Upload
ana-ayerdi
View
278
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Elegimos un cuento de la literatura popular vasca de Fernando Mezketarra, de claros signos machistas. Solicitamos que cambian la estructura del cuento, roles, diálogos, etc. a una nueva estructura de un corte que tenga en cuenta el papel de la mujer, su capacidad, ingenio, etc. Le pedimos al alumnado que lea claramente las instrucciones para hacer una adaptación
Citation preview
ADECUACIÓN DE UN CUENTO TRADICIONAL
Elegimos un cuento de la literatura popular vasca de Fernando
Mezketarra, de claros signos machistas.
Solicitamos que cambian la estructura del cuento, roles, diálogos, etc. a
una nueva estructura de un corte que tenga en cuenta el papel de la
mujer, su capacidad, ingenio, etc.
Le pedimos al alumnado que lea claramente las instrucciones para hacer
una adaptación
• Leer el texto tantas veces sea necesario para comprenderlo a cabalidad
• Tener claro el mensaje o la premisa del mismo.
• Analizar el reparto de personajes.
• Analizar las secuencias de las escenas.
• Realizar una posible eliminación o adición de personajes.
• Realizar posibles eliminación o adición de escenas.
• Realizar eliminación modificación o adición de diálogos
• Realizar una reescritura total final
Valor Educativo
Colocar a la mujer en el papel que le corresponde
Idea y enseñanza principal
Las mujeres en los cuentos de Fernando Mezketarra no tienen por qué
ser siempre tontas, necias, vagas.. y Fernando Mezketarra siempre el
ocurrente, ingenioso.
Ambientación
El caserío vasco
Personajes
El matrimonio de Fernando Mezketarra y sus acreedores
FERNANDO MEZKETARRAREN IPUINA
Fernando de Bengoetxea, conocido por Fernando Amezketarra. Pastor
dotado de asombrosa aptitud para la versificación, fue un gran bertsolari
pero mejor humorista.
Nació el 10 de octubre de 1764 según se dice en el caserío “Espille-
Saletxe”. Dedicó gran parte de su infancia a las labores del caserío por lo
que acudió poco a la escuela. Su analfabetismo no le impidió destacar su
extraordinario ingenio y aptitudes para la versificación.
Además de su faceta de bertsolari destacó de forma especial en su
condición de humorista ya que siempre sabía salir de cualquier situación,
por muy complicada que fuera, con su aportación cómica.
Dedicó gran parte de su vida al pastoreo y murió el 9 de julio de 1823 en el
caserío Azentzin-Txikia de Amézketa. Se han escrito libros sobre sus
ocurrencias y dichos y se han grabado discos y vídeos con sus cuentos. Se
dice que murió por comer en exceso y que también sacó punta a su
situación con un último verso.
El pueblo de Amézketa erigió un monumento en su recuerdo que figura en
la plaza, cerca del ayuntamiento.
ISTORIO BAT
Bahin, erretore jaunak, Pernando bere etxera bazkaltzera gonbidatu zuen
eta beti bezela semeak ere joan nahi:
-Eramaiazu zurekin!- esaten zion eta azkenean ekarri zuen.
Bere etxera iritsi zirenean, semeari atean itxaroteko esan zion eta barrura
sartu zen. Bertan zen erretore jauna eserita bazkaria dagoeneko mahaian
zegoelarik:
-Egun on erretore jauna.
-Egunon Pernando.
-Badakizu, gaur nik bedeinkatuko det mahie.
-Ondo da.
-Aitaren, espiritu santuaren izenean…
-Ez, gaizki egin dezu -esan zion erretoreak- hasi berriz.
-Ondo da. Aitaren, espiritu santuaren izenean…
-Semea ahaztu zaizula Pernando, semea!
-Ondo da. Seme etorri, zu ebai nahi zaituztela hemen -eta horrela lortu
zuen Pernandok semeak berekin bazkal zezan erretore jauna mutututa
geratu bai zen
EMAZTEAREN HERIOTZA
Handik egun batzuetara berriz ere bi gizonak Pernandoren etxera badoaz
elkarri esanez:
-Besterik ez bada ukuiluko behiak kenduko dizkiogu oraingoan. Pernandok
ikusi zituen nola zetozen eta bere emazteari hots egin zion:
-Aizu, zatoz pixka batean. Betiko bi gizon horiek hemen datoz orain ere.
Bete ezazu zahato txikia ardoz, eta jar ezazu golkoan. Hona iristen
direnean, ni zurekin haserretuta banengo bezala hasiko naiz eta kutxiloa
sartuko dizut golkoan. Zu lurrera eroriko zara, hilda bazeunde bezala. Gero
nik txilibitua joko dizut belarri ondoan, eta jaiki egingo zara.
Bi gizonak iritsi ziren beti bezala eup…¡ hots eginez.
Pernando berehala atera zen:
-Zer dugu gizonak¡-esanez
-Zer dugun esaten diguzu?- erantzun zioten besteek haserre bizian-,
nahiko barre egin duzu gure kontura, eta oraingoan besterik ez bada,
ukuiluko behiak edo zer edo zer eraman gabe ez gara joango.
-Ez dago gaizki- erantzun zien Pernandok patxadan. Orduan Pernandok
andreari deitu eta oso haserre esan zion:
-Ikusten duzu orain? Gizon hayek ukuiluko behiak eta ez dakti zer kenduko
dizkigutela diote, izan ere zuregatik egin genituen zorrak guk¡. Orain
ikusten duzu? Bertan hiltzea merezi duzu. Eta besterik gabe , hartu
kutxiloa, eta emaztearen bularrean sartu zuen.
Emaztea gaixoa lurrera erori zen luze-luze odoletan.
Bi gizonak hau ikustean Pernandori heldu zioten esanez:
-Baina gizona, zer egin duzu? Zorrak dauzkazula eta, andrea hildo duzu,
bada, orain?
Guk behintzat…
-Ez ikaratu gizonak¡-erantzun zien Pernandok-horrelakoak egiten ohituta
nago ni lehenago eta. Gero atera poltsikoan zeukan txilibitua eta
emaztearen belarri ondoan hasi zen : plit…plit….Andrea berehalaxe jaiki
zen, ezer gertatu izan ez balitz bezala.
Bi gizonak harrituta eta ikaratuta gelditu ziren..
-Pernando- esan zioten azkenean-, orain artekoak zerbait ziren, baina
hau….Txilibitu hori eman beharko diguzu gu ere inoiz emazteekin
haserretu izan gara.
-Txilibut hau nik eman… ezta mundu guztiko diruarengatik ere¡-erantzun
zien Pernandok-, txilibutu hau izan ez banu, honezkero mila aldiz hila nuen
nik nire andrea.
Baina bi gizonek hainbeste erregu egin zioten, emateko eta emateko,
azkenean Pernandok andrearei esan zion:
-Txilibitu hau ematera noa gizon hauei, hemendik aurrera bakean bizitzea
besterik ez dugu..
Bi gizonak pozik joan ziren etxera txilibituz berekin zutela. Pernando eta
bere emaztea etxean gelditu ziren. Andrea kezka pixka batekin.
-Ez al dituzte behintzat emazteak hilko¡-esan zion Pernandori.
-Esnatuko ahal dira lehenago¡-erantzun zion honek.
Laster izan zuten bi gizonek emazteekin haserretzeko motiboa. Batek
kutxiloa hartu, eta hil zuen bere andrea, eta gero hildakoaren ondoan
txilibitua jo eta jo hasi zen….plit…plit…
Horrela ari zela etorri zitzaion bestea:
-Utzi txilibitua, andrea hil dut eta…
-Zuk ere hil al duzu¡-erantzun zion besteak-.
Biek saio haundiak egin zituzten emazteen belarri ondoan txilibitua
jotzen… baina dena alferrik. Emazteak ondo hilda gelditu ziren, eta bi
gizonak alargun.
Emaztearen txantxa
Handik egun batzuetan berriz bi gizonak Pernando eta bere emaztearen
etxera badoaz elkarri esanez:
Besterik ez bada ukuiluko behiak kenduko dizkiegu oraingoan.
Pernandok ikusi zituen nola zetozen eta bere emazteari hots egin zion:
Aizu, zatoz pixka batean. Badakit oso tuntuna zarela eta ez duzu gauzak
ondo ulertzen baina entzun ezazu. Betiko bi gizonak hemen dator orain
ere. Bete ezazu zahato txikia ardoz eta jar ezazu golkoan. Hona iristen
direnean, ni zurekin haserretuta banengo bezala hasiko naiz eta kutxiloa
sartuko dizut golkoan. Zu lurrera eroriko zara, hilda bazeunde bezala. Gero
nik txilibitua joko dizut belarri ondoan eta jaiki egingo zara.
Pernandoren emaztea oso haserretuta zegoen Pernandok tuntuna dela
esan zuelako, horregatik Pernandok broma bat egitea erabaki zuen.
Bi gizonak iritsi ziren beti bezala eta Pernando atera zen:
Kaixo gizonak. Zer moduz zaudete?
Zuk badakizu nola gauden. Haserretuta gaude zurekin, Pernandok. –
erantzun zioten besteek- Nahiko barre egin duzu gure kontura. Orain
ukuiluko behiak edo zer edo zer eramango ditugu.
Ez dago gaizki – erantzun zien Pernandok, eta emaztea deitu zen.
Zer nahi duzu? – esan zuen emazteak.
Ikusten duzu orain? Dena zuregatik izan da. – erantzun zuen Pernandok.
Niregatik? Ez, Pernando, ez.
Pernandok kutxiloa hartu zuen eta emaztearen bularrean sartu zuen.
Emaztea lurrera erori zen odoletan. Bi gizonek Pernandori zer egin duen
galdetu zuten eta hau erantzun zuen hark:
Ez ikaratu, gizonak! Orain berpiztu da nire txilibitua magikoekin.
Pernandok txilibitua jo zuen baina emaztea ez zen altxatu.
Erotuta zaude?- esan zuten gizonek – Zure emaztea hil duzu! Guk ere
badakigu gure emazteak tuntunak direla baina ez dugu haiek hil
beharrezkoak direlako garbitzeko eta janaria egiteko.
Hau entzun eta gero Pernandoren emaztea altxatu zen zombi bat bezala
eta hau esan zuen:
Orain zure akatsarengatik ordainduko duzue. Oso gaiztoak zarete hirurok
zure emazteekin eta zigor bat merezi duzue.
Pernandok eta bi gizonak oso ikaratuak zeuden fantasma edo zombi bat
dela pentsatu zutelako.
Ez mesedez! Senar hobeak izango gara gure emazteekin. Iragaztea, janaria
prestatu eta denetatik egingo ditugu.
Pernandoren emazteak barre egin zuen.
Ados! Zoazte zure etxera eta ez etorii berriro nire etxera edo zigor hando
bat izango duzue.
Bi gizonak joandakoan, emazteak Pernadorekin hitz egin zuen. Pernando
harrituta zegoen.
Horrela ikasiko dizi, ezta? Ez duzu tuntuna naizela berriro esango.
Bai maitia! Orain badakit oso azkarra zarela. Zuregatik esker ukuiluko
behiak eta dena kontserbatzen ditugu.
Handik aurrera Pernando eta bere emaztea berdintasunez bizi ziren.
Irene Otamendi Urroz 4º A
Handik egur batzuetara berriz ere bi emakume Joxeparen etxera badoaz
elkarri esanez:
-Besterik ez bada ukuiluko ardiak eta akerrak kenduko dizkiogu oraingoan ,
eta ez da enteratu behar. Joxepak ikusi zituen leihotik nola zetozen eta
bere gizonari hots egin zion:
- Aizu, zatoz pixka batean. Betiko bi emakume horiek hemen datoz orain
ere. Bete ezazu poltsa bat “ keptxurekin” eta jar ezazu golkoan. Hona
iristen direnean, ni hots egingo diot Maiteri eta tiro bat botako dizu. Beste
lapur batek izan moduan. Eta aspirina eferbeszente hartuko duzu ahoan
gaiki zegoen moduan. Gero txilibitua joko dizut belarri ondoan, eta jaiki
egingo zara.
Bi emakumeak iritsi ziren beti bezala eta jeup….!! Hots eginez.
Joxepa berehala atera zen :
-Zer dugu neskak! -esanez.
-Zer dugun esaten diguzu? -erantzun zioten besteek haserre bizian-,
nahiko barre egin duzu gure kontura eta oraingoan besterik ez bada,
ukuiluko ardiak eta akerrak edo zer edo zer eraman gabe ez gara joango.
-Ez dago gaizki-erantzun zien Jozepak patxadan . Orduan Joxepak Maiteri
deitu eta Puuum! Hiruak gizonaren zain joan ziren. Han zegoen hiruak
gizonari ikusten eta laguntzen. Bitartean Maitek poliziara deitu zion. Eta
haiek ordu bat itxoiteko esan zien. Orduan Maitek bere aitaren bila joan
zen ere bai.
Bi emakumeek harrituta eta ikaratuta gelditu ziren… ez zekien zer egin.
Lapurrak Maiteri galdetu zion ea nor izan zen! Eta berak lapur bat izan zela
erantzun zion. Orduan 2 emakumeak preokupatu izan ziren. Eta haiek ihes
egin nahian poliziak agertu zion.
Orduan poliziak 2 emakumeei arrestatu zion, eta hori ikusiz gero, Joxepak
txilibitua jo zion bere gizonari belarrian, eta honek altsatu egin zen. Eta
Joxepak 2 emakumeei esan zien:
-Esan duzue edo zer edo zer eraman gabe ez zarela joan behar? Ikusten
dut! Ni zuek baina azkarragoa izan naiz oraingoan.
Irantzu
EMAZTEAREN HERIOTZA
Lehen testua
Handik egun butzuetara ere bi gizonak Pernandoren etxera badoaz ekarri
esanez:
- Besterik ez bada ukuiluko behiak kenduko dizkiogu
oraingoan.Pernandoren ikusi zituen nola zetozen eta bere emazteari
hots egin zion:
- Aizu, zatoz pixka batean . Betiko bi gizon horiek hemen datos orain
ere .Bete ezazu zahato txikia ardoz, eta jar ezazu golkoan.Hona
iristen dirinean , ni zurekin haserretatuta banengo bezala hasiko
naiz eta kutxiloa sartuko dizut golkoan.Zu lurrera eroriko zara, hilda
bazeunde bezala.Gero nik txilibitatua joko dizut belarri ondoan, eta
jaiki egingo zara.
Ondoren, emakume bat-batean igo eta gizonen susto bat egin eta
bihotzekoak eman zien.
Bigarren testua
Pernandoren berehala atera zen:
- Zer dugun esaten diguzu?-erantzun zioten besteek haserre bizian-
,nahiko barre agin duzu gure kontura, eta oraingoan besterik ez
bada, ukuikulo behiak edo zer eraman Gabe ez gara joango.
- Ez dago gaizki-erantzun zien Pernandok patxadan.Orduan
Pernandok andrari deitu eta oso haserre esan zion:
- Ikusten duzu orain?Gizon hauek ukuiluko behiak erta ez dakit zer
kenduko dizkigutela diote, izan ere zuregatik egin genituen zorrak
guk!Orain ikusten duzun?Bertan hiltzea merezi duzu.Eta besterik
Gabe, hartu kutxiloa , eta emaztearen bularrean sartu zuen.Emazte
eta jaitsi solairuan barre egiten zuen. Bi gizonak hau ikustean
Pernandori heldu zioten esanez:
- Baina gizona, zer egin duzu?Zorrak dauzkazula eta,Andrea hilko
duzu , bada , orain?Guk behintzat...
- Ez ikaratu , gizonak!-erantzun zien Pernandok-,horrelakoak egiten
ohituta nago ni lehenago eta.Gero atera poltsikoan zeukan txilibitua
eta emaztearen bellarri ondoan hasi zen:piiit...piiit...Andrea
berehalaxe jaiki zen , ezer gertatu izan ez balitz bezala.
Bi gizonak harrituta eta ikaratuta gelditu ziren...
- Pernando-esan zioten azkenean-,orain artekoak zerbait ziren , vaina
hau...Txilibitu hori eman beharko diguzu , gu ere inoiz emazteaekin
haserretu izan gara.
- Txilibitu hau nik ema...ezta mundo guztiko diruarengatik ere!-
erantzun zien Pernandoren-,txilibitu hau izan banu,honezkero mila
aldiz hila nuen nik nire Andrea.
Baina bi gizonek pozik joan ziren etxera txilibitua berekin
zutela.Pernandoren eta bere emztea etxean genditu ziren.Andrea kezka
pixka batekin.
- ez al dituzte behintzat amazteak hilko!-esan zion Pernandori.
- Esnatuko ahal dira lehenago!-erantzun zion honek.
Laster izan bi gizonek emazteekin haserretzeko motiboa.Batek kutxiloa
hartu,eta hil zuen bere Andrea, eta gero hildakoaren ondoan txilibitua jo
eta jo hasi zen...piit...piit...
Horrela ari zela etorri zitzaion bestea:
Utzi txilibitua, Andrea hil dut eta...
Zuk ere hil al duzu!-erantzun zion besteak-.
Biek saio haundiak egin zituzten emazteen belarri ondoan txilibitua
jotzen... baina dena alferrik.Emazteak ondo hilda gelditu ziren , eta bi
gizonak alargun.
Poliziak iritsi zen, eta bi gizon hil.