Fen ve 77 - talimterbiye.mebnet.nettalimterbiye.mebnet.net/Ogretim Programlari/ortaokul/2008-2009/Fen Bilgisi-7.pdf · 2 kuzey kibris tÜrk cumhurİyetİ mİllİ eĞİtİm ve kÜltÜr

Fen veTeknoloji

Sosyal Bilgiler

77

2

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİMİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI

TALİM VE TERBİYE DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ

“ORTAOKUL (TEMEL EĞİTİM ıI. KADEME)FEN VE TEKNOLOJİ

ÖĞRETİM PROGRAMI TASLAĞI(7. SINIFLAR)”

Danışmanlar:

Komisyon Üyeleri:

Prof.Dr. Ali YILDIRIMDoç.Dr. Ercan KİRAZ

Yrd. Doç.Dr. Kemal Akkan BATMAN

Uzm. Salih SARPTENHülya ŞENOL

2008

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİMİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI

TALİM VE TERBİYE DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜ

“ORTAOKUL (TEMEL EĞİTİM ıI. KADEME)FEN VE TEKNOLOJİ

ÖĞRETİM PROGRAMI TASLAĞI(7. SINIFLAR)”

1. Model üzerinde, bir elementin bütünatomlarının aynı olduğunu fark eder.

2. Model ve şekilleri kullanarak farklıelementlerin atomlarının farklı olduğunusezer .

3. Periyodik sistemdeki ilk 20 elementi vegünlük hayatta karşılaştığı yaygın elementisimlerini listeler .

4. Elementleri sembollerle göstermeninbilimsel iletişimi kolaylaştırdığını fark eder.

5. İlk 20 elementin ve yaygın elementlerinsembolleri verildiğinde isimlerini, isimleriverildiğinde sembollerini belirtir.

AÇIKLAMLAR

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

Öğretmen, kitapta tanıtımı yapılan 30 elementinsembol ve isimlerini içeren çizelgeninöğrencilerce gözden geçirilmesini ister. Buçizelgeyi kullanarak, “oksijen atomu 2 hidrojenatomuna bağlanarak su molekülü oluşturur”cümlesini kısa yoldan göstermeyi teklif eder.Gösterim sırasında, “oluşturur” ifadesi yerine “”işareti kullanılacağını belirtir. Su molekülündehidrojen atomlarının sayısını belirtmek için “2”sayısını nereye yazmanın uygun olacağıöğrencilerce irdelenir; öğretmen irdelemeyiyönlendirip geleneksel yazım tarzını gösterir.“O + 2 H H O” gösteriminin, ilk cümleye göre dahak ısa o lduğu vurgu lan ı r. E lement le r insembollerinin dünyanın her tarafında aynıolmasının faydası ve farklı olmasının sakıncalarıöğrencilerce tartışılır .

Öğrenciler, bir yüzüne elementin ismini, diğeryüzüne ise sembolünü yazarak küçük kartlarhazırlarlar. Takım-oyun-turnuva yöntemiyle isimve sembol pekiştirmesi yaparlar.

Öğrenciler, element isimlerini ve sembolleriniiçeren bulmaca hazırlarlar. Bu bulmacalarıarkadaşlarına sunarak, element isimleri ilesembolleri pekiştirirler .

Öğrenciler, küçük bir silgiyi veya düğmeyi iplebağlayarak bunu hızlı bir şekilde çevirirler.Öğrencinin ipi tutan elinin çekirdeği, silginin veyadüğmenin elektronu simgelediği, ipin de “+” ile “”arasındaki çekim kuvvetine karşı geldiğivurgulanarak elektronların neden çekirdektenuzaklaşmadığı tartışılır. Öğrenciler, elektronlarınçekirdekten belli uzaklıkta hızlı ve dairesel hareketettiğini, hareketleri nedeniyle çekirdeğedüşmediklerini, elektronların çekirdek tarafındançekildiğini çıkarım yoluyla kavrarlar. Öğrenciler,zihinlerinde oluşan atom modelini resmeder ve bumodeli arkadaşlarına açıklayarak sunar

Sembol Kullanmak Ne Rahat

Sembolü söyle

Hadi bulmaca hazırlayalım

Elektronlar NasılAyrı Durur?

2

ETK NL KLERKAZANIMLAR

[

Demir, bakır, altın, gümüş, çinko, kalay,kurşun, civa ve iyot yaygın elementlerinbaşlıcalarıdır.

Elementlerin numaralandırılması, atomnumarası kavramına bir hazırlıktır.Yaygın kullanılan elementlerin isimlerinden

sembollerinin türetilmesine örnekler verilir.Proton, elektron ve nötronun kütlesi

verilmeyecektir. Sadece, “proton venötronun kütleleri birbirine çok yakındır”;“proton ve nötron tartılamayacak kadarküçük taneciklerdir”; “elektron kütlesi,proton kütlesinin yaklaşık 1/2000' i kadardır”ifadeleri yeterlidir.

Açık uçlu soru, Kelime ilişkilendirme,Bulmaca, Kes-yapıştır-İsimlendir-Keşfet

KONULAR

ÜN TE 1

SÜRE/AY

Eylül - Ekim

MADDENİN YAPISIVE ÖZELİKLERİ

3

MADDE VE DEĞİŞİMÖĞRENME ALANI :

ELEMENTLERATOMUN YAPISIELEKTRON DİZİLİMİ VE

KİMYASAL ÖZELİKLERKİMYASAL BAĞBİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

6-KARIŞIMLARKAVRAMLAR

AtomProtonNötronElektron

ElementMolekülBileşikÇekirdekPeriyodik Tablo

TEMEL BECER LER

İletişim ve Empati, Yaratıcı Düşünme,Araştırma Yapma, Karar Verme,Girişimcilik, Bilgi Teknolojilerini Kullanma,Gözlem Yapma, Eleştirel Düşünme,Değişim ve Sürekliliği Algılama, SosyalKatılım, Türkçeyi Doğru, Güzel ve EtkiliKullanma

MADDE VE DEĞİŞİM

Elektronlar NasılAyrı Durur?

Atom Modelleri

Öğrenciler, küçük bir silgiyi veya düğmeyi iplebağlayarak bunu hızlı bir şekilde çevirirler.Öğrencinin ipi tutan elinin çekirdeği, silginin veyadüğmenin elektronu simgelediği, ipin de “+” ile “”arasındaki çekim kuvvetine karşı geldiğivurgulanarak elektronların neden çekirdektenuzaklaşmadığı tartışılır. Öğrenciler, elektronlarınçekirdekten belli uzaklıkta hızlı ve dairesel hareketettiğini, hareketleri nedeniyle çekirdeğedüşmediklerini, elektronların çekirdek tarafındançekildiğini çıkarım yoluyla kavrarlar. Öğrenciler,zihinlerinde oluşan atom modelini resmeder ve bumodeli arkadaşlarına açıklayarak sunar

Aşağıdaki gibi atom modelleri ilk 20 element içinküçük kartlara hazırlanır ve öğrencilere verilir.Öğrenciler, her bir atomda, çekirdeğin,elektronların, protonların ve nötronların yerini,sayısını ve yükünü inceler ve bir çizelgeyekaydeder.

Öğretmen, elektron, proton ve nötronun genelolarak “atom altı tanecikler” olduğunu vurgular.Öğrenciler, bu tanecikleri görmenin atomdan dazor olacağını tartışarak çıkarır. Protonun venötronun kütlelerinin birbirine yakın, elektronkütlesinin proton kütlesinden çok daha küçük(yaklaşık 1/2000'i) olduğu öğretmence verilir.Öğrenciler, atom modellerli üzerinde proton veelektronları sayarak sayılarının hep eşit olduğunugörür. Nötrallik kavramı ile “+ ve yük sayılarınıneşitliği” arasında ilişki kurulur. Öğrenciler, atomlarbirbirine sürtünürken, önce elektronların temasageleceğini tahmin ederler. Sürtünme ileelektriklenmede alınıp-verilen yüklü taneciğin neolması gerektiği irdelenir. Elektron kaybedenatomun “+”, elektron kazananın “-” yükleneceği,öğretmence öncülük edilen bir tartışma sonucuvurgulanır. Sürtünme ile elektriklenme konusu, buşekilde atomun yapısı ile ilişkilendirilir .


4

ÖĞRENME ALANI :

AÇIKLAMLAR


Katman” kavramı, “yörünge” kavramınatercih edilmelidir.

Her atomun dış katmanını neden 8'etamamlamak istediği sorusunu burada elealmak gerekmez; zaten kolay ifade edilir bircevabı da yoktur. Ancak atomların elektrondizilimlerini soygazlarınkine benzetmeeğiliminden bahsedilebilir. Oktet kuralı,aslında bir kural değil, istisnası var olan birdüzenliliktir. Bu seviyede istisnalarınagirmek de gereksizdir.


TEMEL BECER LER

İletişim ve Empati, Yaratıcı Düşünme,Araştırma Yapma, Karar Verme, Girişimcilik,Bilgi Teknolojilerini Kullanma, Gözlem Yapma,Eleştirel Düşünme, Değişim ve SürekliliğiAlgılama, Sosyal Katılım, Türkçeyi Doğru,Güzel ve Etkili Kullanma

KONULAR

ÜN TE 1

SÜRE/AY

Eylül - Ekim







6. Maddeyi oluşturan atomları, bağlı atomlarıve molekülleri model ve temsili resimüzerinde gösterir.

7. Bağ ile atomların veya moleküllerin uzaklığı-yakınlığı arasında ilişki kurar.

8. Atomun çekirdeğini, çekirdeğin temelparçacıklarını ve elektronları temsiliresimler üzerinde gösterir.

9. Elektronu, protonu ve nötronu kütle ve yükaçısından karşılaştırır; atomun kütlesininesasta proton ve nötronlardan geldiğisonucuna ulaşır.

10. Nötr atomlarda proton ve elektron sayılarıarasında ilişki kurar .

11.Aynı elementin atomlarında protonsayılarının (atom numarası) hep sabitolduğunu, nötron sayısının az da olsadeğişebileceğini belirtir.

12. Aynı atomda elektronların çekirdektenfarklı uzaklıklarda olabileceğini belirtir.

13. Çizilmiş atom modelleri üzerinde elektronkatmanlarını gösterir; katmanlardakielektron sayılarını içten dışa doğru sayar.

14. Proton sayısı bilinen hafif atomların (Z≤20)elektron dizilim modelini çizer .

15. Atom modellerinin tarihsel gelişiminikavrar; elektron bulutu modelinin engerçekçi algılama olacağını fark eder.

16. Bilimsel modellerin, gözlenen olgularıaçıkladığı sürece ve o ölçekte geçerliolacağını, modellerin gerçeğe tıpatıpuyma iddiası ve gereği olmadığını farkeder .


5


17. Dış katmanında 8 elektron bulunduranatomların elektron alıp-vermeye yatkınolmadığını (kararlı olduğunu) belirtir.

18. Elektron almaya veya vermeye yatkınatomları belirler.

19. Bir atomun, yörünge-elektron dizilimindençıkarak kaç elektron vereceğini veyaalacağını tahmin eder .

20. Atomların elektron verdiğinde pozitif (+),elektron aldığında ise negatif (-) yük ileyüklendiği çıkarımını yapar.

21.Yüklü atomları “iyon” olarak adlandırır.

22. Pozitif yüklü iyonları “katyon”, negatif yüklüiyonları ise “anyon” olarak adlandırır.

23.Çok atomlu yaygın iyonların ad veformüllerini bilir(karbonat, nitrat, sülfat,fosfat, hidroksit ve amonyum).

24.Atomlar arası yakınlık ile “kimyasal bağ”kavramını ilişkilendirir.

25.İyonlar arası çekme/itme kuvvetlerinitahmin eder; çekim kuvvetlerini “iyonik bağ”olarak adlandırır.

26. Bazı element atomlarının, bağ yaparken,elektron alış-verişi yerine elektronortaklaşma yolunu seçtiğini; bu da mümkündeğilse bağ oluşmayacağını tahmin eder.

27.Elektron ortaklaşma yoluyla oluşan H , O ,N moleküllerinin modelini çizer.

28. Molekül yapılı katı element kristal modeliveya resmi üzerinde molekülü ve atomugösterir .

29.Kovalent bağlar ile moleküller arasındailişki kurar .

2 2

2


.

Öğrenciler, ilk 20 element için yukarıdaki gibihazırlanmış iki modeli inceleyip, element adları ileonlara ait atom(lar)daki proton, nötron ve elektronsay ı l a r ın ı b i r ç i ze lgeye kaydeder le r.Çizelgelerindeki proton, elektron ve nötronsayılarını karşılaştırarak, aynı elementinatomlarında nötron sayısının değişebileceğini,proton sayıs ın ın hep sabi t ka ld ığ ın ı ;farklı atomlarda ise proton sayılarının hep farklıolduğunu kavrarlar. Öğretmen, proton sayısını“atom numarası” olarak adlandırır; atomnumarasının atomun kimliğini belirlediğinivurgular .

Aynı / FarklıAtomlar



KONULAR

ÜN TE 1

SÜRE/AY

Eylül - Ekim







TEMEL BECER LER

İletişim ve Empati, Yaratıcı Düşünme,Araştırma Yapma, Karar Verme,Girişimcilik, Bilgi Teknolojilerini Kullanma,Gözlem Yapma, Eleştirel Düşünme,Değişim ve Sürekliliği Algılama, SosyalKatılım, Türkçeyi Doğru, Güzel ve EtkiliKullanma

MADDE VE DEĞİŞİM

6

ÖĞRENME ALANI :

Son üç asırdaAtoma bakış

BenimAtom Modelim Daha Güzel

Öğrenciler, Dalton, Thomson, Rutherford, Bohr veModern atom modelleri ile ilgili bir araştırmayaparak öğrendiklerini bir poster halinde sunar. Busunumdan, Dalton atom modelinin berk bir küre,Thomson modelinin içi üzümlü pastaya benzeyenberk küre, Rutherford modelinin merkezindeçekirdek bulunan, elektronların gezegenler gibidolandığı bir daire, Bohr modelinin, aynıyörüngede birden çok gezegen bulunabilenGüneş sistemine benzer bir küre gibi düşünüldüğübilgileri türetilir.Tek tek elektronlardan “bulut” oluşumu, asılılambanın çevresinde dönen sinekler, yılkı halindeuçan kuş sürüleri, döner pervane gibi farklıbenzetimlerle sezdirilir. Elektron bulutunun birküre oluşturacağı fikri vurgulanır. Öğrenciler,hacimli atom gerçeğine en uygun atom modelininhangi model olduğunu irdeler.Eski model otomobillerin işimizi gördüğü sürecekullanılması gerçeğinden hareketle, eski atommodellerinin de bir çok olguyu açıklayabildikleriiçin halen kullanıldığı vurgulanır. Bohr modeliyleiyon oluşumunun açıklanması buna örnek verilir .

Öğrenciler, boş bir atom modelini büyük birkartona, proton, nötron ve elektron tanecikleriniküçük kartonlara hazırlayarak, He, Ne ve Aratomlarının modellerini yaparlar. Modellerhazırlanırken, her atom için kaç elektronkullanacaklarını ve her katmana kaç elektrongireceğini tartışırlar.Atomlarda elektron alış-verişinin hangi katmanaveya hangi katmandan olacağını öğrencilertartışarak keşfeder. Öğretmen, “He, Ne ve Ar”atomlarının, elektron almaya ve vermeye hiçyatkın olmadığını vurgular. Bu üç atomun ortakyönlerini tartışırlar. Helyumdaki dolu katman vediğer iki atomdaki “8'li elektron takımı = oktet”öğretmen tarafından vurgulanır. Atomlarınelektron alıp-verirken ya 8'e tamamlamayı ya daelektron verip 8'li bir katmanla kalmayı tercihettikleri belirtilir. Lityum ve berilyum için oktetyerine “dublet” tercih edileceği, yönlendirilmiş birtartışma ile öğrenciler tarafından keşfedilir.Elektron almaya yatkın O, F, S, Cl gibi atommodelleri üzerinde, her atomun kaç elektronalacağı; Li, Na, Mg, K, Ca gibi atomlarında kaçelektron vereceği öğrencilerce tartışılır.Öğretmen, elektron alanları O , F , elektronverenleri, Na , Ca , şeklinde gösterip “iyon”kavramını sunar. Katyon ve anyon kavramlarıverildikten sonra öğrenciler, Na sembolünü,“nötral sodyum atomu”, Na+ sembolünü de“sodyum katyonu” şeklinde okuyup, diğerelementler için benzer alıştırmalar yaparlar. F, Ogibi elementler için de, benzer alıştırma yapılır.Her iyonun yükü oktet kuralı ile ilişkilendirilir.Karbonat, sülfat, nitrat, fosfat, hidroksitanyonlarının ve amonyum katyonunun çok atomlufakat hep bir bütün olarak düşünülmesi gerekeniyonlar olduğu, bu iyonların formülleri ve yükleri ilebirlikte verilir .

2- -

+ 2+




TEMEL BECER LER

İletişim ve Empati, Yaratıcı Düşünme,Araştırma Yapma, Karar Verme, Girişimcilik,Bilgi Teknolojilerini Kullanma, Gözlem Yapma,Eleştirel Düşünme, Değişim ve SürekliliğiAlgılama, Sosyal Katılım, Türkçeyi Doğru,Güzel ve Etkili Kullanma

KONULAR

ÜN TE 1

SÜRE/AY

Eylül - Ekim







30. Farklı atomların bir araya gelerek yenimaddeler oluşturabileceğini fark eder .

31. Farklı atomların bir araya gelmesiyleoluşan maddeleri bileşik olarak adlandırır.

32. Her bileşikte en az iki elementbulunduğunu fark eder.

33. Molekül yapılı maddelerin model veyaresmi üzerinde atomları ve moleküllerigösterir .

34. Günlük hayatta sıkça karşılaştığı NaCl,CaO gibi basit iyonik ve H O, CO , SO ,NH , C H O gibi kovalent bileşiklerinformüllerini yazar .

35.Element ve bileşiklerin hangilerininmoleküllerden oluştuğuna örnekler verir.

2 2 2

3 6 12 6

36. Bir cisme hareket doğrultusuna dik olaraketki eden kuvvetin, fiziksel anlamda işyapmadığını ifade eder.

37. Enerjiyi iş yapabilme yeteneği olaraktanımlar.

38. Hareketli cisimlerin kinetik enerjiye sahipolduğunu fark eder .

39. Kinetik enerjinin sürat ve kütle ile olanilişkisini keşfeder .

40. Cisimlerin konumları nedeniyle çekimpotansiyel enerjisine sahip olduğunubelirtir.

41.Çekim potansiyel enerjisinin cisminağırlığına ve yüksekliğine bağlı olduğunukeşfeder .

4 2 . B i r k u v v e t i n y ö n ü n ü n n a s ı ldeğiştirilebileceği hakkında tahminlerdebulunur ve tahminlerini test eder.

43. Bir kuvvetin yönünü ve/veya büyüklüğünüdeğiştirmek için kullanılan araçları basitmakineler olarak isimlendirir ve basitmakine çeşitlerini eğik düzlem, kaldıraç,makara ve dişliler olarak listeler.

44 .Basit makine kullanarak uygulanan “giriş”kuvvetinden daha büyük bir “çıkış” kuvvetielde edilebileceğini fark eder.

45. Bir işi yaparken basit makine kullanmanınenerji tasarrufu sağlamayacağını sadeceiş yapma kolaylığı sağlayacağını belirtir.

46. Belirli bir giriş kuvvetini, en az üç basitmakineden oluşan bir bileşik makineyeuygulayarak çıkış kuvvetinin büyüklüğünüarttıracak bir tasarım yapar .

47. Farklı basit makine çeşitlerini araştırarakbasit makinelerin geçmişte ve günümüzdeinsanlığa sunduğu yararları değerlendir

TEMEL BECER LER


Basit Bir Dinamometre Yapalım

Basit Makineler İşlerimizi Kolaylaştırır

Öğrenciler, bir yaya farklı büyüklükte ağırlıklarasarak yayda meydana gelen uzamaları dikkatliceölçer ve ölçüm sonuçlarını tablo halinde kaydeder.Tablodaki verileri çizgi grafik halinde göstererekgrafiği yorumlarlar. Herhangi bir ağırlık içinyayadaki uzama miktarını ve herhangi bir uzamamiktarı için yaya asılan ağırlığı grafiği kullanaraktespit ederler. Bir yayın uzama miktarının yayauygulanan kuvvete bağlı olduğu sonucunu çıkarır.Öğrenciler, yayların bu özelliklerini kullanarak birdinamometre tasarlar ve yapar .

Öğrenciler ağır bir cismin nasıl hareketettirebilecekleri veya bu cismi daha yüksek biryere çıkarabilecekleri vb. konular hakkındatartışarak tahminlerde bulunur. Tahminlerini basitdeneylerle test ederler. Cisimlere etki edenkuvvetlerin yönlerini, uyguladıkları kuvvetlerinyönleri ile karşılaştırırlar. Kullandıkları basitmakinelerin uygulanan kuvvetlerin yönlerinideğiştirebileceğini fark ederler. Daha sonraöğrenciler bir basit makine ile yapılan bir işi, basitmakine kullanmadan yapmaya çalışırlar. Basitmakine kullandıkları ve kullanmadıkları durumlarıkarşılaştırarak ve sonuçları tartışırlar. Basitmakinelerin uygulanan kuvvetin yönünüdeğiştirerek ve genellikle daha küçük bir kuvvetleaynı işi yapmaya yardım edebilecekleri sonucunaulaşırlar. Basit makinelere örnekler vererekgünlük hayattaki uygulamalarını belirtirler .


İletişim ve Empati, Yaratıcı Düşünme,Araştırma Yapma, Karar Verme, Girişimcilik,Bilgi Teknolojilerini Kullanma, Gözlem Yapma,Değişim ve Sürekliliği Algılama,TürkçeyiDoğru, Güzel ve Etkili Kullanma,

Öğrenci Gözlem Formu,Proje ÇalışmalarınıDeğerlendirme Formu,Ne biliyorum? Ne öğrenmek istiyorum? Neöğrendim?

KONULAR

ÜN TE 2

SÜRE/AY

Ekim - Kasım

KUVVET HAREKET

7

KAVRAMLAR

FİZİKSEL OLAYLARÖĞRENME ALANI :

KUVVET,İŞ VE ENERJİBASİT MAKİNELERSÜRTÜNME KUVVETİHAREKET

Hız ve Sürat

KUVVETKaldırma KuvvetiElektriksel KuvvetManyetik KuvvetYerçekimi - Ağırlık --DinamometreHAREKETHız - Sürat

Öğrenciler kütle (m) ve yerçekimi ivmesinin(g) çekim potansiyel enejisine etkisini ayrıayrı değil onlara tanıdık gelen ve kütle ileyerçekimi ivmesinin çarpımlarının yerinegeçen ağırlık olarak incelemelidir.vb.

AÇIKLAMALAR

FİZİKSEL OLAYLAR

8

ÖĞRENME ALANI :

48. Sürtünen yüzeylerin ısındığını deneyerekgösterir .

49. Sürtünme kuvvetinin, kinetik enerjide birazalmaya sebep olacağını fark eder .

50. Kinetik enerjideki azalmayı enerjidönüşümüyle açıklar. Sürtünmeninetkisiyle kinetic enerjinin ısı, ses ve ışıkenerjilerine dönüşümünden bahseder.

51.Hava ve su direncinin de kinetik enerjide birazalmaya neden olacağı genellemesiniyapar.

52. Sürtünme kuvvetinin az veya çokolmasının gerekli olduğu yerleri araştırır vesunar .

53.Tasarladığı bileşik makinenin uzun sürekullanımı sonucu en çok hangi kısımlarınınne şekilde aşınacağını tahmin eder .

TEMEL BECER LER


Kinetik Enerjide NedenAzalma Oldu?Öğrenciler bir eğik düzlemi öncelikle betonzemin üzerine koyarak, eğik düzlemin en üstnoktasından bir oyuncak arabayı serbest olarakbırakırlar. Sonra oyuncak arabanın eğik düzlemiterk ettikten sonra ne kadar yol aldığını ölçerler.Öğrenciler daha sonra bu işlemi aynı oyuncakaraba ve eğik düzlemi kullanarak farklızeminlerde (toprak, halı vb.) tekrar edereksonuçları karşılaştırır. Eğik düzlemi aynı süratleterk eden oyuncak arabanın farklı zeminlerdeneden farklı yollar aldığını tartışırlar .



Öğrenci Gözlem Formu,Proje ÇalışmalarınıDeğerlendirme Formu,Ne biliyorum? Ne öğrenmek istiyorum? Neöğrendim?

KONULAR

ÜN TE 2

SÜRE/AY

Ekim - Kasım

KUVVET HAREKET

KAVRAMLAR


Hız ve Sürat


Basit makinelerin bize enerji ekstra birsağlamadığı yani enerji üretmediklerivurgulanmalıdır. Aksine basit makinelersürtünmeden dolayı enerjide bir kayba yolaçar.

AÇIKLAMALAR

9


KONULAR

ÜN TE 2

SÜRE/AY

Ekim - Kasım

KUVVET HAREKET

KAVRAMLAR


Hız ve Sürat


54. Bir cisme birden fazla kuvvetin etkiedebileceğini gözlemler .

55. Bir cisme etki eden kuvvetlerin yönlerinigösteren çizimler yapar .

56. İki veya daha fazla kuvvetin bir cismeyaptığı etkiyi tek başına yapan kuvveti netkuvvet (bileşke kuvvet) olarak tanımlar.

57. Bir cisme etki eden net kuvvetin sıfır olmasıdurumunda cismin dengelenmiş kuvvetleretkisinde olduğunu belirtir.

58. Bir cisme etki eden net kuvvetin sıfırdanfarkl ı o lması durumunda cismindengelenmemiş kuvvetler etkisindeolduğunu belirtir.

59. Bir cisme etki eden dengelenmemişkuvvetlerin, cismin süratinde ve/veyahareket yönünde değişiklik meydanagetirebileceğini deneyle gösterir.

70. Bir veya daha fazla kuvvet etkisindeki bircismin durgun kalabilm.

71. Durgun bir cismin dengelenmiş kuvvetleretkisinde olduğu sonucuna varır

72. Bir cismin seçilen bir noktaya gore zamanlayer değiştirmesini; bir cismin son konumile ilk konumu arasındaki uzaklığı yerdeğiştirme olarak tanımlar.

73. Cismin aldığı yolu ve bu yolu ne kadarzamanda aldığını ölçer hareket olaraktanımlar.

74. Sürati birim zamandaki yer değiştirmeolarak tanımlar ve alınan yolu ve geçenzamanı kullanarak cismin süratinihesaplar.

75. Sürat birimlerini km/s , m/s olarak ifadeeder ,kullanır.

76. Alınan yol, geçen zaman ve süratarasındaki ilişkiyi açıklar ve farklı durumlariçin uygular .

77. Bir cismin aldığı yol ile geçen zamanarasındaki ilişkiyi grafikle gösterir vegrafiği yorumlar.

TEMEL BECER LER


Sürati Hesaplayalım

Öğrencilerden biri sınıf içerisinde bir doğruboyunca aynı tempo ile yürür ve diğer öğrencilerbu öğrencinin çeşitli zaman aralıklarında aldığıyolları bir tablo halinde kaydeder. Öğrencilertablodaki verileri kullanarak, alınan yol ile geçenzaman arasındaki ilişkiyi gösteren bir grafik çizer.Daha sonra, tablodaki verileri kullanarak, çeşitlizaman aralıklarında öğrencinin süratini hesaplarve aynı tabloya kaydederler. Bu defa sürat ilegeçen zaman arasındaki ilişkiyi gösteren bir grafikçizerler. Her iki grafiği yorumlayarak alınan yol,geçen zaman ve sürat arasındaki ilişkiyi farkederler



Konu sonunda ağırlık ve kütle ile ilgili açık uçludeğerlendirme yapılır.Etkinlikte hazırlanan sürat tabloları sınıftasergilenir.

Öğrenciler hareket etmeyen cisimlerin hiçbirenerjiye sahip olamayacağı yanılgısınadüşünebilir.

Sadece hareketli cisimlerin hareket enerjisinesahip olacağından bahsedilmeli fakat bununlailgili matematiksel bağıntılara girilmemelidir.

AÇIKLAMALAR

FİZİKSEL OLAYLAR

10

ÖĞRENME ALANI :

78. Maddelerin ışığı geçirebileceğini, soğura-bileceğini ve/veya yansıtabileceğini ifadeeder.

79. Işığın madde ile karşılaştığındayansıyabileceğini keşfeder .

80. Düz yüzeylerden yansıyan ışığınizleyeceği yolu tahmin eder .

81. Işık kaynağı olmayan cis imler igörebilmemizi, ışığın yansımasıylaaçıklar.

82. Düzlem ayna kullanarak, yansımaolayında; gelen ışın, yansıyan ışın veyüzeyin normalinin aynı düzlemdeolduklarını keşfeder .

83. Düzlem ayna kullanarak, yansımaolayında; gelme ve yansıma açılarınınbirbirine eşit olduğunu keşfeder .

84. Düzgün ve dağınık yansımayı keşfeder.

85. Düzgün ve dağınık yansımayı ışınlarçizerek gösterir .

86. Renklerin; yansıyan ışığın özeliğine gorebelirlendiğini keşfeder.

87. Işığın düz, çukur ve tümsek aynalarda nasılyansıdığını keşfeder.

88 .B i r yüzeyden yans ıyan ış ın la r ıgözlemleyerek, ışığı yansıtan yüzeyhakkında tahminlerde bulunur .

89. Çevresinde kullanılan ayna çeşitlerinigözlemleyerek aynaların kullanımalanlarına örnekler verir .

TEMEL BECER LER


Işığı Yönlendirelim

Işık Kaynağı DeğilAma Görebiliyoruz

Pürüzlü ve Pürüzsüz Yüzeylerde Yansıma

Aynalar Her Yerde

Öğrenciler, bir düz ayna kullanarak güneş (veyasınıftaki herhangi bir ışık kaynağının) ışığınıistenen hedefe doğru yönlendirir. Örneğin birhedef tahtası hazırlayarak, hedefi yansıtılan ışıkdemetiyle aydınlatmaya çalışır. Hedefiaydınlattıktan sonra gelen ve yansıyan ışınlarınizlediği yolu tahmin ederler. Işığın gelme veyansıma doğrultularını ip kullanarak gösterirler.Gelme ve yansıma doğrultuları ile ilgili tahminlerinigözlem yaparak test ederler .

Öğrenc i le r, “Neden karan l ık or tamdagöremediğimiz bir cismi aydınlık ortamdagörebiliyoruz?” sorusuna cevap arar. Birgözlemci, ışık kaynağı ve cismin (ışık kaynağıolmayan) bulunduğu bir ortamın resminiinceleyerek, ışık ışınlarının gözlemcinin gözünegelmeden önce izlediği yolları tahmin ederler.Tahminlerini yansıyan ışık ışınlarını çizerekgöster i r le r. Tahmin ler in i göz lemler iy leilişkilendirerek ışık kaynağı olmayan cisimlerigörebilmemizi ışığın yansımasıyla açıklar .

Öğrenciler, bir el fenerinin (veya bir ışıkkaynağının) önüne üzerine paralel yarıklar açılmışbir karton (veya saydam olmayan bir tarak)yerleştirilerek birbirine paralel ışık demetleri eldeeder. Paralel ışık demetlerini düz, eğri, pürüzlü vepürüzsüz yüzeyli çeşitli cisimlerin (örneğinalüminyum folyo, metal kaşık, düzlem ayna,saman kağıt, kuşe kağıt, tahta, durgun su yüzeyivb.) yüzeylerine tutarak yansıyan ışık demetleriniinceler. Öğrenciler bu cisimlerin ışığı yansıtmadurumlarını öğretmen rehberliğinde tartışırlar.Öğretmen düzgün ve dağınık yansıma olarakadlandırılan durumlar hakkında bilgi verir.Öğrenciler hangi yüzeylerin düzgün, hangiyüzeylerin dağınık yansımaya neden olduğunutartışır. Cisimlerin daha parlak veya daha matgörünme sebepleri örnekler verilerek (örneğinyeni bir otomobilin neden daha parlak göründüğüsorusuna cevap aranabilir) ve ışığı yansıtmabiçimleriyle ilişkilendirilerek tartışılır.Daha sonra öğrenciler, yansıma yasalarınınsadece düz yüzeyler için değil tüm yüzeyler içingeçerli olduğundan yola çıkarak, pürüzlü vepürüzsüz yüzeylerde yansıyan ışık ışınlarınıgösteren basit çizimler yapar .

Öğrenci ler, hangi tür aynanın neredekullanılmasının daha uygun olacağına ilişkingörüşlerini öne sürer. Alışveriş merkezlerinde,lunaparklarda, aydınlatma araçlarında, trafikte,berberlerde vb. alanlarda, günlük hayatlarındaaynaların kullanım alanlarına örnekler verirler




KONULAR

ÜN TE 3

SÜRE/AY

Kasım - Aralık

IŞIK ve SES

KAVRAMLAR

IŞIK KAYNAKLARIRENKLERIŞIĞIN İZLEDİĞİ YOLSES

IŞIKSES

Bazı öğrenciler, ışığın gözden çıkıp cisimlereçarptığını ve böylece görme olayınıngerçekleştiğini düşünebilir.

AÇIKLAMALAR

11


90. Sesin her yönde dalgalar halindeyayıldığını fark eder.

91. Sesin bir engel ile karşılaştığındayansıdığını deney ile keşfeder.

92. Yankı olayının sesin yansıması sonucuoluştuğunu ifade eder.

93. Bilim ve teknolojide sesin yansımasıolayından nasıl yararlanıldığına örneklerverir.

94. Farklı maddelerin sesi farklı soğurduğunufark eder.

95. Ses yalıtımında ve yankı oluşumunuönlemede kullanılan malzemelerin sesi iyisoğurduklarını fark eder.

96. Sesin yayılabilmesi için neden maddeselbir ortama gerek olduğunu, ortamıntanecikli yapısıyla açıklar.

97. Sesin, madde ile karşılaştığında geçme,soğurulma ve yansıma olaylarınınmaddelerin özelliklerine bağlı olarak, farklıoranlarda birlikte gerçekleşebileceğinigeneller.

98. Tiyatro, konser salonu gibi mekanlarda vetarihi yapılardaki akustik uygulamalaraörnekler verir.

99. Kapalı mekanlarda yankı oluşumunuengelleyebilecek projeler geliştirir vesunar.

TEMEL BECER LER


Ses de Yansıyor

Sesimizi Tekrar Duyabilir miyiz ?

Ses Dalgasının Yayılabilmesi İçin MaddeselOrtam Gereklidir

Öğrenciler, sınıfa getirdikleri ağzı açık derince bircam kavanoz içerisine tıkırtıları işitilebilen bir saatkoyar. Bir gözlemci kavanozdan belirli biruzaklıkta saatin sesini dinler. İkinci aşamadakavanozun ağzına bir cam levha eğik olaraktutulur, gözlemci cam levhanın karşısında aynıuzaklıkta durarak sesi duymaya çalışır. Birinci veikinci durumlardaki işitilen sesler karşılaştırılarakne gibi farklılıkların olduğu tartışılır. Öğrencilersesin levhadan yansıyarak doğrultu değiştirdiğinikeşfederler. Sınıfın kapısı açılır. Bir öğrencikoridora çıkarılır ve koridordan sınıfa seslenmesiistenir. Öğrenciler seslenen arkadaşlarınıgöremedikleri halde sesini nasıl duyabildiklerinitartışırlar ve bu olayı sesin duvarlardan yansımasıile açıklarlar.

Öğrenciler koridor, eşyasız bir oda, spor salonu,vadi gibi uygun bir yerde bağırarak seslerinin nasılduyduklarını gözlemler. Öğretmen, sesin birengelden yansıyıp belirli bir süre sonra tekrarduyulması olayına adı verildiğini belirtir.Öğrenciler gözlemlerini yankı olayı ile ilişkilendirir.

Öğrenciler ilkokulda “Işık ve Ses” ünitesinde,sesin çeşitli ortamlarda yayılması ile ilgili olarakyapılan; su içerisinde taşları birbirine vurarak sesçıkarma, masa üzerine kulağı dayayıp masayaelle yavaşça vurup çıkan sesleri dinleme, havasıboşaltılmış bir fanustaki kaynağın seslerinidinleme etkinliklerini tekrar ederler. Daha sonraöğrenciler, beş adet metal parayı aralarında birazmesafe bırakarak yatay olarak yan yana dizer. Enbaştaki metal paraya yavaşça vurarak diğerparaların hareketini gözlemler. Birbirini itenparalar titreşen madde taneciklerine benzetilerek,titreşen taneciklerin sesi nasıl ilettiği modelüzerinde tartışır. Maddelerin tanecikli bir yapıdaoldukları bilgisinden hareketle sesin; katı, sıvı, gazve boşluktaki yayılma durumları karşılaştırmalıolarak incelerler. Sesin yayılabilmesi için nedenbir maddesel ortama ihtiyaç olduğunu tartışırlar.

yankı




Bazı öğrenci ler sesin boşlukta dayayılabileceğini düşünebilir.

Akustiğin; sesin meydana gelişi, yayılması,duyulması ve özellikleriyle ilgilenen bilim dalıolduğu belirtilmelidir

AÇIKLAMALAR

KONULAR

ÜN TE 3

SÜRE/AY

Kasım - Aralık

IŞIK ve SES

KAVRAMLAR

IŞIK KAYNAKLARIRENKLERIŞIĞIN İZLEDİĞİ YOLSES

IŞIKSES

100. Vücudumuzdaki tüm sistemlerin birlikteve eşgüdümlü olarak çalıştığınaörnekler verir.

101.Besinleri organik ve inorganik olaraksınıflandırır ve bu besinlerin görevleriniifade eder.

102. Sindirim sistemini oluşturan yapı veorganları model, levha ve/ veya şemaüzerinde gösterir.

103. Besinlerin kana geçip vücuda yararlıhale gelmesi için nasıl değişimeuğraması gerektiğini tahmin eder.

104 Besinlerin kana geçebilmesi içinmekanik ve kimyasal sindir imeuğraması gerektiğini belirtir.

105. Enzimin kimyasal sindirimdeki işleviniaçıklar.

106. Sindirim sistemi sağlığını olumlu-olumsuz etkileyecek etkenleri özetler vetartışır .

TEMEL BECER LER

CANLILAR VE HAYAT


MidedekiAsitlerin Besinlere Etkisi

Yediğim Besinlere Neler Oluyor?

Öğrenciler midedeki asitlerin besinleri nasıletkileyeceğini tahmin eder. Öğretmen gösterietkinliği olarak yarım bardak sütün içine iki kaşıkhidroklorik asit (HCl) dökerek sütü 10 dakikasıcak bir yerde bekletir. Deney sonundatahminlerin doğruluğu tartışılır. Öğrenciler yapılandeney ile bağlantı kurarak midedeki asitlerinetkisini açıklar .

Sindirim sistemi ile ilgili video kaset izlenir.


Elestirel dusunme becerisiYaratici dusunme becerisiIletisim becerisiArastirma sorgulama becerisiBilgi teknolojilerini kullanma becerisiGirisimcilik becerisi

Etkinlikte seyredilen video kaset hakkındaöğrencilerin fikir ve ne hissettiklerini içerenkısa bir kompozisyon istenir. Kompozisyonsınıfta diğer öğrencilerle paylaşılır.Konus sonunda açık uçlu değrlendirme

12

ÖĞRENME ALANI :

KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR

VÜCUDUMUZDAKİSİSTEMLER

Sindirim SistemiSolunum SistemiDolaşım SistemiBoşaltım Sistemiİskelet SistemiSinir Sistemi ve

İç Salgı Bezleri

“Midedeki Asitlerin Besinlere Etkisi”etkinliği öğretmen tarafından yapılır. Kimyasalmadde muhafazası ve kullanımına dikkatedilmelidir.

Kimyasal ve mekanik sindirim tanımlarıverilerek, kimyasal sindirim basit düzeyde( protein aminoasit) verilir.

Öğrenciler sindirimin sadece midedegerçekleştiğini düşünebilirler.

Sindirimde görevli sindirim enzimlerininisimleri verilmez.

Sindirim sistemi sağlığını olumluetkileyen etkenlerden lifli besinler, dengelibeslenme vb.; olumsuz olarak etkileyenetkenlerden stres, dengesiz ve yetersizbeslenme vb. vurgulanmalıdır.

AÇIKLAMALAR

13

CANLILAR VE HAYATÖĞRENME ALANI :

107. Dolaşım sistemini oluşturan yapı veorganları model, levha ve/veya şemaüzerinde gösterir .

108. Kalbin yapısı ve görevini açıklar.

109. Kan damarlarının çeşitlerini (atardamar,toplardamar ve kılcal damar) vegörevlerini belirtir.

110. Kanın yapısı (plazma ve kan hücreleri)ve görevlerini açıklar.

111. Büyük ve küçük kan dolaşımını şemaüzerinde göstererek açıklar.

112. Kan grupları arasındaki kan alışverişşemasını çizer.

113. Kan bağışının insan vücudu ve toplumaçısından önemini fark eder

TEMEL BECER LER


Kalbin İçine Bakalım

Kanımda Neler Var?

Kime Kan Verebilirim, Kimden KanAlabilirim?

Kan Bağışı Yapmalıyız

Öğrenciler, memeli hayvan kalbinin yapısınıincelemek amacıyla getirdikleri memeli hayvankalbini diseksiyon küvetine koyarak önce dışyapısını, damarlarla bağlantısını inceler. Dahasonra makas yardımı ile en büyük damardanbaşlayıp sol kısmından başlayarak keser. Kalbiniç yapısını inceler ve gözlemlerini çizerek insankalbinin yapısı ile ilişkilendirirler .

Öğrenciler daimi kan prepatını mikroskoptainceleyerek gözlemlerini defterlerine çizer .

Öğretmen öğrencilere kan gruplarını sorar. Kangruplarını bilen öğrencilerin isimlerini ve kangruplarını tahtaya yazar. Öğrencilere 'Kan alış-verişi hakkında ne biliyorsunuz?' sorusunuyöneltir. Sınıftaki öğrenciler bu öğrencilerdenhangilerinin birbirine kan verebileceğini tartışır vedoğru cevaplar tahtaya yazılır. Aynı işlem kimlerinbirbirinden kan alabileceği içinde tekrarlanır.Öğrenciler elde edilen bu verileri kullanarak kangrupları arasındaki kan alış-veriş şemasınıoluştururlar .

Öğretmen öğrencilere kan bağışı ile ilgili olarakkan bağışının hastalara faydası, kan veren kişilerefaydası gibi konularını araştırma ödevi olarak verirve öğrenciler topladıkları bilgileri sınıfta sunar vekan bağışı ile ilgili sloganlar hazırlar.




KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR



İç Salgı Bezleri

Kalp kaslarının ve kapakçıklarının isimleriverilmez.

Kan damarlarının yapısı verilmez.Kan hücrelerinin alyuvar, akyuvar

ve kan pulcukları olarak verilir.Alyuvarlarda hemoglobinle gaz taşıma

mekanizması verilmez.Büyük ve küçük kan dolaşımı, damarların

özel isimleri verilmeden basit olarak şemaüzerinde açıklanır.

Kan gruplarında moleküler temelleregirilmez.

Kan alış-verişinde Rh faktörünün de önemikısaca belirtilir.

Kan grubunu bilmenin önemi vurgulanır.

isimleri

AÇIKLAMALAR

14

114. Lenfin dolaşım sisteminin öğesiolduğunu belirtir, lenf sistemininelemanlarını ve görevlerini açıklar.

115. Kalp ve damar sağlığını korumakamacıyla öneriler sunarak, bu konudadikkatli davranır .

116. Teknolojik gelişmelerin dolaşım sistemiile ilgili hastalıkların tedavisindekullanımına örnekler verir .

117. Virüs ve bakteriler hakkında bilgi toplarve sunar .

118. Vücudun zararlı mikroorganizmalarak a r ş ı d o ğ a l e n g e l l e r i(deri,gözyaşı,tükrük, mukus) olduğunufark eder.

119 . Bağ ı ş ı k l ı ğ ı n vücudu za ra r l ımikroorganizmalara (mikrop) karşıkoruduğunu belirtir.

120. Bağışıklığın doğal ve sonradankazınılan bağışıklık olarak sınıflandırır.Aşı ve serum arasındaki farklarıyorumlar. Aşı, serum ve ilaçlarınönemini belirterek bunları teknolojikgelişmelerle ilişkilendirir .Bilinçsiz ilaçkullanımının etkilerinin farkına vararakdoğru ilaç kullanımı konusunda olumlututum sergiler .

TEMEL BECER LER

CANLILAR VE HAYAT


Poster Hazırlama

BenimdeAşı Takvimim Var

Aşı Olmasaydı Ne olurdu?

Ecza Dolabımız

Öğretmen öğrencilere sınıfta biri grip olduktansonra bu gribin kişiden kişiye nasıl bulaştığınısorar ve verilen cevaplar kullanılarak “bulaşıcı”kelimesinin anlamı açıklanır. Öğrenciler kendiseçecekleri virütik ve bakteriyel hastalıklardan birtanesi hakkında(hastalık etkeni, bulaşma, korunma yolları) bilgi

toplar. Çeşitli kurum ve kuruluşlardan teminettikleri poster, broşür vb. yayınları da kullanarakresim ve yazılardan oluşan bir poster hazırlar vesınıfa sunar.

Öğretmen öğrencilere aşı, serum, ilaçlar hakkındane bildiklerini sorar. Aşı ve serumun bağışıklık içinönemi tartışıldıktan sonra öğrenciler bebekliktenitibaren rutin olarak yapılan aşılarla ilgili araştırmayapar. Araştırma sonuçlarını broşür haline getiripokul veya sınıf panosunda sergilerler. Her öğrenciailelerinden bu yaşına kadar olduğu aşıları veyaşlarını öğrenerek kaydeder ve kendine ait biraşı takvimi oluşturur. Bu aşı takvimi ile araştırmasonuçlarını karşılaştırarak varsa eksik olduğuaşıları tespit eder. Ayrıca aşı takviminde olmasıgereken aşıları ve yaşını da ekleyerek aşıtakvimini tamamlar.Aşı takviminin önemi tartışılır .

Öğretmen öğrencilerden aşıların hem bireylerinhem de başkalarının sağlığını nasıl koruduğunailişkin araştırma yapmalarını ister ve bir hafta süreverir. Bu araştırmada yazılı ve görsel kaynaklarıkullanması, uzmanlarla röportaj yapılması vb.öneriler verilir. Öğretmen yazı tahtasını ikiyebölerek bir tarafa “aşı ve birey sağlığı”, diğertarafa da “aşı ve toplum sağlığı” temalarını yazar.Öğrenciler, bu temalardan yola çıkarak oklarınüzerine yaptıkları araştırma sonuçlarından uygungördükleri cümleleri, duygularını yazarak yadaresimlerini çizerek hep birlikte bir zihin haritasıoluştururlar .

Öğrenciler bir ecza dolabında bulunması gerekenmalzemeleri araştırır ve sınıfta bir liste oluşturulur.Bu listedeki malzemelerin hangi amaçlarlakullanılacağı sınıfta tartışılır. Öğretmenindesteğiyle bu malzemeler temin edilerek sınıf içinbir ecza dolabı hazırlanır .




ÖĞRENME ALANI :

KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR



İç Salgı Bezleri

Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde annesütünün önemini vurgular.

Virüs ve bakterilerin yapısı basit düzeydeişlenir ve sık rastlanan ( grip, AIDS, uçuk,suçiçeği, kolera, hepatit B vb.) virütik vebakteriyel hastalıklara örnekler verilir.

Antibiyotiklerin her hastalığı tedavietmeyeceği, zamanında alınması vebaşlandığında bitirilmesi gerektiği vurgulanır.

AÇIKLAMALAR

15


121. Solunum sistemini oluşturan yapı veorganları model, levha ve/veya şemaüzerinde göstererek görevlerini açıklar.

122. Akciğerlerin yapısını açıklayarak,alveol- kılcal damar arasındaki gazalışverişini şema ile gösterir.

123. Soluk alıp verme mekanizmasınıgösteren bir model tasarlar.

124. Teknolojik gelişmelerin solunum sistemisağlığına olumlu- olumsuz etkilerinitartışır.

TEMEL BECER LER


Öğretmen ön bilgileri belirlemek ve hatırlatmakamacıyla soluk alıp- verirken havanın izlediği yolusorar ve doğru cevap tahtaya yazılır. Öğrencilerburun, yutak, gırtlak, soluk borusu, bronş, akciğer,soluk-alıp verme kavramlarını cümle içindekullanırlar.

Öğrenciler bir deney tüpüne veya bir bardağıniçine metilen mavisi veya kireç suyu koyar. Birpipeti bu sıvının içine batırır ve soluk alıp pipettenüfler. Sıvıda meydana gelen değişim ve sebebitartışılır (Karbondioksit etkisiyle kireç suyubulanır, metilen mavisi sarıya dönüşür).

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup büyük bir kap,cam kavanoz, plastik boru getirir. Kap su iledoldurulur. Kavanoz tamamen su ile dolacakşekilde kabın içine ters olarak konur. Plastikborunun bir ucu kavanozun içine diğer ucu dışarıgelecek şekilde yerleştirilir. Gruptan bir öğrenciderin soluk alır ve plastik borunun açıkta olanucundan soluğunu verir. Hava kavanozun içindekiborunun diğer ucundan çıkar. Kavanozdakisuyun yerini hava alacağından su seviyesidüşecektir. Su seviyesindeki değişim ölçülür. Aynıöğrenci bu işlemi 3 kez tekrarlayıp ortalamasınıalır. Gruptaki diğer öğrencilerde bu etkinliği yaparve grup elemanlarının akciğer kapasiteleri birtablo üzerinde gösterilir. Grupların sonuçlarıtahtaya yazılır. Akciğer kapasitelerinin farklılıksebepleri sınıfta tartışılır.

Öğrenciler derin derin soluk alıp verir. Soluk alıpverirken hangi yapı ve organların görev yaptığınıtahmin ederler. Bu yapı ve organlar tahtadalistelenir. Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup 2,5lt. boş pet şişe, 3 balon, delikli mantar tıpa, Yborusu, iplik, makas getirir. Pet şişenin dip kısmımakasla kesilir.Y borusunun alt ucu delikli mantartıpaya geçirilir. Y borusunun diğer iki ucundan herbirine şişirilmemiş birer balon bağlanır. Budüzenek pet şişenin kesilen alt ucundan tıpa kısmışişenin ağzına gelecek şekilde şişenin içineyerleştirilir. 3. balonun alt kısmı açılarak petşişenin açık olan alt tabanına yerleştirilerek petşişeye iplikle bağlanır. Şişenin hiçbir yerindenhava almamasına dikkat edilmelidir. Pet şişeninaltındaki balon aşağı doğru çekilir ve gözlemlerkayıt edilir. Balon bırakılır ve yine gözlemler kayıtedilir. Balon çekilip bırakıldığında meydana gelenbu değişimlerin sebepleri tartışılır. Bu modelinkısımları ile solunum sisteminin yapı veorganlarını ilişkilendirilir.

Soluğumda Ne Var?

Akciğer Kapasitem

Akciğer Modeli




KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR



İç Salgı Bezleri

Solunum sis temin i o lumsuzetkileyen etmenler için; sigara, havayı kirletenmaddeler, asbest vb. örnek olarak verilebilir.

AÇIKLAMALAR

16

125.İskelet sisteminin görevlerini açıklar

126. İnsan iskeletini oluşturan uzun,kısa veyassı kemikleri sınıflandırır.

127. Uzun bir kemik üzerinde kemiğin yapıve görevlerini belirtir.

128. İskelette kıkırdağın önemini açıklar.

129. Eklemin yapısını oynar eklem şekliüzerinde açıklar.

130. Eklemleri oynar, oynamaz, yarı oynarolarak sınıflandırarak örnekler verir.

131. Kas sisteminin görevlerini açıklar.

132. Kasları çizgili, düz ve kalp kası olaraksınıflandırarak örnekler verir.

133 Zıt çalışan kasların hareketteki öneminibelirtir.

134 Destek ve hareket sistemi sağlığınıe t k i l e y e c e k o l u m l u - o l u m s u zdavranışları sorgular.

135. Destek ve hareket sistemine teknolojikgelişmelerin katkısına örnekler verir.

TEMEL BECER LER

CANLILAR VE HAYAT


Kavram Haritası Yapalım

Kemiğe Ne Olacak?

Elimde Kaç Kemik Var?

Öğretmen ön bilgileri belirlemek ve hatırlatmakamacıyla kemik, kas, eklem, hareket, iskeletkavramlarının öğrencilere neler çağrıştırdığınısorar. Bu kavramlar ve çağrıştırdığı kelimelertahtada listelenir. Öğrenciler bu kavramlarıkullanarak bir kavram haritası hazırlar. Öğretmenbu aşamada kavram yanılgılarına ve eksikliklerinemüdahale etmez, fakat ders işlenişinde dikkatealır. Bu haritalar ürün seçki dosyalarında saklanır.Ünite bitiminde öğrenciler yeni öğrendiğikavramları da kullanarak yeni bir kavram haritasıhazırlar ve iki kavram haritasını karşılaştırırlar. İkikavram haritası arasındaki farklılıklar tartışmayaaçılır.

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup etlerindeniyice temizlenmiş pişmemiş iki tavuk kemiği(bacak kemiği), kapaklı iki cam kavanoz, birbardak sirke, bir bardak su getirir. Öğrencilerkemikleri elleri ile bükmeye çalışır, büyüteçleinceler ve gözlemlerini kayıt ederler. Sonra camkavanozlardan birinin içine sirke ve kemik, diğerkavanoza ise su ve kemik konularak kavanozlarkapatılır, 2-3 gün beklemeye bırakılır. Öğrencileriki kavanozdaki kemiklerde neler olabileceğineilişkin tahminlerini kayıt ederler. Bu süre sonundakemikler sirke ve sudan çıkarılır, yıkanır.Öğrenciler her iki kemiği tekrar elleri ile bükmeyeçalışırlar. Tahminler ve gözlem sonuçları sınıftatartışılır. Öğrenciler bu etkinlikten sonra halkarasında bilinen 'Büyümek için süt içmelisin.'sözünü tartışırlar .

Öğrenciler gruplara ayrılır. Gruplardaki öğrencilerellerine bakarak eklemleri, kemikleri inceleyerekellerinde bilekten itibaren kaç kemik olduğunusayar ve tahminlerini kayıt ederler. Sonraöğretmen her gruba birer el röntgeni verir.Öğrenciler bu röntgendeki kemikler ve eklemleriinceleyerek elimizde kaç tane kemik olduğunusayar. Tahminler ve sayım sonuçları karşılaştırılır.

Öğrenciler destek ve hareket sistemi sağlığınıolumlu veya olumsuz etkileyebilecek davranışlarıayrı ayrı listeler. Olumsuz davranışların sebepolabileceği sorunları araştırarak sınıfta tartışırlar .




ÖĞRENME ALANI :

KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR



İç Salgı Bezleri

Bir oynar eklem üzerinde eklemin yapısıbasit olarak verilir.

“Kemiğe Ne Olacak?'' etkinliği beklemesüresi sebebiyle konu işlenişinden 3 gün öncehazırlatılır.

Etkinlikten sonra temizliğe dikkat edilmelidir.

AÇIKLAMALAR

17


136. Boşaltım sistemini oluşturan yapı veorganları model, levha ve/veya şemaüzerinde gösterir.

137. Boşaltım sisteminde böbrekleringörevini ve önemini açıklar.

138. Boşaltımda deri, akciğer ve karaciğeringörevlerini açıklar

TEMEL BECER LER


Öğrenciler ön bilgi lerin yoklanması vehatırlanması amacıyla boşaltımda görevli yapı veorganları uygun malzemeleri kullanarak kartonaçizilmiş boş insan modeli üzerine yerleştirerekboşaltım sistemi şeması/ levhası oluşturur.

Bir koyun böbreği diseksiyonu yapılarak böbreğiniç yapısı incelenir.




KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR



İç Salgı Bezleri

Böbreğin temel birimi nefron vurgulanır,yapısına girilmez.

Böbrek yetmezliği, böbrek taşı, böbrek nakli,diyaliz, yüksek frekanslı ses dalgaları ve lazergibi teşhis/tedavi yöntemleri vurgulanır.

AÇIKLAMALAR

18

139.Denetleyici ve düzenleyici sisteminvücudumuzdaki sistemlerin düzenli vebirbiriyle eşgüdümlü olarak çalışmasınısağladığını belirtir.

140.Sinir sisteminin bölümlerini model, levhave/veya şema üzerinde gösterir .

141.Sinir sisteminin bölümlerini merkezi(beyin, omurilik, beyincik omuriliksoğanı) ve çevresel (sinirler) sinir sistemiolarak sınıflandırır ve görevlerini açıklar.

142 .Ref leks i tan ım la r ve re f leks igözlemleyecek bir deney tasarlar.

143.İç salgı bezlerini (hipofiz, pancreas, tiroit,böbreküstü bezleri ve eşeysel bezler)model, levha ve/veya şema üzerindegöstererek görevlerini açıklar .

144. Hormonu tanımlar ve günlük hayattabilinen tiroksin, büyüme hormonu,insulin, glukagon, ve adrenalinisalgılayan iç salgı bezinin adını ve buhormonların görevlerini tanımlar.

TEMEL BECER LER

CANLILAR VE HAYAT


Öğrenciler sinir sisteminde görevli yapı veorganları bir kartona çizilmiş boş insan şemasınayerleştirir ve sinir sisteminin görevlerini tartışır.

Öğretmen öğrencilere günlük hayatlarında hangiolaylara düşünmeden hızla tepki verdiklerinisorar. Öğrencilerin verdiği cevaplardan refleksörneklerine ilgiyi çekerek bunlarla ilgili sorularsorar ve öğrencilerin 'refleks' kavramınaulaşmasını sağlar (3.4).

Öğretmen öğrencilere “Herhangi bir sebeplekorktunuz veya heyecanlandınız. Vücudunuzdane gibi değişimler olur?” sorusunu sorar.Öğrencilerin cevaplarından çoğu kişide benzerolan değişimler tahtaya yazılır. Öğrencilerinheyecan veya korku anındaki bu değişimlerinsebebinin bu sırada vücutta üretilen bazımaddeler olduğu sonucuna ulaşmaları sağlanır.Sonra “Bu maddeler vücudumuzda nerelerdeüretilir?” sorusundan yola çıkarak iç salgıbezleri, bunların ürettiği hormonlar, buhormonların işlevleri listelenir. Öğrenciler uygunmalzemeleri kullanarak kartona çizdikleri boşinsan modeli üzerinde iç salgı bezlerişema/levhası oluşturur .

Refleks

Hormonlar




ÖĞRENME ALANI :

KONULAR

ÜN TE 4

SÜRE/AY

Aralık - Ocak

KAVRAMLAR



İç Salgı Bezleri

Sinir sisteminin bölümlerinin isimleri verilirfakat yapılarına girilmez.

İç salgı bezleri olarak hipofiz, pankreas, tiroit,böbrek üstü bezleri ve eşeysel bezler verilir,yapılarına girilmez..

AÇIKLAMALAR

19


145. Çevremizdeki uyartıları algılamamızdaduyu organlarının rolünü fark eder veduyu organlarını listeler.

146.Duyu organlarının yapılarını şekilve/veya model üzerinde açıklar. Duyuorganlarında bulunan özel almaçların(duyu reseptörleri) deride sıcaklık,dokunma, acı, basınç; gözde ışık;burunda koku; dilde tat; kulakta sesuyarılarını aldığı vurgular. Duyualmaçlarının uyarıları, duyu-sinir yolu ilebeyindeki özel merkezlere ilettiğinibelirtir.

147.Duyu organlarının hangi tür uyarılarıaldığını ve bu uyarıların beyindeki duyumerkezlerine nasıl iletilip bunlara nasılcevap verildiğini açıklar.

148.Kulağın vücudumuzun dengesininsağlanmasına yardımcı olduğunu belirtir

149. Koku alma ve tat alma arasındaki ilişkiyideneyle gösterir .

150. Duyu organlarındaki aksaklıklara vet e k n o l o j i n i n b u a k s a k l ı k l a r ı ngiderilmesinde kullanımına örneklerverir.

151. Duyu organlarının sağlığını korumakamacı ile alınabilecek önlemlere günlükhayatından örnekler verir.

152. Kendini görme, işitme engelli kişilerinyerine koyarak onları anlamaya çalışır .

TEMEL BECER LER


Dokunma

Tek Göz Yanılır

Nasıl TatAlırız?

Poster Hazırlama

Öğrenciler iki kişilik gruplara ayrılır. Öğrencilerdenbiri arkadaşının gözlerini kapatır. Diğer öğrenci ikikalemi bir araya getirerek arkadaşının dudak, kol,parmak, bacak ve ayaklarına hafifçe bastırır.Arkadaşının ne zaman iki kalem, ne zaman tekkalem hissettiğini tahtaya çizilen bir tabloyaişaretler ve en duyarlı bölgelerini belirlemeyeçalışır .

Öğrenciler bir gözlerini kapatır. Bir eli ile birtükenmez kalemi diğeriyle de kalemin kapağınıtutarak göz hizasına getirir, kapağı kapatmayıdener. Öğretmen 'Kapağın kalemin önünde miyoksa arkasında mı olduğunu anlayabiliyormusunuz?' sorusunu sorar. Öğrenciler kapalı olangözlerini açarak tekrar kapağı kapatmayı dener.Farkın nedeni tartışılır

Öğrenciler temiz bir kağıt mendil ile dilinin üstünükurutur ve kesme şekeri koyar. Öğretmenöğrencilere 'Tat alabildiniz mi?' sorusunu yöneltir.Öğrenciler dillerini ağızlarının içine alır, dillerinikurutmadan şekeri tekrar dillerinin üzerinekoyarlar. Öğretmen 'Tat alabildiniz mi?' sorusunutekrar yöneltir. Sonuçlar sınıfta tartışılır

Öğrenciler gruplara ayrılır. Her grup organ naklineyönlendirici birer slogan, poster veya dramaetkinliği hazırlar ve sınıfa sunar. En ilgi çekici olanslogan ve poster sınıfta seçilerek okul panosundasergilenir .




KONULAR

ÜN TE 5

SÜRE/AY

Şubat - Mart

KAVRAMLAR

DUYU ORGANLARIMIZVE DUYULARIMIZ

GözKulakDeriDilBurun

Aksaklıklar tanım düzeyinde verilir. Teknolojikörneklere lens, gözlük, işitme cihazı, korneanakli vb. örnek verilir.

AÇIKLAMALAR

20

153. Katılarda ısı iletimini deney ilegösterir .

154.Isıyı iyi ileten katıları ısı iletkenişeklinde adlandırır ve bakır,alüminyum gibi örnekler verir.

155. Isıyı iyi iletmeyen katıları ısıyalıtkanı şeklinde adlandırır vecam yünü, plastik köpük, asbest,çift camlı pencerelerde havaboşluğu, termoslardaki iç dış çeperarası vakumu örnek olarak verir.

156. Gündelik gözlemlerinden doğrudantemas olmadan ısı aktarımıolabileceği çıkarımını yapar.

157. Isının ışıma yoluyla (görünmezışınlarla) yayılabileceğini belirtir.

158.Yeryüzünün geceleri nedensoğuduğunu sorgulayıp açıklar .

159. Yüzeyi koyu renkli cisimlerin, açıkrenklilerden daha hızlı ısınmasınınsebebini açıklar .

160. Isı yalıtım kaplarının yüzeylerininneden parlak kaplandığını izaheder.

161. Sıvılarda konveksiyon ile ısıyayılmasını deneyle gösterir ve suıs ınd ıkça mürekkeb in h ız l ıyayılmasını, radyatör üzerindekihavanın yükselmesini örnek olaraverir.

162. Isının, iletim, konveksiyon ve ışımayolu ile yayıldığı durumları ayırteder.

TEMEL BECER LER

FİZİKSEL OLAYLAR


Isı Telde Yayılır

Dünyamız Nasıl Isınır, Neden Soğur?

Öğrenciler, metal bir telin bir ucundantutarken diğer ucunu küçük bir aleve tutarakyavaş yavaş ısıtırlar. Telin bir ucu ısındıkçadiğer ucunun da ısınıp ısınmadığınıgözlemleyip sonucu not ederler. Isının teldeiletim yolu ile yayıldığı vurgulanır.Ayrıca öğrenciler, bir beher içerisindebulunan kaynar su içine biri ahşap diğerimetal iki kaşık koyarlar. Bir süre sonra her ikikaşığın sapından tutarak, ısınma farkınıhissederler. Gözlemlerini sınıfta sunarlar.Buradan hangi maddenin ısıyı daha kolayilettiği çıkarımını yaparlar. Aynı deney cam,plastik, vb. malzemeden yapılmış çubuklarlatekrarlanır. Isıyı iyi ileten maddelerin ısıiletkeni, çok zor ileten maddelerin ise ısıyalıtkanı olduğu vurgulanır .

Öğrenciler, “Dünyayı ısıtan enerji neredengeliyor?” sorusunu tartışırlar. Farklımevsimlerde ve dünyanın farklı enlemlerindeısınmanın farklı olması ile gelen güneşışınlarının bolluğu ilişkilendirilir.Gecelerigözlenen soğumanın, dünyamızdan uzayagörünmez ışınların yayılması sonucu olduğuvurgulanır. “Dünyanın soğuması” konusuna,atmosferin sera etkisi, sera gazları, bugazların miktarca çoğalmasının dünya iklimiüzerindeki muhtemel uzun vadeli etkileri,buna bağlı deniz seviyesi yükselmesitehlikesi gibi konuları içine alan bir projeçalışması verilebilir .



Konu sonunad öğretmen yalıtkanlarlailgili öğrencilere akrandeğerlendirmesi yaptırır.yapılır.

ÖĞRENME ALANI :

KONULAR

ÜN TE 6

SÜRE/AY

Nisan

KAVRAMLAR

MADDE VE ISI

MADDECİSİMIsı Enerjisinin YayılmasıGenleşme

Isı-hareket ilişkisi sıvılarda ve gazlardakolayca görünürleştirilebilir. Görünürhareketin moleküllerin hareketi olduğu,fakat görünen şeyin molekül değil“molekül yığınları” olduğu fikrininyerleşmesi kolay değildir. Öğretmen bugözlem sırasında, moleküllerin çok küçüktanecikler olduğu fikrini hatırlatmalı;görünür hareketin dev kümelere aito lduğunu , tek tek mo lekü l l e r i ngörülemeyeceğini vurgulamalıdır.

Çarpışan bilyaların kiminin yavaşlayıpkiminin hızlanması, atomlar-moleküllerarası ısı alış-verişi ile doğrudan ilintili önemlibir gözlemdir. Bu gözlemle, hızlı=sıcak veyavaş=soğuk anlayışının yerleşmesibeklenmektedir.

Özellikle bakır tellerde ısı iletiminin çokhızlı olabileceği ve aleve uzak ucun çokerken el yakar düzeyde ısınabileceğidikkate alınmalıdır.

AÇIKLAMALAR

21


163 . H id ro j en i n b i r yak ı t o l a rakkullanılabileceğini fark eder.

164. Hidrojeni yakıt olarak kullan araç vealetleri belirtir.

165.Hidrojeni yakıt olarak kullanmanınönemi ortaya çıkartır.

166. Metallerin kimyasal reaksiyonagirebileceğini fark eder.

167. Paslanmanın hangi koşullardagerçek leşt iğ in i söy ler ve bunuengellemek için nelerin yapılabileceğinivurgular.

168.Alaşımın önemini belirtir.

169. Günlük yaşamdan asit, baz ve alkalilereörnekler verir.

170.Asit, baz ve alkalilerin önemini vurgular.

171. pH değerinin belirtir.

172. Tuzlara örnekler verir.

TEMEL BECER LER


PosterÖğrenciler, öğretmenleriyle beraber; PHölçeğinden yararlanarak, sirke, kan, saf su,çamaşır tozu, kola, süt, sabun, diş macunu velimonun pH değerlerini belirleyerek , asitlik-bazlıkkuvvetlerini gösteren bir poster oluştururlar.



Ucu açık sorular,ProjelerEşleştirmeli ve ilişkilendirmeli etkinlikler.

KONULAR

ÜN TE 7

SÜRE/AY

Mayıs

KAVRAMLAR

HİDROJEN, METALLER,ASİTLER VE ALKALİLER

Hidrojeni TanımaMetallerin AktifliğiPaslanmaAlaşımlarAsitler, Bazlar ve AlkalilerTuzlar

NOTLARIM

22

Documents

Fen ve 77 - talimterbiye.mebnet.nettalimterbiye.mebnet.net/Ogretim Programlari/ortaokul/2008-2009/Fen Bilgisi-7.pdf · 2 kuzey kibris tÜrk cumhurİyetİ mİllİ eĞİtİm ve kÜltÜr