دكمپيوټر تعريف - Weebly€¦ · Web viewد CPU کړنې يا عمليات د هغه له دوو ځانګړنو سره تړاو لري: د کلمې اوږدوالی(Word

Laghman ARCS Youth and Volunteers Club ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ Computer Hardware هارډوير کمپيوټر

د کمپيوټر تعريف: دى چې ورته لمړني وركړل شوي (Electronic Machine) ماشينبريښنايي كمپيوتر

ۍ كوي اوله هرډول غلت اواشتباه( Process)تجزيه ۍمعلومات په ډيره چټك سره تحليل او ( په مټOutputting Deviceڅخه پرته دهغه نتېجه موږ ته د نتېجه ښوونكو وسا يلو)

ښكاره كوي .دبيلګې په توګه

البته بايد يا دونه وكړم چې كه په هغه معلوماتوكې چې كمپيوټرته وركول كيږي كومه ۍسهوه اوغلطي نه وي كمپيوټر پرته له هر راز اشتباه اوغلط څخه خپل عمل سرته

رسوي .

نتيجه ښوونكې وسايل

computer systemلمړنې معلومات

Outputting dataProcessingInput data12

3*4=123*4

په اړه دوه ډوله اصطالح ګانې معلوما تو با يد په يا د ولرو چې په كمپيوټري ژبه كې د نوټ:

:دي موجودې دي چې په الندې ډول Data:پرې كومه عمليه نه وي اجرا ته ويل كيږي چې كمپيوټر هغه لمړنيو معلوماتو

ته لمړني )خام( معلومات هم وايي. كړې چې دا ډول معلوماتوInformation:اجراكړې عمليه پرې كمپيوټر چې دي معلومات هغه دا ( .ويProcess)

كيږي.ويل ته معلوماتو شويوبايد يادونه وكړو چې ذكرشوي دواړه ډوله معلومات په دوه شكلو موندل كيږي.

Soft :داهغه ډول معلومات دي چې په سترګولېدل كېږي اولوستل كېږي تغېرات دي.پكې راځي اوذخېره كېداى هم شي مګردلمس كيدلووړنه

Hardتغېر راوستو سر بيره ذخېره كېدو او ته وايې چې په ليدو، : هغه معلوما تو شي.لمس كېداى هم

( اوSoftware )نرم شيانشوى. چې يوې برخې ته يې كمپيوټرله دوه اسا سي برخوڅخه جوړ ملزوم ګڼل كېږي يعنې دبل الزم او چې يو ( وايې.Hardware ) سخت شيانبلې برخې ته يې

.كولى هارد وير له سافټ وير پرته هيڅ كارنشې او چې سافټ ويرله هارد ويرشوي برخو رڼا واچوو. څه دمخه بايد په ذكر هر نوتر

په كمپيوټر هغه برخه ده چې دالس په واسطه لمس كېږي او د:(Hardware) سخت شيان-۱ بلل ويرد په سترګولېدل كېږي مګر تغېرات پكې نشي راتالى هار فضا كې ځاى نېسي

،(mouse. موږك )،(Keyboard)، د تڼيو تخته (Monitor)د کمپيوټر ښودونکي (،CPU)د کمپيوټر مغز :كېږي لكه...نور داسی ( اوLoudspeaker) لاسپيکر

Prepared By: Samsoor Khan (Zafarzai Ehtimam) and Aziz Ur Rahman (Zaki). 1


ډهغې مجموعې ته ويل كيږي چې په مستقيم ډول له هار معلوماتو د: (Software ) نرم شيان-۲ په ياد بايد ولرو چي كنترول دنده په غاړه لري .او وير دډهار د سره تړاو لري او وير

هم نه ده مګركولى شو دلمس وړ كې ځاي نه نيسې او په فضا سافټ وير حجم نه لري اوپه هغه كي تغېرات راوړو .

په دوه برخويشل كيږي:نرم شيانپه عمومي ډول وير:ټ سستم ساف System Software وير:ټاپليكيشن ساف Application Software

دنده په غاړه لري. كنترول د ويرډته ويل كيږي چي دهار ويرټهغه ساف : ويرټسستم ساف

آپريتينګ سستم يې غوره مثال ده. (OSكنترولوي. چې )( Physical Devices) يعنې مركزي هغه مهم سافټ ويرده چي په كمپيوتر كې:(Operating System - OS )آاپريتينګ سستم

سرته رسوي . يا همدي سافټ په واسطه كار ټول سافټ ويرونه د نور رول لوبوي او هغه په سافټ ويرونه د ده چي نور په بل عبارت سستم سافټ وير هغه سافټ وير

نوموړي سافټ پرته نور سافټ د سره كوي او ( يا عمل ترProcessesمټ پراسس ) او كمپيوتر چې نوموړى سافټ وير د يا دا.ويرونه كوم كارنشي ترسره كوالى

( يا ارتبا طي پلهInterfaceرفيس )ټـيوه ان ( ترمنځ دUserاستفاده كونكي ) دكمپيوتر دمثال لري.

Windows 98, Windows 2000, Windows XP, Windows 2003, Window Vista, Windows: چې څوبيلګي

7.

هارد ده چې دكمپيوترد هغه سافټ وير دا:(Application Software) يراپليكيشن سافټ و كوي چي كارټپه م خپله هم د سستم سافټ وير وير دكنترول دنده په غاړه نه لري او

.( دهOffice Packageښه مثال يې آفيس پكيج )



د کمپيوټر دندی::څلور اسا سي عملې سرته رسوي كمپيوتر په عمومي ډول الندي

.(Input Data )معلوماتو داخلول د -۱ يا په هغو كار كول.(Processing Data )معلوماتوتحليل اوتجزيه كول د -۲ ( يا دمعلوماتو نتيجه ښودل.Output Dataبيرته خارجول ) معلوماتو د -۳(Store Dataمعلوماتو ذخېره كول ) د -۴

په مټ ترسره كوي چې په راتلونكو سايلو و مختلفو واړه عملې د ۍچې پورتن څلورواچو. درسونوكې به پري رڼا

کاله ډېر چې کوم نومېږي،(Abacus) اباکس کمپيوټر لومړي ټولو تر همدارنګه چې لري، قيصه تاريخي لويه يوه هارډوير چې تاريخ: څرنګه کمپيوټر دوو: شوی جوړ کې چين په مخکې

نوم هغه د ؤ، کمپيوټر د پلار(Father of Computer) نوم هغه د چې ؤ يو مګر دی کړی جوړ چا کمپيوټر دغه چې وه نه سره چا د پته دا مګر وکړ: ژوند يي کاله ۶۰ دی شوی وفات کې( م۱۸۷۲ )په او شوی پيدا کې(م۱۸۱۲ )په هغه ؤ،(Charlese Babbage) بيبيج چارليس

کمپيوټر قسمه دوه کې(Post Computer) دغه په نومېده،(Post Computer) کمپيوټر پوست چې راووتل کمپيوټر نور بيا وروسته څخه دې د وو:



(Abacus Computer) کمپيوټر اباکس. ۱(Machanical Computer) کمپيوټر ميکانيکل. ۲

داسې ته مارکيټ ځل لومړي په وروسته څخه دې کيدله. د محقوظ نه ډيټا کومه يعنې(Saving)په دغه دوه کمپيوټرو کې په دغه کمپيوټرو کې هم دوه قسمهکيده، محقوظ معلومات يا ډيټا د يعنې(Saving) کې هغه په چې راووتل کمپيوټر

کمپيوټر وو چې لاندې ذکر شوي دي.(Atanas Off) آاف اتناس. ۱(Barry Computer) کمپيوټر بيری. ۲د





کمپيوټر داسې نور وروسته څخه دې د کيدل، محقوظول يعنې(Saving) کې هغو په نو راووتل ته مارکيټ کمپيوټر کوم چې وروسته نه دې ددي: ډول لاندې په چې وو، کمپيوټر قسمه دوه سره زمونږ کې کمپيوټر هغه په نومېدل،(Electriac) کمپيوټر هغه چې واووتل

(Post Electrical Computer) کمپيوټر ايلکټريکل پوسټ.۱(Electrical Driven Computer) کمپيوټر ډرايئون اليکټريکل. ۲دي. ډول لاندې په هغه رووتل ته مارکيټ کمپيوټر کوم چې وروسته څخه دې د



(:Computer History) تاريخچه دكمپيوتر داسې په بيالبيلو علوموكې لكه ستوري پيژندنه، رنځپوهنه )طبا بت(، هواپيژندنه او

چې محاسبوي مشكل دې باعث شوه ترقي د بشر پيشرفت او نورو برخوكې د داسې ما شين جوړ كړي چې پدې فكر شو ترڅو يو رامنځته كړي هماغه وه چې بشر

شمير په بر خه كې خپلي ستونزي حل كړي هغه وه هغه په واسطه د وكولى شي د يو فرانسوي ريا ضي پوه چې پا سكال ميالدي كې۱۶۴۲قرن مطا بق په كال ۱۷چې د جمعې د وتوانيده چې يوميخا نيكې ما شين جوړكړي نوموړى ماشين چې د نوميده

. كولو قادر وه په اجرا عمليو تفريق د جمعې او ې دځماشين په نوم يا ديده، يوا جمعي او ما شين جوړ كړ چې دو پوه ديته ورته ي ترهغه وروسته يوه بل الماني ريا ضي

تقسيم يا ويش عمليې هم سرته رسولى شوې چې دې ما ضر ب او تفريق سربيره يي د د يادولووړ ده چې دغه ماشين هم په حساب يا ګڼلو ماشين نوم وركړل شو شين ته د

ۍهمدې لړ په تعقيب د )پرو( لرونكې وه خو يو ډول څرخو چې د ميخانيكې ډول كاركاوه طرح جوړولو يوه اتومات يا خودكار ما شين د په نوم يوه بل عالم د دچارليزبا بيج سره

فني محدوديت له كبله په وخت د اينجينري او مفكوره دچارليس بيبيجچې د دا وړاندي كړه خو لمړني كمپيو ټر د هغه وخت كې ترسره نه شوه مګر دنوموړې ساحې دپراختيا سره سم

نو ځكه ورته دكمپيوتر په پام كې ونيول شو ه ظرې زياته برخه په اختراع كې د با بيج دندپالر لقب وركړل شو .

نوي بل ساينس پوه وه چې د لمړي ځل لپاره يي د يو هرمون هالريت په همدي ډول ۍدسته بند لپاره ترې معلوماتو د جالوالي او كا غذي كېست )پيتې( چې د اصل په ډول د

كال د۱۸۹۰امريكا د متحده اياالتو د چې پدې كار سره د ګټه اخستل كېده، پيشنهاد كړ اسانتيا را منځ ته كړه خو كله لو په كار كې دري برابره نتيجي د ښو د شمير د نفوسو د

دي سره داليكترو د دهغه تركېب په ميخانيكې برخه كې وكارول شو نو چې داليكتريسته او ايجاد او اختراع الره هواره شوه، چې لمړني اليكتروميخانيكې ميخانيكې ماشين د

كت په مرستهرفني ش مالي او (IBMد ) ايكن( )هوراد پوهنتون استاد هاروارد د د ماشين.ې جوړ كړيلادی کم ۱۹۴۴زحمت وروسته په كال د پنځه كلن زيار او

توان لرونكو ارقامو د مثلثاتي او د سر بيره څلورګونو حسابي عمليو شين د نوموړي ما دري ثانيو په دوران كې به يي د ضرب عمليه اجرا حسا ب يا ګڼلوتوان هم درلود چې د

.كوله ميالدي كې د۱۹۴۴محاسبي لمړني ماشين دكمپيوتر په نوم په كا ل پدې پسي د

راغى چې له نوموړي ماشين څخه به د په نوم منځته (ENIAC) پنسيلوانيا په پوهنتون كې د حل لپا ره ګټه اخستل كېده په همدې تر تيب دغې د مسايلو دولتي استخباراتي او امريكا د

ونو سربيره په ډيرټرپنځه نسله كمپيو سره د وخت په تيريدو موند او د ۍلړ دوام و ونه بازارته راووتل چېټرسرعت سره په كم حجم كې مختلف النوع كمپيو لوړكېفيت او

.ۍدالړ ال دوام لري



: (Generation of Computer) )نسل( جنريشن کمپيوټر د دکمپيوټر ته مونږ جنريشن يو ښيي. هر سره نقصان او فايدې هغه د کې وخت خاص په ترقي کمپيوټر د باندې طور بنيادي ته مونږ جنريشن کمپيوټر او شوي کړی جوړ کې جنريشن مختلف په کمپيوټر قسمه مختلف چې ښيي دغه ښيي، والی ښه او قيمت مساحت، سپيډ، هغو د قسمونه، مختلفکېږي. اخيستل کار قابليت مقصد، کوم نه دې چې ښايي، مقصد او قابيليت دهغویدي. جنريشن پنځه کمپيوټر د باندې طور بنياديFirst Generation – جنريشن اول(1

Second Generation – جنريشن دويم(2

Third Generation - جنريشن دريم (3

Foruth Generation – جنريشن څلومر (4

Fifth Generation – جنريشن پنځم(5

1959 - 1951 (First Generation) جنريشن اول دغه په چې ځکه وو غټ دېر کې سايز په کمپيوټر دغه وو، شوي جوړ ( څخهVacume Tubes ټيوبر )ويکيوم د کې تعداد په زرګونو د کمپيوټر دغه

دې د(Light Bulb) بلټ سبا نن د لکه و غټ دومره سايز ټيوبز ويکيوم د وو، شوي استعمال(Vacume Tubes) تعداد زيات کې کمپيوټرو دغو کولو پيدا(Beat) حرارت زيات ډېر به کمپيوټرو غو د چې وه وجه دغه او وه کار ( پهEnergy )توانائي زياته ډېره لپاره کولو سټارټ کمپيوټر

قسمه دوه استعماليدو(Punch Card) کارډ پنج لپاره داخلولو معلوماتو د او استعمالوله لپاره کولو ذخيره د معلوماتو د ذخيره مقناطيس د کمپيوټرو Human) آاپريټر انساني او استعمالېده کې وخت هغه په لپاره کولو پروګرام د کمپيوټر د(Assembly and Machine) ماشين او اسمبلي لينګويچ

OPrator)و. ضروري لپاره کنټولولو سيسټم د هم

:(Advantage) فايدېوه. ټيکنالوجي بريښنايي نوې ډېره يوه وخت هغه د(Vacume Tubes) ټيوبز . ويکيوم۱ (Millie Second) حصې )يانيې( لسمېئ سيکنډ د چې کوم وه،(Device) اله حسابوونکې تیزه ډېره يوه(Vacume Tubes) ټيوبز . ويکيوم۲کوي. کارپوره زمونږ سره چټکۍ په يعنې مخکې هم نه

:( Desadvantage) نقصاناتو. غټ ډېر سايز يعنې مساحت کمپيوټر دې د.0کولو. پيدا(Heat) حرارت زيات ډېر به کمپيوټرونو . دغو1.۲

وو. سخت ډېر کنټرولول او ترتيبول کمپيوټر دې . د۳ؤ. ضروري پاره د کمپيوټر دې د هم(Air ConDitioned) کنډيشين . ائير۴

1959 – 1965 له(Second Generation) جنريشن دويمآاله(Semi Conducter) د ټرانسسټرز استعماليده، باندې(Transistors) ټرانسټرز په کمپيوټر جنريشن دوهم غه د کنټرول برق په چې کوم ده

قيمته ارزان واړه، ډېر ټرانسټرز وو، تيز ډېر پرتله په(Vacume Tuber) ټيوبر وبکيوم د او طاقتور ډېر ووړ، ډېر کمپيوټر دغه نه وجې د ټرانسټرز کيده: د) بهرني د ذخيره مقناطيسي هم اوس جنريشن دوهم کولو پيدا حرارت لږ به کمپيوټر چې وه وجه دغه کېده، سټارټ باندې برق کم ډېر په او

Exrternal)الې دې د استعماليده عمومي پاره د ذخيرې (Device)ډيټا به سره کومک په (Data)کې نريشن دوهم په داخليده، سره تيزۍ په ډېره Human) چلوونکی انساني پاره د کولو کنټرول د او داخليده، ذريعه په(Punch Cards) کارډز پنج د شان په جنريشن او د معلومات يعنې ډيټا هم

Oprators)جنريشن دوهم په وه، ضروري پاره د کولو کنټرول سيسټم د (High Level)چې کوم استعمالېده ژبه يعنې لينګويچ (Basic,

COBAL).نوميږي :(Advantage) فايدې



وو. قيمته ارزان ډېر کې مقابل په جنريشن اول . د۱وو. واړه ډېر کې سايز . په۲وو. تيز او طاقتور . ډېر۳کولو. پيدا(Heat) حرارت کم ډېر يې به نه مخکښني . د۴

: ( DIsadvatage) نقصاناتؤ. ضروري(Manitenance) جريان خاص ته کمپيوټر . دغه۱ؤ. قيمتي ډېر پاره د استعمال عام . د۲

Third Generation 1971 – 1965 جنريشن درېم د(ICs) سيز ائي شول، ټېز ډېر او واړه طاقتور، ډېر کمپيوټر وجه په(Ics) دې د شو، شروغ استعمال(Ics) سيز ائي د کې کمپيوټر په جنريشن دغه د

Complete) سرکټ برقي مکمل(Ics) سيز ائيPiece of called Chips – Silicon وايي ورته چپس چې وي ټوټه يوه سيليکون

Electronic Cercuit)اله کومه وشوه ترقي هم ياداشت ذخيرې د کې جنريشن دغه په وي (Device)مخکې د استعماليده کې ذغه په چې راغی، ته منڅ استعمال(Mouse and Keyboard) تختې تڼيو د او موږک د ځای په(Punch Cards) کارډز پنج د وه، ښه زياته ډېر نه جنريشن

کې جنريشن دغه په راقی، ته مينځ لپاره استعمال د پوټ اوټ د(Monitor) ښودونکي او شول اسان زيات ډېر داخلول(Data) ډيټا د ذريعه په دې د ,Pentium اوIBM 360, 361 چې کوم خاندان کمپيوټر د او راغی ته مينځ هم واير ساقټ(Oprating System) سيسټم اپريټنګ کمپيوټر د

Pentium1, Pentium11لینګويچ رتبه بلند نوی شول، اعلان هم وغيره (High Level Language)اا: پاسکل ته مينځ هم سي او راغلل: مثلدي. طاقتور ډېر کې مقابل په(Languages) لينګويچز(Basic and Cobal) د چې کوم(Pascal and C Language) لينګويچ:(Advantage) فايدې

وه. ورکوټي او وازه ډېر کې . سايز۱وه. قيمته آارزان ډېر نه مخکې . د۲وه. اسان او مند قايده . ډېر۳کولو. پيدا يې حرارت کم چې وه وجه همدغه وه، ضروري ورته(Less Energy) توانائي کمه . ډېره۴وه. زيات ډېر نه مخکې د يې سپيډ . پراسيسنګ۵شو. شروغ هم استعمال(Keyboard) تختې تڼيو د او(Mouse) موږک ،(Monitor) ښودونکي . د۶

:(Disadvantage) نقصاناتشوه. استعمال لپاره جوړولو(IC) سي – آائي د ټيکنالوجي زياته . ډېره۱شوې. کمې وظيقې يعنې وظائف انساني امله د کمپيوټر نوي . د۲

1971 Presently (Fourth Generation) جنريشن څلورم LSI – Large) چپس انټګريشن سکيل غټ ډېر او شو کړی زيات هم نور تعداد(Integrated Cercuit) سرکټ انټګريټډ کې جنريشن دغه په

Scale Integration and VLSI – Vert Large Scale Integration Chips)او ډسک مقناطيسي شو، کړی استعمال (Input)لکه اله System Soft Ware and Application Soft)وايير سافټ الپليکشن او سيسټم واير ساقټ شول، کړای استعمال ترتيب په تڼيوتخته او موږک

Ware )شو. کړی جوړ توګه اسانه په هم نور پاره د کولو اپريټ سيسټم د

: (Advantage) فايدېشول. واړه او ورکوټي ډېر کې . سايز۱



شول. کټور اوم اسانه هم نور نه مخکې . د۲کوي. پيدا حرارت کم زيات ډېر کې مقابل په مخکې . د۳شول. ارزان او قيمته کم هم نور.۴

:(Disadvantage) نقصاناتاستعماليږي. پاره د جوړولو(VLSI) او‍(LSI) ،(High Technology) ټيکنالوجي . زياته۱شول. کم هم نور وجه په کمپيوټر دې د وظيقې او کاروبار . انساني۲

: (Future) راتلونکی(Fifth Generation) جنريشن پنځم انسان يو چې مطلب: کله نه پوهې مصنوعي د استعمالېږي؛ لپاره(AI – Artificial Intelligence) پوهې مصنوغي د کمپيوټر کې جنريشن دغه په په کمپيوټرو هغو د چې وي دغه به مقصد دې د کړي، ورزيات ته هغه خصوصيات انساني نور پاره د انعکاس د هغې د او کړي جوړه(Device) اله يوه

(AI – Artificial Intelligence) کوي. د کار ښودل وجه شي يو د او غږيدل ژبه قدرتي په کول، سوچ چې به کوم رولي زياتوالی کې تعدد AI) دغه چې شي کيدای او ورکړي ځواب کې زبان قدرتي په ته غږيدلو انساني هغه او کړي قبول غږيدل انساني چې ده ممکنه مرسته په کمپيوټرو

Computer)مپيوټر واړوي. دا ته ژبې بلې ليکل ژبې يوې د جې وتوانيږي (AI)دغه په شي، کولای کار ژبو ډيرو په وخت يوه په (AI)کې کمپيوټر (Expert System)او جنریشن ژبو قدرتي د او لګيدلی سيسټم کار تجربه (Computer Aided Design CAD)او (Robots)دغه وغيره

راشي. ته مارکيټ زر ډير شايد(AI Computers) ډول:(Advantage) فايدې

خاصيت. په ترجمې د يعنې اړوي ته ليکلو ژبې بلې ليکل ژبه يوه په کمپيوټر . دغه۱شي. ښودلی هم به سبب وجې يوې د او شي، کولای هم قکر او سوچ به کمپيوټر . دا۲ښيي. هم وخت کمولو او زياتولو د کار د به . دا۳

: (Disadvantage) نقصاناتشي. کم کې مينځو پخپلو به تعلقات . انساني۱شي. کم به کاروبار . انساني۲شي. زياته به کاري . بې۳



:(First Generation) كمپيوټرونه نسل دلمړي ترانزيستور، سايلو لكه دايود، د مختلفو بريښنايې و منځته راتګ سره سم او بريښنا د د

لمړي ر كې دټد هغو استعمال په كمپيو او منځته راتګ سايلو ډول نورو و دې دا او خازنو لمړنى بريښنايې )اليكترونيكې( كمپيوټر وه (ENIACې )نسل كمپـيوټرونه منځته راوړل چ

ۍ واټه انرژ ته۱۳۰۰۰۰تقريبا او خاليي گروپو څخه استفاده شوې وه ۱۹۰۰له چې پكې اليكتر متره مربع ځاى يې په فضا كې اشغال كړى وه مګر د۱۵*۱۹ يې اړتيا لرله او

ضرب يې په يوه ثانيه كې۳۵۰ جمع او۵۰۰۰په پرتله زيا ت ګړندى وه ميخانيكي ماشينوسرته رسا وه.

: وې كمپيوټرونوځانګړتيا نسل دلمړيپه زرمه برخه د يوې ثاني وه . يو۱/۱۰۰۰دكا ر ګړنديتوب يې -۱اخستل شوى وه . څخه كار خاليي ګروپونو په جوړښت كې يې د -۲ اخستل كېده . يوه ځانګړي هدف په موخه ترې كار د او -۳

(:Second Generation 1964-1959) كمپيوټرونه نسل دوهم د استعما ل په ترانزيستورونو پيشرفت سره سم او د او ۍترق د په برخه كې بريښنا د

چې د دې سبب شو چې دوهم نسل كمپيوټرونه منځته راشي. ترانزيستور كمپيوټر كې د قيمت لرونكى ده د خاليي ګروپ په پرتله لږ وزن او لږ حجم، خاليي ګروپ په پرتله د

له د كبله دغي وسيلي د دوهم نسل په كمپيوټرونوكې دوزن، ۍانرژ ته اړتيالري لري نوړ.منځته ك اعتماد له پلوه پوره كموالى را حجم .قيمت او

: ځانګړتياوې كمپيوټرونو نسل ددوهم وه . ميليونمه برخه دثاني په يو يو۱/۱۰۰۰۰۰۰دكارګړنديتوب يې -۱ښت كې يې له ترانزيستورونو څخه كار اخستل شوي وه .ړپه جو-۲.لپاره تر كار اخستل كېده اهدافو ټولو د- ۳

(:Third generation 1970-1964) كمپيوټرونه نسل دريم د منځته را تګ سبب د مدارونو (Integrated Circuit - IC) بريښنا په برخه كې ترقي بيا هم د

قيمت با وزن، ګړنديتوب او كېت منځته را تګ د كمپيوټر په حجم ،شر نوموړي چې د شوه كال كې۱۹۷۰دريم نسل كمپيوټرونه منځته راغلل اوهمدارنګه په ندې پوره اغيزه وكړه او

پام وړ بدلون رامنځته شو يا جمع كوونكي مدار په حجم كې هم د (Integrated Circuit - IC) د نوي ډول سركېتو په كا رو LCI,،LSI چې څلورم نسل كمپيوټرونه منځته را غلل چې د

كال كې۱۹۹۰ګړندي او ارزانه شول خوپه لوسره بيا هم كمپيوټرونه كوچېني شركت په رامنځته كيدو سره سم پنځه نسله كمپيوټرونه رامنځته كړل چې VLSI د

يوځل بيا يې په ځانګړتياووكې دپام وړ بدلون رامنځته شوخوپه دې وروستيو كې ، پكې كمپيوټرونه بازارته راوتلي او په ډير حيرانوونكى بدلون راغلى اوپه خورا كم حجم سره

ګړنديتوب سره نوموړى تخنيك پرمخ درومي چې غوره بيلګې يې په اوسنيو با زارونوكېپه سترګوليدلى شو.

قسمونه: کمپيوټر د د کار او جوړښت په ترپيب کمپيوټرونه په درې قسمه دي.



١ .(Analog)کمپيوټر :

په:لکه شو )اندازه( معلومولی مقياس شي يو د مونږ مرسته په دي د چې دي کمپيوټر هغه واله ستنو د معلوموي، تبه چې ترماميټر اړوي، نمبر چې ماشين هغه کې مپپ پټرول د اپريشن، هسپټال چې چې دي کمپيوټر هغه کېږي، واسطه په (Analog Computer) د ټول دا معلوموي وخت چې ساعت

استعمالېږي. کښي(Waves Operation System Rectus Scale)پمپ په پټرولو د او کې وخت په معلومولو زلزلې

٢. (Hybrid) کمپيوټر:

کار د او خصوصيات دواړو(Digital Compute) د او(Analog Computer) د چې دي کمپيوټر هغه ځينې او کوي ( داسېAnalog) کمپيوټر مخکني د لکه کارونه ځينې وي. پکې صالحيتونه

په کمپيوټر کوم عام چې تاسې او مونږ شي.او کولی ( داسېDigital) وروستني د لکه کارونهدي. نه جملې له کمپيوټر (Digital) د هغه استعمالوو کې ادارو او دفترونو کورونو،

٣. (Digital) کمپيوټر:



١ او ٠ پوهيږي شيانو دوه په او کوي کار واسطه په سرکټ برقي د چې دی کمپيوټر هغه دا) کېږي. د ذخيره ١ او ٠ په څه هر او اعداد اوازونه، حروف، رنګونه، کې کمپيوټر ډيجيټل په

Digital )له ورکول نتيجه او کار آالتو (Analog)اوس نه وجې دې د وي يقيني او تيز واضح نه آاAnalog) اکثر چې کيږي کوشش د پټرولو د ته موټر واوښتل. لکه ډير او واوړي ته ډيجيټل الت(

هر اوسنی مثال کمپيوټر( Digital) د او آالت نور داسې وغيره تله ساعتونه، ماشين، اچولوکوو. پرې کار او وينو يې مونږ چې دی کمپيوټر

کمپيوټر د سايز له نظره په څلور ډوله دي:

(:Supper Computer) سوپر کمپيوټر

ډالرو ميلونونو تر يي قيمت او لرى سرعت زياد چې دي لرونكى حجم لوى د كمپيوتر سوپر كارونو ساينسى مغلقو د او سرعت زيات ځلى50000 څخه( Micro Computer) د رسيږى پورى 10000 شى كوالى او كوى، سره تر محاسبى بيلونونه كى ثانيه يوه شويدى. په ديزاين لپاره

هوا د او گازاتو د( Aerodynamic) ايرودايناميك ساينسى، واخلى. په Data څخه ساحو مختلفوسيستم دفاعى حركت،

Weaponry( جوړولو وسلو د ،)ورڅخه كى جوړولو په فلم د همدارنگه او كى تحقيقاتو كى (Gigabytes) په يي (Primary Memory) او استعماليږى لپاره مقاصدو عامو د .ۍكيږ استفاده

.كيږى اندازه سره



(:Mainframe Computer)ماين فريم کمپيوټر

كمپيوتر دى. دا كم يى قيمت او قدرت سرعت، ته كمپيوتر سوپر نسبت ډول دا کمپيوټر د كيږى. اندازه سره( Megabytes) په يى (Primary Memory ).لرى سايزونه لوى او متوسط واړه،

اخيستلى (Data) كى وخت يو په څخه ( Work Station) زيات د نه1000 د شى كوالى كمپيوتر دا تر څخه زرو سوو څو د يى قيمت كيږى استفاده ورڅخه كى په زياتر كمپيوتر شى. دا دولتونو، محلى شى. په كوالى محاسبه ديتا ميلونونه كى ثانيه يوه . په رسيږى پورى ميلونه

كى بانكونو لويو او شركتونو تجارتى لوى البراتوارنو ساينسى پوهنتونونو، شفاخانو،.كيږى استفاده ورڅخه

(:Mini Computerمينی کمپيوټر )

عامو د .ياديږى هم پنامه (Mid Size) د او دى لرونكى قيمت كم او سايز واړه د كمپيوتر دا ځانته شكل هر او دى آسانه انتقال كمپيوترونو دى كيږى. د استفاده ورڅخه لپاره مقاصدو

كړاى جوړ لخوا( Digital Equipment Company - DEC) د كه1960 كال په دا شى. كوالى غوره د .لرى سرعت كم او قدرت كم چې دى كمپيوترونه (Mainframe) واړه دا كى حقيقت شو. په

تجارتى په كمپيوترونه لرى. دا قيمت يا ارزښت پورى الروډ زرو سو څو تر څخه زرو څو انجينرى او گروپ حقيقاتى البراتوارونو،ت ساينسى ادارو، دولتى كالجونو، شركتونو،.استعماليږى كى شركتونو



:(Micro Computer)مايکرو کمپيوټر

(Mainframe) پخوانيو د لرى حجم كم او قيمت، ډيركم څخه رونوټكمپيو نورو د رونهټكمپيو دا زرو څو تر څخه سو څو د يى دى. قيمت قوى ير ډ (Micro Computer) اوسنى څخه نوروټكمپيو ,Input) لكه وسايلو اساسى نوعه يو د واړه كه او دى غټ كه كمپيوټرونه رسيږى. ټول پورى

Output, Storage Devices, Processing Unit and Software) د يى فرق .دى شوى جوړ څخه (Mini

Computer) او (Mainframe Computer) او دى وړوكى نظره له جسامت فزيكى د چې دى دا څخه دى. دا لرونكى قدرت كم د او كمه يى( Memory) شى كيداى وصل وسايل كم سره لدى

(Personal Computer) د (Micro Computer) استعماليږى لپاره مقاصدو يا كارونو عامو د رټكمپيو.ياديږى پنامه

:(Laptop Computer) کمپيوټر ټاپ ليپ





نورو سد او وو، نه(Room, Sound, CD)دغه ډېر واړه کمپيوټر دي، اول ځل چې کله مارکيټ ته راغلل نو په دغه کې دا استعمالېږي،(RAM, CD, Room and Sound) باندې اندازه کافی ښه په کې کمپيوټر ټاپ ليپ دغه پرتله په کمپيوټرو

کوي. کار کې دفترونو چې دي، کټور پاره د خلکو هغو د

:(Note Book Computer) کمپيوټر بک نوټ



ليپ د بلکه وي، واړه څخه کمپيوټر ټاپ ليپ له کې جسم په کمپيوټر دغه صرف نه وي، واړه څخه کمپيوټر ټاپ ليپ له کمپيوټر دغه کمپيوټر بک نوټ ,Memory, Sound) بيا کې تغضو او وي(Memory, Sound, CD, Room) کې تعضو په وي، کم هم قيمت دې د څخه کمپيوټر ټاپ

CD, Room)لري. نه موجوديت

(Sub Note Book Computer) کمپيوټر بک نوټ سب



استعمال(Floppy Drive د صرف کې دغه په وي، واړه څخه دواړو(Note book Computer) او(Laptop Computer) د کمپيوټر دغهوي. زيات هم قيمت دې د کبله له وړن او جسم کي وړو د وي، وړوکی يې جسم او وزن وي، نه کې دغه په(CD room) شي، کيدای

:(Protable Computer) کمپيوټر پورټيبل



) چې څرنګ دی، والی ګرم دې د مسئله لويه يوه کمپيوټرو دې د چليږي، هم څخه بيټرۍ له کمپيوټر دغه دی، ډېر سبا نن استعمال کمپيوټرو دې دDesktop Computer)ډېر کې هغه پپ وجه له والي ګرم ډېر د او کيږي ګرم ډير کمپيوټر ټاپ ډسک (Fans)کې دغه په مګر شوي، نصب (

Fans)د او نشته ځای پاره د (Fan)چې دی روان غور کمپيوټر دغه په سبا نن نشي، ګرم کمپيوټر څو تر دي پرېښې کړکۍ کې دغه په يې ځاي په کړي. نصب(Fans) پکۍ کې دغه پپ چې شي کولی و څنګه

د هارډ وير انټر نل او اکسټرنل حصې:

Internal parts of Computer:

Main board

CPU Processor

Hard Disk

Power Supply

RAM

ROM

CARDS )VGA, Sound, LAN, Modem(

Drives )CD room, Falsh(


External Parts of Computer:

Case

Monitor

Keyboard

Mouse

Speaker

Printer

Scanner

Webcam


Typical Computer Input/Output and Storage Devices

Input / Output and Storage Devices

Input Output Storage

Keyboard Monitor Floppy Disk

Mouse Printers (all types) Diskette

Trackballs Audio Card Hard Disk

Touchpads Plotters Disk Cartridge

Pointing Sticks LCD Projection Panels CD-ROM

Joysticks Computer Output Microfilm (COM) Optical Disk

Pen Input Facsimile (FAX) Magnetic Tape

Touch Screen Speaker(s) Cartridge Tape

Light Pen . Reel Tape

Digitizer . PC Card

Graphics Tablet . *RAID

Scanner . *Memory Button

Microphone . *Smart Card

Electronic Whiteboard . *Optical Memory Card

Video Cards . .

Audio Cards . .



:(External Parts of Computer) کمپيوټر د برخه . باندنی۱(:Case) پوښ



بيږي.صن کې ساحو معينو په برخې مختلفې وتريکمپ د چې ده ساختمان يو پوښ



(:Monitor) ښودونکی

ټول کمپيوټر يعنې ښيي ته مونږ معلومات کمپيوټر د چې برخه کومه وايي ته برخې هغې کمپيوټر د(Screen) پرده هغه د او(Monitor) ښودونکي چې شيان هغه ټول وايي(Pixel) ته ټکی يو کې پرده په لرو، ضرورت مونږه چې ته کومو ښيي، پرده په ته مونږه مواد وړ ضرورت د او ځانګړي هغه

يوځای په ټکو ټولو د يعنې ټکو ټولو د چې جوړوي، رنګ يو ځانته ځان(Pixel) يو هر جوړيږي څخه ټکو شمېره بې د ګورو، کې پرده په يي مونږه او لري، ټکی يعنی(x 480 Pixels 640) ښودونکو د پردې اکثره ده، نتيجه ټکو د ټينګوالی يا ستوالی کې پرده په جوړيږي، شکل سره کيدلو

يعنی(x 768 Pixels 1024) اکثره کلکوالی او ټينګوالی پرده ښودونکو د هغو د نو اينچه ۱۷ لکه لري پرده لويه چې ښودونکي کورنی بعضی همدارنګه بايد ده نه بڼه تخنيکی يوازی کې انتخاب په ښودونکي د خبره مهم کېږی بلل کمپيوټر شخصی يو د څخه برخو مهمو له يو ښودونکي شي، کيدای ټکی

کوی کار دا هم کمپنی جوړونکی ښودونکي د او وشی پام ورته بايد ده مضره پاره له انسان د پرده ښودونکی د چې وشی پام ورته هم طرفه له صحت د يي کې نظر په بايد دی ډول لاندی په يي ټکې مهم چې کړي يي جوړ او ونيسی کې نظر په والی ښه طرفه له صحت د يی هم او تخنيکی يي هم چې

نامه په ۱۷ او ۱۵ د کې بازار په چې ښودونکی هغه چې شو پوه ده خبره مهمه ښودونکی يو د اندازه حقيقی او عمومی کې وخت په اخيستلو د ونيسو يي اندازه ښودلو د چې وګوری يي کارتن بايد نو اخلی ښودونکی چې کله کوی تغير پوری ۱۶ تر نه ۱۳.۸ تر اندازه دننه يعنی اندازه اصلي کېږي اخيستل انحنا يی درونی او(Flat) صاف يی پرده بيرونی ښودونکی قسم بل او دی زاړه ډېر دا چې وی محدب پردی د ظرفه دواړه ښودونکی قسم يو د ده څومره

پردی( Flat)تخته د دباندی هم او دننه هم لوري دواړه چې دی(Monitor) ښودونکی هغه درييم دی ګران کې ارزښت په نه قسم لومړی له دا او لری لری هم سپيکر(Monitor) ښودونکی بعضی چې دا بله ښه يي کيفيت او ده ګران يي قيمت او کېږي ويل(Super Flat) ورته چې دی درلودونکی

او ښيی ته مونږ يي به انځورونه نو کړو وصله ورسره(Digital Camera) شوی کولای چې لری(USB Port)‍ د بيا بعضی او ده خبره مهمه هم دا او ۱۲ په چې ول مانيټورونه وړو استفادی د او مشهوره ډير دا کې اخره دی په(CRT Monitor) وی، ګران يي به قيمت خو کړو وصل نور همدارنګه

د پکې تصويران او دی پردو شکل تخت او محدب په او ده زيات قيمت دو د خو او شته هم کې اينچ ۲۲ او ۲۱ ،۱۹ په اوس او شول ۱۷ بيا ول اينچ ۱۴ متره سانتی ۴ يي قطر او دی مانيټورونه قطره کم دا( LCD Monitor)کيږي ښودل ته لور ميدان مقناطيسی لکترو د کومک په کولو هدايت د الکتورنو

لرونکی پرده اندازه لويه ټولو تر چې دی کې اندازو مختلفو په دا او شی، وليدل ښه انځور ترڅو شی وکتل شکل مستقيم په بايد ته مانيټورو ماډل دا او ده



(LCD)د راغی، ته بازار کې اينچو ۴۰ په کې کلونو ۲۰۰۷ او ۲۰۰۶ په ښودونکی (CRT)او (LCD)د توپير ښودونکو (CRT)ليدلو د ښودونکي کوی تاثير آاهنربا موبايل، سپيکر، د لکه امواج مقناطيسی باندی ښودونکی(CRT) په ده درجی ۹۰ زاويه ليدولو د ښودونکي(LCD) د او ده ۱۵۰ زاويه

اا تصوير ښودونکي(CRT) د کوی نه تاثير( LCD) په ولي ګډوډوی يي رنګ او خرابوی يي تصوير او ګزاره(LCD) د او لری کيفيت ښه معمول ۱۳ وزن ښودونکي(CRT) د ده،(Watt 40) يوازی ښودونکي(LCD) دی او وی،)Watt)120 به ښودونکي(CRT) د مصرف برق کوی،

ده، مضره څه لږ ښودونکي(CRT)او نه مضره لپاره صحت د ښودونکې(LCD) ده. او ګرام کيلو ۳ يوازی ښودونکي(LCD) د او ده کيلوګرام اتصال د او لری سيمه ۱۵ يي انتقال د او ده شکل په لين برق د(Case) د لکه يي کيبل برق د انتقال، د معلوماتو د بل او لری کيبل برق د يو ښودونکی

چې دی پيچونه دوه يي ته طرفو دواړو او لری قرار يي دانه ۵ کې رديفو درې په سيمه او سوری ۱۵ دا لری سوری ۱۵ هم کې کارت ګرافيک په يي ځای د ښودونکی د بايد دی، تڼی لپاره اندازی د حاشيو د او اندازی لپاره، تنظيم د روشنايي د باندی مخ په ښودونکی د شی نه جدا نه کارت ګرافيک د

لپاره کموالی د مصرف د برق د کې ښودونکي وخت اوس ته،(Resolution) شفافيت تصوير د او روشنايی شو متوجه ته دی کې وخت په اخيستلو Stand) د دوهم کوی محافظت ليدونه له معلوماتو د هم او کموی لږڅه مصرف هم چې فعالول(Screen Saver) د لومړی فعاليږي پکې لياری درې

By)د بايد نو ځو لپاره مودی يو د ترينه چې کله همدارنګه او وی لږ فيصده ۵۰ مصرف برق د ښودونکی د کې حالت پدی چې ده لياره (Power

Button)بلخوصوص ښودونکی چې کړو ګل يي لياری له (CRT)مصرفوی. برق ډېر



:(Keyboard) تخته توري د

ليکل کې کمپيوټر په چې شو کولای مونږ چې ذريعه په کوم د ده حصه يوه کمپيوټر د هم(Keyboard) تخته توري د کې ځل دوهم په نه ښودونکي د کار موږک د مونږ نه تختی توري د ورسوو، ته سر ذريعه په تختی توري د کار موږک د چې شو کولای نو ونلرو، هم(Mouse) موږک چيرې که کړو، و

ذريعه په تڼيو دو د پوریF12 تر نهF1 له(Functions Keys) تڼی دندی د ده: لومړی جوړ نه تڼيو قسمه څلور له تخته توري د شو، اخستی هم او چپ د دواړه چې پوریZ تر نهA له(Alphabetic Keys) تڼی الفبا د دوهم کړو، اجرا تخته توري د کارونه کې ټر کمپيو په چې شو کولای

Right) تکمه تڼی ښی د موږک د ،(Space) فاصله ،(Winkey) تڼی نښه د وينډوز د تڼی،(Alt) دواړه تڼی،(Ctrl = Control) لاس ښی

Click Button)، د لاس چپ او ښی د طرفو دواړو د (Shift)،د تڼی (Enter)،تڼی پاکولو د حرف يو يو د تڼي (Backspace)شامل پکې هم او غټوو يي واسطه په نيولو د نو وی وړکی حروف که واسطه په تڼی(Shift) د او وليکو کې کمپيوټر په څه يو چې شو کولای واسطه په تڼيو دو د دی،

) تڼيو الفبا په هم تڼي(Caps Lock) د چې کېږي وړکی نه غټو له او غټ نه وړکيو له دم يو حروف ټول واسطه په تڼی(Caps Lock) دAlphabetic Keys)ښودونکی ځای د دريم ده، کې (Cursor)او دی دانی څلور چې تڼی کولو کنټرول د کوونکی نښه او (Cursor Control

Button or Arrow Keys)لکه: وايي ورته()کوونکی نښه يا ښودونکی ځای ته طرف چپ تڼی دا (،بياييد ) ځای ذريعه په تڼی دی ځای ذريعه په تڼی دی ( د) ځی، پاس کوونکی نښه يا ښودونکی ځای زمونږ واسطه په تڼی دی ( د) ځی، لاندی کوونکی نښه يا او ښودونکی توري د او وليکو، اعداد پور(9) تر نه(0) له کولای واسطه په تڼيو دی د(Numerical Keys)‍ څلورم ځي، ته طرف ښي کوونکی نښه او ښودونکی

رسوی. سرته دندی مختلفی چې دی هم تڼی نوری کې تخته

کېبل يوه د چې دی( Keyboard) ليکمن وسيله دوديزه کولو ننه د معلوماتو د ته کمپيوټر سره سيستم له کمپيوټر د الرې له پورټونو USB پسي پرله د يا او Com پسي پرله د پواسطه.کېږي نښلول

نښلول الرې له پورټUSB د سره سيستم له کمپيوټر د چې ليکمن هغه کوم ، ده وړ يادونې د ښه د پورټونو USB د به کې راتلونکي نژدې په کیږي.او اخيستل ګټه ترې اندازه کمه کېږي،په

د چې شو شي.کوالی ډير پرتله په پورټونوCOMد اخيستل ګټه څخه هغې له امله له والي.کړو دننه ته کمپيوټر نيغه په نيغ دستورونه خپل او ،نښې ،ارقام توري الفبا د مټ په ليکمن



.کوي توپير ته ډول ليکمن د نظر شمير ګانو کلي د ليکمن د:دي شوي ويشل ګروپونو څلورو الندې په ۍکل شته کې کمپيوټر په کار ترې لپاره کولو ننه د حروفو ځانګړو د او تورو د الفبا د چې ۍکل تورو او نښو د (1

.کېږي اخيستل پکار لپاره کولو دننه اعدادو د او دي ورته ته ګانو کلي ماشين د حساب د چې ۍکل ارقامو د (2

.کېږي وړل ګانو کلي نورو له کې برخو نورو ځينو په يا او يواځې په چې ۍکل کنترول د او ځانګړې (3

.کوي کار ځای يو سره چې شي کېږي.کېدای اخيستل کار ترې لپاره کولو ننه داسانه دستورونو د چې ۍکل تابع د (4 هغوی د ډول، بل په يا او وکړي توپير ډول وړلو کار دپه هغوی د کې پروګرامونو بيلو بيال په

.کېږي ټاکل بنسټ پر غوښتنې د ليکونکي پروګرام د دنده



Minus__ Sign of Exclamation!

At the rate of @

~ پائپس ## ساين نمبر انټرنيشنل

" مارک کوټشن $ نشان ډالر د

' اپستراف % نشان فيصد

> سمالردن Caret^

> دن ګريټر Star*

. ډاټ ( خلاص قوس

{ خلاص بريکيټ مياني در ) بند قوس

} بند بريکيت مياني در : کالن

\ سلش بيګ; کالن سيمي

/ سلش





Mouse ماوس په ليکمن د چې وسيله دوديزه لپاره کولو دننه معلوماتو د ته ،کمپيوټر وروسته څخه ليکمن له

اوامرو د ته کمپيوټر لکه لپاره دندو دنورو دی. مګر ،موږک وي اسانه کول کار هغې په پرتله کېږي.موږک اخيستل کار څخه موږک له کې برخو نورو اوپه ورکول حرکت ته ورکول،مؤشر

له چې موږک معمولي او پرته مزي له يا( Optic) نوري څخه ډلې هغې له چې لري ډولونه ډير.شو کوالی يادونه نښلي واسطه په مزي يوه د سره سيستم

:اخلي کار حيث په موږک د څخه وسايلو الندې له(Portable) کمپيوټرونه وړ وړلو د

(:Track Ball)پنډوسکی ښودونکی ځای د خوځولو په پنډوسکي د مرسته په ګوتې خپلې د( User) کارن چې دی څير په موږک دسرچپه

.خوځوي مؤشر موږک

(: Touch Pad)پاڼې لمسي د دي.کارن حساس کې مقابل دخج) فشار( په چې ده څير په پاڼې پلنې ديوې پاڼه لمسي Track د وخت ځينې او ورکوي حرکت ته مؤشر موږک د واسطه په خوځولو د ګوتې خپلې

Padياديږي هم نامه په.



(:Track Point)ټکی لمسي ورکولو په دخج ته هغې پواسطه ګوتې د او لري ځای کې منځ په ليکمن د کمپيوټرونوLaptop د

.خوځوي مخ پر پاڼې د ښودلو د مؤشر

:اشاره ګوتې د له او ومني حيث په ورودي خپل د هم اشاره ګوتي د چې شي کوالی مانيتورونه ځانګړي

.ورسوي سرته عمل ټاکلی سم سره هغې

(:Light Pen)قلم بريښنايي همدې د چې چارې هغه ټولې اثر په اړيکې د سره پاڼې له ښودلو د او دی څير په قلم يوه د

يا او ليکل متن د مخ پر پاڼې د ښودلو رسوي.د سرته کېږي اشاره ته هغه الرې له قلم.رسيږي سرته الرې له قلم نوري د ډول مستقيم په ټول کول رسامي



کله کول.. چي الرې له کيبورد په يي به کارونه ماوس ،د لره نه ماوس نو شو جوړ ځل لومړی چي کمپيوتر. شوو جوړ ماوس

په چي کارونه هغه واړول،او دقيقو په يې کارونه هغه کول ساعتونو په انسان چي کارونه هغه کمپيوتر د.. واړول ثانيو په يې .هغه ختميدل دقيقو سره کيږی. ماوس ويل secondary button ته ۍبټن بلي او primary button ته ۍبټن يو چي دي ۍبټن دو کي ماوس

د cursor نو کړی ونه حرکت توپ که او کوی حرکت پرده په مانيټور د cursor ذريعه په دی په چي دی توپ يو. ده پرزه پټ ان مهمه دوهم کمپيوتر د کوی. ماوس نه حرکت هم پرده په مانيټور

: Kinds of mouse اقسام دماوس Serial Mouse Ps/2 Mouse

Wireless Mouse

Serial mouse ماوس سيريل

ۍکوچن 9 ټول کښې د په لري، شکل بيضوی فليت کنکتر ماوس کوې،د کار کښې کمپيوتر هر په ماوس دا

. دي موجود(pine) ستنی



PS/2 Mouse موږک

نه کار کښې روټکمپيو قسم هر او استعماليږي، زياد کښې P1V او P111 په کښې وختونو اوس ماوسونه دا . لرې شکل دايروی کنکتر ماوس کوې.د

Wireless Mouse ماوس وائرلس



تری خلک شان په ريموت تلويزون د شي، وصل سره CPU کمپيوتر د چي لري تارنه ماوسونه ډول دا

.کيږي اخيستل ترې کار پورې فاصلو لرو ډير کوې.او استفاده



:(Mouse) موږک

کړو. مږنږ کليکor (Menu)( Icon( ,)Option) بندې پردې په کمپيوټر د چې شو کولای مونږ ذريعه په موږک ده،(Input Device) موږک مينوګانو د چې غواړو و مونږ وخت په ضرورت د چيرې لري. که ضرورت ته موږک چې کومې کړو، ترسره چارې هغه ذريعه په موږک د چې شو کولای) کيڼ باندې مينو هغه په نو لرو، کار مونږ چې کې مينو کومه سو يو ته سر مينو هغه نښه موږک د مونږ د بايد لومړی نو کړو(Open) مينو يوه څخه

Left)به مينو هغه نو کړو، کلک طرف (Open)تخته توري د مونږه ځای پر موږک هم څه شي. که (Keyboard)شو، اخيستلی کار هم څخه زر کار خپل موږک مګر خو شو، کولی ترسره هم يې مدد په تختی توري د موږک د پرته کوو، سره تر مرسته په موږک د مونږ چې کوم کارونه هغه يعنې خوا کمې چې موږک چې ځکه وي(Slow) سست غوندې لږ به دا نو کوو ترسره کې تخته توري د کارونه موږک د مونږ چيری که يعنې کوي، ترسره

موږک نوي يو چې غواړئ تاسې چيرې کوي. که سره تر دنده خپله او اخلي کار څخه مشنرۍ له کمپيوټر د هم کوي. موږک کار کې پان ان وړې، ته



او دي ليزر چې شته هم موږک داسې سبا نن چې وايي وکړو کار دا ذريعه په(Hard Ware) د کمپيوټر د چې شو کولای نو کړې نصب کې کمپيوټر په موږک داسې سبا وايو. نن کار(Hard Ware) د مونږه ته کولو نصب د کارډ د کېږي، نصب کارډ يو کې کمپيوټر په پاره د کارولو د موږک هغه د

داسې چې ښايي او شته پکې هم شيان نور شمير يو او مشين حسابولو د يعنې(Calculator) کې موږک هغه په چې شته هم کې مارکيټ وي، موجود موږک چې کې کومو راوتلی پخوا له خو تخته توري د داسې وي، موجود تخته توري د ټول کې هغه په چې راووځی ته مارکيټ هم موږک اخلي. کار نه(Port) سيريل له موږک(Ps/2) د او اخلي، کار نه(USB Port) د موږک(USB) د ،(Ps/2) او(USB) د دي قسمه دوه موږک

د وه توپ کې هغه په چې راووتل ته مارکيټ موږک داسې کې کال ميلادی(1973) په او ؤ، جوړ څخه لرګيو له هغه نو شو، جوړ موږک کله چې اول شعاعی . دوهم(Ball Mouse) موږک توپی دي: لمړی قسمه درې په موږک نور علاوه نه موږک د کې تخته توري د ټاپ ليپ د او لرګيو د هغه پخواني) تڼی ګيڼ دی: لمړی عبارت چې دی جوړ ڼه تڼی درې له ډول عمومی په . او(Wireless Mouse) موږک لينه بي . درېم(Laser Mouse) موږک

Lift Click)اربه ښوځندويه . دوهم (Scroll Wheel)تڼي ښې . درېم (Right Click).



:(Mouse Mat) توشکه موږک د



حساب د چې دی توشکی پيشرفته بعضی او ساده بعضي همدارنګه او شي کولای کار ښه توشکه په موږک ځکه ده مهمه توشکه لپاره موږک قسمه هرلري. هم شيان نور داس او فلش د او ماشين

:(Ball Mouse) موږک توپی



نصب توپ وړوکی غوندې توپ يو دننه کې دغه په چې کوم دي موږک هغه دا (Courser) يعنی کوونکی نښه موږک د هلته نو خوځوو، موږک مونږ چې کله وي

خوځيږي.



:(Laser Mouse) موږک شعايي

نښه کې کمپيوټر په زمونږ مرسته په شعاع هغه د او لري شعاع کې ځای په توپ د لاندې چې کوم دی موږک غوندې ساده هم دا وايي.(Optical Mouse) ته موږک قسم غه د کوي، کار(Courser) کوونکی



:(Wireless Mouse) موږک لينه بي

مونږ لپاره استعمال د موږک دې د کوي کار نه تار لاين د بغير او نلري تار لاين موږک غه د چې ځکه يو، کړي خلاص لانجو ډيرو له مونږ هم موږک دغهکوي. مرسته سره مونږ کې کولو استعمال په موږک دې د کارډ هغه بيا او کوو، نصب کارډ يو کې کمپيوټر په

:(Loudspeaker) غږجيږونکی کمپيوټر د



) په کې(USB Port) د چې لري لين يو بعضی کې دو په او جيږيږی ده آاهسته يي آاواز هم يا او لری نه آاواز چې کمپيوټرونه هغه واسطه په آالاتو دی دCPU)په چې وی لپاره دی د يي بل او برق د يي يو چې لري لينونه دوه بيا يې بعضی او کېږي نصب کې (CPU)داخلی چې لپاره دی د کې

او چالانيږی لياری له(Power Button) د او راوخکی. آاواز چې لګږيږی کې ځای مشخص خپل په کې(Sound Card) په ياهم او قوی لاسپيکر) کوشکی د هغه چې لری سوری يو او جيږوی آاواز ته ښي او ټيټوی آاواز ته لور کيڼ چې نامه په(Volume) د ده تڼی يو کې دی په او کېږي ګل

Headphone)کوشهکی د چې کيږی چغ کې سوری یو په لين لاسپيکرونو بعضی د او شي کيښودله کمپيوټر د ته طرفو دوه دواړه دا ده. بايد لپاره کې.(USB Port) په بيا بعضي د او وی پری تصوير

:(Printer) چاپونکی

هغه عبارت بل په .يا لري غاړه په دنده چاپولو د( Data) معلوماتو د مخ پر کاغذ د چاپګر، حالت سخت څخه( soft )حالت نرم د (Data ) معلومات چې وايي پرنټر يا چاپګر ته ماشين

(Hard )اړوي ته . ته کاپي ښودونکې پرمخ سکرين د کمپيوټر د او او Hard Copy ته پاڼې شوې چاپ پرمخ کاغذ د

Soft Copy وايي . LPT ( Line Printer) لکه( Parallel Port) پورټ موازي د عموما سره CPU د دکمپيوټر چاپګر، USB هم يا او Fire were کيږي تړل الرې له پورټ .

د يعنې ګرافيک څنګ تر ددې بيا ځنې خو شي چاپولی نښې او شميرې ، توري يوازې چاپګر ځنې . لري هم وړتيا چاپ د تصويرونو

: دي ډوله دوه په مخې له چلند ي کار د چاپګر ( :Impact Printer ) چاپګر اي ضريه_ ١



فيتې يوې داسې د او نيسي تماس سره کاغذ د بڼه فزيکي په کې وخت په چاپ د چاپګر ډول دا (Ribbon) د بيلګه غوره چاپګرو . ددې ده ورته ته فيتې ټايپ د چې اخلي ګټه نهDot Matrix

Printer د چاپوي کې ثانيه يوه په ليکه يوه يا توری يو وي کم يې سرعت کار . د ياديږي نامه په. کې چاپونه ماتريس .په شي کولی سره تر چاپونې رنګه غير هم يا او رنګه پلوه له ډول د فيتې

. راځي ته منځ څخه کيدو يوځای د نقطو څو د توری يو ( :Non_Impact Printer). چاپګر ای ضربه غير_ ٢ پر کاغذ د Data ونيسي تماس سره کاغذ د چاپ د بڼه فزيکي په چې دي له بې چاپګر داډول

. چاپوي مخ . اخلي کار فشاره يا تودوخې له بيا يې نور ځنې ، شيندي رنګ پاڼه پر پاره له چاپ د يې ځنې. لري نه غږ کې وخت په چاپ د او ښه يې کيفيت کار د ، زياته چتکتيا کار د چاپګرو ډول ددې

: دادي يې ډولونه مښهور چاپګر تصوير ، ( Laser Printer) چاپګر ليزر ، (Inkjet Printer) چاپګر شيندونکی رنګ

(Photo Printer )، چاپګر ليږديدونکي ( Portable Printer) چاپګر ټکټ پوستي او ليبل (Label and Postage Printers) ، پالټر (Plotters ) ، چاپګر حرارتي (Thermal Printers ) د او

بيالبيلې يې يو هر دا نورچې داسې او ( Large Format Printers) چاپوونکي توکو لويو. لري ځانګړتياوې

کې ذخيره په کمپيوټر د چې کوم معلومات يا ليکل ضروري هغه چې شو کولای مونږ چې واسطه په کوم د دی، ماشين يو باندې طور عام چاپوونکی يا ليکل هغه څخه ذخيره کمپيوټر د چې شو کولای مونږ ذريعه په چاپوونکي د کړو انتقال ته کاغذ يې څخه ذخيرې د کمپيوټر د چې غواړو او وي پراته

مهم درې يې څخه قسمونو ډيرو له مګر لري قسمونه ډېر چاپوونکې چې کړو. څرنګه انتقال ته کاغذ بخود خود لرو ورته ضرورت مونږ چې معلوماتدي. لاندې چاپوونکي



:(Desk Jet Printer) چاپوونکي جيټ ډيسک

Black and) سپين او تور کې دغه په مګر بولي ښه نتيجه دې د خلک يعنی لري نتيجه ښه وروسته نه چاپولو د چې کوم دي چاپوونکي هغه دغه

White)رنګين يا او (Color)تيزوالی چاپوونکي دې د مګر کېږي اچول هم رنګونه (Speed)عکسونه يا معلومات ډيټا بله کومه يا ليکل ده کم ډېر چاپوي. ورو ورو ته کاغذ



:(Dot Matrix Printers) چاپوونکي ميټرکس ډاټ

\

ميټرکس ډاټ د دی ځکه شان په ماشين ټايپسټی د(Type Writer) ماشين ټايپسټی د مثال لکه دی جوړ کې شکل داسې يو چاپوونکي دغه په ماشين ټايپسټی د شکل(Ribbon) رانجه دي د صرف يعنې وي، کې ماشين ټايپسټی په چې کوم وي(Ribbon) رانجه يو داسې کې چاپوونکي

کاغذ په لاندې رانجه تورې د هغه نو کېږي شروع چاپ يعنې کوي چاپ چاپوونکي چې کله هر وي، شوی وهل رنګ تور رانجه هغه په او دي شان کومو په وي لږ ډېر مصرف چاپوونکي قسم دې د قسم، ګراف د يعنې وي، ټکی ټکی دغه نو وګورو، چاپ دې د چې کله هر کوي چاپ ليکل بندې

بيلونه. ټيليفون د بيلونه، بريښنا د ډول په مثال د لکه استعمالېږي، چاپ دغه هلته کېږي چاپ چې کې دفترونو



:(Laser Printer) چاپوونکي ليزر

په پوډرو تورو د هغه استعماليږي رنګ کوم چې کې پرينټر دغه په وکړو زر کار خپل چې شو کولای مونږ چې ذريعه په کوم د دي چاپوونکې هغه دغه دې د نو کېږي شروع چاپ چې کله کوو چاپ مونږ چې هرکله کېږي ويل(Drum) ته پايئپ دغه وي پايئپ ګول يو کې چاپوونکو دغه په وي، شان

(Drum)کېږي. په مرسته په (Laser Printer)قيمتونه چاپوونکو دې د کوي چاپ پاڼې شمير زيات کې دقيقه يو په هغه چې چاپوونکې داسې کې وي. ښه ‍ډېره نتيجه چاپوونکو دې د هم او وي زيات هم



:(Scanner) سکينر

د متنونو رقمي سکنر د معلوماتو د ننه کولو يوه وسيله ده چې کوالی شي د ګرافيکي بڼو او بڼو د نه په پام کې نيولو سره ښودنه برابره کړي. سکنر په بيال بيلو بڼو سره موندل کېږي د

په Bit دچاپ شوو معلوماتو نور ډولونه د سکنر کوالی شي چې فوتو ګراف،رسامي،چارت،او پروګرامونو په مرسته کمپيوټر وکوالی شي چې هغه ذخيره ډولونو بدل کړي تر څو د ګرافيکي

.او پراسس کړي

ديجيتل کمره د يوه رقمي انځور په بڼه د حقيقي بڼو د(: Digital Camera)کمره ديجيتل پورې محدوده نه ده سمالسي انځور اخيستلو لپاره په کار وړل کېږي. د پاڼې پر مخ د چاپي بڼو

ديجيتل کمره کوالی شي .بلکې هر هغه څيز چې عادي کمره يې اخيستالی شي هغه ثبتوي بڼو ډولونه ذخيره( Bit )حافظه،د بيټي چې دډيسک د معلوماتو د ساتنې د وسايلو لکه د فلش

.پورټ له الرې نښليدای شي USB کړي.ديجيتل کمره له کمپيوټر سره د

دا دسرکتونوهغه مجموعه ده چې کوالی شي (: Video Digitizer ) رقم جوړؤنکی ويديويي رقمي له ويديويي کمرې ،تلفاز او يا نورې ويديويي سرچېنو څخه ورودي واخلي او هغه



کمپيوټر په سګنالونو ته واړوي. له هغې وروسته کوالی شي چې رقم شوي سګنالونه د کمره اشکال په ساتنځي کې وساتي او په سکرين يې وښيي. څرنګه چې ديجيتل ويديويي

توګه او له ويديويي رقم رقمي بڼه اخلي نو کوالی شو چې ويديويي سګنالونه په مستقيمه.جوړؤنکي پرته کمپيوټر ته وليږدوي

د غږ رقم جوړؤنکي د يوه داسې سرکت (: Sound Digitizer) نکيووغږ رقم جوړ د:4 ورودي لرونکي دي چې کوالی شي د مايکروفون او نورو غږيزو وسايلو غږ رقمي کړي. د غږ

ته په سمه توګه تفسير ذکي پروګرامونو ته اړتيا لري تر څو وکوالی شي چې دا غږونه کمپيوټر دا څپې د انالوګ په اليکتريکي کړي. غږونه په هوا کې د څپو په بڼه خوځيږي،مايکروفون

ADC.انالوګ سګنالونه باينري بڼي ته اوړي په مرستهADC سګنالونو بدلوي له هغې وروسته د.لري معموال د غږ دکارت د پاسه ځای

له حس کوونکو څخه د تودوخې،رطوبت،فشاراو نورو فزيکي(: Sensor )کوونکي س ح:5 جوړولو ،د مقاديرو د اندازه کولو لپاره ګټه اخيستل کېږي. له دې وسايلو څخه د روبوت په

تطبيقاتو کې ترې کار اخيستل جوي حاالتو وړاندويېنه ،پوهنيزو څيړنو او نورو سلګونو برخواو خندا احساس هم حس کوونکي کوالی ۍکېږي.تردې پورې چې زموږ او ستاسو د خوښ او

شي ،تقليد کړي

سکينر کړو داخل معلومات نور يا او انځورونه يعنې مطالب څه نور يا ليکنه شوې ليکل لاس په زمونږ ته کمپيوټر چې شو کولای مونږ مرسته په سکينر د معلومات نور يا انځور څه بل کوم يا خط ليکلی لاس په ته دفتر کوم يا ته ملګري يو کوم چيرې که ډول په مثال د رسوي ته سر کارونه ضروري ډېر زمونږ

کمپيوټر د چيرې ولېږو. که کې(E-Mail) يي بيا او کړو،(Scan) لومړی يې لارې له سکينر د چې شو کولای نو ليږو لارې له(E-Mail) انټرنيت د کمپيوټر لارې له سکينر د چې شو کولی نو وي پکار امضاء يا انځور زمونږ ټه شي بل کوم يا وي کار په انځور زمونږ کې(CV) يا(Resume) کومی په USB) د سره کمپيوټر زمونږ راځي ته بازار سکينرونه کوم چې سبا کېږي. نن رفع ضرورتونه ډېر زمونږ ذريعه په(Scan) د يعنې کړو(Scan) منتقل ته

Port)کېږي. رابطه لارې له



:(Computer Webcam) کامره کمپيوټر د

د انټرنټ د چې وغواړو مونږ چيرې که چې ده دغه دنده اصلي کامرې انټرنټ د کوي مرسته کې وخت په کړلو انټرنټ د سره زمونږ کامره انټرنټ د ته کامرې چې څه هغه ټول يا ځان خپل چې شو کولی لارې له(Webcam) همدغه له نو کړو، ورښکاره چاته انځور روان خپل کې وخت په استعمال په بلکه شو کولای ورښکاره انځور خپل ته چا بل يواځې نه لارې له کامرې انټرڼټ کړو. د ورښکاره ته شخص مصروف سره زمونږه انټرنټ په دي مخامخ همدغه د چې کامره رقم ر شو. يو کولی(Save) ساتلی هم او ډيزاين هم يې کې کمپيوټر په او شو، باستلی هم انځورونه خپل باندې کامره آانټرنټ دفترونو، کورونو، تعضو د(Security Camera) کامرې امنيتي دغه وي بدله لږ چې ښيي طريقه نيولی انځور هغه د مګر وي شان په کامرې انټرنيټ

حالات بهر د ته تيلويزون(TV) يا ته کمپيوټر زمونږ ذريعه په تار يا لين نري يو په څخه هغه د او لږيدلیوي کې ديوالونو په خوزو امنيتي او سفارتونو Wireless) کامرې امنيتی تاره يا لينه بی اوس چې دي مصروف دغه په ماهرين کمپيوټر جوړوي. د سهولت ښه يو ته مونږ او کوي راښکاره

Security Cameras)کامرې انټرنيټي تاره يا لينه بی او(Wireless Web Cam )کړي. جوړي



:(Bar Code Reader) لوستونکی بارکوډ د

غټو يا مغازو غټو په چې کوم کوي حاصل معلومات ته مونږ کې شکل داسې يو بارکوډ استعمالوو لپاره اخستلو معلوماتو د بارکوډ د مونږ چې ده اله هغه دا چې وي نصب کوډ يعنې شمارې لاندې ليکلو مستقيم ولاړ باندې ليبل هغه په او وي سرخ باندې شي يو هر په شان په ليبل د کې ماکيټونو او دوکانونو

هغه د او قيمت شي هغه د او معلومات کمپنۍ د ته مونږ نه ليبل د شي دهغه بارکوډ يعنې راکوي معلومات کمپيوټر ذريعه په بارکوډ د ته مونږ شمارې هغه نو وغواړو کول ځای په ځای معلومات نور او وکړو(Editing) کې همدغه په چې وغواړو مونږ چيرې که راکوي معلومات شي دهغه او قيمت شي

د کې پروګرام په(Corel Draw) د لپاره کولو اضافه د معلوماتو نور د کې کړو. بارکوډ زيات هم معلومات نور کې هغه په ذريعه په بارکوډ د شو کولای(Edit Menu)کې (Insert Barcode)د نه تاسو له سره کولو کليک په هغه د کماڼد (Bar Code)هغه په يې تاسو چې کوم غواړي معلومات

کوډ او داخلوي ته(Bar Code) معلومات دغه خپله(Corel Draw) وروسته نه ورکولو د معلوماتو د غواړئ کول ځای په ځای کې ليبل يعنې کوډاا: شامپو، ته شيانو ټولو مصنوعاتو خارجي د چيرې کوي. که چاپ ته تاسو (Bar Code) باندې هغه په وکړونو فکر ته وغيره عطر کامره، چپل، مثلوي. نشان دغه





:(Internal Parts of Computer) کمپيوټر د برخه يي . دننه۲:(Main Board or Mother Board) تخته اصلی









دړه اصلي

ياديږي، هم نامه په( System Board) بورډ سيستم او( Mother board) بورډ مادر د چې دړه اصلي) درزونه بسونه،پراختيايي حافظه، ده. پراسسر،اصلي شوې ځای په ځای کې دننه ه برخې د دسيستم

Expansion Slots) کارتونه پراختيايې او(Expansion Cards )لري. درايوونه ځای پاسه د دړې اصلي د (Drives )ليکمن لکه وسايل اړخيز کمپيوټر د او (Keyboard )موږک، (Mouse)چاپګر ،د (Printer )مانيتور او

(Monitor )حقيقت په شوي وصل سره دړې دې له چې وسايل هغه . ټول دي وصل سره دړې دې له هم کې سيستم په کمپيوټر د هم څه ده.که برخه مهمه سيستم د کمپيوټر د دړه لري. اصلي اړيکې بله له يو کې

مګر وکړي، کار چې کوالی نشي سيستم کمپيوټر د پرته برخو دې له چې ،کوم شته هم برخې مهمې نورې ځانګړيتوب شنه د دړې اصلي نوې توګه ټوليزه کړې. په يوځای سره بله له يو برخې ټولې دا دړه اصلي

کمپيوټره له کله چې شي کوالی دړه اصلي بنسټ پر هغه د چې دی خاصيت هغه خاصيت دي.شين لرونکې د CPU ډيسک،او مانيتور،کلک لکه وسايلو کوونکو مصرف ډيرو د وي روښانه کمپيوټر او اخلو نه کار څخه

User کارن د هم هغه ،چې وروسته وخت ټاکلي يوه له( User) کارن چېرې که لږوي. نو مصرف بريښنا تصوير د دړه اصلي نو وانخلي کار څخه( Mouse) موږک او( Keyboard) ليکمن ،له کېږي ټاکل پواسطه

د ايستلو ننه د تهCPU همدارنګه او غورځوي کاره له ماشين( Hard Disk) ډيسک کلک د غوڅوي سګنالونه فشار په ۍکل يوې د( Keyboard) ليکمن د بدليږي.مګر حالت فعال نيمه په کمپيوټر او کوي قطع تپيدا ۍګړ

.سيين حالت فعال خپل بيرته کمپيوټر او راګرځي ته حالت عادي خپل څيزونه ټول سره ورکولو

کارتونو، مختلفو د ورباندی او کيږی؛ نصب ورباندی تختي ټولی کمپيوټر د چې ده تخته هغه ۱۹۸۲ په ده کې متر سانتی x ۳۰ ۲۵ په يي اندازه او شته ځای يو پی سی او کيبلونو مختلفوفو



لږڅه چې شوی استفاده تختي اصلي پکې ځل اول لپاره راوتلو د کمپيوټر شخصی د کې کال ويل تخته اصلي يا بورد مادر ته هغې کېږي کې ليدل کې کيس په چې تخته غټه چې شو ويلی هم بيا وی غټی مين يا مادر وړی مخکی سره پروسسور له مرحله انتقال د معلوماتو د چې لري چيپستونه مختلف چې کېږي

د برخي ټولي جوړيږي متناسب سره کيس د يي شکل او اندازه چې لری شکلونه او رقمونه مختلف بوردونهواسطه. په کيبلو د يا او مستقيمه په يا لری تړاو سره بورد مين د کې دننه په کمپيوټر

برخي: بورډ مادر . د : CMOS (Complementary Mettle Oxide Simi Conductor) برخه لومړی. ۱ساتل. پاسورډ او وخت تاريخ د دنددی سيموس د

د مونږ سره پرمختګ په ټکنالوژی د سبا نن خو کړو ختم پاسورډ سره کولو لری په سيموس د کې کمپيوټرونو ټو پينټيم او ون پنټيم په چې شو کولای وينډوز چې معنا دا نو وه لګيدلی کې ستنو دويم او اول په چمپر چيرته ده. که خواته بطری سيموس د جمپر شو. د ختمولی پاسورډ سره وستلو په جمپر

ليکلی دی نه څلور او درې دوه يو باندی ستنو شی. په سټارټ د بايوس چې دا معنا نو وه باندی ستنو دريم او دوي په چمپر که او شي سټارټ نارملی دشو. وړی لهمنځه سيموس ستن درېمه او دويمه په نو وی کې حالت نارمل په ستن دويم او اول چيرته که

راتلی. بټنی يي ځای پر او راغلی دی نه چمپر کې کمپيوټرونو پخوانيو نوټ: په:ROM (Read Only Memory) برخه . دوهمه۲

ROMلومړي دی قسمه درې په (P ROM)دوهم . (EP ROM)دريم . (EEP ROM).1)P ROM (Programmable Read only Memory)

2)EP ROM (Erasable Programmable Read Only Memory)

3)EEP ROM (Electrical Erasable Programmable Read Only Memory)

P ROM: No Repairingجوړيږي. نه(ROM) ماډل دا

EP ROM: Company Could Repairشی. جوړولی کمپنی جوړونکي دی د(ROM) ماډل دا

EEP ROM: User Control it means user can repairکړي. جوړ شي پوه که يي خاوند کمپيوټر د يعنی استعمالونکي چې شي کولای(ROM) ماډل دا

برخی: اصلی(Main or Mother Board) تختي اصلی دمادربرد اصلي اجزاي

ساکټونه(CPU) د(ISA, PCI, AGP and PCI Exp) سالټونه وړلو مخکی دساکټونه مربوطه(RAM) د(Chipset) تختی اصلی دکوي محافظه محتويات(RAM) د او ده لپاره(Backup) د چې بطری(CMOS) او(ROM BIOS) د

حافظو مخکی د پورتونه(USB or PS/2) د او پورتونه(I/O) د اووه لپاره تختی اصلی د پايي بريښنا د شپږکنټرولونکي

سپارښتنې څو اړه په دمادربورډ

داسې ځينې ما مخېږي، سره ستونزو له لږ ډېر پرتله په پرزو نورو د کمپيوټر د مادربورډ بولي، خراب مادربورډ دوى خو وي پېښه پرزو نورو له ستونزه ته کمپيوټر چې ليدلي کسان

پورته ګامونه اړه په هواري د يې وروسته شي ولټول ستونزه بايد لومړى موخه همدې په الندني ورسېږئ ته پرېکړي پرېکنده کومې اړه په مادربورډ د چې دې له مخکې شي، کړلونيسئ: کې پام په ټکي



اندازه کافي پروسيسور، مادربورډ، له دي عبارت چې سيسټم (Bootable) بوټولو د کمپيوټر د څخه شيانو شوو ذکر له که وي، موجود بايد شي بوټ چې ډرايو يو او کارډ ګرافيکي يو ريم،

کوي. نه کار پوره کمپيوټر وي کم يو

پر معلومولو رنځ د کمپيوټر رنځور يوه د وي، نصب توګه سمه په بايد شيان شوي ذکر پورتني نصب يې بيرته او بېله توګه جال جال په پرزه هره نوموړې د واخلئ کار څخه دقت ډېر له مهال سمه پهJumper Settings ټول همداسې درشي، ګوتو په پرزه لرونکې ستونزې څو تر کړئ، لري بڼه کتاب کوچني يوه د چې الرښود مل سره مادربورډ له کړئ، معاينه او چيک توګه

يې سره له وي کړي پياده بدلونونه ځينې موSetup بايوس پر که شي وويل بايد داهم وګورئDefault.کړئ

مو )موخه وي کړى جوړ پاورسپالى کمپيوټر د مو که لري، نه و ستونزه کومه بايد پاورسپالى له ترميموونکو کمپيوټر د بيا وروسته شي وسوځول ځلې يو چې دي پاورسپاليانې هغه

وجه کارکولو نه د ښايي وي، تړلې کې په هغه نوې هم مو شي( يا ورغول سره له لورې بيا څخه ٢٥٠ له پاورسپالى يوه ډول ټوليز په چلوالى شي نه يې به پوره چې وې همدا يـــې

لري. اړتيا ته برېښنا پورې واټو ٣٠٠ تر

ځينو په کېږي، بلل توکى بنسټيز کمپيوټر د نوموړى يا، که غواړيUpdate چې وګورئ بايوس د چې وي دا به ښه کېږي،Update تازه بيا کې نورو ځينو په او بدلېږي کې مادربورډونو

کړئ.. السه تر معلومات اړه په کولو تازه د بايوس د کمپيوټر خپل د پـــاڼه پر انټرنيټ

نه د کيبورډ د مهال پر روښانولو کمپيوټر د وختونه ځينې لري، نه و ستونزه کومه بايد کيبورډ سره کمپيوټر له کېبورډ يا چې ورکوي معنا دا پيغام نوموړى مخېږئ، سره پيغام له شتون له کمپيوټر مو که وي، نه کار پورټ کېبورډ د هم يا او دى نه جوګه کار د کېبورډ يا دى، نه وصل دا وي نه که او کړئ پورته ګام مخې له الرښوونې ۍپورتن د وي مخ سره ستونزې ورته

کړئ. نصب يې پرځاى هغه زاړه د او رانيسئ مادربورډ نوى چې شته احتمال

اړتيا پاکولو د نوموړي د وختونو ځانګړو ځينو پر لري، ونه ستونزېCMOS د بايد بورډ مادر مو وختونه ځينې يا وي، هېر بيا او ورکړى ته کمپيوټر مو شفرCMOS د که يعنې وي، موجوده

روښانېږي نه سم کمپيوټر وجه په نوموړو د چې وي کړي پياده بدلونونه داسې بايوس پر نننيو په خو پاکېداى، شي نه سره ۍاسان پهCMOS مادربورډونو ځينو د ده، ګټوره الر همدا

شته، الرې څو لپاره پاکولوCMOS د دي، کمې ډېره تر ستونزې دا کې مادربورډونو عصري شېبو څو په نوموړى د چې لريJumper Setting يو لپاره پاکولو دCMOS د مادربورډونه ځينې ليري تر نوموړي د چې وي داسې بيا بورډونه مادر ځينې پاکېږي،CMOS سره کولو ليري پړېکړه يوه به بيا او ننوزئ تهBIOS Setup به وروسته روښانوئ کمپيوټر به وروسته کولو ځايه لهJumper يې لپاره شېبو څو د يوازې غواړي نه روښانېده چې بورډونه مادر هغه کوئ،

له ده ستونزمنه څه يو کړنه دا خو پاکېږي،CMOS هم سره کولو ليري په ۍبطر د کړئ، بېځايه يا ساعته ٢٤ هم يا دقيقو، پنځو تر بيا نيولې څخه دقيقې يوې له کول ليري ۍبطر کمپيوټره

هم الر بله يوه شي، پاک توګه بشپړه په يې CMOS چې غواړي انتظار ورځې درې دوې هم بل له يو وسيله په تار يوه د يې ځايونه منفي او مثبت کړئ ليري ۍبطر مادربورډه له شته ځاى خپل بيرته ۍبطر وروسته کړئ سره تر کې اوږدو په ثانيو ٣٠-١٥ د کړنه دا ونښلوئ سره

واچوئ. ته

ۍبطر لګېدلې کې مادربورډ په وختونه ځينې وي، فعاله بايد يې نېټه او وخت کمپيوټر يوه د د وساتي، فعاله نيټه او وخت کمپيوټر د کوالى شي نه امله همدې له وي، خوړلى عمر خپلکړئ. نصب هغه نوې ځاى پر ۍبطر زړې د موخه په کولو ليري د ستونزې ورته

يا رېم پروسيسور، کې مادربورډ په کړئ، سره تر مخې له احتياط ډېر د څه هر وکړئ هڅه پر شي، سره تر احتياط ډېـــــر په بايد لګول کېبلونهCD-ROM او ډيســـــــــک هارډ د هم

بورډ مادر په کړي، بدل هغه نوي په مو مادربورډ زوړ شي کيداى غوري بې لږه مهال داسې ډول دې په نوموړى دي، معنا په کولو لوبو د ژوند په هغه د تړل توکو د سره ۍغور بې په کې

Losingلوېږي. کاره له او کوي پيدا



: (CPU Processor - Central Processing Unit) پروسسر

رسوونکې سرته چارو د



دا د کمپيوټر مهمه برخه ده CPU Central Processing Unit ايد چارو سرته رسوونکې يوه زړه په څېر کار کوي،د کنترول عمومي مرکز دی چې معلومات چې په کمپيوټر کې د

او CPU د پراسسر په نامه هم يا ديږي CPU. پام وړ پايلو ته بدلوي پراسس او هغه د ددې پرزو لپاره سم نومونه دي او په دې کتاب کې له دواړو نومونو څخه ګټه پراسسر

اخيستل شوې ده. د الندې داليلو له مخې دې پرزې ته د CPU څرنګه: نوم ورکړل شوی دی څخه بلې پراسسر دی.پراسس يعنې له يوې برخې CPU پراسس کوي نو Data چې دا برخه

يوه برخه ده چې له CPU برخې ته د ديتا ليږدول او په هغه د منطقي او حسابي چارو سرته يوه مرکزي برخه ده CPUد ورکړل. رسولميلونونو ترانزستورونو څخه جوړه يوه ټوټه

دنده CPU شوو دستورونو سرته رسول هم د. ده. ځکه چې د چارو دسرته رسولو مرکز دی مرسته کوالی شي چې د کمپيوټر د ټولو پرزو دندې کنترول ده. د نورو فرعي پراسسورونو په

حقيقت کې هغه څه چې ورته دننه کېږي هغه په پايلو اړوي او پهCPU.او اداره کړي( Main Board )ډول له مخې پيژندل کېږي. د اصلي دړې د CPU کمپيوټرونه د پر مخ معموال

CPU دای شي: د ساکټ په ډوليدوه ډوله ځای په ځای ک په( Socket:)

نور... هره او۷،ساکټ ۳،ساکټ ۲ ،ساکټ ۱ساکټ ډول هم د نوعو لرونکې ده .لکه ساکټ د نوی ډول CPU ره دېي.هره لوړه شميد نصبیدلو ډول ښ CPU ره په اصلي دړه کې دېشم

(:Slots )ښيي. د درځ په ډول

لنډې ټ کې ديوه ،په مارکيې د درځ په ډول ځای نيګانې چې د اصلي دړې د پاسه CPU هغه کال څخه 1971 تاريخچه لهCPU ږي. ديستل کيمودې لپاره شته وو ولې اوس ترې ګټه نه اخ

نامه يوې نا مشهورې او په(Integrated Electronics )اي INTEL پيليږي په همدې کال دۍکوچن کمپن په يوه چېپ يو ځای او هغه( Transistors )ترانزستورونه کې څو(Chip )ا ټوټهيۍ

په نامه ياد کړ.نن ورځ انتلIntel 404 د(CPU ۍخپله لمړن )ونوموه.انتل دا چېپ CPU يې پهۍيواځن کمپن نه ده ا ټوټې جوړوي ولې ددې ډول چېپونو په جوړولو کېيچې دا ډول چېپونه ۍ

د: ات د هغه له دوو ځانګړنو سره تړاو لرييا عمليکړنې CPU ۍمشهوره کمپن ده. د يوه(:Word Length)کلمې اوږدوالی

دا د بيتونو هغه شميره چې پراسسر يې په هر ځل کې هغه پراسس کوالی شي.د بيتونو يا دندې سرته الندېCPU: ۍد ګړ چټکتيا CPU بيټه وي. د64او يا 16،32شمېره کېدای شي چې

په:۳سرته رسول د منطقي او حسابي چارو:۲ددستورونو تفسير او سرته رسول :۱رسوي: ۍسره اړيکې نيسي. نن غير مستقيم او د اصلي حافظې له الرې د کمپيوټر له نورو برخو

د پاسه ځای په ځای Chip يوه ګانې د پيچلو سرکتونو ټولګه ده چې د سليکان د CPU عصري(:Compatibility)يا سازګاري موافقت:۱په نامه ياديږي. Microprocessor او د

د مخکې تهيه CPU په واسطه سرته ورسيږي.هره CPUهر پروګرام نشي کوالی چې د هرېشوو دستورونو

Built in ))لرونکې وي چې هغه سرته رسوالی شي.که څه هم نوي پراسسورونه کوالی شي کمپيوټر Pentium IV چې د مخکنيو پراسسورونو ټولې دندې سرته ورسوي.د بيلګې په ډول



ټولې چارې سرته Pentiumاو Pentium III, Pentium;l, Pentium Proکوالی شي چې د. ورسوي

پراسسر پروګرامونه چې په Power PC پراسسر نشي کوالی چې د Pentium IV مګر(:Speed)چټکتيا:۲مکنتاش کمپيوټرونو کې وي سرته ورسوي.

ۍګړ. ۍچټکتيا د هغې ګړ په واسطه ټاکل کېږي کومه چې د پراسسر د ننه ځای لري CPU د )غږي پواسطه هم( Pulses)هغه وسيله ده چې د کمپيوټر چارې د اليکتريکي پلسونو

Synchronise)کوي .CPUجوړه شوې: يا د کمپيوټر پراسسر د الندې څلورو برخو څخه

پراسسرونهProcessors پراسسرونه

هغه مشهور پراسسرونه کوم چې د انتل شرکت لخوا په دې وروستيو لسيزو کې بازار ته:وړاندې شوي په الندې ډول دي

)IBM)International Bussiness Machine م کال د1981دا پراسسر په : پراسسر8088 بيتي پراسسر ؤ16کې د ګټې وړ وګرځيد چې دا يو ( PC )خوا په ځاني کمپيوټرونو شرکت له

اخيستو وړ پورې حافظه د ګټې( Memory )او کوالی شوای چې تر يوه ميګا بايت ساتنځي. ميګا هرتز ته رسيږي4077وګرځوي. او چټکتيا يې

پراسسر په څېر8088م کال کې بازار ته وړاندې شو د 1986دا پراسسر په : پراسسر80286 شوای ؤ د مخکنيو پراسسرونو په پرتله يې مهم ښه والی دا ؤ چې کوالی بيتي پراسسر16 يو

ديې کې ؤ په يوه وخت کې څو پروګرامونه سرته ورسوي. ددې پراسسر بل ځانګړيتوب په)ساتل شوی موډ کې کار (Mode )چې دې پراسسر کوالی شوای چې په دوو الندې حاالتو

Protected Mode )دې پراسسر حقيقي موډ(Real Mode )کوالی شوای چې په: وکړي ميګا بايته پورې ساتنځی په16 حقيقي موډ کې تر يوه ميګا بايته او په ساتل شوي موډ کې تر

.کار واچوي

پراسسر80281م کې بازار ته وړاندې شو د 1988دا پراسسر چې په کال : پراسسر80386 ګيګا بايته پورې حافظه تر4 بيتي پراسسر ؤ چې کوالی شوای تر 32او يو څخه چټک ؤ

.کارونې الندې راولي

په لومړيو1990 کې بازار ته وړاندې شو او د1990دا پراسسر په کال : پراسسر80486 (Cache Memory )له مشهورو پراسسرونو څخه ؤ. د لمړي ځل لپاره پټه حافظه لسيزو کې

.پراسسر په واسطه په کار يوړل شوه ددې

Pentiumد: پراسسر Pentium کې بازار1993پراسسر د انتل دشرکت په واسطه په کال :د مخکنيو پراسسورنو سره ددې پراسسر توپير په دوو عمده څيزونو کې دی ته وړاندې شو

)د کلمې:2. ددې پراسسر چټکتيا د مخکنيو پراسسرونو په پرتله ډېره ده(: Speed ) چټکتيا:1Word )اندازه: د Pentium په بل ډول دا پراسسر بيتو لرونکې وي،يا64پراسسر يوه کلمه د



Pentium پسې بيټه په يوه وخت کې پراسس کړي.چې په دې64کوالی شي چې Pro,Pentium II ,Pentium III او Pentium IV راغلل. همدارنګه الندې پراسسرونه منځ ته

:يادونې وړ دي پراسسرونه چې د بيال بيلو کمپنيو پواسطه جوړ شوي هم د

بيتي پراسسر دی چې د انتل شرکت لخوا64يو (: Itanium Processor)پراسسر اتانيم:1 لري شوی او په هغه کمپيوټرونو کې چې په شبکه کې د سرويس ورکوونکي دنده په غاړه جوړ

.ترې کار اخيستل کېږي

2:Power PC بيتي پراسسر دی چې د32پراسسر: يو Motorola اوIBM شرکت لخوا کمپيوټرونو کې کار اخيستل( Macintosh)له دې پراسسر څخه په مکنتاش جوړشوی دی

.کېږي

شرکت Motorola بيتي پراسسرونه دي چې د32 او 16پراسسر: دا 68020 او3:68000 جوړشوي دي له دې پراسسر څخه په هغه وسايلو کې کار اخيستل کېږي کوم چې د پواسطه

.کمپيوټر پواسطه کنتروليږي

بيتي پراسسر دی چې دديجيتل شرکت64دا يو (: Alpha Processor)پراسسر الفا:4 شرکت پواسطه هم جوړيږي.د شبکېCompaqجوړ شوی او همدارنګه اوسمهال د پواسطه

.سرويس ورکوونکو او لويو کمپيوټرونو کې ترې کار اخيستل کېږي په

4:MIPS بيتي پراسسر دی چې د سليکان ګرافيکس شرکت پواسطه جوړ64پراسسر: دا يو ترې او دشبکې په سرويس ورکوونکو ،په ويديويي لويو ماشينونو او نورو وسايلوکې شوی

.کاراخيستل کېږي

6:SPARC)Scalable Processor Architecture( بيتي پراسسر دی چې64پراسسر: دايو شرکت پواسطه جوړشوی او په ځاني کمپيوټرونو کې ترې کارSun-Micro-System د

پراسسرپه چټکتيا د چټکتيا ټاکونکې نه ده بلکې د CPU ۍاخيستل کېږي. د ګړ چټکتيا يواځې د کوم چې په يوه وخت کې کې د پراسسر ډيزاين او جوړښت هم ونډه لري.دهغه بيتونو شمير

ګانې په يوه وختCPU لري.نوې په چټکتيا کې هم رولCPU پواسطه پراسس کېږي د CPU د پواسطه په يوه وخت کې دCPU کې کوالی شي چې ډير شمير بيتونه پراسس کړي. د

د ويې)کلمې(په نامهCPU پورې وي او د64 څخه تر16پراسس شوو بيتونو شمير معموال له ددستورونو يو بشپړ سيټ دی چې ددستورونو څخه يې ګانېCPU ۍياديږي.اوسن ګڼ شمير

لرونکې ويCPU ګرځي. هغه کمپيوټرونه چې ددې ډول ځيني په ډير لږوالي د ګټې وړ کمپيوټرونو په نامه ياديږي.څيړنې ښيې چې داډول پراسسرونه د ددستورونو د بشپړ سيټ

په پرتله کوم چې لږ شمير دستورونه سرته رسوي ورو وي. نن ورځ ګڼ هغه پراسسرونو ځاني کمپيوټرونه له هغو پراسسرونو څخه کار اخلي کوم چې د لږو دستورونو د شمير لوی او

په نامه )RISC)Reduced Instruction Set Computer مجموعې لرونکي وي چې دا د شرکت )DEC )Digital Equipment Corporationسي پي يو ګانې چې د Alpha.ياديږي

شرکت پواسطه جوړې IBM سي پي يو ګانې چې د Power PC پواسطه جوړې شوې او پر بنسټ ډيزاين شوې CISC پراسسرونه د Intel.سي پي يو ګانو بيلګې دي RISC شوې د

تخنيکونو څخه ګټه د چټکتيا د زياتولو لپاره له نورو CPU دي مګر د انتل شرکت انجينران د



.توپیر په پايله کې لږوي د چټکتياؤ تر منځPower PC ګانو او دCPU اخلي چې د انتلItanium،64 بيتي پراسسر هم چې د انتل شرکت څخه دي د CISCپر بنسټ ډيږاين شوې

.دي برخه کنترول د

( Control Unit ) برخه کنترول د

اداره او کنترول واسطه په سګنالونو اليکتريکي د ډول کار د سيستم د کمپيوټر د برخه داCPU د رسوي: سرته دندې الندې برخه ده.دا ورته ته دندې ددماغ کې بدن په انسان د دنده هغه کوي.د

منطقي د لپاره چارو د: ۳ الرښوونه او کنترول ماتو معلو ورودي د: ۲ رسول سرته ددستورونو: ۱کول اداره ساتلو د معلوماتو د کې ساتنځي مهاله اوږد او مهاله لنډ په: ۴ خبرول برخې حسابي اوکول :۵ چمتو وسايلو خروجي د لپاره ښودلو د پايلو د

دستور څخه وسيلې ورودي برخه(له کنترول برخه)د دا:۱ده: ډول الندې په کړنه برخې ددې لپاره تحليل د ياديږي نامه په راجستر د ددستور چې ته راجستر يوه وروسته هغې له:۲نيسي.

سرته بايد Data په چې کوم وي لرونکی کوډ د عمليې دهغه او پتې د Data د کېږي.دستور ليږل منطق او حساب د لپاره رسولو سرته د چارو ټاکلو د کوډ هر وروسته دې له:۳شي. ورسول

د پايله هماغه وروسته رسولو سرته له عمليې پام د او چمتو د پايلې د:۴کېږي. ليږل ته برخې ده: د شوې جوړه څخه برخو فرعي دوو الندې د برخه کنترول ليږي. د ته وسايلو دښودلو پايلو

Prefetch برخه:

:برخه Decode اخلي. د مرسته پهBUS د څخه ساتنځي له معلومات برخه دا

لوستل پواسطه برخې Prefetch د څخه ساتنځي له چې دستورونه او معلومات هغه برخه دا عمليات نور هغه په شي کوالی و برخه منطق او حساب د چې بدلوي بڼه داسې يوه په هغه شوي.ورسوي سرته

عمومي کنترول کوي،د کار څېر په زړه يوه د کې کمپيوټر په چې ده برخه مهمه کمپيوټر د دا.بدلوي ته پايلو وړ پام د هغه او پراسس معلومات چې دی مرکزCPU ديږي يا هم نامه په پراسسر د CPU دې په او دي نومونه سم لپاره پرزو ددې پراسسر او

.ده شوې اخيستل ګټه څخه نومونو دواړو له کې کتاب:دی شوی ورکړل نوم CPU د ته پرزې دې مخې له داليلو الندې د څخه برخې يوې له يعنې دی.پراسس پراسسر CPU نو کوي پراسس Data برخه دا چې څرنګه

.رسول سرته چارو حسابي او منطقي د هغه په او ليږدول ديتا د ته برخې بلې CPU ده ټوټه يوه جوړه څخه ترانزستورونو ميلونونو له چې ده برخه يوه . CPU دی مرکز رسولو دسرته چارو د چې ځکه ده برخه مرکزي يوه .. ده دنده CPU د هم رسول سرته دستورونو شوو ورکړل د او کنترول دندې پرزو ټولو د کمپيوټر د چې شي کوالی مرسته په پراسسورونو فرعي نورو د

کمپيوټرونه او اړوي پايلو په هغه کېږي دننه ورته چې څه هغه کې حقيقت پهCPU.کړي اداره.کېږي پيژندل مخې له ډول د CPU د مخ پر( Main Board) دړې اصلي د :شي دایيک ځای په ځای ډوله دوه په CPU معموال

(:Socket) ډول په ساکټ د


Laghman ARCS Youth and Volunteers Club ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ Computer Hardware هارډوير کمپيوټر نور... هره او ۷ ،ساکټ۳ ،ساکټ۲ ،ساکټ ۱ ساکټ .لکه ده لرونکې نوعو د هم ډول ساکټ د

ډول نوی CPU د رهيشم لوړه ي.هرهيښ ډول نصبیدلو د CPU د کې دړه اصلي په شمیره.ښيي

(:Slots) ډول په درځ د

لنډې د کې ټيمارک ،په وهين ځای ډول په درځ د یې پاسه د دړې اصلي د چې ګانې CPU هغه.ږيېک ستلياخ نه ګټه ترې اوس ولې وو شته لپاره مودې

په(Integrated Electronics) یا INTEL د کال همدې په پيليږي څخه کال1971 له تاريخچهCPU د) ترانزستورونه څو کې(Chip) ټوټه یا چېپ يوه په ۍکمپن ۍکوچن او مشهورې نا يوې نامه

Transistors )په يې هغه او ځای يو CPU چېپ دا ونوموه.انتل (ۍلمړن خپله CPU)د Intel 404په ددې ولې جوړوي ټوټې اي چېپونه ډول دا چې ده نه ۍکمپن ۍيواځن انتل ورځ کړ.نن ياد نامه.ده ۍکمپن مشهوره يوه کې جوړولو په چېپونو ډول

:لري تړاو سره ځانګړنو دوو له هغه د اتيعمل اي کړنې CPU د

(:Word Length)اوږدوالی کلمې د

دا بيتونو شي.د کوالی پراسس هغه کې ځل هر په يې پراسسر چې شميره هغه بيتونو د يا.وي بيټه64 يا او16،32چې شي کېدای شمېره

: چټکتيا ۍګړ د CPUد CPUرسوي سرته دندې الندې:رسول سرته او تفسير دستورونو د: ۱رسول سرته چارو حسابي او منطقي د :۲.نيسي اړيکې سره برخو نورو له کمپيوټر د الرې له حافظې اصلي د او مستقيم غير په: ۳ په ځای پاسه د Chip يوه د سليکان د چې ده ټولګه سرکتونو پيچلو د ګانې CPU عصري ۍنن

.ياديږي نامه په Microprocessor د او ځای

(:Compatibility)سازګاري يا موافقت:۱

تهيه مخکې د CPU ورسيږي.هره سرته واسطه په CPUهرې د چې کوالی نشي پروګرام هردستورونو شوو

Built in ))شي کوالی پراسسورونه نوي هم څه شي.که رسوالی سرته هغه چې وي لرونکې کمپيوټر Pentium IV ډول په بيلګې ورسوي.د سرته دندې ټولې پراسسورونو مخکنيو د چې

.ورسوي سرته چارې ټولې Pentiumاو Pentium III, Pentium;l, Pentium Proد چې شي کوالی مکنتاش په چې پروګرامونه پراسسر Power PC د چې کوالی نشي پراسسر Pentium IV مګر

.ورسوي سرته وي کې کمپيوټرونو

(:Speed)چټکتيا:۲

.لري ځای ننه د پراسسر د چې کومه کېږي ټاکل واسطه په ۍګړ هغې د چټکتيا CPU د) غږي هم پواسطه( Pulses)پلسونو اليکتريکي د چارې کمپيوټر د چې ده وسيله هغه ۍګړ

Synchronise)کوي.



په شوي وړاندې ته بازار کې لسيزو وروستيو دې په لخوا شرکت انتل د چې کوم پراسسرونه مشهور هغه:دي ډول الندې

په خوا له شرکت IBM(International Business Machine) د کال م1981 په پراسسر پراسسر: دا8088 ميګا يوه تر چې شوای کوالی او ؤ پراسسر بيتي 16 يو دا چې وګرځيد وړ ګټې د کې( PC) کمپيوټرونو ځاني ته هرتز ميګا4077 يې چټکتيا وګرځوي. او وړ اخيستو ګټې د حافظه پورې( Memory) ساتنځي بايت

.رسيږي

بيتي16 يو څېر په پراسسر8088 د شو وړاندې ته بازار کې کال م1986 په پراسسر پراسسر: دا80286 څو کې وخت يوه په شوای کوالی چې ؤ دا والی ښه مهم يې پرتله په پراسسرونو مخکنيو د ؤ پراسسر

په چې شوای کوالی پراسسر دې چې ؤ کې ديې په ځانګړيتوب بل پراسسر ورسوي. ددې سرته پروګرامونه (Mode: وکړي کار کې(Mode )( Real Mode)موډ حقيقي Protected)موډ شوی ساتل حاالتو الندې دوو بايته ميګا16 تر کې موډ شوي ساتل په او بايته ميګا يوه تر کې موډ حقيقي په چې شوای کوالی پراسسر دې

.واچوي کار په ساتنځی پورې

ؤ چټک څخه پراسسر80281 د شو وړاندې ته بازار کې م1988 کال په چې پراسسر پراسسر: دا 80386.راولي الندې کارونې تر حافظه پورې بايته ګيګا4 تر شوای کوالی چې ؤ پراسسر بيتي32 يو او

له کې لسيزو لومړيو په1990د او شو وړاندې ته بازار کې1990 کال په پراسسر پراسسر: دا80486 کار په واسطه په پراسسر ددې( Cache Memory) حافظه پټه لپاره ځل لمړي ؤ. د څخه پراسسرونو مشهورو

.شوه يوړل

Pentiumپراسسر: د Pentiumد شو وړاندې ته بازار کې1993 کال په واسطه په دشرکت انتل د پراسسر پراسسر ددې (: Speed):چټکتيا1دی: کې څيزونو عمده دوو په توپير پراسسر ددې سره پراسسورنو مخکنيو 64 د کلمه يوه پراسسرPentium اندازه: د( Word)کلمې :د2ده. ډېره پرتله په پراسسرونو مخکنيو د چټکتيا

دې په کړي.چې پراسس کې وخت يوه په بيټه64 چې شي کوالی پراسسر دا ډول بل په وي،يا لرونکې بيتو الندې راغلل. همدارنګه ته منځ پراسسرونه Pentium IV او Pentium Pro,Pentium II ,Pentium III پسې

:دي وړ يادونې د هم شوي جوړ پواسطه کمپنيو بيلو بيال د چې پراسسرونه

هغه په او شوی جوړ لخوا شرکت انتل د چې دی پراسسر بيتي64 يو(: Itanium Processor)پراسسر اتانيم:1.کېږي اخيستل کار ترې لري غاړه په دنده ورکوونکي سرويس د کې شبکه په چې کې کمپيوټرونو

2:Power PC د چې دی پراسسر بيتي32 پراسسر: يو Motorola اوIBM دې له دی جوړشوی لخوا شرکت .کېږي اخيستل کار کې کمپيوټرونو( Macintosh)مکنتاش په څخه پراسسر

پواسطه شرکت Motorola د چې دي پراسسرونه بيتي32 او16 پراسسر: دا68020 او3:68000 پواسطه کمپيوټر د چې کوم کېږي اخيستل کار کې وسايلو هغه په څخه پراسسر دې له دي جوړشوي.کنتروليږي

او شوی جوړ پواسطه شرکت دديجيتل چې دی پراسسر بيتي64 يو دا(: Alpha Processor)پراسسر الفا:4 لويو او ورکوونکو سرويس په شبکې جوړيږي.د هم پواسطه شرکتCompaqد اوسمهال همدارنګه

.کېږي اخيستل کار ترې کې کمپيوټرونو

4:MIPS او شوی جوړ پواسطه شرکت ګرافيکس سليکان د چې دی پراسسر بيتي64 يو پراسسر: دا .کېږي کاراخيستل ترې وسايلوکې نورو او ماشينونو لويو ويديويي ،په ورکوونکو سرويس په دشبکې

6:SPARC(Scalable Processor Architecture)د چې دی پراسسر بيتي64 پراسسر: دايو Sun-Micro-Systemد يواځې چټکتيا ۍګړ کېږي. د اخيستل کار ترې کې کمپيوټرونو ځاني په او جوړشوی پواسطه شرکت

CPU لري.دهغه ونډه هم جوړښت او ډيزاين پراسسر د کې چټکتيا پراسسرپه د بلکې ده نه ټاکونکې چټکتيا د لري.نوې رول هم کې چټکتيا پهCPU د کېږي پراسس پواسطه CPU د کې وخت يوه په چې کوم شمير بيتونوCPUکړي. د پراسس بيتونه شمير ډير چې شي کوالی کې وخت يوه په ګانې CPUد کې وخت يوه په پواسطه



شمير بيتونو شوو پراسس ۍياديږي.اوسن نامه ويې)کلمې(په دCPU د او وي پورې64 تر څخه16 له معموال وړ ګټې د لږوالي ډير په ځيني يې څخه ددستورونو چې دی سيټ بشپړ يو ددستورونو ګانېCPU شمير ګڼ

نامه په کمپيوټرونو سيټ بشپړ د ددستورونو وي لرونکېCPU ډول ددې چې کمپيوټرونه ګرځي. هغه سرته دستورونه شمير لږ چې کوم پرتله په پراسسرونو هغه د پراسسرونه داډول چې ښيې ياديږي.څيړنې

د چې کوم اخلي کار څخه پراسسرونو هغو له کمپيوټرونه ځاني او لوی شمير ګڼ ورځ وي. نن ورو رسوي.ياديږي نامه په RISC(Reduced Instruction Set Computer) د دا چې وي لرونکي مجموعې د دستورونو لږو

Alpha د چې ګانې يو پي سيDEC (Digital Equipment Corporation) او شوې جوړې پواسطه شرکت Power PC د چې ګانې يو پي سي IBM د شوې جوړې پواسطه شرکت RISC دي بيلګې ګانو يو پي سي.Intel

لپاره زياتولو د چټکتيا د CPU د انجينران شرکت انتل د مګر دي شوې ډيزاين بنسټ پر CISC د پراسسرونه .لږوي کې پايله په توپیر منځ تر چټکتياؤ دPower PC د او ګانوCPU انتل د چې اخلي ګټه څخه تخنيکونو نورو له

Itanium،64 د دي څخه شرکت انتل د چې هم پراسسر بيتي CISCدي شوې ډيږاين بنسټ پر.

څخه ترانزستورونو ميلونونو له چې دي مرکز رسولو سرته د چارو د او برخه اساسي کمپيوټر د پراسسر دی شوی جوړ

دنده پراسسر د هم اداره او کنترول پرزو ټولو د مرسته په پراسسرونو فرعي نورو د او اجراکول دستورونو د. ده د او ځای په ځای پاسه د Chip يوه د سليکان د چې ده ټولګه ونوټسرک پيچلو د سسرونهاپر عصري ينن

Microprocessor ياديږي نامه په.: لري برخې دوه پراسسر

کار د سيستم کمپيوتر د وسيله په اشارو الکترونيکی د برخه :دا Unit ) CU ( Control يونټ _ کنټرول١ ته سر وظيفې الندې چې ده ورته ته دماغ کې بدن په انسان د يې دنده . کوي رهنمايی و ا رولتکن طرز

: رسوي کول اجرا دستورونو دټولو _ د

الرښونه او رهنمايي معلوماتو داخليدونکو د بهره _ له خبرول برخې منطق او حساب د پاره له رسولو سرته د عملياتو د _

اداره اطالعاتو شوو زيرمه د کې حافظه دايمی و موقتی _ په. تيارول ( وسيلو Out put) خروجی د پاره له ښودلو د پايلو _ د

کنټرول د دابرخه. ده ALU يې بڼه اختصاري : ( Arithmetic Logic Unit) برخه منطق او _حساب٢

ډيټا نه يونټ . ورکوی ته يونټ کنټرول بيرته يې بيا او بدلوي پايلو په يې وروسته عملياتو حسابي او منطقي د اخلی،ظ

لري. برخې دوه هم دا چې ضرب ، ،منفی جمع لکه عمليې حسابی چې ښکاری يې نه نوم : د برخه) ( Arithmetic _ دحسابالف

اجراکوي عمليې ،تقسيم N OT، OR، AND چې شوې جوړه Circuitsسرکتونو يولړ د برخه دا: برخه) ( Logic منطق ب_ د

په دهغو چې وي عمليات مقايسوی هميشه عمليات . منطقی کوي اجرا عمليات منطقی او ياديږي نامه په سم سره هغو د او پرتله سره بل له يو ( عاليم ) نښې او حروف ، عددونه شي کولی کمپيوټر وسيله: شي امتحانولی حالته ې در الندې عمليات . منطقی ونيسی تصميم

حالت _ مساوی حالت لوی _

حالت _ کوچنی راځي الس په څخه کيدو ځای يو د حالتونو پورتنيو د مساوی نا او مساوي يا لوي لکه حالتونه مقايسوی نور

. نامه پهINTEL (Integrated Electronics) د کې کال همدې په ،پيليږي څخه کال1971 له دپروسسرتاريخچه

0044 () يې هغه او ځای يو( Transistors) ترانزسستورونه څو کېChip)) چېپ يوه په ۍکمپن ۍکوچن يوېIntel ) کړ. ياد نامه په پراسسر

. جوړوي پراسسرونه مختلف چې شته هم ۍکمپن نورې بلکې انټيل يوازې نه ورځ نن ته بازارPentiums او80486 ،80386 ،80286 ،8080 لکه پراسسرونه نور وروستهIntel4004 تر

. لري توان ښه پراسس د او سرعت زيات نه پراسسر مخکني تر يې يو هر چې شول وړاندې

باندی1 وي او 0 صفر په تل برق او ـ ده آله برقی وي وټريکمپ چې ږیيپوه تاسو چې څنکه لکه کښی نيل په عنیي On معنا 1او نشته انيجر برقي کښی نيل په عنیي Off معنا0. کارکوی



دويرانيه د مکر کوی کار باندی 0 او1 په هم وټريکمپ ډول همدی . په شته انيجر برقي . کړو پوه ځان باندی دی په چې کوی! راځی کار باندی0 او1 په څنګه وټريکمپ چې داده خبر

Processor عنیي CPU ټاېډ ده. کومه پرزه مهمه رهېډ وهي وټريکمپ د(Date )د چېInput له ته مونږ بعد نه سيپروس د ځی ته سريپروس لومړی ږیېداخل ته وټريکمپ څخه پورزو

راکوی کښی Output په شي نوموړی

کوي؟ څنکه پروسیسنګ سريپروسـ لري برخي دوه سريپروس

CU )Control Unit(1ALU )Arithmetic Logic Unit(2

CU د نوموړی ونټي کنټرول Input ته موریيم یي ورسته )معلومات( اخلی ټاېډ څخه پرزو والړ باندی نمبر په ضانيمر ته ډاکټر چې څنکه لکه یيوا ځای انتظار د ته ځای دی ـ ږیيل

ټاېاډيکمانډ نوموړی سره دويرس په نمبر ږی. ديورس نمبر یي څو تر کوی انتظار او ویALU ټاېډ ايکمانډ نوموړی بعد نه ځای دی اوله. ږیېک همدلته کار ادونه: ټولي ږیېل ته

ته څه ټاېډ چې غواړم ليداو زه کښی ځای دی .په ورکوي پرزوته Output د عنیي خارجوی. اړوی باندی شنېانفارم په یي سرېپروس چې یيوا ته موادو( )اومه خام ټاېډ ی؟يوا

ALU )Arithmetic Logic Unit(2 بعد نه سنکېپروس د او اخلی ټاېډ نه ونټي کنټرول د نوموړی ـ لری برخی دوه هم . اودا ورکوی ته ونټي کنټرول رتهېب یي

Arithmetic مي،تقس ضرب ، ،منفی جمع عنیي کنټرولوی حصه حسابی د چې ښکاری نه نوم د ...... نور اوداسی ول معلومه عدد ،باقیLogic ږیېاستعمال پاره له کولو سهيمقا د ټاېډ د چې دی فنکشنونه داسی کښی حصه دی په

.نه که او دی مساوی اي، ،وړوکی لوی څخه عدد بل د عد وي چې عنیي نمبری دوه څنکه سرېپروس اي ږیېک پروسس څنکه باندی تورو عنیي حروفو : په مثال وي

کوی؟ جمع سرهـ ده ډول الندی په حېتشر پوره سوالونو پورته د

ډول په دمثال ـ ږیيادي نوم په کوډ ASCII د چې لری کوډ وي ځانته بټن هره بورډيک د. حروف ولين الندی تجزی د کښی برخه ALU په سرېپروس د نمبر نوموړی ـ ده65 کوډ بټنی A د پوره باندی2 په عدد نوموړی ېرېچ که مویيتقس باندی2 په عدد نوموړی عنیي ږیېک

اوهمداسی ږیېک پاتی وي ايب نو شی نه ميتقس پوره که او ږیېک پاتی صفر نو شی ميتقس.شي وي څونمبر تر پوری اخره تر وځایي د ټاېډ چې ږیيادي نوم په Buses د وی نونهيل واړه واړه کوم چې کښی مدربورډ په

او Input نهېتر ټاېډ چې وی تړلی پوری سرېپروس د نونهيل نوموړی ـ وړی ته ځای بل څخهOutput وړی ته ځای بل نه وځایي د ټاېډ قسم الندی په چې وی نونهيل ۸ اته نوموړی ږیېک.

د چې 1000001 راکړل داشی کښی جهينت په او کړ هيتجز عددمو65 د ېکښ مثال پورته په . لری نه انيجر برق کښی نيل په معنا0صفر د او لری انيجر برق کښی نيل په معنا1 وي

نوموړی په ریېچ که وی شوی ليو داسی ته وټريکمپ کښی ژبه په وټريکمپ د اوس چاپ A باندی نيسکر په ټر ويکمپ د نو شي رېت انيجر برقي قسم نوموړی په نونوکښیيل

سره کوډ د بټن نوموړی د چې دی ريتصو شوی جوړ کښی پروکرام فيراګ وي په A. کړی



نورو د سره کوډ نوموړی د شوچې کولی ادونه: مونږيده. شوی ورکړ رابطه عنیي نکيل څخه! د بټن A د ريبغ نيسکر په چاپول A. د پښتوحروف د لکه کړو جوړه رابطه حروفو

A د نيسکر په به تاسوته کړی سې پر65 عنیي کوډ اونوموړی بټن Alt طرف دچپ بورډيکشي چاپ حروف یي لومړی کښی مثال پورته په چې څنکه لکه ـ کوی؟ جمع سره عدده دوه څنکه سرېپروس

کوی هيتجز باندی دوه په عددونه لومړی هم ېک ځای دی په کړ هيتجز باندی دوه په عدد ريتصو الندی چې راځی ورکوی ته پرزی Output د یي جمع حاصل او کوی جمع یي ورسته

. لری تياهم اتيز رېډ کښی سرېپروس په عنیي سرعت ، زوالیېت ـ ړوېوڅحېتشر لنډه جدول پورته د جدول سرونوېپروس د

پروس . ۱ / ېد لومړ په نسل نمونې پروس يسر کښی وختونو ایټی )ېو د فیملی ( 80سرپه نو شو جوړ پروسیسر پینځم فیملی ایټي د چې کله یادیده نوم په نوموړی پروسیسر

اخیستل څخه پینځو له پینټیم او کیښود نوم پینټیم د یی باندی دی . پروسیسر او دی شویمکر پور پینټیم ، ټري پینټیم ، ټو ،پینټیم ون پینټیم پروسیسر پسی ټولوتیزترین تر چې اوس

د استعمالوی نوم AMD Athlon 64 خلک .یادیږی پهشوی : . ۲ جوړ کښی کلونو کومو په چې پروسیسر .کال۳ . Data / Address bus width : شوی نصف برقی ،نری واړه هغه کښی بورډ مدر په لینونه بس

د لینونه نوموړی چې راوړی او وړی ډیټا ته پروسیسر چې شروع ۸دی پوری ۶۴تر نه لینونوبیټ یو یی ته لین هر چې نه ( bit )رسیږی بیټ د او د . 0او 1مطلب وایی چې لین 1دی په معنا

په معنا صفر او شته جریان برقي نشته کښی جریان برقي کښی .لین۴ . Level 1 Cache : Cache د نوموړی ساتنځی میموری یا دداسی کښی داخیل په پروسیسر

کم ډیر د معلومات یعنی ډیټا چې دی کیږی نوم ساتل کښی په پاره له .وخت۵ . Memory bus speed : د لینونوکښی ډیټا . په چې لینونه هغه تیزوالی یعنی سرعت ډیټا

په . راوړي او وړي ته په پروسیسر سرعت کښی ځای مطلب . MHz دی کیږی ښودل باندیکښی ثانیه یوه په لری MHzڅو لینونه قابیلیت راوړلو او وړلو د .ډیټا

۶ . Internal clock speed : کښی . د ثانیه یوه په یعنی دی عبارت څخه تیزوالی د پروسیسرڅومره په په . پروسیسر هم تیزوالی یعنی سپیټ نوموړی د کوی پروسیس باندی MHz ډیټا

ښودل .کیږی باندیکمپیوټر : یا تبدیلوو پروسیسر کمپیوټر د مونږ چې هم کله نو یادونه لکوو پروسیسر بل ته

لینونو د مدربورډ د کمپیوټر خپل د مونږ لوموړی نوموړي ( buses )باید ترڅو وکورو سرعتځکه . کنه او لری قابیلیت پروسیسر د قابیلیت لینونه پروسیسر د لینونه نوموړی چیری که

د کولی نشو موږ نو لری . نه دیو معناچې دی په دا وکړو استفاده څخه تیزوالی د پروسیسرمخې پیپ اوبو کوو لوی السه تر اوبه هغومره مونږ اوس ولکووـ اوبوپیپ د وړوکی یوه ته

چې وی څومره اندازه پیپ وړوکی . د

Hz )Hertz( : د فریکونسی د وایی؟ ته یو څه د چې دی سمبول کولو یوه Hertz اندازه مطلب نهکښی ثانیه یوه په چې . دوره کول د Hz 1000ترسره د KHz 1000او KHz 1مساوی 1مساوی

MHz 1000او MHz د د GHz 1000او GHz 1مساوی کیږی THz 1مساوی .سره

: (Processor) پروسيسر

: (Two Types of Processor) لري قسمونه دوه پراسيسر

1) 2)

Slot Processor



3) Flot Processor

1 )Slot Processor:

کېږي. اچول پکې قسم(RAM) د يعنې لګيږي قسم(RAM) د کې(Mother Board) په چې کوم دي(Processor) زاړه

2 )Flot Processor :

) يو کې(Mother Board) په(Processor) دغه استعمالېږي کې(Mother Board) په کې(Computer) اوسني(Processor) دغه

Chip)هغه په چې لري (Chip)کې (Pin)،دغه وي (Shape)کې (Processor)د (P11)او (P1)نوی يعنې استعمالېږي لپاره (Mother

board)دغه کله کله استعمالېږي، پاره د (Processor)په (P111)او (P4)دغه راځي، هم کې (Processor Flot)ډېر (Advanced)،وي Processor وي. دغه‍(IC) سړوالي د يوه يې )طرف( کې سائيډ وي نه پنکها وخت بعضې او )پکۍ( وي، پنکها باندې سر دې د وخت بعضې

Advanced Flatاو P111دوه دوه هغه استعمالېږي دپاره (Shape)،د لري P1، P11، P111او P1Vدغو يعنې (Processor)ته Socket proد کېږي ويل هم P111او P4 Processorدوه (Shape)لري. د (Processor)پروسيسر ښه دي. د قسمونه ډېر هم (Cash

Memory)پروسيسر خراب يا قيمت ارزان لږ او وي زياته (Cash Memory)قسمه ډېر دلته سره مونږ وي نه زياته (Processor)هغو د چې دي دي. دغه(Processor) څو څخه جملې له

1 )MMX Intel Original Processor

دي. نومونه مختلف مختلف، نور هم دې د وي زياته(Cash Memory) پروسيسر دې د

2 )Celoran Processor

يعنېIntel Original (Cash Memory) د چيرې که وي، کمه‍(Cash Memory) پروسيسر دې دي. د شکلونه قسم زيات ډېر هم دې د

دي: دغه قسمونه روغ(Celoran) د کارکوي، ښه(Intel) نه(Celoran) د وي. يعنې 60 به سپيډ(Celoran) دې د نو وي،95 يا90 سپيډ

1 .D, Celoran

2 .Cyrixc

3 .Pro Celoran

دی. برابر سره 4000 يعنې وي، 4000 بهIntel د نو وي، 2000 سپيډ پروسيسر(Celoran) د چيرې که

3 )MMX Processor



له چې کوم وګورو، سپيډونهP1V اوP1، P11، P111 کمپيوټر د بايد لنډ يعنې کټ شارټ مګر شته، قسمونه ډول ډول هم کې پروسيسر دغه په نه60 د پروسيسر کمپيوټر يو کوم د چيرې که دی، ختم بالکل دغه اوس چې وي، پورې233 تر نه60 د(Pentium 1) راځي مخکې سره تشريحاتو

ديP1 هغه نو ؤ، کې منځ په233 تر

(Pantium11)ټول هغه پورې450 تر نه266 د P11دی

(Pentium111)ټول پورې1000 تر نه 451 د P111دی

(Pentium4)ټول پورې آاخره تر نه1001 د P4چې ولې دی P5د او نشته P4څخه دې د شته، پورسيسر3000 تر صرف نشته حد سپيډ آاخيري د نه.P5 يعنې راوځي، نوم پهQuality د کمپيوټر نوی يعنې وي،Quality به هغه دی کمپيوټر کوم چې وروسته

:Celoran کې سيلران په

دي. لاندې سپيډونهPIV اوP1، P11، P111 د کېProcessor دغه په

1)Pentium1وي. پورې234 تر نه60 د : دا2)Pentium11ټول هغه پورې1200 تر نه234 : د P2دي 3)Pentium111نشته کې مارکيټ په پورې اوسه تر پروسيسر : دا4)Pentium1Vټول پورې اخره تر نه1200 : د P4پوه داسې ځان صرف بايد حساب پورته دغه په دي

سره،Processor لهIntel اينټل د معلوموو مونږ Processor سيلران د يو کوم چيرې که چې کړو نو ګورو سپيډCeloran Processor د چيرې که او کوۍ برابر غوندې حساب پاسه د دې د به بيا نو

شئ. ځير ورته لاندې

:(Speed of Celoran) سپيډ پروسيسر سيلران د

Pantium1 (233) – Pantium11 (450.233) – Pantium111 (1000.415) – Pantium4 (3000.1001)

،Sound، VGA (Parts) قسم بيلابيل کې(Mother Board) په کمپيوټر د يعنې(Mother Board) يو په مونږ چيرې کهHard Disk، Card غيره و Parts،هغه نو وي، کمپنۍ بيلابيلو کومو د که هغه ولګوو (Mother Board)هغه يا

کېږي. ويل(Compatible Computer) ته کمپيوټر

: )CPU )Central Processing Unitيونټ( پروسيسنګ )سنټرل يو پی سی

CPUده برخه عالي هغه او لويه ټولو تر کمپيوټر د دا کنټرولکوي برخې ډيرې کمپيوټر چې کوم ده برخه هغه کمپيوټر د يونټ پروسيسنګ سنټرل يعنې ټول کمپيوټر د مقصد يونټ پروسيسنګ سنټرل يعنېCPU د دی کمپيوټر نوم يونټ همدغه د کې حقيقت په کيږي کنټرول کمپيوټر ټول چې څخه کوم يا شي ښه يو کې کمپيوټر په رسوي ته سر کارونه ټول دغه کمپيوټر د زمونږ يونټ پروسيسنګ سنټرل يعنېCPU دي کول نګراني دې د او کنټرول نظام دي خلاصول فائل ډېټا شوې محفوظ مخکې کوم يا کول حساب ديته دData يا ليکل کې کمپيوټر په دي کول کار ځينې يو دې د کول محفوظ ليکل

CPUڅص. درې يونټ پروسيسنګ سنټرل يعنې



1)Memoryذخيره( ميموري(2)Control Unitيونټ کنټرول3)Arithmetic Logic Unitيونټ کتاب او حساب د

:( Memory ))ذخيره( ( ميموري۱

ټوټې رم د:دي ډول الندې په ټوټې رم د1: Single Inline Memory Module) SIMM) د يې ډول پينو30ده،د شوې جوړه کې ډولونو دوو په Pins)) پينو72او30 د حافظه SIMM د.وي لرونکي جوړښت بيتي32 د يې ډول پينو72د او( Bit) بيتي82:(DIMM(Dual Inline Memory Module جوړښت بيټي64 د او وساتي Data کې خواوو دواړو هر په چې شي کوالی ټوټې DIMM د

.دي لرونکي3:EDO(Extension Data Out عمليې د دلوستلو مګر ده ورته ته SIMM مخې له بڼې ظاهري او تخنيکي د ډول دا حافظې د

(Main Boards)دړو اصلي هغه په ډول دا ساتنځي د ده.البته لرونکې چټکتيا ډيرې د مهال پر.دي وړ اخيستو ګټې د ولري وړتيا نصبولو د هغه د چې کې

CPU په يعنې ميموري خپله په شيان ټول خپل کمپيوټر چې ځکه دی جز لازمي يو سيسټم کمپيوټر د ميموري يونټ پروسيسنګ سنټرل يعنېCPU د

ډه: شوې ويشل حصو دوه په حصه سټره دغه ساتي کې يونټ پوسيسنګ سنټرل يعنې

1 Primary Storage Unitيونټ ذخيرې اولنۍ د2 Second Storage Unitيونټ ذخيرې دوهمې د

چې کومه تر وي مخفوظ ليکل هغه تر کېPrimary Storage Unit يعنې کې حصو اوله په(Primary Storage Unit) يونټ ذخيرې اولنۍ د سټوريج ميموري کېږي. پرائمري ساتل وي ضرورت ستا چې څومره مرضي په خوښې خپلې د کېSecond Storage Unit حصه دوهمه په فعالهوي

لري تعلق سرهCPU دSecond Storage Unit مګر ده حصه يوه هغهCPU د يونټ

:(Control Unit) يونټ ( کنټرول۲

د يونټ کنټرول خو شوې کنټرول مطابق په ضرورت د حصې ټولې نورې بغير حصې دې د نو کېږي بلل درجه دماغ د يونټ کنټرول کې کمپيوټر په حسابيArithmetic Unite له ښې وخت په دضرورت او ورکوي جريان ته هغه مطابق په ضرورت د هغه بيا او غواړي، هدايت رښتني څخه ميموري

وغواړي. مدد هم څخه يونټ

:(Arithmetic Unit) يونټ کباب ( حساب۳



ته سر کولوکار مکمل د منطقي او حسابي تمام يونټ کنټرول د او کوي کنټرول يې مطابق هدايت د او شوي ورکړی تهCPU يونټ کتاب او حساب درسوي.



:(Hard Disk) يعنې زيرمه کمپيوټر د(4

استعمالېږي لپاره ساتلو خوندي دData مفروضاتو او معلوماتو د وي، شوي نصب کېCPU په کمپيوټر د جې کوم زيرمه کمپيوټر د يعنې هارډسک يعنېSave کې کمپيوټر په يې مونږ جې ټول هغه کوو، نصب کې کمپيوټر په بيا يې وروسته او کوو سره تر کې کمپيوټر پپ مونږ چې څه هغه يعنې

لري، شکل دايروی مضبوط،کلک ژيرمه کمپيوټر د يعنېHard Diskکېږي. محقوظ يعنېSave کې(Hard Disk) ‍‍خيره همدغه کوو، محقوظ پوښل مقناطيس په هم شکله دايروي دا شته، کرښې دايروي نورې شمير يو چې کې کومو په لري، سطحې يا تختې شوې پوښل مقناطيسي په چې کوم

مقناطيس په چې شکلې دايروي کلکې غه د وي بنده کې بلي د قلزي شکله دبلي يو په او دي شوي اېښودل سر پپ بل د يو دننه کې ذخيره په ښوي هغې په نو ولري، تختې مقناطيسې يعنې شکلونه دايروي ډېر هارډسک چې څومره هر استعمالېږي، لپاره ساتلو خوندي معلوماتو د لري، تختې شوې پوښل له ساتلوData زيات ياد وي امله له ساخت د هغه که وي، نه شان يو ټول هاډسک يعنې ذخيره کمپيوټر د شي کيدای زيرمه شيان زياټ هغومره کې GB زيات نه(800) د چې شي کيدای اوGB 300 اوGB 100 ځينې اوGB 20 ځينې ،GB 2 ځينې ،GB 1 يوHard Disk ځينې وي، امله

چې شئ کولای تاسې ځائيږي، کې پهData يعنې معلومات زيات هغومره ويGB ډېر هارډسک جې څومره هر راشي، ته مارکيټ هم هارډسک واله اختراعHard Disk دی. د مخفف(Giga Bytes) د(GB) کړئ، نصب همHard Disk دوه يعنې زيرمې دوه وخت يو په کې کمپيوټر یو پهاا ؤ، کې سايز لوی يو په ډېر نو راغی، ته مينځ هارډسک چې کله ده، شوې کې کال1950 په 2005 د درلوده، يې ځاي کم ډېر مګر ؤو انجه26 تقريب

هاډسک پوري زړه په ښکلي زيات نور کې آاينده په شايد راوباستل500GB او700GB ته کمپنۍمارکيټSegat اوHitachi د کې اوږدو پپ کالراووځي.

:(Hard Disk) هارډسک

دې.Hard Disk، Type د دواړه راځيHDD يا راځيIDE اکثر نو کووHard Disk، Setting د کېBios په مونږ چې کله

HDD (Hard Disk Drive)

IDE (Internal Disk Emulator)

MB يا دي شوې تشريح لاندېGB دغه چې وينوGB صرف سرهHard Disk د مونږ وخت اکثر دی دغه سپيډHard Disk د

Giga Byte (GB)

Mega Byte (MB)

وي شوی ليکل سپيډ هغه د وخت اکثر باندېHard Disk په



Speed 5400

Rpm 2700

Ram Meanut

Per

Laptop دDrive دغه دی،Drive Scsi سکزی نوم هغه د چې دیDrive بل يو لګېږي کېP4 په چې وايي همBaracuda ته سپيډ دغه

دی.7200 هم سپيډ دې د استعمالېږي، پاره د به څخه شي څه د نو ولګوو، پکې رومونه ډي سي څلور چيرې که رومونه ډي سي څلور يا شو، لګولی هارډسکونه څلور ځای يو په مونږ کې کمپيوټر په

برابروو. به اجزاء څلور يعنې رومونه ډي سي دوه او هارډسک دوه يا رومونه ډي سي درې يا هارډسکونه درې، اوCD room بيا نو چليږي،



:(Power Supply) پاورسپلائی







بعضې لري، ضرورت بريښنا چې ته کومو رسوي بريښنا ته حصو ټولو هغو کمپيوټر د چې کومه ده څخه پرزو مهمو له يو کمپيوټر د . پاروسپلائی څخه کمپيوټر خپله وي: پاورسپلائی نه سهولت دغه بيا کې بعضو په ورکوي، بريښنا هم ته ښودونکې نو ورکوي بريښنا تهCPU خپله چې پاورسپلائی

سوځي. نه و پرزجات کې کمپيوټر په څو تر پريږدي، ته سيستم کمپيوټر د برق(240v) يا( 120v) صرف او کنټرولوي برق زيات

دی: قسمه دوه په پاورسپلائی

1.At (Advance Technology)

2.ATX (Advance Technology Exchange)

AT )Advance Technology(

نو کړو کليکShut Down کې کمپيوټر شويStart په مونږ چې کله هر استعمالېږي، لپارهP4 هم يا اوP1، P11، P111 د پاورسپلائی دغه پپ چې کله هر کېږي مړ باټن په کېږي ګل نه خپله هغه وي،AT Power Supply چې کې کمپيوټر کوم په شي، ګل خپله چې بايد کمپيوټر

Shut Downلاندې دا سکرين په نو کړو کليک (Message)راځي

It's now you safe to turn off your computer

لري. غاښونه دولس ۱۲ يعنې ۶ پر ۶ هغه ځي تهMother Board چې تار کومAT Power Supply د

ATX )Advance Technology Exchange(



ShutDown کې کمپيوټر شويStart په مونږ چې کله هر استعمالېږي، لپارهP4 د هم يا اوP1، P11، P111 د همPower Supply دغه

ځي تهMother Board چې تار کومATX Power Supply د کېږي ګلDirect راځي، نهMessage دغه بيا کې کمپيوټر نو کړو کليکلري غاښونه ۲۰ هغه



(Power Supplyپاور ) سپالئى

ته پرزو ټولو دکمپيوټر ضرورت په نظر چه کوم ده پرزه يو څخه پرزو موهمو د دادکمپيوټرورکوي برق

يو پي سي د سره سپالئى پاور ځينې او ورکوي برق ته يو پي سي يواځې پاورسپالئى ځينېورکوي برق هم ته مانيټور

دکمپيوټر چه لپاره ددي پريږدي نه ته کپيوټر برق زيات (نه١٢٠ v→١٤٠ v) د پاورسپالئىسوځوې ونه يا شارټ پرزې

قسمونه دپاورسپالئېدى قسمه دوه په پاورسپالئې

(AT )Advance Technology .١ (ATX )Advance Technology Exchange .٢

(AT )Advance Technology .١ او لرې غاښونه ١٢ کونيکټ)نښتې( دا سره مادربورډ چه کوم کيبل پاورسپالئې ددغه

کله چه لګيدالې پاورسپالئې AT کې کمپيوټر په چه پوهيږو کې وخت هغه مونږ همدارنګه کمپيوټر چه ددي مخکې کړو کليک ( بتنShut Down) د کې ( کمپيوټرON) چاالن مونږ

)مسيج(ورکوي پيغام الندې شې خاموشIt’s now you safe turn off your computer

AT په پاورسپالئې P1, P2, P3 او P4استعماليږي کې کمپيوټرونو

(ATX )Advance Technology Exchange .٢

د داهم او دې ٢٠ يې تعداد غاښونو د وي کونيکټ سره بورډ دمادر چه کيبل پاورسپالئې ددغهAT په غوندې سپالئې پاور P1,p2,p3 او P4استعماليږي کې کمپيوټرونو



:(RAM) ريم

مطلب RAM د کښی Read and Write Memory نه په لیکل او لوستل چې میموری داسیکیږی ویل میموری موقتی بلکی نه میموری دایمی ته میموری نوموړی ،او (یعنی کیږی

Temporary (میموری . لګوو کمپیوټر خپل مونږ چې وخت ) On(کله دی په RAM کښی په هم هیڅ یعنی وی خالی

کمپیوټر زمونږ دمخه ترټولو اوس وی نه سیسټم کښی آپریټینک کوم چې , Windows(کښیLinux , Unix , Dos etc (.. وی د RAM موجود چې پروکرامونه ټول هغه ،اوورسره راځي تهتعلق پوری سیسټم په آپریټینک یادونه . RAM لری خالصیږی ډیټا Hard disk :کښی د صرف

د معلوماتو په یعنی مستقیم چې کولی نشو مونږ ، استعمالیږی پاره کښی Hard disk ساتلولهدی کار نود ، استعمالیږی پاره له کولو پروسس د باندی ډیټا په پروسیسر او ، پاره وکړو له

ته ځای کار دی د کوو کښی کمپیوټر په کار څومره چې . وایی RAM مونږ. اوس په ؟ قسم څه په کړو خالص یوپروکرام چې غواړو څومره Hard disk موږ چې کښی

په ادرسونه ټولو دی د وی موجود فایلونه زمونږ یا موجود RAM پروکرامونه اوس کښی وییافایل پروکرام نوموړی د غواړو خالصول مونږ چې پروکرام یا فایل کلیک هر باندی ادرس په

د پروکرام نوموړی اوپه RAM څخه Hard disk کوو راځی اوس RAM ته ، خالصیږی کښیپروکرام له RAM نوموړی پروسس د لیږی ته پروسیسر. پروسیسر بعد نه پروسس د پاره

په . RAM بیرته شو کولی مونږ اوس ورکوی یا ته ولیکو څه کښی فایل یا پروکرام نوموړیپوری ترهغه مکر یوسو مینځه له تغیرات یی دا پروکرام Save چې یا فایل نوموړی په کړو نه

راځی نه تغیر کوم په کښی چې شی څه کړو ګول کمپیوټر مونږ چې هم کښی RAM اوکلهمنځه له ټول هغه . ځي وی

باندی RAM د اندازو مختلیفو په چې کیږی ښودل باندی بایټ په ـ اوجود RAM اندازه لريډول په ، ۳۲دمثال همدی ۵۱۲، ۲۵۶، ۱۲۸، ۶۴میکابایټه نور داسی . او

وایی؟ ته څه بایټ

د RAMد څومره چې معنا دی په دا لوبوی رول مهم ډیر کښی سپیټ په کمپیوټر د اندازهRAM مثال یووړوکی کیږی ښه سپیټ کمپیوټر د اندازه همغه په وی لویه چیری اندازه که

وړوکی یوه په انسان نوموړی چیری که مکر وهی منډه تیزه ډیره منډه یوانسان کښی کوټهکه مکر کولی نشی استفاده ډول پوره په څخه تیزوالی خپل د لویه وښی په انسان نوموړی

څخه سرعت خپل د وی ځای لوی چې څومره یعنی کښی او . کوټه کوی استفاده ډول ښه پهکښی کمپیوټر خپل په مونږ چیری که ډول همدی خالص په کښی یووخت په پروکرامونه زیات

ورسره سرعت کمپیوټر د زمونږ نو وایی . : کړو ته اندازی پروسیسر د سرعت یادونه کمیږیچې کله کښی ځای دی په د مکر څخه RAM زمونږ سرعت خپل د پروسیسر وی کمه اندازه

نشی استفاده ډول پوره د په چې اوڅومره خپل RAM کولی د پروسیسر وی زیاته اندازهپوره په څخه هم سرعت خالصول دزیاتوپروکرامونو کښی یووخت په او کوی استفاده ډول

نه یادونه . کمپیوټر کوی لکه RAM : جام لری قسمونه ,...............DRAM , SRAM ډیر

وپيژنو:(Memory) ډول عمومی په بايد نه(RAM) له مخکی

:(Memory) ميموري

سبا نن هم څه که کوي کمک کې خت په(Saving) د کې کمپيوټر په جې کوم دی(RAM - Random Access Memory) مخفف ميموري دکوو. تشريح ته تاسو(RAM) څو يو صرف مونږ خو راوتلي(RAM) ډول ډول کې مارکيټ په



.(None Volatile Memory). دوهم: ( Volatile Memory)لومړي: ده قسمه درې په ميموری

Volatile Memory:

وي. نه شوي(Save) يا شوي محفوظ مګر خو وي شوي ليکل کې کمپيوټر په چې معلومات ياData هغه

Type of Volatile Memory )RAM(:

1)Core RAM

درلوده. نه يې کمال يو کوم هېڅ ؤ، ګران ډير چې ؤ(RAM) پخوانی ډېر دغه2)Sam Conductor

Static RAM) محفوظ(Data) چې کله يعنې ساتي، سره ځان له لپاره وخت يو د(Data) جې کوم دی(Type) هغه دا

Save)هغه نو شي چالان بيا وروسته منټه څو يو او شي بند بند کمپيوټر نه وجه څه بل کوم يا نه وجه د برق د وي نه هم کم امکان ساتلو ژوندي دData د بيا نو شي چالان وروسته وخت زيات چيرې که مګر خو وي، پاتې ژوندي به معلومات

وي.Dynamic RAM

نه منټ يو په هغه نو کول،(Save) شی کوم دغه به کله هر چې ؤ، راوتلی څل لومړي په ته مارکيټ(RAM) دا Static) شوو نه(Useable Ram) دغه خاطر په دې د نو ختميدل، يعنې کيدل،(Delete) پخپله وروسته

Ram)شول. کامياب

کوي. ښه څخه دې له کار مګر خو دي شوي جوړ څخه فارمولو همدغو له چې کوم دي راوتلي(RAM) قسمه ډېر ته مارکيټ سبا نن

Non Volatile Memory

نشي. کيدای محفوظ پکې شی يو يعنې وي، نه محفوظ پکې(Data) يا شيان چې دي(RAM) هغه دا

ROM )Read Only Memory(:

) ذغه ساتي،(Memory) ميموري صرف او صرق مګر شي، کوي کار هم وي، نه هارډسک کې(Mother Board) په جيرې کهMemoru)په بورد مادر د (Bios)د مونږ چې کله وي، اينسټال نه طر له کمپنۍ د کې F1يا F2يا Delسره باټن په Setupته

Mother او کيدل صحيح نه به بيا نو شول خرابBios کله چې به پخوا ذريغه، پهBios کېROM په هم هغه داخلېږو،

Boardکې مارکيټ په اوس شو، بېکاره به Biosاو جوړيږي او کېږي اچول بيا بيا Changeهم. کېږي تبديل يعنې



:(Three Types of ROM) لري قسمونه درې رام

2.P ROM Programmable3.EP ROM Erasable Programmable 4.EEP ROM Electrical Erasable Programmable

دی: روان استعمال(ROM) لاندې دغه د کې مارکيټ په اوس

رام ډيم DIM ROM (Double Input Memory ROM)

رام سيم SIM ROM (Single Input Memory ROM)

RAM )Memory Bin(: Memory) خپله مونږ چيرې که وايي،(Memory Bin) ته ځای هغه ولګوو،(RAM) کې ځای کوم په(Mother Board) د مونږ چې کله هر

Bin)طريقه ذغه به بيا نو کوو، چيک (Apply)،مکمله ښه نه ټولو د يعنې کوو (Virtual Memory )ده. ذغه(Virtual Memory) کتل ميموری ويريچول د

My Computer

Right Click

Properties

Perfranc

Virtual Memory

معلومېږي.(Memory Bin) کمپيوټر د دلته



:(Cards) کارتونه:(VGA Cards) ای جی وی

VGA Cardد دلته مونږ ورکوي، رنګونه قسم قسم ته کمپيوټر زمونږ ای چي وي شو، زياتولی رنګونه کمپيوټر خپل د مونږ ذريعه په (VGA)کړی بيان لنډ تاريخ دی:

(VGA)د دي، نيولي کې نظر مونږ قسمونه څو يو څخه قسمونو ډيرو د لري قسمونه ډېر (VGA)لنډ لاندې راځي معلومات زيات ډېر هم کې ضفحو مخکې اړه په دي. تشريخات

History of VGA:MDA د سره مونږهMDA مخکې نه ټولو د

CGA وروسته نه دې د – شوې دغه بيا

EGA شوه دغه بيا

VGA شوه دغه بيا

لکه پروګرام يو هر يعنې کيدل، څه هر چې کې کومو په راغله، ته مارکيټAGP بيا وروسته څخه دې د او راغله ته مارکيټSuper VGA بيا وروسته نه هغه دAuto Cadاو Home 3D Architic، 3 يعنېD، Colorکوم چې مخکې نه دې د لرل، يې رنګونه VGAدي. لاندې نومونه هغه وه

1 .Monohrame Display Adoptor

وو رنګونه سپين تور صرف کې دغه په2 .Color Graphic Adoptor دی. کړی جوړ دې پنسل په چې وايې ته کيده ليدل داسې عکس کې دغه په3 .Enhanced Display Adoptor وو رنګونه ۱۶ صرف کې دغه په4 .Vedio Display Adoptor شول ښايسته هم نور لږ رنګونه دې د

5 .Advanced Display Adoptor

شول ښايسته هم نور لږ رنګونه دې د چارټ په بيا وروسته نه صبر لږ د ليکو(DxDiag) کې(Run) په هلته ځو، ته(Run) کې مينوStart په بيا نو کوو، چيکVGA کمپيوټر د مونږ چې کلهکوو. کليک(Display) په کې16 Color, Normal Mode

16000 Colors, Graphic Mode

VGA:سيسټم VGA640 سيسټم x 480يعنې کلکوالی (Resolution)کلکوالی پردې دې د ليکن شئ کتلی تاسې رنګونه ۲۵۶ له زيات رنګونه ۱۴ کې سيسټم دې په لري

(Resolution)د مونږ وي نه ښه بيا به (VGA)کم از کم کې سيسټم په (800 x 600)په شو کتلی کلکوالی نقطو (VGA)کوم شته هم پردې داسې کې ياديږي. نامه په(Multisync) د چې شي برابرولی ټينګوالی او کلکوالی رنګونو مختلفو د ته ځان سر پخپل چې

Super VGA:سيسټم



Super VGAکوم چې شو کولی مونږ چې ذريعه په سيسټم کوم د دی سيسټم داسې يو سيسټم (800 x 600)چې حتی ټينګوالی او کلکوالی (1024 x 768) په چې غواړو مونږه چيرې که ښيي، باندې پرده په رنګونه مختلف ۲۵۶ سره شان صحيح ښه په سيسټم(Super VGA) د شته هم يې امکان کلکوالي د پورې نقطو Super) نه دغه له زيات يا ۲۵۶ ته مونږ چې کوم ولرئ پرده يوه داسې سره کمپيوټر خپل د تاسو چې وي دا به ښه نو ګورو، و ټينګوالی او کلکوالی ښه باندې پرده

VGA 1024 x 768) وښيي. توګه صحيح په سيسټم

XGA:سيسټم که سيسټم دغه(XGA) د دی شان په سيسټم(Super VGA) د کلکوالی سيسټم دې د جوړيږي خوا لهIBM د سيسټمXGA يعنې سيسټم دغه پردو د

ډېر استعمال(Super VGA) د نسبت سيسټم بهXGA دې د خلک ځينې هم بيا ليکن ښيي صحيح ښه کلکوالی رنګونوx 788 1024 او256 هم څهخوښوي. يې ډېر او کوي

Enhanced Graphics Adapter:سيسټم EGAلپاره ځل اول په سيسټم (IBM)راوويست، مارکيټ IBMدې د EGAسره سيسټم AT, PCکولی پرده دا راووباسه سره کمپيوټرونو شخصي يعنې

کېږي. کارول کمې ډيرې پردې رنګ دغه يعنې سيسټم دغه سبا نن ليکن وښايي رنګونه مختلف ۱۴ او نقطې(x 350 640) کلکوالي د ته تاسو چې شي

Sound Card:





مطلب نه(Slot) د او وي لګيدلی کې(Mother Board) په نه اول چې کوم مطلب(Ports) د هم کې(Slot) او وي هم کې(Ports) په سره مونږلګوو. کې کمپيوټر په ذريعه په(Card) د مونږ چې چې: کوم دغه

Enternal ------------ SlotExternal ------------ Port



External Port Sound Card:ده: قسمه دوه په

Full Duplixغږيدل. هم اوريدل هم شي، کولی کارونه دوه کې وخت يوه په دغه

Half Duplix(Out Put – Speaker) * (Input – Mic) وي قسم ورلس د عږيدل صرف يا اوريدل صرف يا کولای نشي کارونه دوه کې وخت يو په دغه

Bulton load speeker په چې کوم P11هم هغه وي کې (Half) Duplix.وي لري. ځايونه درېSound همېشه

Sound، Jo Card، Lan Card، Modem Card، TV Cardکې کمپيوټر په مونږ چيرې که وغيره (TV Card)،چې کله هر نو ولګوو خپل بيرته مزی(Sound) د اورو آاواز کمپيوټر د بيا مونږ چې کله هر او لګوو، کېSound TV مزی دغهSpeaker د بيا نو اورو،TV مونږ

TV Card د به بيا نو غواړو، اوريدل باندې(Out Put) يا(Sound Computer) يو په آاوازونه دواړو د چيرې که لګوو، کېOut Put کمپيوټر

کارډونه شمير دېر مونږ کې کمپيوټر په وايو، کارډIO ته هغه لګوو،(Card) کوم کې کمپيوټر په چې کله ولګوو، يې به دلته او راتير مزیSound دډول په مثال د لکه شو لګولی1)TV Card

2)Modem Card

3)LAN Card

4)IO Card

5)Sound Card

راځي. ساونډ Built-in کې Motherboard په يا او کيږي نصب باندې mother board په چې ده نه آالتو هغه له يو په شو کولی ثبت او چلولی اواز باندې کمپيوټر په مونږ مرسته په ددې چې ده پرزه هغه دکمپيوټر کارت

او راويستل ته بهر اواز نه کمپيوټر له لکه کارونه متعلق نور او کول )غږول( ثبت چلول اواز د کې کمپيوټر.لري اړه پورې ده تر ټول ورداخلول نه بهر له اواز ته کمپيوټر

ويډيو په پروګرامونه، جوړونکي Presentation د لکه کوي خدمتونه مربوط اواز د چې پروګرامونه هغه ټول او.اخلي ګټه نه سهولتونه له آلې همدې د پروګرامونه ټول وغيره لوبو د کونکي تصرف کې

چې کيدلو اوريدل مرسته په سپيکرونو هغه د اواز کې کمپيوټر په شي اختراع کارت ساونډ چې دينه له مخکې شو. په شروع استعمال Sound Card د کې اخر په لسيزې ١٩٨٠ وو. د شوي نصب تيار به کې کمپيوټر په

وي شوی ځای په ځای استعداد دې د کې هغه په چې وي مشتمل باندې clip يوه په Sound Card توګه عمومي بدل باندې Analog په وي شوي جوړ پکې هلته يا او شوي ريکارډ کې کمپيوټر په چې اوازونه Digital هغه چې

کې کمپيوټر په کې شکل په Digital د هغه داخليږي ته کمپيوټر کې شکل Analog په چې اوازونه هغه او کړي.کړي ثبت

خو دي راغلی Chips متعدد ځای په يو د لپاره کولو کار ښه د کې Sound Cards نويو اوسني په چې دې د سره داسې بل يا او ټايپ عام د مونږ اوازونه ځينې نه بهر له چې لپاره دې د لري. ويې بايد چې دی حتمي يو

خاصي کې Sound Cards ځينو په لپاره دې د کړو داخل ته کمپيوټر وي ثبت اواز کې هغه په چې نه ماشينconnecter چې وي Line in ددې او کړو راتير لين چې نه آلې چلونکې اواز له وايي ورته connecter يې سره

په چې شي کولی ثبت اواز هغه مرسته په software کونکی ثبت اواز د کې کمپيوټر په Sound card کړو وصل.چليږي کې ماشين چلونکی اواز هغه ذخيره کې کمپيوټر په بيا او کوي digital هغه اول sound card داخليږي ته کمپيوټر نه الرې دې له چې اواز هغه

.کيږي الرې له connecter بل يو د کار دا مونږ نو وي نه سهولت connecter د line in د کې sound card په زمونږ که



د داسې بله يا Microphone مونږ چې کې connecter دي وي. په شوي جوړ لپاره Microphone د چې کوو نه د چې کړو ثبت اواز هغه شو کولی مونږ نه الرې له Software د کې کمپيوټر په کړو connect آله داخلولو اواز

.داخليږي ته کمپيوټر نه الرې له آلې بلې يا او Microphone همدې بيلدلی سره رنګونو مختلفو په نه طرف بهر له connecter موجوده کې sound card په ديخوا په را نه ١٩٩٩ له.وي شوي جوړ باندې ترتيب الندې په چې شي کيدلی پيژندل او هغې د چې وي لپاره آلې داسې بلې يا او Mic يعنی Microphone د connecter دا :connecter رنګ ګالبي. ١.شو داخلولی نه بهر له اواز ته کمپيوټر مونږ مرسته په الندې لفظ تر Lin in د مو مخکې لږ چې دی لپاره الين هغه د connecter دا : connecter رنګ آبي تيز. ٢

.کړو داخل ته کمپيوټر اوازونه نه بهر له معيار ښه په شو کولی مونږ واسطه په ددې چې وويل دا : connecter )شفتلي( رنګ زرغون ضعيف. ٣ لکه وباسي را ته بيرون اواز چې دی لپاره آلو هغه د عموما

Head Phone شو کولی مونږ همدانګه او وايو ګوشکي ورته مونږ چې Speaker ورسره نه ځای همدې له هم connect کړو.

شو کولی مونږ مرسته په هغې د چې دی لپاره Speaker بيروني قسم يو د هم دا : connecter رنګ تور. ٤.کړو يې ورو او تيز او واورو اوازونه مختلف نه دکمپيوټر

آالت داسې بعضی چې ورکوي Digital Output کنکټر دا کې connecters ټولو په : connecter رنګ نارنجي. ٥ Speaker مونږ هم سره دې د کله کله او کوو connect ورسره کاروي په اواز Digital زمونږ کې هغې په چې

.شو تړلی موجود ټول Connecter قسمه پنځه دا به کې Sound Card هر په چې نده ضروري چې وي مو ياد په بايد خو.وي

یا جال : )Local Area Network)LANسیمیزدمیچ شبکې پلوه (size)کمپیوټری دې له کیږی ویشل دوډلو په مخې له دندو او

جال کوچنۍ (LAN) سیمیز یا لږه توګه نسبې په چې دی داچې هغه یا راولی الندې پوښښ تر سیمه . نښتی سره مټ په مزی دیوه چې کمپیوټرونه دوه برابوی خدمتونه ته خلکو شمیر لږ

شی کیدای هم کیدای LANوی هم وی نښتی سره بله یوله کې سیمه ځانګړی یوه په چې کمپیوټرونه سلګونو ووایواوپه ورتهپه . LANشی د څخه شبکو کمپیوټری نورو له ونوموو داده LANیې تیا ځانګړ جلاکوونکې.LANچې محدودوی پورې سیمې جغرافیاوی محدودې ی یو اوکاروونکو تر دوګړو

د جال سیمیز کې نړی نن په پلوه له نو (Client-Server)او (Peer-to-Peer)ۍدشمیر ډولو په . نیغه په نیغ ده برخه جال ددغه چې سره کمپیوټرونو هغونورو ټولو له توښې خپلې کاروونکی هر کې جال ډول لومړی په کاریږی سره

. دفترونو دکوچنیو هم یا کیږی کارول کې انګړ یوه په چې دی جال کورن یې مثالونه ښه برابروی ورته زمینه رسی الس دګډ یا ۍشریکویپه جالونه له Client-Serverمګر کارونکی یا کمپیوټر هر کې جال ټولو نومې Serverډوله نورو له دجال اوهمداراز کمپیوټر

. جالونه داډول وی نښتی سره ،راز Serverکمپیوټرونو راز چې کمپیوټرونه یشونه نومی (Capacities)ګنجادا لری پلوه دغه له چې کیږی :Serverکاروی ویشل دووډلو په کمپیوټرونه نومی

سرورونه - ۱ خدمتونو زریو (Single-Service Servers)دیوهسرورونه - ۲ خدمتونو ( Multiple-Services Servers)دګڼو

لکه یادیږی نوم په دسرور خدمتونو زریو یوه د لری پرغاړه دنده یوه اویوازې یوازې سرور چې کې جالونو هغه Print Server ،FileپهServer . کې جالونو هغه اوپه نور بل اوداسې په یا کولو دترسره دګڼوچارو سرور چې

نوم په دسرور خدمتونو دګڼو لری غاړه پر دنده دبرابرولو خدمتونو دګڼو عبارت، لکه یادیږی وی هم سرور فایل توګه زرې یوه په شی کیدای سرور .Print Serverیو په نور اوداسی وی هم سرور ویب وی، هم

کمپیوټرونه کې جال دمزی سیمیز دایترنیټ شی له (Ethernet Cable)کیدای یو نیغه په نیغ مټ پهد شی کیدای همد اویا شی ونښلول سره یوله Switchیا Hubبل لارې له یلو وسا نومېو

له یلو وسا ددغو کمپیوټرونه ډیر شی کیدای کې وخت عین په چې ونښلی سره بل. ونښلی سره الرې

LAN Cardنو: وپيژ(Networking) مونږ اول بايد لپاره کولو تشريح د(LAN Card) دشو. کولای رقم دوه په مونږ تعريف ورک نيټ د

لومړی: کيږي. بلل ورک نيټ کوي خبرې سره بل له او شي تماس سره کې پخپله کمپيوټر دوه چې کله

کيږي. بلل ورک نيټ وي تماس کې منځ په کمپيوټرونو دوو زيات يا کمپيوټرونو دوو د چې دوهم: کله



حالتونه: درې ورک نيټ دHybrid: (Windows Servers: Windows server 2000, Windows server 2003, Advance server windows

به ځنی يو يعنې جدا به کار خو وي، کمباين کې منځ خپل په دغه به ورک نيټ پاس د نو جوړوو، ورک نيټ والاکې پاس دغه په مونږ کچېرته(2000کوي. به کار ځانټه ځان وي،

Clint Server: (NT New Technalogy. NTFS New Technal, OGY file system propes 2001.05 win 2000, XP, 04, 05)کچېرته

نورو کمپيوټر يو يعنې کوي، کار به مطابق امر يو د کوي، کار لاندې کمانډ يو د وروسته نه جوړولو ورک نيټ د به دغه نو جوړوو، ورک نيټ کې واله پاس دغه په مونږ.ورکوي انټرنيټ ته کمپيوټرو

Peer To Peer: (Win 3.1 Windows 95, 97, Win 98 Window)شی يو کې منځ خپل چې کوم دی، کمپيوټر هغه دغه يعنې وي. به برابر يو وي، به = ايکول يعنې شی يو به دغه نو جوړوو ورک ڼيټ کې وينډوز پاس دغه په کچېرته يعنې کوي، کار

نيټ کې يو په او کوي کارWindows کومې کېType درې دي، کومType درې هغ او لريType درې کوم ورک نيټ چې وليدل مونږ دلته راځو وروسنه نه دې د کې دريم په غسې د وي، کې حالت کوم پهNet Working کې دومهم په او وي کې حالت کوم پهNet Working ورک

ګورو: حالتونه ورک نيټ ددي: شوي تشريح لاندې چې کېږي، باندېCords کارډنو دو په جوړول ورک نيټ عام د

LAN (Local Area Network) رابطه کنيکشن نيټ د څخه کمپيوټرServer د يعنې کمپيوټر يوبل يو، د چې کوم کمپيوټر هغه يعنې کوي کار کې ايريا لوکل په چې کمپيوټر کوم

اخلي.WAN (Wide Area Network)

لائين ورک نيټ کمپيوټر بل د مونږ تهLAN Cord يعنې لري، کنکشن ذريعه پهModem يعنې لائين ټيلفون سره سرور غټ بل کوم دنيا د چې کوم دنيا له مونږ کې(WAN) چې وايو ځکه نو وي،Modem کې دغه په نو شو، اچولی لائين ټيلفون د مونږ تهModem Card او شو، اچولی ور

شو. لېدلی کې تماس په سره کمپيوټر غټو غټ

:(Modem) موډيم ورکوي انټرنټ ته کمپيوټر زمونږ وروسته نه لګولو د کې کمپيوټر په موډيم لګيږي، کې سلاټPCI په کې کمپيوټر په آاله دغه ده، آاله يوه لپاره راوړلو ته لاس انټرنټ د موډيم

پينل کنټرول په او کېږي څخهControl Panel له کې کمپيوټر په انسټاليشن موډيم د وکړو، ټيلقون ته ځای بل نه کمپيوټر له چې شو کولی مونږ وجه په انټرنټ اوکېږي. نه بخش موډيم له کې

:(CD Room) روم ډي سیCD roomپه کمپيوټر د چې کوم ده آاله يوه هغه CPUيعنې مشين دې د وي، شوې نصب کې خوا مخکينۍ په کې CD roomد چالانيده Power

Supplyکېږي نهCD room ورته لاين يو چې چليږي ذريعه په لاينونو دوه د پخپله Power Supplyد لاين بل او وي، راغلي لپاره ورکولو برق د نه (Mother Board)د لپاره اخيستلو د معلوماتو د نه CD roomخپله په استعمالېږي، لپاره کولو رانقل د نه CDد Compact Discاو دی مخفف

نقل په معلوماتو د تهCD نه کمپيوټر د کړو، منتقل تهCD نه کمپيوټر څه ډېر او نقل ته کمپيوټر څه ډير مرسته پهCompact Disc دې د چې شو کولای مونږ Compact) د لري توپير ورسره کې کولو کار په مګر خو وي شی يو کې شکل په سرهCD room د چې کوم استعمالوو،CD Writer مونږ کې کولو

Disk)يو خپله په کړو، برابر واير هارډ او واير ساقټ کمپيوټر د چې شو کولای مونږ وسيله په CD roomپه کې حالت ميانې در په چې شي کولای CDکې ځاييږي. بايټه ميګا(700) کې دي سي يوه په اوسط چې ولې وساتي،Data بايته ميګا(700) دننه ,Mp4 ياديږي، نومونو مختلقو پپ چې ځاييږي، هم زياته نه دې د کې ځينې او ځاييږي، هم کم نه دې د کې ډي سي ځينې وي، موجود قرف کېCD يوه هره په

Mp3, VCD, DVD CDې کله ځل ال په زيات کې ځينو په کېږي خوندي مواد کم کې ځينو په چې[ CD room2 درجه له او شو، جوړx، 4 بياx،



اا اوس او 12x بيا10x بيا 8x بيا 6x بيا6x بيا په نورو د او ښه کار همدومره ويCD room والا درجې جګې د چې څومره هر راتلي، هم تقريب له مونږه به پخوا کېږي، کارونه وغيرهCD-RW, DVD کې هغه په چې راوتلي رومونه ډي سي ښه ډېر کې بازار په سبا کوي. نن کار زر زر ښه پرتله

Compact Discراشي پکار ته وايير سافټ او هارډوايير کمپيوټر د چې سره سره دې د سبا نن برابراوه، وايير سافټ او وايير هاډ کمپيوټر مرسته په نه کمپيوټر له هم او کول کاپيMusic نهCD د ته کمپيوټر يعنې اخلي، کار هم کې اوريدلو پهMusic د څخهCompact Disc دغه خلکCDزمونږ چې وغواړو چيرې کول. که کاپي ته CD (Compact Disc) roomله بايد نو وکړي، کار ډېر Compact Discډيټا ډائيرکټ څخه

استعمال ډير دCD اوCD room څو تر شي، وکارول بايد بيا او شي کاپي ته هارډسک کمپيوټر د شيان بايد اول نهCD د يۍعنې تکړو، ۍټارټشي. پاتې بچ څخه

( DVD) ډي وي ډي

DVD د (Digital Versatile Discد ) عادي .د دی لنډيز کلمو CDله او ګرد ، هوار څير په ګانو ساتلو د ډيټا د پرتله په CD دعادي چې دادی يې توپير خو دي ټيکلی شوي جوړ نه پالستيک

. لري ظرفيت لوړ

DVD ثبت د فلمونو د کې وختونو لومړيو په چې دی څخه ډولونه نويو له ډيسکونو نوری د کيږی. اخيستل ګټه ترې کې برخو بيلو بيال په ورځ نن وخو شوی ډيزاين او جوړ پاره له

يوه د يې پاره له نښتځلو د چې کيږی ( ثبتData) ډيټا باندی مخونو دواړو په ټيکلی دی د دی کوچنی هم يېTrack رنګه کيږی. همدا استفاده څخهData Compression تخنيک ځانګړی

. لري هم ظرفيت زيات خو ځکه

ستره کې لوړولو په ظرفيت د هم يې جوړښت دا چې دی پوړيزه څوDVD شوې جوړې نوې. لري ونډه

. ټول شي کولی زيرمه ډيټا بايټه ګيګا ٩،٤ يې مخونه دواړه او بايټه ګيګا ٤،٧ يې مخ يو د ( CD) ډي سي عادي چې کی حال داسې رسيږی. .په پوری بايټه ګيګا ١٧ تر يې ظرفيت

. شي کولی زيرمه ډيټا پورې بايټه ګيګا يو تر څخه بايټه ميګا700

DVDله ساتلو د نوروپروګرامونو او ميوزيک ، فلمونو د ورځ نن ، امله له ظرفيت لوړ دخپل . کيږي ګڼل حافظه ښه ډيره ، وړ د ليږ د ، پاره

بڼه په فارمت DVD د عموما ، جوړيږي خوا له کمپنيو بيالبيلو د ورځ نن چې فلمونه اکثره فارمتDVD د هم فلمونه پخواني او زاړه چې کيږي هڅه . همدارنګه کيږي وړاندې ته بازار

پورې وخت زيات تر خوا بلې له او واخلي ګټه ترې وګړي عام خوا يوې له څو شي واړول ته. شي پاتې خوندي

١٠٠ تر شي وساتل توګه ښه په که خو شي کولی کار پورې کلونو پنځو ترDVD يا CD يوه هم مرسته په وړانګو د ليزر د دواړهDVD اوCD. شي کيدای پاتې خوندي هم پورې کلونوکيږي. لوستل هم او کيږي ليکل

DVDده ډوله دوه په عموما پلوه له اخيستنې ګټې د :

١ _DVD-R : دلته R د ((Record able )) ثبت ځل يو يوازې کې ټيکلي دې په ، دی لنډيز نه او مني نه بدلون پاره له ځل ددوهم شي کيدای لوستل کراتو کراتو په خو شي کيدای

لري ظرفيت بايټه کيګا ٤،٧ يې مخ . هر کيږي پرې ثبت هم

٢ -DVD-RW دلته : RW د ( Re Write able) او ثبت بيا بيا ټيکلي ډول دې . په دی لنډيز . کړو ثبت پرې ډيټا نوې او ړنګه ترې ډيټا ۍپخوان شو کولی . يعنې شي کيدای ليکل

شي کيدای پاتې خوندي پورې کلونو ٥٠-٣٠ د کيږي ثبت کې ټيکلي دې په چې ډيټا هغه



:( USB Port) حصه بی ايس يو د د شو کولای مونږ لياری لهPort دې د دی،Universal Serial Bus مخففUSB د پيژنو و ځای ورکولو د هغه د اول بايد نه فلش له مخکې

اوFlash Drive، Digital Camera, Scanner، Printer، ‍Keyboard ډول په مثال د کړو، پيوست يعنې رابطه شی يو سره کمپيوټرMouse

USB Portپه کمپيوټر د Cassingدغه وي لګيدلی شاته کې USB Portپه کمپيوټر د Cassingدغه وي، لګيدلی ته شا کې USB Portد Pantium4 او ويUSB Port دوه کېPantium11، Pantium111 اوPantium1 په وي موجود نه مخکې له کې بورډ مارد په کمپيوټر

چې کوم خرڅېږيCard نوم پهUSB د کې مارکيټ په ولرو، ضرورت تهUSB Port زيات مونږ کې کمپيوټر په چيرې که ويPort's څلور کې ،USB Port څو د مونږ چيرې که يعنې لري فرقUSB Hub يعنی راکوي، موقعUSB Port زيات د ته مونږ وروسته نه لږيدلو د کې کمپيوټر پهکيږي. ورکول دلته هم فلش کړی رفع مشکل زمونږ څو تر واخلو کې مارکيټ په مره هغو شو کولای غواړوHub بي ايس يو

به کله او ياست شوي ستړي نه کارولو د نه نورو او ډسکونو ZIP ګانو، ډی سی ډسکيټونو، د تاسو ښايي.ياست شوي خواشينی ډير پرې به تاسو چې وي تللی منځه له هم معلومات ستاسو

فلش بي اس يو دا وپيژنم در ښکاري بريالی ډير ورځ نن چې شی نوی يو ۍټکنالوج دکمپيوټری ته تاسو غواړم بايټ ګيګا ١ تر بايټونه ميکا ٨ د يې اندازه زيرمې د او اندازه پهhighlighter pen د يې غټوالی چې دی ډسک.شي کيدای وړل سره اسانی په ته ځای بل نه ځای يو له او لږ ډير يې ده. دروندوای پورې

Mac د همدارنګه او XP او ME ،2000 ،98 وينډوز د کيږي پکاروړل سره اسانی په USB port په کمپيوټر دOS 9-10X يا Linux 2.4.17 کوي کار سره.

.نصبوي خپله په يې XP او2000 خو شي نصب Driver ځل بايديو کې ME او98 وينډوز په اړتيا ته ۍبطر يا او بريښنا دا دي،( 1Mb/sec) زيات ډير تيزوالی دليږدولو معلوماتو د ډسک فلش بي اس يو د

Removable ورته چې شي ته رامنځ ډرايف بل يو به بيا ورکړئ يې کې پورت بی اس يو په يواځې لري نهdrive ډسک فلش بی يواس ورسيد ته پای کار مو چې کله ولرئ بری الس ته معلوماتو خپلو به وايې. تاسو .وباسئ را بيرته

په وخت هر به تاسو ځکه شئ خوښ نه کارولو د ډسک فلش بې اس يو د به تاسو چې لرم باور دې پر زه.ولرئ کې الس په معلومات وړ اړتيا د خپل کې هرځای

نه کمپيوټر يوه له فايلونه غټ چې شي کوالی تاسو لکه، شي پکاريدای کې ځايو ډير په ډسک فلش بی يواس له فايلونه کار د خپل چې شي کوالی کارکوونکي دفتر يوسئ. د سره ځانه له ته دفتر ليرې يا او کمپيوټر بل

. وکړئ کار پرې هلته او يوسئ ته کور سره ځانه

ډيرو په معلومات دا بايد تاسو نو يوسئ معلومات خپل سره ځانه له غواړی او ځئ ته ځای ليرې يو تاسو که پر ګانو ډي سي يا او ډسکيټونو ډيرو د چې وي اسانه ډيره ته تاسو به دا يوسئ کې ګانو ډي سي ډسکيټونواو

.وکاروئ ډسک فلش بی يواس ځای کيدالی اله ښه يوه هم ته( Help Desk)کارکوونکو مرستندويه يا او( Administrators)کوونکو اداره کمپيوټر د

.شي ساتلی نور داسې او اپډيټ سيستم ډريور، الې، ډول ډول، کمپيوټر د دوې چې ځکه شي وسيله ښه يوه ورانکاری د ورشي ته الس ورانکارو د که خو لري ګټې ډيرې ډسک فلش بی يواس هم څه که.شي کيدای وړل کار په پاره له ورانکاريو نورو داسې او پاره له کولو غال د معلوماتو د لکه ده هم

په1980 وو. د کارول دسکيټونو فالپې د الر يواځنې خپرولو د ويروسونو د کې شاوخوا په کال ع 1980 د چې شوه وموندل الر ښه يوه خپريدو د ويروسونو د Bulletin Board Systems (BBS) کې پيل په1990 او اخر

نيت وه. د الره خپرويدو د ويروس د شريکول دفايلونو کې ويبځايونو په او بريښناليکونو د وروسته1995 د ضد ويروس د کې( Email Server) سرور په بريښناليکونو د چې شول بري الس دې په کوونکي اداره ورک

خپروي ويروسونه چې ويبځايونه هغه واسطه په Firewall د او کړي شنډ کار دا سره نصبولو په پروګرامونو يو د تاسو چې شي کيدای شي. ځکه نه بنديدلي کار دا سره کارولو په ډسک فلش بی يواس د کړي. خو بند

.کړئ ککړ پرې کمپيوټر بل او واخلئ معلومات څخه کمپيوټر لرونکې ويروس ورته کې دفتر يا او کمپنې چې راوړي سره ځانه له هم پروګرامونه هغه کارکوونکي ويروسونو پر سربيره

)کيليوثبتوونکی د او( Hacker) ماتوونکی کولپ داسې يا او ځايده نه کې ډسکيټونو په پخوا چې نشته اجازه



Key loggers )شفرونه خلکو د څو تر کاروي ويې او راوړي پروګرامونه (Passwords )الس په معلومات پټ او .راوړي

په او ده روانه ښکته ورځ په ورځ يې بيه چې ځکه کيدای شي نه هم بندول کارولو د ډسک فلش بی يواس د.شي ارزانه ډير به کې کلونو راتلوونکو

د کمپيوټر د چې شې کيدای کې کال راتلونکی په او ده ډيريدو په ورځ په ورځ کارونه ډسک فلش بی يواس د خبر ځنې ورانکاريو دې د کارونکی کمپيوټر د موږ مخکې له مخکې چې وي ښه به دا نو وي سره کارونکی هر

.ونيسو کې نظر په پاليسي يوه پاره له راوړلو وړلو د معلوماتو د کمپنې يا فتر د او کړو ١٠ د کمپيوټر خپل څوک که چې کړي غوره الره( Desktop Lock) دبندولو ډسکټاپ د کمپيوتر د کمپنيو ځينې

.شي بند به پخپله نو کاروي ونه پورې دقيقو ٢٠ تر ونه زيان ويروسونه شوي جوړ نوي ته مونږ ترڅو کړو( Update) تازه وخت هر پروګرام ويروس د بايد موږ

.رسوي نه ويې نو شي هم ور ته الس چا د که ځکه وکارو ولري تدابير امنيتې چې ډسک فلش بی يواس هغه بايد موږ ورکړو. د( Password) شفر کارو کې ډسک فلش بی يواس په يې مونږ چې ته فايلونو هغو يا کارولی شې

چې وکړي مرسته سره زموږ به دا وي ليکلي کې په پته زموږ چې وليکو يادښت يو کې ډسک فلش بی يواس.راوليږي بيرته ته موږ کوونکې پيدا وخت ورکيدوپه د

:(Flash Drive) ډرائيو فلش USB دFlash Drive مونږ چې کله کېږي. هر پيوست سره کمپيوټر لارې لهUSB Port د چې کوم ډه، آاله ښه يوه لپاره کولو ذخيره د معلوماتو د ډرائيو فلش

Portدې د نو کړو پيوست سره کمپيوټر لارې له Flash Driveيو Iconپه به My Computerد چې څرنګه لکه راشي کې D Driveاو C

Driveآايکن آايکنFlash Drive د همدارنګه وي موجود کېMy Computer په Flash د مونږ لارې له آايکن هغه د چې کوم راځي هلته نشان يعنې

Driveله يې يا شو کولی کاپي قولډر يا فايلونه يعنې شيان آاسانه په نه Flash Driveهمدغه نه ځای بل له يې شويا کولی کاپي ته ځای بل نه Flash

Driveرا ته Pasteورځ نن کې مارکيټ په شو کولای Flash Driveد کې مارکيټ په به پخوا کېږي پيدا آاسانه په ښه Flash Driveډېر کول پيدا 32GB چې حتی شته غواړې چې والا سايز کوم د مارکيټ په ورځ نن لرلو قرف به ذخيره يعنې سايز دې د نوFlash Drive دغه شو پيدا چې به بيا او وو مشکل

صرف يعنې ؤ وړوکی ډېر سايز دې د نو راغلل، ته مارکيټ کله جې اومړی راغلل ته مارکيټ کې مينځ په کال1998 او 1997 دFlash Drive شته هم زيات نه8MB16 اوMB32 د ورپسې بيا درلوده يې ځایMB64 اوMBد راووتل هم Flash Driveسايز دښه نور ته مارکيټ وروسته نه استعمال ښه د

Flash Drive256 يعنېMB32 کې په ورځ نن چې راووتلGB راغلل. زيات هم نه

BIOS

Basic Input Output System

Type of Biosده: ډوله څلور په ډول عمومی په بايوس



:(Mother Board Pen) ايشارې چړکيدونکې بورډ مادر د کوي رڼا بيل چې تارونه هغه ځي، تهCassing نه بورډ مادر د تارونه دغه لګيږي، بورډ مادر چې کې کوم لګيږي باندې ټيم هغه په يعنېCassing د ايشارې دغهدي: ډول لاندې په

1.PWR )Power Start Windows(

کوي. نه کار به باټن سټارټ دکمپيوټر نو لګوو ونهLed دا چيرې که دي ضروري ډېر لګولLed دې کېږي. د سټارټ وينډوز سره دغه2.PWP Led…

بلېږي.Led دغه نو کوو، کار کې کمپيوټر په چې کله نو ولګوو، کې کمپيوټر پهLed دغه چيرې که3.Hdd Led…

بلېږي.Led دغه نو کوي کارHard Disk چې کله هر4.Rst )Restart…(

کوي. نه کارRestart کمپيوټر زمونږ به بيا نو لګوو ونه کېMother Board پهLed دغه چيرې که5.Speaker, Sound Card…

بليږي. بهLed دغه راځي آاواز کې کمپيوټر چې کله نو وي، لګولیLed دغه چې مو کله هر تارونه دغه وي، سرهCassin دMother Board د کې کمپيوټر په تارونه دغه وي، کې Cassing په کې شکل په تارونو نري نري، دPens دغه

کوي.Related سرهCassing دMother Board د کمپيوټرSerial Port:Serial Portد وي لګيدلی شاته کمپيوټر د چې کوم Serial Portله سر Mother Boardدغه په وي، راوتلی نه Serial Portدغه مونږ کې

زيات. هم نه دې د يا شو، لګولی شيان لاندېMouse, External Modem, Toy Sticks, USB, Universal Bus, Advaced USB, Web Came, Scanner

Port, Printer Port. USB Port کې کمپيوټر کوم په چې غواړو مونږ چيرې وي. کهUSB Port 8 کېP4 په او وي، دوهUSB Ports کېP111 اوP1، P11 په

کې هغه په ويSlot يو هغه يعنې ولګوو، يې کېSlot ننه د پهMother Board د واخلو،USB Port کې مارکيټ په چې شو کولای نو کړو، زياتUSB Portوي. د نصب USB Portسره مونږ وروسته نه PS2مونږ چې کې کوم دي. په Mouseاو Keyboard.لګوو

PS2 Port: PS2 Port دغه هم کېUSB نو وي، خرابې کې فارټPS2 کې کمپيوټر په زمونږ چيرې که لګوو،Mouse اوKeyboard مونږه کې فارټPs2 په

کېږي. پيدادي. قسمه دوه په سره مونږParallel Portشو. لګولی وغيره پرېنټر مونږ چې کې کوم په ديParallel Port مونږ وروسته څخه دې د

Smallپه : Smallشو: لګولی لاندې دغه مونږ کېSoud Card, VGA Port, Serial Port, USB Port, Joy Stics.Longپه : Longشو: لګولی لاندې دغه مونږ کېScanner, Printer, Zip Drive100 همېشه سايز دې دmb.وي


Documents

دكمپيوټر تعريف - Weebly€¦ · Web viewد CPU کړنې يا عمليات د هغه له دوو ځانګړنو سره تړاو لري: د کلمې اوږدوالی(Word