Fairtrade Gemeente inspiratieboek

inspiratie boek Fairtrade team

Challenge your thinking,Challenge your outlook Choose your future

Berg dit Boek niet opWelkom in het inspiratieboek voor fairtrade teams. Géén handleiding, géén gebruiksaanwijzing, maar een inspiratieboek voor iedereen die werkt met en in een fairtrade team. Een doorbladerboek, een koffie-tafelboek, een boek dat je inspiratie geeft als je even niet meer weet hoe je van start moet of hoe je verder moet met je fairtrade team.Hoe houden we iedereen bij de les? Hoe ga ik om met strubbelingen in het team? Hoe gaan we verder als de energie er even uit is? Dit boek geeft je antwoord. Of liever: dit boek inspireert je om je eigen antwoord te vinden.Hoe je dit boek gebruikt, is aan jou. Je kunt het lezen van A tot Z, maar het werkt net zo goed als je het zomaar openslaat op een willekeurige pagina en je laat verrassen door de inhoud.We maakten een mix van leerzame theorieën, inspirerende praktijk-voorbeelden, overzichtelijke lijstjes en oefeningen en tools die je meteen kunt toepassen in je zoektocht naar het ideale fairtrade team. Eén gebruikstip hebben we wel voor je: berg dit boek niet op. Leg het in het zicht en pak het er op een onbewaakt moment bij om je weer aan het denken te zetten. Laat het rouleren in je kernteam en geef het ter inspiratie aan nieuwe teamleden.

We wensen je veel inspiratie.

Stuurgroep en campagneteam Fairtrade Gemeente

Voorwoord

inspiratieboek fairtrade team ǁ 3

Inhoudsopgave

P3 Introductie P6 Het geheim van het ideale team

P10 ondertussen in Gouda P12 Aan de slag: welk type ben jij?

P14 Verschillende generaties, verschillende motivaties

P18 ondertussen in rotterdam

P20 Aan de slag: wat zijn jouw drijfveren?

P25 what's in it for me

P30 ondertussen in Amsterdam

P32 Aan de slag: herken het toekomstige teamlid

P39 werven: succesvol vissen in de vijver

P42 ondertussen in Meppel

P44 Aan de slag: hoe ziet mijn netwerk eruit

P46 Ieder z’n vak P49 ondertussen in de Bilt P51 Aan de slag: waar gaat jouw hart sneller van kloppen?

P54 Lang of kort P58 ondertussen in wassenaar

P59 Aan de slag: deel een lintje uit

P62 Afscheid nemen

P65 ondertussen in Groningen

P66 Aan de slag: checklist afscheidsgesprek

P68 Het mysterie van motivatie

P72 ondertussen in Houten

P74 Aan de slag: dagdromen

P76 doorgroeien P80 ondertussen in Arnhem

P82 Aan de slag: kwaliteiten (h)erkennen


1. het Ideale team


het geheIm van het Ideale team

Het was begin jaren tachtig. Vanuit Amerika kwam een grote tv-hit overwaaien: The A-Team. ‘If you have a problem and no one else can help you, maybe you can hire The A-Team’, zo klonk de introductie-tekst. Vier mannen, allemaal compleet verschillende types, gingen samen de strijd aan met onrecht en brachten het er steeds weer succesvol vanaf. Hoe? Juist dóórdat deze vier mannen zo compleet verschillend waren. Tegenpolen vormen samen een goed team. Zolang het gezamenlijke doel maar duidelijk is.

Ben je net lekker aan het werk, komt er ineens een teamlid dat alles compleet anders wil aanpakken, dingen vanuit een andere hoek wil bekijken of vragen gaat stellen die niet van belang lijken. Waarom lukt het nooit om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen? Is het niet handiger samen te werken met gelijkgestemden?Nee, is het antwoord waar wetenschap-pers door de jaren heen steeds weer op uitkwamen. Wie een goed team wil samenstellen, moet juist de tegenstel-lingen koesteren. Mensen met eenzelfde karakter kunnen het misschien goed met elkaar vinden, maar ze hebben ook de-zelfde valkuilen. Stel het je maar eens

voor: je vormt een team met louter per-fectionisten. Dat klinkt hoopvol, want perfectionisten gaan voor het beste re-sultaat. Toch zul je na een tijdje merken dat een resultaat uitblijft. De verklaring daarvoor ligt, gek genoeg, in de positie-ve eigenschap van de perfectionist: oog voor detail. Wat gebeurt er in het team

van perfectionisten? Het team verzandt in details en komt niet tot het einddoel.Zo werkt het voor alle gelijkgestemden.

waarom lukt het nooit om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen?


Zet een groep creatievelingen bij elkaar en er blijven nieuwe ideeën ontstaan zonder uitvoering. Zet een groep sociale en zorgzame mensen bij elkaar en het team blijft discussiëren over de juiste werkwijze waarbij iedereen zich fijn voelt. Is een team van doelgerichte mensen dan misschien de oplossing? Helaas is dat ook niet het geval. De teamleden lopen allemaal de andere kant op, in de veronderstelling dat de rest hen volgt.

Wie verder wil komen, heeft een mix van karakters nodig, want waar de een vastloopt, komt de ander juist verder en andersom. Daar waren geleerden het al snel over eens. De Zwitserse psycholoog Carl Gustav Jung zag begin twintigste eeuw dat er verschillende types waren en dat ze allemaal een eigen werkwijze hadden. Dat op zich was geen nieuw gegeven, maar hij besloot die types te omschrijven in een paar basistypes. Die types zouden later de basis vormen voor verschillende theorieën over team- samenstellingen en samenwerkingsvor-men. Belbin, Myers-Briggs, enneagram-men; de uitwerking van de theorieën loopt uiteen, maar allemaal zijn ze het erover eens dat de mens in de basis een bepaald type is. En dat basistype bepaalt welke rol je pakt in een team.Hoe dat werkt, is misschien wel het best

uit te leggen aan de hand van het voor-beeld uit de introductie: The A-Team. De leider van de groep was Hannibal, de man die altijd een sigaar in zijn mond had. Hannibal was de analyticus. De man die de rust in de groep bewaarde en eerst nadacht voor hij tot actie overging. Zijn tegenpool was Murdock, de clown van het stel. Murdock liep altijd in zeven sloten tegelijk, maar wist daar met zijn humor en creativiteit ook altijd weer uit te komen en tot nieuwe oplossingen te komen als de groep vastliep. De stoere B.A. Baracus ging altijd direct op zijn doel af en nam het team op sleeptouw. Terwijl het team hem op zijn beurt weer hielp met creativiteit en analyse om bij dat doel te komen. B.A.’s tegenpool was Face, de allemansvriend. De charmeur zorgde ervoor dat iedereen hem aardig vond, bereikte zo zijn doelen en redde daarmee zijn teamleden regelmatig uit de problemen. ●

Kort samengevat: het ideale team bestaat in de basis uit vier verschillende types: het analytische type, het doelgerichte type, het creatieve type en het sociale type.

‘waar de een vastloopt, kan de ander

je verder helpen’

de vier types in het ideale team

het creatieve typeZorgt voor een groot netwerk en nieuwe ideeën

√ Inspirerend√ Energiek√ Fantasierijk√ Overtuigend√ Positief√ Extravert√ Vrolijk√ Werkt op basis van gevoel

Favoriete werkzaamheden: visie ontwikkelen, concepten bedenken, samenwerken

het sociale typeBewaart de harmonie in het team

√ Relativerend√ Introvert√ Geduldig√ Rustig√ Trouw√ Integer√ Zorgzaam

Favoriete werkzaamheden: Ondersteunend, mensgericht, samenwerken

het analytische typeHaalt de feiten en cijfers boven tafel, zorgt voor een stevige feitelijke onder- bouwing van plannen

√ Logisch denker√ Eerst denken, dan doen√ Werkt op basis van feiten√ Onderzoekend√ Nuchter√ Introvert√ Punctueel

Favoriete werkzaamheden: taakgericht, uitzoekwerk, regels en procedures uitpluizen of zelf regels en procedures vastleggen.

het doelgerichte typeIs besluitvaardig en geeft richting

√ Leidend, daadkrachtig√ Direct√ Besluitvaardig√ Positief ingesteld√ Extravert√ Passievol√ Werkt op basis van gevoel

Favoriete werkzaamheden: leidinggeven, overzicht bewaren, planning maken.



de juIste persoon op de juIste pleK In het kernteam van ruud Lambregts uit Gouda zoekt iedereen zoveel mogelijk de rol die bij hem of haar past. de invulling is spelenderwijs ontstaan met hier en daar wat gerichte aansturing.

“Na een lange zoektocht vonden we dit jaar een goede vervanger voor onze oude secretaris. Deze vervanger bleek een geweldige aanwinst, want naast het feit dat hij zijn secretariswerk goed doet, blijkt hij ook nog eens een enorme creatieveling. Hij gooit veel ideeën in de groep. Bijvoorbeeld over de landelijke intocht van Sinterklaas die dit jaar in Gouda plaatsvindt. Hij kwam met een lijst ideeën om de gelegenheid aan te grijpen om aandacht te vragen voor Fairtrade Gemeente. Met die ideeën stapten we natuurlijk meteen naar de gemeente.Zo doet iedereen in ons team waar hij of zij goed in is. Fairtrade Gemeente Gouda is een stichting met een actieve werkgroep zodat we makkelijker zaken kunnen doen met de gemeente. De voorzitter van de stichting is een oud-wethouder. We zullen hem nooit vragen om tellingen te doen. Dat past niet bij hem. Hij heeft wel een geweldig netwerk in het Goudse bedrijfsleven, wat weer goed van pas komt bij de uitreiking van de jaarlijkse MVO Award die we in het leven riepen. Hij speelt een belangrijke rol in het werven van de deelnemers.Onze eindverantwoordelijke voor de tellingen is weer een heel ander type. Hij is accuraat en handig in het digitaal ordenen van de resultaten van onze tellingen.De invulling van de rollen is vooral spelenderwijs gegaan. Mensen kunnen aangeven wat ze zelf graag willen doen. Daarnaast gaan we soms ook gericht op zoek naar mensen voor bepaalde functies. Via de vrijwilligers-centrale, maar ook via het netwerk van de leden.Zo verzorgt een gepensioneerd journalist nu maandelijks een halve pagina redactie in de huis-aan-huis krant van Gouda. Hij heeft niet veel met social media, maar ook daar hebben we mensen voor.”

ondertussen In… gouda


‘de invulling van de rollen is vooral spelenderwijs ontstaan.’

de tIps van ruud:

Zoek gerichtZet je teamleden niet op een plek die niet bij hem/haar past omdat die functie vrij is. Zoek liever gericht naar een nieuw persoon voor die functie.

Blijf bij hun krachtGeef leden de ruimte om aan te geven welke rol zij willen vervullen. Ze weten zelf het best waar hun kracht ligt.

onthoudEr is altijd iets te doen in een fairtrade team. Als een functie nog niet bestaat, kun je deze ook creëren.

aan de slag!In het ideale team zijn vier verschillende types vertegenwoordigd, maar hoe bepaal je welk type jij en je fairtrade collega’s zijn?Doe de test voor een snelle indicatie.

meer weten? Methodes als DISC en enneagrammen gaan dieper in op de verschillende persoonlijkheden, hun kracht, hun valkuilen en hun beste samenwerkings-partners.

tIp Doe deze quickscan met je fairtrade collega’s en ontdek hoe jullie elkaar kunnen aanvullen.

1 Met welke mensen kun jij het beste omgaan?A Mensen met een goed stel hersenenB Mensen die recht voor z’n raap zijnC Met iedereenD Met optimisten

2 Waarvan word jij blij?A Een ingewikkeld probleem oplossenB Een uitdaging: iets nieuws realiserenC De stille kracht zijn: observeren en de tijd krijgen om dingen op te lossenD Een potje brainstormen waarbij alles mogelijk is

3 Je wordt geconfronteerd met een conflict. Wat is jouw reactie? A Oké, kom maar op met de feiten, dan zien we zo wie er gelijk heeftB Wat een geklets. Neem gewoon een beslissing en ga verderC Doe eens rustig, ik wil het jou ook niet moeilijk makenD Conflict? Always look on the bright side of life!

4 Wat zeggen anderen over jou?A Doe niet zo cynischB Jij kunt best dominant overkomenC Jij geeft ook nooit je meningD Jij kunt ook nooit iets afmaken


5 Hoe omschrijf je jezelf?A Logisch nadenkend. Punctueel. CorrectB Actief. Doelbewust. Gedreven C Geduldig. Aardig. HulpvaardigD Vrolijk. Enthousiast. Overtuigend

6 Welk compliment hoor je het liefst?A Perfect gedaan. Dat had ik niet beter gekund B Jij hebt een goede visie op wat er moet gebeurenC Knap hoe je alles altijd van verschillende kanten bekijktD Wat een goed idee. We gaan het meteen uitvoeren

7 Er wordt een verandering aangekondigd. Hoe reageer jij? A Waar is dat voor nodig?B Als het maar wel zorgt voor effectiviteit en vooruitgangC Lichte paniek: wat betekent dat voor mij en voor de mensen om me heen?D Leuk. Ik was wel weer toe aan verandering

8 Je bent uitgenodigd voor een feestje bij vrienden, waar je waarschijnlijk niet veel mensen kent. Wat is jouw reactie?A Ik bel af en maak een andere afspraak. Ik houd niet zo in bijeenkomsten met veel mensenB Natuurlijk ga ik. Ze nodigen me toch uit? C Gaat er nog iemand die ik ken? Oké, dan ga ik met hem/haar meeD Altijd leuk: nieuwe mensen ontmoeten.

9 Er moet een taakverdeling worden gemaakt in een team. Wat doe jij?A Moeten er nog feiten en cijfers worden opgezocht? Dat doe ik welB Ik neem de leidingC Ik wil eerst horen wat de rest wil doen en bepaal dan mijn keuzeD Ik kan niet kiezen. Ik wil alles wel doen

10 Welke uitspraak past bij jou?A Valkuilen moeten worden weggenomen voor we een weg bewandelenB We bewandelen de weg en dealen ter plekke met de valkuilen die we tegenkomenC Mooie weg, maar ik zie te veel valkuilen. Ik blijf waar ik benD Leuke weg. Hé, BOEM! Een valkuil. Waar kwam die nou vandaan?

Heb je vooral antwoord A gekozen? Dan ben jij het analytische type Heb je vooral antwoord B gekozen? Dan ben jij het doelgerichte type Heb je vooral antwoord C gekozen? Dan ben jij het sociale type Heb je vooral antwoord D gekozen? Dan ben jij het creatieve type

Lees op pagina 9 meer over jouw type. inspiratieboek fairtrade team ǁ 13



verschIllende generatIes, verschIllende motIvatIes

‘Jongeren’. We willen ze maar wat graag hebben in onze kernteams. Daarmee zijn we niet de enige. Organisaties, instellingen, verenigingen: allemaal azen ze op team-leden in de leeftijd van 16 tot 30 jaar. Wie een jongere binnenhaalt, weet dat de doelen en idealen ook voor de nieuwe generatie behouden blijven. Bovendien zijn ze, samen met babyboomers, het meest bereid zich in te zetten voor de campagne. Maar vlak ondertussen ook de kracht van de andere generaties niet uit.

‘Is uw organisatie klaar voor jonge vrij-willigers?’. Onderzoeksbureau Movisie stelde de vraag enkele jaren geleden. ‘Wilt u een jongere in uw team?’ had ook de vraag kunnen zijn. Maar het bureau koos specifiek voor de eerste vraag: bent u er klaar voor?Slim, want het bureau geeft ermee aan dat het werven begint bij jezelf. Het vraagt om een verandering in de orga-nisatie. Om erachter te komen of je or-ganisatie klaar is voor jongeren, stelde het bureau een handige checklist op:

1 wat willen we bereiken met de inzet van jonge vrijwilligers?Jongeren bieden veel (nieuwe kennis, nieuwe invalshoeken, nieuw netwerk), maar vragen ook veel van een organi-satie (goede begeleiding, ruimte om fouten te maken, aantrekkelijke taken). Stel dus eerst scherp wat je kernteam precies wil bereiken met de inzet van jongeren, voordat je er al je energie in gaat steken.


2 Is het hele kernteam doordron-gen van de noodzaak om jongeren te werven?Jongeren vragen om een extra investe-ring. Zorg ervoor dat iedereen begrijpt waarom die investering nodig is en bereid is die investering te doen.

3 heeft jouw kernteam activi-teiten die aansluiten bij de be-weegredenen van de jongeren?Jongeren willen graag concrete, kortlopende activiteiten met een duidelijk resultaat.

4 heeft jouw kernteam veel verschillende activiteiten?Jongeren zijn druk en hebben nog een wereld te ontdekken. Het past niet bij hun leefstijl om langere tijd hetzelfde te doen. Wil je ze langer aan je binden? Zorg dan voor een gevarieerd aanbod.

5 hoe goed ben je bereikbaar?Jongeren bellen en mailen steeds minder. Communicatie gaat via Facebook, Twitter, en WhatsApp.

6 waar moet de jongere straks trots op zijn? Jongeren gaan voor beleving. Ze denken in waarden; dat is wat hen motiveert. Zorg daarom voor een goed verhaal rondom de werkzaamheden. Dus niet: ik tel fairtrade producten in de supermarkt. Maar wel: ik help bij de promotie van fairtrade producten in mijn gemeente, zodat de rijkdom in de wereld eerlijker wordt verdeeld.

7 Zijn er teamleden die affini-teit hebben met deze doelgroep, zodat ze begeleid kunnen worden? Jongeren hebben al veel in hun mars, maar vergeet niet dat ze nog in de leerfase zitten. Een goede begeleiding is onmisbaar. Aan de ene kant om hen alles te leren over fairtrade, aan de andere kant om hen subtiel te behoeden voor valkuilen (zie punt 8).

8 Is er ruimte om fouten te maken? Jongeren hebben ruimte nodig om eigen initiatief te tonen en zo tot nieuwe inzichten te komen. "Dit hebben we al gedaan en werkt niet”, zijn dan niet mo-tiverend. Een meer coachende houding werkt het best. Geef de jongeren de ruimte om fouten te maken en daarvan te leren.

9 Is er ruimte voor complimenten? Voor iedere generatie geldt dat compli-menten onmisbaar zijn. Voor de jongere geldt dit misschien nog meer. Een jongere is bezig met een zoektocht in de wereld en een zoektocht naar zichzelf. Door af en toe een schouderklop te geven, weet de jongere dat hij op de goede weg zit.

10 hebben we een plan om contact te houden met de jongere?Ook als een jongere vertrekt, is het handig om contact te houden. Jongeren snuffe-len graag overal om zoveel mogelijk te ontdekken. Het feit dat ze afscheid hebben genomen, wil niet zeggen dat ze niet terug zouden willen komen voor een nieuw project of een nieuwe functie.


draaIt alles om de jongere?Zeker niet! Net zoals in het eerste hoofdstuk wordt uitgelegd dat de verschillende tegenpolen elkaar nodig hebben, hebben verschillende generaties elkaar ook nodig. Een jongere brengt creativiteit en nieuwe ideeën, maar heeft een ervaren kracht nodig om die ideeën aan te scherpen en tot uitvoering te brengen.Zo heeft iedere generatie zijn waarde binnen een team of bij het initiëren van acties. In de volgende tabel zijn ze allemaal in kaart gebracht.

Generaties, kenmerken en motieven

Geboren sleutelervarinG kenmerken vrijwilliGers-werk

1930-1945Stille generatie

WOIIWederopbouwWelvaartsjaren ‘60/’70

Harde werkersNuchter en spaarzaamEenvoud

Motief: nuttig, maar met mateType: uitvoerend en coördinerend

1945-1955Babyboom- of protest-generatie

Economische voor-spoedProtestgolfOntnuchtering

Verzet tegen heersende ordeVrijheidZelfontplooiing

Motief: zelfontplooi-ing, nieuwe netwerkenType: pionier, coach, liefst projectmatig

1955-1970Generatie Nix ofVerloren generatie

WelvaartsstaatSlechte start op de arbeidsmarktEconomische boom jaren ‘90

Zelfontplooiing zonder verwachtingenNo-nonsenseKritischCynisch

Motief: primair vanuit het doel, ontspanning, alternatief voor werk, zingevingType: gemakkelijk inpasbaar, projectmatig

1970-1985Pragmatische genera-tie of Patatgeneratie

Kinderen van de pro-testgeneratie, vrijheid, veel stimulans van ouders

ZelfontplooiingStelt fundamentele keuzes uit zoals ouderschap en beroepskeuze uit

Motief: je eigen ding kunnen doenType: als ze wat ouder worden, willen ze juist doorpakken

1985-2000InternetgeneratieScreenagersGeneration YGrenzeloze generatie

Communiceren al vroeg digitaal, alles is of wordt geregeld

Authentiek zijnHet nieuwe werken

Motief: flexibel, eigen inbreng, social mediaType: enthousiast, ont-dekken, korte periode

Bron: rapport ‘Levensloop en vrijwilligerswerk. Movisie Kennis en aanpak sociale vraagstukken.

waarom zijn jonGeren (16-30 jaar) zo populair?√ Frisse wind/nieuwe inzichten/enthousiasme√ De jongere is expert op het gebied van jongeren√ Boodschap doorgeven aan nieuwe generatie/continuïteit√ Groot rechtvaardigheidsgevoel/natuurlijk gevoel voor fairtrade


werKen met een jong teamHet kernteam in rotterdam draait op twee leden van het eerste uur en drie nieuwe leden onder de 35 jaar. dat werkt inspirerend, volgens voorzitter rob Spruijt. Je moet alleen wel de werkwijze van jongeren doorgronden voor een succesvolle samenwerking.

ondertussen In… rotterdam

“Twee jaar geleden hebben we actief geprobeerd jongeren binnen te halen via Social Media en een stand op World Fairtrade Day. Daar kwam toen weinig uit, maar onlangs meldden zich spontaan nieuwe jonge teamleden aan. Eén van de leden maakte kennis met Fairtrade Gemeente dankzij het samen-werkingsverband dat we hebben met de Erasmus Universiteit. We hebben daar bijvoorbeeld jaarlijks de Max Havelaar lezing. De jongeman is inmiddels afgestu-deerd op het onderwerp duurzaamheid en zoekt werk in die sector. Aan hem hebben we dus een heel enthousiast lid.Vervolgens meldde zich een vrouw aan die als campagneleider de titel Fairtrade Gemeente voor Sittard-Geleen had ge-realiseerd. Ze was voor haar werk naar Rotterdam verhuisd en wilde haar kennis ook hier inzetten. Zoveel kennis en erva-ring is voor ons zeer welkom.

Het derde lid raakte geïnspireerd tijdens de Young & Fair Masterclass in Huissen. Ze werkt nu aan een fairtrade gala en opperde pas een nieuw idee dat ze in Utrecht had gezien: een fairtrade kroe-gentocht.Dat is het voordeel van jongeren: ze hebben veel nieuwe en frisse ideeën. Ik merk dat die nieuwe energie mij ook weer inspireert. Niet zozeer om uitvoe-rend te werk te gaan. Ik wil vooral coa-chend bezig zijn. Jongeren hebben in hun enthousiasme de neiging snel ‘ja’ te zeggen. Ik behoed ze ervoor dat ze te veel tegelijk aanpakken. Liever drie dingen goed doen, dan tien dingen half. We maken met elkaar plannen en komen maandelijks samen om te bespreken hoe het met die plannen gaat. We heb-ben dus nieuwe energie, maar het blijft ondertussen ook gewoon hard werken.” ●

‘Ik ben vooral coachend bezig’

de tIps van roB:

coachJongeren zijn heel enthousiast. om hun doelen te bereiken en niet te verdrinken in hun enthousiasme hebben ze een coach nodig. Een rol die een ouder team-lid prima op zich kan nemen.stel realistische doelenMet enthousiasme en kleine stapjes bereik je meer dan met grootse plannen. Liever drie dingen goed doen, dan tien dingen half. hard werkenJongeren hebben veel dingen om zich heen die zij leuk vinden. Zorg dus voor een duidelijk plan en doel en kom regelmatig bij elkaar om vorderingen te bespreken.



wat ZIjn jouw drIjfveren?wie de teamleden en vooral de motivatie van die teamleden

goed kent, kan zorgen voor een passende taak voor alle

leden. ontdek elkaars drijfveren.

hoe werKt het?1. Scheur de kaarten uit dit inspiratieboek.

2. Kies per persoon drie kaarten die beschrijven waarom jij

jouw werk voor het kernteam doet of zou willen doen (in

het geval van een startend kernteam).

3. Leg aan elkaar uit waarom je deze drijfveren hebt uitgekozen.

4. Vertel of en hoe je die drijfveren terugziet in het werk dat

je doet, of zou willen doen, binnen het kernteam of bij acties.

aan de slag!


de beste zijn

gezien worden

samenwerken

anderen helpen

vriendschap

Zekerheid stabiliteit

creatief zijn

leren

vernieuwend zijn

Idealisme



uitdaging

gezelligheid

talent ontwikkelen

onderscheidend zijn

plezier

een voorbeeld

zijn

vooruitgang

Invloed uitoefenen

eigenwaarde

avontuur



what’s In It for me?Wie zijn tijd inzet voor een mooi doel, mag daar ook iets voor terugverwachten. Geen geld, maar iets waardevollers: een netwerk, zingeving, nieuwe kennis of het ontdekken van een compleet nieuw talent. Wat zoeken de verschillende generaties en kun je dat bieden als kernteam?

‘What’s in it for me?’ Of we nu willen of niet, ieder mens die een activiteit begint, als vrijwilliger, projectmedewerker of bestuurslid, stelt zichzelf deze vraag. Misschien bewust, misschien onbewust, maar de wetenschappers zijn het erover eens: het stimuleert de motivatie als mensen verwachten dat een activiteit hen iets oplevert.Nu is het verleidelijk om een lijst te maken met de voordelen van werken in een fairtrade kernteam. Maar laten we de vraag eens omdraaien: noem niet de voordelen van werken in een fairtrade team, maar onderzoek welke voordelen potentiële nieuwe teamleden zoeken in het werken voor jouw team.

vraag en aanBodStel: een eigenaar van een schoenen-zaak is dol op groene schoenen en heeft daarom alle soorten en maten groene schoenen in zijn winkel staan. Een klant komt binnen, omdat hij schoenen zoekt. Hij kijkt rond, schudt zijn hoofd en ver-laat de winkel zonder iets te kopen. Ja, hij zocht schoenen, maar bruine exemplaren.

Marktwerking is een spel van vraag en aanbod. Speel in op de vraag van de klant en de zaken gaan goed. Zo werkt het ook bij het vinden van leden voor het kernteam of extra ondersteuning bij acties. Natuurlijk kunnen we vanuit onze eigen ervaring aan potentiële nieuwe leden vertellen wat de voordelen zijn van werken in een kernteam. Maar zijn dat wel de voordelen waar deze persoon naar op zoek is?

Pas als we weten wat mensen verwachten van een eventuele rol binnen het team, kunnen we daar op inspelen. Voor die verwachtingen geldt: zoveel mensen, zoveel smaken. Maar grof genomen zijn de verwachting samen te vatten in zes omschrijvingen*:1. Bouwen aan een carrière 2. Kennis en vaardigheden oefenen3. Sociaal motief: iedereen om je heen

doet het ook4. Afleiding/structuur in de dag brengen5. Persoonlijke groei en verhoogde le-

venskwaliteit6. Plezier

*Bron: ‘Motivaties voor vrijwilligerswerk. Wat maakt het verschil?’ – Irene van der Vaart, Universiteit Utrecht


1. Bouwen aan een carrIère

Is er een functie binnen het team (te creëren) die aansluit op het carrièreverloop van het poten-tiële lid? Zitten er mensen in het team die interessant zijn voor het netwerk van dit potentiële lid?

2. KennIs en vaar-dIgheden oefenen

Is er ruimte voor zelfontplooiing? Krijgen nieuwe leden vaste func-ties aangeboden of mogen zij zelf aangeven waar zij goed in zijn en waarin zij zich verder willen ontwikkelen? Is er ruimte om van elkaar te leren?

3. persoonlIjKe groeI en verhoogde levensKwalIteItTwee verwachting die nauw samenhangen met zingeving. Aan zingeving geen gebrek in het werk voor de Fairtrade Gemeente. Benadruk bij deze mensen niet de werkzaamheden, maar het achterliggende doel, de waarden die fairtrade omvat.

nu de vraag van de ‘klant’ duidelijk is, stel je jezelf de volgende vraag: kunnen wij daar als kern-team een aanbod tegenover stellen?

6. pleZIer

Zorg je voor de nodige ontspanning in het werk? Bijvoorbeeld door een informele eindejaarsborrel. Vier je successen voldoende? Beloon je de

leden voor wat ze doen: met een compliment of een klein gebaar?

5. socIaal motIef

Iedereen om je heen doet het ook. Zijn er leden in het team die vrienden, familie of collega’s hebben die ook hun steentje willen bijdragen?

4. afleIdIng

Een motivatie die vaak voor-komt bij mensen die een moeilijke tijd doormaken of hebben doorgemaakt. Trouwe medewerkers, die echter ook kunnen uitvallen wegens bijvoorbeeld ziekte. Is hierop gerekend?


Levensfase en kenmerken

Levensfase What’s in it for me? functie binnen kernteam

Scholier Weinig verantwoordelijkheden, ontdekken van interesses

Snuffelstage/meelopen met werkzaamheden, jongerenpanel, organiseren en uitvoeren tijdelijke acties

Student

Verkennen van beroepen, ontplooien vaardigheden en talenten, nieuwe mensen leren kennen

Werkgerelateerde opdrachten en kansen om netwerk uit te breiden

Jong stel Meedoen met leven van partner of juist eigen leven houden

Eenvoudige werkzaamheden om de materie eigen te maken en talenten te ontdekken, door-ontwikkelen naar functies die passen bij talenten

Jong gezinBetrokkenheid bij de samenleving behouden, eigen identiteit behouden

Flexibel of episodisch, bij voorkeur rekening houdend met schooltijden

Sandwich-leeftijd (gezin met oudere, nog wel thuiswonende kinderen)

Betrokkenheid bij de samen-leving behouden, blijven ontwikkelen

Flexibel of episodisch, rekening houdend met (mantel)zorguitval

Werkloos/arbeidsongeschiktOpbouwen/onderhouden vaardigheden, structuur in de dag brengen

(Uitvoerend) werk met leermogelijkheden en kans om netwerk uit te breiden

Bron: rapport ‘Levensloop en vrijwilligerswerk. Movisie Kennis en aanpak sociale vraagstukken.

Wat nu nog rest, is een belangrijke laatste vraag: hoe weet je welke persoon je over-tuigt met welke motivatie?

Op pagina 17 kon je al lezen welke motivatie past bij de verschillende generaties. In dit hoofdstuk brengen we de motivatie in de verschillende levensfasen inkaart. ●



notItIes


‘dankzij Fairtrade Gemeente zag ik het gat in de markt’ Franka Viets

de voordelen van werKen In een faIrtrade Kernteam

ondertussen In… amsterdam

Ze is historica van huis uit en van nature erg betrokken bij zowel internationale samenwerking als milieu. dankzij haar werk voor Fairtrade Gemeente Meppel viel voor Franka Viets alles op z’n plek. In januari 2013 opende ze haar eigen fairtrade winkel frank@fair in Amsterdam. Een verrassend resultaat van werken in een fairtrade team.

“Als freelancer heb ik veel verschillende werkzaamheden gedaan. Ik werkte voor het Rode Kruis, Plan Nederland, Artis en het COS. Voor die opdrachtgever mocht ik de Fairtrade Gemeente campagne in Meppel begeleiden. Een traject waar ik nog steeds trots op ben: binnen een jaar had Meppel de titel Fairtrade Gemeente. Het was ook een leerzaam traject. Je leert veel over fairtrade met als gevolg dat mensen ook weer meer aan je gaan vragen. Zo nodigde de lokale afdeling van Koninklijke Horeca Nederland mij uit om iets te vertellen over fairtrade in de horeca. Wat me opviel, is dat het voor ondernemers niet de belangrijkste vraag was óf ze zouden overstappen op fair-trade, maar hóe. Ze vroegen zich af, hoe ze aan die spullen komen? Tegen die tijd kende ik het assortiment van elke groothandel op fairtrade gebied uit mijn hoofd. Ik wist daardoor ook dat een groot deel van die producten niet in de winkels lag, dus ontstond het idee om zelf een fairtrade supermarkt te begin-nen. In januari 2013 opende ik frank@fair in de Czaar Peterstraat in Amsterdam. Een winkel met fairtrade levensmiddelen en katoen.Bijna mijn hele leven was ik al bezig met internationale samenwerking en duur-zaamheid. Mijn nadere kennismaking met fairtrade zette me uiteindelijk op het spoor van de winkel.

Maar dat is niet het enige. Als je fairtrade adviseur een officieel beroep mag noe-men, dan is het nu mijn beroep. Ik advi-seer nog steeds de gemeente Zwolle op het gebied van fairtrade en ik treed regelmatig op als fairtrade expert voor andere projecten in het land.” ●


de tIps van franKa:

goudmijnHoe actiever je je inzet in een kernteam, hoe meer contacten je opdoet. wat dat betreft is de Fairtrade Gemeente campagne echt een goudmijn. Je komt mensen tegen van allerlei pluimage, met verschillende achtergronden, beroepen, denkwijzen. En dankzij de Fairtrade Gemeente campagne heb je een goede reden om met hen af te spreken.

ook zonder kennis van fairtradewat ik in mijn winkel heb geleerd, is dat je lang niet alles van fairtrade hoeft te weten om fairtrade producten te kopen. Ik denk dat het grootste deel van de mensen in eerste instantie binnenkomt vanwege de mooie producten. daarna komt de interesse in het verhaal. Zo werkt het ook in een kernteam. Laat mensen iets doen waar zij blij van worden, dan komt het met de interesse in fairtrade vanzelf goed.


aan de slag!

herKen het toeKomstIge teamlId

1. Scheur de kaarten uit

2. Schud de kaarten zorgvuldig

3. Vraag je teamleden om de juiste persoon bij de juiste motivatie en

de juiste werkzaamheden neer te leggen.

Klaar? draai de kaarten om. Als dezelfde pictogrammen bij elkaar

liggen, liggen alle kaarten goed.

Bespreek het resultaat:

√ welk type heeft volgens jullie de meest verrassende motivatie?

√ Kunnen we per type meer specifieke werkzaamheden binnen ons

team bedenken (schrijf deze op een post-it en plak ze bij het type)

√ Herken je de verschillende types uit je eigen netwerk? Plak een

post-its met de naam bij deze types. Nodig deze personen uit voor

een kennismaking. (zie bladzijde 39)


werKZaamheden creatief project met

duidelijk begin en eind samen met leeftijdsgenoten,

eventueel begeleid door ervaren lid kernteam

werKZaamheden Iets nuttigs doen naast het werk, verder leren,

netwerk opbouwen

motIvatIe nieuwe mensen en nieuwe leefwereld leren kennen, goed burgerschap tonen

motIvatIe opbouwen/onderhouden vaardigheden, structuur

in de dag brengen

motIvatIe werkgerelateerde taken. Bijvoorbeeld: fairtrade

doorvoeren bij bedrijven, het organiseren van een

evenement of communicatie rondom de campagne

type

student

type werkloos/

arbeidsongeschikt

type

young professional



werKZaamheden eindelijk iets doen wat ik altijd al wilde doen

met mijn kennis

werKZaamheden meedoen met leven van partner of juist eigen

leven houden

motIvatIe adviseren, kartrekker

voor het kernteam dankzij kennis en

gedrevenheid

motIvatIe werk in een groep.

startende werkzaamheden om de materie eigen

te maken

type jonge ouders

type

jong stel

werKZaamheden (uitvoerend) werk met leermogelijkheden (iets nieuws leren) en kans netwerk uit te breiden

type

pensioen



werKZaamheden Betrokken blijven bij de

samenleving, eigen identiteit behouden

werKZaamheden organiseren van

(culturele) activiteiten

motIvatIe gat in sociaal netwerk vullen, nieuwe kennis

en ervaring opdoen

motIvatIe werk dat vanuit huis gedaan kan worden:

administratief, nabellen potentiële deelnemers

type

ouders met volwassen kinderen



werven: succesvol vIssen In de vIjver

Een visser zit aan de kant van het water. Hengeltje uitgegooid, rustig achterover leunend. Dan komt een tweede visser aangelopen. “Al iets gevangen vandaag?”, vraagt hij, “Nog niets”, zegt de eerste visser. “Ik zit hier al sinds vanochtend vroeg, maar ze willen niet happen.” “Waarop vis je?” vraagt de tweede visser. “Maakt mij niet uit, als ze maar bijten.”Visser twee pakt zijn hengel, hangt er kunstaas met een extra loodje aan en werpt de hengel uit. Binnen de kortste keren heeft hij beet. “Hoe kan dat nou?”, vraagt zijn buurman. “Ik ging voor snoekbaars, snoek-baars zwemt diep, dus hij kon mijn laaghangende aas niet weerstaan.”

theorIeGooien we de hengel uit in de vijver in de hoop dat er een vis bijt of lokken we een grote vis met het juiste aas? Bij vissen werkt het precies als bij het werven van nieuwe teamleden: een goede voorbereiding is het halve werk.

In de voorgaande hoofdstukken diepten we de verschillende typen potentiële kernteamleden en hun motivaties uit. We weten wat hen drijft, wie ze zijn en

welk werk bij hen past. In dit hoofdstuk brengen we deze kennis samen.

Maar voordat de zoektocht naar een nieuw teamlid kan beginnen, bekijk je de vacante functie tot in detail. Voor welke functie(s) zoeken we nieuwe leden? Welke taken horen bij de functie? Hoe-veel uur per week neemt de functie in beslag? Waar moet de functie worden vervuld? Op welke tijdstippen moet de functie worden vervuld? Welke kwali-


teiten zijn er nodig voor het vervullen van de functie? Met wie werk je samen in deze functie? Is de functie voor be-paalde of onbepaalde tijd?

Is de functie helder? Bepaal dan aan de hand van de schema’s in de voorgaande hoofdstukken welk type je zoekt.

Bijvoorbeeld:Een kernteam zoekt tellers. Het tellen van fairtrade producten in een supermarkt kost een paar uur per week. De tijd is flexibel in te delen. Het werk voer je meestal overdag uit. Tellen is een individuele en eenvoudig uit te voeren opdracht.

Volgens het hoofdstuk 'Het geheim van het ideale team' op pagina 6 is dit werk voor het sociale of analytische type.Tellen is individueel werk, wat past bij het introverte karakter van zowel het sociale als het analytische type.Je onderzoekt feiten. Een taak waar het analytische type voor warmloopt.Het trouwe en behulpzame karakter van het sociale type zorgt ervoor dat zij het gevraagde werk netjes uitvoeren.

Volgens hoofdstuk 'Verschillende gene-raties, verschillende motivaties' op pa-gina 14, is dit werk voor mensen uit de ‘stille generatie’ en ‘generatie nix’.

Dit zijn generaties die zich graag nuttig maken, maar wel eenvoudig werk willen verrichten. In het geval van de generatie nix is ook het projectmatige karakter van de taak aantrekkelijk.

Volgens hoofdstuk 'What's in it for me' op pagina 28, is dit werk voor ouders met jonge kinderen, ouders in de sandwich-leeftijd, (jonge) stellen, actieve ouderen en mensen zonder werk of arbeidson-geschikten.De flexibele aard van de werkzaamheden sluit aan op de levensfase van deze doelgroepen. De laatste drie doelgroepen komen het meest in aanmerking voor dit werk, omdat zij vaak overdag tijd hebben.

Leg de verschillende types over elkaar en op het snijvlak vind je het profiel van het meest geschikte toekomstige teamlid. Met dit profiel kunnen teamleden gericht zoeken in hun netwerk. In bovenstaande situatie is de ideale kandidaat een actieve oudere of iemand zonder werk. Een persoon die het werk doet om iemand te helpen, of een persoon die graag accuraat werkt en met cijfers aan de slag gaat. ●

Vind het ideale teamlid met behulp

van dit schema

het Ideale teamlId vInden

ANALyTIscHDOELGErIcHTcrEATIEF OF

sOcIAAL?

Welke GENErATIE?

Welke LEVENsFAsE?

Grote visGrote vis

Grootste vis Grote vis



nIeuwe teamleden werven‘Zorg het hele jaar door voor aadacht’

Marjan Mulder zette zes jaar geleden als ambtenaar van de gemeente Meppel het kernteam Fairtrade Gemeente op. Een kernteam dat sinds die tijd geen gebrek aan teamleden heeft gehad. wat is het geheim van Fairtrade Gemeente Meppel?

“Ik kreeg vanuit de gemeente Meppel de opdracht een werkgroep fairtrade te starten. Mijn aanpak begon met het benaderen van initiatieven die al werk-ten met het onderwerp duurzaam: de Wereldwinkel, Centrum voor Ontwikke-lingssamenwerking (COS) en het plat-form Duurzaam Meppel. Daarnaast be-naderde ik twee scholen in het kader van maatschappelijke stages. Eén school had interesse. Sterker nog: de docent kwam zelfs bij de werkgroep en de school werd de eerste Fairtrade School van Meppel.In ons zesjarig bestaan hebben we nog maar één keer actief geworven met een advertentie via het steunpunt vrijwilli-gers. We hadden toen mensen nodig voor het inventarisatiewerk van de fair-trade meting. Een arbeidsintensieve klus. Het leverde uiteindelijk vier aan-meldingen op. Drie personen van die wervingsronde zijn nog steeds actief. Daarnaast kwamen er spontaan mensen

aanwaaien: een jonge vrijwilliger die waarschijnlijk geïnspireerd raakte door de activiteiten rondom de Fairtrade School en een vertegenwoordiger van een samenwerkingsverband van kleine duurzame ondernemers in Meppel. Ons geheim? We stralen enthousiasme uit en dat werkt aanstekelijk. Het en-thousiasme komt voort uit het feit dat we mensen de vrije keuze geven bij de invulling van de taken die ze vervullen. Door het enthousiasme hebben we ook een grote groep mensen om ons heen die zich inzet voor bijzondere activitei-ten, zoals een evenement of het beheren van een informatiestand. Dit zijn part-ners en kinderen van de leden, mensen uit de politiek of vrienden van leden.Ik denk dat het geheim hem ook zit in het feit dat we alle kansen grijpen om aandacht te vragen voor de Fairtrade Gemeente en niet alleen wanneer we mensen zoeken. We hebben daardoor een goed imago.

ondertussen In… meppel


‘Zorg het hele jaar door voor aandacht’

Natuurlijk gaat er bij ons ook wel eens iets mis. Zo willen we bijvoorbeeld een stevigere horecatak. Daar werken we nu aan. En er nam wel eens iemand

afscheid omdat ze geen feeling met de groep had. Dat hoort er allemaal bij. Door je op het positieve te blijven richten, behoud je de energie.”●

de tIps van marjan:

laat je zien Treed niet pas naar buiten als er een vacature is. Laat voor die tijd zien wat je doet en waar je voor staat. Bijvoor-beeld via de lokale krant of sociale media en zorg dat je aanwezig bent op grote evenementen. Creëer zo een positief imago.

doe wat je leuk vindtLeg je leden geen taken op, maar laat hen zelf aangeven waarvoor zij zich willen inzetten.

wees positiefNatuurlijk gaat er wel eens iets mis en zijn er tegenvallers. richt je echter zo veel mogelijk op het positieve, dat kost het minste energie.

samenwerkenZoek samenwerkingsverbanden. Zijn er al initiatieven die werken aan duur-zaamheid, milieu of fairtrade? Bundel de krachten voor nog meer resultaat.


hoe ZIet mIjn netwerK eruIt?Wie wel eens nieuwe mensen heeft ge-worven voor een kernteam weet het: de persoonlijke benadering werkt het best. Hoe dichter bij huis je werft, hoe groter de kans van slagen.

hoe ziet jouw netwerk eruit? Breng je netwerk in kaart in dit netwerk-schema.

tip: kopieer het schema voor je collega’s en vraag hen ook het schema in te vullen voor een compleet overzicht van jullie netwerk.Pak het netwerkschema er weer bij zodra jullie nieuwe leden zoeken voor het team.

aan de slag!famIlIeGezinsleden

Familie vaders kant – Familie moeders kant (van opa en oma tot neefjes en nichtjes)

Aangetrouwde familie

opleIdIngMet welke klas-/studiegenoten heb je nog contact?)Basisschool

Middelbare school

MBO/HBO/WO

Aanvullende opleidingen

cursussen

school kinderen

wIe Ken IK?


vrIje tIjdVerenigingen/clubs Denk aan sport-clubs, muziekverenigingen en andere hobbygerelateerde clubs)

Vrijwilligerswerk

(sport)Verenigingen/clubs kinderen

BuurtBuren/buurtgenoten

Buurtvereniging/VVE/bewoners-commissie

overIgMet welke mensen heb je nog meer regelmatig contact? Denk aan openbare plekken als de bibliotheek, vaste winkels

vrIenden/KennIssenDenk aan vrienden van het uitgaan, vakanties of vrienden van vrienden.

werKVoormalige werkgevers

Huidig werk

samenwerkingspartners

Nevenfuncties

Netwerkclubs

Vakbond/Ondernemingsraad


2. wIe snel wIl, werKt alleen. wIe ver wIl, werKt samen.


Ieder Z’n vaK‘20% Time’ noemen ze het bij Google. ‘FedEx days’ noemen ze het bij het Australische bedrijf Atlassian. Het principe is hetzelfde: geef mensen de ruimte om zonder regels te werken aan iets waar hun hart sneller van gaat kloppen. Van tuba spelen tot sterren kijken. Het legde Google geen windeieren. GMail, Google Talk en Google News waren de resultaten van de ‘hobby-dagen’. Kan dit principe ook voor Fairtrade Gemeen-ten werken?

Revolutionair was het een paar jaar geleden: wie bij Google kwam werken, moest niet de juiste ervaring hebben, maar de juiste drive. Dit kon je aantonen met een bijzondere hobby waar je alles vanaf wist. Google zocht namelijk een bepaalde gedrevenheid in mensen. Na-tuurlijk in de hoop dat die gedrevenheid ook terug te zien zou zijn in het dagelijkse werk, maar er was nog een reden. Google had het principe ‘20% Time’ in het leven geroepen. Het bedrijf gaf werknemers één dag in de week de ruimte om te werken aan een eigen project: een hobby, een passie, een in-teresse. Alles mocht. Het leverde onder andere GMail, Google Maps, Google Talk en Google News op. 20% Time bleek dus alles behalve weggegooide tijd. Ook al leek dat er aanvankelijk wel op.

Het Australische softwarebedrijf Atlas-sian bedacht voor zijn werknemers een variant op 20% Time: de FedEx Dagen, vernoemd naar het Amerikaanse koe-riersbedrijf dat binnen 24 uur pakketten bezorgt. De werknemers van Atlassian kregen de uitdaging om binnen 24 uur iets te ‘bezorgen’. Ze kregen vrij van de dagelijkse werkzaamheden en de ruim-te iets nieuws te ontwikkelen voor het bedrijf. Het team bepaalde zelf aan welk project ze werkten en hoe. Alles was mogelijk. Het zorgde voor innovaties die op papier in een standaard vergade-ring nooit waren ontstaan.

Hoe kan het dat 20% Time en de FedEx Days zo goed werken? Omdat ze uit-gaan van intrinsieke motivatie, stelt de Amerikaanse carrière-analist Dan Pink.


Ofwel: het verlangen om iets te doen omdat we het zelf leuk, interessant of belangrijk vinden. Intrinsieke motivatie wint het van extrin-sieke motivatie. Ofwel: mensen een wortel voorhouden als beloning werkt vaak averechts, zo bewezen onderzoeken door de jaren heen. Een populaire test om dit te bewijzen, herhaalden ze we-reldwijd met steeds hetzelfde resultaat.Voor de test kregen twee groepen test-personen de taak eenzelfde opdracht zo snel mogelijk op te lossen. De eerste groep kreeg de taak de opdracht zo snel mogelijk op te lossen, zodat ze konden meten hoe lang men er gemiddeld over deed. De tweede groep kreeg de taak de opdracht zo snel mogelijk op te los-sen en de snelste persoon won een geldbedrag.

Het resultaat van het onderzoek: de eerste groep was standaard sneller klaar dan de tweede groep. Een resul-taat dat volgens de wetenschapper kwam door het feit dat motivatie van buitenaf de blik versmalt en creativiteit belemmert, omdat de focus puur lag op het bereiken van het doel.

De vertaalslag naar kernteams is snel gemaakt: laat de mensen in het team vooral doen wat zij leuk vinden en waarvoor zij zelf warmlopen. En maak je geen zorgen: als er niemand is die warmloopt voor het ‘saaie’ rechttoe- rechtaan werk, dan is daarvoor altijd nog een redmiddel. Dat redmiddel is … de beloning. Beloningen (of extrinsieke motivatie) werken volgens Dan Pink namelijk alleen bij taken die je maar op een manier kunt uitvoeren. Taken waarbij geen creativiteit nodig is. Als het doel

en de werkwijze duidelijk zijn, zorgt een beloning voor de juiste motivatie om het werk uit te voeren. ●

mIcrosoft vs wIKIpedIa

Is intrinsieke motivatie echt beter dan extrinsieke motivatie?In de jaren negentig was Microsoft zo slim een digitale encyclopedie te ontwikkelen. Ze spaarden kosten nog moeite om de opvolger voor de papieren encyclopedie te ontwikkelen en in de markt te zetten.

Toch gebruikt vandaag de dag bijna niemand de encyclopedie van Micro-soft om informatie op te zoeken. wie een online encyclopedie nodig heeft, komt vanzelf bij wikipedia uit.

Een initiatief dat een groep fanatieke-lingen opzette zonder enig budget. Ze vroegen mensen pagina’s te schrijven over onderwerpen die hen boeiden en verzamelden zo alle informatie voor de grootste online encyclopedie.

In plaats van mensen belonen met geld, spraken ze hun intrinsieke mo-tivatie aan: welk onderwerp vind jij het leukste van de wereld? Vertel ons daar alles over op wikipedia.wat Microsoft niet lukte met een keurig uitgewerkt businessplan,bud-getten en deadlines, lukte een paar fanatiekelingen wel.

“Mijn band met fairtrade gaat ver terug. Dat begon als lid van de Stichting Ont-wikkelingssamenwerking De Bilt, daarna was de stap naar Wereldwinkels een logische. Omdat ik niet het type ben dat

ervan houdt om in een winkel te staan, ging ik aan de slag met de PR. Daar was de link met mijn werk in het onderwijs snel gelegd. Ik kende het onderwijs en wist waar behoefte aan was. Dus paste

BedIen de doelgroep dIe BIj jou pastTruus te Pas was adjunct-directeur van een basisschool. die kennis en ervaring past ze nu toe in het kernteam Fairtrade Gemeente de Bilt en als Pr-medewerker van de wereldwinkel.

‘Bedenk een duidelijk concept’

inspiratieboek fairtrade teams ǁ 49

ondertussen In… de BIlt

ik de ‘dubbel duurzaam’ aanpak toe: ik vroeg scholen welke goede doelen zij dat jaar wilden steunen of welke projecten zij in de planning hadden en legde de link naar de Wereldwinkel.Zo verkochten kinderen Tony Chocolonely repen voor KIKA, verlootten ze voor een WNF-actie een dierenbeeld uit de winkel en gebruikten we de recycleproducten uit de Wereldwinkel voor een recycle-project.Op die manier kon ik scholen helpen met hun project én iets over fairtrade vertellen. Je moet het scholen makkelijk maken met een helder concept. Ik stelde lessen van maximaal een half uur samen en zorgde dat ik steeds weer kon aanha-ken op een ander project om nóg meer te kunnen vertellen over fairtrade.Met de Fairtrade Gemeente campagne heb ik iets moois in handen. Je kunt scholen nu iets aanbieden: niet alleen voorlichting over fairtrade. Ze kunnen een titel verdienen en maken zichzelf daarmee belangrijk. Inmiddels is de eerste Fairtrade School binnen onze gemeente een feit. De tweede is hard op weg naar de titel en het komende schooljaar ga ik samen met andere teamleden met twee nieuwe scholen aan het werk om ook de titel te behalen. Dat kostte best wat tijd en ik moest me soms flexibel opstellen, maar dat is begrijpelijk. Leerkrachten hebben nu eenmaal veel aan hun hoofd. Geduld is dus onmisbaar.” ●

de tIps van truus:jij kent jouw doelgroepBedenk waar jouw doelgroep behoefte aan heeft en ontwerp een concept dat hen zoveel mogelijk werk uit handen neemt.

heb geduld. Scholen en ook andere instellingen hebben meer aan hun hoofd dan alleen fairtrade. Zorg dus voor een lange adem.

houd het simpelBedenk een concept dat eenvoudig is, zodat je kunt laten zien hoe gemak-kelijk het is om met fairtrade aan de slag te gaan.

samenwerkenwerk samen met een wereldwinkel of andere deelnemer in jouw gemeente. op die manier heb je snel producten of een locatie voor een actie voorhanden.


waar gaat jouw hart sneller van kloppen?Als je doet wat je echt leuk vindt, kom je verder. ontdek wat jij en je collega’s leuk vinden met het ‘happertje’.

hoe werkt het?1. Knip het vel op deze pagina uit en vouw het volgens de instructies op de volgende

pagina tot een happertje.2. Schuif je vingers in het happertje en vraag je gesprekspartner een getal onder

de 10 te noemen. Laat het happertje het gewenste aantal keren omhoog en naar de zijkant ‘happen’.

3. Laat na het tellen de vier plaatjes zien waar het happertje op is uitgekomen.4. Je gesprekspartner kiest één van de iconen uit. Vouw het blaadje omhoog en

lees de vraag voor die je eronder vindt.

Aan welke

hobby besteed je

het meeste tijd? Wat wild

e je vr

oeger

worden en w

aarom?

Wat doe je het

liefst als je tijd

voor jezelf hebt?

Waar kunnen ze

je ’s nachts voor

wakker maken?

Wat is het le

ukste

werk dat je

in je

leven hebt g

edaan?

Waar gaat je hart

sneller van kloppen?

Wat hoop je

over v

ijf

jaar bereikt t

e

hebben?

Wat doe je

het

liefst

als je tijd vo

or

jezelf h

ebt? zzz

late

r...

aan de slag!



Pak het uitgknipte papier en leg de oranje kant naar boven. Vouw de punten van hoek naar hoek.

Dit is het resultaat. Draai het weer om.

Leg het velletje weer uigevouwen neer en vouw de vier hoeken naar het midden.

Vouw de losse flapjes naar buiten. Zodat je straks makkelijk je vingers in de vier hoekjes kan stoppen.

Het ziet er als het goed is nu zo uit.

Vouw in het midden licht door zodat het happertje makkelijker buigt.

Draai het om en vouw nu weer de 4 hoeken naar het midden.

Werk je vinger in de vier hoeken en buig de vier punten naar binnen en en buiten.

vouwInstructIe




lang of Kort?stel je eens voor dat we kinderen van zes jaar zouden vragen deze som op te lossen in de eerste rekenles: (0,2 x √900 - y) + (0,8 x √81 - y) = 10 .Een onvoorstelbare opdracht natuurlijk. Kinderen leer je rekenen door makkelijk te beginnen met 1+1=2. Leren doe je stap voor stap, om daarna zelf te bepalen of een bepaald vak je ligt en of je ermee verder wilt. Een principe dat ook toe te passen is door Fairtrade Gemeente kernteams. Hoe? Verlaag de drempel door mensen uit te nodigen voor korte projecten. De half-jaarlijkse thema´s helpen je gericht zoeken.

Het wordt de komende jaren rustiger bij het bedrijf dat de koninklijke on- derscheidingen fabriceert. Het aantal Nederlanders dat een lintje verdient voor jarenlange inzet als vrijwilliger, bestuurslid of andere langdurige inzet voor de samenleving neemt af.

Vervelend voor de lintjesfabrikant, maar minder vervelend voor de maatschappij dan je denkt. Onze betrokkenheid is niet per se afgenomen, maar de manier waarop we betrokken zijn verandert. Hoe die verandering eruit ziet, is het beste uit te leggen aan de hand van de volgende drie types mensen: de ontdek-ker, de carrièremaker en de expert.

de ontdekkerJonge generaties gaan meer en meer uit

van de maakbaarheid van het leven. Ze willen authentiek zijn en zichzelf ont-wikkelen. Ze nemen de vrijheid om zelf te bepalen waar hun leven naartoe gaat. En hoe bepaal je dat het best? Door veel te ervaren. Door dingen te testen.In die levensstrategie past het ‘ervaring- hoppen’: je stapt van de ene ervaring in de andere, om te ontdekken wat bij jou past.

de ontdekker wil snuffelen, maar tegelijkertijd ook het idee hebben een nuttige bijdrage te leveren.


De ontdekker wil snuffelen, maar tege-lijkertijd ook het idee hebben een nuttige bijdrage te leveren aan een groter doel dan alleen zichzelf. Bied de ontdekker daarom korte en een-voudige klussen aan met een duidelijk begin en eind. Maak daarbij duidelijk wat het grotere doel is. Dus niet: deel deze folders uit. Maar wel: we willen meer mensen enthousiast maken voor fair-trade, zodat eerlijke handel in de toe-komst geen uitzondering, maar regel is.

Voorbeelden werkzaamheden: Assistentie bij (het verzorgen van) een evenement, medewerker informatie-stand, opzetten Facebook- / Twitter-ac-count. Laat de ontdekker ook meekijken bij jouw werkzaamheden ter inspiratie.

de carrièremakerDe carrièremaker is een (vaak jonge) professional die tijdelijke (al dan niet betaalde) functies gebruikt om aan zijn eigen ontwikkeling en netwerk te werken. Carrièremakers hebben een hoog oplei-dingsniveau, veel kennis, zijn professio-neel en gedreven. Ze willen immers steeds hogerop komen of dichter bij het doel dat ze zichzelf stellen. Een interessante nevenfunctie op hun cv kan hen daarbij helpen. De carrièremaker werkt graag projectmatig met een duidelijke op-dracht. Achterhaal bij de carrièremaker waar hij of zij in wil groeien of ervaring in wil opdoen (bijvoorbeeld: online communicatie, het maken van een stra-tegisch plan).

Voorbeelden werkzaamheden: Coördinerende of strategische functies, zoals het uitdenken van lokale acties rondom thema’s en het koppelen van de juiste mensen voor dit thema. Biedt ook mogelijkheden om door te groeien binnen het kernteam. De carrièremaker stapt in als coördinator van een sub-team en kan bijvoorbeeld doorgroeien naar de functie van voorzitter. Let op dat je ook die functie projectmatig invult en geef de voorzitter weer een duidelijk einddoel mee.

de expertZowel jonge als oude mensen kunnen expert zijn op een specifiek terrein. De expert heeft al gevonden waar de ont-dekker en carrièremaker nog naar op zoek zijn: zijn doel of specialisme in het leven. De expert ontwikkelt zich niet in de breedte, maar op één specifiek onderwerp. De expert wil niet per se kennis opdoen, maar juist kennis delen waar nodig. Zodra zijn expertise nodig is, wordt de expert ingevlogen om weer te vertrekken zodra de klus klaar is.

Voorbeelden werkzaamheden: Adviseursrol. In te zetten op alle terreinen waar toereikende kennis ontbreekt. Van het samenstellen van een informatie-brochure, het organiseren van een eve-nement tot het opstellen van een be-groting. Doordat experts veel ‘hoppen’, hebben ze vaak ook een groot netwerk waarmee ze je kunnen helpen. Ook als

de carrièremaker werkt graag projectmatig met een duidelijke opdracht.

de expert ontwikkelt zich niet in de breedte, maar op één specifiek onderwerp.


ze al zijn vertrokken uit je team. Houd het contact dus warm. welk type past het beste in het kernteam? In een team zijn tegenpolen nodig om elkaar verder te helpen. De ontdekker heeft een nestor nodig die hem alles vertelt over de wereld van Fairtrade Ge-meenten. De carrièremaker heeft een coach nodig die hem begeleidt in zijn leerproces. De expert kan nooit worden ingevlogen als er niet iemand aanwezig is met een helikopterview die precies ziet waar expertise nodig is. Alle types zijn dus nodig in het kernteam.

Verschillende activiteiten vragen daar-naast om verschillende type mensen. Deze mensen hoeven alleen niet altijd lid van het kernteam te zijn. Je kunt als kernteam ook mensen om je heen verzamelen die je kunt vragen voor specifieke activiteiten. Deze werkwijze is vooral aantrekkelijk voor ontdekkers en mensen met een drukke baan of een hectisch gezinsleven. Zij kunnen of willen zich vaak niet langdurig verbinden aan een kernteam.

Kernteams kunnen ontdekkers bijvoor-beeld vragen om een bijdrage te leveren aan een kortlopende actie. Of wanneer je een specifieke groep (bijvoorbeeld inkopers of politici) wil overtuigen van de meerwaarde van fairtrade, doe je er bijvoorbeeld verstandig aan om mini-maal één expert te betrekken. Experts hebben vaak meer overtuigingskracht. De expert kan lid zijn van het kernteam of juist niet. ●


projectmatIg werKenHedwig Smits was als ambtenaar betrokken bij de oprichting van de eerste Fairtrade Gemeente van Nederland: Goes. Na deze klus besloot ze haar kennis ook in te zetten in wassenaar, met vooraf een duidelijk einddoel.

‘Ik vond het zonde niets te doen met mijn expertise’

“In 2009 behaalde Goes de titel Fairtrade Gemeente als eerste gemeente in Nederland. Ik was ambtenaar bij de gemeente Goes en begeleidde dit project. Voor mij zat op dat moment het werk erop. Ik vond het echter zonde om mijn ervaring en kennis weg te gooien. Ik had het format en kende de te bewandelen wegen.Omdat ik naar Wassenaar verhuisde, klopte ik daar bij de gemeente aan. Wassenaar was al Millennium Gemeente, dus de stap naar Fairtrade Gemeente was logisch. Ik ging aan de slag met een duidelijk doel: ik zou de kar trekken tot-dat de titel binnen was. Dan was mijn missie geslaagd.In 2013 was het zo ver. Wassenaar werd Fairtrade Gemeente en op dat moment zwaaide ik af. Natuurlijk is de verleiding groot om door te gaan, maar ik vind dat een Fairtrade Gemeente niet moet draaien om één persoon. Het is de ver-

antwoordelijkheid van de hele lokale gemeenschap. Het was voor mij ook tijd voor iets nieuws. Bij mijn afzwaaien benaderde ik mensen uit Wassenaar die samen een werk-groep vormden zodat er continuïteit was. Of ik nog wel eens in de verleiding kom om alsnog iets te gaan doen voor de Fairtrade Gemeente? Dat wel, maar ik doe het niet. Ik ben inmiddels weer met andere interesses bezig en het is nu de beurt aan de nieuwe groep. Daar moet ik me niet mee bemoeien.”

de tIps van hedwIg:• Spreek vooraf de termijn of af te

ronden opdracht af• Zorg voor een project met een

duidelijk begin en eind• Laat een opvolger meelopen, zodat

deze de taken kan overnemen

ondertussen In… wassenaar

deel een lIntje uItwat is de rol van de leden van jouw kernteam?

Noteer hun namen en deel een bijpassend lintje uit. Lintjes over? Kijk of er in jou team behoefte is aan iemand met deze rol en zet

een gerichte zoekactie op.

de lIntjes: De ontdekkerJong teamlid. Wil ‘snuffelen’ en verschillende ervaringen opdoen, maar tegelijkertijd ook het idee hebben een nuttige bijdrage te leveren aan een groter doel dan alleen zichzelf.

De carrièremakerDe carrièremaker is een young professional die tijdelijke (al dan niet betaalde) functies gebruikt om aan zijn eigen ontwikkeling en netwerk te werken.

De expertDe expert wil kennis delen. Wordt ingevlogen zodra zijn expertise nodig is en vertrekt zodra de klus klaar is.

De nestorTrouw lid, kent de ins en outs van werken in een kernteam en is bereid die kennis te delen met de ontdekker.

De coachTrouw lid, kent de ins en outs van werken in een kernteam en kan de rol van coach vervullen voor de carrièremaker.

De helikopterbestuurderTrouw lid, kent de ins en outs van werken in een kernteam waar-door hij de helikopterview heeft. Ziet waar blinde vlekken zijn en waar experts ingevlogen moeten worden.

praKtIjKoefenIng



de ontdeKKer

de nestor

de carrIère-

maKer


de expert

de helIKopter- Bestuurder

de coach



afscheId nemenWaar deuren dichtgaan, gaan nieuwe deuren open. Wie het lef heeft om soms iets los te laten, heeft de handen vrij om nieuwe kansen te grijpen. Een hoofd-stuk over afscheid nemen van teamleden.

Je slaat een nieuwe weg in, de chemie ontbreekt, een project loopt af of mis-schien voelt het zelfs alsof je moet trek-ken aan een dood paard; af en toe is er reden om afscheid te nemen van een teamlid. Hoe doe je dat op een nette manier?

voorafVoordat je denkt aan een afscheidsge-sprek, is het goed jezelf eerst de volgen-de vraag te stellen: is het echt nodig afscheid te nemen van deze persoon? Hebben we alles geprobeerd om deze persoon te behouden voor het team?Wie plannen heeft afscheid te nemen van een teamlid, doet er goed aan eerst een feedbackgesprek te voeren. Een gesprek waarin het probleem rond het functioneren van het teamlid onder de loep neemt en jullie samen op zoek kunnen gaan naar oplossingen.

de ik-boodschapHoe voer je een goed feedbackgesprek?Stel: er zijn zaken voorgevallen binnen het team die volgens jullie (morele) regels niet door de beugel kunnen. Gebruik dan de ik-boodschap om die zaken te bespreken op een open manier.

1 Benoem het gedrag van de ander dat je wilt bespreken. gebruik daarbij altijd gedrag dat je kunt waarnemen.Ik zie dat je het beloofde werk nog niet hebt ingeleverd.In plaats vanJe hebt je werk niet gedaan.

2 Zeg welk effect het gedrag op je heeftIk vind dat vervelend, omdat we dan niet verder kunnen met het team.In plaats vanDat is vervelend.

3 Zeg wat je anders wilIk wil het werk voortaan hebben op de afgesproken tijd. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dat lukt?

Het voordeel van deze manier van feed-back geven is dat de toehoorder wordt aangesproken op zijn gedrag. Gedrag dat te veranderen is. In bovenstaand voorbeeld heeft de toehoorder alle ruimte om het gedrag te verklaren. Misschien is het werk wel al gedaan, maar bij iemand anders inge-leverd. Of de toehoorder kan aangeven


dat het werk inderdaad niet is gedaan, omdat hij het ontzettend druk heeft gehad. De ik-boodschap geeft mogelijk-heid voor een open gesprek. Je kunt de oorzaak van een probleem achterhalen, waardoor het ook mogelijk is over een oplossing te praten.

Maak aan het einde van een feedback-gesprek duidelijke afspraken, zodat je allebei weet wat je gaat doen om het gedrag te veranderen en wat conse-quenties zijn als dit niet gebeurd.

het afscheidsgesprekWerkt de bedachte oplossing niet? Dan is het zaak de daad bij het woord te voe-gen en afscheid te nemen van elkaar. Nodig het teamlid daarom uit voor een één op één gesprek in een rustige om-geving. Bouw het gesprek voor jezelf op in de volgende stappen.

1 Breng de boodschapBreng de boodschap direct en breng hem helder. Ga niet eerst over onbe-langrijke zaken praten, koffie inschenken of andere omtrekkende bewegingen ma-ken. Zachte heelmeesters maken stin-kende wonden. Vertel dus meteen aan het begin van het gesprek wat je wilt vertellen: ‘Ik ga niet met je verder in het kernteam’.

2 geef ruimte voor een reactieDwing jezelf om na het uitspreken van de boodschap even stil te zijn. Hierdoor geef je de toehoorder de ruimte om de boodschap binnen te laten komen en te reageren.Welke reactie er ook komt: geef de reactie de ruimte, maar ga er niet in mee. Jij hebt immers de knoop al door-

gehakt en hebt goede argumenten voor de boodschap die je zojuist hebt uitgesproken.

3 uitlegVerklaar waarom deze boodschap nu komt. Refereer aan de eerder gemaakte afspraken en leg uit waarom jij vindt dat deze niet goed zijn nagekomen. Gebruik hiervoor ook weer de ik-boodschap.Probeer het afscheid niet goed te praten met onechte argumenten. Houd het bij de feiten.

4 afrondingGeef aan wat er moet gebeuren om het afscheid af te ronden. Moeten er spullen worden overgedragen? Wie licht de an-dere teamleden in en hoe gebeurt dat? Sluit daarna het gesprek af. ●

[

vooral nIet doen In een afscheIdsgespreK ● Zonder enige waarschuwing vooraf iemand uit je team zetten● Alle andere teamleden eerder inlichten

over het afscheid dan de persoon om wie het gaat, zodat hij het via de wandelgangen al kan vernemen

● over koetjes en kalfjes beginnen in plaats van de boodschap brengen

● de boodschap afzwakken of goed praten● de goede kanten van het afscheid

benadrukken● Excuses aanbieden voor het afscheid● de jij-boodschap gebruiken (‘jij doet

het fout’)● Afscheid nemen zonder argumenten

te noemen● Iemand afrekenen op zijn persoon-

lijkheid in plaats van zijn gedrag


afscheId nemen

Strubbelingen zijn schaars in het kernteam van Fairtrade Gemeente Groningen. Het geheim: bespreek alles met elkaar en laat elkaar in de waarde. Slechts één keer moest voorzitter Anke van duuren gedwongen afscheid nemen van een samenwerkingspartner.

“We hadden in Groningen een samen-werkingspartner met wie de relatie niet soepel verliep. Onze visie verschilde en het klikte niet altijd even goed met de teamleden. Dat speelde precies toen ik aantrad als voorzitter en dat was ook meteen mijn voordeel. Ik was namelijk niet persoonlijk of emotioneel betrokken bij deze samenwerking en kon er dus neutraal naar kijken. We zijn snel na mijn aantreden om de tafel te gaan zitten. Ik heb de samenwerkingspartner gevraagd de situatie uit te leggen en met de feiten op tafel konden we samen kijken of we verder wilden en konden. Na dat gesprek kwamen we tot de conclusie dat we het beste afscheid konden nemen van elkaar.Dat was ook meteen de enige keer dat we dat een gedwongen afscheid nodig was. Als er mensen uit ons team ver-trekken, regelen ze meestal hun eigen vervanger. De sfeer is goed. Ik denk dat dat komt doordat we eventuele strub-belingen uitspreken en doordat we elkaar in de waarde laten. Als iemand bijvoorbeeld een keer minder tijd voor zijn taken heeft, dan accepteren we dat. Het kan je zelf ook een keer overkomen.

Sinds we een duidelijke taakverdeling hebben gemaakt, gaat dat ook een stuk makkelijker. We werken in tweetallen. Ieder koppel heeft zijn eigen onderwerp en bepaalt vervolgens zelf hoe groot of klein de werkzaamheden rond dat on-derwerp moeten worden."

de tIps van anKe:

uitrazenGeef elkaar de ruimte om uit te razen bij een verschil van mening. Beide partijen moeten hun verhaal kunnen doen.

derde persoonZoek bij eventuele conflicten een neutrale derde partij die kan optreden als mediator in het gesprek.

In de waarde latenLaat elkaar in de waarde. Accepteer dat iemand anders zaken anders aanpakt.

onthoud dit: Er zal altijd verloop zijn in een kern-team. dat is niet erg, het kan juist zorgen voor nieuwe energie.

ondertussen In… gronIngen

aan de slag!CHECKLIST VoorBErEIdING AFSCHEIdSGESPrEKEen goed afscheidsgesprek heeft een heldere boodschap en is goed onderbouwd. Dit bereik je met een goede voorbereiding. Gebruik daarom deze checklist ter voorbereiding.

1 met wie voer ik het gesprek?

2 welke afspraken heb ik met hem/haar gemaakt?

3 welke boodschap ga ik vertellen?

4 welke argumenten heb ik voor deze boodschap?

5 hoe zal mijn toehoorder reageren?


6 wanneer voer ik het gesprek?Kan het voorafgaand aan een vergadering of bijeenkomst waar de persoon ook komt?

● Ja? Vraag de persoon iets eerder te komen. Doe dit één of twee dagen van tevoren, zodat de ander niet te lang in onwetendheid moet wachten. Zorg ervoor dat de persoon erna geen belangrijke taken meer heeft en indien gewenst meteen kan vertrekken.

● Nee? Prik samen een datum (liefst binnen drie dagen na het telefoontje) en tijdstip (check of de persoon erna geen belangrijke afspraken heeft).

7 waar voer ik het gesprek?Welke ruimte heb je tot je beschikking….□ voor een één op één gesprek?□ zonder afleiding ?□ niet te ver van jullie woningen?

8 hoe rond ik het gesprek af? Per wanneer gaat het afscheid in?

Moeten er nog spullen teruggegeven/overgedragen worden?

● stil => geef de ruimte om de boodschap te laten landen. Verbreek de stilte niet met excuses of een uitwijding. Dat maakt de boodschap onduidelijk. Verbreek de stilte eventueel met een vraag, zodat de ander ruimte heeft om iets te zeggen.

● verdrietig => geef ruimte voor verdriet. Zorg eventueel dat tissues binnen handbereik zijn. Probeer de ander echter niet te troosten. Daarmee breng je een tegenstrijdige boodschap: eerst veroorzaak je het verdriet en daarna wil je het wegnemen.

● Boos => ga niet in de verdediging, maar laat de ander zijn emotie uiten en even uitrazen.

● Begripvol => laat de ander zijn verhaal doen.



3. … en Ze werKten nog lang en geluKKIg samen


Ieder Z’n vaKTerwijl het ene kernteam lachend zijn eerste lustrum haalt, voelt het bij het andere team alsof ze moeten trekken aan een dood paard. En terwijl bij het ene team de nieuwe leden spontaan komen aanlopen, lopen ze bij het andere spontaan weg. Motivatie is het toverwoord voor een goed lopend kernteam. Helaas koop je motivatie niet per kilo in de supermarkt, maar er is hoop: in dit hoofdstuk lees je meer over de hoofd- ingrediënten voor motivatie.

‘Heb je geen zin? Dan moet je zin maken.’ Misschien kreeg je het vroeger wel eens te horen van je ouders of je leraar op school. Er lag een taak voor je neus en jij kon niet de motivatie vinden om eraan te beginnen. Logisch. Een paar uitzonderingen daar ge-laten, willen we als mens eerst weten waarom we iets moeten doen, voordat we overwegen het te gaan doen. Moti-vatie heet dat. Om het principe te be-grijpen, ontleden we het eerst.

hoe werkt motivatie?Het proces van motivatie verloopt altijd volgens een vast patroon: Stap 1 BehoefteStap 2 WensStap 3 VerwachtingStap 4 Prikkel

Stap 5 DoenStap 6 Effect beoordelen (om vervolgens een nieuwe behoefte, wens of verwach-ting te creëren) Als we deze stappen invullen voor de Fairtrade Gemeente Campagne, kom daar de volgende cyclus uit:Uit de behoefte om rijkdom eerlijk te verdelen over de wereldbevolking, ont-stond de wens om ook in Nederland Fairtrade Gemeenten te realiseren, omdat de verwachting was dat dit de verkoop van fairtrade producten zou stimuleren. Zo ontstond de prikkel om de campagne op te zetten (doen). Het effect: Nederland telt inmiddels tientallen Fairtrade Gemeenten en daar-naast streven evenzoveel gemeenten naar de titel.


Dit effect beoordelen we als positief, dus zijn we nog gemotiveerder om verder te gaan: samen maken we heel Neder-land fairtrade. Dat betekent dat we stappen één tot en met drie kunnen overslaan en meteen bij de prikkel uit-komen om aan de slag te gaan.

De prikkel is altijd de gouden sleutel in het motivatieproces. Voel je de prikkel niet, dan zit er dus een kink in de kabel in een van de eerste drie stappen:

1 De uitgesproken behoefte is niet jouw behoefte. Dit gebeurt vaak wanneer een ander jou een opdracht oplegt.

2 De wens is onvervulbaar. Bijvoorbeeld omdat de wens niet binnen de gestelde regels valt of de middelen niet aanwezig zijn.

De verwachting is negatief. Je verwacht niet dat de wens tot het gestelde doel zal leiden. Dit is vaak het geval als de behoefte of de wens niet jouw behoefte of wens is.

en nu jijDe motivatiecyclus komt alleen in beweging als de eerste drie stappen jouw eigen stappen zijn. Volg dus niet de motivatie van een ander, maar zoek je eigen invulling.

jouw behoefte, wens en verwachtingOp pagina 17 in dit boek kun je lezen vanuit welke behoefte mensen op zoek gaan naar een extra functie naast hun dagelijks werk of activiteiten. Zingeving is daar één van.

Vanuit de behoefte van zingeving ont-staat de wens je in te zetten voor de Fairtrade Gemeente, omdat je de ver-wachting hebt daarmee het verschil te kunnen maken.

Betekent dit dat er voor andere behoef-ten geen ruimte is binnen een kernteam?Integendeel.Laten we de proef op de som nemen met een veel voorkomende behoefte: een carrièreswitch maken of het vinden van een baan.Vanuit de behoefte van het vinden van een andere/nieuwe baan, ontstaat de wens je kennis en je netwerk te verbreden bij het Fairtrade Gemeente kernteam, omdat je verwacht op die manier de juiste mensen tegen te komen. Hoe ziet dat er in de praktijk uit? Stel: je werkte in een bepaald vakgebied, maar hebt even geen werk. Neem dan binnen het team de taak op je om de contacten met dat vakgebied te onderhouden. Het mes snijdt aan twee kanten: het team heeft een ervaren kracht die ver-stand heeft van het vakgebied en jij zit dichter op het vuur als het gaat om het vinden van een nieuwe baan.

Heb je de baan gevonden? Dan verdwijnt de behoefte en daardoor ook de prikkel.Stel jezelf dan nogmaals de vraag: welke behoefte heb ik nu?Heb je behoefte je netwerk warm te houden voor eventuele carrièremoge-lijkheden. Heb je behoefte aan het leren van iets nieuws? Zolang er een nieuwe behoefte is en de daarbij behorende wens binnen het kern-team past, zit het met de prikkel goed.

3


Goed nieuws: de behoefte ontstaat altijd bij mensen zelf en kan niet van buiten worden beïnvloed, maar dat wil niet zeggen dat je die behoefte niet alvast kunt voorspellen. En met die kennis, kun je ook alvast inspelen op eventuele wensen van je teamleden. Blader snel door naar pagina 79 om te ontdekken hoe jij de behoeften van jouw teamleden kunt voorspellen. ●

de motivatiecyclus

Behoefte wens verwachtIng prIKKel doen effect Beoordelen


ondertussen In… houten

doorgaan als de energIe even weg IsJohan Jonker kreeg als voorzitter van Fairtrade Gemeente Houten verschillende tegenslagen te verwerken, zoals het vertrek van teamleden en slechte publiciteit rond fairtrade. Toch weet de werkgroep steeds weer een nieuwe drive te vinden om door te gaan.

”De meeste leden van onze werkgroep zeiden van tevoren: “Als we de titel hebben, stop ik.” Toen het eenmaal zo ver was, besloot ik verder te gaan. Ik merkte dat juist het bezit van de titel nieuwe kansen bood. Dus zijn we weer mensen gaan werven en inwerken en benaderden we nieuwe bedrijven. Als je de titel hebt, veranderen de werk-zaamheden. Er gaan deuren open die eerst gesloten bleven. Je ontmoet men-sen die zeggen: als de gemeente mee-doet, doen wij ook mee. Bedrijven die graag maatschappelijk betrokken willen zijn bij de gemeente Houten, zien in Fairtrade Gemeente een goede invul-ling van dit doel. Dat levert leuke ge-sprekken op, daar krijg je energie van.

Dat wil trouwens niet zeggen dat het al-lemaal zonder slag of stoot ging na de herstart. Toen we net weer lekker draaiden, stapten twee teamleden op omdat ze een nieuwe baan hadden. We bleven met drie mensen over. En toch gingen we weer door. Het is ook haal-baar om in een kleinere vorm actief te blijven. Je moet je beperken en activi-teiten zoeken die bij je passen, dat doen waar jouw persoonlijke kracht ligt. Wat voor ons belangrijk is, is het besef dat het geen bezigheidstherapie is. We doen dit werk om invulling te geven aan onze idealen en vragen ons dus steeds af: heeft het zin wat we doen, werken we nog aan onze idealen? Zolang dat het geval is, zit je goed.”

‘doe dat waar jouw persoonlijke kracht ligt’

dagdromen: wat wIl jIj eIgenlIjK?Motivatie ontstaat vanuit een be-hoefte om een wens te vervullen. de behoefte om een doel te bereiken. wat wil jij bereiken als lid van het kernteam Fairtrade Gemeente? wil je dat fairtrade voortaan regel is in plaats van uitzondering? wil je de meeste Fairtrade Scholen van Nederland binnen jouw gemeente realiseren? of ligt je doel dichter bij jezelf: wil je ontdekken waar jouw talenten liggen? Nieuwe mensen ontmoeten?

de opdracht:Zoek een rustige plek op. Neem dit boek en een pen mee en sta jezelf toe om te dagdromen. Jouw dagdroom brengt je naar de toekomst. Naar het moment waarop het doel dat jij stelde is uitgekomen.● wat is dat doel?● wat is er veranderd er nu dat doel

is bereikt?● Hoe ziet jouw leven eruit nu het

doel bereikt is?● Hoe voelt het voor jou nu het doel

bereikt is?● wie heeft je het meest geholpen

om dit te bereiken?● welk besef was ervoor nodig om

dit te bereiken?

op de volgende pagina vind je jouw dagboek uit de toekomst. Het ligt open op de pagina in de datum waarop jij jouw doel hebt bereikt en wacht op jouw verhaal.

de tIps van johan:

Blijf dicht bij jezelfZoek een taak die aansluit bij jouw per-soonlijke kracht. dan werk je met passie. wees een beetje eigenwijs doe de dingen op de manier die bij jou en jouw team passen. Eén van onze teamleden is minder mobiel vanwege haar rolstoel. Zij koos ervoor om bedrijven na te bellen die al lid zijn; ons nazorgprogramma. volg je idealendoe het werk niet omdat het moet van de Fairtrade Gemeente campagne of de plaatselijke gemeente. doe het omdat het invulling geeft aan je eigen idealen. vier je successendeel de leuke reacties en positieve resultaten met elkaar, dat stimuleert en doet de negatieve reacties, die je ook wel krijgt, gauw vergeten. wees creatiefBuig bijvoorbeeld kritiek om: toen Max Havelaar negatieve mediaaandacht kreeg, vroegen we hen hoe we het beste om konden gaan met de kritiek. Zo konden we een goede reactie geven.

‘doe dat waar jouw persoonlijke kracht ligt’

praKtIjKoefenIng


datum: (Wanneer denk jij dat je doel bereikt is? Over een week, een jaar of misschien wel vijf jaar)

dit dagboek is van:

Kijk voor uitleg over het dagboek op pagina 73.





doorgroeIenAls teamlid van het kernteam Fairtrade Gemeente word je misschien niet uitbetaald in geld, maar wel in kennis, ervaring en waardering. Ook op dat gebied is het soms tijd voor ‘loonsverhoging’. Een chef of mana-ger beloont zijn personeel met een hogere loonschaal. Je kernteamleden beloon je met een trapje hoger in de piramide van Maslow.

Hoe motiveer je mensen? Door in te spelen op hun behoefte, zo kon je ont-dekken op pagina 69. Wat die behoefte is, is voor iedereen anders.Maar gelukkig kun je die behoeften dankzij onderzoeker Abraham Maslow wel al voor een groot deel voorspellen. En wie behoeften kan voorspellen, kan daar ook alvast op inspelen. Al in de jaren veertig ontdekte Abraham Maslow een patroon in de behoeften van mensen. Het patroon legde hij vast in een piramide met vijf lagen. Volgens Maslow ben je klaar voor een nieuwe laag in de piramide als je in je huidige behoefte bent voorzien. Klimmen in de piramide gaat altijd laag voor laag, zo stelde de onderzoeker. Een fase overslaan is niet mogelijk.

De basis van de piramide wordt gevormd door lichamelijke behoeften als ademen, eten, drinken en slapen. De basisbehoef-ten die velen makkelijk kunnen vervullen.Daardoor komen mensen al snel in de volgende laag: behoefte aan zekerheid.

We willen als mens van nature een plek voor onszelf creëren waar we veilig zijn en orde en ritme hebben. Denk hierbij aan een huis, inkomen en een goede gezondheid.Zodra deze basis stevig staat, is er ruimte voor de wereld om je heen. De behoefte aan sociaal contact met vrienden, familie of een partner. Deze laag speelt in op de behoefte ergens bij te horen. Na de sociale contacten, volgt de behoef-te aan waardering. Je zoekt een status in de groep waarmee je respect verdient. In deze fase is waardering en erkenning van je kwaliteiten van groot belang.Die waardering brengt je uiteindelijk naar de hoogste laag in de piramide: de behoefte aan zelfontplooiing. Je bent inmiddels zelfbewust, weet hoe je het verschil kunt maken en je ontwikkelt jezelf verder die kant op.

‘loonsverhoging’ in de piramide van maslowWie werkt vanuit een eigen behoefte, blijft langer gemotiveerd. Dankzij die


kennis, in combinatie met de piramide van Maslow, kun je jouw teamleden een bijzondere ‘loonsverhoging’ ofwel blijk van waardering geven: een trapje hoger in de piramide van Maslow.

hoe doe je dat?Stel je voor: een teamlid kwam omdat hij of zij behoefte had aan sociaal contact. Het teamlid verhuisde bijvoorbeeld net naar jullie gemeente en deed in het team inmiddels leuke nieuwe contacten op.Dankzij de piramide weet jij dat behoefte aan waardering de volgende stap zal zijn van deze persoon. Waardering spreek je dan niet alleen uit, maar zet je ook om in daden. Ontdek de kwaliteiten van het teamlid of bespreek samen waar hij of zij goed in is. Zoek daarbij een passende rol binnen het team.

Hoe beloon je echter iemand die qua behoeften al in de punt van de piramide zit? Er kleeft gelukkig een groot voor-deel aan de punt van de piramide: deze groep heeft behoefte aan zelfontplooiing en die zelfontplooiing houdt nooit op. De mooiste beloning die je deze groep kunt geven, is eigen verantwoordelijk-heid. Laat deze groep vanuit de eigen behoefte bepalen waar zij hun kennis willen inzetten en creëer desnoods nieuwe rollen.

Denk daarbij aan:● Lokaal en/of regionaal ambassadeur-

schap (spreker op evenementen, uit-reiken fairtrade titels aan scholen, restaurants en kerken, enthousias-meren van buurgemeenten)

● Vice-voorzitter (ter voorbereiding op of ondersteuning van voorzitterschap. Coördineert eventueel een subteam)

● Begeleider/coach nieuwe (jonge-teamleden)

● Expert voor landelijke campagne (schrijven van blogs, aanspreekpunt voor andere gemeenten op het gebied van zijn of haar expertise)

● Denktank (bedenken nieuwe acties en activiteiten)

● Trendwatcher (bij samenstelling nieuw jaarplan)

● Vriend van de Fairtrade Gemeente (extra krachten om in te zetten bij evenementen)

Tip: denk eens aan het creëren van nieuwe rollen als iemand bijvoorbeeld minder tijd heeft voor het werk in het kernteam, maar je wel zijn kennis en betrokkenheid wilt behouden.

Een stap terugdoen in de piramide kan overigens ook. Als een teamlid gaat verhuizen of een baan kwijtraakt, keert hij even terug naar de behoefte aan zekerheid. Het is dan goed om daar de werkzaamheden eventueel op aan te passen. ●

inspiratieboek fairtrade teams ǁ 79

Behoefte aan zelfontplooiingCreativiteit, problemen oplossen, zelfbewustzijn

rol in het team: voorzitter, vice-voorzitter subgroep, expert, begeleider/mentor/coach nieuwe (jonge)leden,

ontwikkelen toekomstvisie.

Behoefte aan waarderingSucces, zelfwaardering, status

rol in het team: werk gekoppeld aan kwaliteiten of te ontwikkelen kwaliteiten.

Zoals: expert, denktank, trendwatcher.

Behoefte aan sociale contactenVriendschap, liefde, ergens bij horen.

rol in het team: medewerker op activiteiten, gezamenlijke werkzaamheden (samen op pad als teller of bedrijvenbezoek),

‘Vriend van’ (oproepkracht voor evenementen)

Behoefte aan zekerheidWoning, inkomen, stabiliteit, regelmaat

rol in het team: ritme creëren in eigen leven door eenvoudige terugkerende werkzaamheden, zoals secretariaat, verwerken tellingen.

Lichamelijke behoeftenAdem, eten, drinken, slapen.

rol in het team: geen

dE PIrAMIdE VAN MASLow

Tip: blader naar pagina 17 en 28 om te ontdekken welke behoeften passen bij welke generaties.


van Bestaande rollen Invullen naar nIeuwe rollen creërenYvonne renckens, was: oprichter en voorzitter Fairtrade Gemeente ArnhemIs: Ambassadeur Fairtrade Gemeenten, commissielid ‘titeltoekenning’ en professioneel fairtrade adviseur

“Drie jaar is in mijn ogen een mooie tijd voor een bestuursfunctie. Daarna is het tijd voor iets nieuws, anders roest je vast in je rol en loop je het risico dat de oude en de jonge garde gaan botsen. Dus stelde ik na drie jaar als voorzitter van Fairtrade Gemeente Arnhem mijn functie beschikbaar. Moeilijk, maar ik vind dat een Fairtrade Gemeente niet om één persoon moet draaien.Dat wilde niet zeggen dat ik helemaal stopte. Ik was klaar met de functie, maar nog niet klaar met Fairtrade Ge-meenten. Bovendien had ik kennis waarmee ik anderen kon helpen.De eerste nieuwe functie die ik aannam was ambassadeur van Fairtrade Ge-meenten campagne. Dat had voor mij echter nog te weinig om het lijf. En dit dachten meer ambassadeurs met mij. We hadden samen veel kennis en het

was zonde om er niets mee te doen. Dus stelden we het campagneteam voor om ons meer in te zetten.Op dat moment was er ook behoefte om een onpartijdige groep op te richten die de titels kon toekennen. Daardoor ben ik nu, met nog enkele anderen lid van de Commissie Titeltoekenning. In die rol beoordelen we aanvragen van kandidaat-Fairtrade Gemeenten en hel-pen we hen met onze kennis. Een rol die we zelf creëerden.Ondertussen klopten gemeenten steeds vaker bij me aan om advies te vragen, dus startte ik Y Fair Productions. Een be-drijf waarmee ik onder andere Fairtrade Gemeenten en partijen die een eigen titel willen verdienen ondersteun.”

ondertussen In… arnhem

‘Als ambassadeurs stelden we zelf voor om meer te doen’

de tIps van yvonne:

Toe aan een nieuwe rol? Zo zorg je voor opvolging:

Zoek altijd doorBlijf altijd op zoek naar nieuwe leden voor het team. Jong en oud.

deel je kennisNeem nieuwe leden mee naar gesprekken met bijvoorbeeld ondernemers, zodat zij er de volgende keer makkelijker binnenstappen.

persoonlijke waarderingwaardeer teamleden om hun unieke waarde. Bekijk wat de expertise van een persoon is en zet hen daar op in. Zo houd je teamleden langer enthousiast.



aan de slag!

KwalIteIten (h)erKennen

ontdek elkaars kwaliteiten.

Scheur de kaarten uit het boek en leg ze naast elkaar op tafel.

stap 1: Vraag je teamleden een kaart te pakken met een kwaliteit

die past bij de persoon rechts naast hem/haar. Laat iedereen

toelichting geven bij de kaart.

stap 2: Zoek zelf een kaart uit van een kwaliteit die bij jou past.

stap 3: Zoek een kaart uit van een kwaliteit die je nog verder

wilt ontwikkelen.

fInIshIng touch: bedenk bij welke functie de genoemde kwa-

liteiten passen of creëer eventueel een nieuwe functie binnen het

team.



actief

analytisch

communicatief

doordacht

eerlijk

ambitieus

Behendig

creatief

doorzettings- vermogen

eigenwijs


enthousiast

familiaal

geduldig

humoristisch

leergierig

evenwichtig

flexibel

hulpvaardig

Kieskeurig

luisterend




opgeruimd

plichtsgetrouw

principieel

representatief

resultaatgericht

oplossingsgericht

praktisch

rationeel

respectvol

samenwerkend


sociaal vaardig

temperamentvol

stressbestendig

Zelfstandig


ColofonHet Inspiratieboek Fairtrade Teams is een uitgave van de landelijke Fairtrade Gemeente Campagne, oktober 2014. De Fairtrade Gemeente campagne is een initiatief van ICCO, de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en Stichting Max Havelaar.

redactieEllen MannensLara PetersMélinda Choo

VormgevingEveline Grin

Met dank aan Anke van DuurenAntoinette GastErwin HeijlFrank VietsHedwig SmitsJohan JonkerMarjan MulderRob SpruijtRuud LambregtsTruus te PasYvonne Renckens

Documents

Fairtrade Gemeente inspiratieboek