


Ñìåòêèòå çà ìåäèöèíñêè ñïåñòÿâàíèÿ ïðåäîòâðàòÿâàòãðóïèðàíåòî ÷ðåç ïîääúðæàíå íà ñðåäñòâà â èíäèâèäóàëíè ñìåòêè. Òå ñåäîïúëâàò ñúñ çàñòðàõîâêè çà áåäñòâåíè ñúáèòèÿ è çà ìíîãî ñêúïè ëå÷åíèÿ.

Ïîòðåáèòåëñêèòå òàêñè ñå ïëàùàò íà ìÿñòîòî íà ïîëó÷àâàíå íàóñëóãàòà è ñëåäîâàòåëíî íå ñà ôîðìà íà íàáèðàíå íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâàâúâ ôîíäîâå. Ïðèõîäèòå, ãåíåðèðàíè îò ïîòðåáèòåëñêèòå òàêñè ñåóïðàâëÿâàò ðàçëè÷íî, â çàâèñèìîñò îò òîâà, êàê å ïðîåêòèðàíà ñèñòåìàòà.Äîñòàâ÷èêúò íà èíäèâèäóàëíà çäðàâíà óñëóãà ìîæå äà çàäúðæè ïàðèòåêàòî äîõîä. Ïàðèòå ìîãàò äà áúäàò çàäúðæàíè â êëèíèêà èëè áîëíèöà èçàåäíî ñ äðóãè ïðèõîäè, äà ïîêðèÿò ðàçõîäèòå ïî ïîääúðæàíå íà ìåñòíîòîäîñòàâÿíå íà çäðàâíè óñëóãè. Àêî ïîòðåáèòåëñêèòå òàêñè ñå ïðåäîñòàâÿòíà, èëè ñå èçòåãëÿò îò, îñèãóðèòåëÿ èëè ïðàâèòåëñòâîòî, òå ìîãàò äà ñåèçïîëçâàò çà ïîñðåùàíå íà ðàçëèêàòà ìåæäó ïðèõîäèòå è ðàçõîäèòå.

Àñïåêòèòå íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå íà íàáèðàíåòî íàôèíàíñîâè ñðåäñòâà âúâ ôîíäîâå âêëþ÷âàò: 1) ñòåïåíòà, â êîÿòî èìàîòäåëíè ôîíäîâå çà ôèíàíñèðàíå íà îòäåëíè ãðóïè îò íàñåëåíèåòî; 2)îòäåëíè ôîíäîâå çà ôèíàíñèðàíå íà ïåðñîíàëíè è íåïåðñîíàëíè çäðàâíèóñëóãè; 3) êðúñòîñàíî ñóáñèäèðàíå ìåæäó íèñêîðèñêîâè è âèñîêîðèñêîâèïîòðåáèòåëè.

Ñòðóêòóðíîòî àðàíæèðàíå íà íàáèðàíåòî íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâàâúâ ôîíäîâå ñå îòíàñÿ äî: 1) ðàçìåðà è áðîÿ íà ôîíäîâåòå çà ôèíàíñèðàíå,2) ìåõàíèçìà íà òðàíñôåð íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà ìåæäó ôîíäîâåòå, 3)èçáîð è êîíêóðåíöèÿ ñðåä ôîíäîâåòå çà ïî-ãîëÿì áðîé çàïèñàíè ëèöà è 4)óïðàâëåíèå íà èíñòèòóöèèòå ïîääúðæàùè ôîíäîâåòå çà ôèíàíñèðàíå.

ÇàêóïóâàíåÇàêóïóâàíåòî å ïðîöåñ, ÷ðåç êîéòî ïðèõîäèòå, êîèòî ñà íàòðóïàíè

âúâ ôîíäîâåòå çà ôèíàíñèðàíå, ñå ðàçïðåäåëÿò êúì èíñòèòóöèîíàëíè èëèèíäèâèäóàëíè èçïúëíèòåëè çà äîñòàâêàòà íà ïàêåòè îò çäðàâíè óñëóãè. Ñäðóãè äóìè, çàêóïóâàíåòî íà çäðàâíè óñëóãè îò äîñòàâ÷èöèòå íà ïúðâî(îáùîïðàêòèêóâàùè ëåêàðè) è âòîðî íèâî (ñïåöèàëèñòè, áîëíèöè, àïòåêè)ìîæå äà áúäå ïðÿêî èëè ÷ðåç òðåòà ñòðàíà – äúðæàâåí áþäæåò,çäðàâíîîñèãóðèòåëåí ôîíä, ôîíäàöèÿ è äð. Â èíòåãðèðàíèòå ïóáëè÷íèñèñòåìè çàêóïóâàíåòî ñå èçâúðøâà îò äúðæàâíèÿ áþäæåò èëè îáùèíñêèòåáþäæåòè. Â ñòðàíèòå ñúñ ñîöèàëíî çäðàâíî îñèãóðÿâàíå, ôîíäîâåòåêóïóâàò çäðàâíè óñëóãè îò èçïúëíèòåëèòå íà ìåäèöèíñêà ïîìîù â ïîëçàíà îñèãóðåíèòå ëèöà.

Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå íà çàêóïóâàíåòî âêëþ÷âà ðåøåíèÿòàçà òîâà êàêâî ñå çàêóïóâà, êàê ñå çàêóïóâà è îò êîãî ñå çàêóïóâà. Èçáîðúò

1 8


íà òîâà, êàêâî äà áúäå çàêóïåíî, òðÿáâà äà ñå íàïðàâè âúç îñíîâà íàêðèòåðèè çà ñåëåêöèÿ íà äåéíîñòèòå. Àëòåðíàòèâíèòå ìåõàíèçìè âêëþ÷âàòäèðåêòíî çàêóïóâàíå íà èíòåðâåíöèè (áàé-ïàñ, äåòñêè èìóíèçàöèè è äð.),çàêóïóâàíå íà âèäîâå óñëóãè (ëåêàðñêè óñëóãè, ëåãëîäíè è äð.) èëèçàêóïóâàíå íà âëîæåíè ðåñóðñè (áîëíè÷íè ëåãëà, òðàíñïîðòíè ñðåäñòâà èäð.). Äðóã àñïåêò íà ñòðàòåãè÷åñêèÿ ïëàí ñà êðèòåðèèòå çà äîãîâàðÿíå ñèçïúëíèòåëèòå íà çäðàâíà ïîìîù è ìåõàíèçìèòå çà çàïëàùàíåòî èì.

Ñòðóêòóðíîòî àðàíæèðàíå îáõâàùà: 1) ðàçìåðà è áðîÿ íàêóïóâà÷èòå, 2) ìåõàíèçìà íà ôèíàíñèðàíå íà êóïóâà÷èòå îò íàáðàíèòåïðèõîäè, 3) êîíêóðåíöèÿòà ìåæäó êóïóâà÷èòå çà ïî-ãîëÿì áðîé çàïèñàíèëèöà. Íàé-âàæíèÿò âúïðîñ íà ðåàëèçèðàíåòî è óïðàâëåíèåòî ñà ìåòîäèòåçà êîíòðîëèíã íà êîëè÷åñòâîòî è êà÷åñòâîòî íà çàêóïåíèòå óñëóãè.

Äîñòàâÿíå íà çäðàâíè óñëóãèÒàçè ôóíêöèÿ ñå îòíàñÿ äî êîìáèíèðàíå íà âõîäÿùè ðåñóðñè

(ìàòåðèàëíè, ÷îâåøêè, ôèíàíñîâè) â ïðîèçâîäñòâåíèÿ ïðîöåñ, êîéòî ñåîñúùåñòâÿâà â îïðåäåëåíà îðãàíèçàöèîííà ñðåäà è âîäè äî äîñòàâÿíå íàêðàåí ïðîäóêò èëè ðåçóëòàò. Ïðè àíàëèçèðàíå íà äîñòàâÿíåòî å ïîëåçíîäà ñå ïðàâè óñëîâíà ðàçëèêà ìåæäó ïåðñîíàëíè è íåïåðñîíàëíè çäðàâíèóñëóãè. Ïúðâèòå ñå îòíàñÿò çà óñëóãèòå, êîèòî ñå ïîòðåáÿâàò äèðåêòíî îòäàäåí èíäèâèä (ïðåâàíòèâíè, äèàãíîñòè÷íè, òåðàïåâòè÷íè,ðåõàáèëèòàöèîííè) è êîèòî ïîðàæäàò èëè íå âúíøíè åôåêòè.Íåïåðñîíàëíèòå êàñàÿò äåéíîñòè, êîèòî ñå ïðèëàãàò (êîíñóìèðàò)êîëåêòèâíî, êàòî ìàñîâîòî çäðàâíî îáðàçîâàíèå.

Ïåðñîíàëíè çäðàâíè óñëóãè. Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå íàäîñòàâÿíåòî íà ïåðñîíàëíè çäðàâíè óñëóãè òðåòèðà ïðåäèìíî îòíîøåíèÿòàíà âñÿêà îðãàíèçàöèÿ-äîñòàâ÷èê ñ îáêðúæàâàùàòà ÿ ñðåäà. Åäèí àñïåêòíà òåçè îòíîøåíèÿ çàñÿãà âåðòèêàëíàòà èíòåãðàöèÿ ìåæäó ôóíêöèèòå.Îñíîâíèÿò âúïðîñ íà ïëàíèðàíåòî êàñàå ñòåïåíòà íà èíòåãðàöèÿ íàôóíêöèèòå äîñòàâÿíå è çàêóïóâàíå. Íàöèîíàëíèòå çäðàâíè ñèñòåìè ÷åñòîñå ðàçëè÷àâàò ïî òîâà äàëè òåçè äâå ôóíêöèè ñå îñúùåñòâÿâàò îò åäíà èñúùà îðãàíèçàöèÿ èëè äîñòàâ÷èöèòå ñà íåçàâèñèìè ïðåäïðèåìà÷è. Â íÿêîèïîñëåäíè ïðîó÷âàíèÿ ñå îáñúæäàò ïðåäëîæåíèÿ çà ðåôîðìà âèíòåãðèðàíèòå ñèñòåìè, à èìåííî ðàçäåëåíèåòî „êóïóâà÷-äîñòàâ÷èê”.Òÿñíî ñâúðçàí ñ òîçè âúïðîñ å ïðîáëåìúò çà äåöåíòðàëèçàöèÿòà èóïðàâëåíèåòî íà äîñòàâÿùèòå èíñòèòóöèè, îñîáåíî ïî îòíîøåíèå íàñòåïåíòà íà àâòîíîìíîñò.

Ñòðóêòóðíîòî àðàíæèðàíå òðÿáâà äà ñå èçâúðøè êàòî ñå èìàò

1 9


ïðåäâèä îòíîøåíèÿòà íà îðãàíèçàöèèòå-äîñòàâ÷èöè ñ äðóãèòå îðãàíèçàöèè-ïàðòíüîðè. Öåíòðàëåí âúïðîñ å ñòåïåíòà, äî êîÿòî òàêèâà îðãàíèçàöèèñà îòäåëíè åäèíèöè èëè îáðàçóâàò ìðåæè íà ðàçëè÷íè íèâà íà êîìïëåêñíîñò(ò.å. çàâåäåíèÿ çà ïúðâè÷íè, âòîðè÷íè, òðåòè÷íè ãðèæè). Ñòðóêòóðàòà íàòàêèâà ìðåæè îïðåäåëÿ äàëè äîñòúïúò äî çäðàâíèòå çàâåäåíèÿ å äèðåêòåí,èëè ñúùåñòâóâà ðîëÿòà íà „ïàçà÷ íà âõîäà” (gate-keeper) ïðè ïúðâèÿ êîíòàêòñ äîñòàâ÷èöèòå. Òîâà å åäèí ìîìåíò îò ïî-îáùèÿ ïðîáëåì, ñâúðçàí ñîðãàíèçàöèÿòà íà èçäàâàíèòå íàïðàâëåíèÿ îò ïúðâè÷íî êúì âòîðè÷íî èòðåòè÷íî íèâî íà çäðàâíè ãðèæè, âêëþ÷èòåëíî è äàëè òåçè íàïðàâëåíèÿìîãàò äà ïðåêîñÿò îáùåñòâåíî-÷àñòíèòå ãðàíèöè, èëè ÷àñòíèòå èîáùåñòâåíèòå ìðåæè ñà ðàçäåëåíè åäíà îò äðóãà.

Çà ðàçëèêà îò ïúðâèòå äâà àñïåêòà íà äîñòàâÿíåòî, âúïðîñèòå,ñâúðçàíè ñ ðåàëèçèðàíåòî, ñå îòíàñÿò äî âúòðåøíàòà îöåíêà íà âñÿêàîðãàíèçàöèÿ-äîñòàâ÷èê, âêëþ÷èòåëíî îôèöèàëíèòå è íåîôèöèàëíèòåïúòèùà, ïî êîèòî âñÿêà îðãàíèçàöèÿ èçâúðøâà ñâîèòå çàäà÷è, ñèñòåìè çàêîíòðîë è îòíîøåíèÿ íà âëàñòèòå. Ñòðóêòóðàòà íà óïðàâëåíñêèÿ èêëèíè÷íèÿ ïåðñîíàë ñúùî å âàæåí åëåìåíò íà ðåàëèçàöèÿòà. ×åñòîïîñòàâÿí âúïðîñ å äàëè âúðõîâíîòî ðúêîâîäñòâî íà îðãàíèçàöèèòå-äîñòàâ÷èöè äà áúäå â ðúöåòå íà ëåêàðè èëè â ðúöåòå íà ïðîôåñèîíàëíèàäìèíèñòðàòîðè. Íà êëèíè÷íî íèâî âúïðîñúò çà ïðèòåæàâàíåòî èñú÷åòàâàíåòî íà íåîáõîäèìèòå óìåíèÿ ñðåä ðàçëè÷íèòå êàòåãîðèèäîñòàâ÷èöè (ëåêàðè, ñåñòðè, îáùåñòâåíè çäðàâíè ðàáîòíèöè è ò.í.) å ñúùîòàêà îïðåäåëÿù çà äåéíîñòòà íà çäðàâíàòà ñèñòåìà.

Íåïåðñîíàëíè çäðàâíè óñëóãè. Ìèíèñòåðñòâî íàçäðàâåîïàçâàíåòî çàåìà äîìèíèðàùà ðîëÿ â äîñòàâÿíåòî íà íåïåðñîíàëíèçäðàâíè óñëóãè â ïóáëè÷íèÿ ñåêòîð íà ïîâå÷åòî ñòðàíè.

Êëþ÷îâ âúïðîñ íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå å ñòåïåíòà, äî êîÿòîåäíà îðãàíèçàöèÿ ïðåäîñòàâÿ øèðîê ñïåêòúð îò íåïåðñîíàëíè çäðàâíèóñëóãè èëè îðãàíèçàöèè ñ ìíîãîáðîéíè ñïåöèàëèñòè ïðåäîñòàâÿòñïåöèôè÷íè óñëóãè, êàòî ïðîìîöèÿ íà çäðàâåòî, áåçîïàñíîñò íà òðóäà èëèáåçîïàñíîñò ïî ïúòèùàòà. Êàêòî ïðè ïåðñîíàëíèòå çäðàâíè óñëóãè è òóêå âàæíà ñòåïåíòà íà èíòåãðàöèÿ ñúñ çàêóïóâàíåòî, êàêòî è åñòåñòâîòî íàóïðàâëåíèe è àâòîíîìíîñò.

Ïðè ñòðóêòóðíîòî àðàíæèðàíå ñå ïîñòàâÿò âúïðîñè îò åäíà ñòðàíà,äàëè â îáùåñòâåíèòå ñèñòåìè åäíè è ñúùè îðãàíèçàöèè è ìåíèäæúðè ñàîòãîâîðíè è çà äâåòå êàòåãîðèè óñëóãè, è îò äðóãà ñòðàíà, äàëè â ñèñòåìèòå ñ÷àñòíè äîñòàâ÷èöè ñúùåñòâóâàò ñòèìóëè è äðóãè ìåõàíèçìè äà ñå äîñòàâÿòíÿêîè íåïåðñîíàëíè óñëóãè, êàêâàòî óñëóãà å ìàñîâîòî çäðàâíî îáðàçîâàíèå.

2 0


Íàñòàâíè÷åñòâîÏðåíåáðåãâàíà ôóíêöèÿ â ïîâå÷åòî çäðàâíè ñèñòåìè,

íàñòàâíè÷åñòâîòî (stewardship) å íåùî ïîâå÷å îò òðàäèöèîííàòàïðåäñòàâà çà ðåãóëèðàíå, êîåòî ñå îñúùåñòâÿâà îò äúðæàâàòà. Òî âêëþ÷âàòðè êëþ÷îâè àñïåêòà:

1) îïðåäåëÿíå, âíåäðÿâàíå è ìîíèòîðèðàíå íà ïðàâèëàòà íàçäðàâíàòà ñèñòåìà;

2) îñèãóðÿâàíå íà áëàãîïðèÿòíà ñðåäà çà èçÿâà íà âñè÷êè ó÷àñòíèöèâ ñèñòåìàòà (îñîáåíî êóïóâà÷è, äîñòàâ÷èöè è ïàöèåíòè);

3) îïðåäåëÿíå ñòðàòåãè÷åñêèòå ïîñîêè çà çäðàâíàòà ñèñòåìà êàòîöÿëî.Âúâ âðúçêà ñ òåçè àñïåêòè, íàñòàâíè÷åñòâîòî ìîæå äà áúäå

ïîäðàçäåëåíî íà øåñò ïîäôóíêöèè:1) îáùî ïëàíèðàíå íà ñèñòåìàòà;2) îöåíêà íà äåéíîñòòà;3) îïðåäåëÿíå íà ïðèîðèòåòè;4) ìåæäóñåêòîðíà ïîäêðåïà;5) ðåãóëèðàíå;6) çàùèòà íà ïîòðåáèòåëÿ.Îáùî ïëàíèðàíå íà ñèñòåìàòà. Òî å ñâúðçàíî ñ ôîðìèðàíå íà

çäðàâíàòà ïîëèòèêàòà íà íàé-øèðîêî íèâî è âêëþ÷âà íà÷èíà, ïî êîéòî ñàîáåäèíåíè âñè÷êè äðóãè ôóíêöèè íà çäðàâíàòà ñèñòåìà. Ðàçëè÷íèòåâúïðîñè, êîèòî ñà ïîñî÷åíè ïî-ãîðå ïîä ðóáðèêàòà çà ñòðàòåãè÷åñêîïëàíèðàíå, îôîðìÿò ñúäúðæàíèåòî íà òàçè ïîäôóíêöèÿ íàíàñòàâíè÷åñòâîòî. Â òîâà îòíîøåíèå çà íàñòàâíè÷åñòâîòî ìîæå äà ñåìèñëè êàòî çà ìåòàôóíêöèÿ äîòîëêîâà, äîêîëêîòî òî ñå çàíèìàâà ñîðãàíèçàöèÿòà íà âñè÷êè äðóãè ôóíêöèè íà çäðàâíàòà ñèñòåìà.

Îöåíêà íà äåéíîñòòà. Âàæíà ñúñòàâíà ÷àñò íà îñèãóðÿâàíåòîíà ñòðàòåãè÷åñêà ïîñîêà è áëàãîïðèÿòíà ñðåäà çà èçÿâà íà ó÷àñòíèöèòå åäà ñå îöåíÿâà äåéíîñòòà íà èíñòèòóöèèòå, âêëþ÷åíè â ñúáèðàíåòî íàïðèõîäè, çàêóïóâàíåòî è ðàçâèâàíåòî íà ðåñóðñèòå.

Îïðåäåëÿíå íà ïðèîðèòåòè. Èçáîðúò íà êðèòåðèè çàïîñòàâÿíå(îïðåäåëÿíå) íà ïðèîðèòåòè è èçãðàæäàíå íà êîíñåíñóñ ïîîòíîøåíèå íà òÿõ ñà ãëàâíè åëåìåíòè íà íàñòàâíè÷åñòâîòî. Îïðåäåëÿíåòîíà ïðèîðèòåòèòå èìà êàêòî òåõíè÷åñêè, òàêà è ïîëèòè÷åñêè àñïåêò.

Ìåæäóñåêòîðíà ïîäêðåïà. Òîâà å ïîäêðåïàòà îò ñòðàíà íà

2 1


ïîëèòèêèòå â äðóãèòå ñîöèàëíè ñèñòåìè, êîèòî ñïîìàãàò çà èçäèãàíåòî íàçäðàâíèòå öåëè.

Ðåãóëèðàíå. Ðåãóëèðàíåòî íàé-îáùî îçíà÷àâà ïîñòàâÿíå íàïðàâèëà. Â çäðàâíàòà ñèñòåìà ñúùåñòâóâàò äâà ãëàâíè òèïà ðåãóëèðàíå:ñàíèòàðíî ðåãóëèðàíå íà ñòîêè è óñëóãè è ðåãóëèðàíå íà çäðàâíè ãðèæè.Ïúðâèÿò òèï ñå îòíàñÿ äî òðàäèöèîííèòå óñèëèÿ íà ñàíèòàðíèòå âëàñòèäà ñâåäàò äî ìèíèìóì îïàñíîñòèòå çà çäðàâåòî, ñúçäàâàíè îò ñòîêè èóñëóãè, ïðîèçâåäåíè â öÿëàòà èêîíîìèêà, îñîáåíî îíåçè ñâúðçàíè ñõðàíèòåëíèòå ïðîäóêòè. Ðåãóëèðàíåòî íà çäðàâíèòå ãðèæè ñå îòíàñÿ äîîðãàíèçàöèèòå, íàòîâàðåíè ñ ôóíêöèèòå íà ôèíàíñèðàíå, äîñòàâÿíå èðàçâèâàíå íà ðåñóðñèòå â çäðàâíàòà ñèñòåìà.

Çàùèòà íà ïîòðåáèòåëÿ. Ïàçàðèòå íà çäðàâíî îñèãóðÿâàíå èçäðàâíè óñëóãè ñå õàðàêòåðèçèðàò ñ àñèìåòðè÷íîñò íà èíôîðìàöèÿòàìåæäó ïîòðåáèòåëèòå è ïðîèçâîäèòåëèòå. Ñëåäîâàòåëíî ÷àñò îò ôóíêöèÿòàíà íàñòàâíè÷åñòâîòî å ïîñòèãàíå íà áëàãîïðèÿòíà ñðåäà çà èçÿâà íà âñè÷êèó÷àñòíèöè â çäðàâíàòà ñèñòåìà è ïðåäïðèåìàíå íà ìåðêè çà ïðåîäîëÿâàíåíà àñèìåòðè÷íîñòòà íà èíôîðìàöèÿòà.

Êîìáèíèðàíåòî íà òåçè øåñò ïîäôóíêöèè íà íàñòàâíè÷åñòâîòî åêëþ÷îâîòî ðåøåíèå îòíîñíî íåãîâèÿ ñòðàòåãè÷åñêè ïëàí. Íàáëþäàâà ñåçàáåëåæèòåëíà ïðîìÿíà â ñòåïåíòà, äî êîÿòî çäðàâíèòå âëàñòè ïîåìàòîòãîâîðíîñò çà âñÿêà ïîäôóíêöèÿ. Ñ îãëåä íà ñòðóêòóðíîòî àðàíæèðàíå,îáñúæäàíåòî íà ãëàâíàòà ïîëèòèêà ñå îòíàñÿ äî ìÿñòîòî íà îòãîâîðíîñòòà,êàòî èìà ïðîìÿíà âúâ âúçëàãàíåòî íà îòãîâîðíîñòòà íà ðàçëè÷íèòå âëàñòè(èçïúëíèòåëíà ñðåùó çàêîíîäàòåëíà) è ðàçëè÷íèòå íèâà íà ïðàâèòåëñòâîòî(íàöèîíàëíî ñðåùó ìåñòíî).

Íàêðàÿ, âúïðîñúò íà ðåàëèçèðàíåòî, êîéòî çàñÿãà äåéíîñòòà íàñèñòåìàòà, ñå îòíàñÿ äî ôàêòè÷åñêèòå óìåíèÿ çà èçïúëíÿâàíå íà ôóíêöèèòåíà íàñòàâíè÷åñòâîòî. Â ÷àñòíîñò, ïðåîðèåíòèðàíåòî íà ïîâå÷åòîìèíèñòåðñòâà íà çäðàâåîïàçâàíåòî, îò òåõíèòå òðàäèöèîííè ôóíêöèè êàòîäîñòàâ÷èöè íà óñëóãè, êúì íîâèòå ïðåäèçâèêàòåëñòâà íà íàñòàâíè÷åñòâîòî,âêëþ÷âà çíà÷èòåëíà ðåîðãàíèçàöèÿ, çà êîÿòî íàëè÷íèòå óìåíèÿ ìîæå áèíÿìà äà ñà àäåêâàòíè.

Ãåíåðèðàíå íà ðåñóðñèÇäðàâíèòå ñèñòåìè íå ñà îãðàíè÷åíè îò èíñòèòóöèèòå, êîèòî

ôèíàíñèðàò èëè äîñòàâÿò óñëóãè, íî âêëþ÷âàò ðàçëè÷íè ãðóïè îòîðãàíèçàöèè, êîèòî îñèãóðÿâàò âõîäíè ðåñóðñè çà èçâúðøâàíåòî íà òåçèóñëóãè, îñîáåíî ÷îâåøêè ðåñóðñè, ìàòåðèàëíè ðåñóðñè è çíàíèÿ. Òîçè íàáîðîò îðãàíèçàöèè å ïðåäñòàâåí îò óíèâåðñèòåòè è äðóãè îáðàçîâàòåëíèèíñòèòóöèè, öåíòðîâå çà ïðîó÷âàíèÿ è èçñëåäâàíèÿ, è êîìïàíèè, ñúçäàâàùè

2 2


ñïåöèôè÷íè òåõíîëîãèè, êàòî ôàðìàöåâòè÷íè ïðîäóêòè, àïàðàòóðà èîáîðóäâàíå.

Âúïðîñèòå íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå, ñòðóêòóðíîòîàðàíæèðàíå è ðåàëèçèðàíåòî ùå ñå ïðîìåíÿò ñïîðåä ñïåöèôè÷íîñòòà íàîðãàíèçàöèèòå, êîèòî ó÷àñòâàò â ãåíåðèðàíåòî íà ðåñóðñèòå. Íàïðèìåð âñëó÷àèòå íà îáó÷àâàùè èíñòèòóöèè, êàòî ìåäèöèíñêè óíèâåðñèòåòè èêîëåæè, êëþ÷îâèÿò âúïðîñ ñå îòíàñÿ äî òÿõíîòî ïúðâîíà÷àëíîóñòàíîâÿâàíå, ò.å. äàëè òå ñà êúì ìèíèñòåðñòâî íà çäðàâåîïàçâàíåòî èëèêúì ìèíèñòåðñòâî íà îáðàçîâàíèåòî. Â ñëó÷àèòå íà ôàðìàöåâòè÷íè èëèäðóãè òåõíîëîãè÷íè èíäóñòðèè, îñíîâíèòå âúïðîñè, êàòî ñòåïåíòà íàêîíöåíòðàöèÿ è ðàçìåðúò íà êîíêóðåíöèÿòà, å ìíîãî âåðîÿòíî äà îêàæàòâëèÿíèå âúðõó äåéíîñòòà íà çäðàâíàòà ñèñòåìà.

1.2. ÃÓ‰ÂÎË Ì‡ ÙËÌ‡ÌÒË‡ÌÂ Ë ‰ÓÒÚ‡‚ˇÌÂ Ì‡Á‰‡‚ÌË ÛÒÎÛ„Ë

Ñòðàíèòå â ñâåòà ñå ðàçëè÷àâàò ïî ñâîèòå ìåòîäè íà ôèíàíñèðàíå,îðãàíèçèðàíå è ðåãóëèðàíå íà çäðàâåîïàçâàíåòî. Ïî-êîíêðåòíî, òå ñåðàçëè÷àâàò ïî:

••••• ñòåïåíòà, â êîÿòî ïðåîáëàäàâàò ðàçëè÷íèòå íà÷èíè çà ôèíàíñèðàíåíà çäðàâåîïàçâàíåòî (áþäæåòíî ôèíàíñèðàíå, äèðåêòíî çàïëàùàíåîò êîíñóìàòîðèòå, ÷àñòíî îñèãóðÿâàíå è ñîöèàëíî îñèãóðÿâàíå);

••••• ìåòîäèòå, ÷ðåç êîèòî îñèãóðèòåëíàòà èíñòèòóöèÿ (òðåòàòà ñòðàíà)çàïëàùà íà äîñòàâ÷èöèòå íà çäðàâíè óñëóãè;

••••• ñòåïåíòà, â êîÿòî äúðæàâàòà êîíòðîëèðà è ðåãóëèðà îñèãóðÿâàíåòîíà çäðàâíè óñëóãè, êàêòî è ðàçâèòèåòî íà ïàçàðíèòå è êâàçè-ïàçàðíèòå îòíîøåíèÿ.Evans ïðåäëàãà ñåäåì ìîäåëà íà ôèíàíñèðàíå, êîèòî ìîãàò äà

áúäàò èçïîëçâàíè çà îïèñàíèå íà ãîëÿìîòî ìíîãîîáðàçèå îò çäðàâíèñèñòåìè. Ìîäåëèòå îáîáùàâàò àëòåðíàòèâíèòå âçàèìîäåéñòâèÿ ìåæäóïåò îñíîâíè ó÷àñòíèöè â çäðàâíèòå ñèñòåìè:

••••• ïîòðåáèòåëè / ïàöèåíòè;••••• äîñòàâ÷èöè íà çäðàâíè óñëóãè îò ïúðâî íèâî (GP);••••• äîñòàâ÷èöè íà çäðàâíè óñëóãè îò âòîðî íèâî (ñïåöèàëèñòè, áîëíèöè,

àïòåêè);••••• îñèãóðèòåëè (òðåòà ñòðàíà-ïëàòåö);

2 3


••••• äúðæàâàòà êàòî ðåãóëàòîð íà öÿëàòà ñèñòåìà.Îñíîâíèòå âçàèìîäåéñòâèÿ ìåæäó ïåòòå ó÷àñòíèöè âêëþ÷âàò:

1) äîñòàâÿíå íà çäðàâíè óñëóãè;2) èçäàâàíå íà íàïðàâëåíèÿ îò äîñòàâ÷èöè íà ïúðâî íèâî êúì

äîñòàâ÷èöè íà âòîðî íèâî;3) äèðåêòíî çàïëàùàíå çà ïðåäîñòàâåíè óñëóãè;4) ïëàùàíå çà îñèãóðèòåëíî ïîêðèòèå;5) ðàçëè÷íè ôîðìè íà ðåãóëèðàíå îò ñòðàíà íà äúðæàâàòà.

Ðàçãðàíè÷àâàò ñå äâà ãëàâíè èçòî÷íèêà íà ôèíàíñèðàíå íàçäðàâåîïàçâàíåòî – äîáðîâîëíî (÷àñòíî) è çàäúëæèòåëíî (îáùåñòâåíî),è ÷åòèðè ãëàâíè ìåòîäà íà çàïëàùàíå íà äîñòàâ÷èöèòå íà çäðàâíèóñëóãè:

1) äèðåêòíî ïëàùàíå îò äæîáà íà ïîòðåáèòåëèòå áåç îñèãóðîâêè;2) äèðåêòíî ïëàùàíå îò äæîáà íà ïîòðåáèòåëèòå, êîèòî ñå

ðåèìáóðñèðàò îò çäðàâíîòî îñèãóðÿâàíå;3) çàïëàùàíå îò òðåòà ñòðàíà (îñèãóðèòåëíà îðãàíèçàöèÿ) ÷ðåç

äîãîâàðÿíå;4) çàïëàùàíå îò òðåòà ñòðàíà ÷ðåç áþäæåò è çàïëàòà â èíòåãðèðàíèòå

îðãàíèçàöèè.

1.2.1. Ìîäåë íà äèðåêòíî äîáðîâîëíî ïëàùàíåÒîâà å íàé-ðàííàòà è îïðîñòåíà ôîðìà íà ïàçàðà íà ÷àñòíè çäðàâíè

óñëóãè áåç îñèãóðèòåë (ôèã.4). Ïàöèåíòèòå ïëàùàò äèðåêòíî çà ñâîÿ ñìåòêàíà èçïúëíèòåëèòå íà çäðàâíè óñëóãè íà ïúðâî è âòîðî íèâî ïî ìåòîäàòàêñà çà óñëóãà. Ïðè òîçè ìîäåë ñúùåñòâóâà ñâîáîäåí èçáîð íà èçïúëíèòåëè íà äâåòå íèâà. Äîñòàâ÷èöèòå íà ïúðâî íèâî íå ìîãàò äà ñå ðàçãëåæäàòêàòî “ïàçèòåëè íà âõîäà”, çàùîòî íå ñúùåñòâóâàò ïðàâèëà, íà êîèòî äà ñåáàçèðà çàïëàùàíåòî îò òðåòà ñòðàíà íà ìåäèöèíñêèòå óñëóãè.

Ïëàùàíèÿòà çàâèñÿò îò ïëàòåæîñïîñîáíîñòòà íà ïàöèåíòà. Ïðèíåäîñòàòú÷åí äîõîä è íåî÷àêâàíè çäðàâíè ðàçõîäè â ìîäåëà íå ìîæå äàñå ïðèëîæè ïðèíöèïúò çà ðàâåí äîñòúï, à ñúùî òàêà è íå ñúùåñòâóâàçàùèòà íà äîõîäèòå. Ïàöèåíòèòå ñà íàÿñíî ñ ðàçõîäèòå, êîèòî ïðàâÿò,êîåòî îò ñâîÿ ñòðàíà âîäè äî íåäîñòàòú÷íî èçïîëçâàíå íà çäðàâíè óñëóãè.Íå å èçÿñíåí ñóâåðåíèòåòà íà ïàöèåíòà è äîêîëêî òîçè ìîäåë íàôèíàíñèðàíå âîäè äî åôåêòèâíî ñúïåðíè÷åñòâî ìåæäó ëåêàðèòå. Òîâà ñå

2 4


äúëæè íà àñèìåòðèÿòà â çíàíèÿòà íà ïðåäîñòàâÿùèòå è ïîëó÷àâàùèòåóñëóãèòå è íà ñèëàòà íà ìîíîïîëà ïðè ëå÷åíèåòî. Òîçè ìîäåë äàâà íàé-çàäîâîëèòåëíè ðåçóëòàòè ïðè ìàëêè è ðóòèííè çäðàâíè ðàçõîäè.

Ìîäåëúò íà äîáðîâîëíî ïëàùàíå îò äæîáà íà ïàöèåíòà äíåñèãðàå ñàìî äîïúëíèòåëíà ðîëÿ â çäðàâíèòå ñèñòåìè íà îòäåëíèòå ñòðàíè.

‘Ë„Û‡ 4ÃÓ‰ÂÎ Ì‡ ‰ËÂÍÚÌÓ ‰Ó·Ó‚ÓÎÌÓ ÔÎ‡˘‡ÌÂ

Êîíñóìàòîðè (ïàöèåíòè)

Ïúðâî íèâî äîñòàâ÷èöè

Âòîðî íèâî äîñòàâ÷èöè

Дîáðîâîëíè ïëàщàíèÿ òàêñà çà óñëóгà

Ïîòîê íà óñëóãèòå Ôèíàíñîâ ïîòîê

1.2.2. Ìîäåë íà äîáðîâîëíî îñèãóðÿâàíå ñ ðåèìáóðñèðàíå íàïàöèåíòàÔóíêöèîíèðàíåòî íà ÷àñòåí ïàçàð íà çäðàâíè óñëóãè ìîæå äà

ñå ðàçøèðè ÷ðåç ïðèëàãàíå íà ìîäåëà íà äîáðîâîëíî îñèãóðÿâàíå, íîèìà îïàñíîñò îò ïîÿâà íà íåæåëàíè åôåêòè. Ïðè òîçè ìîäåë ñúùåñòâóâà÷àñòè÷íî èëè èçöÿëî ðåèìáóðñèðàíå íà ìåäèöèíñêèòå ðàçõîäè íàïàöèåíòà îò ñòðàíà íà îñèãóðèòåëíàòà èíñòèòóöèÿ. Ðåèìáóðñèðàíåòîçàâèñè îò ïîëèöàòà, êîÿòî ëèöåòî ïîäïèñâà ïðè ñêëþ÷âàíå íà çäðàâíàòàçàñòðàõîâêà. Ïðè îïðåäåëÿíå íà óñëîâèÿòà çà ïîêðèâàíå íàìåäèöèíñêèòå ðàçõîäè ìîæå äà áúäå âúâåäåíà è ôîðìà íà ñïîäåëåíîïëàùàíå (cost-sharing) îò ñòðàíà íà ïàöèåíòà. Âñè÷êè óñëîâèÿ çà ïúëíî

2 5


èëè ÷àñòè÷íî çàïëàùàíå ñà ñòðèêòíî îïðåäåëåíè, çà äà å íàÿñíî ëèöåòîñ ïîòåíöèàëíèòå ðàçõîäè, êîèòî ùå òðÿáâà äà íàïðàâè ïðè ïîëçâàíå íàìåäèöèíñêèòå óñëóãè.

Çäðàâíèòå âíîñêè ñà îáâúðçàíè ñ ðèñêà çà çàáîëåâàåìîñò íàîñèãóðÿâàùèÿ ñå. Òîâà âîäè äî ïî-âèñîêè âíîñêè ïðè âúçðàñòíè ëèöà,õîðà ñ õðîíè÷íè çàáîëÿâàíèÿ è òàêèâà, çà êîèòî å íàëèöå èíôîðìàöèÿ óîñèãóðèòåëÿ, ÷å ñà ÷åñòè ïîëçâàòåëè íà ìåäèöèíñêè óñëóãè ïîðàäèíåñòàáèëíî çäðàâíî ñúñòîÿíèå.

Ïðè òîçè ìîäåë ñúùåñòâóâà ñâîáîäåí èçáîð íà èçïúëíèòåë íàçäðàâíè óñëóãè. Íàëèöå å êîíêóðåíöèÿ ìåæäó îñèãóðèòåëèòå (òðåòàñòðàíà), íî å âàæíî äà ñå îòáåëåæè, ÷å íÿìà ïðÿêà âðúçêà ìåæäóîñèãóðèòåëíàòà èíñòèòóöèÿ è äîñòàâ÷èöèòå íà çäðàâíè óñëóãè (ôèã.5).

Ìîäåëúò íà äîáðîâîëíî îñèãóðÿâàíå ñ ðåèìáóðñèðàíå íàïàöèåíòà èìà äâà ãëàâíè íåäîñòàòúêà. Ïúðâî, êîãàòî ïàöèåíòúò åîñèãóðåí ÷ðåç òîçè âèä çàñòðàõîâêà, òîé íÿìà ñòèìóë äà íàìàëèòúðñåíåòî ñè, êîåòî âîäè äî ìîðàëåí õàçàðò. Äîñòàâ÷èöèòå íà çäðàâíèóñëóãè èìàò ñòèìóë äà èíäóöèðàò ïàçàðà, ïîðàäè çàïëàùàíåòî èì íàïðèíöèïà òàêñà çà óñëóãà. Êîíêóðåíöèÿòà ìåæäó äîñòàâ÷èöèòå ìîæåäà äîâåäå äî óâåëè÷àâàíå íà îáåìà è ïîäîáðÿâàíå íà êà÷åñòâîòî íàïðåäëàãàíèòå óñëóãè, êàòî òîâà ïî-÷åñòî âîäè äî ïîâèøàâàíå,îòêîëêîòî äî íàìàëÿâàíå íà òåõíèòå öåíè. Ïî òàçè ïðè÷èíà ìîäåëúòíà ðåèìáóðñèðàíå å ïðèäðóæåí ñúñ ñïîäåëåíî ïëàùàíå îò ñòðàíà íàïàöèåíòèòå êàòî ìÿðêà çà îãðàíè÷àâàíå íà òúðñåíåòî.

Âòîðèÿò íåäîñòàòúê íà ìîäåëà å, ÷å íèùî íå ìîæå äà áúäåíàïðàâåíî çà èçáÿãâàíå íà íåðàâåíñòâîòî. Äîñòúïúò äî îñèãóðÿâàíåçàâèñè îò âúçìîæíîñòòà çà ïëàùàíå, ò.å. îò äîõîäà íà ïàöèåíòà.Êîíêóðåíöèÿòà ìåæäó îñèãóðèòåëèòå è æåëàíèåòî çà ìàêñèìèçèðàíåíà ïå÷àëáàòà ñòèìóëèðà ïîäáîðà çà âúçìîæíî íàé-çäðàâè êëèåíòè.Ñðåùà ñå îòêàç îò ñòðàíà íà îñèãóðèòåëèòå â ñëó÷àé íà äîêàçàòåëñòâàçà çàáîëåâàåìîñò íà äàäåíî ëèöå. Àêî öåíèòå íà çäðàâíèòå óñëóãè ñåóâåëè÷àò, èìà âåðîÿòíîñò äà ñå âëîøè ñúñòîÿíèåòî íà íèñêîäîõîäíèòåãðóïè îò íàñåëåíèåòî.

Âúïðåêè âñè÷êî, òîçè ìîäåë ìîæå äà ñå ïðèåìå çà îñíîâåí âÑÀÙ, äîêàòî â Åâðîïà òîé å èçáÿãâàí, îñîáåíî äî âúâåæäàíåòî íàïóáëè÷íè îñèãóðèòåëè. Íåçàâèñèìî îò âñè÷êî, ìîäåëúò íàðåèìáóðñèðàíå ÷åñòî íàìèðà ìÿñòî è ïðè ïóáëè÷íèòå ìîäåëè. Òàêèâàìîäåëè ñå ïðèëàãàò â Õîëàíäèÿ è â ÷àñòíèÿ ñåêòîð íà Âåëèêîáðèòàíèÿ.

2 6


‘Ë„Û‡ 5ÃÓ‰ÂÎ Ì‡ ‰Ó·Ó‚ÓÎÌÓ ÓÒË„Ûˇ‚‡ÌÂ Ò ÂËÏ·ÛÒË‡ÌÂ Ì‡ Ô‡ˆËÂÌÚ‡


1.2.3. Ïóáëè÷íî-ðåèìáóðñèðàù ìîäåëÏðîáëåìèòå íà ðàâíèÿ äîñòúï è ñåëåêöèÿòà íà ðèñêà íà äîáðîâîëíîòî

îñèãóðÿâàíå ìîãàò äà áúäàò èçáåãíàòè îò ïóáëè÷íîòî îñèãóðÿâàíå ñúñçàäúëæèòåëíè âíîñêè, îáâúðçàíè ñ äîõîäà è ñóáñèäèðàíå íà âíîñêèòå çà áåäíèòå(ò.å. ñîëèäàðíîñòòà).

Ïóáëè÷íî-ðåèìáóðñèðàùèÿò ìîäåë, êàêòî è ïðåäõîäíèÿò ñå îñíîâàâàíà ïðèíöèïèòå íà ðåèìáóðñèðàíå. Íàëèöå å äèðåêòíî çàïëàùàíå îò ïàöèåíòàíà òàêñà çà óñëóãà, çàäúëæèòåëíè âíîñêè, îáâúðçàíè ñ äîõîäà, íÿìà êîíêóðåíöèÿìåæäó ïðåäñòàâèòåëèòå íà òðåòàòà ñòðàíà (ôîíäîâå îñèãóðÿâàùè çà áîëåñò,ôèíàíñèðàùè îðãàíè è äð.), íÿìà ôèíàíñîâà âðúçêà ìåæäó îñèãóðèòåëíèòåèíñòèòóöèè è äîñòàâ÷èöèòå íà çäðàâíè óñëóãè (ôèã.6).

Òîçè ìîäåë äàâà âúçìîæíîñò äà ñå äîñòèãíå ðàâåíñòâî íà äîñòúïàäî ìåäèöèíñêè ãðèæè, íî âúïðåêè òîâà ìîäåëúò íå å çàñòðàõîâàí îò ïîÿâàòàíà ìîðàëåí õàçàðò, èíäóöèðàíå íà òúðñåíå è òåíäåíöèÿ êúì óâåëè÷àâàíå íààäìèíèñòðàòèâíèòå ðàçõîäè íà çäðàâíîîñèãóðèòåëíèòå ôîíäîâå. Íà÷èíúò çàñïðàâÿíå ñ ìîðàëíèÿ õàçàðò å çàäúëæèòåëíî ñïîäåëåíî ïëàùàíå íà ðàçõîäèòå.

Ñîöèàëíèòå çäðàâíîîñèãóðèòåëíè ñèñòåìè íà Áåëãèÿ è Ôðàíöèÿ èìàòåëåìåíòè îò ïóáëè÷íî ðåèìáóðñèðàùèÿ ìîäåë.

Дîáðîâîëíè îñèгóðèòåëíè èíñòèòóöèè

Ïъðâî íèâî äîñòàâ÷èöè

Íàñåëåíèå è Ïðåäïðèÿòèÿ Ïàöèåíòè

Вòîðî íèâî äîñòàâ÷èöè

Дîáðîâîëíè ïðåìèè îáâъðçàíè ñ ðèñêà

Рåèìáóðñèðàíå íà ïàöèåíòà Тàêñà çà óñëóгà

Тàêñà çà óñëóгà

2 7


‘Ë„Û‡ 6œÛ·ÎË˜ÌÓ - ÂËÏ·ÛÒË‡˘ ÏÓ‰ÂÎ


1.2.4. Äîáðîâîëíî-êîíòðàêòåí ìîäåëÏðè òîçè ìîäåë íàñåëåíèåòî çàïëàùà íà èçáðàí äîáðîâîëåí ôîíä

èëè îñèãóðèòåë âíîñêà, êîÿòî å äîáðîâîëíà è îáâúðçàíà ñ ðèñêà. Âñåêèôîíä ñêëþ÷âà äîãîâîðè ñ äîñòàâ÷èöèòå íà ïúðâî è âòîðî íèâî, íà êîèòîçàïëàùà îïðåäåëåíà ñóìà íà áàçà êàïèòàöèÿ èëè òàêñà çà óñëóãà. Íÿìàôèíàíñîâà âðúçêà ìåæäó ïàöèåíòèòå è äîñòàâ÷èöèòå, à òàêàâà å íàëèöåìåæäó ïàöèåíòèòå è îñèãóðèòåëèòå. Êîíêóðåíöèÿòà ìåæäó èçïúëíèòåëèòåíà çäðàâíè óñëóãè å ïðîäèêòóâàíà íå òîëêîâà îò ïîòðåáèòåëèòå, êîëêîòîîò îñèãóðèòåëèòå, ò.å. èìà êîíêóðåíöèÿ ìåæäó èçïúëíèòåëèòå çà òîâà ñêîé ôîíä äà áúäàò ñêëþ÷åíè äîãîâîðèòå (ôèã.7).

Äâå âàæíè õàðàêòåðèñòèêè íà ìîäåëà ñà:1) èçáîðúò íà ïîòðåáèòåëèòå å îãðàíè÷åí è ñå ñâåæäà äî èçïúëíèòåëèòå,

ñ êîèòî ôîíäîâåòå èìàò ñêëþ÷åíè äîãîâîðè;2) îñèãóðèòåëèòå èìàò ñòèìóë äà äîãîâàðÿò âèñîêîêà÷åñòâåíè è

èêîíîìè÷åñêè åôåêòèâíè óñëóãè â ïîëçà íà ïàöèåíòèòå. Äîñòúïúò äîáîëíè÷íè ãðèæè â òîçè ìîäåë ìîæå äà áúäå îñèãóðåí îò ëåêàðèòå âïúðâè÷íàòà ïîìîù, êîèòî ùå äåéñòâàò êàòî “ïàçèòåëè íà âõîäà”.

Ïóáëè÷åí îñèгóðèòåë




Çàäъëжèòåëíè ïðåìèè îáâъðçàíè ñ äîхîäà

Рåèìáóðñèðàíå íà ïàöèåíòà Тàêñà çà óñëóгà

2 8


Ìîäåëúò èìà ïîòåíöèàë äà ñå ïîñòèãíå ìàêðî- èìèêðîèêîíîìè÷åñêà åôåêòèâíîñò. Îñíîâíèÿò íåäîñòàòúê å îãðàíè÷åíêàïàöèòåò çà äîñòèãàíå íà ðàâåíñòâî èëè ñîëèäàðíîñò.

‘Ë„Û‡ 7ƒÓ·Ó‚ÓÎÌÓ - ÍÓÌÚ‡ÍÚÂÌ ÏÓ‰ÂÎ


1.2.5. Ïóáëè÷íî-êîíòðàêòåí ìîäåëÏðè ïóáëè÷íî-êîíòðàêòíèÿ ìîäåë èìà åäíà îáùåñòâåíà

îñèãóðèòåëíà èíñòèòóöèÿ (çäðàâíîîñèãóðèòåëåí ôîíä èëè êàñà). Çäðàâíèòåâíîñêè, êîèòî ïëàùàò îñèãóðåíèòå ëèöà, ñà çàäúëæèòåëíè, îáâúðçàíè ñäîõîäà èëè îáùèòå äàíúöè íà ñòðàíàòà. Îñèãóðèòåëíàòà èíñòèòóöèÿñêëþ÷âà äîãîâîðè ñ äîñòàâ÷èöèòå íà ïúðâî è âòîðî íèâî íà áàçàòà íàêàïèòàöèÿ èëè òàêñà çà óñëóãà. Íÿìà êîíêóðåíöèÿ ìåæäó ôîíäîâåòå.Òðåòàòà ñòðàíà ìîæå äà áúäå äúðæàâàòà èëè èçïúëíèòåëèòå îò ïúðâîíèâî. Âñè÷êè èçïúëíèòåëè ñà íåçàâèñèìè, êàòî åäèíñòâåíîòî óñëîâèå åäà èìàò äîãîâîðè ñ îñèãóðèòåëíàòà èíñòèòóöèÿ (ôèã.8).

Ïóáëè÷íî-êîíòðàêòíèÿò ìîäåë ñïîäåëÿ ìíîãî îòõàðàêòåðèñòèêèòå íà äîáðîâîëíèÿ ìîäåë. Âñåêè ïîòðåáèòåë èìà ïðàâîíà ñâîáîäåí èçáîð íà ëåêàð, êîèòî èçáîð ìîæå äà áúäå îãðàíè÷åí îò òîâàäàëè ëåêàðÿ èìà ñêëþ÷åí äîãîâîð ñ îñèãóðèòåëíèÿ ôîíä. Ñúùåñòâóâàîïàñíîñò îò èíäóöèðàíå íà ïàçàðà, êîåòî âëèÿå îòðèöàòåëíî íà îñèãóðèòåëÿ,





Дîáðîâîëíè ïðåìèè, îáâъðçàíè ñ ðèñêà

Дîгîâîðè ñ äîñòàâ÷èöè

Êàïèòàöèÿ èëè òàêñà çà óñëóгà


2 9


à ïðè ïàöèåíòèòå îòíîâî èìà ñòèìóë çà ìîðàëåí õàçàðò.Àêî çàïëàùàíåòî íà äîñòàâ÷èöèòå å íà áàçà êàïèòàöèÿ, èìà

âåðîÿòíîñò ìîäåëúò äà áúäå ïî-èêîíîìè÷åí îò ðåèìáóðñèðàùèÿ, êàòîàäìèíèñòðàòèâíèòå ðàçõîäèòå ñúùî ùå áúäàò ïî-íèñêè.

Ïóáëè÷íî-êîíòðàêòíèÿò ìîäåë âêëþ÷âà çàäúëæèòåëíî ó÷àñòèåíà íàñåëåíèåòî, êîåòî ãàðàíòèðà óíèâåðñàëíîòî ìó ïîêðèòèå è æåëàíîíèâî íà ñïðàâåäëèâîñò.

Äîìèíèðàù ìîäåë å çà ïúðâè÷íàòà çäðàâíà ïîìîù â Ãåðìàíèÿ,Èðëàíäèÿ, Õîëàíäèÿ, Âåëèêîáðèòàíèÿ, çà áîëíèöèòå â Áåëãèÿ, Ãåðìàíèÿ,Õîëàíäèÿ è Âåëèêîáðèòàíèÿ. Îò 1999 ã. îñíîâåí ìîäåë è çà Áúëãàðèÿ.

‘Ë„Û‡ 8œÛ·ÎË˜ÌÓ-ÍÓÌÚ‡ÍÚÂÌ ÏÓ‰ÂÎ


1.2.6. Äîáðîâîëåí èíòåãðèðàí ìîäåëÐàçâèòèåòî íà ÷àñòíèÿ ïàçàð íà çäðàâíè ãðèæè â Åâðîïà ñå

õàðàêòåðèçèðà ñ ìàëêè ãðóïè îò ïîòðåáèòåëè, êàêòî è ìàëêî îñèãóðèòåëíèôîíäîâå, êîèòî ïðåäïî÷èòàò äà íàåìàò ëåêàðè íà çàïëàòà â ïðèòåæàâàíèòå îòòÿõ ñãðàäè çà ïúðâè÷íà ïîìîù è áîëíèöè, îòêîëêîòî äà ñêëþ÷âàò äîãîâîðè ñíåçàâèñèìè äîñòàâ÷èöè. Ïî-êúñíî òîçè âèä îðãàíèçàöèÿ å ïðåîòêðèò âÑÀÙ è ñòàâà èçâåñòåí êàòî ìîäåë íà ïåðñîíàë â îðãàíèçàöèèòå çàïîääúðæàíå íà çäðàâåòî (Health Maintenance Organizations).





Çàäъëжèòåëíè ñïåöèôè÷íè ïðåìèè îáâъðçàíè ñ äîхîäà èëè îáщèòå äàíъöè

Дîгîâîðè ñ äîñòàâ÷èö

Êàïèòàöèÿ èëè òàêñà çà

,


3 0


Îðãàíèçàöèèòå çà ïîääúðæàíå íà çäðàâåòî (ÎÏÇ) ñà ñîáñòâåíîñò íà ëåêàðèòå,êîèòî ãè ñúçäàâàò èëè íà ôèðìè ñ äðóãà äåéíîñò. Òåçè îðãàíèçàöèèïðåäñòàâëÿâàò ãðóïè îò ëåêàðè, ïðåäèìíî íà àìáóëàòîðíà ïðàêòèêà, êîèòîíàáèðàò àáîíàìåíòíè âíîñêè îò ïîòðåáèòåëèòå è èì ïðåäîñòàâÿò êîìïëåêñíîçäðàâíî îáñëóæâàíå â ñëó÷àèòå íà íóæäà. Íÿêîè ÎÏÇ ïðèòåæàâàò çäðàâíèöåíòðîâå è áîëíèöè, íî ïîâå÷åòî êóïóâàò ñâîáîäíî èëè íà äîãîâîðíà áàçàáîëíè÷íè óñëóãè îò äðóãè áîëíè÷íè ñòðóêòóðè.

Äîáðîâîëíèÿò èíòåãðèðàí ìîäåë å ïðåäñòàâåí ñ: êîíêóðèðàùè ñåîñèãóðèòåëè; äîáðîâîëíè ïðåìèè, îïðåäåëåíè êàòî ôèêñèðàíà ñóìà; âåðòèêàëíàèíòåãðàöèÿ ìåæäó îñèãóðèòåëèòå è äîñòàâ÷èöèòå, êîèòî ïîëó÷àâàò çàïëàòàèëè ïðîñïåêòèâåí áþäæåò. Ìîäåëúò ïðèòåæàâà äîáúð ïîòåíöèàë çà ïîñòèãàíåíà ìàêðî- è ìèêðîèêîíîìè÷åñêà åôåêòèâíîñò ïîðàäè òîâà, ÷å ñúùåñòâóâàòñòèìóëè çà êîíêóðåíöèÿ, äîáðè âúçìîæíîñòè çà óïðàâëåíèå íà äîñòàâêèòå íàçäðàâíè ãðèæè è ïåðñïåêòèâè çà íàìàëÿâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíèòå ðàçõîäè âðåçóëòàò íà âåðòèêàëíàòà èíòåãðàöèÿ (ôèã.9).

Îðãàíèçàöèèòå çà ïîääúðæàíå íà çäðàâåòî, êàòî òèïè÷åí ïðåäñòàâèòåëíà òîçè ìîäåë, ñà ìíîãî ïî-èêîíîìè÷íà ôîðìà íà çäðàâíî îñèãóðÿâàíå îòòèïè÷íèòå îñèãóðèòåëíè îðãàíèçàöèè, êîèòî ïðèëàãàò ìîäåëà íà ðåèìáóðñèðàíå.Îñíîâíàòà ïðè÷èíà çà íàìàëåíèòå ðàçõîäè çà ìåäèöèíñêî îáñëóæâàíå ïðèÎÏÇ å ïî-ñëàáîòî èçïîëçâàíå íà áîëíè÷íè ãðèæè.

‘Ë„Û‡ 9ƒÓ·Ó‚ÓÎÂÌ ËÌÚÂ„Ë‡Ì ÏÓ‰ÂÎ






Сîáñòâåíîñò íà ñгðàäè è íàåìàíå íà ïåðñîíàë

Çàïëàòè è áþäжåò

Дîáðîâîëíè ïðåìèè

3 1


1.2.7. Ïóáëè÷íî èíòåãðèðàí ìîäåëÏóáëè÷íèÿò èíòåãðèðàí ìîäåë ñå ïðèëàãà â íÿêîè îáùåñòâåíè

îñèãóðèòåëíè ñèñòåìè, êîèòî ïîääúðæàò ñîáñòâåíè çäðàâíè ñòðóêòóðè. Íàôèã.10 ìîäåëúò å ïðåäñòàâåí îò òðåòà ñòðàíà-ïëàòåö, êîÿòî å îáùåñòâåíàèíñòèòóöèÿ èëè ôèíàíñèðàù îðãàí, îáèêíîâåíî öåíòðàëíî èëè ìåñòíîïðàâèòåëñòâî. Òðåòàòà ñòðàíà ñå ôèíàíñèðà îò îáùè äàíúöè è îò âíîñêè, êîèòîñà çàäúëæèòåëíè è ñà îáâúðçàíè ñ äîõîäà. Îñèãóðèòåëÿò ïðèòåæàâà ñãðàäèòåè íàåìà ïåðñîíàëà, êàòî ìó çàïëàùà íà áàçà çàïëàòà èëè ïðîñïåêòèâåí áþäæåò.

Ïóáëè÷íèÿò âàðèàíò íà èíòåãðèðàíèÿ ìîäåë ñå îòëè÷àâà ñ ëèïñàòàíà ïîòðåáèòåëñêè èçáîð íà îñèãóðèòåë è äîñòàâ÷èê íà çäðàâíè óñëóãè.Ïðàâèëîòî “ïàðèòå ñëåäâàò ïàöèåíòà” íå ñå ïðèëàãà, êîãàòî íà äîñòàâ÷èöèòåñå çàïëàùà ïî ñòàíäàðòíèÿ ìåòîä – çàïëàòà è áþäæåò, è ñúîòâåòíî ëèïñâàòñòèìóëè çà ìèíèìèçèðàíå íà ðàçõîäèòå. Ìàêðîèêîíîìè÷åñêàòà åôåêòèâíîñòå îòãîâîðíîñò íà äúðæàâàòà è ïîðàäè èíòåãðèðàíèÿ õàðàêòåð íà ìîäåëà, òÿñðàâíèòåëíî ëåñíî ìîæå äà êîíòðîëèðà îáùèòå ðàçõîäè çà çäðàâåîïàçâàíå íàæåëàíîòî íèâî.

Ñïîðåä íÿêîè àâòîðè ïóáëè÷íèÿò èíòåãðèðàí ìîäåë ñå ñëèâà ñ ìîäåëàíà íàöèîíàëíàòà çäðàâíà ñëóæáà êàòî ñèñòåìèòå íà Âåëèêîáðèòàíèÿ, Èòàëèÿ,Èñïàíèÿ, Ïîðòóãàëèÿ, êîéòî ñúùî ñå ðàçãëåæäà êàòî âàðèàíò íà èíòåãðàöèÿìåæäó ïðîèçâîäñòâî è ôèíàíñèðàíå íà çäðàâíè óñëóãè. Ôèíàíñîâèòå ïðèõîäèïðè íàöèîíàëíàòà çäðàâíà ñëóæáà ïîñòúïâàò îò îáùè èëè öåëåâè äàíúöè, à íåîò îñèãóðèòåëíè âíîñêè, êàêòî å ïðè èíòåãðèðàíèÿ ìîäåë.

‘Ë„Û‡ 10œÛ·ÎË˜ÌÓ ËÌÚÂ„Ë‡Ì ÏÓ‰ÂÎ





Çàäъëжèòåëíè, ñïåöèôè÷íè ïðåìèè îáâъðçàíè ñ äîхîäà èëè îáщèòå äàíъöè


Сîáñòâåíîñò íà ñгðàäè è íàåìàíå íà ïåðñîíàë

Çàïëàòè è áþäжåò

3 2

ÁÎËÍÈ×ÅÍ ÌÅÍÈÄÆÌÚ�

Documents

F. - government.bgncpha.government.bg/files/kniga_boln_menidjment.pdf3 ÁÎËÍÈ×ÅÍ ÌÅÍÈÄÆÌÚÍÒ œ–≈ƒ√Œ¬Œ– Óâàæàåìè ×èòàòåëþ, Èìàìå óäîâîëñòâèåòî