Feniks br5

R U B R I K E :

Skola 2

Književno

štivo

6

Momenat

inspiracije

8

Kritika 15

C E T I N J S K A G I M N A Z I J A

S P E C I J A L :

Tantalove

muke

Intervju sa

Igorem

Markovicem

O brojevima

Avioni

(feljton)

Deveti Budvanski Karneval

Feniks M A J 2 0 1 1 . G O D P E T O I Z D A N J E

SLEDECA POSLEDNJA

S T R A N I C A 2

Sajam ekologije 2011 Ekoloska sekcija nase

gimnazije se i ove

godine predstavila na

sajmu ekologije u

Budvi. Sajam je trajao

od 20-22. aprila.

Naj sajmu su se nasle

brojni samostalni izla-

gaci, sa svojim doma-

cim i eko proizvodima,

kao i nekolika vrtica, i

nasa gimnazija. Nasa

gimnazija je ove godina

imala stand sa slo-

ganom “Priroda nama”,

na kojem smo prikazali

nacine na koje se prei-

rodni resursi mogu

pametno iskoristiti.

Nakit i ukrasni ele-

menti bili su veoma

hvaljeni od posjetilaca

sajma, a ni nasi recepti

za pripremu kako suvog

tako i svjezeg bilja nisu

nista losije prosli. Ove

godine, ekoloska sekcija

je saradjivala sa novoos-

novanom skautskom

sekcijom, mada je na sa-

jmu sa nama bio samo

jedan skaut (Blazo medju

zenama) :)

Sajam je takodje dodjeljivao nagrade za najbolje

izlagace. Trecu nagradu osvojilo je MASLINAR-

SKO DRUŠTVO ‟‟BOKA‟‟ iz Tivta, drugu WTE

OTPADNE VODE BUDVA DOO iz Budve , a

zlatna plaketa je otisla Italijanskim izlagacima

REGIONE PUGLIA - AREA POLITICHE PER

LO SVILUPPO ECONOMICO, IL LAVORO E

L‟INNOVAZIONE iz Barija. Medjutim, dodijel-

jene su i dvije Pohvale Jadranskog sajma od ko-

jih je jednu osvojio vrtic “Djina Vrbica” iz

Podgorice, a drugu niko do nasa gimnazija :)

F E N I K S

SLEDECA NASLOVNA POSLEDNJA

S T R A N I C A 3 P E T O I Z D A N J E

No, nije sve bilo tako

zvanicno, najvaznije je da

je drustvo bilo dobro i da

je zabava bila na nivou :)

Nasa ekipa sa ministrom

održivog razvoja i tur-

izma Predragom Seku-

lićem

Nasa

endemicna

vrsta :D

Jedna od “eko kreacija”

SLEDECA NASLOVNA PRETHODNA

POSLEDNJA

S T R A N I C A 4

A ovako je

izgledao

stand

F E N I K S

Komsije

I naravno, covjek sa,

kako kazu, najljepsim

kolacima na sajmu :)

SLEDECA NASLOVNA PRETHODNA POSLEDNJA

Ekolozi na karnevalu


Ove godine,

Ekoloska

sekcija je

stvorila nesto

za sta se

nadamo da ce

postati tra-

dicija -

karnevalsku

masku na 9.

Budvanskom

karnevalu.

Naime,

maska pod

nazivom “Kreativna reciklaza” uveliko se

razlikovala od svih ostalih maski, iz prostog

razloga sto su koristeni materijali bili kese,

papiri, limenke…. Stigli smo tamo nesto

nakon 19h, a kisa je, na nasu zalost, uveliko

padala. Pa ipak, kada je bilo vrijeme za pok-

ret, grupa se presvukla i krenuli smo ka

restoranu “Zeleni Gaj” odakle je trebalo da

krene povorka maski. Do glavnog trga, vec

smo potpuno bili mokri, maske malo

“poljuljane zbog cinjenice da je vecina bila

od krep papira, novena ili stripova”

smo bili bolji od oce-

kivanog :))

Vrhunac veceri, napokon

staje kisa, i mi smo na

koncertu Bajage i instru-

kora, pjevamo, noc je

svrsena na savrsen nacin.

Iako mokri, odlicno

raspolozeni, pjevali smo

cijelim putem, zabavljali

okolinu, i vaznije, sebe. A

kada je doslo vrijeme za

nasu tacku, uz “Pusti pusti

modu”, mozda nismo bas

zasijali, ali reklo bi se da

Mozda najuspjesnija kreacija

od svih :D

Mozda

nismo bas

zasijali, ali

reklo bi se

da smo bili

bolji od

ocekivanog


S T R A N I C A 6

“Ubijte me,

ili ste

ubica”

Franc Kafka

Franc Kafka - Proces Govoriti o Procesu je

nemoguće, a pritom ne

pomenuti Kafkinu komplek-

snu ličnost,kao glavnu oso-

vinu njegovog stvaralaštva.

Pokušaću da njegovo djelo

pojednostavim i razloţim na

pojedinosti koje ce ga

učiniti shvatljivijim,koliko je

to,naravno,moguće. Mislim

da se djelo suštinski ne

moţe poznavati ako se pre-

thodno ne upoznamo sa

nekim segmentima iz ţivota

pisca. Kafkina ličnost je

veoma komplikovana i kon-

traverzna. Često se njegova

osjećanja sudaraju i stvaraju

emocionalni haos,koji se da

naslutiti u njegovim djelima.

Još od djetinjstva Kafka je

bio ćutljivo i introvertno

dijete,što saznajem čitajući

njegovu biografiju. Od

samog početka nije pri-

padao svijetu u kojem je

živio,tačnije , svijetu u ko-

jem je postojao. Kafka je

živio samo u očima svog

oca. Očeva ruka je birala

njegov ţivotni put po

sopstvenom nahođenju.

Tako,Franc završava pravni

fakultet radi kao činovnik,

po ţelji njegovog oca, dok

je istovremeno zapostavljao

želju da bude pisac. Ta želja se

gušila u njemu, ujedno ga pri-

tiskajući sopstvenom teţinom.

Izgubljen u tuđim riječima,Kafka

se povlači u sebe. Ostaje dio

svijeta samo formalno,u grani-

cama koje su njegovog oca

činile zadovoljnim. Bez imalo

samopouzdanja piše knjige

koje,većinom, za ţivota nisu

objavljivane. Njegova različitost

se nije mogla sakriti,koliko god

se to njemu činilo potrebnim.

Plašeći se da napravi samovoljan

koran na sopstvenom

putu,Kafka degresivno ţivi u

unutrašnjoj paranoji.

prosto nije imao hrabrosti. Često vidi

cilj,ali nikad ne ide do kraja,već se

nemoćan zaustavlja na prvoj prepreci.

To je,po meni , njegova najupečatljivija

osobina. “Ubijte me, ili ste ubica” su

rijeci kojima pisac bukvalno preklinje

da okončaju njegovo konfuzno posto-

janje i time prekinu njegove unu-

trašnje strahove i frustracije.

Prijatelja gotovo da nije imao,sem

izuzetka Maksa Broda ,koji nije ispunio

njegovu poslednju ţelju posthumno ob-

javivši njegova djela. Čitajući Kafkine

knjige upadam u jedan mracan i kon-

fuzan svijet, gdje se dvije kontra-

verznosti sklapaju savršenu harmoniju.

Otkrivam svijet koji je postojao samo

unutar Kafke ; jedini svijet gdje je pisac

uistinu pripadao. Većinu svog ţivota

Franc je proveo po sanatorijumima,gdje

je i umro. Poznate su njegove poslenje

riječi koje svjedoče da se nisam zagubio

u haosu Kafkine ličnosti. Pisac je htio

pobjeći iz svijeta kome nije pripradao,ali

F E N I K S



Kafkin proces je nepromjenjiva sudbina jučerašnjeg,današnjeg i sjutrašnjeg čovjeka. Ţivimo u svijetu, a van

njega. Krećemo se po već iscrtanim putanjama. Svako od nas ima svoj krug uzaludnosti iz kojeg ne moţe

izaći. Kafka je smrću Jozefa K. dozivio poraz,a ujedno i odnio pobjedu nad birokratskim društvom tog vre-

mena. K. je ostao kao dokaz koji prevazilazi sve granice zabranjenog. Iako već odavno mrtav,on ţivi, van

vremena i van svih pravila. Čist,a najvaţnije – slobodan .

Kafku su kritičari pokušali objasniti na najrazličitije načine. Njihova mišljenja se negdje sklapaju u jedno, a

sa druge strane široko mimoilaze. Ja kaţem da je ovaj pisac najbolje objasnio svoje djelo kroz sopstvenu

pripovjetku koja se zove “Mala basna” i koju sad prilaţem kao corpus delicti.

- “Ah” reče miš,”svijet se svakog dana sve više suţava. Isprva je bio tako širok da me je bilo strah,trčao

sam i trčao i osjetio sam sreću kad sam konačno,desno i lijevo, u daljini vidio zidove,ali ti dugački zidovi

toliko brzo hitaju jedan ka drugome da se ja nalazim već u poslednjoj sobi, a ondje , u kutu, čeka klopka u

koju ću utrčati.”

-“Trebaš samo promijeniti pravac trčanja.” Reče mačka i pojede ga.

Kafka je svjesno trčao u svoju klopku... Da li će ova knjiga učiniti da ljudi promijene pravac trčanja ? Ne.

Pejanovic Damjan

Kafkinu ličnost sam ispitivao smišljeno,zalazeći duboko,jer mislim da je neo-

phodna da bi Proces imao puno značenje. Naime, u Procesu pisac govori o svi-

jetu u kojem je samo dio slagalice. Svijetu koji funkcioniše van njega. Živi

nemoćan da se izbori za sebe. Ostaje mu samo da se pomiri sa onim dijelom

ljudske sudbine na koji nikako ne može uticati. U knjizi Kafka je uzeo obličije

glavnog junaka, Jozefa K. On je svo vrijeme svjestan kružne putanje uzalud-

nosti po kojoj se kreće. On hoda naprijed,ali ipak zna šta ga čeka na kraju. Nje-

gov proces se odvija van njega,van njegove moći. On korača u susret dželatu

nadmeno i gordo,prkoseći totalitarnom sistemu birokratskog društva i sud-

stva,koje će ,na kraju,izvoljevati još jednu pobjedu nad bijednim ljudskim

životom.


S T R A N I C A 8

Facebook manija

nije zahvatila

samo mlađu

populaciju, već sve

češće možemo

vidjeti nečijeg tatu/

mamu sa profilom

na fejsbuku.

Logo Facebook-a

Facebook

oni ţele da naprave profil, u

želji da što brže porastu.

Tako sve češće moţemo

vidjeti osmogodišnjake sa

otvorenim profilima, koji

umjesto da izađu napolje,

da se I polako sami sebi

stvaraju krug prijatelja I

svoj socijalni ţivot, mi ih

moţemo vidjeti online na

facebooku.

Istraţivanja su pokazala da u

ovako ranoj fazi razvoja,

facebook izuzetno loše

utiče na djecu, jer moţe

Za neke je to nečuveno, jer

smatraju da je to zavirivanje

u njihov privatni ţivot, a da

ne kaţemo da se osim

mame/tate postoje još pet

stotina prijatelja na fejsbuk,

ali to nije zavirivanje u pri-

vatnost, to je samo

„‟druţenje‟‟ (prvi znak zavis-

nosti je poricanje da postoji

problem)

Da stvar bude još gora, čak

I najmlađi koji su uvijek pod

uticajem starijih, u svom

okruţenju stalno slušaju o

temi fejsbuk, pa na kraju I

dovesti do raznih trauma,

do veoma slabo razvijenog

ili nikakvog socijalnog ţivota

u zrelijim godinama, I u

nekim teţim slučajevima čak

I do pojave da se dijete

toliko poistovjeti sa ovim

virtuelnim svijetom, da ne

moţe da razluči što je

stvarno a što ne.

Brzo I efikasno moţete

stupiti u kontakt sa drugim

osobama

Korisno je za prijatelje I

rodbinu koji ţive u

inostranstvu

Odlična prilika za reklamu

određenog proizvoda

…

Niko ne osporava njegove

dobre strane, ali svakako da

ovo nije nikakva novina, I

sajtovi poput myspace-a,

skype-a i msn-a su nam I do

sad pruţali ove mogućnosti

Sada pitanje glasi, što je to

što je učinilo Facebook

toliko popularnim? Na ovo

pitanje postoji mnogo

odgovora, I za svaki

moţemo reći da je donekle

tačan, ali pravi odgovor koji

bi objedinio sve ovo još

uvijek nije nađen.

Facebook manija nije zahva-

tila samo mlađu populaciju,

već sve češće moţemo

vidjeti nečijeg tatu/mamu sa

profilom na fejsbuku.

Danas, gdje god da se okre-

nemo moţemo čuti komen-

tare tipa „‟ Jesi li joj vidjela

profil sliku‟‟ „‟Vidjela sam da

je single na fejsu‟‟ I slično.

Što nam to govori? To nam

govori da je web stranica

Facebook ili ţargonski re-

čeno ‘’fejs’’ postao opsesija

današnjice, kako omladine,

tako I starijih.

Zašto je fesjbuk postao

tako popularan pitamo se

(iako većina ima otvoren

profil na ovom već gore

pomenutom sajtu) ?

Svakako, ima dobrih strana

F E N I K S

Najbolji izum XXI vijeka ili droga danasnjice?



Za sada roditelji se bore da

manju djecu drţe podalje od

ove kako kaţu „droge‟ današn-

jice

Ali što je sa tinejdţerima? Ko-

jima je boravak po osam sati

dnevno na fb-u postao norma-

lan i na to ne gledaju kao na

zavisnost, već kao razonodu, pa

umjesto vikendom da izađu i

provode se sa svojim društvom,

oni imaju svoju ličnu virtuelnu

zabavu, sa svojim virtuelnim

prijateljima.

Polako ali sigurno postajemo

svjesni do koje je razmjere

došao ovaj problem i koliko

utiče na naš društveni, psihički i

fizički ţivot.

bio u stanju da oduzme sebi

život zbog fejsbuka ? Ali, što

ako je sav njegov ţivot ustvari

fejsbuk, i kad mu se oduzme,

što mu preostaje ?

Svi vidimo da problem postoji, i

da je zahvaljujući poricanju

dostigao enormne razmjere.

Sad je glavno pitanje kako stati

na kraj svemu ovome ?

Markovic Nikoleta

Hiljade i hiljade korisnika je

komentarisalo kako ne bi znalo

da ţivi bez fejsbuka, kako se sav

njihov ţivot ruši, kako je to

nemoguće, i razni napadi his-

terije su doveli do toga da u

strahu od nekih većih

nevolja,istraţivači odma pro-

glase vijest kao laţnu da bi spri-

ječili katastrofe koje su mogle

uslijediti.

Nama to sada vjerovatno zvuči

smiješno, i pitamo se, bi li neko

nog sajta(15. mart). 15. mart se

praktično smatrao danom Apo-

kalipse, iako je kasnije utvrđeno

da je laţna informacija koja je

samo puštena u javnost da bi

vidjeli kakva je reakcija šire

populacije na ovakvu vijest.

Rezultati nisu bili na zavidnom

nivou.

Što se desilo sa dobrim starim

izlaskom napolje sa društvom,

dan proveden u prirodi ili uz

neku dobru knjigu ? Zamijen-

jeno je sa izlaskog našeg avatara

na neku ţurku (Cityville), dan u

prirodi zamijenjen danom prov-

edenim hraneći ţivotinje na

Farmville-u i slično.

I taman kad smo pomislili da

stiţe kraj svih naših problema

(ili početak) je bio kada je ob-

javljeno gašenje ovog popular-

Hiljade i hiljade korisnika je

komentarisalo kako ne bi znalo

da živi bez fejsbuka….


S T R A N I C A 1 0

Tantal je

smrtnima

odavao tajne

besmrtnika

Tantalove muke "Tantalovim mukama"

nazivamo najteţe mo-

guće patnje na koje

čovek može biti

osuđen. Izraz potiče iz

grčke mitologije i od-

nosi se na sudbinu

Tantala, razmaţenog

sina ljubimca vrhovnog

boga Zevsa. On je,

naime, na surov način

kaznio svog sina koji je

prezreo očevu ljubav i

sve bogove.Olimpijski

bogovi su mu poklanjali

svoje vjerno prijatel-

jstvo zbog njegovog

visokog porijekla, i on

je smjeo da jede za

Zevsovom trpezom i

da sluša sve što su

besmrtnici među

sobom razgova-

rali.Međutim ,Tantal je

smrtnima odavao tajne

besmrtnika.

void, ona bi pred njin

nestala.Tantal je patio i

od uţasne gladi, ali ni-

kako nije kogao dohva-

titi voćke koje su od

svojih grana pravile

svod nad njegovom

glavom.Kad gok bi

posegnuo da ih dohvati

rukom, oluja bi izne-

nada naišla i podizala

grane visoko pod

oblake.Ovim paklenim

mukama pridruţio se i

Bogovi su Tantala,

zbog toga što je

prevršio mjeru svojih

zločina, gurnuli u

pakao, da se tamo

muči najcrnjim mu-

kama.Stajao je usred

jednog jez-

erceta.Trpjeo je silnu

žeđ i nikako nije

mogao dohvatiti vodu

iako mu je bila toliko

blizu.Kad god bi se

sagnuo sa prinese usta

stalan smrtni strah, jer

je nad njegovom gla-

vom visila u vazduh

ogromna stijena i pri-

jetila da se sruši na

njega.Tantalu je tako

zbog potcenjivanja bo-

gova, u podzemnom

svijetu bilo dosuđeno

trostruko mučenje,

koje nikada nije

prestalo.

Martinovic Ivan I-1

raskomadano tijelo

u kotao i stvorili ga

još ljepšeg nego što

je bio.

Jednom je Tantal poz-

vao bogove u goste i

da bi iskušao njihovo

sveznanje,zaklao je

svog rođenog sina

Pelopa i dao bogovima

da jedu.Svi bogovi osim

Demetre su primijetili

ovu strahotu, bacilli

F E N I K S


Igor Markovic

S T R A N I C A 1 1 P E T O I Z D A N J E

-Dana 14.2.2011. odrzana je

manifestacija povodom dodjele

priznjanja za sportistu grada po

kategorijama. To se odrzalo u

kraljevskom pozoristu “Zetski

Dom”. Manifestacija je bila

mnogo posjecena naime, pris-

tustvovali su celnici skupstine

opstine u cijoj organizaciji se

ovo I desavalo. Bilo je I puno

medija koji su ispratili ovaj

dogadjaj I naravno sportista I

sportiskih radnika. Ovom

prilikom cemo izdvojiti jednog

od nagradjenih koji je I ucenik

nase gimnazije. To je Igor Mark-

ovic koji je clan reprezentacije

Crne Gore. Sada cu mu u ime

naseg casopisa postaviti neko-

liko pitanja:

To su:Jovan Boskovic,Milan

Vusurovic,Deni Hocko,Marko

Jankovic,Marko Draganic,inace

sve moji dobri drugovi.

Koji ti je bio najljepsi dogadjaj u

karijeri?

Kada smo otisli na Olimpijadu

mladih u Singapuru.

1Koje ste mjesto osvojili ?

Osvojili smo 4 mjesto,I zadovol-

jan sam ali posto uvijek moze

bolje nadam se da ce tako I biti

Zasto si prestao na treniras u

FK cetinje?

Prestao sam da treniram iz

razloga sto je FK Cetinje clan

trece lige I nema mogucnost

selekcije kadeta vec samo pion-

iri I seniori.Naravno bilo nam je

svima tesko jer smo tu svi po-

celi karijeru.

Moram te pitati ko jos od tvojih

drugova iz Cetinja igra za

reprezentaciju Crne Gore?

sledeci put.

Reci,koji je tvoj omiljeni tim I igrac?

To je u svakom slucaju Milan a Igrac Klarens Se-

dorf.

I,da se vratimo na pocetak nase price a to je

priznanje opstine Cetinje ?

Ja sam dobio plaketu grada Cetinja kao najbolji

maldi sportista za 2010,sto mi daje podsticaj za jos

bolji rad.

Igore,zahvaljujem se na ovom intervjuu.

Moji prvi trener je bio Nino

Milanovic,koji je bio mnogo

posvecen nama djeci.

Koliko si imao godina kad su te

pozvali da igras za

reprezentaciju?

Imao sam 13 godina,iako to

nekima predstavlja baksuzan

broj izgleda da se meni posre-

cilo.

I kakav je bio osjecaj?

Moram priznati da sam bio

veoma iznenadjen iako vjerujem

da imam talenta nisam pretpostavljao da ce

medju mnogo takodje odlicnih igraca

izabrati mene.Mogu reci da sam bio mnogo

ponosan zbog tog poziva.

Kazi mi za ovih osam godina koliko se vec

bavis fudbalom koje si sve nagrade osvojio?

Ima ih mnogo ali bih izdvojio priznanja iz

perioda kada sam trenirao u FK Cetinje jer

naravno tamo je sve I pocelo.Osvojili smo 3

prvenstva juzne regije,3 kupa juzne regije,2

puta VICE sampioni CG,I osvajaci kupa

Crne Gore.

Igore,sa koliko godina si poceo

da se bavis fudbalom?

Prije svega bih zelio da se zah-

valim casopisu na pozivu za in-

tervju,veoma mi znaci to sto

imam podrsku skole.Fudbalom

sam se poceo baviti kada sam

imao sedam godina.

U kojem klubu si zapoceo do

sada odlicnu karijeru?

U Fudbalskom Klubu “Cetinje”.

Ko je bio tvoj prvi trener?

Nisam

pretpostavljao

da ce medju

mnogo takodje

odlicnih igraca

izabrati mene.


Malo o (arapskim?) brojkama

U Gradu mira- Bagdadu oko 880.godine živeo je legendarni vladar Harun al Rašid. On je os-

novao biblioteku, koja je prethodila Kući mudrosti koju će stvoriti njegov sin Al Mamun. U tu

biblioteku pristizale su knjige koje su prevođene na arapski jezik sa grčkog, sogdijskog, san-

skrita, latinskog, hebrejskog...Al Mamun je bio zaljubljenik u Aristotela. Kada su njegove

trupe odnele pobedu nad vizantijskom vojskom, predložio je caru Istoka neobičnu razmenu:

daće zarobljenike za knjige! Među njima je bila jedna od kapitalnog značaja za arapske nauč-

nike- Sidanta,astronomska rasprava sa tablicama , koju je vek ranije napisao indijski matamati-

čar Brahmagupta. To je bilo pravo blago- deset brojki sa kojima računamo! Eka, dva , tri, ca-

tur, panka, sat, sapta, asta, nava i sunja. Nazvali su ih Indijske figure.

Sunja znači prazno na sanskritu. Nula je predstavljena kružićem.Prevedena na arapski sunja je

postala sifr, pa na latinski zephirum, na italijanski zephiro, što je već blisko sa zero. I naziv za

nulu, sifr, postaje nativ za sve brojke, cifre. Zero, nula „ništa koja može sve“ nije ukrala svoj

naziv. Tih deset brojki stvaraju deo globalnog uređaja koji nam omogućava da se pišu brojevi i

da se sa njima računa: decimalno numerisanje po položaju s nulom je nesumnjivo jedan od na-

jvažnijih izuma čovečanstva.

Praktično su svi narodi posedovali numeraciju, tj. način pisanja brojeva. Neki veoma efikasnu,

drugi donekle kašljucavu, kao rimska numeracija, u kojoj vrednost brojke ne zavisi od položaja

koji zauzima u pisanju broja: X uvek vredi deset, bez obzira na položaj, XXX je 10+10+10. U

slučaju numerisanja po položaju , stvar stoji suprotno, vrednost brojke zavisi od položaja koji

zauzima u pisanju broja. Ukratko “ broji“ se mesto! Tako 1 vredi 10,100 ili 1000, u zavisnosti

na kom je mestu. 1 iz 1000 vredi više nego tri devetke u 999! Indijska numeracija je pravo

čudo. Sa šakom znakova , tačnije koliko imamo prstiju na dve ruke, omogućava nam da pred-

stavimo SVE BROJEVE NA SVETU. Eto šta su izmislili Indijci, koji su u tom području

prednjačili u odnosu na sve ostale civilizacije. Danas svi koriste te brojke, a zovu ih arapskim!

Jedan arapski matematičar, član Kuće mudrosti sastavio je raspravu da protumači i objasni

kako se koriste indijske figure. Zahvaljujući njemu Arapi su upoznali indijske brojke.

Vekovima kasnije je knjiga prevedena na latinski, a kroz taj rad brojke su okrivene u Francus-

koj, Italiji, Nemačkoj. I pošto su ih hrišćani upoznali od Arapa, nazvali su ih arapske brojke.

Al Džafar Mohamed Ibn Musa al Hvarizmi bio je prvi arapski matematičar. Napisao je jednu

od najčuvenijih knjiga u istoriji matematike- al Džabr. ( uzglobljavanje- da dovedeš u red

slomljenu stvar). A o algebri – drugi put!

Iz knjige „Papagajeva teorema“ ( Deni Geđ)

S T R A N I C A 1 2


Lovacki avioni


Jos od mitskih letaca Ikara ljudi

su pokusavali da osvoje

nebo.Tokom istorije zabiljezeno

je nekoliko pokusaja leta kao

np. baloni,ali ni jedan pokusaj

nije tako uspjesan kao avioni.

Proslo je nesto vise od jednog

vijeka od dana kada je

17.decembra 1903.godine iz-

vrsen prvi uspjesan let avi-

onom.Danas,u uslovima ogrom-

nog tehnickog napretka,ovaj

uspjeh pionira avijacije djeluje

veoma skromno,ali nema sum-

nje da je on i te kako znacajan

korak ka ostvarenju iskonske

covjekove zelje-vinuti se u vi-

sin,poletjeti i letjeti sve brze,sve

vise…

minuta I 3 sekunde.Francuski

pilot Luj Blerio je 25.7.1909

god. preletio Lamans,a cetri

mjeseca kasnije pilot Latan avi-

onom “Antoanet” postize visinu

od 1000 metara.

Ubrzo su avioni poceli da se

uvode u naoruzanje pojedinih

armija.Tokom 1908. i 1909.

god.americka armija je kupila

nekoliko aviona od brace Rajt,a

1909 i francuska armija je na-

bavila nekoliko u to vrijeme

najmodernijih tipova aviona u

svijetu.Formirane su I prve

avijaciske jedinice-eskadrile,koje

su vec 1912. u Francuskoj ucestvovale na

manevrima.

Gotovo istovremeno se I u drugim

zemljama-Njemackoj,Austro-

Ugarskoj,Velikoj Britaniji,Rusiji-formiraju

avijaciske jedinice,razvija se infrastruk-

tura,povecava se broj aviona u armi-

jama,skoluje se letacki kadar.Vojni strucnjaci

su uvidjeli da je pojavom aviona stvoreno

jedno novo borbeno sredstvo koje ce uni-

jeti znatne novine u nacin izvodjenja bor-

benih dejstava.Medjutim,do pojave prvih

aviona naoruzanih odgovarajucim oruzijem I

sposobnih za dejstvo po ciljevima u vazduhu

proci ce jos neko vrijeme.

Ali sve je pocelo hladnog de-

cembarskog dana kada je

obavljen prvi uspjesan let. Avi-

onom je upravljao Orvil Rajt

koji je u svom flajer I preletio

za 12 sekundi daljinu od 36

metara i time izvrsio u istoriji

vazduhoplovsta prvi uspjesan let

avionom.Tokom dana on i nje-

gov brat Vilbur izvrsili su jos tri

leta,pri cemu su u poslednjem

letu preletjeli cak 259,7 metara

za 59 sekundi.Sledece 1904

godine braca Rajt su drugim

avionom popravili svoje ranije

rezultate ,a 1905 izvrsili prvi

kruzni let u trajanju od 38

“Covjek nema krila i u pogledu mase svojeg

tijela prema masi misica on je sedamdeset i

dva puta slabiji od ptice…Ali ja mislim da ce

on poletjeti oslanjajuci se ne na snagu svojih

misica vec na snagu svoje pameti”

N.E.Zukovski


PERIOD PRVOG SVJETSKOG RATA

Avioni su prvi put upotrijebljeni u italijan-

sko-turskom ratu u Libiji(1911_1912).Na italijanskoj strain ucestvovalo je 9 aviona-

dva tipa blerioXI,dva anri farman,tri tipa

njepor i dva tipa etrih taube-sa 11 pilota i 30

vojnika za opsluzivanje i tehnicko odrza-

vanje.Prvi borbeni let izvrsio je kapiten Kar-

los Piaca 23.oktobra 1911.On je poletjeo

avionom tipa blerioXI radi izvidjanja tur-

skih polozaja.Nakon uspjesno izvrsenja

zadatka sletio je na svoj aeordrom. Let je

trajao 1 sat.

Dva dana kasnije,njegov zamjenik Rikardo Moico za vrijeme izvidjanja obasut je

paljbom iz pusaka pri cemu su tri kugle probile krila njegovog aviona tipa nje-

por.To je bio prvi slucaj u istoriji ratovanja da je po avionu dejstvovano sa zemlje. Medjutim,ambicije italijanskih pilota bile su vece:nisu se zadovoljili samo iz-

vidjanjem.Tako je potporucnik Gavoti 1.11.1911.godine izvrsio prvi bombaderski

napad u istoriji-iz aviona je bacio tri rucne bombe mase od po dva kg na oazu Ta-

guira.

Vojni strucnjaci su shvatili da zemaljska sredstva(streljacko

naoruzanje,mitraljezi,topovi)

nijesu dovoljni za obaranje aviona.Tako pocetkom prvog svjetskog rata nastala je

nova vrsta aviona-lovacki avion.U prvim avionskim borbama piloti su koristili

revolvere,karabiner,rucne bombe...


Vojni strucnjaci su ubrzo dosli do

saznanja da je za vodjenje borbe u vaz-

duhu potreban poseban avion,dobrih

manevarskih mogucnosti,sa odgovara-

jucim naoruzanjem.O tome kako je

doslo do stvaranja prvog lovackog

aviona postoje razliciti podaci.

U Carskoj Rusiji poznati pilot

Nesterov 1912.predlozio je

postavljanje mitraljeza na avione,ali je

njegova ideja realizovana tek kasnije.

Ruski konstruktor Igor Sikorski shva-

tio je da je najbolja varijanta za gad-

janje aviona koji manervise navodjenje

na njega ne pokretnog vec cijelog avi-

ona sa mitraljezom koji je na njemu

cvrsto pricvrscen.Radi sto tacnijeg

nisanjena i

Njemacki avion Fokker D VII

gadjanja mitraljez mora da se nalazi

sto blize osi simetrije aviona u istoj

liniji sa motorom,s tim da zrna ne

ostete kravove elise sopstvenog avi-

ona.Sihronizator za gadjanje kroz

elisu projektovao je G.I.Lavrov.

Januara 1915 izgradjen je lovacki

avion S-16 sa motorom od

58.8kw.Avion je imao dva mitral-

jeza:jedan za gadjanje kroz

elisu,drugi pricvrscen zna gornjem

krilu van obrtaja elise.Kasnije su

izgradjenje verzije S-16z,S-17 i S-20

max brzine 190km/h.

Nije poznato ko je prvi upotrijebio

lovacke avione u borbi.Prema nekim

izvorima to su ucinili Britanci koji su u

svoje jedinice u Francuskoj uveli avion

vikers fajting biplen F.B.5.Imao je

motor od 73.5kw,maksimalne brzine

115km/h,vrhunac leta 3000m i naoru-

zan mitraljezom levis.

Drugi izvori kazu da su to uradili Fran-

cuzi avionom vuazen koji je oborio

njemacki izvidjacki avion tipa tube.

Takodje Njemci i Rusi tvrde da su oni

prvi upotrijebili u svojim jedinicama.

-napadaj onda kada neprijatelj

to najmanje ocekuje

-ne okreci ledja protivniku i ne

bjezi -drzi protivnika na oku

-bezumna hrabrost donosi smrt

Mnogi od ovih principa sei

danas koriste.

Na osnovu recenog o nastanku I

razvoju lovackih aviona u pe-

riodu prvog svjetskog rata moze

se zakljuciti:

1.pojava lovackih aviona vezana

je za pocetak prvog svjetskog

rata.I pored pokusaja naoruza-

vanjem izvidjacki avionic osposobljeni za borbu u

vazduhu,nijedna zemljanije usha sa specijalno kon-

struisanim I izgradjenim lovackim avionom;

2.razvoj lovackih aviona tokom rata odvijao se rela-tivno brzo.Povecani su maksimalna brzina,brzina

uzdizanja,vrhunac leta,dolet I trajanje

leta,naoruzanje I oprema leta;

3.pojava lovackih aviona pokazala je prvi put u

ustoriji vazdusnog rata da tehnicka prednost,cak I u

jednoj oblasti ,moze i te kako uticati na cjelokupan

tok vazdusnog rata;

4.lovacki avionic su osnovna snaga za izborenje

prevlasti u vazdusnom prostoru,koje je,pak,bitno

uticala na tok i ishod borbenih dejstava na

kopnu,moru i u vazdusnom prostoru.


Avioni su najcesce naoruzavani

mitraljezima kalibra 7.62 i 7.9

mm,cija je brzina gadjanja bila

300 do 400 metaka/min. Prije pocetka prvog svjetskog

rata Francuska je imala najvise

aviona-300.Ostale zemlje su u

znatnom zaostatku:Velika Bri-

tanija-64,Njemacka-100,SAD-

60 I Rusija svega 30 avi-

ona.Tokom rata kapacitet vaz-

duhoplovne industrije su naglo

rasli,sto je sasvim razumljivo.U

periodu od 1914-1918 proizve-

deno je ukuono 245.800 avion-skih motora i 205.112 aviona

svih tipova,od toga

u:Francuskoj-67.382,Italiji-

20.000,SAD-15.000 i u

Njemackoj 47.637 aviona.

Pojava lovackih aviona na bo-

jistu omogucilo je Francuzima da preuzmu visemjesecnu prev-

last u vazduhu i dovelo Nje-

macku aviaciju u nepovoljan

polozaj.Kao odgovor Njemci su

napravili fokker D VII dvokri-

lac,velike pokretl-

jivosti,naoruzan mitraljezom sa

usavrsenim sinhronizovanim

dejstvom.Svojim pojavljivanjem

unio je pravu pometnju medju

saveznicke avione. Medjutim,ni Francuzi nije su

sjedjeli skrstenih ruku:ubrzo se

na nebu pojavio spad sa

motorom Hispano-Suiza od 117.68kw sa

usavrsenom sihronizaciom dejstva mitral-

jeza.Britanci nastupaju sa avionima bristol i

souvit.Novi tipovi lovackih aviona omogu-cili su sve veci broj borbi u vazduhu pri

cemu je ucestvovalo i po stotinu aviona i

vise aviona.Neki piloti koji su izvojevali 10

ili vise vazdusnih pobjeda dobijali su titulu

as. Francuzi su imali ukupno 23 pilota sa

preko 10 pobjeda:medju njima najpoznatiji

su bili:Fonk75 priznate i 52 riznate pob-

jede,Guynemer 54,Nungesser 43.Velika

Britanija je dala Mannocka sa73, Bishopa sa

72,McGullena sa 54…Medju Njemcima

isticali su se Rihthofen poznatiji kao crveni baron sa 80,Udet sa 60…

Njemacki pilot Osvald Belke

smatra se ocem vazdusnog

lova.Njegova pravila,poznata

pod nazivom “Naredjenja Belke”sadrze vise prin-

cipa.Pridrzavajuci se ovih prin-

cipa mogao se obezbjediti usp-

jeh u borbi u vazduhu.Ti prin-

cipi su sledeci:

-uvijek reimucstvo u pogledu

pocetnog polozaja prije napada

-budi izmedju Sunca i protiv-

nika

-otvaraj vatru na sigurno

S T R A N I C A 1 5

Odakle da pocnem?

Izuzeno neimpresivna re-

vija. Svi modeli prikazani

mogli su se dugo unaprijed

vidjeti na internetu, te ele-

menat iznenadjenja nije bas

bio na nivou.Iskreno, oce-

kivala sam vise, ocekivala

sam vidjeti nesto sto nije

vec bilo okaceno na Face-

book-u. Pozivnice, nista

impresivnije, mada, obzirom

na danasnje finansijsko

stanje to se da oprostiti, ali

ocekivala sam makar da

budu lijepo oblikovane, ne

da se primjecuju coskovi

naredne pozivnice.

Izbor mjesta za reviju, Os-

novna skola, moze se ciniti

neprikladan, ali zapravo,

dopao mi se odabir lokacije,

mada su dekoracije bile

gotovo smijesne. Ogromno

srce od ko zna cega prek-

riveno tilom? I velike kar-

tonske ploce sa izlijepljen-

ism slovima Magic style per

te? Kad razmislim, takvih se

dekoracija sjecam na svojoj

priredbi u vrticu. Tada su

bile prikladne, na reviji, pak,

veoma djetinjaste.

Voditelji, formalno obuceni,

uvjezbani, simpaticni, sve

pohvale.

haljina izgledaju kao da je

neko otkacio zavjesu i

napravio haljinu od nje,

makar mom oku. Pa ipak,

dvije haljine su mi najvise

“zapale za oko” u tom

negativnom smislu, sa svo-

jim izgledom lose real-

izovane ideje. Jedna od hal-

Sto se tice samih modela,

iskreno, nisam imresion-

irana. Vecina haljina je

predstavljena u nekoliko

boja, a obzirom da je ovo

bila revija haljina za matur-

sko i polumatursko vece,

nisam sigurna da je to bas

prakticna ideja. Neke od

jina, moram priznati, veoma

mi se dopala, cini se

skladna, simpaticna,

mladalacki izgleda, i na-

ravno, sa petrolej zelenom

bojom kao punim pogot-

kom.

Ono sto moram da

pohvalim je to da je revija

zapocela sa malim za-

kasnjenjem, od nekih pet

minuta, sto je sasvim

prihvatljivo. Iz mog ugla,

pohvalu zasluzuje i tehnicki

dio posla, tacnije cinjenica

da za razliku od mnoih de-

savanja u ovom gradu, nije

bilo tehnickih problema sa

zvukom. Osvjetljenje, sa druge

strane, mada u potpunosti razumi-

jem nemogucnost stvaranja tog

efekta, bilo je nedovoljno fo-

kusirano na improvizovanu pistu.

Dodatno, i ono sto definitivno

kvari utisak elegantne revije bio je

dimni efekat, koji je bio lociran

tako das u se dio publike gusio u

sladunjavom mirisu dima (medju

njima i ja).

F E N I K S

Magic style per te revija

Haljine koje nikako ne bih

preporucila



Zabavni dio programa,

otvorila je djevojka

koja je predstavila neku

vrstu modernog plesa,

a koju smo kasnije imali

priliku da vidimo i kao

trbusnu plesacicu, i kao

jednu od manekenki. U

kasnijoj konverzaciji

saznajem da se bavi i

pjevanjem, multi talenat

- svaka cast, izgleda da

joj dobro ide. Muzicki

dio programa sacinjavali

su Luka Radovic koji je izveo nekoliko svojih

pjesama, zar i treba komentarisati? Imamo

toliko prilika da ga slusamo da to vise svi

znamo kako to izgleda; zatim Milena Pra-

vilovic, koja je manekenka, ali u poslednje

vrijeme ocigledno i pjevacica. Izvela je svoju

pjesmu “Sanjaj me” i neku, zapravo se i ne

sjecam koju, pjesmu Jelene Tomasevic, koja

je bila prilicno losa, obzirom da se cuo glas u

pozadini i da je ona kasnila sa tek-

stom; in a kraju, nada Cetinja

Darko Martinovic, kog vec svi do-

bro znamo….

salona Doklea, govorom koji nisam sigurna

da je uspjela da zavrsi jer je vecina publike

otisla (ukljucujuci i mene samu).

Sve u svemu, iako sama nisam odusevljena

samom revijom, cini se da je veliki dio

publike odlicno reagovao, i vjerujem da ce

revjia ispasti uspjesna.

Moram da pohvalim modele, djevojke i

momke koji su se ponasali izuzetno pro-

fesionalno i ponijeli sve kreacije najbolje

sto su mogli. Simpatije publike su defini-

tivno najvise odnijeli mali manekeni i

manekenke ;)

Reviju je zatvorila sama vlasnica modnog

Petrolej zelena haljina

Muzicki dio

programa

sacinjavali su

Luka Radovic,

Milena

Pravilovic i

Darko

Martinovic

POSLEDNJA NASLOVNA PRETHODNA

Bulevar Crnogorskih junaka 5

Cetinje

Crna Gora

E-mail: [email protected]

Telefon: +382 41 230 055

Website: www.cetinjskagimnazija.co.me

Časopis “Feniks” je predstavlja ponovo

pokrenuti projekat koji se nekada real-

izovao u Ceinjskoj Gimnaziji. Prvobitni

Časopis bio je u Štampanoj formi, a

njegov nasljednik biće u elektronskoj.

Za ponovno pokretanje časopisa i nje-

govo funkcionisanje angažovani su

mnogi učenici i nekoliko profesora.

Zahvaljujemo se svim profesorima i

učenicima koji su učestvovali u real-

izovanju ovog projekta i koji će i dalje

nastaviti da održavaju ovaj časopis.

Cetinjska Gimnazija

NASLOVNA PRETHODNA

Documents

Feniks br5