Archives et bibliothque diocsaine de Quimper et Lon

\ 1

Document numris Source : htto://catholigue-guimper.cef.fr/dioceselbibliothegue-et-archives.html

2011

. _.,_\

,;;_'_:,

;' ' --: .. -_.----~,;;:: )m!ll~~::;::~!:!~~-.,;jl

EUR GER oi}L'LENNRIENV.t\T ., ._; ' -- . - -

'~ ~ "- DJWAR BQUEZ KREf-INA NtVER AR PAJE~Npi .HON;

'EUS KA\(;r .AN '.TU .DA :JOM HEP>KSESKt ~RIZ. HOR . C'HO'UMAN.t\NCHOU. , . , . .. . , . . , ...

PBIAS.EQ.MP, EVELAl'O, }IR RE, EUS HQL'I:Er,ir,IERIEN,. HAG 0 DEUS is DA'ZIGAS .D>EOMP ~OMANAN,HO .A,: El\lil'II1A~QCURER BLO.t\Z~ . . . . .. .... .. . ...

c; 'SirART: ioo DERc'.HEL.BANNIEL FE.iZ.H'A>B!Ii;Jz;.~~ .O .. 'Z.AY; :E.KREJZ,'AR.GWALL. VARiMMZElHo'!1.N:'< ' ' .

. ~--:--

73vet BLOA VEh - -_Nnn 1 MIZ GENVER 1931

FEIZ HA BAEIZ

WaP evit

va daoulin BPeiz-1zel

Echu eo ar Pellgent. A vagadpu ez: a breman an dud er-maez eus an iliz; dre an nori.u digor frank.

Araok /ma vezi!rit -sarret da c'hortoz ar mintin, e tos-taan ouz .kraou ar Mabig JeZ'llZ evit ober eur bedennig ali c'hoaz, eur bedennig ziweza abarz mont kuit .

;J?edet am: eus a-hed an o:fis evit an lliz, evit ar re a gara:n ar muia war an douar, evilun va unan _ ivez ha setu ma sav c'hoant ganeri -pedi breman evit va bro ga-ret. evit :

Va Breiz-Izel ! ar c'haera bro ! ,

IKoad en he c'hreiz, mor en he zro!

Ya, da gnver an_ nozveZ vul:-zudus-man, ma z'oc'h diskemiet gwechall da zig as tan ar garan tez d'an dud, e teuan da c'houlenn diganeoc'h, . Salver ar bed, enaoui, c'houeza a-nevez an tan-se e kalonou va c'henvroiz.

, b vervel eman, siouaz, ar grantez evit Breiz:-Izel, e-mesk _ar Vretoned.

Ar bloaveziou o tec'hout, an eil goude egile, a deu evel da ziframma ha da gas ganto, bep gwech, eun eul-_ fennig-bennak elis ar garantez-se.

.. ~

E spered ar re o deus kemeret ar zamm pounner da zifenn tenzoriou o bro vihan. an enkrez hag an a:p_ken a gresk, a vloaz da vloaz, ha-g a venn o lakaat da fallgaloni war an dachenn.

Digorit ho taoulagad ha gwelit hoc'h -unan pegen bras eo an dismantr!

E kreiz ar brezel garo ma teu muioc'h roui ar vuhez da veza, nag a bed a zo hag a ankounac'ha sellout ouz an nenv hag a varn pep tra, eve~ ma ne ve roui da gounta nemet ar pez a gaver war an douar ...

Laoskaat a ra ar feiz er amilhou, dre ma ne ha:rper ket k~e-.a ar yuhez war ar giziou fur ha sa~ntel, lezet ga-neomp gant hor sent kaz hag hor c'hentadou ...

Hag 'hor yez paour 'ta, hag hon eus kanet bremak enni kanaouennou ken dudius, piou lavaro pegen izel eo kouezet.

Morse n'eo bet skriv~t ken kaer, ken -digemmesk, ha biskoaz marteze n'eus bet taolet warni kement a zisprij gant ar re a zo bet ganet. evit he c'homz ...

Mabig Jezuz! Re hir e vefe chom da ziskarga d'eoc'h ar pez a zo u waska va c'halon, hag ar c'hloc'her a deufe da lavaret d'in sevel da: vont er-maez. Doue 'OC'h, ha n'ho peus ket eZiom:m da glevet evit gouzout, lenn a rit ar pez a zo kuzeta ennoun.

Roc'h aspedi a ran. war va daoulin : mirit. entanit e kalonou va c'henvroiz ar gar:ap.tez evit o feiz hag o bre-zQlneg, na lezit ket da vont da gall ar pez en deus graet gwechall hag a c'hell aber breman c'hoaz gloar, nerz ha gened hor Breiz-Izel.

0 _ bugelig DQue! C'houi hag a zo bet falvezet ga-neoc'h des_ki yez ho proig vihan, war barlenn ho mamm venniget. ha nann yez ar Romaned, grit ma teuio adarre mammou Breiz-Izel da zeski ar hrezoneg d'o bugaligon, grit ma teuio pelloc'h, hervez mennoz Ho~n Ao. N'Eskob-doujet, holl skoliou hor bro da zig.eri d'ezan o doriou.

' ~-

0 Salver Ho li c'halloudeg! Ha kaout a c'hellfoc'h fall e karfen bro va c'havel, p'ho peus, hoch unan karet ke-ment hoc'h hini. Selaouit -eta va fedenn. N'eus' nemedoc'h hag a ve goest da adsevel Breiz-Izel. Hon hall fizians a .w ennoc'h:

, Eus ho -ti skedus, o Doue Grit ouzimp eur sell a drue Ouz hor 'Bro, ouz hor yez ive

A-hed an noz.

Faziou e Feiz ha Breiz ar miz tremen :

L.-B.

P. 465, lakit da. c'houec'huet linenn an eil koublad, al linenn-ma~. kouezet eus he fla.s :

Da eneou eo enno at fla mm ka~r se mouget.

P. 467, lakit e traon ar-.bajenn or peder linend a zoe krec'h.

4

Ar Bloavez K ri sten

20. _ Ha! n'eus ket eur gouel eh en01 da hano Salver ar bed ?

'Bep bloaz e vez grae~ d'ar zul.a zo etre kenta ha c'hou.ec'hvet dervez miz genver : gouel Hano sautel Je_zuz.

21. - Petra zeskiimp dre an. .~ouel-;man ? E~ wirionez re ankounac'haet gant tud a zo : emaint

0 klask eur Zalver, darn a zehou, darn a gleiz, hep sonjal

n'eus nemet eur gwir Salve!' : Jezuz~Krist. Labour at e1~ep d'Ezan a zo koll an amzer; klask sevel pe adsevel eun t~egez pe eur vro, (1) hepdan a zo mansounat war an tre~. Kaer a vezo lavaret pe ober Hen eo ar men taolet kmt gant ar Juzevien, hag a zo deuet da veza ar m~_n-korn, men-kanT an emgleo, al lealded,. ar garantez, an euruste~.

Evit am dud, evit ar poblou n'eus na peoc'h, na sil-vidigez nemet dre Hano J ezuz, doujet, karet ha meulet.

22. - Petra 7iO dU.! ober evU-se ? Ar mammo~ a zesko d'o bugaligou lavaret gant d?~~

jans Hano Jezuz ; an holl gr-istenien -a lavaro _gant ilelZ hag anaoudegez~vat : Meulet ra vezo Jezuz-~st . ~~g ouspenn, dre o c'homzou, o o~rou, o ?r~unerou e tis~kouezint ez int diskibien gwinon am. Hm1 a zo e I:Jano ml ar genou, dudi ar galon, sklerij~nn ar sp~red, lo~Zou burzudus an den klanv ; en amzerwu trubmlhus-m~-1 e sonjint e chomo an trec'h gant an Hini e rank~ pep .. glm :plega dirazan en nenv, war an douar hag en ifermou :

Jezuz-Roue ar bed .

C) GOUELIOU AR ROUANED

23. _ liR n'tro.s ket eur gouel all hag a em:ba'nn ke~ ~~~;ent-mta.n. ?

1.

f - ~

' ! Eo, gouel ar Rouaned, hanvet gouel an Epifani

e yez a.. Iliz. Ar ger-man tennet eus ar gvegach a dal-. vez ar ger diskouezadur , en em ziskouez .

24. - Perak ar ger-maiJ,l ?

0 c'hervel ar Rouaned da zont d'e adori .Tezuz en deus en em ziskouezet d'ar poblou pagan, ha merket e oa deuet war an douar evit savetei an dud a bep gouenn, a bep yez, a bep bro.

Da zeiz gouel ar Rouaned an Iliz a zigas ivez da sonj eus badiziant Hor Salver e str ar J-ourdren, hag eus eu-red IKana.

War ribl ar Jourdren, Doue an Tad a ziskouezas Je-:zru: d'ar bed en -eur lavavet : Heman.eo va mab muia-ka-ret , hag e Kan a J ezuz a ziskonezas e-un an oa Doue dre vurzud an dour troet raktal e gwin.

25. - Hag ar Irouaned eo an dud a stouas da genta dimk Jezuz ?

En o raok e b~uas da Vedieem tud paour, micherou~ rien, mesaerien, mali ganto senti ouz an lez a gane :

Meulen di da Zoe e barr an nen v o, ha peoc'h war an douar d'an hol! dud a youl-vat.

26. - Peralk e voo galvet an dnd-unan da gents. ? Evit ma vije anat d'an holl an dra-man : ar Bugel-

Doue ne zell kef ouz traou lugernus ar bed. !Kalonou glan, sentus, distag diouz madoru an douar,. bea gant ar ga-rantez, setu petra a glsk, hi setu petra a blij ar muia d'Ezan. Diwal1omp da ankounac'haat eur -seurt kentel !

27. ~ Pian a voo gJalvet goode ar bastol"ild da zont da Vedleem ?

Lennit pelllnad A viel ar gouel hag e weloc'h. Eu..'ll ne-beudik deiziorq. gaude ginivelez Jez11z e Bedleem, en am-zer ai'! Roue Herodez, tud a. reuk uhel diwardro- an Arabi1 hanvet Rouaned dre m'edo kurrunenn an deskadurez hag ar velegiaj war o zal, a deuas da gr Jeruzalem, hag a c'houlennas e pelec'h edo Roue ar Jruzevien , nevez ganet. Gwel,et hon -eus, emezo, e steredenn er sav-heol,

ha deuet omp raktal hen adori.. .. Den n'hellas res-pont ervat ... Herodez, strafuilhet, a gemennas d'ezqJ war lavarou an Doktor,ed. mont da _welet wardro Biodleern ...

Hentchet adarre gant ar voul lugernus o doa gwelet dre vurzud en o bro e kavont ti ar C'hrouadur-Doue. Sklerijennet o spered gant Doue e kredont eo ar bugel a gavant eno e kichen ar Werc'hez Vari ha sant Jozef n D;oue en em c'hraet den evit silvidigez ar bed. Hen adori a i'eont. Goude e kinnigont d'ezan traou prezius : aour.

ezans ha mir.

28. - Pera-k aour, ezans ha mir ? Aour a. ginnikjont evit merk_a e kredent oa ar buge-

Hg eur Roue ; ezans evit anzao oa Doue; mir evit dis-kouez e :ouient oa gwir den. Evel ar Rouaned bezomp ake-tus da rei berndeZ da Jezuz aour hor c'harantez, ezans hor pedennou, ha mir hor pinijennou,

29. - ilag eur gentel all bennak a gaver C'hoaz en ofis ar gooel-ttnn:n ?

, DibaPomP etouez meur a hini all ar. wirionez-man diazezet war gomzou ar Profed Isaas : Ilir:; J.ezuz-iKrist a vo skignet dre bevar c'horn an dOuar, hag a c'hounezo,

tud eus kement bro a zo.

30. - Pen!IIOS eta ? Dre labour ar visionerien : gwazed ha merc'hed, ha

dre ar s!

8 ,_

Skoueriou kaer evit Merc'hed-Kaer

'--'~ 7>

Ma ve pep Jntlon trluezus, E ve mtuioo'h a dlwi erus.

D ue en eneou, seul ~ EUL v~ e k~~~r~e!a::~~e:a e:r bleiz evid e nesa, ~ vuanoc h e te k" dre-ze. niver an dud

d.dr autan ha da gres ' da veza 1 u~z . kl et hel lavarout alies, una:t dik Evel m'hon eus ev b"li reuzeu familhou he dour 1 :mns:

eus an eiennou fall a led war ar l c'h etTe ar mammou . arenemeura e

eo an dizunvamez d ket a druez an eil ouz eben hag o merc'hed~kaer : n'o, eus anv nag en- em gar.aut, her-iak n'ouzont ket en em c ho:zd'eomp gant Doue. Ankou-vez ar gourc'hemennou roe . . nac'ht o deus lavar ar fumez . .

Pep den en deus e ZI, AlieS, d:i~OU pe dri.

Ne anavezont nemet plegou fall hag anzav a dlefent,

e gwirionez : ~ . ar- blouzenn, e Ja;gad hon nesa

Gwel!Ont a reomp t enst hon daii, petrrliesa. Ha ne welomp ket a.n r , k

be 'h war gein ar mam.mou aer ~ Ales e vez taolet ar c h k didamall pe-

'hed kaer ker fur a en ' met ma ve ar mere ' mmou kaer ez ilnt-i t d' 0 zto da vez a ma: ' rak, pa zeuon " - tro1.1Z freuz ha reuz ? D'hor

ker kizidik ha ken ter da hada ' 1

eur gwir gristenez, meno ma vevfe ar verc'h-kaer eve . rrr-edi a reomp ar

' di tOc'h da glemm anezi. l:t)..L ne ve ket weza . berr ha berr a

. . antel a ziskouezomp aman d' . skouerwu _s a hol lennerien ive. da ober ar zougo ho! lennerezed. h g . bnh z . wirionez-man_ skedi muioc'h roui en o e .

d' n em garet. D'en em- c'houzanv, e - et

10 , ' - .~._. --Hag .o welout . gant~

boue'd a veze_ roet d'ezi evel al~endne.r gant'h illam-gaer, - t R th a gemere pre

pebez. kalon va . u . ,, _ -- t ket evft mi:ro-J:t dft anzav da: merc'hed Bethlee~ n oan. d! lv d'it_ :muioc'h eget seiz-Noemi : Da V.E;!Fc?"ll..-kaer a , a.

mab! _ . _-_-. d--b-erouRuth, 0.reid'ezida bri~_d Doue a venmgas ma .:: vab Obed tad Isar, tad Dav>d

an den sa:ntel Booz ha - - D h'o~- ~za.I:ver J'ezuz,..!Krlst. , il" k et a~=o Mab one, h a .z-o 1s :enn - ..,_., __ ..., _ - 1 Ruth kar:tt o-

d . ' 11./Romd-hed kaer eve ' Pebez go:pF dl:l 'l:~S J.V.I!v.:"'- ' __ 1

tud: hag ho kopr- a vezo. bras- er 'baradoz .

EU:R VERC'lFKAER LEUN A IIABASKDED

t . N' e_o ket terin_ ka_-lK.levout a ran darn o lavarou- . . 1.-.. amm:-. . henvel 'OUZ N oeml,_ met .u.._Qr m_

ro .. ut. ~-ur vaxnn: ga_er k 'ilreet l,en digar !. Digare-d' p-n1 a zo el' gwi. '- - gaer _ eom - , M b. d h8.rpet war gras Doue, a

zip.u kement-se hpll. _a ~n, bale _ bepred war hent a;r c'hel,l diarbenn pep droug a . . . . o-9-r:an,tez, h_ag evit _gwir ~ ::::. Gwena. 'z-n- d.a drec'hi peP' pOO!n

12 he m.ou2"a Eus barr an nen- .

a greskas kement ma reas rez ~vid an droug a reas vou, ar. Werc'hez hag ~ verze ur ~'hrouadur en devoa eus d'ezi Bertholf, a bareas ezan e teu ar zent d'en em venji. eun eil dirnezi : setu penaos e

* ** 1 elloc'h da heul ar zent,

Ma poagnfe an dud __ da vta; :: hdr familhou ! Fizians b e kreskfe an eurill:i e . na uan - k t k ll t hon amzer o hskouez pe-

hon eus,. n'hon eus e o ek d t dre o c'harantez evid naos o deus merc'h~d kaer s -e eeiet hegarat hag habask o mammon kaer. Darn a vez gwf "lb n'"nt ket evit gou-

. ' 11 h vezont en o arm gand ar re a , a pa . r gand ar .gere21t eo e zan v an distera enebiez. E~h g ~tezusa. int-i ive eo hon tleomp koulskoude beza ar .c har n'eus ~kei da veza souezet devezo da c'houzanv ar mma a . rak

An d t "' drouC'h an teod a-wechou, ena>' , R ~ezeien er c'henou a,g 1 ..._...

' es ar merc'hed muioC'h a boan, r:eur-_ 0 ve-za m o d 'h e c'houlennan diganto diwan

liesa, oc'h en_ em c ouza.~v,mzou hag e lavaran d'ezo : mat o menozwu hag o c o

,.,.,:vit ha prennit ho kenon, ~~ ' 1 1\l!a! n'oo ket fur ho komzou

' ' ' . ou-kaer ha merc'hed-kaer, ho Ha d eoc h-e houl, maron\ da ziarbenn evid en em gle-

peu$, war ~ levere~, kem,~ kenetreZioc'h e ve talvoudus vout ha nurout ar peoc ' lenn alies ar menoz-man leun -a furnez . .

' . daelit ket : faU oo kaout kasom; Nenemren. . . anti

U vaniez "' laka Jm,rantez leiZ . . n 1 . Marianna ar Pou pn.

' i 1

r 1

1 1

1

r

13

.,,...: =~~ = :: =-~~ ~r ~~ Eun den yaouonk a bed Doue

d'eviroutdiouz an dimezi

EN hon arnzer ma klask an drouk-spered noazout d'an eneou gand eun yo:ul ken iskiz, ez eo kennerzus ha frealzus darempredi ar Zent evit deski diganto an tu da stourm ha da ren eur vuhez dire bech.

Hor bro Breiz a zo bet grt gand ar zent : unan eus tadou brudeta hor bro eo sant Vudez. Siouaz, nag a Vretoned ne anavezont mui tenzor presi:usa Bre1z : he Sent. iKoulskoude, pion a zo yaouankoc'h eget eur zant, ha goude ma ve maro ouspenn mil bloaz 'zo? Ar zant en deus yaouankiz ar wirionez, yaouankiz ar zantelez ; ha ma feil d'eomp beza bepred yaouank, e tleomp -kemerout skouer dio:uz vertuziou ar zent.

Diskouez d'eoc'h eur pennadig hepken eus buhez sant Vaudez, evid ho sikour da vale war e roudon hervez ho stad, eo a feil d'in.

* ** KARAN'i'EZ EUN DEN YAOUANK

EVID AR C'HLANDEI;l

Sant Vaudez. ganet en Iwerzon, a _oa mab da Arlug, roue ar vro a hanved an Ultoni. E va:ffim hag e dad, tud devot merbet, o devoa dek krouadur hag, hen, a oa an diweza. Gouzout a raent,

Gwelloc'h eo beza f.ur eget kaoot madon bras : Fumez a zalc'h d'ar mad, mJadou da goU al gas.

Ha setu perak e lakaent o holl aked da rei d'o bugale kel-ennadurez kristen : gant karantez Doue er galon, _o 1

i '. 1

1

bugale a ray eun implij mat eus o ieadra hag a c'hcrunezo

ar baradoz. ':Kelennet en eur roanati. Maudez a oa gand ar re

genta dre e aked da zeski ha dre e furnez; dre ma kreske en oad, e youl da veza muioc'h-mui da Zoue a greske ive. Studia a rae evit mont da ve}eg hag evit beza manac'h. Ar .skridou koz a lavar n'en devoa ne-met ugent vloaz pa gollas e dad hag e vamm, e vreude:ur hag e c'hoare-zed : sammet e .oant bet gand ar vosenn.

Gaude eun darvoud ker glac'harus, e genvroiz a glas-kas e gaout da roue : kinnig a rejont d'ezan ar gurunenn, gant ma timezfe da eur brirnsez. a ouenn ar rouaned eveldan. Ar bobl a oa kounnaret d'aber d'ezan asanti. An den yaouank n'en devoa ken c'hoant ne-met beza penn-da-benn da 'Zoue ; e garantez evid ar c'hla~.J.1.ded a oa ker birvidik, ma feUe d'ezan chom bepred dizemez; e youl da labourat evit gloar Doue ha silvidigez e nesa a oa ker bras, m'oa gwelloc'h gantan beza beleg. Meur a hini, ma ve bet an den yaouank-roan, en defe bet nec'h. Met

ar zant ne varc'hatas ket. Tr:ei a ra e sper-ed hag e galon warzu an nenv. evit

goulenn skoazell. Edoug eun nozvez, diouz ar pardaeZ be-teg ar beure, an den yaouank a bdas : 0 va Doue, erne-zan, n'am c'hendaonit ket da zistrei er bed! Da c'hou-Iou-deiz, ar zant a oa goloet a 'lorgnez. 0 welo:ut pegen divalo e oa er stad-se, ar brinsez yaouank a ~ehanas da c'houlenn e zourn hag ar bobl a hunvreas .eur roue all kae-roc'h. Maudez a drugareka an Aotrou Doue da veza hen diwallet hag antronoz -ec'h en em wei pare.

Goude ar burzud-se, ambrouget gand daou lean ail, sant Tudy ha sant Botmael, r prins yaouank a dreuzas ar mor, a. zouaras e Breiz, demdost da 1Zol e Porz-Bini-get. Beleget d'e bemp bloaz War 'n ugent, sant Vaudez a reas kalz vad en hor bro, a hentchas kalz a eneou warzu ar zantelez hag ar zilvidigez : E.n enezenn, tost' da hini Brehat, a zoug an hano a IDnezenn VB.udez. En enezenn-ze eo e savas e vanati hag e chachas davetan evit servicha

Doue kalz a baotred yaouank.

RA SKEDO AR C'HLANDED

E TUD HOR ERO EEPRED

Gwechall hor bro a oa ev 1 a-toned yao.ank a aarie ke e ooloet a vanatiou : ar Vre-strolladou. d'al le~'b" ment ar c'~landed ma tiredent a Werc'hez. 0 mam~~:u :antel-se eVIt meuli Doue hag ar P . . ag o zadou a zesk d'

eger pnsms eo ar c'hlanded e ezo abred vuhez penn-da-bernn da zervidhpegen talvoudus eo rei ar o~ neuze beva en hor bro Met a;:iriAotr?u Doue. Brao e dizcue hdg an dud fall 1 . o, swuaz, ar slwli-ou

'h . a g ask stlabeza pe va oc e z1staga diouz hor Zalver. uga ene Breiz,

KoulSkoude ni gwir V . . daoust d'hon e~eb . . reiZIZ, pennon kalet, a zalc'ho "h . ounen, tost da Je . . ,

c .. almp biken kenteliou s t b . zuz . ne ankoune-rahnp bepred o mouez o :n r~s hor bro. Selaou a tud hag hor beleien ha d omz dheom.p dre c'hnou hon d' , re an ent 0 du d"

'eomp,. e poagnimp da vale at . h s Iskouezet ~halon gla'n.. ao, or penn uhel hag hor

Dre hor feiz krenv h h ~ sikourimp kalz a d d ag or c harantez virViffik e

u yaouankda .-h . ' ' kaera a zo, er werc'hded kri. t zervic a Doue ~r sta:d Skritur Sakr pegen d ct s en : Peger kaer, erne ar. A ' . u lUS eo- aouen ,

r Vretoned o deus a visko k n an eneou glan ! a ra erusted. ha gened adz aret ar vertuz. dispar-ze

an enhedi, nemet anken, war an tal . p ' n eus er galon met morc'hed. ' nemet mez hag er goustians ne-

_Hor c'hentadou a zou ri damez ar c'hlanded ~ ~e war o banniel:ou evel 8!Jr-d'' eun ermmig hag ar sk id k.

. eomp kement-ma:lll. Ean. d . d" . r ou oz ,a zes:k. Br.eiz. a oa bodet gand elz, -louz an :noz, eur roue em Tost d'e delt etre f ke zoudarrled e kichen eur strii~W

an arwazd h to,. eun aneval bihan gwenn ka . - .- our ag e dud, e welas Iemmenn bras. evit tec'hout n~;. sp:untet~ ar loeng a ra' c'houver met hep klask h . w~c ez ae a us da bri ar zo.udarded mt hep kr. di e zreuzl, gwec.h e tr. oe warzu .llll"

t e. morrt en o- zoue A

ennas dirazan e vantell h z. r roue. a: as .. . . . ag en eul Iamm an erminig en

16

em dennas enni : Aotrou, erne eun ofiser, al loenig -set ~ mm. ,g- . Gwelloc'h eo ganti mervel eget sao ri z' eun er t 'h

he sae dinamm. Setu perak eo en em daolet ken oc en ho tivrec'h eget bale war bri ar waz.

Adaleg an deiz-se ar rue _breizat a reas liva eun er-minig war e vannielou gand ar c'homzou-man :

Kentoc'h beza lazet Eget beza saotret !

* ** Hag e karfen gwelout merc'hed ha paotred yaouank

hor bro ,garet Breiz o sanka doun en o sper~d ar menna~ dudius-se ; hag e karfen o gwelout o vale niverus ha ka lonek wa:r roudon ar zant bras Maudez, ar brudeta en hor bro, .erne eur skrivagner !

A vouez uhel, sant Vaudez a brezek d'an dud yaouan~ n'emaint ket war an douar, daoust m'eo em~ d;a va~, evl~ a . . met evit gounid ar baradoz. Meuleudl dar yaouan k~mezl, dro k""n d'ar briedelez evit servicha gwelloc'h an lZOU a ,.., .... _ 11 'h Aotrou Doue dre o glanded pe a cham er bed p~ we o~

t d veleg da vanac'h pe da leanez : kaerat ha pin-o von a b as er ba-vidikt a reont hor bro hag a gopr a vezo r

radoz. Eoze;n Geryann.

K.omxou Buga.l~ Br42iZ AR VA.MM:

MAEl.:

Mabig, e pelec'h e kares Jezuz ? ... Aman em c'halOnig Vihan.

(Komzou laVaret d'e dri b_loaz, ~ Carnoet, gant F. Jaffrenn.ou-Taldu, de Vamm).

'---------

.----------------------------------

1

KAR da

Vamm

B UGEL bihan, digor mat da zaoulagad, hag e weli o vont hag o tont endro d'it eun l karantezus : da vamn:i. Ker kent ha golllou deiz ~ema~-hi war zao; diwezat e vezo pa 'hello mont da gousket... Gwel petra 'ra eus ar mintin betek an noz !

Gwiska o dilhad d'ar vugale, renka pep tra dr.e an ti, aoza ar prejou : dijuni,. lein, merenn, koan. Epad ma vezi er skol ne jomo ket da ehana- Atao e kavo eun dra ben-riak da ober : dilhad da Wl~'hi, da zresa., da fera ; an-nez (1) da bura ; chatal da voueta ; sa-out da c'horo, lz da zienna ... Pa Vo echu he labouriou wardro am ti e yelo da sikor ar re all d'ar park, pe da eur stal-labour ben-nak, ma n'eman ket o chom war ar mz. Nag a vammo-u a rank, siouaz ! mont bemdez da Zervezia evit gounit bara d'o bugale, evit dastum arc'hro1t da brena bouteier, dilhad, ha kement tra ali a vo diank anezo wardro an ti : lou.zou marteze evit rei- ar pare d'enr c'hvouadurig klanv ....

Hag e piou e SOIIlj eur Vamm vat, en deiz, pa labour, en noz, pa zihun ? ,

Er re a zo da dosta d'he c'ha1on : en he bugale. 0 lB.kt da veva erus, o derc'hel dereat, yac'h,, setu petra glask. Evit-se ne esperJ:!O nag he amzer, nag he foan. 0 ! kalon da vamm, lenner bihan, pebez tenzor. a vadelez, a drugarez, a g~rantez !

18 ---~

Diwall- eta da raJnna ar ga1on aour-se gant ar gla-c'har !. Selaou mat he c'henteliou ; lavar bemdez ar pe-deruLOU a- z-esk d'it ; ro skoazell d'ezi en he labour ; ped aH.es eviti- ;: bez flir, ha poagn -da zeski er skol.

Da va:rrrm neuze. a vezo erus, ha Doue a skuilho war--nout e vennoz-.

Ma big Arvor~

(!) Annez: : Arreheuri, traou an ti. Evt- ar skoliou ~ _Lenn ar pe_nnad-mwn en doa:re Ie-

zek (p1urie!). : H manun ..... , digorit ho taoulagad, hag e weloc'h; ... e:r dro d'eoc'h ... .

~

Se.tu aman eun is.torig g-wir.ion all a zo, bet kaset d:'eornp. gant tad ar pao.trig, a ZD hano anezan ama'Fi: warlerc'h :

M.ikaelig en deus J

' 1. 1 !' J

[] rnrnrn

'l lil

t Ker-vi-

Kervignagiz, an danserion,

'Ya da Gaudan, A ya da Gaudan d'ar pardon.

rnrnrn c )'

Il lnt 'ya d'ar pard-~n, mintin mat,

A zeu d'ar gr", A zeu d'ar gr, noz diwezat.

Ill A zeu d'ar gr, noz diwezat, Serret e vez, Serret e vez dot'iou o :zad.

IV Serret e vez prenestr ha dor, Ne gredont ket, Ne gredont ket gou\enn digor.

v Lakomp ar skeul v ras ouz an. ti Ni 'zay hon daou, Ni 'z ay hon daou er foer:meri.

VI Er foenneri me ne 'z in ket, Rak dizenor.-Rak dizenor, 'vidoc'h plac'hig.

VIl Dizenor. d'ho tad ha d-'ho mamm, D'eoc'h choui, plac'hig,

D'eoc'h c'houi, plac'hig( yaouankik flamm.

VIII Dizenor' d'ho preur ha d'ho c'hoar, D'eoc'h c'houi, plac'hig, D'eoc'h c'hoUi, plac'hig, da driouec'h vloaz.

IX Dizenor d'ho yeontr, d'ho moereb, D'eoc'h c'houi, plac'hig, D'eoc'h c'houi plac'hig, mez ha pec'hed

(Son goant melirbed, gand eur gentel vat enni d'ar rederien-noz, dastumet e Plouhinec, gand an Aotrou Larboulette, persan Gwened, ha bet moulet war La Paroisse. Bretonne, niverenn here 1928).

An Al.mral La'Ulf'ent, eun Norman, bag 'a gar kement -ar Vretoned, m'en deus desket hor bl'lezoneg, -en deiUs de-ga1s-et d'eomp ar slderijenn-m:Ml diwarbenn ar yez a zes-kas ar Mabig Jezuz war barlenn e vamm :

Er Palestina, breman ez eus 1900 vloz, e komzed teir _ yez : ar gregach oa yez ar gelennadurez, yez ar c'hem-werz yez an impalaer ; an hebreeg oa yez -an templ, yez ar veleien _; an dud vunut, an dud dister, J,ezuz, mab Mari, hag e ziskibien vat eus ar Galile, a gomze arameeg; e arameeg eo e komze Hor Zalver war ar groaz, pa gasas etrezek an nenv e glemmadenn hirvoudus :

24 ~~~,ji~~~;l(~"'!i\~~~

~0~ r. UR goummoulenn denval a c'halo amzeriou kenta E Rom h3. n'eo ket ganet c'hoaz an daoulagad lemm a

welo skler er mister a guz ouzomp kavell ar gr hep par ze, graet anezi la Ville Eternelle e yez ar C'halllaoued. Gouzout a rr penz, wardro ar seizvet kantved araok ginivelez hur Salver Jeznz~Krist, e oa savet,. war ar Pa~ latin eur griadenn, hanvet e latin Roma quadrata , o veza ma oa demdost karrezek ar fUrm roet d'ezi. Ha diouz an dorgennig-ze Rom en em astennas war c'h'".ec'h all, ar C'hapitol,. an Aventin, ar Caeliuz, an EsqUilin, -ar Vi-minal hag ar C'huirinal. Rom goz a oa diazezet wa:r seiz roc'h, ev el m' eo diazezet a1n ene krisb;;n wa:r sei.Z vertuz ha war seiz donezoun.

iK:oulskoude, a- nebeud da nebeud, etre dao ua rn gal-loudus he mistri, roueed, konsuled, impalaered, ar goz krig fall a greskas, a gemeras hirder ha ledanded, a za-vas d'he c'hilha eur gouriz. mogeriou uhel, toullet enno pevar dar warnugent, a c'heller gwelet c'hoaz hirio ; met pelloc'h e c'hoantee _mont; re striz e oa he gouriz; dr.eiSt he mogeriou e lammas hag eun devez a zeuaS e c'holoe Rom, gant he ziez, he ruiou, he liorzou, eur pikol pez douar a zaou-ugent leo bennak a dra.

Ha war gartennou, livet a-wel d'an holl, wat daolen-nu mein, e lez -an hent a ya euz ar C'hapitql d'ar C'hto-lize, eo aes, da-nep a gar, heulia istor burzudus Rom, sa-vet a netra ha deuet, ,e berr amzer, da veza mestrez ha renerez an hanter euz ar bed. Ha pebez henchou dispar evit kerzout euz an eil penp. d'egile d'an impalaeriez-s.e, chamet, bete vreman, gant pep hini anez-o, e hano ba.-ziant, via Appia, via Latina, via FJ.aminia, via Ostia, via Nomentana, via Labicana, via Valeriana, via Trimfalz ha me oar-me pet ali c'hoaz.

E gwiriunez, evit Doue eo e laboure,. hep her gou-zout, ar vicher01urien-se, evel ma labour evitan, n hon

amzeriou-ni, hep her gouzout muioc'h, ar pennon-stad erna etre o daouarn, e pep lec'h, ar stU.r hag ar galloud. Evit ar C'hrist ha.g e groaz e laboured gwechall; evid ar Galon-Sakr hag e garall.tez e labourer hirio ; dre ar sin-ma ez p ali trec'h a lavare Jezuz da Gonstantin, en eur ziskouez d'ezan ar groaz ; ha deuet eo da wir e brofesi; ren a riln, en despet d'am enebourien , a lavare ar memez Jezuz da Vac'harit-Mari, en eur z.izoloi dirazi e ga-lon, ha dont a ray ivez da wir e eil brofesi kerkouls hag ar genta. Pasiantomp, traou kaer a v,o gvvelet; ha peger kounnaret bennak eo, en hon amzeriou trist, an diaoul hag e vevelien, fizians a rankomp kaout e va ar ger di-weza, nann d'ezo, met d'hor Salver ha d'e Iliz santel.

Al::eg hon deus da gredi ec'h erruas sant Per e Rom, er bloavez daou ha daou-ugent; prestik gaUde ma -oa bet torret, e prizon Jerusalem, e jadennou houar-n, gant eun ael, deuet aberz DoUe, da vlenia abosto,l kalonek ar wi-rionez war h8111t e blanedenn Sant Mark a heulie e .vestr ha kredabi eo e k3.vjont e kr Rom eun dournad kriste-nien ha pion aar, marteze, en o zonez, lod euz ar re en doa gounezet Per d'ar feiz, da vintin ar Pantekost. E: kar~ ter.Juzeien an Transtevere e rejont da genta o diskenn; ac'hano ez aent war menez an Aventin,. da di Aquila ha Priskilla, daou gristen eus an eur genta, hag, erfin, da halez ar senatour Pudens, diazezet war ar Viminal, kar,--hervez an istar, d'an offiser Korneli, bet- badezet dre za.ouarn- Per e-unan, e krig iKesara. Hag ena, epad m~;ur a vloavez, ar c'henta Pab a labouras -start ha, dre Ina 'z ea araok gand e bre.Zegennou hag e viraklou, hep ni-ver, ledanoc'h 1edaria,. bemdez, e tigore am hent e tremene dreizan A Viel ha karantez Mab Doue en em c'hraet den evidomp.

Ha, heuze, er bloavez benniget seiz ha tri-llgent, e voe staget ouz ar groaz, e benn troet d'an traon, ha, mar deo nijet war en ene kaer, merzer ar C'hrist -da c'hloar ar baradoz, e relegou,. da vihan a, a_ zo chamet war an douar ha warno en em zav brema iliz-veur ar Vatikan, kaera pedezenn eo possubl d'ar pelerin gwelet e kr venniget Rom. (Da genderc'hel).

L'Helg>oualc'h, O.M.I.

. ; (j

Ha Glao a vezo "if

?

Talvoudus eo da bep den gouzout diouz an amzer, gellout lavaret pe e vo brao pe e vo gla ... Ha n'eo ket -diaes . n'us ken d'aber nemet taoler evez, dige:ri a!ll dis-.kouar~ hag an daoulagad ...

GLAO A- VEZO mra: wclit : war eun _dra diou ganeve-, denn skedus '0 liou,

K~SJnevedenn diouz an noz, Gla.o hag ave] hantemoz ;

ma tro ar reo gwenn e morernn :

Reo gwenn en diskw Amzer c'hleb hep m:.a ;

ma tistag an huzil d.iouz ar chbpinal ; ma ruilh ar yer er boultrenn; ma nij ar gwenneHed tostik d'an douar ; ma teu ar c'hoadeier da c'houeza, an houarn da c'hle-

)lia, ar ehoalenn da lei'za ; ma kroz ar gurun da greisteiz.

PADOUT A RAY AR GLAO :ma chom ar yer

28

KELEIER AR MIZ

AN TESTAlliANT NEVEZ E IWERZONEG

An tad Sean O'lKeeife, eus a, Atha-Cliath (Dublin), kr-benn Iwerzon, a- zo bet karget da drei e iwerzoneg an Testamant nevez ha da gas da benn eul labour hag a oa bet boulc'het gand ar chaloni O'Leary.

1

An Tad O'iKee!e en deus grt e studi a veleg e sko-lach iwerzonek Roni hag e studiou keltiek e skol-veur Atha-Ciiath.

Gouarnamant Iwerzcm en deus e laket e penn bureo ar c'heleier.

N'eus ket peU e skrived d'in da c'houlenn ouzin eun Testamant nevez, e brezoneg; ne gredan ket e c'hellfed her c'haout ken, rak ar Pevar Aviet en unan, leor am Ao-trou Caer a dle beza peurwerzet ; eun dra vat e vij~ hen advoula, da c'hortoz ma vezO gellet kaout ivez, e brezo-neg, an Te.stamant nevez, en e hed, evel e Iwerzon.

vro

EUR GWALL ZISKARADENN

Gwechall sant Yann Vadezour a lavare da roue e

Selaou, Herodez, te ra faU, _ Derc'hel 'ganez pried 00:0. ali

Pennadureziou Bro..:zaoz~ hag ar broiou-all.a- zo stag outi, a zo o paouez_lavaret kement all d'o roue h_ag im-palaer Edouard VIII, a feU d' ezan kemeret da br1ed, an Itron Simpson, eur vaouez dio~ wech dimezet ha beq. he eil gwaz.

D'an 10 a viz kerzu diweza, pa ne felle ket d'ezan trei kein d'an hini ma oa touellet gamti, en deus ranket dilez-el e gurunenn hag e rouantelez ; e vreur, ar prins Albert-Frederic, eo a bigno .war an tron, en e lec'h !

29

AR C'HANTVET DINER Gwechall, pa veze hano da baea gwiriou ar maro d'ar

c'houarnamant, e lavared e Vezed o vont da baea ar c'hantvet diner.

Breman _an heritourien, dreist-holl pa ne vez keren-tiez ebet etrezo hag an hini ma heritont d!ezan, pa lez ar c'houarnamant garnto eun dner war gant a c'hell beza lorc'h- enno.

. D'an 28 a- viz du Diweza, an Aotrou !Wallach en deus diskouezet, e [Kam.br an Deputeed, e rank eur mab, evit gellout lakt war e hano, talvoudegez 800.000 lur, da varo e dad, rei d'ar c'houarn3.mant :

E Bro"Zaoz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40.000 !ur En Itali .......................... - 32.000 !ur En Alamagn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36.000 !ur Er Beljik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25.000 !ur E Stado-y. U nan et an Amerik . . . . . . . . . . -N etra Hag e Fra..'ls ... 00 00 00 , 00 176.000 !ur ~oulennet en deUs ma vije krennet gwiriou ar maro,

met n'eo ket bet tost d'ezan beza selaouet : 187 lepute hepken a oa a-du gantan ha 373 en 1e eneb.

Ha daoust daze, kef gollariiamant Paris a vez atoo gou!Io.

FORANEREZ MISTRI-SKOL PLOUGERNE E takad douar Lilia, ez eus nevez savet, evel m'h-o:1

eus lavaret, diou skol gristen, darempredet gand an darn vr.asa eus ar vugale, a drugarez Doue.

"IKement-se, e c'hellit kredi, en ~eus laket hoU vigno-ned ar skoliou dizoue da vont e kounnar ruz, setu m'o deus laket kas, d'ar skoliou lak, 50 bugel a zindan pemp bloaz pe en tu aU da bevarzek, evit gellout lavaret eo re yihan ar skoliou lak hag ez eus ezomm bras sevel re ne-vez evit 141.500 !ur.

Berniou paperou leun a c'he-vier, mnulet, den ne oar e pe lec'h, a fuilhont ivez cWe ar vro, evit meuli o skoliou ha youc'hal war ar Veleien, na petra 'ta!

.. Eun dra hepken a la varan; skoliou dizoue ar Frans, ne vefent ket kavet mat zoken gant Morianed an Afrik, ha ni; Breiziz, a Velfe dleet d'eomp gouzanV ar pez ne c'houzanvfe ket an dud divadez?

Ar Verc'hodenn Zu hag ar

Zoroc'hell (Mojenn)

D A seiz kenta ar b.loaz, en eur c'halatrez, eur Verc'hodenn. z-

a hirvoude : Den ebet ne deu da c'hoari ganen, bloaz "20:.,-~ emezi .... Me- 'gade mont kuit ac'han ha g_welet e.u.n d.:a benna:k_

dre ar bed .... >> En he c'htchen e aa eur ---

Zoroc'heH gaot1tchouc ba:g a lavare d'ar Ve-I"C'hod'e~

~u ~

Mat ! perak n'hel rfes (el-mont kuit eu-s an toull-

man ? N'e~:~s netra soc"h[

Krog ennoun hag ei: ai'ntP

h:O.f'l; daou-, wa-r- n_ij, d'a redek.

b:ro. Ha ya:o. ! Setw ar-Verc'hodenn- zt~ krag- e las--

ar Z:or.oc'lrel-1, h-ag er- maez. ;: buan dre ar p.-enestr-.

,,,. ____ _

Met o laouenedi.gez :ne -bads .ket pell, rak ;eul 1-a-

.. pous -rli-vergont ne gavas .:neira ,gweHoc'h eg.et .Skei

eun -:tmrl :beg war fri ar

Zoroc'hell. Houman a stra-kas eve! eun tenn! Ha

-.-.kerkent, ar paourkz Mel'-

e'hodenn zu, goutte_ beza !lrae:l: meur a lamm en -r,

a -gouezas war he fenn .en .. .enr wou1l leun -a zour-louz.

Chome -eo eno ahane e

:01

Laouen -bras e voent o daou, rak evito da v_eza

~hel, uhel en r, e c'hel-lent gwe!et k:ilz a vro''nu : ar parkeier, ar. c'hoajou, ar meneziou, ar maeziou, ar striou, ar c':hriou.

:- Tostt a raimp ouz

ar mor hag ez aimp .d'an

Amerik , erne ar Zoro-c,.he\1.

- Brao ! brao ! a -you-

c'he ar Verc'hodenn .zu.

~kompagnunez ar raned. F-tinoc'h e vij.e llet d'ezi ha

i:l'.ar Zoroc'.hel! -cham er c'ha latrez da Joueda, .da c'hortoz ma vi):e bet !bug:ale da zont da c'hoari gan:to ;a,;da;rr.e.

Divinadennou

gantan. _ E pelec'h erna ?

2. - War ar me-nez, ar bas

tored, a g re i-z diouall o

denvedigou, _..._., en noz skie rijennet, o

deus- klevet souden e barr an

nenvou, eun ael o rei d'ezo da

anaout eo ganet, en

eur c'hraou dister, ar Zalver. E

pelec'h eman an ael? ...

Nedeleg

1. - Epad noz Ne deleg, ar Ma-big Jezus a gB.s e aeledigou dre

ar bed a~bez da deurel ma digou ha c'hoa

- rie!lou er 'chi minalou evid ar vugaligou fur. - Setu aman ,unan anezo, stag

gand e labour; met eur c'ha-

marad a zci

J.. L:APJQ .. l.JONNE sU~q::ssfru~DE .. . .c. . .. . . L. JEZEQUEL

._. :Trin:e~_-_:deDt- - _ . LOreet gilD.t . skoi.=vedE::sinerez Paris

~ 4eiin -~1J~dent~tieP p_-an -:h8.&-~_falm d-ent ~e-vez! ~ar ab ur ~" . _ha war gatchonk, hervez ar skouerwu d1veza

Gwarnti"sa a ra e labour

.!ouzauennou ha~ a gaver er mor, ar sirop. man . a ya'ha ar gwa,d... Ouspmi .m'e11 deus "1!1' vlaz

,, w.,.., . , louzou.allc:bet n

. . - Ren~t ga~t Rn: A,OtrOU P~R_ROT _

-~""""~~'!'!-'""-"'"*"."'.; .... ~-~ .. ~,; . , .. ;.,.,.,_ ... ~~~""''""~~ -KOl!M'ANANCHOU D IOUZ .cAR BLOAZ :

Bi-eiz ...... 13 lur. --- F-rans ha. broiOu stag ouU .. -.; " 15 lur Ev id ar re a zo e diavz br:o ...... - 20 lur Koumananchou a enor . . . . . . . . 2o fur

Ksit- ho koumananchou, dre chek-post da -~ M. 'I'ADMINI$-TRATEUB DE FEIZ HA. BREIZ ;.SCRIGNAC (Finistre). C. C. 21.802 Rennes.

812nnoz Dou12 !

y 1- Bennoz DOue ! d'hot lennerien- _vat o--deus digaset d'eomp ko"um:nancho~ a enor a 20 lur ev id _ar. bloaz. nevez-man ; 'bennoz' Doue iVez da gement hini en- deus d1gaset d'eomp _koumananchou nevez .pe ne\fezet, war ar _noulenn kenta, -~ -c'houma~anchou _ko~.

G8nt' lezenn- nevez an daou-ugent.. eur labour !'r z1zun, - paeet ker ker pep hini. anezo, .. ha- dervet ,Jabour eun t1eg, - ne oar ket eun de~ da belec'h...>eZ a_imp. - . 7 Petra- raimp e ri'liz c'houevrer, ma kera c'hoaz an trao~-

Bihanaat hor c'helaouenn-? Henvel ouz petra- e vezo neuze ? _ . - . , Laket hon eus tenna evit miz genver ha l'!l.z c houev.rer. 20@

_ Feiz ha Bfeiz mqioc'h egd _ar g_pnt ; ma VIJ& . kavet er. ped~_r .zizun genta~man, lennerien d'ezo,_ ~eme~t-se a roJe __ eun tamm_k muioc'h a ner_z d'hor c'halon. _ - _ - .o __ _ ~-.- _

Fizians hon eus -e teuio:-unan bennak eus a!" re: a lenno_- ar Skrid-man o welet--hon dienez da _rei ~'eomp e skoazell hag an AOtrou. Doue da; o-ber eur zell a druez ouz yez kaer_ hor Zent koz a zavas .hor Breiz karet. . . , ~ .

Evel a skrive d'eomp eul lenner. d'an_ 20 a. c henver d1weza- a zo gwir_ : .

An drouk~spered, red eo .hen anzao, a zo o k!ask-_ gou~led. hor "yez koz, rak anez ne vefe ket grt ._kement a_ ruz warm h!l ma raer br~man ; pa vez hano eus- a .bap~rennou gallek da strew1, dre ar barre_z; e vez klasket tud d'Cl sk1gna -~a pa ne ,oaAv~r ket a re vras e kaVer atao ar vugale .d'o c'has betek ar-c her~a~en nOu pella. ,Per&.k ne rafd ket~ evit . Feiz ha Breiz , s~rvt:t 'en hor yezJ ha _gant tud eus hon anaqudegez, ~r pez -a- .r_aer ,ev1t p8.perennou savet .'gant; -tud ha n'int ket eus hor bro hag en eur yez hB n'eo ket -hon hi-ni'? -

Gwella~se ma c'hell komzou fur ar sreizad mat~se l8kt unan bennak eus hol lennerien da Q_lask d'eomp lennerien nevez.

. Ezomm hon eus. Scrigna, d'an 29 a-v~z genver-1937:

.., ~

,2tve BLOAVEJr. - Nnn 2 MI" C'HOUEVRER 19il7

FEIZ HA DIIEIZ Doue a gemer

p rede r gan eomp :-"- a_rAG~-a -giemmbu ~a- glever- hirie --war muzellou an dU.d.,

.... lW nag a gristenien -zoken o- krena galnd an aon rak gw3ll-zai'voudu ! Ma ve krenvoc'h o feiz ha hrasoc'h o fizians ne 'gomzfent na ne spontfent evel ma veont. -Eur gwir-gristen me dle ket kaout aon, rak eun Tad holl-c'hal-loudek en deus na ehan da glask e vad.

AR C'HRISTEN A DLE BEZA DISPOUNT

Hirio, meur a wech bemdez, e teu beteg ennom.p kelou giac':harus meurbet.': nag. a hano a zispac'h, a vrezel, a zien,ez ! Trawalc'h evit aber d'ar yac'ha den dizec'ha war e dreid !

Koulsk

bann : ~< Arabad d'it kaout aon ! ? D'an hini a ra gwclla ma ,'C:"hell e zeveriou pemdezek hag a laka e fi-ziaus ~e Doue, ar ~ez a zo kaer ha talvoudus. Ar vag, m"'eo pign.et warni evid ober e dreuz er bed-man, a c'l>e11 'be!!a hejet ha ejet gaThd. ar gwasa barrou am-zer, hen, ne greno ket an distera ha ne gollo ket eur begad eus e fi.zians e Doue, rak gouzout a ra, Doue e-unan eo a zo krog -er stur.

Pa zeu eta an anken d'hor gwaska, pa zsfa tud d'hor gwallgas, a greiz hor c'halon leveromp ar c'homzou-man a lavare .JeZU!Z : N'emaoun ket va-unan, rak an Tad a zo ganen. (Sant Yann, XVI, 32) pe ar c'homzou-man skrivet gand eur c'haner dudius : Hag e valefen en eun diraGnienlil: go.klet g,aat skeud ar maro, n-'em befe1 aon rak Qr-oug ebet,_ p:emaoe'b. e~h

36

grog e' dournikez ar starderez-rod. Met ar spez en em guz a nevez hag an trn_ a ya a tao a-herr ..

Ha se~ an teuz oc'h- en em ginnig evid an deirvet-gwech. Heja a ra eur vrec'h goloet gand eul linse1-gaonv : A-zav ! A-zav ! Ar blenier, damanik hall, a glask al li-mier, a ziarbenn an ezenn ... Gwigour, bagoniou oc'h en em steki an eil ouz eben, pakadennou o koueza eus o sta-liou, ar veachourien, diframmet tr:um diouz o c'housk, o yc{ac'hal gand ar spount ha, p'eo ehanet -an trn, o lemel a-benn-kaer anezan. Petra E:ta a zo digouezet :

Eun tammig bihan pelloc'h an hent-houarn a dre-men war eur pount bras, met, epad an noz, ar str kres-ket gand ar glaoveier, en devoa e zamm.et. Tost d'ar c'hommou eonennus, ar marc'h-du a zo a-zav o tivogedi hag o teurmt.

Hag ar skeud ? Ar skeud en deus mir.et diouz_ ar maro kantvej~u a dud ?

Ne do a ken nemet eur valafennig a oa en em ruset dindan gwerenn al le te rn ha pa en em zifrete ha :Pa zis-pake e eskell, e skeud a dreuz ar sklerijenn a veze gwe-let dirag ar marc'h-du o vont en e vuana. Al loenig bi-han-se eo en devoa miret ouzan trn da vont war e benn e dour doun ar str. E dourn Doue, askell eur valafenn a zo awalc'h evit savetei tud a 'ganch

38

Sa1i.tel heman a anavezas Salver _ar bed er bugelig dis ter .a 'a war divrec'h ar Werc'hez, ha setu hen d'-e vriata gant louenidigez o lavaret-kom-zou kaer an Nunc dimittis .

Breman, Aotrou Doue, lezit ho servicher da vont .e -peoc'h, hervez ho promesa. Va daoulagad_ o ~~us gw:-

, -let an Hini a zigas d'e heul ar silvidigez, an h1m a lak1t -dirak an hall boblou evel eur sklerijenn a lugerno war an dud, hag a v;e:zo gloar po bl Isral.

0 lida g'!n.uel ar Chandelour dalc'homp sonj e. ran-komp senti ouz lezenn Doue penn-da-benn, ha poan1a da veva gla...11. a gorf hag a spered~

37.- Petr~a:. I'a ,an_ lliz da zeiz gouel air Chande:oc ?

Evit merka gwelloc'h eo Jezuz gwir Sklerij_enu. -a:r bed, -~n Iliz a vennig- goulou kor a zo da zerc'hel war elum epad ar brosesion, lennadeg an A viel, hag eus mare-ar gorreou betek gonde. ar gomunion.

Er mareau brasa a zo e buhez at' griste:nien, he. bU--gale, an lliz a laka eur c'houlao.ue:n,n v-e?"niget en o dauarn pe en o ehichen : da zeizio:u ar vadezmnt, ar- pask kent~, an eured

7 ar velegiaj, an tremenvan. Setu perak. EVlt-

ma sonjint neuze e J ezuz.-iKrist sklerijenn ar be~, ~~ klas-kint beva het-vez .e gelennadurez ; evit ma kinm:gmt. da zoue pa n'hellint mui pedi o-tunan, ar pedennou graet evito gant Jezuz, p'edo o veva war an douar.

Da zeiz: eun interamant ma laker goulou benniget en_ dro d'an arched (serch) eo evit merka e ve.vas an hini maro e sklerijenn an A viel, e kredas holl gwirioneziou a:r feiz, hag e tiazezas e fizians war gomzou Jezuz-(Krist.

Eur c'hiz vat. ha san tel eo roiret en eun tiegez kris--ten eur c'houla

40

he bugale an lliz he deus savet ar c'hiz da lakat ar sa-kramant meulet ra vezo war an aoter eus sul al lard be-tek ar meurz araok merc'her al ludu, An dud vat a ya da adori ar sakramant, ha da c'houlenn pardoun evit pe-c'hejou ar bed, ha war bouez kovez, komunia e -c'ho)lne-zont ouspenn eun induljans plenier . Bezomp eus a..'"l. dud vat-nian ! Epad Morlarjez, deveziou an .evned, be-zomp tud a bedenn ! Chomomp dirak Jezuz da hedi evi-domp, hag evit ar pa,ourkz: pec'herien, ha lavaromp evel den dall an A viel : Bezit truez ouzimp, rait ar gweled d'ar re a zo e tenvalijenn ar pec'hed !

b) AR C'HORAIZ

41. - Perak oo bet sa.vet -amzer ~ar C'horaiz ? r) Evit enori an daou-ugent. dervez a dreme:nas

Jezuz -en -dezert o pedi hag o yun. 2") Evit rei tro d'ar gristenien vat d'aber pinijenn.

An Iliz a c'hourc'hemenn ober yun ha vijil evit laza enno ar gwall youlou, ha paea da vat dle ar pec'hejou.

3) Evit lakat an eneou e stad da denna frouez tal-voudus eus gqueliou Pask, da lavaret eo, eus maro ha re-zureksion Hor Salver Jezuz-!Krist.

42. - Penaos, he:.;vez al lidon, ,e verk an Iliz be: mennoziDU?

Evit hon dougen gwelloc'h d'aber pinijenn, da gilout sonjou fut, an Iliz, da zeiz kenta ar C'horaiz, merc'h,er al ludu, a gemenn d'ar griste:nien dont da lakat war o fenn eun nebejudik ludu. Evelse e tesk da bep kristen n'eo nemet poultrenn hag e tist:roio e po'ultrenn.

43. 0 tigemeret al Indu peseurt pedenn a gasimp da Zoue?

Ar bedenn gaer-man. Pinijenn a raimp edoug ar c'horaiz-man evit ar pec'hejou hon eus gTaet dre zal-lentez, gant aoun da veza skoet en eun taol gant ar maro, hep kaout amzer d'aber pinijenn. Sellit ouzomp, AotroU. Doue; kemerit truez ouzomp, rak pec'het hon eus enep d'eoc'h .... Hor sikourit Doue, hor Salver, hag evit gloar hoc'h hano, hon diwallit a bep pec'hed. >> Y. G~

Ar Sikouriou da Familhou

AR SERVICHERIEN DIWARAR MZ

.E UN neveze~.ti a houez bras a zo c'hoarvezet e buhez an dud diwar ar mz.

D'ar 14 a viz du diweza, eo bet embanne.t lezenn ne-vez ar :sikourioo da familhou ar servicberien diwar ar mz . Hag al lezenn-se a zo kroget da ren abaoue penn ke.nta ar bloaz.

~ . Evel evit kement tra nevz a zigouez, e kreiz hor meziQU, al lezenn-man he deus graet kalz trouz ha lakaet an teodou da vont en-dra.

A-gleiz hag a-zehou, eur hern mat a zroug a zo bet dournet diwar he feun1.

Dao':lst ma 'z eo eun tammig diwezat dizrei da gomz e~s al le~enn-se, e feil d'eomp hen ober evelato. Lenne-nen ~

PESEURT SiKOURIOU A VEZO ROET

DA FAMILHOU AR SERVICHERIEN ?

sk b:ervez niver ar v'U'-Ar sikouriou-se a yelo war gre ' ~"- beutoc'h eget

~ t 'henta e vezo ro'C'- ne gale yaouank . ...,.,vi ar c ~o r~et evit an eU. Hag an trede an handter ,e:u~a~~e~~z :.ev~erent eur sikour tost ken bras kroua ur a bl IK edi a raer en hor eget hini an daou genta asam es. r miz w~rdro 17 c'horn bro, ar serviche~e~ 4~ ~e~e:~t ~~ eil .' 67 lur evit lur evit ar c'henta ~uge ' u . ha 27 lur ~vit pep hini an trede ; 95 ~lur evit ar pevare '

eus ar re ali. b k uadur a c'hello paka 1140 Evelse eun tad a evar ro . butun evel a

lur ar bloaz, ?Un do!arnadig brao a werz ar '

welit. E PElEC'H E VEZO KAVET PEADRA

DA REl AR SI_KDURIOU-SE ?

'"' i!nt ket kavet en eur c'hodell c'houllo. Skier eo, ne vez skodennou- a ranke

Ar sikouriou-s~ a _vezo.:~vet ga~~e:~ c'hef, hanvet : K-ef paea an holl vlstn, ~'1 1 unan,

a zigoll. 'h 11 b a renet gant labourerien Ar c'hefse hag a c e 0 ez _ leoio".l b t lakaet war-sav gant renenen emg douar, a zo e

Lamderne. f erko d'ar vistri peseurt skodenn o d.e-Ar c'he eo a V h . t nio ar skodennou-se ,en eur bern, ag

:e~~n~ao b;:~t ~:a:e~icherien, hervez stad o fmilh.

HA RET EO LAKAAT AN HANO EN EUR C'HEF A ZIGOLL?

' k t da c'hoari ganti Pe e Striz

An traou re ne badont ket

Gaude Bcassine. se tu Bcassin

H 0 L lenrierien o deus klevet ha no meur a wech eus Bcassine,

hag en deiziou diweza-man eus Bcassin, dreist-holl. Bcassine, eve! ma ouzoc'h a zo eul leshano roet d'eur Vreto-

nez c'henaouek gand ar C'ha\laoued, e marvailhou skrivet ha skeu-

. dennet ev id ar v.ugale. War a leverr, Trubuilhou BcassiOO : a blij kalz d'ezo, ha dreist-holl d'ar re o deus o savet hag o' em-bannet rak gwerzet o deus betek-hen 1.600.000 levr (eur miHon c'houec'h kant mil), 64 pajenn e pep hi ni : 19 !ur ar pez ; ar pez a ra 30.400.000 !ur, kouezet e gode\lou an dud-se, ev id ober-' goap

eus ar Vretonezed. Ha n'eus ket a zaou viz c'hoaz, Bcassine, a.l loudourenn-se, he

deus kavet eur gwaz, gand ar film mezus kenan : TOUT VA TRS BIEN, MADAME LA MARQUISE , ha n'eus ennan eus an eil penn d'egile nemed eur bern loustoni taolet war hor Breiz hag ar Vretoned, evel m'ho peus klevet. Ar plas a vank d'eomP da gonta penn-da-benn istar ar film-se. E berr komzou, e roimp d'eoc'h'. da .... danva eun drag bennak eus ar pez ma 'z eo.

1. - Ar film : Tout va trs bien, Madame la Marquise a zo bet savet gand ar gevredigez c'hall : France-Production .

2. - Tennet eo eus skrid Yves Mirande. Gwir hano an den-se eo Yves Le Ouerrec; ginidik eo eus a Lannuon.

Eur vez eo eta gwelet eur Breizad o teurel dismegans war e Vro ha war e genvroz eve! ma rafe eur mab fallakr war e,vamm, e vreudeur hag e c'hoarezed ...

Arabad ankounac'ht an hano-se eta. Hini eur Breizad nac'het gantan e Vreiz eo !

3. - Nol-Nol a wiskas dilhad 'ar c'hoarier Yves Le Plou ma~ nec'h, er film, a zo bet paeet 300.000 !ur evid aber, eus ar Breizad, eun den genaouek, sotoc'h eged eur baner, rak sur a-walc'h n'helier-

45 ket kaout war douar Breiz e~n den ke

sot ali, nemed eur ..... Gall e vefe marteze.

4. . ......,... Etouez an taolennotl ' 1 h .1aJ ar c'hnmzou div_a!o evidomp, e we er ag e klever dreist-holl - Yves le Ploumanec'h 0 'h vont da Baris o kana soniou hag

0 c cari toniou Breiz-Jzel d gan e viniou. Eur wiskamant fentus

(' qui Pue la naphtaline >>) a zo 1 aket d'ezan; chu penn voulou.z bragou bras, bodreou ha'J ali, euo .

- Wlskamant dineizet d'ezan gant' Persan e barrez !

- En em gaout a ra er Music-Hal/ t , elec'h ma rank labou-

ra ' evid kant fur, da bep c'hoariadeg E . h kavet, l"ak, Yves Le Ploumanec'h a ~isk~:e:~c ~re a zoare, en deus en he c'haera (! ! !) d'ar Barizianed. ' n e-unan, Breiz

M'et fall e ya an traolli gantan ha' d" k" mantrus eo 9welet pegent

k~~ ::n~:~ d7:::a~~tH:o:ees~z:,a e~~~id:~~dw:r v~n~~~~u;a n'en de~s rak e zaoulagad eun dao/

1. , e laker dl

enn 1vet warn 1 ar mor. Comme a a -

' va gazer >>, erne Yves Le Ploumanec'h 1 Met nann, ar paourkz paotr a c'hoari en eur zelle; o aouen._

:~e:':~n~e~:~ ::z d::r:~s.e~:n tr~~h:l~~n kd~a~ ze_ll:rien, ha pa ~~=er:~ d'ezan gwelet . ' e sen en !.. ... Red e oS:

ar mor ev1t dont a-benn eus e dao/ - Pel loc'h ne uze, e weler ar paotr e ti e' c'hoa." h

Par h a zo o c om e IS, ag a ren buhez eur p/ac'h fall hag ki

k . e ever he mignoned 0 ana an d1skan enorus ~man :

Les pommes de tene pour les cochonS

an .Deskadut:o.ez broadel, evit _goulenn .ma vij.e dHennet di-skouez ar

film-se. c'hallou:d, aber ne--Ar: .minislr, war e_ veno, ne oa.ket en e..... '

t war ar poent-see, nag ar C'houarnamant, kennebeu.t. -Heman ra, 'h da aber ege.t cham .da zelaou klemmou en .deus traou .pouezusO-c

ar V Fetuned .! d Ar .re-man neuze a g.laskas lakat lJrZ o-unan, hag e ~tagjo~t a

1. ' eze diskouezet .enna ar -film-se. Rene~ .ober tr..ou.z er sa 1ou .ma v. . Moul ,n-Rouge ne zalc'has ket pel\ .ar .fi.lm gantan, q; Cinma ar

rak .re .a .aon en devmi .ouz ar V retoned, dreist-ho\1 ouz_ 'G~enn 'hemennet d'ezan ehana da .ztskterla ~-1 ha-Du en devoa gour-e

. . d Hor Parizian a z.entas .raktal ! ... la.u.dom-se pe .anez a ze.... _ ' M Ha se;u ma voe kaset Tout v:a trs bien, Madame la , ~~

enet gand eur V.uzeo! . d'e.ur cinma eus M.ol'ltpar_nass, r qUise .,. V toned M t eo ema 0 chom an darn vrasa eus ar re E on parnass., , -

div reet Kement-se a aa .re, e~e.lkent ! E~el ,just, trouz a zo bet ! .A gan-tchou, ho.r c'~envro.z a yeas

1 film bep gwech ma veze d-isklerJet, hag. -ober a da hopa -war ar a la-r.a,i.arrl. k.ement ma ne veze ket .gellet k\evet eur ger eus ar pez

Y a red ennan . ... Ar polis a deuas, .da .lakat ur.z, met n'eo ket bet evit do-nt

-a-benn eus ar V.r.eroned. . t ali. maered Gwened an Naoned, .Pont-1.vy, C.aen, Deus e.un u - '

Roazon, an -Havr-Nevez, Toulon, Amiens., .hag ail., o deus difennet

diskleria ar film-se en o_ c'hriou. t t aou da veza, renerien ar 0 we\et eta, pegen trenk e eue an r ,

film a glas kas neuze 'lam mat an tao'lcnnou hag ~r c homzou a . ~., ..... oned .Eus 2:500 metr a h&v-der en -devi)a gounnare a-r rnUia ar v ro::- . - h

,-kln "''en dePS hreman nemet 1400. Ouspenn-s-e, bep g.wec ma ar n 1 ' _ ,. 't d eur \YezD dliskler.tet, ~e veze ;kle\:f ar c'homzou--man, ha n J.n, neme .

goaperez m.ut-.o-c~h :ev.id-o.mp _::

Mesdames, MesSieurs,

Le :film que nous vous prsentvns est une fantaisie hurrioriv-

t'que dont l',o.'b-jet .. est -de -vous distraire. . 1 Dans sa premire version, profondment mo~ifi.e depm-s, ii ul ,. d . ;polmiques [/o.pinion -bretonne Y ,avatt ;v;u -une -atta-.a so e'Ve es . . t' 't d'une

t les _.:ru,u:= iles traditions et 'les lgitim-es 1-n ere s ' . que cen re . ~..,.

..

47 province trs_ respectable de notre pa.ys : il n'e-n .est rien. Le per-son:aage de com-die que vous all-ez voir n'existe que da:ns l'imag-nation de l'auteur et cette farce aurait pu tre situe dans toute autre rgion franaise. Chacun sait au sUrplus que la Bretag.ne. avec sa langu et ses coutumes, ses monuments, ses paysages et ses costumes, est et demelll'e. 1 'une des prfrences d-e notre tourisme. et que les visiteurs y trouvent bon accu-eil et bonne tab-le.

Justement fiers d~ leur province dont ils connaissent .le pass glorieux~ les Bretons ont conserv les traditi-ons que leur lgur-ent leurs anetres. Aussi, personne n-e saurait trouv-er dans ce film l'image d'une ralit tous gards t.talement diffrent-e sinon op-pose.

Nous prions le l;IUblic de vouloir bien assiste-r en toute .itn.-partialit la reprsentation de ce film qui n'a d'autre pr-ten-ti-on que de chercher l'amuser, sans vouloir nuire en aueu.ne ma-nire la Bretagne et ses enfants do-nt tm:1te !a Fran-ce est :fire et respecte les traditions !

.... Res!}ecte les traditions ! ! ! Hum ! ? ? ? - Ha B,retoned 'zo-, hag o deus asantet d'an dra-se ! Frealzet

int bet, tak ouspenn-se, paotred Bcassin o deus roet o ger e stagjent dizale da ober eur film nevez, en enor da Vreiz

Eur film e-n en-or da Vreiz gand arc'hant a ro~o d~ezo an hri en d,eus grt kement a zizenor d'ezi ? ... N'helier ket beza fur a-walc'h, evit digemeret promesaou evelse !

Ne welit ket eta, nag a arc'hant a gouezo -b'reman e godel'!oli Mirande hag e g'onsorted gnd o ft'lm p'her fermint da sinem.a.i.oa Bro-C'hall a-b-BZJ- ha da re ar b-roiou estren ?

Rak breman, anat eo, ar film-se en deus bet eur brud spon~'l~,. ha gant skoazell ar Vreton-ed c'hoaz L.

Hag Y. Le Ouerrec-Miran.de hag e vandenn a strako o daouarn en em lavaret : Tout va trs bien, Madame la Marquise ! ...

Eun dra hepken a- ra-n-k go-ulenn ar Vreto-ned o -deus -c~hoaz eur berad gwa-d- b-rei'zat d-indan o- i'vrnou, :

MA Vo- MOUGET TOUT VA TRS B-J E-N', MADAME 'LA MAR OU ISE !'

Dam a lavaro martez:e : Gwef1l:aEt -eo ; ha .bolontez vat a zo breman eus perz e oberourien 1 Pe:tra '-ral"ze d'-eo.mp ! 'N'eus diga--rez ebe.t. ken. Daoust -.ha Voltaire n'en deus ket lavaret ~ M-entez, mentez, il restera toujours quelque chose

Aman eo henvel ha kaer ho pezo lavaret n'eo ar film-se nemed

f Vetoned n'int ket ar 11ez a v'eler ennan, ha::- olle"' eur al'serez, ar - ,

ouspenn meuleudi Breiz, he yez, he giziou, he ilizou, hag ali,

eun dra bennag a jomo atao e spered an dud. Ha perak dibab ar Vretoned kentoc'h eget ~n Nmmaned, ~n

Alzasianed, Kreizteiziz ? Kement-se a lak. da gred1 eo, sur a-walc h,

ar Vretoned eun tamm mat sotoc'h eget ar re ali. , . Ma vez eta kendalc'het da ziskleria Tout va tres b1en, Ma-

l M daoust ma 'z eus digaset gwellaenn ennan, e dame a arqu1se ,

vezo ti-ouz c'hoaz e meur a lec'h, rak bez e vezo c'hoaz Bretoned, a drugare Doue, ha ne vezint- ket evit gouzanv eur seurt goaperez.

Daoust ha Bro-C'hall he div !je ankounac'haet ez eus bet 240.000 Breizad o verve! eviti ? _

Bc:assine l. Bcassin !.... Ha n'eus ket a hano10u kaeroc'h da rei da dud ar re 0 deus roet o buhez evid ma ne vije ket Bro

C'hall, gwasket gand an estren ? ... he Bennoz Doue d'ar Vre Daoust hag er ger10u-se eo. ema

toned ? Herri CAOUISSIN.

CJ~~X~X~V~II~e ~B~Ie~u~n-~B~ru~g Kan1WI>ennou '8Ieun-Brug 1937 a vezo e gwerz, _da

hanter ar miz-man, e ti Ronan Caouissin e Pleyber-!Kru;;t.

Adalek ar miz a zen e voulimp, aman, bep ri:liz, eur pennad diwarbenn Bleun-Brug Plclugastell hag ~r goue-liou meur a vezo grt eno d'an 22, 23 ha 24_ a v1z eost a zen en enor da vilvet bloaz adsavidigez Bre1z.

' Ar bloaz 937, eo laouena bloaz a zo e istor Breiz; er miou a zeu e tiskleriimp perak.

Prenit eta Feiz ha Breiz , bep miz, ha skignit-hen~ en dro d'eoc'h.

KAR da

TAD

8 UGEL bihan, digor adarre da zaoulagad ha gra eur zell karantezus ouz an den a welez a-unan ga1nt da vamm o poania evit brasa mad holl dpd an ti, bras ha bihan : da dad eo an defi madelezus-man.

D'an eur ma son an Anjelus e tour dantelez.e:t ar barrez, pa ted ar stered da guzet e doU'nder bolz divent an nenvou, pa glask an heol en em zifoupa eus a greiz ar c'houmoul, pa vezez c'hoaz en da wella gant da gousk mintin, eman da dad o vont hag o tont sioulik en dro d'an ti ... Goude beza grt ~ur zellig leun a zouster war e V'~gale astenuet en o gwele, e kerner hent ar parkeier, mar deo labourer-douar, hent kr mar d-eo micherour pe skri-vagner, hent ar porz-mor, mar deo pesketour .... Ne vern pehini eo e vicher, bez sur, e labour gant aked ha ka-Ion edoug an deiz : ne gil na dirak poan, na dirag samm, na dirak riskl. An dour a ziver diwar e dai, skuiz eo mar-teze, gwasket zoken e galon gant an nec'hamantou en deus. ne dec'h ket evit-se diouz an ero, diouz ar stal, diouz e vag ... , Ne sonj ket an disterra en e skuizder, sonjal ra hepken en e zever, ha marteze e le venez e bried, da vamm, pa zigaso d'-ezi da fin a:1 deiz, ar sizun, ar miz, pe goude eur marc'had, -eur foar, an arc'hant en deyezri gou-nezet oc'h ober e zever penn-da-benn, h,ep fallgaloni.. ... Neuze e vezo erus. dre ma oar e vezo hi laouen, hag

50 -------------e vugale maget mat, g>visket dereat, ha skoliet a z..rnare._. __

Erus e vezo, zoken, bemdez, dic\uz an abardaez, ma roez d'.ezan eur pok start, ma tiskouezez d'eza-a anao"~de; gez-vat ha karantez, ma c'hellez lavaret, ~ep gaou, n ou~ bet na dievez, na dizent, na digalon, na d1zeblant, na fal-lakr, er skol pe er gr ....

Evit ma vezo erus da dad, le1aner bihan, a vreman,. ke..."ller ar pleg da drugarekat Doue da veza roet d'i~ el,Ll-tad hag eur vamm vat, gra eur bedenn bep_ sul ev1t ar vugale emzivad a zo ken doan'~.Is o stad, zoken ma ne.--vank netra all ebet d'ezo, ha klask an tu da v:za brem~ ha diwezatoc'h pa vezi bras, eur c'hristen drrebech, eur Breizad leal.. .. , eun den barrek da ober, dirak pep den hag: e pep Ie.c'h, e zever peln:a-da-benn.

MABIG ARVOR.

!!vU ar Skoliou --o---

GERIOU DA ZESKI : Bolz clivent an nenvou ; al lee'it m'eman an heol, ar stered ... - Ne v-ei'"n : n~eus fors pehin. - Ne gil k-t : ne choro ket hep ober e labour. - Nec'hamantou . : traeu._ a lak dies ar spered. - Abardaez : penn diweza, fin an dervez.. -

Emxiva:d : hep tad na mam:m.

GOULENNDU DA BER : Petra ra ho lad evdoc'h '? -Penaos dis.kouez 'ho karantez d''ezan ? - petra sonjit diwat'benn ar c'~wouadur ne labour naQ er skcil na!l er !lr ?

:OEVER Oibab-it -ar _ge riou a -~erk eun .dra hepke.n (sit:u.JU- "-

lier}., _ -h.ag -a~ re a .zo :di- er _.penn okenta anezo.

SON:J'I'l' ERVAT : Ha :1anuen e r:"hellit .beza ma .ne lLOOoori"t: ket ma f -t.iv:j:ti-: 'J)erak :e .\te:z .tell. va! -neu,ze. ~w p:en:n. ? ~ ..

,, __ __:_ ______ _

.51

.. Loi Hrepin Lag an Diaoul

0 REl.1AN ez eus pernp bloaz, Feiz ha Brelz a u gcut-2 d'e lennerien marvailh .sant Ener hag an

_ Diaol. _E}ur marvailh dem-henvel outan a vez kontet ivez .:eEro ar Pikardi, etal an tan, epad nozvezlou hic ar g~anv. Koulskone, n'eo ket gant sant Ener ?O ez -too ts.pet an Diaoul ena, met_ gant sant Krepi!n, paeron ar gereourm e Bro-C' hall.

D'ar c'hen.ta bloavez, o veza labouret an douar a-ge-vr-ed _gand an Diaoul, sant Ener a roas d'ezan, hervez e

. -c:.,her, an holl draou a oa bet diouanet dindan z~uar : ha-

.. det en devoa ed du hag ain Diaoul a vo-e ta pet ; d'an eil Noavez, an diaoul a c'houlennas ar pez a vefe war c'hor!'e ~an douar hag ar zant a hadas panez; Paol Gornok a voe

tapet adarre.

Brei:ziz a la var e voe fallga.lonet an Dia-ou.! hag e. y-eas _-:kuit hep lavarout : Kenavo ; m-et Piks.rdiz a gloz ar ma-r-vailh en d-o-are all-man.

An Diaoul, koun1naret gand ar panez, a yeas da gaout :sant lKrepin : Evid an drede tro, eraezan, me a hado ar pez a girin ha te a gemero an east hag ar pa-rk, wa:r ar .marc..,.;had, ma tivines hano ar blantenn a vezo tet hadet g;auen ; graet eo ar marc'had '?

- Ya ! ya ! graet eo , .erne ar zaJnt.

.An Diaoul a yeas kuit hag e tigasas gantan, eus etu' "iF.rD bell, eur zac'hadig had piz rous, le-ntill-es , -e_ gal-"leg~ ha ne ouie ket ar zant a hano.

- Hadet eo va flantenn, ganen, -eme an Diaorul ; :--abenn tri miz amam e vo glasvezet an douar ganti.

- Sur a-walc'h ! erne ar zant.

Tremenet eo an tri miz ; diouanet eo ar piz :rous ; .::gwelet e vez an deliou wai' c'horre an douar hag ar

paour kz sant ne oar ket c'hoaz o hano ; hag e savas, en e spered, ar zonj da vont, a-ruilhou, e_ kreiz ar park epad an noz ; antronoz, e lavaras d'an Diad111, en eur risignal : Dec'h da noz ez eus deuet ool loen bennak d'en em rn-della er park hag en deus moustret an drevad ; mate vezo d'it teuler evez !

- Da drugarekaat a ran, erne an Diaoul ; me a zi-goro va daoulagad.

Eur wech deuet an noz, an Diaoul a en em guzas da obr ged endra m'edo Krep~n, gaude beza bet en eur dao-let en eun donnellad koalter, oc'h en em ruilh war eur hern plu ; gand ar wiskamant a c'hiz nevez-se eo e teuas er park ; an Diaoul n'hen anavezas ket ha strafuilhet hoU o welet eul loen ke1n iskis o kerzet a-ruilhou e kreiz e biz rous e yudas a houez penn : Tanfoeltr ! piou eo al lctn divalo-man a zeu da flastr:~ va fiz rous ?

Ha savet aoun gantan e tec'has.

Antrmoz, sant Krepin, en em walc'het hag en em gempelrlnet mat a en em gavas gand an Diaorul.

- Setu tremenet an tri miz, eme an Diaoul ; kavet eo ganit hano va flantenn ?

- Gwelet ez peus al loen ? a respontas ar zant.

- Me n'oun ket nec'het gant da loen ; me a c'hou-lenn diganez hano va Uantenn !

- Mont a ran da lavaret tri .hano d'it ; ar park a vezo d'it ma ne lavaran ket an hano mat. Lin ?

Ez an da rei d'it eun ha!no all : Geot gall !

N'eo ket ivez ! Emaout koU ! ar park a vezo d'in.

Taol evez breman ; ez an da rei d'it eun treda hano : Piz rous !

-:- Tapet oun, erne an Diaoul ; kenavo Krepin ; bez yach ha laouen ; d'it eo ar park pa 'z out bet finoc'h ege-ddlin!

(Lennet e Pelerin an13-12-36 ha troet e brezoneg

gand an Amiral" Laurent d'ar 17-12-36). ,, ____________________ _

al laeron-Vor PENNAD RENTA

AL LESTR SANTEZ-ANNA

D'AR i6 a viz mae_ 1680 (eur pennad mai: 'zo eve\ ma we!t), eul lestr-marc'hadour a guitae porz-mor Montroulez hag a gerze difre-kaer, da vare an tre, etrezek an doUiwor.

E he-!1 oueliou save-:: warnan hag a11 aval o ;;'ho:..JJ::::t Qdu, n:; voe ket pe!l evit ob er hent ha ko\1 ar gwel eus aoch-ou \~reiz-.

Eun tamm brao a !estr e oa hennez : teir gwern uhel d'ezan hag ugent pez-kanol digor bras o genou ganto war e vourz. Eun ano kae1 en devoa ive, hini Mamm garet ar Werc'hez ha Pat!"onez karantezus hor Bro : Santez-Anna . 0 vont etrezek an Amerik edo gant eur garg varc'hadourez a dalvoudegez vras.

War-dro daou-ugent martolod a oa war al !estr ha Bretoned e oant holl. Ar c'habiten, Yann Ar Briz, eus Kamel.ed, o mes-tr, a oa eur paotr dispont ha gouiziek-tre war e vicher a zen-a-vor.

Etouez al lestrad martoloded-se e oa ive eur mousig, Gweno!e Kalonek e ano. Krog e oa gant e drizek vloaz. N'eo ke hepken gant ar c'hoant da welout' bro eo en em gave ar paotr-se war bourz al lestr, met dre ma oa ret d'ezan labourai e~it gallout kas eu 1:

54 .-gwennegig bennak d'e vamm a oa chamet intanvez gant eun tiad mat a vugaligou vihan. Alies e 'huanade ar paotrig en eur sonja\ e Gwaien, e vro c'hinidik, hag en ti bihan gwenn, savet du-ze war rib\ ar moi', e lec'h ma edo e dud o chom hag e lec'h m'en devoa e.navezet eun erusted dibreder araok ma voe beuzet e datl er mor don da heul eun nebeut gwazed ali, pesketaerien eveltan.

Peurvuian ne -gemere ket ar Santez-Anna treizidi war he bouY"z. Koulskoude e oa er wech-man el lestr eur verc'hig daouze~ vloaz, koant ha jentil, o vont a-dreuz ar mor clivent etrezek eur vro

, dianav-kaer d'ezi. En hon amzer-ni ez eo dibaot gwelut merc'hed ha dreist-holl

merc'hedigou o vont war al" bagou da rede'k ar moriou. D'ar mare-- se e oa eur seurt tra dibaotoc'h c'hoaz, rak alies e veze kann ha

breze\ a-uz da rouantelez at pesked. Pe seurt darvoud iskis eta, a oa kiriek d'ar p\ac'hig da veza

el \estr ? Ar verc'hig-se a veze graet outi Berc'hed Ar Madeg. He mamm

0 veza maro pa ne oa c'hoaz nemed eur buge\ig, he zad a reas ar

sonj da vont d'an Amerik, eve\ ma rae katz tud en amzer-se, o

kredi e kavje an tu da zastum danvez bras eno. Mont a reas kuit ha Berc'hedig a voe savet gant he mamm-goz

. a oa 0 chom e bourc'h Plon'evez-ar-Faou. Bep bloaz e teue kelou d'a:, vamm-goz eus tad ar verc'hig ha bep gwech ive, e tigoueze

, ganti eur yalc'had vat a aour kaset gantan da si"'our seve\ e groua-

dur.

Eur gwall vicher en devoa dibabet- tad Berc'hedig. Er c'hoajou bras hag er meneziou uhel .e tremene e amzer o klask touez ar vein,

er striou hag er gwaziou-dour an dra p'resius hag a ra kement a

c'hoant d'a-n holl, da lavarout eo an aour.

55

Gaude beza be-l: war var da go!! e vuhez meur a wech dre gris--der an dud gouez a oa o veva e1 vro-se hag ar gwal! glenvejou a rene er.o a-vateadou e oa deuet tad Berc'hedig wa!' bouez !abourat_ ha poania a-walc'h da zastum eur bernig brao a c'hreunennou hag a boultr aour, eur binvidigez evitan. Elec'h dont d'ar gr neuze, e kavas gwelloc'h kenderc'hel gand e vicher galet, rak war e veno ne oa ket c'hoaz pinvidik a-walc'h. Terzienn an a-our - eve! ma veze lavaret en amzer-se, - a oa krog ennan.

Allas ! diwar neuze deuas mui ke.lou ebet dioutan. Hervez. doare e oa bet taget gand eur c'hlenved fall bennak pe marteze \azet gand an dud gouez.

Pa c'hoat"veZ eur gwalleur, ne teu ket peurliesa, e-unan. Siouaz ! mamm~goz ar verc'hig, deuet war an oad ha klanv"

abaoe eur pennad, a voe kaset d'ar ve~ed ha Berc'hedig a jomas he-unan, hep kar na den ebet da rei digemer d'ezi.

Mantret e voe ar plac'hig paour gand ar glac'har hag an dris tidigez, met en em erbedi a reas kalonek ouz ar Werc'hez Vari o. c'houlenn ma teuje he zad endro da Vreiz. Goude beza pedet epad pel! amzer e teuas eur sonj d'ezi. Ha ma 'z aje hi he-u nan d'her-c'hlask? Sonj di boeil, mai"teze, met evelato sonj madelezus dioua---net diwar ar garantez doun a vage e kenver he zad en he c'halon,

Kemeret a reas B'erc'hedig an holl arc'hant a gavas en ti ha goude beza serret an nor, war he .lerc'h, ez eas warzu Montroulez.

Meur a zervez e lakeas da ober he hent, met digouezout a reas koulskoude, er gt-se, elec'h ma kavas, dre eurvad eviti, al lestr- Santez-Anna dare da seve! an eor.

Da gen!a, ne falvezas ket d'ar c'habiten kas ar plac'hig gantan'" da redek bro, met her pedi hag hen aspedi a reas kement ma voe teneraet e galon ha ma roas aotre d'ezi da vont e-barz al lestr.

56

Setu penn-da-benn ar pez a oa en em gavet betek neuze gant Berc'hedig.

Ober a reas anaoudegez buan gand ar vartoloded ha dreist-holl

gant Gweno!e Kalonek, ar mous. Heman a oa eur paotrig mat 1-la karantezus meurbet hag e teuas da veza eur gwir vignon evit Ber-c'hedig. Kerkent ha m'en divije eun tamm amzer e teue d'he gwe-lout hag a lakae e hall aked d'he frealzi ha da ei fizians d'ezi en

amzer da zont. Ha dre ma kerze al lestr Santez-.Anna war ar mor glas ha

frank en eur leze\ war e lerc'h eur vervenn eon gwenn e kreske ar fizians-se lakaet gant Gwenole e kalon ar plac'hig. Ha neuze e nUe eus muzellou Berc'hedig eur bedenn c'houek a anaoudegez vat etrezek Rouanez an douar hag ar mor. HAELOG.

(Da genderc'hel). --------------------------1 Ruzullou ar geganerez ~'"~

EUN TAMM KIG-SAOUT

Drailhit tammou kig-moeh da larjeza ho tamm-kig-saout; o lakit epad diou eur en eur volenn gant peb,:::' hag -holen, ha chalotez drailhet, ma kirit.

Eun tamm feskenn hoc'h eus prenet ; l_arjezit -ho tamm-kig gant fu. tammou kig-moc'h ; lakit hen en e~r bodez, ha taolit eur banne gwin-gwenn war ar c'hig ; lezit an traou evelse epad teir eur, nemed euT wech pe ziou, e rankoc'h trei ho tamm kig er bodez. Ha brema, lakit, en eur gastolbre~ eun tamm tonnenn ; lakit ive ognon, ka-rotez trouc'het e tammou, holenn, pebr, persilh, kigncn, diou we::.ennad-soubenn m'hoC'h eus ; lakit da boazat waT an tan, epad tri c'hard-eur ; trait ho tamm kig, er gas-tolorenn ; goloit ho kastolorenn gand eun tamm paper, amann outan; lakit er !fourn epad c'houec'h pe zdz eur, met arabad e ve kalz a dan ; eun hanter em. araok lei:l, pe goan,- lakit eun hanter gwerennad eus al lipig a oa er bodez, ha soubit ar c'hig ebarz ; lakit war eur plad, ar c'hig e kreiz, hag al legumaj renket tro-wax-dro.

LIZIG.

War dachenn

ar brezel

(Kontadenn)

EU~ abardaez a viz east 1914 ; an heol ruz-glaou a Ziske11n goustadik en dremw:el. -.E lein. an tour, ar c'hloc'haSOn klemmus. E .vouez,

dc~uget .gant z-enn Hour -an- haiiv a en -em -led dre ar vourc'h, ar .c'hria:dennou, ar pa:r'keier o hada di-e ma 'z a, stralfuilh, anken ha glac'har. '

Er parkeier, al labourerlen a sav o c'hein skuiz haO' 'h" 1 ' 0 o sec 1 o za, gleb-do,ur-teil gant ar c'houezenn, e sellant

nec'het ha mut, an eil ouz egile ...

An deiz diweza eo d'eomp da labourat war an east eme unan. Warc'hoaz e vo ret mat mont en he:~t ! Ar bre~ zel eo !. ..

Ar merc'hed a aue~, hag ar vugale, digompren, a cham -sabatuet ha dilavar.

Pes$rt kelou a vara a gas eta mouez ar c'hloc'h ?

Ar. brezel ! ... Ar brezel kriz a zo o tige ri. Ar brerel spontus a ziframm didruez o zad digant o bugale, ar vu-gale digant o mamm ... , da vont du-ze d'en em ganna war an dachenn a vara, el le.c'h ma chomo o c'horf marteze, mac'hagnet, drailhet, frigaset gant an tennou.

.......................... .......................... An Aotrou Persan ivez a reseo eur paper.

En eur grena e lamm diwarnan ar golo, hag e-lenn Warc'hoaz e kemerot an trn kenta evit beza e Roa--eon a-benn 10 eur. >>

An Aotrou Person a goueZ d'a..J. daoulin hag eur be-,denn c'houek a zav diwar e vuzellou. Gouela a ra, n'eo ket

_gant aon rak ar b:vezel ! 0 nann ! Met, sonjal a ra avat -en e barrezioniz karet a ra::~.ko beva hep beleg.

Beva rankint, evel eur vandenn ze:fi.ved hep pastor : ,-den ebet ken da oferenna en o iliz a chomo goullo da zul : den ebe.t mui da rei d'o. e:I.e ar pardon ! beleg eb:t da ;el .-d'ezo ar bara a ro nerz ha buhez, da gas d'o c'hlanvo~J.rlen .Doue ar frealzidigez a zousa poaniou ar m~ro. ~leg ebet roui da brezeg d'ezo o deveriou a gristen .... Dllezet evel ma vezint, ha cham a raint war an hent mat ? .

Setu ar so:iijou poanius a rae d'an Aotrc~a Person skuilha daelou.

Daoust da se, en deiz warlerC'h evel kalz eus -e bar~ rezioniz, e lav.aras kenavo da gement a gare hag ez eas en

.hent ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Daon vloaz waderc'h. . Du-hont war an talbenn, e-kreiz pri an trancheou,

:ar brezel a ra reuz. Eun emg'nn skrijus a z.o bet. Ar z~u-darded kalonek, dre urz, a lammas eus an tranche dre1st -ar c'hleuz "var an dache:m., hag a sailhas spontus war :an enebourlen. Va Doue, pebez lac'herez a voe eno ! Ne

gleved dre-holl nenlet tennou lfuzuilh, sklakerez .ar min--drailherezed, trouz bouzarus ar c'hanoliou o tislonka tan ruz, garmou, youc'hadennolu ha klemmou truezus ar re c'hloazet. Dre-holl tud vara, tud a vervel, tud o koueza evel glao .... Eu:1 druez !

Echu an -emgann. A vare da vare, eun teD.n bennak hepken a darr sioulder an naz, a c'holo an dachenn heu-gus.

Didrduz, soudarded dispant ha karantezus, a zo aet da rei sikour d'ar re c'hlaazet a glemm triUezus e-mesk. ar re varo.

Deut .int endro nemet Unan : an Aatrou Persan a aa bet tizet gant eun tenu a -greiz ma klask8 rei sikourd'eur: zoudard gloazet.

Abaoe penn ken ta ar brezel e ra ar vichr risklus-se :-sav-etei ar re c'hlaazet, ha da heul, alies, savetei o ene.

Ha bremafi e chom astennet e-'nan war an dachenn e-kreiz an naz : eur zofudard hanter vara war e gein, ha korfou mac'hagrnet, drailhet a bep tu d'eza:fi. .

E wad a ruilh, a ruilh ! krena ra gant an derzie::J.n, _ hag a uebeudou e vuhez a ya kuit tamm ha tamm.

Ar zoudard yaauank a zo war e gein a glermn, a hir-voud: Mamm! Mamm ! ... Mervel aran ! .... 0 va Doue ... eur beleg !

60

Ar gomz diweza-se, a zivorfila~ krenn ar paoJur kz ~beleg. _Trei a ra e benn warzu-ar zou dard. yao~ank, Doue , a oar gant pegement a boan, hag e la var .

_ Me a zo beleg ! d'" - C'houi a zo beleg ? ... Pebez cha?s ! ... Rmt m an

absolven, mar plij .. f.Kristen oun ha Brei~ad. bele han-0 , kaera taolenn a voe eno neuze Eur g, -

1 ter sko~et gant ar maro, o sevel e zorn dinerzet hag o a-

varout : d . d'it da bec'hejou en ano an Tad, ar Par om aran

Mab ~a~:;~~~:~t ~:~t: erne ar zouda-rd ; bennoz Doue, va Zad, laouen e varvin- bremaft. . all

- Me ivez a -zo o vervel, va faotr paour ' gw ' t .d. Glac'har am eus o vervel, rak du-hont,

c hloaze un.... h beleg a zo ouz va gortoz ... - Va e Breiz, eur barrez ep Doue grit d'ezo kaout eur beleg.... . k t

' Va zad me a zo yaouank ; marteze ne var:m e ... - ' t' an d'an Aotrou Doue e vezm beleg, Ac'hanta, prome 1 a r

da gemer ho plas, ma parean. d'" T a vo beleg ! erne _ Va mab, plijadur a rez m... e

d'ezan an Aotrou P.erson o vervel...

. . . . . . . . . .............. . . . . . . . . . . . . . ................ Echu ar brezel pell 'zo.

'hl di. a Vreiz eun abad oajetoc'h eged Eneurc oer , d r re all a gemer plijadur alies, o konta de vigno~e ~naos e~ bet galvet gant Doue da veza beleg, war a-chenu ar brezel.

61

!Komzou diweza an Aotrou Persbn o- verve! a deu alies war e vuzellou, hag a chomo bepred en e sper-ed : -Va mab, plijadur a rez d'in ... Te a vo beleg.

Hag en eur echui e lavar atao, an dour en _e zaouia-gad:

_____, Aotrou Person, bezit laduen, ar soudard yaouank en deus dalc'het d'e c'he;r ; hep dale e va beleg.

Filhor Sant-Erwan.

Ar $kol VPezonek -I. - RUMMAD KENTA (Cours Suprieur)

Skrivit eul Iizer d'ho preur soudard da reke.ti d'ezai eur bloavez mat. Er memes amzer roit d' ezai kelou eus .ar gr.

II. - EIL RUMMAD (Classe diu Certificat)

Ar goafiv a zo. - Yen eo. - Erc'h a ra. - .'Kreiiv :an a V el. - Dre ar prenestr e sellit er-mz. - Gwenn eo -dre holl. ___..:. Bugale a c'hoari gant an erc'h. - Petra reont ? - En ti eo tomm. - Tan a zo en oaled. - E piou e sonjit ?

ID.- TREDE RUMMAD (Classe aU-dessous du Certificat)

Lavarit d'eomp petra hoc'h eus gwelet pa 'z oc'h bet n welout kraou ar Mabig Jezuz en hoc'h iliz. - Petra 'zo bet plijet d'eoc'h ar muia ? - Perak ?

genver. Ha n'ankOIIlnac'hait ket spega ouz ho pa.)l"erenn 1937 ar BON -man !

loeiz ar Floc'L,

Ut61 1936

Il Da c'houel sant

Stephan diweza e var,-re: e Lesneven, gand al lamm-kalon, ar bar.z baleer Loeiz ar Fiac~~ anavezet kenkoulz: ~ Bro-Gerne evel e Bro-L~on ; ganet e na bet er EfJ.gn, e Bodilis. d'an 2 a viz kerzu

- "- - 1 ed le mm her c'ha.--1867 . beleien e barrez o we et e spe7 r krenn sas da aber e studi ha goude beza bet _e, sko 1:~ Gwe- Poitiers .ha Lesneven. ez -eas da gloerdi Kemp . . ve-let a reas dillo n'oa ket galvet gant Doue da vont da

1 hag e tistroas d'ar gr. _ . ,. , eg IKemeret a reas neuze eur vicher hag a roe. tro ~ = da redek kals broiou h3; da w~let kal~ ~u~ :d:n 1::-m~ an-

eur-e da werza louzeler evld ar c a a . -a d aber plakou . kavet e veze, kouls lavaret, e ke-tennou, a e kem~nt marc'had a oa e Leon hag e . ment foar ha? h dud d''e stal e veze kievet -O . (Kerne hag eVlt chac a an I k ? 'youc'hal : Plakou ! Pioa. en deus . ezomm P a ou -

Plakou bihan, plakou bra, 'Vit ar c'hirri hag ar chas !

An- dra-se a rae da c'hounid e vara, met ar pez ~:T~l: . . vel skridou brezonek a voe rooF

evid ~ b~~Jadu~ ~a ;~ourrier du Finistre , e Feiz na: ~;~z ~~. s~;i~ou hag a zo- enno danvez Ieoriou teo hag:

---e talv ar boan 0 moula rak ma 'z eus breman meur a .skri-vagtter brezonek, n'eus k-et unan hag en defe gouezet la-kt spered ha yez ar bo bl da dremen en e skridou ko~lz na Loeiz ar Floc'h.

Beziet eo bet e ber,ed Bodilis d'an 29 a viz kerzu .; e ::tale vez an A. Jaffrennou, en hano ar Varzed hag ar Ekri--wagnerien vrezonek, a reas e veuleq.di.

Lo.eiz ar Floc'h ganet paour ne zastumas ket e-:.1r gw.enneg hag a jomas paour edoug e vuhez ; e skri-

... au br~z0-nek, daoust d'o zalv.o\ndegez, n'.o deus ket e la-ket da c'hounit e vara ; gant hor skoliou divrezonelP ez CIDlJ konezet, siouaz, ken izel, ma ne glaskomp magadu-

_rez hor spered nemed e yez ar re a zo u 'klask mou-ga hon .. .hlni . .

Erbed a reomp c''hoaz ouz hal lennerien an Aotm:n _Fransez:-1\fal"i Madec, rener an Adsao, maro e Brest, en e zeizvet bloaz hag hanter kant, d'an 19 a viz kerzu di-weza_;

an Itron an Du, Mada1en ar Moal, pried Loez an Du, ha lesverc'h an A. Moal, rener Br-eiz , marvet e Gwen-

. gamp d'an 30 a viz kerzu rliweza ha beziet e Coadout da zeiz .kenta ar bloaz ;

an Aotrun Jakez Rinm, kazetennour, ganet e Lothey, er bloaz 1'.900, marvet e Chateaubriant d'ar 14 a vi.z g-en-::ver, .:ha beziet e Douarnenez_, e bro -e bried, eun rlimezell

' Griffon, d'ar 17 a viz g.enver.; Jakez Riou a zav.as e gaera ..skrldou e brezoneg : Lizer .an .hini mar:o ; Geotenn ar Werc'hez ha Troif~ll ka:mm Alanik al Loua.rn ;

an Ao.tr(m Augustin GuiU.evie, ganet er bloa-z .1861, -bet rener kloerdi bras Gwened .ha vikl v:ras,, maro e Gwe-ned d'ar 27 a viz genv.er diweza ~

An Aotrou Guillevic a oa eur B:reizad pelln-Jill-ha-froad ; anaout a .rae holl vroi0u keltiek tram0r ; gand an Aotrou Goff., en devoa sa v et yezadm yez Gwened ha gand an Aotrou Priellec eul Levr pedennOfw brudet ha >!kgnet dre holl e bro Wened.

Doae .r'o far.donG.

LEVRIOU MEVE%

Gant tric'hantvet bloaz !eor bras an Tad Albert Le Grand, Vi!es des Sa.ints de lb Bretagne A!J."morique , a zlgoueze warlene, daou skrivagner o d~us kavet tro da rei d'eomp daou leor hag a zo ev-el pa laVarfeii eun di-

v:erra kaer _anezan : 1

LA JEUNESSE BRETONNE SUR LES PAS DE SES SAINTS

' Al leor bras-man, in-octavo, savet gand an Dimezell

:Marlha. ar Berr ha ske1ndennaouet gant Xavier de Lan--glais,- a~ gaver-e.~rz:e ::ti' an' Aotrou ,Fr ,,.Sim:on, "RiQuier~ e

. Roazon, evit.18clur hag evit.20 lure vezo kaset d'ar pre-

- ner;:'dre-ar-"post. Eun dra vat eo hel lakt etre daouarn hor yaouan- .

kizou, ma teuint da ober anaoudegez gand ar gwella tud a zo bet o vale war douar bor Breiz ha ma savo c'hoant ganto da vale war o roudqu.

Il

LES GRANDS SAINTS BRETONS par le chanoine Herv Calvez, cur de Lesneven

Vol, de format 16X21-144 pages-- 46 hliogra-vures dans le texte. - Couverfure en hliogravure .. -B. Arthaud, diteur Grenoble, 1936.

Gand: al leor ali-man e reoc'h, a-gorf pe da vi.hana, a-spered, ho Tro-Breiz, evel m'ber g~ae hon tud koa. p'edo hor bro ar vro tosta d'an nenv ; moulet eo gant fi ... zerennou kaer, war baper eus ar c'henta ha .~keudennaouet en eWl doare dudius.

Eul !eor talvoudus ha plijadurus da lenn eo mar deus runan ha gand an Aotrou Calvez e c'houlennomp ma vezo-roet da zant Erwan, paeroD. hor Breiz, ar renk eD. deVoa roet d'ezan ar PB.b IGement VI, p'en devoa e laket war-roll ar zent a die beza enoret gand an lliz a~bez d'an 19 a_ viz mae 1347, war goulenn an duk Chariez Bleiz.

Klenved ar c'henou hag an dent

.. LAPIQlJONNE sucEss~uRoE . ... . .. . . L JEZEQUEL . ; . - '

-~ . Tennll!lir deOt , _r- ~oreet ga~~ &kOI~vedsinerez Paria

A rlenn an d(ilt hep po h lak - _ - h --- _ _ . ~ an ag a a dent nevez- war aour . - a_war_g~_outc,hquk . hervez. !'tr skoueriou-diveZa - -.

Gwarantn;a:a--ra e laboJir

Yec'hed ar Yugle ar :.u'Sirop: FBAET"'.

ZH!Qeb an Doken

;~f~:,:.':~loUZa~!le~ou :h~g ~-:gav~ -~--~or, ar- siiop;.man ..,.~.ltal2e:ohua ar gwad.. Ouspenn m'en deun~ilr vli.z . . all ebetne rokement a.D.erz d'arvugale .

. -~u~sionori, an OOI~niciru;". ar: si-Iode; hag all. . Ar vertuz en

ar '("''tuz da zigas an nerz mc:>rse en: aner d'ar vu-

tfiosklooLI. uiu_ le~z, .. ar .Werbl, _an __ zempladurez a d!JU war-

Fe2iz ha Breiz Renet gant an Aotrou PERROT ~~~~~

KOUMANANCHOU DIOUZ AR BLOAZ :

sreiz _, ..... 13 lur. -- Frans ha broiou stag outi ...... 15 fur Ev id ar re a zo e diavz bro . . . . 20 lur Koumananchou__,.a enor . . . . . . . . . . 20 fur

Kasit ho koumananchou, dre chek-post da: M. I'ADMINIS-:TRATEUR DE FEIZ HA BREIZ , SCRIGNAC (Finistre). C. C. 21.802 Rennes.

EUR PEZ-C'HOARI NEVEZ FLAMM, . EVID AR MERC'IIED

"' Bra!iisine " l'ne par les Brelom; Ar pez-ma'n a ro Iamm d'ar Vcassine sav,et gand

ar Barisianed evid -ober goap eus ar VretoneZJed. Etm dra vat oo l!lta e c'hoari e pep parrez ! Al leor, 68 pajenn ennan, skeudennet, gand eur golo

'kartons, livet kaer : 111ur; hep golo kartons .: 6.50. - E 'gwerz e ti Ronan Caonissin, Pleiber"Christ (Finistre), :kont-chekenn 22092 Rennes, Mme Caouissin J.

Evit Bruda

Goueliou-Meur Bleun-Brug 1937 Skrivit ...

war Kartennou-Bost

937 .. MILVET BLOAZ. ~937 adsavidigez hor BREIZ

SIn des uvres Bre-tonnes, Pleiber.Christ (Finistre) C .. :C ... 22092 Rennes, .Mme ~CaouiSsin

'

FEIZ HA EIZ ~ ~

Menozion Sautel

e'fil lremen gant lronez Amzer ar ('Loraiz

ER bla-man ar C'horaiz a zigor d'an dekvet devez a viz c'houevrer. Netra, erne ar zent, l.e c'hell digas vad ha santelez ,en hor buhez muioc'h eget ar gwel ka-rantek eus ar poaniou en deus Mab Dorae diwasket evi-domp. Ma ve ar gristenien aketus hall da zellout gant gla-c'har ha gant karantez ouz kroaz bernriget Hor Zalver. na buan ez afe ar bed war g.aeraat, war zantelaat !

GANT KEUZ D'HOR PEC'HEJOU

DAOULINOMP E-HARZ AR GUOAZ

E amzer ar C'horaiz, c'houekoc'h eget er maroou an. hor spered a rank prederia war basion hor Zalver Jezuz-Krist hag hor c'halon frailha gaur ar c'heuz d'hor pec'he-jou. Perak e welomp-ni eun Doue o ouela, o klemm, o ti-wada, o vervel war ar groaz nemet evit dismantri ar pe- . c'hed, nemet evid hon dougenn da gasaat ar pec'hed, d'her skuba a ziwar hon ene ? Evidomp, evit pep hini ac'ha-nomp Jezuz a zo bet bec'hiet en eun doare ln ankenius, ha, gand an abostol sant Paol, pep den a dle a!nzav e gwi-rionez : J ezuz en ddJ.s va c'haret beteg en em ginnig evidoun d'ar maro .

Goulennit ive digand ar Profet Isai perak eo bet fias-tret korf ha kalon an den-Doue gand kement a boaniou kriz hag her c'hlevoc'h o lavarout gand eur vOuez leun a

e'hlac'har : GouUet eo bet en abeg d~hor pec'hejou, brtL~illlet en abeg d'bon torfejou. >> (!sai Lill, 5). Ha Doue an Tad a anzav OUiiOOmp : Her sko.et en1. eus en abeg da dorlfed va fobl. >> (!sai Lili, 8).

Eun l a roas d'ar Profed Daniel eur skeud eus Pa-sion ar C'hrist hag an den santel, strafuilhet-holl ha spon-tt, a gouezas a stok-korf d'an douar : Raktal, emezan, ec'h en em wells- o sem pla : va fenn a zeuas da veza mor-liVet, distronket, et evel eun all en e lec'h ; abafet net oan, edoun eno gand eur c'horf teuzet hag eun ene ne-c'het:-maro o klevout komzou an l; gourvezet oan va zal ouz an douar, rak ar spont, evel eun tarz-kurun war-noun, en devoa va ledet ha va dalc'het ouz torgenn.

Pa ouzomp eo evid hor pec'hejQu d'eomp-ni en deus ar C'hrist gouzanvet eur verzerenti ker skrijus, penaos ne deufemp ket da horjella war hon treid ha da goueza e-harz ar groaz, hor c'halon teuzet gand ar glac'har da veza bet fall ? Stouet dirag ar groaz e komprenirrip tal-voudegez ar c'homzou-man skrivet gand eun Doktor eus

' an lliz, sant Bernard : Anavez, o den kristen, peger bras eo goulid.u da ene, p'eo gwi:r; evid o farea eo ret d'an Aotrou Krist beza gouliet. Ma ne pe!fe ket gouliou a gas d'ar maro evid atao, morse Mab Doue, evid kaout eul louzou d'a farea, n'en defe roet e wad, ne ve marvet. Pe-gement 'eta eo karet ar pec'her gant Doue ha pegement eo r1et d'ezan gouela war he bec'hejou evit ma ne vo ket di-dalvez evitan gwad Mab-Dcbe ! !

N'EO KET EVIT C'HOARZIN EM EUS DA GARE'!'

Ar gwel eus Pasion hor Zalver en deus digaset war an hent mat kalz a bec'herien ha dougennet da tlgnat uhel er zantelez kalz a eneou. Santez Anjela a Folignc a zo bet eur gwall-bec'herez, ez yaouank.

Ar zantez-man he deus skrivet kement-man : pa oa plac'h yaouank, he devoa grt peC'hjou bras hag e kuze doare hec'h etp_e er gador-govez. An diaoul mut a zarre d'ezi he gendlu. Pebez anken evid ar paour kaez ene ! An dra-ze a badas tri bloaz. Skuiz gand he c'houstians ker

----67

sammet, brevet gand ar m-orc'hed, ec'h en em daol e-harz treid ar V.J erc'hez : 0 va Mamm, emezi, rait d'in an nerz da anzav va fec'hejou milliget ! Hag e tosta ouz ar ga-dor-govez : Va zad, emezi, va zikourit da anzav va fe-c'hejou ! Hag ar l::eleg, a c'houlenno;u, a ra d'an ene .paour anzav e hall bec'hejou hag ar pardon hag ar peoc'h a zis_kenn warnan.

Sautez Anjela a boueze alies war ar wirionez-man : Ar C'hrist en deus ho:r c'haret evit ma teuinp d'hon tro d'e garout. Jezuz e-unan zoken he c'helen!nas hag eun deiz -ee'h en em ziskouezas d'ezi gand ar c'hohizo-u-man war e vuzellou : N'eo ket evit c'hoarzin em eus da garet . Da beb hini ac'h~nomp Doue a lavar an hevelep komzou. 0 c'houi eneou keiz hag a vev er skanvadurez, c'houi hag a glask eur gwir vignon evid ho karout hag a zo glac'ha-ret dre ma n'her c'havot e nep lec'h etouez an djud, o de'Uit daved Jezuz ha stouit e troade gr-oaz evit m-a ho pezo di-ganta..il an erusted a c'hoantait : hen hepken a c'hell rei d'eoc'h al levenez hag ar peoc'h. Evel santez Anjela en em rait da garout Jezuz, eveldi tamallit ha kendaonit pe--e'hejou ho puhez, ha selaouit gant fizians ar c'homzou -.a vadelez a lavaro d'eoc'h ho Salver hag ho mignon. An daelou a ziver eus an daoulagad pa lenner ar pennad-man -eus skridou ar zantez. Gouzout a reomp, lennerien ger, e -vezot, c'houi ive, douget, d.re lenn komzou ken kaer, da gasaat gwelloc'h ar pec'hed ha da garout birvidoc'h Sai-ver ar bed ha setu perak o adskrivomp aman :

.... Kendalc'h a raen, erne santez Anjela, da daman peb hini eus va izili ha da zisplega o istar t11uezus.

J e?{uz a zelaouas penn -da-benn gand eun ha bask ~ ded vras. Va merc'h, erne Jezuz neuze, an torlfejou az peus grt, oc'h en em ginkla, dy,e al liou enep natur az peus roet d'az tivoc'h ha dre ar rodellou enep natur az peus roet d'az blev, al lorc'h az peus bet oc'h en em ziskouez dirag an dud hag enep Dol!.le, kem,ent-se holl am -eus di-c'haouet. '

Liva a raes da zivoc'h evid o dis-kouez da wazed reu-.zeudik ha beza deuet brao ganto. Bez dine~'h ! Va divoe"h

68

a zo bet goloet gant tufaderrnou an dud all-ze ; digaereet ha koenvet int bet gand o javedadou.

Gant da zaoulagad e pe.us sellet heb ezomm, e peus seEet ouz tOU noazas, evit bsza dudiet ganta enep Dou. V,a re-me a zo bet mouchet, beuzet em. daelou, da genta, hag em gwad goude-ze. A: gwad a rede eus va fenn o dalle.

Evit torfejou da ziskouarn o deus selaouet kom-zou goullo ha fall, em eus klevet an tamallerez e. gao:J, ar gwall deodadqu, ar malloziou, ar goa peTez, ar c'hoarz, ar zetans a varo douget gant barnerien fallakr, ha lefiv va mamm!

Anavezet e peus plijaduriou an dibri-re ha -. .;ken evet e peus enep reiz. Beza em eus bet va genou dizec'het gant an naon, ar zc'hed hag ar ymi. Kin1niget eus bet d'in bestl ha gwL11egr.

Droukprezeget, tamallet e gaou e peus ; goapaet, mallozet Doue, lavaret gaou ha gaou betek falstoui e peus .... Grt e peus traou all... Chomet oun sioul dirag ar varnerien hag an teston faos ha va, muzellou sarret m'a deus ket va divec'hiet.

Da skiant-c'houesa n'eo ket dLec'h : sonj az pe.us eus plijaduriou a zo tennet eus louzeier a c'houez vat a zo. Santet em eus c'hduez flerius an tufadennou.

Da c'houzog en deus finvet dre atiz ar gountnar, ar gwall c'hoantegez hag al lorc'hentez. Va hini-me a zo bet skoet ha persduet gand ar skourjez.

Evit pec'hejou da ziskoaz, va re-me o deus doug3t ar ~oaz.

Evit pec'hejou da zaouarn ha da zivrec'h o deus grt ar pez a ouezes mat, va da~uarn a zo bet toullet gant tachou teo ha staget ouz ar c'hoad.

Evit pec'hejou da galon, va hini a zo bet digoret gand eun tao! goaf.

Evit pec'hejou da dreid, evid an da1nsou didalvez, evid o baie gadal, evid o fennadou-red heh ezomm, va :re, hag e vije bet gellet o staga hepken, a zo bet tlleuz-et ha

69

tachet ouz ar groaz. E lec'h da voutou, kempennet ha kin-klet kaer, va zreid a zo bet goloet a wad.

Evit pec'hejou da gorf a-bez, ez oun bet staget gant tachou ouz ar groaz, skoet en eun doare skrijus.

E'vit digoll an droug az peus grt oc'h en em fou-geai en da zmire d'en em gempenn, oun bet diskouezet -e noaz dirag an hall.

Ar C'hrist a gomzas evelse ha:g a lavaras c'hoaz ar geriou-mn : Ne gavi na pec'hed, na klenved ene n'em befe douget evita ar boan ha kinniget evid o farea al lou-zQu.

* ** Lennomp hag aslennomp ar c'homzou-ze ; dreist-holl

digoromp alles an A viel evit ma anavezimp bepred splan-noc'h karam.tez Doue evidomp hag evit ma teuimp d'E veuli: bepred gwelloc'h. En em blijomp o lenn Pasion Hor-!Zalver Jezuz, o sellout ouz Jezuz stag ouz ar groaz evit ma c'hellimp lavarout evel