Familylife e-magazine #18

e-magazine#18

Aπρίλιος 2011

Tο ηλεκτρονικό περιοδικό

για το παιδί και τους γονείς

7

είμαι μαμά!0-2

18 / Απρίλιος 2011

8/ συμβουλές για σωστό θηλασμό

12/ Οι δέκα super τροφές για το μωρό σας

είμαι μαμά!

ένθετο με πρακτικές συμβουλές για

μέλλουσες μαμάδες και γονείς με μωρά

O Εκφοβισμός στο σχολείο σήμερα (Το φαινόμενο bullying)

Πώς να διαλέξετε κατοικίδιο ζώο

Κατασκευάζουμε μια πασχαλινή τρισδιάστατη κάρτα

Πώς να τοποθετείτε το μωρό σας στο στήθος για να θηλάσει

2 3

Ιδιοκτησία

Εκδόσεις INSAIT

Μιχαλακοπούλου 191 - 11527, Αθήνα

Τηλ.: 210 7473554 / FAX: 211 7701300

e-mail: [email protected]

Διεύθυνση Έκδοσης

Γιάννης Ευφραιμίδης

[email protected]

Αρχισυνταξία

Δήμητρα Μαυρίδου

[email protected]

Σχεδιασμός

Κωνσταντίνα Αρβανίτη

[email protected]

Υπεύθυνη Διαφήμισης

Αλεξία Σταυροπούλου

[email protected]

Σύνταξη

Βασιλική Ξανθού

Editorial

Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση, καθώς και η αναπαραγωγή με οποιονδήποτε τρόπο των κειμένων και των φωτογραφιών του εντύπου, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη (Νόμος 2121/1993). Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τις απόψεις των

συγγραφέων τους.

Άνοιξη, Πάσχα και … κατήφειαΓια όσους δεν το έχουν ήδη αντιληφθεί, βρισκόμαστε στην καρδιά της Άνοιξης μετά και την επίσημη εμφά-νιση της, στις 21 του Μάρτη. Επίσης, βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από την Μεγάλη Εβδομάδα και το Πάσχα αλλά παρόλα αυτά, τίποτα δεν θυμίζει το εορταστικό κλίμα παλαιότερων αντίστοιχων εποχών.

Δεν θα ήθελα να αναφερθώ στην οικονομική κρίση, αλλά πραγματικά, βλέποντας τα πρόσωπα των “κακο-ποιημένων” πολιτών αυτής της χώρας είναι δύσκολο να το αποφύγεις. Δεν φτάνουν τα δικά μας προβλήμα-τα, έρχονται και τα δράματα των άλλων χωρών του πλανήτη να στριμωχτούν κάπου επάνω στο στήθος μας για να κάνουν την αναπνοή μας ακόμη δυσκολότερη. Τσουνάμι, ραδιενέργεια, πόλεμοι και η ροή των γεγο-νότων δεν σταματά.

Η δυστυχία των άλλων, ασφαλώς δεν είναι ποτέ καλή παρηγοριά. Εκτιμώ όμως, ότι θα πρέπει να θεωρούμε τυχερούς τους εαυτούς μας που τουλάχιστον δεν έχουμε βιώσει τέτοια δράματα στα οποία δεν έχεις το πα-ραμικρό περιθώριο αντίδρασης.

Επιστρέφω στον ανοιξιάτικο ήλιο μας, και σας καλώ όλους να αφήσετε πίσω τις δυσκολίες, την οικονομική κρίση, τον πρωθυπουργό, τον υπουργό οικονομίας (ή όπως αλλιώς ονομάζεται) και να δώσετε μια ευκαιρία στο εαυτό σας να χαρεί και να χαμογελάσει. Βγείτε έξω με τα παιδιά σας. Τα παιδιά μας είναι αυτά που θα μας δείξουν τον δρόμο. Αυτά, που δεν επηρεάζονται από κρίσεις διότι η ελευθερία και η ευτυχία τους εκδη-λώνεται με το παιχνίδι.

Καλή Άνοιξη και Καλό Πάσχα να έχουμε.

Καλή ανάγνωση!

Γιάννης Ευφραιμίδης

e-magazine

#18Aπρίλιος 2011

Tο ηλεκτρονικό

περιοδικό

για το παιδί

και τους γονείς

7

είμαι μαμά!0-2

18 / Απρίλιος 2011


12 / Οι δέκα super τροφές για το μωρό σας

14 / Απώλεια αγαπημένου προσώπου. Στηρίξτε το παιδί σας...

16 / Πώς να διαλέξετε κατοικίδιο ζώο

18 / O Εκφοβισμός στο σχολείο (το φαινόμενο bulling)

είμαι μαμά!

ένθετο με πρακτικές

συμβουλές για

μέλλουσες μαμάδες

και γονείς με μωρά

O Εκφοβισμός στο

σχολείο σήμερα (Το

φαινόμενο bullying)

Πώς να διαλέξετε

κατοικίδιο ζώο

Κατασκευάζουμε

μια πασχαλινή

τρισδιάστατη κάρτα

Πώς να τοποθετείτε το

μωρό σας στο στήθος

για να θηλάσει

4

περιεχόμενα #18

14 18 32

Απρίλιος 2011

σελ. 14 Είμαστε γονείς Απώλεια αγαπημένου προσώπου: Στηρίξτε το παιδί σας.

σελ. 20 O Εκφοβισμός στο σχολείο σήμερα (Το φαινόμενο bullying)

σελ. 18 Πώς να διαλέξετε κατοικίδιο ζώο

σελ. 25 Αφιέρωμα: Πάσχα

σελ. 26 Νηστίσιμα και… υγιεινά

σελ. 28 Κατασκευάζουμε μια πασχαλινή τρισδιάστατη κάρτα

σελ. 30 Πρακτικός οδηγός Οδηγός βάφτισης για μαμάδες και νονές

σελ. 32 Φροντίζουμε την υγεία μας Παιδικό άσθμα: ένας ενημερωτικός οδηγός

σελ. 36 Ήλιε, βρήκα πώς θα σε νικήσω!

σελ. 38 New entries

Διαβάστε επίσης...Ένθετο

σελ. 7 Είμαι μαμά! (0-2)

σελ. 8 Πώς να τοποθετείτετο μωρό σας στο στήθος

για να θηλάσει

σελ. 12 Oι δέκαsuper τροφές

για το μωρό σας

30

12

6 7

είμαι μαμά!0-218 / Απρίλιος 2011


12/ Οι δέκα super τροφές για το μωρό σας

8 9

Του Στέλιου Παπαβέντση, παιδιάτρου

Πώς να τοποθετείτε το μωρό σας στο στήθος για να θηλάσει

Πως πρέπει το νεογέννητο και το βρέφος των πρώτων εβδομάδων να τοποθετηθεί στο στήθος;

Για οποιαδήποτε στάση θηλασμού οι βασικές αρχές είναι ίδιες:

• Το μωρό είναι έτοιμο για φαγητό στη μαμά όταν κοιμάται ελα-φρά ή όταν είναι ήσυχο, σε κατάσταση ήρεμης εγρήγορσης, όχι όταν φτάσει να κλαίει από την πείνα.

• Το μωρό κρατιέται με το κεφάλι του σε ίσια γραμμή με το υπό-λοιπο σώμα , απέναντι από το στήθος. Δε πρέπει να στρίβει το κεφάλι του προς μια κατεύθυνση ώστε να πιάσει τη θηλή.

• Η επαφή με τη μαμά πρέπει να είναι άμεση, καλύτερα δέρμα με δέρμα. Η κοιλίτσα του μωρού ακουμπάει στην κοιλιά της μαμάς και δεν κατευθύνεται προς τα πάνω, προς το ταβάνι.

• Με το ένα της χέρι η μητέρα υποστηρίζει όλο το σωματάκι του μωρού, το οποίο βρίσκεται σε ελαφρά κάμψη. Το κεφαλάκι του εί-ναι σε ουδέτερη έως ελαφρά εκτατική θέση.

• Το ύψος που το μωρό κρατιέται είναι τέτοιο ώστε η μυτούλα του να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τη ρόγα της μαμάς.

• Με το ελεύθερό της χέρι η μητέρα ανασηκώνει ελαφρά το μα-στό. Τον υποστηρίζει με τα δάχτυλά της από κάτω και από πάνω.

Ο θηλασμός δεν είναι αυτόματη διαδικασία αλλά τέχνη που

μαθαίνεται. Όπως ένα ζευγάρι που μαθαίνει χορό, είναι

σημαντικό από τις πρώτες προσπάθειες να μαθαίνονται τα

βήματα σωστά. Κατά τις πρώτες κρίσιμες για την επιτυχία

του θηλασμού εβδομάδες από τη γέννηση, μητέρα και

παιδί, με την σωστή καθοδήγηση από επαγγελματία υγείας,

πρέπει να κάνουν μια καλή αρχή και να εξοικειωθούν με τις

βασικές τεχνικές του θηλασμού.

Τα δάχτυλα βρίσκονται μακριά από τη θηλαία άλω (το καφέ του στήθους).

• Η μητέρα κάθεται αναπαυτικά χωρίς να γέρνει μπροστά προς το παιδί. Στηρίζει την πλάτη της, χρησιμοποιεί χαμηλή καρέκλα σε ημικαθιστική θέση ή τοποθετεί τα πόδια της ψηλά σε σκαμπό.

Πως πρέπει το μωρό να «πιάσει» το στήθος στο στόμα του;

• Η μητέρα ενεργοποιεί τα αντανακλαστικά του μωρού αγγίζο-ντας το άνω χείλος του, το μάγουλο ή το πιγούνι με τη θηλή, ώστε το στόμα του μωρού να ανοίξει διάπλατα.

• Όταν και μόνο όταν το μωρό ανοίξει διάπλατα το στόμα του – φανταστείτε το στόμα που ανοίγει έχοντας μπροστά του ένα μεγάλο σάντουιτς - , η μητέρα με το χέρι που υποστηρίζει τους ώμους του μωρού το φέρνει σταθερά προς αυτήν, προς το στή-θος. Αυτός ο συγχρονισμός είναι θεμελιώδης και πρέπει να διδά-σκεται σε όλες τις μητέρες από το μαιευτήριο.

• Αν το παιδί πιάσει το στήθος σωστά, το πιγούνι του έρχεται πρώτο σε αυτό και βρίσκεται βαθιά στο μαστό. Το κάτω χείλος

του μωρού είναι γυρισμένο προς τα έξω. Η γλώσσα του μωρού φαίνεται χαμηλωμένη στα κάτω ούλα του και εκτεινόμενη ελαφρά προς τα έξω. Το παιδί έχει αρπάξει μεγάλο μέρος της θηλαίας άλω, έχει προσκολληθεί βαθιά και έχει στο στόμα του όχι μόνο το τελευταίο κομμάτι της θηλής, αλλά σημαντικό μέρος του μαστού. Το στόμα του φαίνεται διάπλατα ανοιγμένο.

• Η μύτη του μωρού βρίσκεται μακριά από το στήθος, δεν το αγ-γίζει ή μόλις το αγγίζει, ώστε το μωρό να αναπνέει άνετα. Κατά το πιπίλισμα φαίνεται να κινείται όχι μόνο η θηλή αλλά και μέρος του στήθους.

Τι πρέπει να αποφύγει η μαμά να κάνει κατά την τοποθέτηση του μωρού της στο στήθος;

Αποφεύγει:• Να «κυνηγάει» το μωρό με το στήθος της. Το μωρό πηγαίνει προς το στήθος, όχι το ανάποδο.

• Να ανεβοκατεβάζει το στήθος της πάνω κάτω στα χείλια του μωρού. Χρειάζεται υπομονή και ήπιοι χειρισμοί.

• Να υποστηρίζει το στήθος της με τα δάχτυλα βαλμένα με επι-

10 11

φανειακό τρόπο, πολύ κοντά στη θηλή, σα να κρατάει τσιγάρο.

• Να μην υποστηρίζει καθόλου το στήθος της με το ελεύθερό της χέρι.

• Να επιλέγει κουραστικές θέσεις για την ίδια ή να κάθεται στραβά. Κατά τον πρώτο καιρό το μωρό μπορεί να βρίσκεται πάνω από δέκα ώρες την ημέρα στο στήθος. Φανταστείτε τα προβλήματα στη μέση της μαμάς αν δεν κάθεται σωστά για τόσες ώρες κάθε μέρα.

• Να προσπαθεί κατεβάζοντας το πιγούνι του μωρού με το ζόρι να ανοίξει το στόμα του. Τίποτα δεν επιτυγχάνεται στα μωρά με το ζόρι.

• Να προσπαθεί να φέρει το μωρό στο στήθος πιέζοντας έντονα το πίσω μέρος από το κε-φαλάκι του. Αυτό είναι πολύ ενοχλητικό για το παιδί, που αντανακλαστικά τεντώνεται, «πα-λεύει» και απομακρύνεται από τη μαμά.

• Να βάζει το στήθος στο στόμα του μωρού και όχι το μωρό στο στήθος.

• Να βάζει το μωρό στο στήθος χωρίς να έχει εκείνο ανοίξει καλά το στόμα του.

• Να μην σπρώχνει σταθερά το μωρό στο στήθος τη στιγμή που το στόμα του ανοίγει πε-ρισσότερο.

Τι γίνεται αν μαμά και παιδί κάνουν λάθη στο θηλασμό;

Η σωστή τοποθέτηση και προσκόλληση του μωρού είναι μέγιστης σημασίας για το θηλασμό. Αν αυτά τα βασικά δε γίνονται σωστά, είναι πιθανό να δημιουργηθούν προβλήματα όπως πληγωμένες θηλές για τη μητέρα και κακή πρόσληψη βάρους για το μωρό λόγω ανεπαρ-κούς μεταφοράς γάλακτος.

Ένα μωρό που είναι υπερβολικά ανήσυχο στο στήθος ή το αντίθετο, που κοιμάται μετά από δυο ρουφηξιές, ένα μωρό που βρίσκεται «όλη μέρα» στο στήθος, για μεγάλο διάστημα σε κάθε γεύμα και πολύ συχνά είναι πιθανό να μην παίρνει αρκετό γάλα λόγω κακής τεχνικής στο θηλασμό. Απαιτείται έγκαιρη βοήθεια από ειδικό γαλουχίας.

Τα βρέφη δεν πέφτουν για ύπνο αμέσως μόλις πιάνουν το στήθος επειδή κουράστηκαν, αλλά επειδή δε βρίσκουν γάλα. Όταν μια μητέρα προσπαθεί να θηλάσει το μωρό της με κακή τε-χνική είναι σα να προσπαθεί να του δώσει γάλα με μπιμπερό που έχει μια μικροσκοπική τρυ-πούλα – το μπουκάλι είναι γεμάτο γάλα όπως και το στήθος, όμως το μωρό δεν καταφέρνει να το πάρει παρά το γεγονός ότι πιπιλίζει συνεχώς. Η μαμά πείθεται ότι «δεν έχει γάλα» ή ότι το γάλα της είναι «κακής ποιότητας» και τελικά παρατάει το θηλασμό.

Ο θηλασμός δεν

είναι μόνο αυτόματη

διαδικασία αλλά και

τέχνη που μαθαίνεται.

12 13

Της Χρυσής Δούκα

Οι 10 "super" τροφές για το μωρό σας

Υπάρχουν πολλές υγιεινές τροφές προσιτές στα βρέφη στην

αγορά , αλλά σίγουρα κάποιες υπερισχύουν. Αυτές οι δέκα

super τροφές είναι γεμάτες με τα απαραίτητα θρεπτικά

συστατικά , έχουν λογικές τιμές, είναι πολύ εύκολο να

μαγειρευτούν , και το σημαντικότερο, είναι πολύ νόστιμες.

Τώρα είναι ο πλέον κατάλληλος χρόνος να σας τις συστήσου-με. Ενώ η καθ’αυτή λέξη ‘θρεπτικό’ μπορεί να προκαλέσει απέ-χθεια σε μεγαλύτερα παιδιά , οι γνώμες και οι ουρανίσκοι των μωρών είναι ακόμη δεκτικοί. Υπάρχουν πολλοί γονείς που εκ-πλήσονται όταν ανακαλύπτουν οτι τα μωρά τους απολαμβά-νουν τέτοιου είδους τροφές είτε απο την πρώτη μπουκιά ή έπειτα από μερικές προσπάθειες.

Παρακάτω αναφέρουμε δέκα από τις αγαπημένες μας. Πά-ντοτε, μετά από όποια εισαγωγή νέας τροφής στο καθημερι-νό διαιτολόγιο του μωρού σας , περιμένετε τρείς ημέρες πρίν δοκιμάσετε την επόμενη νέα τροφή. Έτσι θα έχετε τον απαι-τούμενο χρόνο να διαπιστώσετε κάποια πιθανή αλλεργική αντί-δραση. Εάν το μωρό σας δεν έχει ακόμη συνηθίσει να τρώ-ει στερεά τροφή , αλέστε ή πολτοποιήστε (εάν είναι απαραίτη-το) το φαγητό του.

1. Κολοκύθα (ιδιαίτερα τους χειμωνιάτικους μήνες).

Η κολοκύθα αποτελεί εξαιρετική πηγή βιταμινών Α,Β1,Β3,Β5,Β6 και C. Είναι πλούσια σε μαγνήσιο, κάλιο, φυτικές ίνες, χαλκό, ω-3 λιπαρά οξέα και άμυλο. Είναι γλυκιά και έχει ευχάριστη κρέ-μωδη υφή.

Τρόπος μαγειρέματος: Προσθέστε στις σούπες λαχανικών και κρεατικών πολτοποιημένα κομμάτια κολοκύθας χωρίς τα σπό-ρια τους.

2. Φακές

Αποτελούν πλούσια πηγή φυτικών ινών, πρωτεινών, φυλλικού οξέος και σιδήρου. Επιπλέον είναι ένα από τα πιο οικονομικά φαγητά που μπορείτε να αγοράσετε.

Τρόπος μαγειρέματος: Μαγειρέψτε τις φακές με διάφορα λα-χανικά καθώς και ρύζι για την καλύτερη απορρόφηση του σι-δήρου.

3. Σκούρα Πράσινα Φυλλώδη Λαχανικά

Τα φυλλώδη λαχανικά προσφέρουν υψηλά ποσά σιδήρου και φυλλικού οξέος. Εκτός από το σπανάκι που είναι το πιο γνω-στό της κατηγορίας υπάρχουν και άλλες ποικιλίες όπως τα σέ-σκουλα, οι λαχανίδες και τα λάχανα.

Τρόπος μαγειρέματος: Προσθέστε στις σούπες λαχανικών και κρεατικών διαφορετικές ποικιλίες λαχανικών κάθε φορά.

4. Μπρόκολο

Το μπρόκολο είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, σίδηρο, φυλλικό οξύ, φυτικές ίνες, μαγνήσιο, κάλιο και ασβέστιο. Επίσης είναι γνωστό για την αντικαρκινική, αντιοξειδωτική και αντιμικροβια-κή δράση του. Χάρη στις θειούχες ενώσεις του έχει μια ιδιαίτε-ρη γεύση που βοηθά το μωρό σας να διευρύνει τις γεύσεις του.

Τρόπος Μαγειρέματος: Προσθέστε καθημερινά στις σούπες λαχανικών και κρεατικών.

5. Μύρτιλλα

Το λαμπερό μπλέ –μωβ χρώμα των μύρτιλλων οφείλεται σε μια κατηγορία φλαβονοειδών, τις ανθοκυανίνες.

Οι αντιοξειδωτικές αυτές ουσίες είναι ευεργετικές για την όρα-ση, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και την καλή υγεία του ουρο-ποιητικού συστήματος του μωρού σας.

Τρόπος Μαγειρέματος: Προσθέστε τα φρέσκα ή αποξηραμέ-να στην φρουτόκρεμα, ή πολτοποιήστε τα στο γιαούρτι τους.

6. Αβοκάντο

Το αβοκάντο είναι πλούσια πηγή ακόρεστων λιπαρών οξέων και ω-3 λιπαρών. Στην πραγματικότητα η συνθεσή του ομοιά-ζει με αυτή του μητρικού γάλακτος. Αυτά τα ‘καλά ‘ λιπαρά βοη-θούν στην ανάπτυξη του του εγκεφάλου του μωρού σας.

Τρόπος Μαγειρέματος: Προσθέστε στην φρουτόκρεμα, ή αλείψτε σε μικρές φετούλες ψωμιού.

7. Κρέας

Πολλοί απο εμάς δεν θεωρούμε το κρέας ‘τυπικό’ βρεφικό φα-γητό. Είναι όμως απαραίτητο αφού περιέχει υψηλά ποσοστά ψευδάργηρου και σιδήρου.

Τρόπος Μαγειρέματος: Μαγειρέψτε με εποχιακά λαχανικά, ρύζι, τραχανά.

8. Ξερά Δαμάσκηνα

Για τα μωρά που αντιμετωπίζουν πρόβλημα δυσκοιλιότητας μετά την ένταξη στερεάς τροφής στο διαιτολογιό τους ,τα ξερά δαμάσκηνα, πλούσια σε φυτικές ίνες, μπορούν να δώ-σουν λύση.

Τρόπος Μαγειρέματος: Πολτοποιήστε στην φρουτόκρεμα.

9. Ρεβύθια

Όπως οι φακές έτσι και τα ρεβύθια είναι πλούσια σε πρωτείνες και φυτικές ίνες. Είναι οικονομικά και πολύ νόστιμα.

Τρόπος Μαγειρέματος: Μαγειρέψτε τα με διάφορα εποχιακά λαχανικά ή και κρέας.

10. Μανταρίνια – Πορτοκάλια

Τα νόστιμα αυτά φρούτα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιτα-μινή C και αντιοξειδωτικά.

Τρόπος Μαγειρέματος: Προσθέστε στην φρουτόκρεμα, ή κόψτε τα σε πολύ μικρά κομμάτια και σερβίρετε.

Ενώ η καθ’αυτή λέξη

‘θρεπτικό’ μπορεί να

προκαλέσει απέχθεια

σε μεγαλύτερα παι-

διά , οι γνώμες και οι

ουρανίσκοι των μω-

ρών είναι ακόμη

δεκτικοί...

14 15

είμαστε γονείς

Απώλεια αγαπη-μένου προσώπου: Στηρίξτετο παιδί σας.

Του Νικόλαου Βογιατζή, Ψυχολόγου

Το γεγονός του θανάτου τυγχάνει να είναι ένα καταλυτικό συμβάν που αγγίζει ρεαλιστικά την καθημερινή πραγματικότητα του ανθρώπου και ιδιαίτερα τον ευάλωτο ψυχισμό των παιδιών.Σε καθημερινή βάση ακούμε για την απώλεια της ανθρώπινης ζωής λόγω αιφνιδίου θανάτου, ατυχήματος, ανίατης ασθένειας, ανθρώπινου ιατρικού λάθους, αυτοχειρίας, εγκλήματα δολοφονίες και πλήθος άλλων λόγων που μπορεί να οδηγήσουν στην διακοπή της ανθρώπινη επίγειας ζωής.

Οι άνθρωποι που μένουν πίσω θεωρούνται οι λυπημένοι, οι πεν-θούντες, οι υποφέροντες που βασανίζονται πολλές φορές από εν-θυμήσεις, αναμνήσεις, αναπάντητα ερωτήματα, στενοχώρια, μελαγ-χολία, θλίψη, κατάθλιψη και κάποιες φορές από ψυχική κατάρρευ-ση και ανισορροπία. Ο θάνατος συνυφαίνεται με την επίγεια ζωή που κάποια στιγμή που κανείς δεν γνωρίζει αυτός ο δεσμός διακό-πτεται με αποτέλεσμα οι ποιο ευαίσθητοι να υποφέρουν τα μέγιστα και ιδιαίτερα τα παιδιά.

Η ψυχολογία ενός παιδιού οικοδομείται από την παρουσία των γο-νεϊκών προτύπων διαμέσου των οποίων βιώνει απολαύσεις, μαται-ώσεις, προσεγγίσεις-αποχωρισμούς, προκειμένου να πορευτεί από την απόλυτη ψυχοσωματική εξάρτηση των γονέων του στην ωριμό-τητα της αυτονομίας και όχι της αμφιβολίας, της αποφασιστικότη-τας και όχι του φόβου και των ενοχών. Τα πρώτα χρόνια της ζωής

ενός παιδιού ο θάνατος σχετίζεται με την ανάγκη του για φρο-ντίδα, επάρκεια, ασφάλεια ιδιαίτερα τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Όταν αισθανθεί πληρότητα από την μητέρα τροφό το άγ-χος κατακερματισμού αντικαθίσταται από την ελευθερία που νιώ-θει όλο και περισσότερο.

Παιδί προσχολικής ηλικίας: Έτσι ο θάνατος για το παιδί της προσχολικής ηλικίας είναι γεγονός που δεν μπορεί να κατανοήσει μέσα στον κόσμο της παιδικής αθωότητας και γνωστικής ανωρι-μότητας δε το αγγίζει και δεν φοβάται τον θάνατο. Στην σχολική περίοδο μπορεί ένα παιδί να φοβάται το θάνατο κυ-ρίως για τα προσφιλή και αγαπημένα του πρόσωπα κάτι που δεν θέλει να συλλογίζεται. Η διακίνηση τέτοιων συναισθημάτων μπορεί να προκύψει μέσα από την τηλεόραση που είδε ή άκουσε, ακόμη και από περιστατικό θανάτου συγγενικού προσώπου.

16 17


Στην εφηβεία μπορούμε να εντοπίσουμε απροκάλυπτο άγχος θανάτου που εκδηλώνεται μέσα από συμπεριφορές άξιες προσο-χής που ισοδυναμούν με αυτό-καταστροφή ή έτερο-καταστροφή. Στην εφηβεία φορές το παιδί αναβιώνει με έντονο τρόπο όλων των προηγούμενων εμπειριών και ψυχοσυναισθηματικών σταδίων που έχει διέλθει. Επομένως, αυτή η εξελικτική φάση γεννά φόβο, άγχος θανάτου που μπορεί να εκφραστεί με εμμονές, εξαρτή-σεις, παραβατικές και ακραίες συμπεριφορές. Η υγιής παρουσία των γονέων έχει ρόλο ρυθμιστή και εκτόνωσης του άγχους και του φόβου θανάτου στα παιδιά.

Πώς ανακοινώνεται το θλιβερό συμβάν

Όταν μέσα σε μια οικογένεια εμφανίζεται ο θάνατος τα παιδιά χρειάζονται υποστήριξη, ενίσχυση, κατανόηση, απάντηση στα ερω-τήματα τους και βίωση του πένθους κάτω από την παρακολούθηση ειδικών που γνωρίζουν και θέλουν να παρέχουν την βοήθεια τους. Πολλές φορές διατυπώνεται το ερώτημα ποιος θα πει στα παι-διά τι έχει συμβεί, ποιος θα ανακοινώσει το γεγονός του θανάτου. Όποιες και αν είναι οι συνθήκες του θανάτου η διατύπωση του προκαλεί πόνο βαθιά στην εσωτερική ύπαρξη του ανθρώπου πόσο μάλλον στα παιδιά. Τα πιο κοντινά πρόσωπα καλούνται με απλά λόγια και λακωνική έκφραση να αναφέρουν πως έχει συμ-βεί το γεγονός του θανάτου…Το αγαπημένο πρόσωπο πέθανε, η ψυχή του ταξίδεψε στον ουρανό, η παράδοση μας μιλάει για με-τά-θάνατο ζωή και αυτό είναι μια παρηγοριά. Είναι άξιο να ειπωθεί πως ο αιφνίδιος θάνατος είναι ένα επώδυ-νο κατακλυσμικό γεγονός που παγώνει του πάντες, για αυτό λέ-ξεις κλειδιά χωρίς λεπτομέρειες, αναλήθειες και ψεύδη μπορούν να οικονομήσουν μια ισορροπία στο παιδί. Η λεκτική προετοιμα-σία στα παιδιά προηγείται από την συμμετοχή τους στην εικόνα της πραγματικότητας του θανάτου- κηδεία, εφόσον θέλει το παιδί κατόπιν προετοιμασίας, συνεννόησης, αποδοχής και όχι άσκηση επιβολής. Οι απόψεις διίστανται για το αν τα παιδιά πρέπει-μπορεί να πάνε σε κηδεία, νεκροταφείο ενός αγαπημένου προσώπου. Η αλήθεια ποτέ δεν χάνει την αξία της ακόμη και αν δημιουργεί εσωτερικό πόνο, θλίψη κλάμα. Τα παιδιά βιώνουν το πένθος ενός προσφιλούς προσώπου με τρόπο μοναδικό, φορές σιωπηλό, και κάποιες φορές σαν να μην έχει συμβεί. Το γεγονός του θανάτου είναι τελεσίδικο στην ζωή ενός ανθρώπου, δεν αλλάζει και δεν μπορεί να τροποποιηθεί. Είναι χαρακτηριστική η έκφραση ενός νεκρού ανθρώπινου σώματος, είναι σκληρό, παγωμένο με χρώμα ωχρό, αυτή η εικόνα γεννά πλήθος συναισθημάτων θλίψης, απο-γοήτευσης, στενοχώριας, φόβου, αδυναμίας μια διαδικασία ψυχι-κής καθόδου.

Πώς βιώνεται η απώλεια

Το κάθε παιδί έχει έναν μοναδικό τρόπο να κατανοήσει τον θά-νατο και την απώλεια του αγαπημένου του προσώπου. Βασικό εί-ναι η χρονολογική του ηλικία παράλληλα με την συναισθηματική και νοητική του ωριμότητα. Επιπλέον, οι εμπειρίες που έχει απο-κομίσει από το περιβάλλον που μεγαλώνει, σχέσεις, φιλίες, δεσμοί, ικανότητα του να παίζει να χαίρεται να βιώνει το παρόν, η σωμα-

τική του υγεία, η σχέση και ο δεσμός του με το προσφιλές πρό-σωπο. Ο θάνατος μέσα σε μια οικογένεια, η απώλεια ενός αγα-πημένου προσώπου οδηγεί σε επαναπροσδιορισμό των σχέσεων και δεσμών για τα υπόλοιπα μέλη. Εδώ χρειάζεται προσοχή για την αποφυγή των ενοχών και αλληλοευθυνών που μερικές φο-ρές μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε χωρισμό. Η αποδοχή του θανάτου από τον άνθρωπο ως μη δυνάμενος να τον αποφύ-γει μπορεί να βοηθήσει στα αναπάντητα ερωτήματα που δημιουρ-γούνται. Ωστόσο, οι δεσμοί αληθινής φιλίας και αγάπης δεν δια-κόπτονται με τον φυσικό θάνατο, η πίστη κυριαρχεί και ξεπερνά την τραγικότητα του θανάτου.

Πώς μπορούν να εκτονωθούν τα έντονα συναισθήματα

Τα παιδιά θρηνούν και πενθούν με τρόπο πολλές φορές σιωπηλό ή έντονο, για τον λόγο αυτό η καλύτερη προσέγγιση προς εκτό-νωση, βίωση και επεξεργασία του πένθους είναι η ζωγραφική, το σχέδιο, η γραφική δραστηριότητα. Για αυτό πολύ σύντομα μετά από την κηδεία- συμβάν μπορούμε να ζητήσουμε από το παιδί να μας φτιάξει κάποια σχέδια γύρω από τον εαυτό του, την οικογέ-νεια, προκειμένου να διακρίνουμε πως έχει ή όχι αρχίσει να βιώ-νει και να πενθεί το γεγονός του θανάτου. Μέσα από τα σχέδια και τις χρωματικές αναλογίες που συνθέτει ένα παιδί του δίνεται η ευκαιρία να εκφράσει συναισθήματα, σκέψεις, ιδέες, διαθέσεις, να διοχετεύσει ασυνείδητο προς τα έξω αποφεύγοντας την απώ-θηση. Η διαδικασία αυτή είναι πολύ καλό να γίνεται κάτω από την εποπτεία του ειδικού επιστήμονα.Οι φανταστικοί διάλογοι είναι ένας άλλος τρόπος έκφρασης δια-χείρισης συναισθημάτων ενορμίσεων προκειμένου την εκτόνωση και στην ψυχική ισορροπία για το παιδί. Επιπλέον, το παιχνίδι έχει ρόλο δυναμικού συμπαραστάτη επίλυσης διάφορων εσωτερι-κών συγκρούσεων αμφιβολιών και προβληματισμών. Για αυτό ενθαρρύνουμε το παιδί να παίζει να εκφράζεται και να συνανα-στρέφεται με τα άλλα παιδιά επιτυγχάνοντας την συνεργασία την αλληλεπίδραση και αποφεύγοντας ένα μονότονο εσωστρεφή κα-ταναγκαστικό παιχνίδι.

Η ειλικρίνεια είναι το παν

Στα παιδιά οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς χωρίς να τα φορ-τίζουμε με αγωνίες και αναπάντητα ερωτήματα, για αυτό τους απαντάμε στον βαθμό που μπορούν να κατανοήσουνε, να κατα-λάβουν και αντιληφθούνε ενθαρρύνοντας την συνέχιση της ζωής, την επίτευξη των στόχων –προσδοκιών τους μέσα σε κλίμα αγά-πης, στήριξης, φροντίδας, και κατανόησης.

Ποιές συμπεριφορές χρήζουν προσοχής

Σε κάποιες περιπτώσεις το πένθος στα παιδιά μπορεί να είναι έντονο με εκφράσεις και συμπεριφορές που χρήζουν μεγάλης προσοχής. Τέτοιες εκφράσεις μπορεί να είναι έντονο άγχος, φόβος ανησυχία, κατάθλιψη, απόσυρση, διακοπή των μέχρι

τώρα καθημερινών δραστηριοτήτων, άρνηση για φαγητό ή (πο-λυφαγία), σχολική φοβία, επιλεκτική ομιλία, πισωγύρισμα σε συ-μπεριφορές συνήθεις παιδιών μικρότερης ηλικίας, σωματικές ενοχλήσεις πόνους δερματολογικές και εντερικές ανωμαλίες, δυσκολίες στον ύπνο (τρόμο, εφιάλτες φόβο), δεν θέλει να κά-νει πράγματα που πριν λίγο καιρό έκανε με όρεξη. Τέτοιες εκ-φράσεις και συμπεριφορές χρήζουν επιστημονική εκτίμηση και ανάλογη αντιμετώπιση όπου απαιτείται το συντομότερο. Το πέν-θος είναι μια φυσιολογική ψυχική διαδικασία προκειμένου ο άν-θρωπος να επιτύχει την ισορροπία από το γεγονός του θανάτου που έχει βιώσει. Η επίμονη εξακολούθηση του πένθους μπορεί να γίνει κλαυθμός και θρήνος κάτι που μπορεί να διαρκέσει έως και δύο με δυόμιση χρόνια με σοβαρές συνέπειες στην ψυχική ζωή του ατόμου και ιδιαίτερα των παιδιών. Χρόνος ασφαλείας για το πένθος των παιδιών μπορεί να θεωρηθούν οι δυο μήνες. Πέραν αυτών θέλει προσοχή.

Η έξοδος από το πένθος

Στην διαδικασία του πένθους ενός παιδιού είναι σημαντικό να το κάνουμε να μην νιώθει ενοχές για ότι συνέβη, ότι δεν έχει κα-μία ευθύνη για κάτι που είπε ή έκανε ή σκέφτηκε πριν το θάνα-το του αγαπημένου του προσώπου. Στον αντίποδα των ενοχών μπορούμε να εισάγουμε την θερμή πίστη για την ύπαρξη της με-τά-θάνατο ζωής. Διαβεβαιώστε το παιδί πως η ζωή του θα συνε-χίσει παραμένοντας σταθερές κάποιες συνήθεις καθώς και ποιες αλλαγές θα συμβούν στην ζωή της οικογένειας. Είναι σημαντικό η διατήρηση των ρόλων που προϋπήρχαν στην οικογένεια και ιδιαί-τερα ο ρόλος του παιδιού. Η ενθύμηση του αγαπημένου προσώ-που λειτουργεί θετικά για το πένθος που βιώνει η οικογένεια, έτσι οι αναφορές στα ενδιαφέροντα τα λεγόμενα του αποθανόντα, η συμμετοχή στις εκδηλώσεις πένθους (μνημόσυνα), η επίσκε-ψη στον τάφο βοηθούν για την ομαλή έξοδο του παιδιού από το πένθος. Η προσπάθεια να λησμονήσουμε τον θάνατο του αγα-πημένου μας προσώπου δεν προσφέρει ψυχική υγεία και ωρι-μότητα στα μέλη της οικογένειας και στα παιδιά. Το παιδί κα-λείται να συνεχίσει έναν φυσιολογικό τρόπο ζωής με το σχολείο τα μαθήματά του, τις δραστηριότητες, τις συναναστροφές, τα παι-χνίδια, να συμμετέχει σε γιορτές εκδρομές ακόμα και αν ο θάνα-τος είναι πολύ πρόσφατο γεγονός.

Στο πλευρό του παιδιού

Πρέπει να επισημάνουμε πως κάποια παιδιά είναι περισσότερα ευάλωτα στο γεγονός του θανάτου σε σχέση με κάποια άλλα παι-διά διότι μπορεί στο παρελθόν να βίωσαν τον αποχωρισμό μέσα από το διαζύγιο, να εμφάνισαν συναισθηματικές δυσκολίες (φό-βο-άγχος-κατάθλιψη)), σωματικά προβλήματα υγείας, τον θάνα-το αγαπημένου προσώπου κάτω από τραγικές συνθήκες (αυτο-κτονία-δολοφονία-πνιγμός), όλα αυτά μπορούν να προκαλέσουν ανησυχητικές αντιδράσεις σε ένα παιδί. Η συμπεριφορά των ενη-λίκων που είναι κοντά και φροντίζουν το παιδί στο γεγονός του θανάτου έχει σημαίνοντα ρόλο για την ψυχική εκτόνωση του παι-διού και την ομαλή διέλευση από το πένθος.

Η ζωή και ο θάνατος είναι αλληλένδετα γεγονότα που προ-καλούν δυνατές συγκινήσεις στον άνθρωπο. Η βίωση του χρόνου στα παιδιά είναι με αρχή αλλά χωρίς τέλος, το παιδί έχει μεγάλη ανάγκη να ξέρει πως η ζωή δεν τελειώνει ακό-μη και αν ο θάνατος κάνει την εμφάνιση του. Το μήνυμα πως μέσω του θανάτου μεταβαίνουμε σε μια άλλη πραγματικό-τητα με χώρο-χρονικές διαστάσεις μπορεί να λειτουργεί ως δυναμικός παρηγορητής και ευπροσήγορος συμπαραστά-της στην ζωή ενός παιδιού, προκειμένου να μην απογοητευ-τεί από την σκληρή πραγματικότητα ελπίζοντας για το μέλ-λον του. Η διατήρηση στην μνήμη του παιδιού του αγαπημέ-νου του προσώπου καλείται να είναι κάτι που ελευθερώνει και δυναμώνει ψυχικά το παιδί διψώντας για επικοινωνία με τον συνάνθρωπο, όρεξη για υγεία και ζωή.

18 19


Πώς να διαλέξετε κατοικίδιο ζώο

Του Λάζαρου Καρανάσιου, Κτηνίατρου

Πολλές είναι οι φορές που οι οικογένειες έρχονται αντιμέτωπες με διλήμματα τα οποία αφορούν την επιλογή ενός κατοικίδιου. Σκύλο ή γάτα; Μεγαλόσωμη φυλή ή μικρόσωμη, κοντότριχο ή μακρύτριχο; Η επιλογή αυτή δεν είναι τυχαία αλλά καλό θα ήταν να βασιζόταν σε ορισμένα κριτήρια.

Σκύλοι κατάλληλοι για παιδιά

Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ηλικία των παιδιών καθώς επίσης και ο χώρος διαμονής. Αν λοιπόν πρόκειται για πολύ μικρές ηλικίες και διαβίωση σε διαμέρισμα, θα προσανατολιζόμασταν σε μικρόσω-μες ράτσες σκύλων, που είναι ιδιαίτερα φιλικές και συνεργάσιμες με τα παιδιά. Φυλές οι οποίες δεν απαιτούν περίσσεια χώρου για άσκη-ση αλλά και που συμβιβαζονται με την εύκολη λύση του μπαλκο-νιού αντί της καθημερινής βόλτας. Παραδείγματα τέτοιων φυλών εί-ναι: maltese, bischon frise, Yorkshire terrier, griffon, west highland terrier. Αν βέβαια υπάρχει και η δυνατότητα υπαίθριου χώρου πε-τυχημένη επιλογή θα θεωρούταν λίγο μεγαλύτερες ράτσες όπως beagle, cocker spagnel, bulldog, basset hound, μιας και χρειάζονται περισσότερο χώρο λόγω της ιδιοσυγκρασίας τους.

Αντίστοιχα σε οικογένειες με παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, σίγου-ρα οι προαναφερθείσες φυλές σκύλων είναι αποδεκτές, επιπλέον όμως θα μπορούσαμε να προβούμε στην επιλογή μιας πιο μεγαλό-σωμης φυλής εφόσον βέβαια το επιτρέπει και ο χώρος διαμονής. Έτσι τα παιδιά όντας μεγαλύτερα μπορούν να κατανοήσουν και να αναλάβουν ορισμένες ευθύνες όπως περισσότερες ημερήσιες βόλτες, αλλά και συγκεκριμένη εκπαίδευση όποτε αυτή απαιτεί-ται. Τέτοιες ράτσες είναι τα labrador και golden retriever, τα boxer, αλλά και οι γερμανικοί ποιμενικοί. Καλό θα ήταν ορισμένες ράτσες όπως Rottweiler, Doberman, Pitbull, Dogo Argentino λόγω ιδιαίτε-ρης ιδιοσυγκρασίας αλλά και ενίοτε απρόσμενης συμπεριφοράς να μην αποτελούν πρώτη επιλογή και ίσως να αποφεύγονται από οικο-γένειες με μικρά παιδιά.

Και οι ανεξάρτητες γάτες

Εκτός βέβαια από τις παραπάνω ράτσες σκύλων, ιδανική επιλογή για το σπίτι και όχι μόνο αποτελούν και οι γάτες. Όχι ιδιαίτερα απαιτητικές, ιδιόρρυθμες πολλές φορές αλλά και χαδιάρες εναρ-μονίζονται απόλυτα στην οικογενειακή ζωή. Είναι από τα κατοικί-δια λοιπόν που συνδυάζουν τόσο την ανεξαρτησία από τον ιδιο-κτήτη, αλλά και την εύκολη προσαρμογή στους σύγχρονους τρό-πους ζωής, που απαιτούν τα μέλη μίας οικογένειας να απουσιάζουν πολλές ώρες από το σπίτι. Παρόλα αυτά, είναι γνωστό σε όλους ότι έχουν όπως όλα τα ζώα, περιόδους με έντονη τριχόπτωση και συ-νεπώς απαιτείται ιδιαίτερη φροντίδα από τον ιδιοκτήτη όσον αφορά το βούρτσισμά τους, πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για μακρύ-τριχη φυλή που σαφώς θα πρέπει να αφιερώνεται παραπάνω χρό-νος για την περιποίησή της. Τέτοιες φυλές είναι για παράδειγμα οι περσικές, οι άγκυρας, οι ragdoll.

Άλλες επιλογές κατοικιδίου

Στην επιλογή ενός υποψήφιου κατοικίδιου δεν είναι απαραίτητο να περιοριστούμε ανάμεσα σε ένα κουταβάκι ή ένα γατάκι, μιας και στην εποχή μας αναπτύσσεται ολοένα και περισσότερο η τάση να έχουμε ως κατοικίδια, ζώα τρωκτικά και πτηνά. Έξυπνη λύση τόσο για μικρά αλλά και μεγάλα παιδιά όσο και για τη ζωή στο διαμέρισμα. Τέτοια για παράδειγμα είναι τα κουνέλια, οι σκίουροι, τα ινδικά χοιρίδια και τα τσιντσιλά. Ικανά να προσαρμοστούν και να ζήσουν σε ευρύχωρα κλουβιά που σαφώς χρήζουν την καθημερινή περιποίηση και φροντίδα από τους ιδιοκτήτες τους. Τα πτηνά από την άλλη είναι αρκετά διαδεδομένα με βασικούς εκπροσώπους τα καναρίνια και τα παπαγαλάκια όταν πρόκειται για μικρά, ενώ δεν λεί-πουν και τα πιο μεγάλα όπως παπαγάλοι (αφρικανός γκρίζος, αμα-ζονίου) και μάινες που λόγω των μιμητικών τους ικανοτήτων κερ-δίζουν συχνά μια θέση στα σπίτια μας. Δε θα μπορούσαμε να πα-ραγκωνίσουμε βέβαια και την ιδέα του ενυδρείου, με τα αμέτρητα είδη εξωτικών ψαριών αλλά και την έντονη ποικιλοχρωμία. Είναι μια ασχολία που χρειάζεται την επίβλεψη και την προσοχή ενός ενηλί-κου, δεν απαιτεί πολύ προσωπικό χρόνο και κεντρίζει το ενδιαφέ-ρον των παιδιών μιας και συνδυάζει χρώμα και κίνηση.

Η συμβουλή μας: Κλείνοντας αυτό το θέμα θα ήθελα να επισημάνω και να επιστήσω την προσοχή σε όλους τους μελλοντικούς ιδιοκτήτες σχετικά με την αναγκαιότητα που υπάρχει έντονα στις μέρες μας για την υιοθεσία ζώων. Πριν κάνουμε την κίνηση να επιλέξουμε μια από τις αγαπημένες μας ράτσες στο κοντινότερο pet-shop, καλό θα ήταν να επισκεφτούμε είτε ένα από τα πολλά άσυλα ζώων που υπάρχουν, είτε να χαρίσουμε στέγη σε ένα αδέσποτο από το δρόμο. Πάραυτα οποιοδήποτε και αν είναι το κατοικίδιο που θα επιλέξουμε δεν παύει να απαιτεί αρκετό χρόνο, να είναι μία δέσμευση, να αποτελεί ένα επιπλέον έξοδο στην οικογένεια και να έχει ανάγκη από πολύ αγάπη. Συνεπώς η απόκτηση ενός κατοικίδιου θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα μίας ώριμης και συνειδητοποιημένης απόφασης. Δεν παύει να είναι μέλος και αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειας, και η εγκατάλειψή του είναι απαράδεκτη.

20 21


Στη Σκανδιναβία το φαινόμενο απασχολεί τους ει-δικούς από τη δεκαετία του 1970 με πολύ συστημα-τικές μελέτες, κυρίως από τον D. Olweus. Το πρό-βλημα το εκφοβισμού/ θυματοποίησης ονομάζε-ται «mobbing» ή «mobning» από την Αγγλική λέξη «mob» (όχλος, συμμορία): μία συνήθως μεγάλη και ανώνυμη ομάδα που παρενοχλεί άλλους ανθρώ-πους. Επίσης, μπορεί να αναφέρεται στο μεμονωμέ-νο άτομο που ενοχλεί κάποιον άλλο. Όλο και περισ-σότερο αυτά τα φαινόμενα εκδηλώνονται πλέον και στα ελληνικά σχολεία, με πολύ σοβαρές επιπτώσεις, τόσο με βραχυπρόθεσμες συνέπειες στην συναισθη-ματική κατάσταση των παιδιών, όσο και με μακρο-πρόθεσμες.

Συνήθως ορίζουμε ως εκφοβισμό ή θυματοποίηση το φαινόμενο, όπου ένας μαθητής γίνεται αντικεί-μενο εκφοβισμού ή θυματοποίησης, όταν υποβάλ-λεται, κατ’ επανάληψη και κατ’ εξακολούθηση, σε αρνητικές ενέργειες από έναν ή περισσότερους μαθητές (Olweus, 1986, 1991). Μπορεί να περιλαμβά-νει λεκτικές προσβολές (απειλές, χλευασμός, πειράγ-ματα, βρισιές, κοροϊδίες) ή σωματικές βλάβες (χτυπή-ματα, κλωτσιές, σπρωξίματα, τσιμπήματα, καταστρο-

O Εκφοβισμόςστο σχολείο σήμερα(Το φαινόμενο bullying)

Στις μέρες μας το φαινόμενο του εκφοβισμού απασχολεί όλο και περισσότερους επιστήμονες, αλλά και ειδικούς και γονείς λόγω της συνεχούς αυξητικής του τάσης. Όλο και πιο συχνά ακούμε τις φορτισμένες λέξεις: «επιθετικότητα», «βία», «νταής», «τσαμπουκάς», «μάγκας».

Της Ασπασίας Τασίου, MSc, κλινικής ψυχολόγου, ψυχοθεραπεύτριας

φή περιουσίας) ή έμμεσες κινήσεις (γκριμάτσες, χει-ρονομίες, αποκλεισμός από την ομάδα, ειρωνείες, απομόνωση από την ομάδα). Ακόμη, παρατηρείται πλέον και ηλεκτρονικός εκφοβισμός μέσω κινητών ή του διαδικτύου.

Φαίνεται, ότι συνήθως, υπάρχει διαφορά δύνα-μης, δηλαδή, σχέση «ασύμμετρης δύναμης» μετα-ξύ θύτη και θύματος. Επομένως, το θύμα δυσκολεύ-εται να αμυνθεί, αισθάνεται αβοήθητο και τις περισ-σότερες φορές υπολείπεται σε σωματική δύναμη. Σε μεγάλη έρευνα που διεξήχθη στη Νορβηγία, βρέθη-κε ότι ένας στους επτά μαθητές (15%) περίπου στη Νορβηγία εμπλέκονταν συχνά σε επεισόδια εκφοβι-σμού/ θυματοποίησης. Στην Ελλάδα, αυτό συμβαίνει σε περίπου έναν στους 10 μαθητές.

Όσον αφορά στους γονείς, φαίνεται ότι οι γονείς μα-θητών που πέφτουν θύματα εκφοβισμού, αλλά κυρί-ως εκείνων που κάνουν τον «νταή», δεν συζητούν ιδι-αίτερα με τα παιδιά τους για το θέμα. Όσον αφορά το «πού» συμβαίνει συνήθως ο εκφοβισμός, συμβαί-νει εντός του χώρου του σχολείου και λιγότερο στο δρόμο προς και από το σχολείο. Επίσης, η στάση

22 23

των εκπαιδευτικών στα προβλήμα-τα εκφοβισμού και η συμπεριφορά τους παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο ως προς την έκταση των προβλημά-των αυτών.

Στην πιο πρόσφατη ελληνική έρευ-να των Ψάλτη και Κωνσταντίνου (2007), συμμετείχαν 1840 μαθητές/ τριες Γυμνασίων και Λυκείων. Βρέ-θηκε ότι πάνω από 10% των μαθη-τών Β/βάθμιας εκπαίδευσης έχουν βιώσει μια μορφή λεκτικού εκφοβι-σμού σε συστηματική βάση. Επίσης το 35% των μαθητών/τριών φοβού-νται ότι θα πέσουν θύματα εκφο-βισμού.

Διάφορες στρατηγικές που χρησιμοποιούνται από τους μαθητές

Οι μαθητές πολλές φορές επιλέγουν την αγνόηση αυτών των επιθετικών συμπεριφορών, κάποιες φορές απο-φεύγουν τα άτομα που εκφοβίζουν, μπορεί ακόμη να αντεπιτεθούν ή να εκδικηθούν. Περισσότερο επέλεγαν την εκδίκηση τα αγόρια, ή το να τρέξουν μακριά από το πρόβλημα (το βάζουν στα πόδια), ενώ τα κορίτσια κατέφευγαν στην αγνόηση, στην αποφυγή ή την ανα-ζήτηση βοήθειας από φίλους. Ενδιαφέρον είναι, ότι 1 στα 4 παιδιά δεν μοιράζεται με κανέναν αυτές τις εμπειρίες, 1 στα 2 τις εμπι-στεύεται σε φίλους, ενώ πάνω από το 20% στο οικογενειακό πε-ριβάλλον.

Όσον αφορά στο ρόλο των εξωτερικών αποκλίσεων, αυτές θα μπορούσαν να είναι παχυσαρκία, ασυνήθιστη προφορά, γυαλιά μυ-ωπίας, διαφορετικό χρώμα μαλλιών, εμφανής ή μη αναπηρία, δυ-σκολία στην ομιλία, εμφανείς δυσμορφίες κ.λπ. Συνήθως, πάντως, η σημαντικότερη εξωτερική απόκλιση που διαφοροποιεί το «θύτη» από το «θύμα» είναι η σωματική δύναμη, δηλαδή τα θύματα είναι συνήθως πιο αδύναμα σωματικά από ότι τα αγόρια που εκφόβιζαν. Επίσης, φαίνεται ότι έχουμε άμεσο και έμμεσο εκφοβισμό: κοινό στοιχείο είναι ότι οι μαθητές απομονώνονται και απορρίπτονται από τους συνομηλίκους. Στον έμμεσο εκφοβισμό ο μαθητής βρί-σκεται αποκλεισμένος από την ομάδα των συνομηλίκων και δυσκο-λεύεται να δημιουργήσει φιλίες μέσα στην τάξη του.

Εντύπωση προκαλεί ότι κάποιοι γονείς ήταν έτοιμοι να δικαιολογή-σουν τον εκφοβισμό, διότι θεωρούσαν ότι κάνει πιο ανθεκτικό το άτομο, περιμένοντας από το παιδί τους να είναι σκληρό όταν εκφο-βίζεται, να αντιδρά δυναμικά και να μην ζητά βοήθεια.

Τυπικά χαρακτηριστικά των παιδιών που συνήθως πέφτουν θύματα εκφοβισμού

Συνήθως, τα παιδιά αυτά είναι περισσότερο αγχώδη και ανασφαλή, επιφυλακτικά, ευαίσθητα, και ήσυχα. Αντιδρούν στις επιθέσεις με κλάμα ή με απόσυρση, χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμη-

ση και έχουν διαμορφώσει αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους. Συ-νήθως, θεωρούν τον εαυτό τους αποτυχημένο, αισθάνονται ανόητα, άχαρα και παρουσιάζονται συχνά ιδιαίτερα ντροπαλά. Πρόκειται για τα παιδιά που θα χαρακτηρίζονταν ως μη δημοφι-λή, χωρίς φίλους σχεδόν, που βρίσκονται συνήθως απομονωμένα, συχνά δε και εγκαταλειμμένα από τους συνομηλίκους τους. Δεν έχουν προκλητική ή επιθετική συμπεριφορά, επομένως δεν προκα-λούν σχεδόν ποτέ τα ίδια τα θύματα τον εκφοβισμό, διότι συνήθως έχουν αρνητική στάση προς τη βία και τη χρήση βίαιων μέσων. Στα παιδιά αυτά χρειάζεται να είναι στραμμένη η προσοχή του εκπαιδευ-τικού προσωπικού για πιθανές προληπτικές δράσεις.

Τυπικά χαρακτηριστικά των «νταήδων»

Συνήθως, χαρακτηρίζονται από ένα παρορμητικό στυλ συμπεριφο-ράς, επιδεικνύοντας έλλειψη ενσυναίσθησης προς τα θύματα, δεν φαίνεται δηλαδή να μετανιώνουν συχνά για τις πράξεις τους. Κά-ποιοι συμμετέχουν σε πράξεις εκφοβισμού, χωρίς να τις ξεκινούν οι ίδιοι, είναι αυτοί που συχνά χαρακτηρίζονται ως παθητικοί νταήδες, οπαδοί ή πρωτοπαλίκαρα. Χαρακτηρίζονται λοιπόν από ένα συνδυ-ασμό ενός προτύπου επιθετικής αντίδρασης και σωματικής δύναμης

Συνθήκες που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη εκφοβιστικής- επιθετικής συμπεριφοράς• Βασική συναισθηματική στάση των γονέων προς το αγόρι• Έλλειψη τρυφερότητας και εμπλοκής αυξάνει τον κίνδυνο να γίνει το αγόρι επιθετικό και εχθρικό προς τους άλλους• Υπερβολική ανεκτικότητα στη βίαιη συμπεριφορά• Χρήση σωματικής τιμωρίας και βίαιων ξεσπασμάτων για σωφρονισμό• Οξύθυμη ιδιοσυγκρασία


24 25

Παράγοντες που θα μπορούσαν να δράσουν προληπτικά

• Αγάπη και εμπλοκή των σημαντικών άλλων στην ανατροφή του παιδιού• Σαφώς καθορισμένα όρια όσον αφορά στην επιτρεπτή και τη μη ανεκτή συμπεριφορά• Χρήση μη σωματικών μεθόδων διαπαιδαγώγησης• Στάση, συνήθειες και συμπεριφορά του προσωπικού του σχολείου

Πιθανές ενδείξεις για τους γονείς ότι το παιδί τους μπορεί να είναι θύμα εκφοβισμού (ωστό-σο αυτά αφορούν κυρίως στον άμεσο εκφοβισμό. Σε αρκετές πε-ριπτώσεις έμμεσου εκφοβισμού το παιδί κρύβει πολύ επιτυχώς το μαρτύριό του, και οι συνέπειες δεν γίνονται αντιληπτές παρά όταν είναι πολύ αργά). Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς:

• Μπορεί να επιστρέφουν σπίτι με σχισμένα ρούχα ή βιβλία• Να έχουν μελανιές ή χτυπήματα ή γρατσουνιές για τα οποία να δυσκολεύονται να δώσουν εξήγηση• Δεν φέρνουν συχνά συμμαθητές στο σπίτι και δεν επιθυμούν να πηγαίνουν σε άλλα σπίτια• Πιθανόν δεν έχουν κανένα στενό φίλο (να παίζουν ή να μιλούν στο τηλέφωνο)• Σπανίως τους καλούν σε πάρτι και οι ίδιοι δεν επιθυμούν να κά-νουν πάρτι• Φοβούνται ή δε θέλουν να πάνε σχολείο το πρωί, μπορεί να έχουν πονοκεφάλους, κεφαλαλγίες ή γενικά να είναι ανόρεχτα• Κάνουν ανήσυχο ύπνο με εφιάλτες ή και κλαίνε στον ύπνο τους• Χάνουν το ενδιαφέρον τους για το σχολείο• Συνήθως φαίνονται δυστυχισμένοι, στενοχωρημένοι, λυπημένοι ή με έντονα ξεσπάσματα θυμού

Βασικά στοιχεία ενός προγράμματος παρέμβασης στο σχολείο

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίζουμε το πρόβλημα και να εμπλεκόμαστε σε αυτό με συζητήσεις, επιμορφωτικά σεμινάρια των εκπαιδευτικών στην πρόληψη και αντιμετώπιση, ιδιαίτερη προ-σέγγιση του θύτη (αποφυγή της περιθωριοποίησης) και υποστήρι-ξη των θυμάτων, καθώς και θέσπιση κανόνων για εκφοβιστικές συ-μπεριφορές οι οποίες θα είναι προσυμφωνημένες από όλο το σχο-λικό πλαίσιο. Πολύ σημαντικό μέτρο είναι η καλύτερη επίβλεψη στο προαύλιο, καθώς έχει φανεί πως ο αυξημένος αριθμός δασκάλων/καθηγητών που επιτηρούν στα διαλείμματα δρα ανασταλτικά στην εκδήλωση περιστατικών εκφοβισμού στα σχολεία.

Απαραίτητα θα ήταν επίσης η οργάνωση σχολικής ημερίδας για τα προβλήματα εκφοβισμού/θυματοποίησης, αλλά και για ευαι-σθητοποίηση γύρω από θέματα διαφορετικότητας, η καλλιέργεια ομαδικού κλίματος στην τάξη, η συζήτηση και εμπλοκή όλων των μαθητών, ώστε κανείς να μην αισθάνεται ότι τέτοια περιστατικά δεν τον αφορούν.Επίσης η ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, κοινές συναντήσεις εκπαι-δευτικών –γονέων και ομάδες εκπαιδευτικών-γονέων. Συχνά η συν-δρομή ειδικών και φορέων (σχολικός ψυχολόγος, ΚΔΑΥ) και η συ-νεργασία με το σχολικό πλαίσιο είναι απαραίτητη.

Κανονισμοί για τον εκφοβισμό θα είχαν τους στόχους: 1. δεν παρε-νοχλούμε άλλους μαθητές, 2. προσπαθούμε να βοηθούμε τους μα-θητές που πέφτουν θύματα εκφοβισμού, 3. προσπαθούμε να συμπε-ριλαμβάνουμε στην παρέα μας μαθητές που συνήθως μένουν μόνοι.

Σε ατομικό επίπεδο είναι απαραίτητο να γίνονται σοβαρές συζητή-σεις τόσο με τα θύματα όσο και με αυτούς που εκφοβίζουν αλλά και με τους γονείς τους, ώστε το σαφές μήνυμα να είναι : «ο τσα-μπουκάς δεν περνάει ούτε στην τάξη ούτε στο σχολείο και θα κάνου-με τα πάντα για να σταματήσει». Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρχει σταθερότητα από πλευράς των εκπαιδευτικών και αποφασιστικότη-τα ώστε τα θύματα να αισθάνονται ότι προστατεύονται αποτελεσμα-τικά από την παρενόχληση και να βγαίνουν σταδιακά από τη σιωπή.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

• Άμεση επικοινωνία με δάσκαλο ή καθηγητή του παιδιού• Εξασφάλιση της συνεργασίας του σχολείου• Ανάπτυξη πιθανών κλίσεων και ενδιαφερόντων που θα ενισχύ-σουν την αυτοπεποίθηση του παιδιού (όχι απαραίτητα μαθησιακών)• Ενασχόληση με δραστηριότητες και εκτός σχολείου (ευκαιρίες σε άλλα περιβάλλοντα)• Ενθαρρύνουμε το παιδί να πλησιάσει κάποιους φιλικούς και ήρε-μους συμμαθητές του και καλλιεργούμε σχέσεις με τις οικογένειές τους• Προσοχή στην υπερπροστατευτική συμπεριφορά• Αναζητούμε τη βοήθεια «ουδέτερων» αλλά ήρεμων γενικά μαθη-τών : η σιωπηλή πλειοψηφία • Ομάδες συζήτησης και υποστήριξης για τους γονείς των νταήδων και των θυμάτων• Αλλαγή τάξης ή σχολείου, μόνο όταν οι άλλες προσπάθειες δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα

Αντί επιλόγου

• Συζητούμε για το πρόβλημα, δεν φοβόμαστε να «ανοίξουμε» το θέμα• Οι μαθητές που εκφοβίζονται νοιώθουν ήδη πολύ μόνοι – η σι-ωπή τόσο των μεγάλων όσο και των άλλων παιδιών τους επιβαρύ-νει περισσότερο• Οι μαθητές που εκφοβίζουν ή απομονώνουν άλλους συμμαθητές τους πρέπει επίσης να βοηθηθούν • Ο έμμεσος εκφοβισμός δεν είναι λιγότερο σημαντικός και οι επι-πτώσεις του, επειδή μπορεί να αργήσουν να γίνουν αντιληπτές, μπο-ρεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρές• Ο ρόλος όλων, σχολείου – εκπαιδευτικών, γονέων και συμμαθη-τών είναι πολύ σημαντικός για την αντιμετώπιση του φαινομένου .

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

• Dan Olweus (2009). Εκφοβισμός και Βία στο σχολείο. Εκδ. Ε.Ψ.Υ.Π.Ε • Μίλα μη φοβάσαι. 3 ιστορίες για τη βία στο σχολείο. Εκδ. Ε.Ψ.Υ.Π.Ε • Ken Rigby (2008). Σχολικός εκφοβισμός, σύγχρονες απόψεις. Επιστ. Επιμ. Α. Γιοβαζολιάς. Εκδ. Τόπος • Ψάλτη και Κωνσταντίνου (2007). Το φαινόμενο του εκφοβισμού στα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η επίδραση του φύλου και της Εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Ψυχολογία, 14 (4), 329-345.

είμαστε γονείς αφιέρωμα: Πάσχα

Πλησιάζουμε πλέον, στην Μεγάλη Εβδομάδα.

Τώρα λοιπόν, που θα έχετε λίγο παραπάνω χρόνο (λόγω άδειας), μπορείτε να αφιερώσετε ένα απόγευμα για να φτιάξετε πασχαλινές κάρτες με το παιδάκι σας (σελ. 28).

Αν πάλι οι χειροτεχνίες δεν είναι το δυνατό σας σημείο, επισκεφθείτε το www.familylife.gr και δείτε που γίνονται πασχαλινές εκδηλώσεις για τα παιδιά.

Τέλος, αν αποφασίσετε να νηστέψετε, μην παραμελήσετε την διατροφή του παιδιού σας. Έχει διαφορετικές ανάγκες από εσάς (σελ. 26-27).

26 27

αφιέρωμα: Πάσχα αφιέρωμα: Πάσχα

Η νηστεία των Ορθόδοξων μπορεί να ακολουθηθεί σε διάφορες περιόδους στην διάρκεια του χρόνου, όμως συχνότερα ακούμε οι διατροφολόγοι στα γραφεία μας τις φράσεις: « θα νηστέψω, γίνεται να χάσω βάρος;» ή « θα νηστέψω, έχω χαμηλό σίδηρο, τι πρέπει να φάω για να μην πέσουν τα επίπεδα του;», ή και «το παιδί θα νηστέ-ψει μόνο την Μεγάλη Εβδομάδα, οπότε μπορείτε να μας συμβουλέ-ψετε σχετικά με το τι πρέπει να φάει;».Σε αυτές τις βασικές ερωτήσεις θα προσπαθήσουμε να απαντήσου-με με απλές συμβουλές:• Η νηστεία θα πρέπει να αποφεύγεται σε παιδιά, εγκύους, θηλάζου-

Νηστίσιμα και...υγιεινά

Οι θρησκευτικές βάσεις της νηστείας σε συνδυασμό με την διατροφική αξία της είναι ένα θέμα που συζητείται συχνά και αναλύεται από τους επιστήμονες της διατροφής.

Tης Χριστιάνας Γ. Παυλίδου D.U., MSc, Κλινικού Διατροφολόγου- Διαιτολόγου*

σες, ασθενείς αλλά και σε οποιαδήποτε περίπτωση ή ασθένεια μπο-ρεί να προκαλέσει διατροφική ανισορροπία. Αυτό εξάλλου αναφέ-ρεται και από την θρησκεία.• Όποιος αποφασίσει να νηστέψει για 40 ημέρες, θα πρέπει να συμ-βουλευτεί έναν διατροφολόγο/διαιτολόγο, ώστε να του προτείνει ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής για να καλύπτονται τα βασικά θρεπτικά συστατικά. • Τρία έως και πέντε γεύματα είναι απαραίτητα για να καλύπτεται το αίσθημα της πείνας και να μπορούν να κατανέμονται οι θερμί-δες στην διάρκεια της ημέρας με σωστό τρόπο. Μην ξεχνάμε ότι τα

νηστίσιμα φαγητά συνήθως είναι και πιο αμυλούχα, και κυρίως λεί-πει η πρωτείνη, συνεπώς μπορεί να έχουμε σαν αποτέλεσμα την αύ-ξηση βάρους. • Σωστή διατροφή και άσκηση (ακόμη και απλό περπάτημα) στην διάρκεια της νηστείας είναι το κλειδί για να μην πάρουμε βάρος.

Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να αντικαταστήσουμε την ζωική πρωτείνη στη διάρκεια της νηστείας;

• Αντί για κρέας, μπορεί να καταναλωθεί ρύζι ή ζυμαρικό με όσπριο. Το βασικό είναι να έχει μαγειρευτεί μαζί ώστε να ενωθούν κατά τέ-τοιο τρόπο τα αμινοξέα και να «φτιάξουν» μια πρωτείνη με διατρο-φική αξία «κοντά στην ζωική». Ένα πιάτο φακόρυζο ή φασουλόρυζο ή μακαρονάκι κοφτό με λίγη ντομάτα σάλτσα και μαυρομμάτικα φα-σόλια είναι μια καλή ιδέα!• Αντί για γάλα το πρωί μπορεί κάποιος να καταναλώσει γάλα σό-γιας το οποίο προέρχεται από ένα πολύ καλής διατροφικής αξίας δημητριακό, την σόγια προσφέροντας ασβέστιο και φυτική πρω-τεϊνη.• Το ταχίνι, γνωστό ιδιαίτερα στην χώρα μας, προσφέρει βιταμί-νες, ιχνοστοιχεία και πρωτείνες. Μπορεί να καταναλωθεί στο πρω-ινό στην διάρκεια της νηστείας συνοδευόμενο από ψωμί, αλλά και σε αυτό το προιόν, όπως και στον χαλβά, θα πρέπει να προσέχου-με την ποσότητα που καταναλώνουμε, καθώς προσφέρουν αρκετές θερμίδες ανά μερίδα.• Στην περίπτωση που καταναλώνονται θαλασσινά, θα πρέπει να μαγειρεύονται με ευχάριστο τρόπο, όπως π.χ. μακαρονάκι με χταπό-δι ή μακαρόνια με καλαμαράκια.• Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στην πρόσληψη σιδήρου, αν και ο σίδηρος υψηλής βιολογικής αξίας που υπάρχει στο κρέας, το κοτόπουλο, την γαλοπούλα δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τον σίδηρο χαμηλότερης βιολογικής αξίας όπως αυτός που περιέχε-ται στα λαχανικά και τα όσπρια. Παρόλα αυτά, μπορεί ένα άτομο που νηστεύει να καταναλώσει προιόντα που περιέχουν σίδηρο χαμηλής βιολογικής αξίας βοηθώντας την καθημερινή συνολική πρόσληψη. Θα πρέπει να καταναλώνει μανιτάρια, σπανάκι, μπρόκολο, φακές, προιόντα ολικής άλεσης κ.ά.

• Ξηροί καρποί: είναι μια πολύ καλή τροφή με αρκετές όμως θερ-μίδες, συνεπώς, θα πρέπει να καταναλώνεται με προσοχή. Μια μι-κρή χούφτα ξηρών καρπών είναι συνήθως η μερίδα αν και διαφέ-ρει ανάλογα με το είδος.• Σε περίπτωση που οι γονείς αποφασίσουν να ακολουθήσουν τα παιδιά τους τη νηστεία όταν βρίσκονται σε σχολική ηλικία, θα πρέ-πει να είναι προσεκτικοί και σε συνεννόηση με τον παιδίατρο και τον διαιτολόγο. Είναι σημαντικό να μην γίνονται υπερβολές και να προσέχουμε την διατροφική ισορροπία. Υπάρχουν γονείς που επιτρέπουν στα παιδιά τους να πιούν γάλα και να φάνε ψάρι ή αυγό, αλλά δεν επιτρέπουν το κρέας και το κοτόπουλο, θεωρώντας ότι έτσι δεν γίνεται κάποια διατροφική ανισορροπία στην διατροφή. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε πάντα συνο-δευτική μια σαλάτα στο κυρίως γεύμα ώστε να απορροφάται ο σί-δηρος που βρίσκεται στα θαλασσινά προϊόντα ακόμη και εάν αυ-τός είναι χαμηλότερος του κρέατος ή του κοτόπουλου. Σημαντικό είναι να καταναλώνονται δημητριακά ολικής άλεσης ώστε να προ-σφέρονται οι βιταμίνες Β, ο σίδηρος και το ασβέστιο εφόσον είναι εμπλουτισμένα με αυτά. • Στα παιδιά θα πρέπει να παρουσιάζονται τα θαλασσινά και γενι-κότερα τα τρόφιμα με τρόπο που να τα ελκύει, όπως π.χ. συνοδευ-όμενα από μακαρόνια ή ρύζι ή πατάτες ή π.χ. να κάνουμε σάντου-ιτς με αποφλοιωμένες γαρίδες βραστές και μαρούλι/ντομάτα συνο-δευόμενο από ένα πιάτο σαλάτα ή μια πατατοσαλάτα με κομμά-τια χταποδιού με «μαγιονέζα νηστίσιμη χωρίς αυγό». Σημαντικό εί-ναι στα παιδιά να μην κόβεται το ελαιόλαδο, καθώς είναι απαραίτη-το για την απορρόφηση λιποδιαλυτών βιταμινών A, D, E και Κ. Εάν αποφεύγουν τα λαχανικά, μπορείτε να τα κόψετε σε κυβάκια και να φτιάξετε «σουβλάκι λαχανικών».

Η συμβουλή μας: Η νηστεία θα πρέπει να ακολουθείται πάντα με προσοχή και χωρίς υπερβολές που μπορούν να δημιουργή-σουν προβλήματα στην ισορροπία της διατροφής.

*Η Χριστιάνα Παυλίδου είναι μέλος της Επιστημονικής ομάδας «Διατρο-φή», υπ. Διδάκτωρ τμ. Φαρμακευτικής Παν/μίου Πατρών, επιστημονικού σύμβουλου ΠΑΙΔΕΙΑΤΡΟΦΗ by Epode.

28 29

αφιέρωμα: Πάσχα

βήμα 1οΔιπλώνουμε το οντουλέ χαρτί στα δυο, για να έχουμε την κάρτα μας

βήμα 2οΚόβουμε τα πατρόν για τα αυγά και το κουνελάκι, στην συνέχεια ενώνουμε τα σημεία τους, τα βάφουμε και τα στολίζουμε. Στο κουνελάκι, στο εσωτερικό των αυτιών και στην κοιλίτσα του, κολλάμε το αφρώδες φύλλο. Τα ποδαράκια τα κολλάμε σε μια μικρή λωρίδα ελαφριού χαρτιού σε σχήμα ακορντεόν, και στην συνέχεια στο σώμα, ώστε να έχει κίνηση.

βήμα 3οΌταν έχουμε έτοιμα τα αυγά και το κουνελάκι, κόβουμε δυο λωρίδες από κανσόν για να γίνει το στερέωμα της κατασκευής με την κάρτα. Αναλόγως το μέγεθος του σχεδίου υπολογίζου-με να μην προεξέχει, όταν κλείνει η κάρτα, έτσι μετράμε την λωρίδα σε πέντε ίσα κομμάτια και τα τσακίζουμε ώστε να δημιουργείται ένα τετράγωνο. Αφού κολλήσουμε την μια άκρη με την άλλη, αφήνουμε το σημείο αυτό να κολλήσει και στην συνέχεια κολλάμε το σημείο αυτό, στο μέρος όπου θα ακουμπάει το κουνελάκι και το αυγό για να είναι όρθια, στην συνέχεια κάνου-με την ίδια κίνηση στην όρθια πλευρά του οντουλέ και στην πλευρά του κουνελιού και του αυ-γού αντίστοιχα.

Βήμα 4οΓράφουμε το ''καλό Πάσχα'' στην πάνω πλευρά της καρτούλας μας και είναι έτοιμη. και είναι έτοιμο ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!

Κατασκευάζουμεμια πασχαλινή τρισδιάστατη κάρτα

Της Αθηνάς Πρίντζη, εικαστικού - εκπαιδευτικού του ΙΕΚ ΞΥΝΗ Αθήνας

Ετοιμάσαμε για εσάς οδηγίες για να φτιάξετε όμορφες πασχαλινές κάρτες με τα παιδάκια σας. Ευκαιρία λοιπόν, να εξασκήσουν την φαντασία τους και να περάσετε δημιουργικό χρόνο μαζί τους.

Θα χρειαστείτε1 οντουλέ χαρτί, για την κάρτα3 κανσόν, άσπρο, πράσινο, πολύχρωμο με σχέδιαψαλίδι κόλλα uhu glitter κόλλααφρώδες φύλλοσύρμα πίπαςένα μαρκαδόροένα μολύβικαι τα πατρόν για τα αβγουλάκια και το κουνελάκι.

30 31

πρακτικός οδηγός

Πρόσφατα έγινα νονά. Ή για να ακριβολογώ «χαζονονά». Μια πολύ καλή φίλη μου ζήτησε να βαφτίσω το παιδάκι της, 20 μέρες πριντην βάφτιση και φυσικά δέχτηκα.Με ένα ασφυκτικό βέβαια deadline να μας καταδιώκει. Τελικά προλάβαμε!Ακολουθούν κάποιες απλές οδηγίες για μαμάδες προκειμένου να γίνουν όλα εγκαίρως και να ευχαριστηθείτε το μυστήριο αυτό, χωρίς άγχος και πανικό της τελευταίας στιγμής.

Βήμα 1o: Επιλέξτε με προσοχή την νονά/νονό

Κατά την ταπεινή μου άποψη, πρέπει να είναι ένας άνθρωπος που τον αγαπάτε, τον εκτιμάτε και πιστεύετε ότι θα είναι κοντά στο παι-δάκι σας για πολλά πολλά χρόνια. Δεν είναι λίγες οι νονές που πα-ρευρέθηκαν στην βάφτιση και έκτοτε αγνοούνται. Σκεφτείτε πόσο άσχημο θα είναι για το παιδάκι σας να μην έχει λαμπάδα το Πά-σχα και να σκαρφίζεστε δικαιολογίες για να καλύψετε την απουσία της νονάς… Επιπλέον είναι πολύ σημαντικό να ξέρετε ότι η νονά/ο νονός θα είναι ένας άνθρωπος που αγαπάει τα παιδιά και θα γί-νει ένας καλός φίλος με το μικρό σας, θα του δίνει συμβουλές και θα το καθοδηγεί, όταν θα χρειά-ζεται. Συνεπώς, το να λειτουργεί και σαν πρότυπο για το παιδάκι σας, σίγουρα δεν είναι κακό.

Βήμα 2o: Μια λίστα με όλα αυτά που θα χρειαστείτε

Το επόμενο βήμα είναι να κατα-γράψετε σε μια λίστα όλα αυτά που θα χρειαστείτε με mini σημει-ώσεις για την σειρά με την οποία πρέπει να γίνουν και τα χρήματα που είστε διατεθειμένες να διαθέ-σετε:Εσείς λοιπόν θα πρέπει:

• Nα κλείσετε εγκαίρως την εκ-κλησία για την ημερομηνία που θέλετε να γίνει η βάφτιση.

• Να κλείσετε το εστιατόριο ή την ταβέρνα ή τον χώρο εκδηλώσεων που θέλετε να γίνει η δεξίω-ση ή το πάρτυ μετά την βάφτιση (αν φυσικά θέλετε να κάνετε τρα-πέζι στους συγγενείς σας και στους στενούς σας φίλους)

• Να αγοράσετε τα προσκλητήρια και τις μπομπονιέρες

• Να επισκεφθείτε ένα ζαχαροπλαστείο για να παραγγείλετε τα γλυκάκια που θα μοιράσετε στο προαύλιο της εκκλησίας

• Να ασχοληθείτε με τον στολισμό του προαυλίου της εκκλησί-ας και του μαγαζιού. Μια ασφαλής και οικονομική επιλογή είναι τα μπαλόνια, που στο τέλος θα μοιράσετε στα παιδάκια που θα είναι στη βάφτιση.

• Να επιλέξετε τι θα φορέσετε εσείς και σύζυγος σας την ημέ-ρα της βάφτισης.

• Να επιλέξετε τα ρούχα που θα φορέσετε στο μωράκι σας πριν την βάφτισή του.

Οδηγός βάφτισης για μαμάδες και νονάδεςΤης Δήμητρας Μαυρίδου

Η νονά με την πολύτιμη βοήθειά σας θα πρέπει:

• Να διαλέξει τα βαπτιστικά ρούχα. Μπορείτε να πάτε παρεούλα και να δείτε τι σας αρέσει και τι όχι. Φυσικά, θα πρέπει να αφήσετε την νονά να επιλέξει σχετικά με τα χρήματα που μπορεί να διαθέ-σει. Αν λοιπόν το… μάτι σας πέφτει πάντα στα πιο ακριβά προϊό-ντα θα πρέπει να είστε διακριτική.

• Μαζί με τα βαπτιστικά ρούχα θα αγοράσετε και τα εσώρουχα του μικρούλη ή της μικρούλας, τα καλτσάκια του και τα παπούτσια του. Εννοείται πώς θα είναι ασορτί με τα ρουχαλάκια για να κάνει μια εντυπωσιακή εμφάνιση.

• Μην ξεχάσετε να ολοκληρώ-σετε το σετ σας με μια μεγάλη πε-τσέτα μπάνιου για να τυλίξετε το μωράκι σας, λαδόπανα, σαπούνι και ένα μπουκαλάκι με λάδι.

• Επίσης θα αγοράσετε μια με-γάλη λαμπάδα που θα την στολί-σετε σε αποχρώσεις αντίστοιχες με των ρούχων, και μικρά κεράκια. Με παρόμοιο τρόπο μπορείτε να στολίσετε και την κολυμπήθρα.

• Τα πήρατε τα ρούχα. Σκεφτή-κατε πως θα τα μεταφέρετε στην εκκλησία; Υπάρχουν δύο επιλο-γές που είναι και οι πιο συνηθι-σμένες. Να πάρετε μια ωραία τσάντα ταξιδιού, που χρησιμο-ποιείται ειδικά για βαφτίσεις (θα σας την προτείνουν και στο μα-γαζί με τα βαφτιστικά) ή να αγο-ράσετε κάτι πιο εμπνευσμένο και πρωτότυπο: ένα ξύλινο κουτί ζω-γραφισμένο για αυτόν τον σκο-πό. Εγώ αγόρασα στο βαφτιστη-ράκι μου ένα όμορφο κουτί, που εκτός από αποθηκευτικός χώρος

είναι και κουνιστή πολυθρονίτσα όταν είναι κλειστό.

• Τέλος, θα πρέπει να αγοράσετε και τον βαφτιστικό σταυρό. Και εδώ υπάρχουν πολλές επιλογές ανάλογα με το φύλο του παιδιού και το προσωπικό σας γούστο. Στα κοριτσάκια μπορείτε να αγορά-σετε έναν σταυρό διακοσμημένο με ζυργκόν ή διαμάντια (ανάλογα φυσικά με το βαλάντιό σας) και για τα αγοράκια είναι προτιμότερο να διαλέξετε έναν λευκόχρυσο σταυρό, που είναι πιο διακριτικός.

Βήμα 3o: Χαλαρώστε

Αφού βεβαιωθείτε ότι όλα έχουν μπει στην τελική ευθεία και δεν υπάρχουν εκκρεμότητες, χαλαρώστε και απολαύστε όμορφες οι-κογενειακές στιγμές με το μωράκι σας. Μερικές φορές χάνουμε τις ομορφότερες στιγμές της ζωής μας επειδή πολύ απλά μας καταβάλει το άγχος και δεν μας αφήνει να χαρούμε.

32 33

φροντίζουμε την υγεία μας

Τι είναι οι αεραγωγοί;Οι πνεύμονες διαθέτουν εκατοντάδες σωληνοειδείς σχηματισμούς (αεραγωγοί), που φυσιολογικά αποκτούν μικρότερη διάμετρο όσο πορεύονται περιφερικότερα. Οι αεραγωγοί με τις αναπνευστικές κι-νήσεις μεταφέρουν τον αέρα εντός (εισπνοή) και εκτός των πνευ-μόνων (εκπνοή).

Τι είναι το άσθμα;Στα παιδιά με άσθμα οι αεραγωγοί στενεύουν με αποτέλεσμα ο αέ-ρας να εισέρχεται και να εξέρχεται από τους πνεύμονες δυσκολό-τερα. Η στένωση των αεραγωγών αναστρέφεται με την κατάλλη-λη θεραπεία.

Τι προκαλεί τη στένωση των αεραγωγών στο άσθμα;Η στένωση των αεραγωγών στο άσθμα προκαλείται από: τον ερεθι-σμό (φλεγμονή) της εσωτερικής επιφάνειας (βλεννογόνος) τους, την αυξημένη παραγωγή βλέννας, τη σύσπαση των μυών του τοιχώματος των αεραγωγών (βρογχόσπασμο). Οι παραπάνω παράγοντες αρχικά είναι απολύτως αναστρέψιμοι. Αν όμως το άσθμα δεν αναγνωριστεί και αντιμετωπιστεί σωστά και έγκαιρα, είναι δυνατόν να τροποποιη-

Παιδικό άσθμα: ένας ενημερωτικός οδηγός

Του Μάριου Ανδρέου, παιδίατρου, υπεύθυνου Κέντρου Παιδιατρικής Μέριμνας

θεί η δομή των αεραγωγών με αποτέλεσμα η στένωση να μην είναι πια απόλυτα αναστρέψιμη.

Ποια είναι τα συμπτώματα του άσθματος; Το άσθμα εκδηλώνεται με ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συ-μπτώματα: βήχα, συρίττουσα αναπνοή ("βράσιμο"), δύσπνοια (δυ-σκολία στην αναπνοή), συσφιγκτικό αίσθημα στο θώρακα ή και θω-ρακικό πόνο κατά την αναπνοή. Τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως παροξυσμικά, εμφανίζονται δηλαδή μετά από έκθεση σε κάποιο εκλυτικό παράγοντα και υποχωρούν με τη θεραπεία. Η συχνότητα εμφάνισης και η διάρκεια των συμπτωμάτων καθορίζουν τη βαρύτη-τα του άσθματος. Σε αρκετά παιδιά με άσθμα μερικά συμπτώματα (π.χ. βήχας ή "βράσιμο" κυρίως τη νύχτα ή μετά από άσκηση) μπο-ρεί να επιμένουν και μετά το τέλος ενός παροξυσμικού επεισοδίου.

Ποιοι παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τα συμπτώματα στα ασθματικά παιδιά;Τα αίτια που εκλύουν μια κρίση άσθματος, ήπια ή σοβαρή, είναι ποι-κίλα και διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή. Συχνότεροι εκλυτικοί παράγοντες είναι: οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος (κυ-

ρίως ιώσεις), η έκθεση σε σκόνη, γύρη, ζώα (φτερωτά ή τριχωτά), κατσαρίδες, υγρασία, οι ερεθιστικές ουσίες (καπνός τσιγάρου, έντο-νες μυρωδιές, ατμοσφαιρική ρύπανση, η σωματική άσκηση. Το ιστορικό του ασθενούς σε συνδυασμό με ειδικές εξετάσεις (δερ-ματικές δοκιμασίες ή μέτρηση ειδικής IgE σε αλλεργιογόνα), αν αυ-τές κρίνονται αναγκαίες από το θεράποντα ιατρό, μπορεί να βοη-θήσουν στην αποκάλυψη των υπεύθυνων εκλυτικών παραγόντων για το συγκεκριμένο παιδί.

Το άσθμα όλων των παιδιών έχει την ίδια βαρύτητα;Το άσθμα ανάλογα με τη συχνότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων και τη διάρκεια των μεσοδιαστημάτων κατά τα οποία το παιδί δεν έχει σχετικά συμπτώματα διακρίνεται σε: • ήπιο (αραιά επεισόδια, μέχρι 1/4-6 εβδομάδες, φυσιολογική ανα-πνευστική λειτουργία ανάμεσα στα επεισόδια) • μέτριο (συχνά επεισόδια αλλά λιγότερα από ένα την εβδομάδα, φυσιολογική ή σχεδόν φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία ανάμε-σα στα επεισόδια)• σοβαρό (συχνές οξείες κρίσεις, συμπτώματα ανάμεσα στα επεισό-δια, υπολειπόμενη αναπνευστική λειτουργία ανάμεσα στα επεισόδια)

Ο προσδιορισμός της βαρύτητας του άσθματος θα καθορίσει το είδος και τη διάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής.

Ποια είναι η θεραπεία του άσθματος;Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κάποιο φάρμακο, το οποίο να θεραπεύ-ει οριστικά το άσθμα. Υπάρχουν όμως φάρμακα τα οποία ανακου-φίζουν το παιδί με επεισόδιο άσθματος:• Χορηγούνται μόνο κατά την περίοδο που υπάρχουν συμπτώμα-τα, με στόχο την αντιμετώπιση τους. Φάρμακα που συνήθως χρησι-μοποιούνται για το σκοπό αυτό είναι οι β2 διεγέρτες. • Προφυλάσσουν το παιδί από το να εμφανίσει νέο επεισόδιο άσθματος. Χορηγούνται σε παιδιά με μέτριο ή σοβαρό άσθμα για μακρύ χρονικό διάστημα ακόμη και όταν δεν υπάρχουν συμπτώμα-τα. Τα φάρμακα αυτά έχουν ως στόχο να προφυλάξουν τον ασθε-νή από την εμφάνιση συμπτωμάτων ή τουλάχιστον να ελαττώσουν σημαντικά τη συχνότητα εμφάνισής τους. Η διάρκεια χορήγησής τους εξαρτάται από τη βαρύτητα του άσθματος και επομένως εξα-τομικεύεται.Οι γονείς των παιδιών με άσθμα καθώς και τα ίδια τα παιδιά, ανάλο-γα με την ηλικία τους, πρέπει να εκπαιδεύονται από το θεράποντα ιατρό, ώστε να είναι σε θέση να ξέρουν και να χρησιμοποιούν σω-στά τα φάρμακα ανακούφισης και προφύλαξης που έχουν συστηθεί

34 35

για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ασθενούς.

Πώς χορηγούνται τα φάρμακα για την αντιμετώπιση του άσθματος;Τα περισσότερα φάρμακα για το άσθμα χορηγούνται με τη μορφή εισπνοών. Υπάρχουν διάφορες μορφές συσκευών που διευκολύ-νουν τη χορήγηση των εισπνεομένων φαρμάκων στα μικρά παιδιά. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς των παιδιών ηλικίας μικρότερης των 3 ετών να γνωρίζουν καλά πως να χορηγούν σωστά το εισπνεόμε-νο φάρμακο με τη χρήση αεροθαλάμου ή νεφελοποιητή δια μέσου μάσκας προσώπου. Με τον τρόπο αυτό χορήγησης δεν απαιτεί-ται συγχρονισμός της αναπνοής του βρέφους ή του νηπίου με την ενεργοποίηση της συσκευής του εισπνεόμενου φαρμάκου. Τα περισσότερα παιδιά ηλικίας μεγαλύτερης των 3 ετών, μετά από κατάλληλη εξάσκηση, μπορούν να χρησιμοποιήσουν σωστά συ-σκευές εισπνεομένων φαρμάκων με ή χωρίς αεροθάλαμο ανάλο-γα με το είδος της συσκευής. Η σωστή χρήση των συσκευών ει-σπνεομένων φαρμάκων είναι πολύ σημαντική για την αντιμετώ-πιση του άσθματος. Αν το παιδί και οι γονείς του δεν έχουν κα-τανοήσει τις σωστές οδηγίες χρήσης, το φάρμακο δεν εναποτίθε-ται ικανοποιητικά στους πνεύμονες, στο όργανο δηλαδή που πρέ-πει να δράσει, με αποτέλεσμα να μην παρατηρείται ύφεση των συ-μπτωμάτων. Επιπλέον, όταν οι συσκευές εισπνοών δεν χρησιμοποι-ούνται σωστά, μεγάλο μέρος της φαρμακευτικής ουσίας παραμέ-νει στη στοματική κοιλότητα και το φάρυγγα με συνέπεια ο ασθε-νής να εκτίθεται στις όποιες ανεπιθύμητες ενέργειες της φαρμακευ-τικής ουσίας χωρίς παράλληλα να αντιμετωπίζεται σωστά το άσθμα. Η κατάλληλη για το παιδί συσκευή εισπνοών πρέπει να επιλέγεται από το θεράποντα ιατρό, αφού προηγουμένως επιβεβαιωθεί με δο-κιμαστική επίδειξη στο χώρο του ιατρείου ότι οι γονείς και το παι-δί (ανάλογα με την ηλικία του) έχουν κατανοήσει και μπορούν να εφαρμόσουν τις οδηγίες χρήσης της συσκευής. Τονίζεται ότι η ικα-νότητα σωστής χρησιμοποίησης των εισπνεομένων φαρμάκων και των συσκευών τους θα πρέπει να ελέγχεται σε κάθε επίσκεψη του παιδιού με άσθμα στο θεράποντα ιατρό.

Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας του άσθματος;Η θεραπεία αποβλέπει να θέσει το άσθμα "υπό έλεγχο". Αυτό ισχύει όταν επιτυγχάνεται: πρόληψη των χρόνιων συμπτωμάτων (π.χ. νυχτερινός βήχας ή βήχας μετά από άσκηση), πρόληψη ή ελαχιστο-ποίηση της ανάγκης επείγουσας αντιμετώπισης ή νοσηλείας οξέων επεισοδίων άσθματος, διατήρηση της σωματικής δραστηριότητας (παιχνίδι, άσκηση, άθληση) χωρίς την εμφάνιση συμπτωμάτων, δια-τήρηση της πνευμονικής λειτουργίας εντός των φυσιολογικών ορίων.

Τα παιδιά με άσθμα μπορούν να αθλούνται;Τα παιδιά με άσθμα πρέπει να συμμετέχουν χωρίς περιορισμό στο παιχνίδι, τη γυμναστική και τις αθλητικές δραστηριότητες με την


προϋπόθεση ότι το άσθμα τους ελέγχεται ικανοποιητικά. Η σωματική άσκηση μπορεί η ίδια να εκλύσει συμπτώματα όπως βήχα, "βράσιμο", δύσπνοια, θωρακικό άλγος. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εκλύονται μόνο κατά ή μετά από άσκηση ή να εμφανίζο-νται και χωρίς άσκηση οπότε και αποτελούν δείκτη άσθματος που δεν έχει θεραπευτεί ικανοποιητικά. Ανάλογα με την κατηγορία που ανήκει ο ασθενής εξατομικεύεται η απαιτούμενη θεραπευτική αγω-γή. Για αρκετά παιδιά με συμπτώματα κατά ή μετά από άσκηση απαι-τείται η χορήγηση φαρμάκου πριν την έναρξη της άσκησης. Οι δάσκαλοι, οι γυμναστές και οι προπονητές θα πρέπει να έχουν ενημερωθεί από τους γονείς σχετικά με τα συμπτώματα που μπο-ρεί να εκδηλώσει το παιδί με την άσκηση καθώς και για την ανα-γκαιότητα λήψης εισπνεόμενου φαρμάκου πριν ή και μετά από την έναρξη της άσκησης.

Ποια είναι η πρόγνωση του άσθματος;Οι γονείς θέλουν να γνωρίζουν αν το άσθμα θα εξαφανιστεί πλή-ρως και πότε. Αυτή η ερώτηση είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Τα νήπια με άσθμα, το οποίο εκλύεται μόνο μετά από ιογενείς λοι-μώξεις του αναπνευστικού συστήματος, έχουν αρκετές πιθανότητες να απαλλαγούν από τα συμπτώματα αυτά κατά τη σχολική ηλικία. Σε ορισμένα όμως από αυτά τα παιδιά το άσθμα επιμένει, αλλάζει μορ-φή και εκλύεται όχι μόνο μετά από ιώσεις αλλά και μετά από έκθε-ση σε αλλεργιογόνα. Σε αρκετά παιδιά παρατηρείται σημαντική ύφε-ση ή ακόμη και εξαφάνιση των συμπτωμάτων του άσθματος στην εφηβεία, χωρίς όμως να αποκλείεται η συμπτωματολογία να επανέλ-θει στην ενήλικη ζωή.Πρέπει επομένως να γίνει κατανοητό ότι δεν είναι δυνατή η ασφα-λής πρόγνωση για την εξέλιξη του παιδιού με άσθμα. Αυτό όμως δεν έχει σημασία για την αντιμετώπιση του ασθενούς. Οι γονείς δεν πρέπει να αποφασίζουν τη διακοπή της αγωγής με την ελπίδα ότι το άσθμα θα ξεπεραστεί μόνο του. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του άσθματος είναι η αναγνώρισή του. Αντίθετα, η άρνηση του προβλήματος μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε δυ-σάρεστες περιπέτειες, όπως έξαρση των συμπτωμάτων και εμφάνι-ση σοβαρών ασθματικών κρίσεων που απαιτούν νοσοκομειακή πε-ρίθαλψη ή απειλούν τη ζωή τους.

Ιατρική παρακολούθηση του παιδιού με άσθμαΟι παραπάνω πληροφορίες σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να υποκαθιστούν το θεράποντα ιατρό, ο οποίος μπορεί: να βεβαιώ-νει ή να αποκλείει τη διάγνωση του άσθματος, να καθορίζει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, να εκπαιδεύει τους γονείς ή και το παιδί σχετικά με: την αναγνώριση των συμπτωμάτων, την παρακο-λούθηση της δραστηριότητας του άσθματος, τα φάρμακα που απαιτούνται για τη θεραπεία, την αποφυγή των υπεύθυνων εκλυτι-κών παραγόντων, να παρακολουθεί την εξέλιξη του άσθματος και να αναπροσαρμόζει ανάλογα τη θεραπεία.

Πηγή: www.paidiatros.gr

36 37

Επιστρέφοντας από την παραλιακή για το σπίτι, και ενώ εί-μαι εδώ και ώρα στην κυριολεξία ακινητοποιημένη μέσα στο αυτοκίνητο μου από την κίνηση, απολαμβάνω τις ζε-στές αχτίδες του ήλιου που χαϊδεύουν το πρόσωπό μου και συλλογίζομαι: «Ζέστανε πλέον ο καιρός, είναι ήδη Μάης, άραγε θα κρατήσουν αυτές οι ηλιόλουστες ημέρες; Καιρός είναι να αρχίσω πάλι αντηλιακή προστασία, μιας και τον χειμώνα, όπως όλοι μας παρά την αντίθετη άποψη των ειδικών, την παραμέλησα τελείως…»Μία κόρνα αυτοκινήτου, μου διακόπτει τις σκέψεις μου και καταφέρνω να προχωρήσω λίγα μέτρα. Οι αχτίδες του ήλιου συνεχίζουν να με χαϊδεύουν και αρχίζουν πλέ-ον να με «καψαλίζουν». Όταν ήμουνα παιδί, ξημεροβρα-διαζόμουνα στην παραλία ξένοιαστη, παρά τις απελπισμέ-νες και καμιά φορά τις βαριεστημένες φωνές της μητέρας μου. Τότε ο ήλιος δεν έκαιγε, και το χειρότερο που μπο-ρούσαμε να πάθουμε ήταν ηλίαση ή κάποια ελαφρά ηλια-κά εγκαύματα.

Τώρα όμως οι καιροί αλλάξανε. Εμείς, οι ίδιοι οι άνθρω-ποι, καταφέραμε να καταστρέψουμε σε πολλούς τομείς το περιβάλλον, ακόμα και την ασπίδα προστασίας της ατμό-σφαιρας από τον ήλιο, με αποτέλεσμα η επικίνδυνη ακτι-νοβολία του ήλιου να περνάει ανεξέλεγκτα από την λεγό-μενη «τρύπα του όζοντος». Τώρα, πλέον, έχουμε τους καλοκαιρινούς μήνες καθημερινά, δελτίο ηλιοθεραπεί-ας,- που κανένας από εμάς δεν τηρεί- και οι παιδίατροι τονίζουν την αναγκαιότητα προστασίας των παιδιών μας με αντηλιακές κρέμες, γυαλιά με υψηλό δείκτη προστασί-ας, καπέλο, μπλούζα, επειδή ο οργανισμός τους παράγει ελάχιστη μελανίνη, (την μοναδική άμυνα του οργανισμού στις καταστρεπτικές συνέπειες της υπεριώδους ακτινοβο-λίας). Οι ειδικοί τονίζουν ότι ο καρκίνος του δέρματος δεν είναι μία ασθένεια ενηλίκων, όπως πιστεύουν πολλοί γο-νείς, αλλά είναι αποτέλεσμα της παρατεταμένης έκθεσης μας στον ήλιο από τα παιδικά μας χρόνια, που εμφανίζε-

'Ηλιε, βρήκα πώς θα σε νικήσω!


ται απλώς αρκετά χρόνια αργότερα. Άρα, τα πράγματα εί-ναι πολύ σοβαρά.Κάθε επίσκεψη στην παραλία έχει καταντήσει για μας τους γονείς εφιάλτης. Διότι, προσπαθούμε να προφυλάξουμε τα παιδιά μας από τον ήλιο, απλώνοντας συνέχεια αντη-λιακές κρέμες και φωνάζοντας τους να κάτσουν στην σκιά κάτω από την ομπρέλα, και στεναχωριόμαστε επειδή τα παιδιά μας αντιστέκονται με φωνές και κλάματα, αφού δεν συνειδητοποιούν τον κίνδυνο που τα απειλεί.

Κάπου διάβασα, ότι το πρόβλημα με την υπεριώδη ακτι-νοβολία ολοένα και θα μεγαλώνει, γι’ αυτό και οδηγήθη-καν στη δημιουργία ρούχων με υψηλό δείκτη αντηλια-κής προστασίας. Δεν απευθύνονται μόνο στα μικρά παι-διά, αλλά και σε έφηβους και ενήλικες που έχουν ευαίσθη-το δέρμα. Τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα αυτών των ειδι-κών ρούχων είναι ότι: • κανένα χημικό προϊόν δεν έρχεται σε απευθείας επαφή με το δέρμα• η προστασία αυτή δεν πλένεται, δεν τρίβεται και δεν στε-γνώνει κατά την διάρκεια της ημέρας και • η αντηλιακή τους προστασία παραμένει σε υψηλά επίπε-δα ανεξάρτητα από το αν είναι στεγνά ή βρεγμένα.

Τώρα που το σκέφτομαι, η καλύτερη «ασπίδα», απένα-ντι στον επικίνδυνο πλέον ήλιο, μπορεί να είναι απλά ένα όμορφο ρούχο αντηλιακής προστασίας φορεμένο από τα παιδιά μας. Τώρα συνειδητοποιώ, ότι τα χαρούμενα – πο-λύχρωμα ρούχα που φορούν τα τελευταία χρόνια τα παι-διά των ξένων τουριστών είναι αυτά τα ειδικά ρούχα. Έμα-θα ότι τα περίφημα αυτά ρούχα πωλούνται και στην Ελλά-δα, σε επιλεγμένα φαρμακεία. Η προστασία από τον ήλιο είναι ένα παιχνίδι στρατηγικής. Δεν γνωρίζω αν θα κερδί-σουμε αυτό το παιχνίδι, αξίζει όμως να προσπαθήσουμε…

Και με τούτες τις σκέψεις έφτασα επιτέλους στο σπίτι!

Της Σοφίας Ριζάκη, φαρμακοποιού

38 39

05

μάτων όλων των στιλιστικών τάσεων σε κλασικές, μοντέρνες ή μίνιμαλ γραμμές. Επιπλέον παροχή απο-τελεί η παράδοση και συναρμολόγηση των επίπλων που θα επιλέξετε στο χώρο σας, καθώς και η εγγύ-ηση service Λητώ που σας προσφέρει απεριόριστη τεχνική ή άλλου είδους υποστήριξη των προϊόντων μετά τις αγορές σας.

05. Κρέμα BENOSTAN Anticellulite, κατά της κυτταρίτιδαςΗ Benostan Laboratories παρουσιάζει την αντικυτταριδική κρέμα σώματος Benostan Anticellulite Cream, ως εργαλείο ουσιαστικής αντιμετώπισης της κυτταρίτιδας. H Benostan Anticellulite Cream έρχεται μετά από πολυετείς βιοιατρικές έρευνες, να χρησιμοποιήσει πρώτη σε όλον τον κόσμο, τη μέθοδο Moire Topography για τη μέτρηση της απώλειας λίπους μετά από τη θεραπεία, στην περιοχή του σώματος, που χρησιμοποιήθηκε η κρέμα. Η ειδική σύνθεση της Benostan Anticellulite Cream επιτρέπει τη βαθιά εισχώρηση της κρέμας στους ιστούς του υποδέρματος και έτσι επιτυγχάνεται η απομάκρυνση των λιπι-δίων, που συνιστούν την κυτταρίτιδα, βελτιώνοντας θεαματικά την όψη και την υφή της επιδερμίδας και του σώματος.

06. Λαχανικά Μπάρμπα Στάθης: σε «φρέσκες» συσκευασίεςΟ Μπάρμπα Στάθης ανανεώνει την εικόνα του σε περισσότερους από 70 κωδικούς λαχανικών, ανάμι-κτων λαχανικών, ρυζιών με λαχανικά και πατάτας. Όλες οι νέες συσκευασίες, με τον ιδιαίτερα σύγχρονο σχεδιασμό, φέρουν στο μπροστινό μέρος τους τη σφραγίδα διατήρησης βιταμινών. Πρόκειται ουσιαστι-κά για την εγγύηση ότι ένα ολοκληρωμένο σύστημα φροντίδας φέρνει στο πιάτο μας τα λαχανικά Μπάρ-μπα Στάθης χωρίς συντηρητικά, χωρίς ίχνος φυτοφαρμάκων, διατηρώντας τις βιταμίνες και όλη τους τη γεύση. Η επιλογή των σπόρων με τα αυστηρότερα ποιοτικά κριτήρια, η υποδειγματική καλλιέργεια και η διαρκής παρακολούθηση και αφοσίωση των έμπειρων γεωπόνων του Μπάρμπα Στάθη εξασφαλίζουν λα-χανικά ανώτερης διατροφικής αξίας. Η συλλογή των λαχανικών την ιδανική στιγμή της ωρίμανσής τους και η άμεση κατάψυξή τους εξασφαλίζουν ότι τα λαχανικά Μπάρμπα Στάθης φτάνουν στο πιάτο σας τόσο φρέσκα όσο τη στιγμή που κόπηκαν! Στις νέες συσκευασίες αναγράφονται οι λεπτομερείς διατροφικές πληροφορίες, καθώς και η αναλυτική διατροφική αξία μίας μερίδας, σύμφωνα με το σύστημα Ενδεικτικής Ημερήσιας Πρόσληψης (G.D.Α.).

07. Παίξτε BabyFace και ανακαλύψτε πώς μπορεί να μοιάζει το μωρό σαςΠοιοι μελλοντικοί γονείς δεν θέλουν να γνωρίζουν πώς θα μοιάζει το μωρό τους πριν ακόμα γεννηθεί; Η Libero μπορεί τώρα να λύσει την απορία σε όλους τους ανυπόμονους γονείς με ένα ξεχωριστό παι-χνίδι. Συγκεκριμένα, οι μελλοντικοί γονείς έχουν τη δυνατότητα μέσα από την εφαρμογή BabyFace της Libero, να ανεβάσουν τις φωτογραφίες τους και μέσα σε ελάχιστα λεπτά να δουν το αποτέλεσμα, το πι-θανό πρόσωπο του νέου μέλους που περιμένουν στην οικογένειά τους. Το νέο παιχνίδι του Libero Club είναι διασκεδαστικό, διαδραστικό και πολύ ελκυστικό για τους νέους γονείς.

Μεγάλος Διαγωνισμός από το www.familylife.grΕπισκεφθείτε τη fan page του familylife.gr στη διεύθυνση www.facebook.com/familylifegr και αφού κάνετε “Like”, συμπληρώστε τα στοιχεία σας, πάρτε μέρος στον διαγωνισμό και κερδίστε 3 δωροεπιταγές αξίας 50 ευρώ από τα βρεφικά πολυκαταστήματα Λητώ. Διάρκεια διαγωνισμού: Από Τετάρτη 30/03 έως και Τρίτη 19/04. Τα ονόματα των νικητών θα δημοσι-ευθούν στο www.familylife.gr και θα αναρτηθούν στη fan page του facebook στις 20/04/2011.

02

01. Νέες συσκευασίες παιδικών επιδόρπιων γιαουρτιού ΚΡΙ-ΚΡΙ Η ελληνική εταιρεία ΚΡΙ ΚΡΙ, παρουσιάζει τις νέες συσκευασίες των παιδικών επιδορπίων για-ουρτιών με πρωταγωνιστή τον αγαπημένο παιδικό ήρωα Scooby-Doo. Τα απολαυστικά επιδόρ-πια με τις δύο απίθανες γεύσεις Μπανάνα-Μπισκότο και Φράουλα-Μπισκότο κυκλοφορούν και προσφέρουν απίθανα δώρα- έκπληξη. Τα νέα επιδόρπια αποτελούν μια γευστική και διατροφι-κά ισορροπημένη πρόταση. Παρασκευασμένα από 100% ελληνικό γάλα Σερρών, συνδυάζουν αρμονικά τις θρεπτικές αξίες του φρέσκου γάλακτος εμπλουτισμένου με ασβέστιο και την υπέ-ροχη γεύση.

02. Τα παιδικά δημητριακά της NESTLÉ ® σε πάνε…RIO!Είστε έτοιμοι για το πιο πρωτοποριακό 3D παιχνίδι; Τα παιδικά δημητριακά της NESTLÉ ® «με-ταμορφώνουν» τις συσκευασίες τους σε κονσόλες παιχνιδιού και υπόσχονται να σας συναρπά-σουν με ένα μοναδικό ταξίδι στο «μαγικό» κόσμο της νέας, φαντασμαγορικής ταινίας RIOTM! Τώρα, μόνο στα ειδικά πακέτα των παιδικών δημητριακών της NESTLÉ ® , οι ήρωες της ταινίας RIOTM «ζωντανεύουν» μπροστά στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή και προσφέρουν σε όλα τα παιδιά μοναδικές στιγμές διασκέδασης! Βρείτε την ειδική κάρτα στο πίσω μέρος κάθε συσκευασίας δημητριακών NESQUIK ®, NESQUIK DUO ®, HONEY CHEERIOS ®, COOKIE CRISP ® και CHOCAPIC ® και ξεκι-νήστε το τρισδιάστατο «ταξίδι» εικονικής πραγματικότητας! Κόψτε την κάρτα από το πακέτο, μπείτε στο site www.nestle-rio.com, τοποθετήστε την μπροστά σε μια web κάμερα και κάντε εντυπωσιακά κόλπα με τον Blue και την Jewel σε έναν απίθανο 3D κόσμο!

03. Παιδικό αφρόλουτρο από την PharmaseptΒaby Bath 400ml: Παιδικό απαλό αφρόλουτρο καθημερινής χρήσης για πρόσωπο, σώμα και μαλλιά. H Pharmasept σας προσφέρει ένα ειδικά μελετημένο προϊόν για την ευαίσθητη επιδερ-μίδα του μωρού, χωρίς αλκάλια και σαπούνι με ουδέτερο Ph 7, προσφέρει απαλόκαθαρισμό χωρίς να προκαλεί ξηροδερμία. Τα φυτικά εκχυλίσματα βρώμης και αλέντουλας που περιέχει λειτουργούν προληπτικά ενάντια στους ερεθισμούς, παρέχοντας καταπραϋντική

δράση. Τα προσεγμένα συστατικά που περιέχει το καθιστούν ιδανικό για άτομα με υπερευαί-σθητο δέρμα, ενισχύοντας τον προστατευτικό μανδύα του δέρματος από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος. Δεν τσούζει τα μάτια. Parabens free / Allergens freeΠιστοποιημένο προϊόν υψηλής δερματολογικής αξίας με κλινική μελέτη από το νοσοκομείο Αττικό.

04. Βρεφικό δωμάτιο από τα ΛητώΣτα Βρεφικά Πολυκαταστήματα Λητώ θα βρείτε επώνυμα έπιπλα υψηλής ποιότητας και μο-ντέρνου σχεδιασμού, ασφαλή και λειτουργικά, που συνθέτουν ολοκληρωμένες λύσεις βρεφι-κού δωματίου, αποτελώντας ταυτόχρονα και ξεχωριστές προτάσεις αγοράς, για να είστε σί-γουροι πως το μωρό σας θα μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον προστατευμένο, ευχάριστο και ζε-στό. Οι έμπειροι και εξειδικευμένοι σύμβουλοι των καταστημάτων είναι πάντοτε πρόθυμοι να σας προτείνουν λύσεις που προσαρμόζονται στις δικές σας ιδιαίτερες ανάγκες και τις απαιτή-σεις του χώρου σας, κάνοντας την αναζήτησή σας ακόμα πιο εύκολη. Προτάσεις, με γνώμο-να την άνεση και την ασφάλεια, που χαρακτηρίζονται από την ευρεία γκάμα σχεδίων και χρω-

new

entries

08

01 03 04 06 07

40

Τα πάντα

το παιδί και την οικογένεια! για την εγκυμοσύνη,

τα νέα μαςπολλά και πλούσια δώρα!

Γίνετε τώρα μέλη στο Fun Page του Facebook http://www.facebook.com/familylifegr

για να μαθαίνετε πρώτοι τα νέα μας και να λαμβάνετεμέρος σε διαγωνισμούς, με πολλά και πλούσια δώρα!

Δικτυωθείτε και ενημερωθείτε!Μπείτε στο

Documents

Familylife e-magazine #18