http://www.tsutimes.ge ივნისი, 2009სპეციალური გამოცემა

“ თ ს უ თ ა ი მ ს ი ” _ უ ნ ი ვ ე რ ს ი ტ ე ტ ი ს დ რ ო ი თ

ყარსი - 2009 - K a r sTSU TIMES

2

3

4

5

11

2009 წლის 25 - 29 მა ისს, თურ ქე თის რეს პუბ ლი კის ქა ლაქ ყარ სში, კავ კა სი ის უნი ვერ-სი ტე ტის ინი ცი ა ტი ვი თა და მას პინ ძლო ბით, ჩა ტარ და სა მი ქყვეყ ნის - სა ქარ თვე ლოს, თურ ქე თი სა და აზერ ბა ი ჯა ნის წამ ყვა ნი უმაღ ლე სი სას წავ ლებ ლე ბის სტუ დენ ტთა პირ ვე ლი სა ზაფ ხუ ლო ზე ი მი - შეხ ვედ რა, რო მე ლიც დატ ვირ თუ ლი იყო სპორ-ტუ ლი და კულ ტუ რუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბით. ჩვე ნი გა ზე-თის დღე ვან დე ლი ნო მე რი მთლი ა ნად ამ სა ინ ტე რე სო კვი რე ულს ეხე ბა. თქვენ შე გიძ ლი ათ გა ეც ნოთ ჩვე ნი ჟურ ნა ლის ტე ბის მი ერ მომ ზა დე ბულ სა ინ ტე რე სო რე-პორ ტა ჟებს, სა ინ ტე რე სო ინ ტერ ვი უ ებს, შეხ ვედ რე ბის ქრო ნი კას, თა ნა ტო ლე ბის მო საზ რე ბებს, ჟურ ნა ლის-ტე ბის დღი უ რებს თუ ქა ლა ქის ის ტო რი ას და დღე ვან-დე ლო ბას. გა ზე თის ორე ნო ვა ნი გა მო ცე მა გა მოწ ვე უ-ლია იმ ინ ტე რე სი დან, რო მე ლიც ქარ თველ, თურქ და აზერ ბა ი ჯა ნელ ახალ გაზ რდებს აერ თი ა ნებ დათ. ჩვენ ვფიქ რობთ, რომ ჩვე ნი გა ზე თი კი დევ ერ თი ნა თე ლი ნი მუ შია ჩვენს ქვეყ ნებს შო რის კარ გი და მე გობ რუ ლი ურ თი ერ თო ბე ბის, რა საც ახა ლი თა ო ბა ღირ სე უ ლად აგ რძე ლებს. თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტი და ჩვე ნი გა ზე თის რე დაქ ცია წარ მა ტე ბებს უსურ ვებს მე გო ბარ უნი ვერ სი ტე ტებს თურ ქეთ სა და აზერ ბა ი ჯან-ში და იმე დოვ ნებს, რომ კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის მი-ერ მომ ზა დე ბუ ლი სტუ დენ ტუ რი შეხ ვედ რა გაგ რძელ-დე ბა და ტრა დი ცი ად იქ ცე ვა.

ყარ სი - რე გი ო ნა ლუ რი თა ნამ შრომ ლო ბი სა და მე გობ რო ბის ახა ლი და საწყ ი სი

7

25- 29 mayıs 2009’ da Türkiye Cumhuriyetin Kars şehrinde Kafkas Üniversitesinin inisiyatifle Gürcistan, Türkiye ve Azerbaicandaki Üniversite

öğrencilerin ilk spor ve kültürel etkinliklerle dolu yaz töreni açıldı.Gazetemizin bugünkü sayısında yapıldıgı etkinlikler hakkında söz etmekteyiz. Burada arkadaşlarımızın düşüncelerini, ilginç röportajları,resmi görüşmeleri, şehrin geçmişi ve moder hayatı üzerine bilgi edinebilirsiniz. Gazetemizin iki dilde yayınlamasının nedeni Gürcü, Türk ve Azeri gençleri birleştiren ortak bir merağinden kayanaklanıyor. Gazetemizin ülkeler arasındaki güzel ilişkilerin öğrnek oldugunu düşünüyoruz. Tiflis Devlet Üniversitesi ve yayın kurulu Türkiye ve Azerbaican Üniversitelerine başarılar dileyip Kafkas Ünivesitesinde başladıgı resmi görüşmelerin devam etmesini ümütlaniyor.

Kars - Bölgesel işBirliğin ve arkadaşlığın yeni Başlangıcıdır

gücrü heyeti görüşmeleri

değerlediriyor

varolmamızın amacı öğrencilerimizdir

karsın ikinci Bilgi

kaynağı

NADir ACeT - GÜrCÜ DiliNi eN

seveN iNsAN

muhaBirin günlüğü

şehrin yaşamı

2 ივნისი 2009TSU TIMES შეფასება/ değerlendirme

სა ლო მე გე ლუ ტაშ ვი ლი

ყარ სში ჩა ტა რე ბულ ღო ნის ძი ე ბებ ში მო ნა წი ლე გუნ დებს თა ვი ან თი ორ გა ნი ზა ცი უ ლი ხელ მძღვა ნე ლე ბიც თან ახ ლდნენ. ქარ თულ დე ლე გა ცი ას თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი-ვერ სი ტე ტი დან ხელ მძღვა ნე ლო ბა გა უ წი ეს უნი ვერ სი ტე ტის სპორ ტის, კულ ტუ რი სა და ტუ რიზ მის დე პარ ტა მენ ტის ხელ მძღვა ნე ლის მო ად გი ლე მა ი ა ლომინეიშვილი, თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის ბიზ ნე სი სა და ეკო ნო მი კის ფა კულ ტეტ ის დეკანის მოადგილე აკა კი მი ქა ბე რი ძემ და უნი ვერ სი ტე ტის სპორ ტი სა და კულ ტუ რის ცენ ტრის თა-ნამ შრო მელ მა ნი კა მი ქა უ ტა ძემ.

“თსუ თა იმ სი” მა თი შე ფა სე ბით და ინ ტე რეს და, თუ რა შე ხე დუ ლე ბა გა უჩ ნდათ ყარ სში ჩა ტა რე ბუ ლი კვი რე უ-ლის მი მართ.

მა ი ა ლომინეიშვილმა ჩვენ თან სა უ ბარ ში აღ ნიშ ნა, რომ კმა ყო ფი ლია ქარ თუ ლი დე ლე გა ცი ის სპორ ტუ ლი შე დე-გე ბით და მო მა ვალ შიც წარ მა ტე ბებს უსურ ვებს ახალ-გაზ რდა გუნ დებს. მი სი თქმით, ასე თი შეხ ვედ რე ბი ნამ-დვი ლად ხელს შე უწყ ობს ქვეყ ნებს შო რის ურ თი ერ თო ბე-ბის გაღ რმა ვე ბას და კარ გი მე გობ რო ბის სა წინ და რი ა.

აკა კი მი ქა ბე რი ძის თქმით, მი სა სალ მე ბე ლი ა, რო ცა ასე თი შეხ ვედ რე ბი მზად დე ბა და სა მო მავ ლოდ პრო ექ ტი ტრა დი ცი ულ სა ხეს იძენს. მი სი თქმით, კარ გი იქ ნე ბა სა მო მავ ლოდ აღ მო იფ ხვრას ყვე ლა ის ხარ ვე ზი, რო მე ლიც ორ გა ნი ზა ცი ულ დო ნე ზე არ სე-ბობ და.

ნი კა მი ქა უ ტა ძის შე ფა სე ბით, ყარ სის შეხ ვედ რა მიძღ-ვნი ლი იყო ბა ქო - თბი ლი სი — ყარ სის მა გის ტა რალ თან და კავ ში რე ბით, რაც ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა, რო გორც კულ ტუ რუ ლი, ის ეკო ნო მი კუ რი თვალ საზ რი სით. პრო-ექ ტი მო ი ცავს ორ ეტაპს: პირ ვე ლი სპორ ტუ ლი შე ჯიბ-რე ბე ბი ა, შემ დგომ იგეგ მე ბა კულ ტუ რუ ლი შეხ ვედ რე ბი. მი სი თქმით, მო ლო დი ნი აშ კა რად მე ტი იყო, ზო გი ერთ სა ხე ო ბებ ში წარ მა ტე ბას ვერ მი ვაღ წი ეთ, თუმ ცა თბი-ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტეტ მა გუნ დუ რი მე -2 ად-გი ლი და ი კა ვა, რაც ძა ლი ან სა სი ხა რუ ლო ა.

ნი კა მი ქა უ ტა ძის თქმით, ამა ვე პრო ექ ტის ფარ გლებ-ში, სა მო მა ვა ლოდ იგეგ მე ბა კულ ტუ რუ ლი ღო ნის ძი ე ბე-ბი ქა ლაქ ყარ სში, სა დაც ჩა ერ თვე ბი ან: მო ცეკ ვა ვე ე ბი, მომ ღერ ლე ბი და მუ სი კო სე ბი. პრო ექ ტი ყო ველ წლი უ რი იქ ნე ბა. სა ვა რა უ დოდ, 2010 წელს გა ი მარ თე ბა ბა ქო ში, შემ დეგ კი თბი ლის ში.

— მო ლო დი ნი გა ა მარ თლა ჭად რაკ მა, გან სა კუთ რე ბით გო გო ნებ მა, აგ რეთ ვე ქალ-ფრენ-ბურ თელ თა ნაკ რებ მა, უფ რო მეტ შე დეგს ვე ლო დით ვა ჟებ ში, რაც გარ კვე უ ლი მი ზე ზე ბის გა მო არ მოხ და. მინ და აღ ვნიშ ნო, რომ სტუ დენ ტო ბა ასე თი პრო ექ ტე ბით ახ ლო ვე დე ბა უცხო ქვეყ ნის თა ნა ტო ლებ თან. მო გეხ სე ნა-ბათ, ახალ გაზ რდო ბა არის ის პროგ რე სუ ლად მო აზ როვ ნე თა ო ბა, რო მე ლიც შემ დგომ უნ და და წი ნა ურ დეს მარ თვის სის ტე მებ ში. ეს უფ რო გა ად ვი ლებს ჩვენ ქვეყ ნებს შო რის ურ თი ერ თო ბას - გვითხ რა ნი კა მი ქა უ ტა ძემ.

ყარსში ჩატარებულ შეხვედრებს მნიშვნელოვანი უწოდა თსუ-ის სპორტისა და ტურიზმის დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა ლილიკო ნემსაძემაც.

ქარ თუ ლი დე ლე გა ცი ის ხელ მძღ ვა ნე ლე ბი

შეხ ვედ რას აფა სე ბენ

თსუ-ის რექტორი გიორგი ხუბუა სტუმრად კავკასიის უნივერსიტეტში

არ ჩილ კა ი კა ციშ ვი ლიგა ზე თის რე დაქ ტო რი

სა ქარ თვე ლოს მო ნა წი ლე ო ბა თურ ქე თის რეს პუბ ლი კა ში გა მარ თულ ახალ გაზ-რდულ შეხ ვედ რა ში, მნიშ ვნე ლო ვან მოვ ლე ნად მი მაჩ ნი ა, რად გა ნაც უდა ოდ, ეს არის ქვეყ ნებს შო რის არ სე ბუ ლი მე გობ რუ ლი და პარ ტნი ო რუ ლი ურ თი ერ თო ბის გაგ-

რძე ლე ბა და შე დე გი. კარ გი ა, რომ ქარ-თველ მა, აზერ ბა ი ჯა ნელ მა და თურ ქმა ახალ გაზ რდებ მა ერ თმა ნე თი გა იც ნეს. ჩვე ნი ქვეყ ნე ბი დაწყ ე ბუ ლი რე გი ო ნა ლუ რი პრო ექ ტე ბით - სატ რან სპორ ტო და ბუ ნებ-რი ვი წი ა ღი სე უ ლის შე სა ხებ - მშვი დო ბი-სა და სტა ბი ლუ რო ბის დე რე ფანს ქმნი ან კავ კა სი ა ში, რაც ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა, რო გორც ეკო ნო მი კუ რი გან ვი თა რე ბის-თვის, ასე ვე პო ლი ტი კუ რი პრო ცე სი სას-თვის. ამი ტო მაც მნიშ ვნე ლო ვა ნია ამ სა მი ქვეყ ნის ახალ გაზ რდე ბის შეხ ვედ რე ბი და მე გობ რო ბა. დარ წმუ ნე ბუ ლი ვარ, რომ ჩე-

მი თა ო ბა უფ რო და ახ ლო ე ბუ ლი იქ ნე ბა ერ თმა ნეთ თან, რაც ხელს შე უწყ ობს სა ერ თო პრობ ლმე ბის გა დაწყ ვე ტას თუ სა ერ თო ფიქრს ერ თი ა ნი მიზ ნე ბი სა და წარ მა ტე ბე-ბი სათ ვის. მსურს უფ რო მე ტი თა ნამ შრომ ლო ბა და რე გი ო ნა ლუ რი პრო ექ ტე ბის გან-ხორ ცი ე ლე ბა, რაც უფ რო მე ტად ახ ლოს გახ დი და ჩვე ნი ქვეყ ნე ბის დღე ვან დე ლო ბას და პერ სპექ ტი ვებს.

ახალ გაზ რდე ბის და ახ ლო ე ბა ხელს შე უწყ ობს

სა ერ თო პრობ ლმე ბის გა დაწყ ვე ტას

მარტი,2009

gücrü heyeti görüşmeleri değerlediriyor

sAlome GeluTAşvili

Karsta düzenlenen etkinliklerine katılan grupların yanında heyetlerin yönetmeleri de vardı. Tifilis Devlet Üniversitesinden Gürcü heyeti yanında Üniversitenin spor, kültür ve turizm departmanin başkan yardımcısı maia lomineişvili, iKtisat ve işletme fakültesinin dekan yardımcısı Akaki mikaberidze ve Üniversitenin spor ve kültür merkezinde çalısan Nika mikautadze vardı. “Tsu Tımes” onlardan etkinliklerle iligili düşümceleri aldı.

maia lomineişvili Gürüc heyetinin sporda ulaşan sonuçlardan memnun olduğunu bu tür gürüşmelerin ülkeler arsındaki ilişkilerine yardımcı oalacagını belirtti.

Akaki mikaberideze görüşmelerin önemli olduğunu söyleyip gelecekte organizasyon bozluklarının düzeltemesini ümütlaniyor.

Bakü, Tiflisi - Kars otoyoluyle ilgili görüşmelerin kütürel ve ekonomik açısından yüksek derece önemli olduğunu belirten Nika mikautadze projenin iki etaptan ibaret olduğunu açıkladı. spor yarışmalarından sonra kültürel görüşmeler başlıyor.

Nika mikautadze ” sporcularımızdan daha çok beklentilerimiz vardı ama bazı spor türlerinde başarılı olmadık

Tiflis devlet üniversietsi grup olarak spor yarışmaların ikincisi oldu.Ayını proje çerçevesinde kültürel etkinlikleri planlamaktadır, projeye dansçılar, müzikçiler ve şarkıcılar katılacaklar. 2010 yılında kültürel etkinlikler Baküde yapılacak sonra ise Tifliste. Nika mikautadze’nin sözlerine göre “Bunun gibi projeler öğrencilerimizin yakınlaşmasına neden oluyor, gençlerımız bizim gelecegimizdır geniş bakışaçısı olan gençlerimize idari bölümlerinde iş vermeliyiz, bu ise ülkelerimiz arasındaki ilişkileri kolaylaştırır”.

gençlerin yakınlaşması ortak proBlemlerin çözülmesine yardımcı olur

Arçil KAiKATsişviliyayın yönetmeni

Bana göre Türkiye Cumhuriyetinde düzenlenen gençlerin görüşmelerine Gürcistanin katılmasını çok önemlidir.Kuşkusuz ki, bunun gibi görüşmeleri ülkelerimiz arasındaki arkadaşlığın ve ortak çalışmaların devamı ve sonucudur. Ülkereımiz Kafkasyada bölgesel projelerle barış koridoru yaratmaktadır bu ise ekonimik gelişmelerin ve sıyaset süreçlerin en önemli faktördür. Bu yüzedn bu üç ülkenin gençlerin bir araya gelmeleri çok önemlidir. Dafa yoğun şekilde işbirliğin ve bölgesel projelerin gerçekleştirilmesi en büyük isteğımdir.

TsuTimes Tifilis Devlet Üniversitesinde basılan öğrenci gazetesidir. Gazete 2008 yılının nisan ayında kuruldu. Gazetede 25 öğrenci çalışmaktadır. onlar en aktüel konuları ve en enteresan konusmacıları istediklerine göre seçebilirler.Gazetemizde Gürcistanda

, dünyada, üniversitemizde, toplumsal alanlarında gelişen olayları, kültürel ve dinsel konuları yansıtmaktayız .Yayın kurulu bağımsız ve özgürdür. Üyelerimiz gazetenin kuralara uyuyorlar. Ayını zamanda ne yayın yönetmeni ne de üyeleri herhangi bir sıyaset örgütlere tabı olmuyorlar. Gazetemiz Üniversitedeki örenci konsey tarafından finanse edilmektedir. Bunu gibi projelere madı tarafı saglayan öğrenci konseymizdir. Gazetenin her yeni sayısı öğrencilere ve profesörlere bedave dağılır. Gazetenin miktarı 700-100 adettir. Gazetede çalışan muhabırlerımız üniversitenin en başarılı öğrencileridir, maaş almadan çalışmaların nedeni tecrübe kazanmak ve pratik yapmaktır. Gazetemizin kendi websayıfası, postası ve marşı var. Hakkımızda daha ayrıntılı biligi edinmek için www.tsutimes.ge sayıfasına girebilirsiniz. Yayın kurulu Karsta düzenlenen yaz törenine katılmaktan, çalışma şartların iyi olmaktan ve güzel günleri geçirmekten çok memnun kaldıgını belirtip Karstaki arkadaşlara ve Kafkas Üniversitesine kalpten teşekkür ediyor.

TSU TIMES

“ თ ს უ თ ა ი მ ს ი ” _ უ ნ ი ვ ე რ ს ი ტ ე ტ ი ს დ რ ო ი თ

Yayın yönetmeni : Arçil Kaikatsişvili, Gazetenin bugünkü sayısı hazırlayan muhabırlerimiz : Nini Cacanidze ve salome GelutaşviliYayın kurulu çeviri yapan türkçe öğretmene mzisa Buskivadze’ye teşekkür ediyor.

TsuTimes Tifilis Devlet Üniversitesi’nin önemli öğrenci gazetesidir

3TSU TIMESივნისი 2009

ნი ნი ჯა ჯა ნი ძესა ლო მე გე ლუ ტაშ ვი ლიარ ჩილ კა ი კა ციშ ვი ლი

— ბა ტო ნო რექ ტო რო, გვითხ ა რით, რა ტომ და არ სდა თქვე ნი უნი ვერ სი ტე ტი, რა მნიშ ვნე­ლო ბა აქვს მას?

— ჩვე ნი უნი ვერ სი ტე ტი კავ კა სი ის უნი ვერ სი-ტე ტის სა ხელ წო დე ბით 1992 წელს და არ სდა. მა-ნამ დე, ყარ სში არ სე ბობ და ათა თურ ქის სა ხე ლო-ბის ერ ზრუ მის ფი ლი ა ლი. ჩვენ 1992 წე ლი დან და მო უ კი დე ბელ უნი ვერ სი ტე ტად ჩა მოვ ყა ლიბ-დით. ცხა დი ა, თი თო ე ულ უნი ვერ სი ტეტს თა ვი-სი მი სია აქვს. ჩვე ნი შე საძ ლებ ლო ბე ბიც ამ სას-წავ ლებ ლის და ფუძ ნე ბით გა მო ი ხა ტა. გვსურ და ჩვე ნი პო ტენ ცი ა ლის შე მოწ მე ბა. ჩვენ და ვა არ-სეთ კა თედ რე ბი და გა ვით ვა ლის წი ნეთ ჩვე ნი ში და და სა გა რეო პი რო ბე ბის არ სე ბო ბა. ჩვე ნი ძი რი თა დი მი ზა ნია კავ კა სი ა ში მნიშ ვნე ლო ვა ნი უნი ვერ სი ტე ტი ვი ყოთ. ეს ამ რე გი ონ ში სა ფუძ-ვე ლი იქ ნე ბა მშვი დო ბის დამ ყა რე ბის თვის. ად რე ქა ლა ქე ბის არ თვი ნის, არ და ჰა ნი სა და იდ რის ფი ლი ა ლე ბი ჩვე ნი უნი ვერ სი ტე ტის ფი ლი ა ლე ბი იყო. 2009 წლი დან იქ უკ ვე სხვა უნი ვერ სი ტე ტე-ბი და არ სდა. კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში გვაქვს ხუ თი ძი რი თა დი ფა კულ ტე ტი. ესე ნი ა: ვე ტე რი-ნა რი ის, სა მე დი ცი ნო, გა ნათ ლე ბის, მე ნეჯ მენ-ტი სა და სო ცი ა ლუ რი მე ნეჯ მენ ტის ფა კულ ტე-ტი. ასე ვე, არ სე ბობს – ფიზ კულ ტუ რის 2-წლი-ა ნი სწავ ლე ბა და მუ სი კის კონ სერ ვა ტო რი ა. აგ რეთ ვე, სხვა ხუ თი ფა კულ ტე ტიც ორ წლი ა ნი სწავ ლე ბით შე მო ი ფარ გლე ბა. მთლი ა ნად, კავ კა-სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში 11 ათას ხუ თა სი სტუ დენ-ტი სწავ ლობს და 470 მეც ნი ე რი ა.

— რას გვეტყ ო დით ქარ თუ ლი კა თედ რის შე სა ხებ, რი თაც გა მორ ჩე უ ლია თქვე ნი უნი ვერ­სი ტე ტი. რა ტომ და არ სეთ და რო გო რია მი სი დღე ვან დე ლი სა ხე?

— ჩვენს რე გი ონ ში მე ზო ბე ლი სა ხელ მწი ფო-ე ბის ურ თი ერ თო ბა აუ ცი ლე ბე ლი და სა ჭი რო ა. ამი ტო მაც გე კითხ ე ბი, რა ტომ არ უნ და და ვა-არ სოთ, რო ცა სა ქარ თვე ლო ჩვე ნი ერ თ-ერ თი კე თი ლი მე ზო ბე ლი ა?! ჩვენ უნ და ვის წავ ლოთ ქარ თუ ლი ენა. აი, ეს იყო მი ზა ნი და ამის თვის და ვა არ სეთ. კა თედ რა ზე სტუ დენ ტე ბი 2006 წლი დან უკ ვე მი ვი ღეთ. ქარ თუ ლი ენის კა თედ-რა თურ ქეთ ში პირ ვე ლი ა. სამ წუ ხა როდ, ჩვენ ბევ რი სტუ დენ ტი არ გვყავს. სულ 32 ახ ლგაზ-რდა ა. ამის მი ზე ზი ისი ცა ა, რომ ქარ თვე ლო ლო-გი ბევ რი მეც ნი ე რი არ გვყავ და. კა თედ რა ზე აჟა მად 5 მეც ნი ე რი ა. რა თქმა უნ და, რო ცა მრავ ლდე ბა ჯგუ ფე ბი მეც ნი ე რე ბის რიცხ ვზეც მოთხ ოვ ნა იზრდება. ამის შე სა ხებ უკ ვე ვმუ შა-ობთ. ჩვენ მა ლე ახა ლი პროგ რა მე ბი გვექ ნე ბა. დარ წმუ ნე ბუ ლი ვარ, რომ ჩვე ნი სტუ დენ ტე ბი წარ მა ტე ბუ ლი იქ ნე ბა. ვი ცი, რომ თურ ქეთ ში არ არის ბევ რი ადა მი ა ნი, ვინც ქარ თუ ლი ენა იცის. ჩვენ ამის გა მო სას წო რებ ლად ყვე ლა ფერს გა-ვა კე თებთ.

— ბა ტო ნი რექ ტო რო, რო გორ ფიქ რობთ, რა ტო მაა ასე თი მცი რე დი რიცხ ვი ქარ თუ ლი ენი სა და ლი ტე რა ტუ რის კა თედ რა ზე. ეს კა­თედ რის ნაკ ლე ბად ცნო ბა დო ბის ბრა ლია თუ თა ვად ახალ გაზ რდე ბის და ინ ტე რე სე ბა არ არ სე ბობს?

— ჩვენ თან, სტუ დენ ტე ბის ინ ტე რე სი მო-მა ვალ პრო ფე სი ას თან და კავ ში რე ბით, მა ინც უზ რუნ ველ ყო ფილ და საქ მე ბას უკავ შირ დე-ბა. არის მე ო რე ფაქ ტო რიც. რა თქმა უნ და, ჩვენ დღეს პი რო ბე ბი არ გვაქვს, რად გა ნაც წე ლი წად ში მხო ლოდ 10 სტუ დენ ტის მი ღე ბა შეგ ვიძ ლი ა. ამის მი ზე ზი, რო გორც გითხ ა რით, საკ მა რი სი ლექ ტო რე ბის არ ყო ლა ა.

— ფიქ რობთ, რომ ად ვი ლი იქ ნე ბა და საქ­მდეს ქარ თვე ლო ლო გი ით და კა ვე ბუ ლი ახალ­გაზ რდე ბი სა მო მავ ლოდ?

— ჩვე ნი ქვეყ ნე ბის ურ თი ერ თო ბა თუ კი შე უქ ცე ვა დი იქ ნე ბა და გან ვი თარ დე ბა, ეს პრობ ლე მაც დიძ ლე ვა. ახალ გაზ რდე ბის თვის სა მუ შაო ად გი ლე ბი სა ხელ მწი ფოს მხრი დან და კერ ძო სექ ტო რის ხელ შეწყ ო ბით იქ ნე ბა უზ რუნ ველ ყო ფი ლი. ვფიქ რობ, რომ თუ კი და ინ ტე რე სე ბა იქ ნე ბა თურ ქეთ ში ქარ თუ ლი ენის მი მართ, სა მუ შაო ად გი ლე ბიც იმ თა ვით ვე გა მოჩ ნდე ბა.

— თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე­ტი სა და კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტს შო რის იგეგ მე ბა თუ არა გაც ვლი თი პროგ რა მე ბი, რო გორც სტუ დენ ტე ბის თვის, ასე ვე პრო ფე სო­რე ბი სათ ვის

— აუ ცი ლებ ლად იგეგ მე ბა და მარ ტო თბი-

ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტეტ თან არა. ეს კავ შირ -ურ თი ერ თო ბე ბი იგეგ მე ბა სხვა უნი-ვერ სი ტე ტე ბ თანაც. თქვე ნი უნი ვერ სი ტე ტი დან ვე ლო დე ბი ლექ ცი ის ჩა ტა რე ბის თვის ლექ ტო-რებს. ასე ვე, სა ჭი როა სა ერ თო მეც ნი ე რუ ლი პროგ რა მე ბის ამოქ მე დე ბა. აუ ცი ლე ბე ლია სტუ დენ ტე ბის გაც ვლი თი პროგ რა მე ბი. ეს იქ-ნე ბა ერ თო ბი ვი მეც ნი ე რუ ლი, სპორ ტუ ლი სიმ-პო ზი უ მე ბი. ჩვენ დარ წმუ ნე ბუ ლე ბი ვართ, რომ ყვე ლა ფე რი გა მო ვა და ჩვე ნი გა სა კე თე ბე ლი საქ მე ფურ ცელ ზე არ დარ ჩე ბა. ჩვენს ახალ ურ-თი ერ თო ბებ ში, შემ დგო მი ნა ბი ჯის თვის, თქვენს რექ ტორ ბა ტონ გი ორ გი ხუ ბუ ას ბევ რი აქვს გა სა კე თე ბე ლი. რა თქმა უნ და, ყვე ლა ზე დი დი მნიშ ვნე ლო ბა აქვს ახალ გაზ რდო ბას. ვთხოვ სტუ დენ ტებს, უფ რო მე ტად და ინ ტე რეს დნენ. მსოფ ლიო უკ ვე გლო ბა ლუ რი გახ და და საზღ-ვრე ბის მოშ ლამ ახა ლი კავ შირ ურ თი ერ თო ბე ბი წარ მო ა ჩი ნა. ჩვენ უნი ვერ სი ტე ტე ბის მი ზა ნი უნ და იყოს ერ თობ ლი ვი ახალ გაზ რდუ ლი პროგ-

რა მე ბი. — ჩვენ თან, თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ­

სი ტეტ ში, სტუ დენ ტურ ცხოვ რე ბას არ ჩე უ ლი სტუ დენ ტუ რი თვით მმარ თვე ლო ბა უზ რუნ ველ­ყოფს. რო გო რია ამ მხრივ კავ კა სი ის უნი ვერ სი­ტე ტის სტუ დენ ტუ რი ცხოვ რე ბა?

— რა თქმა უნ და, მსგავ სი წარ მო მად გენ ლო-ბა ჩვენ თა ნა ცა ა. არ ჩე უ ლი სტუ დენ ტე ბი შემ დეგ სე ნატ ში არი ან წარ მოდ გე ნი ლე ბი.

— ქარ თულ სი ნამ დვი ლე ში, რექ ტო რი ის პი­როვ ნე ბა ა, რომ ლის სიტყ ვაც ძა ლი ან მნიშ ვნე­ლო ვა ნი ა. უნი ვერ სი ტე ტის პო ზი ცია სა ზო გა დო­ებ რი ვი პო ზი ცი ის გან მსაზ რვრე ლიც ხდე ბო და. ალ ბათ, რექ ტო რის პი როვ ნე ბა ავ ტო რი ტე ტია თურ ქეთ შიც. თქვენ, რო გორც რექ ტო რი, რო­გორ ფიქ რობთ, რო გო რია თქვე ნი ხედ ვა სა ქარ­თვე ლოს შე სა ხებ? თუნ დაც ეს იყოს პო ლი ტი კა თუ გა ნათ ლე ბის სფე როც.

— კარ გად დას მუ ლი შე კითხ ვა ა. რა თქმა უნ-

და, უნი ვერ სი ტე ტე ბი სა ზო გა დო ე ბის გან შორს არც შე იძ ლე ბა იდ გეს. სა ქარ თვე ლო საბ ჭო თა კავ ში რის დროს, ჩვენ თვის იყო უც ნო ბიც და ჩა-

კე ტი ლიც. მე ლი ცე უ მი და ვამ თავ რე ფო სოვ ში, არ და ჰან ში, რო მე ლიც სა ქარ თვე ლოს საზღ ვარ-თა ნა ა. მე იმ დრო ი დან დაწყ ე ბუ ლი, მა ინ ტე რე-სებ და, თუ ვინ ცხოვ რობს სა ქარ თვე ლო ში, რა ხდე ბო და თქვენს ქვე ყა ნა ში. მხო ლოდ პრე სი დან ვი ცო დით, რომ ეს იყო სა ქარ თვე ლო. რო ცა საზღ ვრე ბი გა იხ სნა, გა ად ვილ და ურ თი ერ თო-ბაც. ახ ლა, რო ცა სა ქარ თვე ლოს სი ნამ დვი ლეს ვუ ყუ რებთ, გვრჩე ბა გან ცდა, რომ ზოგ ჯერ კარ-გიც იქ ნე ბა და ცუ დიც. პრე სის გზით ჩვენ ვი-ცით, რომ დღეს პრობ ლე მე ბია სა ქარ თვე ლო ში. დე მოკ რა ტია ძნე ლი პრო ცე სი ა. მე დარ მუ ნე ბუ-ლი ვარ, რომ სა მო მავ ლოდ, სა ქარ თვე ლო ში ყვე-ლა ფე რი კარ გად იქ ნე ბა. სტა ბი ლუ რო ბის თვის ჩვენ ყვე ლა ფერს გა ვა კე თებთ.

— ბა ტო ნო რექ ტო რო, თქვენ რი გით მე რამ­დე ნე რექ ტო რი ბრძან დე ბით ამ სას წავ ლებ ლის­თვის?

— მე კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რი გით მე სა-მე რექ ტო რი ვარ. ჩვენ თან ასე აირ ჩე ვა რექ ტო-რი, რომ ლის მოქ მე დე ბის ვა დაც, ორი ვა დით, 4 წე ლი ა. რექ ტო რი სა მი გზით არ ჩე ვა. პირ ვე-ლად, სა უ ნი ვერ სი ტე ტო არ ჩევ ნე ბი ტარ დე ბა.

რექ ტორს ირ ჩე ვენ ასის ტენტ პრო ფე სო რე ბი, დო ცენ ტე ბი და პრო ფე სო რე ბი. ვინც ყვე ლა ზე მეტ ხმას და აგ რო ვებს. აქე დან 6 კან დი და ტუ რა

იგ ზვა ნე ბა ან კა რა ში, გა ნათ ლე ბის სა მი ნის ტრო-ში. სა მი ნის ტრო არ ჩევს რე ი ტინ გით სამ კან დი-დატს, ხო ლო ამ შერ ჩე ულ კან დი და ტებს წა რუდ-გენს თურ ქე თის პრე ზი დენტს. წარ მოდ გე ნი ლი კან დი და ტე ბი პრე ზი დენ ტთან გა ნი ხი ლე ბა და ერ თ-ერთ მათ გან ზე გა დაწყ ვე ტი ლე ბაც სწო რედ ამ გზით მი ი ღე ბა.

— თქვენ რა პრო ფე სი ის ბრძან დე ბით და კითხ უ ლობთ თუ არა ლექ ცი ებს?

— ჩე მი პრო ფე სიაა კვე ბის ტექ ნო ლო გია და სა ხალ ხო მე დი ცი ნა. რა თქმა უნ და, ვკითხ უ ლობ ლექ ცი ებს ბა კა ლავ რის პროგ რა მი სათ ვის და ვწუხ ვარ, რომ დრო ის ფაქ ტო რის გა მო, სა მეც-ნი ე რო კუთხ ით ვერ ვმუ შა ობ.

— რო გო რია კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტო რი სტუ დენ ტე ბის თვის — მკაც რი, პო პუ­ლა რუ ლი თუ რო გორც ქარ თვე ლე ბი ვამ ბობთ, “ჯი გა რი?”

— მე ყვე ლა პო ზი ცი ა ზე მი მუ შა ვია - ვი ყა ვი კა თედ რის გამ გე, დე კა ნი და ახ ლა რექ ტო რი ვარ. მე ყო ველ თვის ჩემს სტუ დენ ტებ თან კარ გი და კე თი ლი ურ თი ერ თო ბა მქონ და. იმ სტუ დენ-ტებ თან, ვის თა ნაც მი წევს ურ თი ერ თო ბა, გან-სა კუთ რე ბულ სიყ ვა რულს ვგრნობ. ამი ტო მაც, ამით ძა ლი ან კმა ყო ფი ლი ვარ. ნე ტავ მქონ დეს იმ დე ნი დრო, რომ სტუ დენ ტებ თან შეხ ვედ რას ყო ველ დღი უ რი ხა სი ა თი ჰქონ დეს. მე სტუ დენ-ტებ თან ურ თი ერ თო ბი სას ბა რი ე რი არა სო დეს მქო ნი ა. ალ ბათ, სა გუ ლის ხმო ფაქ ტია ისიც, რომ წარ სულს თუ გა დავ ხე დავთ, უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტო რე ბი ასა კით მე ტად უფ რო სე ბი იყ ვნენ. ცხა დი ა, იც ვლე ბა ყვე ლა ფე რი. აი, ახალ გაზ რდა რექ ტორ ტან სტუ დენ ტის ურ თი ერ თო ბაც უფ რო აქ ტი უ რი და სა ინ ტე რე სო ხდე ბა. გეტყ ვით, რომ მე თურ ქეთ ში ახალ გაზ რდა რექ ტო რე ბი დან, ერ-თ-ერ თი მათ გა ნი ვარ. მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა, ცხა დია გა მოც დი ლე ბაც, მაგ რამ ჩემ თვის სამ წუ ხა როა ის ამ ბა ვიც, რომ დღეს ბევრ ასა კით უფ როს პრო ფე სორს სტუ დენ ტებ თან ურ თი ერ თო ბა არ აქვთ. ეს პრობ ლე მა ა.

— ბა ტო ნო რექ ტო რო, ჩვენ იმ გა ზე თის რე­დაქ ცი ას წარ მო ვად გენთ, ვინც ყარ სის დღე ე ბის შე სა ხებ სპე ცი ა ლურ გა ზეთს გა მოს ცემს. რას უსურ ვებ დით ჩვენს გა ზეთს?

— უნი ვერ სი ტე ტებს შო რის მთა ვა რი კავ ში რი სწო რედ სტუ დენ ტე ბი ა. თქვე ნი გა ზე თი ძა ლი ან სა ჭი რო ა, სა დაც იწე რე ბა სტუ დენ ტურ პრობ-ლე მებ ზე, რი თაც რექ ტო რი და ად მი ნის ტრა ცია უფ რო მე ტად ხდე ბა ინ ფორ მი რე ბუ ლი, თუ რო გორ უნ და მო იქ ცეს ამ პრობ ლე მე ბის აღ მო-საფ ხვრე ლად. ამი ტო მაც, თქვე ნი გა ზე თი შუ ა-მავ ლის ფუნ ქცი ას ას რუ ლებს. ცო ტა შე ფერ ხე ბა მოგ ვი ვი და, მაგ რამ ძა ლი ან მოკ ლე ხან ში, ჩვენც გვექ ნე ბა სტუ დენ ტუ რი გა ზე თიც. რო ცა მე რექ ტო რი გავ ხდი, პირ ვე ლი ვე სა მუ შაო დღეს, სტუ დენ ტებს ჩე მი ფოს ტის მი სა მარ თი გა ვა ცა-ნი. ამი ტო მაც, თა მა მად შე მიძ ლია ვთქვა, რომ დღემ დე უამ რავ წე რილს ვი ღებ ინ ტერ ნე ტით და მათ კითხ ვა ში, ხში რად ღა მეც გა მი თე ნე ბი ა. მე ვეც ნო ბი მათ პრობ ლე მებს. ისი ნი ყვე ლა თე მა ზე მე სა უბ რე ბი ან. მე მათ თვის კე თი ლი მრჩე ვე ლიც ვარ. სტუ დენ ტე ბი თვი ანთ შეყ ვა რე-ბუ ლებ თან და კავ ში რე ბუ ლი პრობ ლე მე ბის შე სა-ხე ბაც მე სა უბ რე ბი ან.

მე მად ლო ბას მო ვახ სე ნებ ქარ თველ და აზერ-ბა ი ჯან სტუ დენ ტებს. ჩვე ნი არ სე ბო ბის მი ზა ნი არის სტუ დენ ტე ბი. რა თქმა უნ და, მე მჯე რა, რომ ყვე ლა ლექ ტო რი ამას ფიქ რობს.

თქვენს გა ზეთს ვუ სურ ვებ წარ მა ტე ბებს.— გმად ლობთ სა ინ ტე რე სო სა უბ რი სათ ვის.

Kafkas Üniveristesinin rektörü sayın Abumuslim Güven muhabirlerimizi çok sıcak karşılaştı. Konuşmalarımızda üniersitemiz, eğitim siistemi ,ülkelerümüz arasındaki ilişkiler ve gelecekte gerçekleştirilecek planlar hakkında söz ettik.Kendi Üniversitesinde Gürcü Dil ve edebiyat fakültesinin buldugundan çok memnun oldugunu beliten rektör Tiflis devlet Üniversitesiyle işbirliğin devam etmesini bekliyor.

“sizden dersleri vermek amacılya gelen hocalarınızı bekliyoruz, ortak bilimsel çalışmaların, öğrenci değşim programların hayata geçirilmesi lazım. istediklerimizi gerçekleştimek için elimizden geleni yaparız. ilişkirerimizin ilieriemsi için rektörünüz Giorgi Hubua da çok şey yapmalı. Bu işte en önemnli yer öğrencilerimiz alıyor. Bu konuyla onların daha fazla ilgilendirmelei isterim. rektörün sözlerine göre ünüversiteleri birleştiren gücü öğrencilerdir.

“rektör olunca , öğrencilerime e-mail adresimi verdim, onlardan yüzlerce mektup alıyorum, onların problemlerle ilgilenip tavsiyeleri veriyorum. Öğrenciler benimle her konuda konuşabilıyorlar , özel hayattaki problemleri bile anlatıyorlar”

son olarak rektör gürcü ve azeri öğrencilere teşekkür etti. “varolmamızın amacı öğrencilerımızdir” sözlerle bizimle vedalaşan rektör gazetemize başarılar diledi .

რექტორი/ rektör

კავ კა სი ის უნი ვერ სსი ტე ტის რექ ტო რი ბა ტო ნი აბა მუს ლუმ გუ ვე ნი

ჩვე ნი არ სე ბო ბის მი ზა ნი სტუ დენ ტე ბიაჩვე ნი გა ზე თის ჟურ ნა ლის ტე ბი გან სა კუთ რე ბუ ლი ყუ რადღ ე ბით მი ი ღო ყარ სის კავ კა სი ის

უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტორ მა ბა ტონ მა აბა მუს ლუმ გუ ვე ნიმ. სა უ ბა რმა უშუ ა ლო და მე გობ რულ გა რე მო ში ჩა ი ა რა. ჩვენ ვი სა უბ რეთ უნი ვერ სი ტე ტის შე სა ხებ, გა ნათ ლე ბის სფე რო ზე, ჩვენს ქვეყ ნებს შო რის ჩა მო ყა ლი ბე ბულ ურ თი ერ თო ბებ ზე, სა მო მავ ლო გეგ მებ ზე. სა უბ რის და საწყ ის­ში, რექ ტორ მა კავ კა სი ის თე მა ზე ისა უბ რა. რექ ტორ მა თქვა, რომ აუ ცი ლე ბე ლია ისე თი კულ ტუ­რუ ლი შეხ ვედ რე ბი, რო გორც ეს ყარ სში გა ი მარ თა. რექ ტორ მა გვითხ რა, რომ ძა ლი ან წუხს იმის გა მო, რომ ასეთ შეხ ვედ რებ ში არ მო ნა წი ლე ობს სა სომ ხე თის მხა რე. მო მავ ლის შეც ვლის თვის ხში რად წარ სუ ლი უნ და და ვი ვიწყ ოთ ­ თქვა კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტორ მა. შემ დეგ სა­უ ბა რი გა ვაგ რძე ლეთ სა ქარ თვე ლოს, თურ ქე თი სა და აზერ ბა ი ჯა ნის ყო ფი ლი პრე ზი დენ ტე ბის ­ ედუ არდ შე ვარ დნა ძის, სუ ლე ი მან დე მი რე ლი სა და ჰე ი დარ ალი ე ვის იმ ის ტო რი უ ლი გა დაწყ­ვე ტი ლე ბის აღ ნიშ ვნით, რი თაც ეს სა მი სა ხელ მწი ფო ერ თმა ნე თის სტრა ტე გი უ ლი პარ ტნი ო რი გახ და. რექ ტორ მა თქვა, რომ მი ე სალ მე ბა ურ თი ერ თო ბე ბის გაგ რძე ლე ბას და უნი ვერ სი ტე ტე ბის დო ნე ზე ახალ ინი ცი ა ტი ვებს. რექ ტორ თან ვრცე ლი ინ ტერ ვიუ კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის და­ფუძ ნე ბის მნიშ ვნე ლო ბით და ვიწყ ეთ.

varolmamızın amacı öğrencilerimizdir

4 ივნისი 2009TSU TIMES ჩვენებური/ Bizimkiler

არ ჩილ კა ი კა ციშ ვი ლი

– დას რულ და სა ზაფ ხუ ლო ზე ი მი თურ ქეთ ში, სა დაც მო ნა წი ლე ო ბა მი ი ღო სამ მა ქვე ყა ნამ. თქვენ რო გორ შე ა ფა სებ დი ამ შეხ ვედ რას, რას გვეტყ ო დით მის მნიშ ვნე ლო ბა ზე?

– ჩე მი შე ფა სე ბა ერ თმნიშ ვნე ლო ვა ნი ა. ეს შეხ ვედ რა ქვეყ ნებს შო რის ურ თი ერ თო ბე ბის-თვის ძა ლი ან კა რი იყო. იმი სათ ვის, რომ კავ კა-სი ა ში მშვი დო ბა სუ ფევ დეს, ასე თი მე გობ რუ ლი ნა ბი ჯე ბი ბევ რი უნ და იყოს. დარ წმუ ნე ბუ ლი ვარ, რომ შეხ ვედ რე ბი მო მა ვალ ში უფ რო უკე-თე სი იქ ნე ბა. ჩვენ ვი საც, აქ არ სე ბუ ლი ქარ თუ-ლი კა თედ რის სტუ დენ ტე ბის თვი საც წლე ვან-დე ლი ურ თი ერ თო ბა უაღ რე სად სა ინ ტე რე სო იყო, რად გა ნაც ეს იყო ერ თგვა რი პრაქ ტი კა. ჩვე ნი სტუ დენ ტე ბი ხომ ქარ თუ ლად ლა პა რა-კო ბენ. ყარ სში სა ზაფ ხუ ლო ზე ი მი კარ გი იყო სა ქარ თვე ლოს თვი საც, რად გა ნაც აზერ ბა ი ჯა ნი და თურ ქე თი მა ინც ბევ რი სა ერ თო ფა სე უ ლო ბით გა მორ ჩე უ ლი ქვეყ ნე ბი ა, ჩვენს შო რის თით ქოს ხი დია და ეს ამ შეხ ვედ რე ბის დრო საც ძა ლი ან კარ გად ჩან და. შეხ ვედ რა აზერ ბა ი ჯა ნის თვის კარ გი იყო ახა ლი ურ თი ერ თო ბე ბის თვის იმი ტომ, რომ მის თვის ერ თგვა რად შე ფერ ხე ბუ ლია მსგავ-სი კავ ში რე ბი რუ სეთ თან და სა სომ ხეთ თან. ამ დე-ნად, შეხ ვედ რას ყარ სში უაღ რე სად პო ზი ტი უ რი მხა რე ჰქონ და.

– თუ შე იძ ლე ბა გვითხ რათ კავ კა სი ის უნი­ვერ სი ტეტ ში არ სე ბუ ლი ქარ თუ ლი კა თედ რის შე სა ხებ. რო გორ და ფუძ ნდა, ვინ მო ნა წი ლე ობ და, რო გორ მუ შა ობს ეს კა თედ რა დღეს, რა სი ახ ლე­ე ბი ა, რო გორ შე ა ფა სებ დი სტუ დენ ტე ბის და ინ­ტე რე სე ბას ქარ თუ ლი ენის შეს წავ ლის მი მართ და გვითხ ა რით ამ კა თედ რის მნიშ ვნე ლო ბა ზე მთლი ა ნად თურ ქე თის თვის და ორი ქვეყ ნის მე­გობ რო ბის თვის?

– ამ კა თედ რის არ სე ბო ბა ჩვე ნი ქვეყ ნე ბის-თვის ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა. სა ქარ თვე ლო ში თურ ქო ლო ლო გი ის კა თედ რა, და ახ ლო ე ბით 70 წე ლი წა დია გახ სნი ლი ა, ხო ლო თურ ქეთ ში არ იყო ასე თი შე საძ ლებ ლო ბა. დღეს თურ ქეთ ში ყვე ლა ნა ი რად დად გა სა ჭი რო ე ბა ქარ თუ-ლი ენის მცოდ ნე ადა მი ა ნე ბის არ სე ბო ბი სა. სა ჭი როა ასე თი ადა მი ა ნე ბი უნი ვერ სი ტეტ-ში, სა საზღ რო ზოლ ში, სა გა რეო საქ მე თა სა მი ნის ტრო ში, ნა ტოს ძა ლებ ში. ჩვენ თან ყველ გან სა ჭი როა ქარ თუ ლი ენის მცოდ-ნე ადა მი ა ნე ბი. ჩვენ ჯერ ჯე რო ბი გვაქვს მო სამ ზა დე ბე ლი კურ სი, რაც გუ ლის ხმობს I, II და III ჯგუ ფებს. IV ჯგუ ფი უკ ვე აღარ გვაქვს. ჩვენს სტუ დენ ტებს შო რის წარ-მო შო ბით, ჯერ -ჯე რო ბით, ქარ თვე ლი არც ერ თი არ არის. ეს იმას ნიშ ნავს, რომ ქარ-თუ ლი ენის შეს წავ ლის მი მართ თურ ქი ახალ გაზ რდე ბის ინ ტე რე სი არ სე ბობს. მე წარ მო შო ბით ქარ თვე ლი ვარ და და ვამ თავ რე თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის ქარ თუ-ლი ენი სა და ლი ტე რა ტუ რის ფა კულ ტე ტი. მე 6 წლის გან მავ ლო ბა ში ვცხოვ რობ დი თბი ლის ში და ორ მა გი ინ ტე რე სიც მქონ და – ვი ყა ვი ქარ თვე ლიც და თურ ქიც. ასე თი გა რე მო ე ბა ჩემ ვის ორ მა გად მშობ ლი უ რი იყო. ამ ჟა მად სტუ დენ ტებს აინ ტე-რე სებთ ქარ თუ ლი ენა, ქარ თუ ლი ლი ტე რა ტუ რა, ქარ თუ ლი კულ ტუ რა და ქარ თუ ლი ენი სა და ლი-ტე რა ტუ რის ფა კულ ტე ტის დამ თავ რე ბის შემ დეგ სამ სა ხუ რის შოვ ნა.

– რამ დე ნად გა რან ტი რე ბუ ლია მათ თვის სამ­სა ხუ რი?

– ჯერ -ჯე რო ბით, ჩვენ 33 სტუ დენ ტი გვყავს და მათ თვის და საქ მე ბა გა რან ტი რე ბუ ლი ა. ეს სტუ დენ-ტე ბი ჩვე ნი ფა კულ ტე ტის დას რუ ლე ბის შემ დეგ მუ-შა ო ბას და იწყ ე ბენ და მათ და საქ მე ბას სა ხელ მწი ფო უზ რუნ ველ ყოფს. ისი ნი და საქ მდე ბი ან თბი ლის ში თურ ქე თის სა ელ ჩო ში, თურ ქეთ ში სა ქარ თვე ლოს სა ელ ჩო ში, ბა თუმ ში თურ ქე თის სა კონ სუ ლო ში, სა გა რეო საქ მე თა სა მი ნის ტრო ში. მე პი რა დად, 15 თვის მან ძილ ზე, ნა ტოს სამ ხედ რო ძა ლებ ში ოფი ცერ -მას წავ ლე ბე ლი ვი ყა ვი, შემ დეგ დავ ტო ვე კავ კა სი ის უნი ვეს რი ტეტ ში გად მოს ვლას თან და-კავ ში რე ბით. ამ დე ნად, ძა ლი ან სა ჭი როა ქარ თუ ლი ენის შეს წავ ლა, რად გა ნაც თურ ქეთ ში არ გვყავს გა ნათ ლე ბუ ლი ქარ თუ ლი ენის მცოდ ნე კად რი. მარ თა ლი ა, თურ ქეთ ში 5 მი ლი ო ნამ დე ქარ თვე ლი ცხოვ რობს, მაგ რამ ამ ადა მი ა ნებს დიპ ლო მი არ აქვთ.

– რა თა ნამ შრომ ლო ბა იგეგ მე ბა თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტეტ თან, რა გაც ვლი თი პროგ რა მე ბია მო სა ლოდ ნე ლი, თბი ლი სის სა ხელ­მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტი რა მე ნად გა მო ეხ მა უ რა კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში არ სე ბულ ქარ თულ კა თედ რას?

– კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში მიმ დი ნა რე წლის მარ ტში გვსტუმ რობ და თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტო რი ბა ტო ნი გი ორ გი ხუ-ბუ ა, რაც პირ ველ კავ შირ -ურ თი ერ თო ბას წარ მო-

ად გენ და. ჩვენ მა ქარ თველ მა სტუმ რებ მა ზუს-ტად არ იცოდ ნენ ამ კა თედ რის შე სა ხებ, თუ რას საქ მი ა ნობ და და რო გორ ფუნ ქცი ო ნი რებ და. ჩვენ ვი სა უბ რეთ რექ ტორ თან და მე მას ვუთხ ა რი, რომ გვჭირ დე ბა წიგ ნე ბი, ცოდ ნი სა და გა მოც დი-ლე ბის გა ზი ა რე ბა. რექ ტორს ძა ლი ან გა უ ხარ და თურ ქეთ ში ასე თი კა თედ რის არ სე ბო ბა და ყვე-ლა ნა ი რი პი რო ბა მოგ ვცა სა მო მავ ლო დახ მა რე-ბის თვის. უპირ ვე ლეს ყოვ ლი სა, ჩვენ გვსურს თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის ქარ-თუ ლი ენი სა და ლი ტე რა ტუ რის კა თედ რას თან ურ თი ერ თო ბა. გაც ვლი თი პროგ რა მე ბი, რო გორც სტუ დენ ტე ბის თვის, ასე ვე ლექ ტო რე ბის თვი საც. ჩვენ გვჭირ დე ბა ქარ თვე ლი ქარ თვე ლო ლო გი, რო მე ლიც დაგ ვეხ მა რე ბო და. ამ ჟა მად, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის ქარ თულ კა თედ რა ზე ორი აზერ-ბა ი ჯა ნე ლი ქარ თვე ლო ლო გი მუ შა ობს, ერ თი ქარ თვე ლო ლო გიც თურ ქი ა, სულ ჩე მი ჩათ ვლით ოთხი ლექ ტო რი ა, რაც მა ფიქ რე ბი ნებს, რომ სა ქარ თვე ლოს თვის კარ გი არ არის. ასე თი გა რე-მო ე ბა მი უ ღე ბე ლია და სირ ცხვი ლიც კი, რად გა-ნაც თქვენ თან ასე თი ძვირ ფა სი პრო ფე სო რე ბი არ სე ბობს და ისი ნი აუ ცი ლებ ლად უნ და ჩა მო-

ვიდ ნენ ჩვენ თან. ამი ტო მაც გა და ე ცით ქარ თველ პრო ფე სო რებს, რომ ჩვენ მათ ვე ლო დე ბით. მე მათ ვე ლო დე ბი ჩემს მე ო რე თეთრ ტა ძარ ში -ეს კა თედ რა ჩემ თვის მე ო რე თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტი ა.

– აზიზ, გვი ამ ბეთ შე ნი ოჯა ხის, შე ნი ცხოვ რე­ბის შე სა ხებ. გვითხ ა რით იმის შე სა ხე ბაც, თუ რო­გორ ცხოვ რობ დით თბი ლის ში, რა გა ხენ დე ბათ?

– მე და ვი ბა დე ქა ლაქ ბურ სა ში, ჩე მი მშობ ლე ბი ქარ თვე ლე ბი არი ან, ჩვე ნი ქარ თუ ლი გვა რი ნე ბი-ე რი ძე ა. ჩვენ წარ მო შო ბით ტა ო დან ვართ. ჩვე ნი სოფ ლის სა ხე ლია ბალ ხი ბა რი ა, რო მე ლიც ერ თ-ერ თი ქარ თუ ლი სო ფე ლი ა. იქ ახ ლა სა მი სო ფე-ლი ა, სა დაც ქარ თუ ლად შე უძ ლი ათ სა უ ბა რი და მათ შო რის ერ თ-ერ თია ჩე მი სო ფე ლიც. მე წი ნათ მხო ლოდ ძვე ლი ქარ თუ ლი ვი ცო დი ბე ბი ა ჩე მის-გან, რო მე ლიც ქარ თუ ლად კარ გად ლა პა რა კობ-და და მას თურ ქუ ლი მხო ლოდ შემ დეგ შე უს წავ-ლი ა, ხო ლო გა მარ თუ ლად ქარ თუ ლი ლა პა რა კი, მე მხო ლოდ თბი ლის ში ვის წავ ლე.

სა ქარ თვე ლო ში ჩე მი ცხოვ რე ბა 2001 წლი დან და იწყ ო. ეს იყო თბი ლის ში, ბა გე ბის სა ერ თო საცხ ოვ რე ბელ ში, სა დაც გა ვა ტა რე სტუ დენ ტო-ბაც. ბა გებ ში ქარ თველ სტუ დენ ტებ თან ერ თად ვცხოვ რობ დი. თქვენ იცით, თუ რო გო რი პი რო ბე-ბია ბა გებ ში. ახ ლა მახ სენ დე ბა ის, რომ დღე ში 1 ან 2 სა ა თით გვქონ და მხო ლოდ შუ ქი, წყა ლიც ხან მო დი ო და ან სა ერ თოდ არ იყო, სხვა ბევ რი სირ-თუ ლეც იყო, მაგ რამ პი რა დად მე ამ ყვე ლა ფერ ზე ნაკ ლე ბად ვფიქ რობ დი. ჩე მი ფიქ რი მა შინ სულ სხვა იყო, რო მე ლიც უნი ვერ სი ტე ტის I კორ პუს-სა და სწავ ლას უკავ შირ დე ბო და. თბი ლი სის სა-ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის I კორ პუ სი ჩემ თვის “თეთ რი სა მოთხ ე,” თეთ რი ტა ძა რი იყო. ამი ტო-მაც დღემ დე თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი-ტეტს ჩემს სი ცოცხ ლედ, ჩემს ცხოვ რე ბად გან ვი-ხი ლავ. მა ხენ დე ბა, თუ რო გო რი იყო ამ შე ნო ბა ში

გა ტა რე ბუ ლი ჩე მი ყო ველ დღი უ რო ბა, თით ქმის მთე ლი დღე უნი ვერ სი ტეტ ში ვშრო მობ დი, ვსწავ ლობ დი, ვმე ცა დი ნე ობ დი ბიბ ლი ო თე კა ში. სახ ლშიც კი არ მივ დი ო დი და უნი ვერ სი ტე ტის გა და სას ვლელ თან გა მომ ცხვა რი ხა ჭა პუ რით ვიკ ვე ბე ბო დი. ჩვე ნი ბიბ ლი ო თე კა, რო მე ლიც ძა ლი ან მდი და რი იყო წიგ ნე ბით, მე სა მე სარ-თულ ზე მდე ბა რე ობ და. მახ სენ დე ბა, თუ რო-გო რი თა ვა ზი ა ნი თა ნამ შრომ ლე ბი იყ ვნენ. ჩე მი ლექ ტო რე ბი ჩე მი მე გობ რე ბი იყ ვნენ. თურ ქეთ ში

ასე თი ურ თი ერ თ-და მო კი დე ბუ ლე ბა სტუ დენ ტსა და ლექ ტორს შო რის, რო გო რიც სა ქარ თვე ლო-ში ა, იშ ვი ა თი ა. ქარ თვე ლი ლექ ტო რე ბი ჩემ თვის მშობ ლე ბიც იყ ვნენ, ნა თე სა ვე ბიც, ახ ლობ ლე ბიც, ყვე ლა ფე რი ერ თად. ამი ტო მაც ყვე ლა მათ გა ნის ძა ლი ან დი დი მად ლო ბე ლი ვარ და ღმერ თი იყოს ამ ადა მი ა ნე ბის მფარ ვე ლი. გან სა კუთ რე ბუ ლი მად ლო ბე ლი ვარ ბა ტო ნი თენ გიზ კი კა ჩე იშ ვი ლის, გრი ვერ ფა რუ ლა ვას, რე ვაზ მიშ ვე ლა ძის, რო ინ მეტ რე ვე ლის, რე ზო სი რა ძის, ქალ ბა ტონ ნა ნა ქუ-თე ლი ას. ასე ვე გან სა კუთ რე ბუ ლი მად ლო ბა თბი-ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის სა გა რეო ურ თი ერ თო ბა თა დე პარ ტა მენ ტის ხელ მძღვა ნელ თეა გერ გე და ვას. მა პა ტი ეთ, თუ ვინ მე გა მომ-რჩა. ყვე ლას ძა ლი ან დი დი მად ლო ბა.

– რო გორც ვი ცი, თქვენ თან ერ თად თქვე ნი მე­უღ ლეც სწავ ლობ და, არა?

– დი ახ, ჩე მი მე უღ ლეც თბი ლი სის სა ხელ მწი-ფო უნი ვერ სი ტე ტის კუს დამ თავ რე ბუ ლი ა, მაგ-რამ იგი ფსი ქო ლო გი ის ფა კულ ტეტ ზე სწავ ლობ-და. ამ ჟა მად სა ა ვად მყო ფო ში მუ შა ობს ფსი ქო-ლო გად. აი, ამ მა გა ლი თი თაც ჩანს, თუ რო გო რი მა ღალ კვა ლი ფი ცი უ რია თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტი და რო გორ შე უძ ლია პრო ფე სი-ო ნა ლი კად რე ბის მომ ზა დე ბა. თქვენ ნა ხეთ, თუ

რო გო რი ავ ტო რი ტე ტუ ლია ყარ სში კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტიც, სა დაც ვმუ შა ობ და თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის კუს დამ თავ რე ბუ-ლი მქვი ა. ამი ტო მაც ურ თი ერ თთა ნამ სრომ ლო ბას გა სა ქა ნი უნ და მი ე ცეს და ქარ თუ ლი ენის შეს წავ-ლას კი დევ უფ რო მე ტი ყუ რადღ ე ბა. რაც შე ე ხე ბა ჩემს მე უღ ლეს, მას არ აქვს ქარ თუ ლი ფეს ვე ბი, ის თურ ქი ა, მაგ რამ არა ნაკ ლებ გა მარ თუ ლად ლა-პა რა კობს ქარ თუ ლად და ახ ლა ხში რად უთ ქვამს ჩემ თვის, რომ თავს ტა ო- კლარ ჯე თის მკვიდ რად გრძნობს.

– რა კი ახ სე ნეთ, მინ და შე გე კითხ ოთ. რო გორ არი ან ჩვე ნე ბუ რე ბი?

– მინ და გითხ რათ, რომ თურ ქეთ ში ყვე ლა-ზე გა ნათ ლე ბუ ლი რე გი ო ნი ტა ო- კლარ ჯე თი ა. ვიდ რე კონ ტაქ ტე ბი შედ გე ბო და, ცნო ბი ე რე ბა ში გა ვერ კვე ო დით, ტა ო- კლარ ჯე თის მკვიდ რე ბი თავს და ობ ლე ბუ ლად გრძნობ და. ახ ლა ყვე ლა ზე გა ნათ ლე ბუ ლი ხალ ხი ცხოვ რობს ტა ო- კლარ ჯეთ-ში. თურ ქე თის პრე მი ერ -მი ნის ტრიც, ერ დო გა ნიც წარ მო შო ბით ლა ზი ა, რი თაც კი დევ ერ თხელ კარ გად ჩანს, რომ ყვე ლა ზე წარ მა ტე ბულ და გა მორ ჩე ულ პო ზი ცი ებ ზე ისევ ქარ თვე ლე ბი ა. დღეს ჩვენ კარ გი ურ თი ერ თო ბა გვსურს ბა-თუმ თან, თბი ლის თან. ჩვენ უნ და გა ვეც ნოთ და და ვეხ მა როთ ერ თმა ნეთს. აქამ დე სა ა მი სო შე საძ ლებ ლო ბა არ გვქონ და, თით ქმის არ იყო ინ ფორ მა ცი აც ჩვენს შე სა ხებ. ახ ლაც კი, ღრმა მო ხუ ცებს ისიც ჰგო ნი ა, რომ სა ქარ თვე ლო რუ-სე თი ა, ჩვენს გარ და სხვა ქარ თვე ლი აღარ არ-სე ბობს მსოფ ლი ო ში ო, მაგ რამ უკ ვე ნელ -ნე ლა შე საძ ლე ბე ლი ხდე ბა, რომ ასე თი ინ ფორ მა ცი უ ლი ვა კუ უ მი ამო იფ ხვრას და რე ა ლო ბას გა ვეც ნოთ. დღეს ტა ო- კლარ ჯეთ ში 25-მდე ქარ თუ ლი ეკ ლე-სი ა- მო ნას ტე რი ა. ამ ად გი ლე ბის მო ნა ხუ ლე ბა სა ქარ თვე ლოს მო ქა ლა ქე ე ბის თვის აუ ცი ლე ბე ლი პა სუ ხის მგებ ლო ბი თაა გან პი რო ბე ბუ ლი. თუ კი იქ ნე ბა თქვე ნი ხში რი ვი ზი ტე ბი აქ, თურ ქუ ლი

მხა რეც ვალ დე ბუ ლი იქ ნე ბა აღად გი ნოს ინ ფრას-ტრუქ ტუ რა - გზე ბი და სხვა სა შუ ა ლე ბე ბი. ერ-თხელ, გა დავ წყვი ტე კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტი-დან ექ სკურ სია მო მეწყ ო, იქ ქარ თუ ლი კა თედ რის სტუ დენ ტე ბი წა მეყ ვა ნა, დავ წე რე კი დეც გან ცხა-დე ბე ბი, მაგ რამ უნი ვერ სი ტეტს ავ ტო ბუ სი არ აღ-მო აჩ ნდა და ვე ღარ წა ვე დით. მინ დო და სა კუ თა რი თვა ლით შე მე ხე და იმ მო ნას ტრე ბის თვის, რო-მელ ზე დაც ახ ლა ამ ბო ბენ, რომ დან გრე უ ლი ა, და-ხუ რუ ლი ა. სა ერ თო დაც, თუ კი თურ ქე თი და სა-ქარ თვე ლო შე თან ხმდე ბა, რომ ეს ად გი ლე ბი ტუ-რის ტულ ზო ნად გა მოცხ ად დეს, ეს კარ გი იქ ნე ბა და არა ნა ი რი საფ რთხის შემ ცვლელ ფაქ ტო რებს მე ვერ ვგრძნობ. ხე დავთ, რომ უკ ვე მსოფ ლი ო ში საზღ ვრე ბი აღარ არ სე ბობს და იმა ზეც თუ ვთან-ხმდე ბით, რომ ეს ტე რი ტო რი ე ბი ქარ თუ ლი ა, ეს წმინ და ად გი ლე ბი ა, ქარ თუ ლი მხა რის პო ზი ცი აც უნ და მო ვის მი ნოთ. აუ ცი ლე ბე ლია ჩვე ნი ქვეყ ნე-ბის კულ ტუ რუ ლი ურ თი ერ თო ბე ბის ჩა მო ყა ლი ბე-ბა და შემ დეგ გან ვი თა რე ბა.

– რო დის ინა ხუ ლებთ ის ტო რი ულ სამ შობ ლოს, რო დის გეგ მავთ სტუმ რო ბას სა ქარ თვე ლო ში და რამ დე ნად არის თქვენ თვის ცნო ბი ლი იმ ამ ბე ბის შე სა ხებ, რაც ახ ლა ჩვენს ქვე ყა ნა ში ხდე ბა?

– ჩვენ ყვე ლა ნა ი რად მზად ვართ ჩა მო ვი დეთ სა ქარ თვე ლო ში, მაგ რამ ამ ჟა მად არ ვი ცი, თუ რა ხდე ბა იმ მო ლა პა რა კე ბებ ში, რო მე ლიც რექ ტო-რე ბის დო ნე ზე არ სე ბობს. ჩვენ მათ გა დაწყ ვე-ტი ლე ბას ვე ლო დე ბით. ვფიქ რობ, ალ ბათ ყვე ლა-ფე რი დრო ის ფაქ ტო რი ა, მაგ რამ ამ სტუმ რო ბას გან სა კუთ რე ბუ ლი მო ლო დი ნით მა ინც ჩვე ნი სტუ დენ ტე ბი ხვდე ბა, რად გა ნაც ისი ნი ენის პრაქ-ტი კის მო ლო დინ ში არი ან. რაც შე ე ხე ბა დღე ვან-დე ლი სა ქარ თვე ლოს მდგო მა რე ო ბას. ეს ჩემ თვის ნაც ნო ბი ა, არ ჩილ, რად გა ნაც 2001 წლი დან 2007

წლამ დე სა ქარ თვე ლო ში ვცხოვ რობ დი და სულ პრობ ლე მე ბი იყო, მაგ რამ ყო ველ თვის მჯე რო და, რომ სა ქარ თვე ლოს მის წი ნა შე არ სე ბუ ლი სირ თუ ლე ე ბის გა დაწყ ვე ტის რე სურ სი გა აჩ ნი ა. მე ვგუ ლის ხმობ პო ლი-ტი კურ გა დაწყ ვე ტი ლე ბებს და პო ლი ტი კურ პრო ცესს. სა ქარ თვე ლო არ არის არც აფ-რი კის და არც აზი ის ერ თ-ერ თი ქვე ყა ნა, ის კავ კა სი ის ცენ ტრია და გე ო- სტრა ტე გი უ ლი ტე რი ტო რი ა, სა დაც მცხოვ რებ გა ნათ ლე-ბულ ადა მი ა ნებს შეს წევთ უნა რი მი ი ღონ და მო უ კი დე ბე ლი გა დაწყ ვე ტი ლე ბე ბი და შექ მნან წარ მა ტე ბუ ლი ქვე ყა ნა. პრობ ლე მე-ბი მო მა ვალ შიც იქ ნე ბა, მაგ რამ მე ამ ხალ-

ხის ნი ჭი ე რე ბი სა და გო ნი ე რე ბის იმე დი მაქვს. სად არის პრობ ლე მე ბის სა თა ვე? ეს ძა ლი ან ბევ რი ფაქ ტო რის გან შედ გე ბა. მე სა ქარ თვე ლო-ში ყოფ ნი სას, ბა ტონ ბუ ბა კუ და ვას გან, კარ გად შე ვის წავ ლე სა ქარ თვე ლოს ის ტო რი ა. ის ტო რი უ-ლა დაც ასე იყო სა ქარ თვე ლო ში - ის, რაც ახ ლა ხდე ბა სა ქარ თვე ლო ში, ბე დის წე რა სა ვი თა ა, რად-გა ნაც ისეთ ად გი ლას მდე ბა რე ობს. და სა ბა მი დან დი დი სა ხელ მწი ფო ე ბის გვერ დიგ ვერდ არ სე ბობს ეს ქვე ყა ნა და ქარ თვე ლე ბი სა კუ თა რი და მო უ კი-დე ბე ლი პო ლი ტი კის გა ტა რე ბას ვერ ახერ ხებთ. მუ დამ ხან რუ სე თის, ხან სპარ სე თის, ხან ოს მა-ლე თის თუ ხან ამე რი კის პო ლი ტი კის გა ზი ა რე ბა გი წევ დათ. ამ ვი თა რე ბა ში ისევ გა დარ ჩე ნის თვის იბ რძვის ქარ თვე ლი ადა მი ა ნი? რა უნ და გა ა კე-თოთ? დარ წმუ ნე ბუ ლი ვარ, რომ დღეს მე ტად რე, ქარ თველ ადა მი ანს არ უნ და ომი. ქარ თვე ლი ადა-მი ა ნი მშვი დო ბის მოყ ვა რეა და მის სის ხლში ომის სურ ვი ლი არ დევს. გან სა კუთ რე ბით ოსებ თან და აფ ხა ზებ თან. სა ქარ თვე ლო ში ყოფ ნი სას მე დავ-რწმუნ დი, რომ ქარ თვე ლი კა ცი ტო ლე რან ტი ა, ჯენ ტლმე ნი ა, თქვენ მა მას პინ ლო ბამ ეს კარ გად და მა ნა ხა. თქვე ნი ქვეყ ნის ის ტო რი უ ლი ბუ ნე ბა და სა ხე თა მარ მე ფის მოღ ვა წე ო ბი თაც დას ტურ-დე ბა. ის სო ფელ -სო ფელ მოგ ზა უ რობ და და ყვე-ლა ადა მი ა ნის სატ კი ვარს გე ბუ ლობ და. ამი ტო მაც თურ ქეთ შიც თუ სა ქარ თვე ლო შიც, ხალ ხმა დღემ-დე შე მო ი ნა ხა მე ფის სიყ ვა რუ ლი და პა ტი ვის ცე-მა. დღემ დე თა მა რის სა ხელს გან სა კუთ რე ბუ ლა წარ მოთ ქვა მენ თურ ქეთ ში მო ხუ ცე ბი. ვი ცი, რომ ასე თი თვი სე ბე ბის მქო ნე ადა მი ა ნი დღეს ბევ რია სა ქარ თვე ლო ში და ყო ველ თვის ეს თვი სე ბე ბი გა-მო გარ ჩევთ.

– ჩვენ დღეს ვბრუნ დე ბით სა ქარ თვე ლო ში...– მო ვი კითხ ავ სა ქარ თვე ლოს, ქარ თვე ლებს.

მე მინ და, რომ ისი ნი ჩა მო ვიდ ნენ ყარ სში. მი ვე-სალ მე ბი თქვე ნი უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტორს, ჩემს ლექ ტო რებს, ჩემს თა ნა კურ სე ლებს. ღმერ თი იყოს თქვე ნი მფარ ვე ლი!

– დი დი მად ლო ბა!

ჯერ კი დევ თბი ლი სი დან გამ გზავ რე ბამ დე, თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის სა გა­რეო ურ თი ერ თო ბა თა დე პარ ტა მენ ტის ერ თ­ერ თმა თა ნამ შრო მელ მა მითხ რა, თუ კი ყარ სში, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში სტუმ რად ჩა ვი დო დი, აუ ცი ლებ ლად მე ნა ხა ადა მი ა ნი, რო მე ლიც ქარ თულ ­თურ ქუ ლი ურ თი ერ თო ბე ბის ყვე ლა ზე სა უ კე თე სო მა გა ლითს წარ მო ად გენ და. ეს პი­როვ ნე ბა აზიზ ბა ი რამ თო ზა ქი იყო, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის ქარ თუ ლი ენი სა და ლი ტე რა­ტუ რის კა თედ რის (ფა კულ ტე ტის) ლექ ტო რი. შეხ ვედ რამ მას თან ჩემს მო ლო დინს გა და ა ჭარ ბა. ჩვე ნი ხან მოკ ლე ურ თი ერ თო ბი და ნან, მე და ვი ნა ხე, თუ რა შე უძ ლია მიზ ნის თვის თავ და დე ბულ ადა მი ა ნებს, რო გო რა სამ შობ ლოს გან ცდა და იმ საქ მის სიყ ვა რუ ლი, რის თვი საც არ სე ბო ბაც გა მარ თლე ბუ ლი ა. თქვენ, დღეს, ამ ინ ტერ ვი უ დან და ი ნა ხავთ, თუ რო გო რია ჩვე ნე ბუ რე ბის კი­დევ ერ თი ღირ სე უ ლი წარ მო მად გენ ლის სიტყ ვა, აზ რი, გან წყო ბა და სურ ვი ლე ბი. მე მას ყარ­სის “თეთ რი ტაძ რის” რექ ტო რიც კი ვუ წო დე. და ნარ ჩენ ზე თა ვი სი პა სუ ხე ბი მეტყ ვე ლე ბენ.

ყარ სის მე ო რე “თეთ რი ტა ძა რი” karsın ikinci Bilgi kaynağı

ქართული სტუდ-ბილეთები ქართული კათედრის კუთხე

კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის ლექ ტო რი აზიზ ბა ი რამ თო ზა ქი მეუღლესთან ერთად

Tiflisten gitmeden önce Tiflis Devlet Üniversitesinin dış ilişkiler departmanınada çalışan arkadaşım “eğer Karstaki Kafkas Üniveristesi ziyatet edersen, Gürcü -Türk ilişkilerin en iyi temsilcisyle ,Gürü dil ve edebiyat fakültesinde hocalık yapan Aziz Bayram Tozakla mutlka görüş “diye söyledi. Aziz beyin sözlerinden iki vatanin, Gürcistan’in ve Türkiye’nın, ne kadar sevdiğini, belli bir amaca ulaşmaya çalışan insanların ne kadar güçlü oldugunu anladım. Aziz Bayram laz ve Tiflis devlet Üniversitesi mezunu. Ben ona Karsın ikinci Bilgi kayınağın rektürün adı bile verdim.

Aziz Bayram Tozak “Gürcistana, Gürcülere selam söylüyorum .Gürcülerin Karsa gelmeleri

çok isitiyorum, rektörunuza, hocalarıma, sınıfarkadaşlarıma selam gönderiyorum . Tanrıya emanet olun”

5TSU TIMESივნისი 2009

სალომე გელუტაშვილი

დღეს დღე ო ბით, არც ერთ ამე რი კელ სა თუ ინ გლი სელს არ გა უკ ვირ დე ბა უცხ ო ე ლის ინ გლი სუ რად მეტყ ვე ლე ბა. ეს მათ თვის და, სა ერ თოდ, ყვე ლა სათ ვის, უკ ვე ჩვე უ ლებ რი ვი მოვ ლე ნა ა, თუმ ცა გა სა ხა-რია და ხში რად გა საკ ვი რიც, რო ცა ქარ თუ ლად სა უბ რო ბენ არა ქარ თვე ლე ბი.

თურ ქეთ ში, ქა ლაქ ყარ სში, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში შევ ხვდით ადა მი ანს, რო მელ მაც გაგ ვა ო ცა თა ვი სი მონ დო მე ბი თა და ქარ თუ ლის ცოდ ნით. სუ დან ჩე თინ ქაია და ი ბა და თურ ქეთ ში, საზღ ვაო ქა-ლაქ ადი ა მან ში, 1985 წელს. ცხოვ რობს მშობ ლებ თან და 2 ძმას თან ერ თად, მაგ რამ ამ ჟა მად იგი ქა ლაქ ყარ სშია და ცხოვ რობს სტუ დენ ტურ სა ერ თო საცხ ოვ რე ბელ ში. სწავ ლობს კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში, კავ კა სი ის ენე ბის და ლი ტე რა ტუ რის გან ყო ფი ლე ბა ში, სპე ცი ა ლო ბა ზე — ქარ თუ ლი ენა და ლი ტე რა ტუ რა. მას თან ერ თად, ამ ფა კულ ტეტ ზე, კი დევ 18 სტუ დენ ტი სწავ ლობს, მაგ რამ ყვე ლა ზე მა ღა ლი ნიშ ნე ბი სუ დანს აქვს. იგი ძა ლი ან მონ დო მე ბუ ლია და ძა ლას არ იშუ რებს იყოს პირ ვე ლი, რად გა-ნაც მი სი ფა კულ ტე ტი ერ თა დერ თია თურ ქეთ ში და ის მო მა ვალ ში პირ ვე ლი ქარ თვე ლო ლო გიც იქ ნე ბა. სუ დანს ეს ძა ლი ან ახა რებს. შე მოგ ვჩივ ლა, რომ პრაქ ტი კა ძა ლი ან აკ ლი ა. ამის გა მო გვერ დი დან არ გვშორ დე ბო და, გვე-სა უბ რე ბო და ყვე ლა ფერ ზე, რაც სა ქარ თვე ლოს უკავ შირ დე ბა. მოგ ვიყ ვა მი სი სა ქარ თვე ლო ში ყოფ ნის შე სა ხებ. იგი თბი ლის ში ერ თხე ლაა ნამ ყო ფი და რო გორც თვი თონ გვე უბ ნე ბა, უბ ნე ბი დან ცნობს ვა კეს, რუს თა ველს და სამ გო რს, იქ მას მე გობ რე ბი ჰყავს. ძა ლი ან უყ ვარს ქარ თვე ლე ბი, “ი სი ნი ძა ლი ან სტუ მარ თმოყ ვა რე ნი და კე თი ლი არი ან.” მო ე წო ნა ხა ჭა პუ რი და რო გორც თვი თონ მითხ რა: “ხა-ჭა პუ რის სხვა დას ხვა ჯი შე ბი.”

აინ ტე რე სებს სა ქარ თვე ლოს ის ტო რი ა, იცის რომ სა ქარ თვე ლო მე-12 სა უ კუ ნი დან ძა ლი ან ძლი ე რი ქვე ყა ნა იყო, იცის და ვით აღ მა შე ნებ ლის შე სა ხებ. ძა ლი ან უყ ვარს თა მარ მე ფე. თა მარ მე ფის შვი ლის სა-ხელს — რუ სუ დანს, იგი ამას თა ვის სა ხელ თან აი გი ვებს და ძა ლი ან უხა რი ა. პირ ვე ლად, რო ცა ქარ თუ ლი ენი სა და ის ტო რი ის სწავ ლა და იწყ ო, ძა ლი ან და ა ინ ტე რე სა ვახ ტანგ გორ გა სალ მა.

სუ და ნის თვის ქარ თვე ლო ლო გო ბა პირ ვე ლი პრო ფე სია არ არის. იგი მა ნამ დე სწავ ლობ და ინ გლი სურ-ზე, თუმ ცა იქ სწავ ლა არ და უმ თავ რე ბი ა. ინ გლი სურ თან და ქარ თულ თან ერ თად, იცის ასე ვე რუ სუ ლი და ცო ტა გერ მა ნუ ლიც, მაგ რამ ყვე ლა ზე მე ტად ქარ თუ ლი უყ ვარს და ამ ბობს, რომ ქარ თუ ლი მის თვის დე და ენა ა. უჭირს ბრუნ ვე ბი და ამა ზე ერ თა დაც კი ვვარ ჯშობ დით. უყ ვარს ქარ თუ ლი სიმ ღე რა “სუ ლი-კო,” წა კითხ უ ლი აქვს “ვეფ ხის ტყა ო სა ნი,” ვა ჟა- ფშა ვე ლა, ალექ სან დრე ყაზ ბე გი. ძა ლი ან უყ ვარს აკა კი წე რე თე ლი და ილია ჭავ ჭა ვა ძე. თა ვი სი საყ ვა რე ლი ფრა ზა ილი ას შე მოქ მე დე ბი და ნა ა: “აწ მყო თუ არა გვწყა ლობს, მო მა ვა ლი ჩვე ნი ა!”

ჩემს კითხ ვა ზე, ჰქონ და თუ არა პრობ ლე მა პრო ფე სი ულ არ ჩე ვან თან და კავ ში რე ბით, მი პა სუ ხა, რომ მშობ ლე ბი წი ნა აღ მდეგ ნი არ ყო ფი ლან, თუმ ცა თა ვად გა უ ჭირ და თა ვი დან გან სა კუთ რე ბით, რად გან არ არის ქარ თუ ლი არ ხე ბი, არც წიგ ნე ბი. არ ეს მო და ქარ თუ ლი ხმა.

მის თვის ყვე ლა ზე ძვირ ფა სი ნივ თი, ამ ჟა მად, ლექ სი კო ნი ა, აქვს თურ ქულ -ქარ თუ ლი, მაგ რამ არ აქვს – ქარ თუ ლ-თურ ქუ ლი ლექ სი კო ნი, რა ზეც ძა ლი ან წყდე ბა გუ ლი. სუ და ნის წყა ლო ბით, მის გარ შე მო დღეს ყვე ლამ იცის ქარ თუ ლი ენი სა და სა ქარ თვე ლოს შე სა ხებ. იგი ცდი ლობს თა ვის გარ შე მო ყვე ლას ას წავ ლოს ქარ თუ ლი.

“მე თურ ქი ვარ, მაგ რამ ჩე მი გუ ლი და აზ რი ფიქ რობს ქარ თუ ლად” — თქვა მან. მას უნ და ქარ თუ ლი ენა თურ ქე თის სხვა დას ხვა უნი ვერ სი ტეტ ბში ის წავ ლე ბო დეს და იმე დი აქვს, მო მა ვალ ში სწო რედ თა ვად იქ ნე ბა ქარ თუ ლი ენის ლექ ტო რი. სურს, რომ ქარ თვე ლი ლექ ტო რე ბი ას წავ ლიდ ნენ ყარ სში.

სუ დანს მი აჩ ნი ა, რომ კავ კა სია ძა ლი ან კარ გი ად გი ლია და მი სი გუ ლი სა ქარ თვე ლო ა. ძა ლი ან გა უ-ხარ და ჩვე ნი გაც ნო ბა და ეს ბევ რჯერ აღ ნიშ ნა კი დეც. გუ ლი წყდე ბა, რომ ხში რად არ აქვს შე ხე ბა ქარ-თვე ლებ თან. ამი ტომ სურს ზაფ ხულ ში, სა ქარ თვე ლო ში ჩა მოს ვლა და რე გი ო ნე ბის მო ნა ხუ ლე ბაც აქვს გა დაწყ ევ ტი ლი. მან გვითხ რა, რომ იცის წმი და ნი ნოს შე სა ხე ბაც: “წმი და ნი ნო კა ბა დო კი ი დან იყო და ჩემ თვის და ქარ თვე ლე ბის თვის კა ბა დო კია ერ თი ად გი ლი ა. ჩვე ნი კულ ტუ რა და ის ტო რია ახ ლო საა ქარ-თულ კულ ტუ რას თან.” იმე დი აქვს თა ვის შვი ლებს კარ გად ეცო დი ნე ბათ ქარ თუ ლი ენა და იმ დრო ი სათ-ვის სურ ვი ლი აქვს, ყარ სის უნი ვერ სი ტეტ ში თა ვად ქარ თვე ლი პრო ფე სო რე ბი კითხ უ ლობ დნენ ლექ ცი-ებს. მო მა ვალ ში სურს თურ ქუ ე თის პრე ზი დენ ტის თარ ჯი მა ნი და თა ვი სი ვე უნი ვერ სი ტეტ ში ქარ თუ ლი ენის პრო ფე სო რი გახ დეს და ამის თვის იგი ყვე ლა ფერს აკე თებს.

გვსურს უდი დე სი წარ მა ტე ბე ბი ვუ სურ ვოთ მას.

ნი ნი ჯა ჯა ნი ძე

მეჰ მედ ქუ ჩუ კი კი დევ ერ თი მონ დო მე ბუ ლი ახალ გაზ რდა ა, რო მე ლიც კავ კა სი ის უნი ვერ-სი ტეტ ში ქარ თულ ენას სწავ ლობს. იგი და ი ბა და თურ ქეთ ში, ან კა რა ში, 1990 წელს. დღე საც ან კა რა ში ოჯახ თან ერ თად იცხ ოვ რებ და, რომ არა ქარ თუ ლი ენის სა ფუძ ვლი ა ნად შეს წავ ლის სურ ვი ლი. სამ წუ ხა როდ, ან კა რას უნი ვერ სი ტე ტებ ში ლი ტე რა ტუ რის ფა კულ ტეტ ზე მრა ვალ ენა თა შო რის არ არის ქარ თუ ლი ენის შემ სწავ ლე ლი კურ სე ბი, რა მაც გა და აწყ ვე ტი ნა 19 წლის ახალ გაზ რდას ქა ლაქ ყარ სში გა და სუ ლი ყო საცხ ოვ რებ ლად. ო ჯა ხი დან შორს ცხოვ რე ბა მარ-

თლაც რთუ ლია მეჰ მე დი სათ ვის. მას ჰყავს და, რო მე ლიც სო ცი ალ -პო-ლი ტი კურ მეც ნი ე რე ბა თა ფა კულ ტე ტის მე ექ ვსე კურ სის სტუ დენ ტია და უმ ცრო სი ძმა, რო მე ლიც 12 წლი საა და სკო ლა ში სწავ ლობს.

ამ ჟა მად მეჰ მე დი ქა ლაქ ყარ სში სწავ ლობს და ცხოვ რობს კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის სა ერ თო საცხ ოვ რე ბელ ში. მეჰ მე დი მო სამ ზა დე ბელ კურ სზეა და სრუ ლი კურ სის დამ თავ რე ბამ დე, კი დევ სა მი წე ლი დარ ჩა. სა ქარ თვე ლო ში, ჯერ არ ყო ფი ლა, თუმ ცა, მო მა ვალ ში აუ ცი ლებ ლად აპი რებს ჩა მოს ვლას. პირ ველ რიგ ში, ბა თუმს ეს ტუმ რე ბა, სა დაც მი სი დე ი და ცხოვ რობს. მშობ ლი უ რი თურ ქუ ლი ენის გარ და, კარ გად ფლობს ინ გლი სურს. მი სი აზ რით, ქარ თუ ლი მე ტად რთუ ლი ენა ა. მთა ვარ სირ-თუ ლეს მის თვის სწო რედ ქარ თუ ლი ენის გრა მა ტი კა წარ მო ად გენს.

სწავ ლე ბის კურსს ქარ თუ ლი ან ბა ნის შეს წავ ლით იწყ ე ბენ. მას შემ დეგ, რაც ოც და ცა მე ტი ვე ასო- ბგე რას ის წავ ლი ან, ჰიმ ნის ტექ სტის კითხ ვა ში ვარ ჯი შო ბენ, თუმ ცა ვერ მღე რი ან. ქარ თვე-ლო ლო გი ის ფა კულ ტე ტის პირ ვე ლი კურ სი დან მეჰ მე დი შე ის წავ ლის სხვა დას ხვა საგ ნებს, სა ქარ-თვე ლოს ის ტო რი ას, გე ოგ რა ფი ას, კულ ტუ რას, თარ გმნას, ეკო ნო მი კას. ახ ლა ისი ნი ქარ თუ ლი ენის გრა მა ტი კას სწავ ლო ბენ. რო გორც აღ მოჩ ნდა, მეჰ მე დი სა და მი სი თა ნა ტო ლე ბი სათ ვის რთუ ლია ზმნის უღ ლე ბა და იმის გარ კვე ვა, თუ რამ დენ პი რი ა ნია იგი. სა ხელ მძღვა ნე ლოს წარ-მო ად გენს უნი ვერ სი ტე ტის პრო ფე სო რის ბა ი რამ აზი ზის წიგ ნი. ასე ვე, უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ ახალ გაზ რდა ქარ თვე ლო ლო გე ბი ინ ტერ ნე ტი დან იძი ე ბენ მა სა ლას სა ქარ თვე ლოს პო ლი ტი კი სა და ეკო ნო მი კის თე მა ტი კა ზე და თარ გმნი ან მათ მშობ ლი ურ ენა ზე.

მეჰ მედ მა ჩემ თან სა უბ რი სას აღ ნიშ ნა, რომ ოჯახს წი ნა აღ მდე გო ბა არ გა უ წე ვი ა, რო დე საც მან პრო ვე სი ის არ ჩე ვი სას ქარ თვე ლო ლო გო ბა ზე შე ა ჩე რა არ ჩე ვა ნი. პი რი ქით, ეს სწო რედ მი სი მა მის ინი ცი ა ტი ვით მოხ და. მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ მა მა ქარ თვე ლი არ არის, შვი ლის არ ჩე ვა ნი მან მო ი-წო ნა, რად გან ქარ თუ ლი ენის კურ სი ერ თა დერ თია და ამ კუთხ ით მუ შა ო ბა მე ტად სა ჭი რო, თუმ ცა-ღა მეჰ მე დი ამა ყობს იმით, რომ მი სი წი ნა პა რი ე ბა ბუ ის ბა ბუა ქარ თვე ლი იყო, არ თვი ნი დან.

მეჰ მედს ვთხო ვე რა მო დე ნი მე მის თვის ცნო ბი ლი ქარ თვე ლი და ე სა ხე ლე ბი ნა. მან და მი სა ხე ლა ნოე ჟორ და ნი ა, ედუ არდ შე ვარ დნა ძე, მი ხე ილ სა ა კაშ ვი ლი. ჩემ და გა საკ ვი რად მე სა უბ რა თა მარ მე ფე ზე და “ოქ როს ხა ნა ზე” სა ქარ თვე ლოს შო რე უ ლი წარ სუ ლი დან. სა ნამ მო რიგ შე კითხ ვას და-ვუს ვამ დი, ჩემ მა მო სა უბ რემ ხმა მაღ ლა და იწყო ცნო ბი ლი სტრო ფი შო თა რუს ტა ვე ლის `ვეფ ხის-ტყა ოს ნი დან”: `ჰე ღმერ თო ერ თო, შენ შეჰ ქმენ სა ხე ყოვ ლი სა ტა ნი სა...”

პა ტა რა ქარ თვე ლო ლოგ მა თა ვი სი ფიქ რე ბი გა მიმ ხი ლა სა ქარ თვე ლო ზე. მი სი აზ რით, სა ქარ-თვე ლო პა ტა რა ა, მაგ რამ ქარ თვე ლებს დი დი გუ ლი აქვთ. ისურ ვებ და, რომ გაც ვლი თი პროგ რა-მით ჩა მო ვი დეს სა ქარ თვე ლო ში. მის მა მას წავ ლე ბელ მა, ბაი რ ამ აზიზ მა მას შე აყ ვა რა ქარ თვე ლი ხალ ხი. თვი თონ მი იჩ ნევს, რომ თა ვად ენის შეს წავ ლამ გა უღ ვი ძა სა ქარ თვე ლოს სტუმ რო ბის სურ ვი ლი. მეჰ მედს სურს გა მო ვი დეს ფი ლო ლო გი, ას წავ ლოს თბი ლის ში და გახ დეს თურ ქე თის ელ ჩი სა ქარ თვე ლო ში. იგი გა მარ ჯო ბას ეუბ ნე ბა თურ ქო ლო გი ის ფა კულ ტე ტის ქარ თველ სტუ-დენ ტებს.

თურქ ქარ თვე ლო ლო გებ თან გა სა უბ რე ბამ დი დი შთა ბეჭ დი ლე ბა მო ახ დი ნა. ჩვენ გულ წრფე-ლად ვუ სურ ვებთ წარ მა ტე ბებს პა ტა რა ქარ თვე ლო ლო გებს დი დი გეგ მე ბის გან ხორ ცი ე ლე ბა ში.

არ ჩილ კა ი კა ციშ ვი ლი

ნა დირ აჯე თი იმ 32 სტუ დენ თა გა ნი ა, ვინც კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში ქარ თუ ლი ენი სა და ლი ტე-რა ტუ რის კა თედ რა ზე სწავ ლობს. ჩვე ნი რეს პონ დენ ტიც იმ ახალ გაზ რდე ბის რიცხვს გა ნე კუთ ვნე ბა, ვი საც ქარ თუ ლი ენი სად მი ინ ტე რე სი გა აჩ ნი ა. “თსუ თა იმ სმა” ნა დირ თან ინ ტერ ვიუ ჩა წე რა. სას ტუმ-როს ფო ი ე ში სა უ ბა რი კი დევ დიდ ხანს გაგ რძელ დე ბო და, რომ არა აუ ცი ლებ ლო ბა — ერ თმა ნე თის თვის მომ დევ ნო დღემ დე დავ მშვი დე ბე ბო დით. ჩემ თვის, ნა დირ აჯე თის სა უბ რი დან, ბევ რი სა ინ ტერ სო მო-საზ რე ბა გახ და ცნო ბი ლი. ძი რი თა დად, სა ქარ თვე ლოს თან და კავ ში რე ბით, ქარ თულ -თურ ქუ ლი ურ თი-ერ თო ბის და ხა სი ა თე ბი სას თუ ის ტო რი უ ლი პა რა ლე ლე ბით. პირ ვე ლი, რაც მას შე ვე კითხ ე, და ბა დე ბის ად გი ლი იყო. ნა დირ აჯე თი მპა სუ ხობს, რომ ბავ შვო ბა გა ზი ა ნე თებ ში გა ა ტა რა. ეს თურ ქე თის სამ ხრეთ -და სავ ლე თით მდე ბა რე ქა ლა ქი ა, ტე რი ტო რი უ ლად ყარ სზე დი დიც და გა მორ ჩე უ ლი იმი თაც, რომ უამ რა ვი ფაბ რი კა და ქარ ხა ნა მდე ბა რე ობს. ამას თა ნა ვე, რაც საგ ლის ხმო აღ მოჩ ნდა ჩემ თვის, ნა დირს მშობ ლი რი კუთხე ის ად გი ლი ა, სა დაც აჭა რა ში ცნო ბილ ფახ ლა ვას ამ ზა დე ბენ.

ნა დირ აჯე თი 23 წლის სტუ დენ ტი ა. ჰყავს მშობ ლე ბი და მას ზე უფ რო სი ორი და. ვე კი თე ბი პრო ფე-სი უ ლი არ ჩე ვა ნის შე სა ხებ და მპა სუ ხობს გულ წრფე ლად: ოჯა ხი წი ნა აღ მდე გი არ ყო ფი ლა ქარ თვე-ლო ლო გი ით და ინ ტე რე სე ბუ ლი ყო, თუმ ცა ერ თსუ ლო ვა ნი არ ყო ფი ლან მე გობ რე ბი. მე გობ რე ბი მას ურ ჩევ დნენ, რომ პრო ფე სია სხვა მი მარ თუ ლე ბით აერ ჩი ა. ყო ვე ლი ვე ამას ნა დი რი იმით ხსნის, რომ თურ ქე თის თვის ახ ლო ბე ლი ენე ბი, მა ინც რუ სუ ლი, ინ გლი სუ რი, ფრან გუ ლი და გერ მა ნუ ლი ა, თუმ ცა ყვე ლამ იცის სა ქარ თვე ლოს, რო გორც მე ზო ბე ლი ქვეყ ნის შე სა ხებ, მაგ რამ ქარ თუ ლი ენის შეს წავ ლის მი მართ ინ ტე რე სი უმ ნიშ ვნე ლო ა.

მი უ ხე და ვად ამი სა, ნა დირ აჯე თი გვე უბ ნე ბა, რომ პრო ფე სი ულ არ ჩე ვან-ში არ შემ ცდა რა. ქარ თულ ენას უკ ვე მე სა მე წე ლია სწავ ლობს. მან ეს დი დი შრო მის შე დე გად შეძ ლო. ნა დირს სამ ჯერ უც დია მი სა ღე ბი გა მოც დე ბის ჩა ბა რე ბა, თუმ ცა ღა წარ მა ტე ბუ ლი მხო ლოდ 2006 წე ლი აღ მოჩ ნდა. მე უბ ნე-ბა, რომ მი სა ღე ბი გა მოც დე ბის წინ სა ქარ თვე ლოს შე სა ხებ მხო ლოდ მწი რი ინ ფორ მა ცია ჰქონ და. იცო და მხო ლოდ ის, რომ სა ქარ თვე ლო თურ ქე თის მე ზო ბე ლი ქვე ყა ნა ა, ქარ თვე ლე ბით და სახ ლე ბუ ლი ქვე ყა ნა და სა ხელ მწი ფო ენა — ქარ თუ ლი. სტუ დენ ტო ბა მის თვის ახა ლი აღ მო ჩე ნე ბით და იწყ ო. ნა დირ-მა თით ქმის ამომ წუ რა ვად შე ის წავ ლა სა ქარ თვე ლოს ის ტო რი ა, გე ოგ რა ფი ა, მწერ ლო ბა. ამი ტო მაც მხო ლოდ სი ა მოვ ნე ბას ვი ღებ დი, რო დე საც თა ვი სუფ-ლად სა უბ რობ და, აკა კი წე რეთ ლის, ილია ჭავ ჭა ვა ძის, ვა ჟა -ფ შა ვე ლას, ია კობ გო გე ბაშ ვი ლის, ალექ სან დრე ყაზ ბე გის, ნი კო ლოზ ბა რა თაშ ვი ლის, სულ ხან -სა ბა ორ ბე ლი ა ნის შე მოქ მე დე ბის შე სა ხებ.

მას წა კითხ უ ლი აქვს ყვე ლა მათ გა ნის ცნო ბი ლი ნა წარ მო ე ბე ბი და ძა ლი ან მოს წონს. მი უ ხე და ვად ამი სა, სულ სხვა და მო კი დე ბუ ლე ბა გა აჩ ნია შო თა რუს-თა ვე ლი სა და “ვეფ ხის ტყა ოს ნის” მი მართ. მის თვის ამ პო ე მი დან ცოცხ ლდე ბა წარ მოდ გე ნე ბი თა მარ მე ფის შე სა ხებ, რო მელ საც გან სა კუთ რე ბუ ლი პა თო სით იხ სე ნი ებს და ფიქ რობს კი დეც — ვინ უფ რო დი დი მე ფე იყო სა ქარ თვე ლოს-თვის — თა მა რი თუ და ვით აღ მა შე ნე ბე ლი?!

ნა დირს ძა ლი ან მოს წონს “ვეფ ხი სა ყა ოს ნის” და საწყ ი სი, რო მე ლიც ერ თხმად ჩა ვი კითხ ეთ კი დეც. იცის მთა ვა რი აფო რიზ მე ბიც. ერ თი სიტყ ვით, შო თა რუს თა ვე ლი მის თვის ყვე ლა ზე პი რევ ლი ქარ თვე-ლი პო ე ტი ა, ხო ლო ყვე ლა ზე საყ ვა რე ლი გმი რი — ტა რი ე ლი, მე მას ვე კითხ ე ბი, “ვეფ ხის ტყა ო სან ში” მოთხ რო ბი ლი ამ ბის ლე გენ დის თუ ნამ დვი ლო ბის მი სე ულ ხედ ვა ზე. და უ ფიქ რებ ლად მპა სუ ხობს, რომ ნა წარ მო ე ბი ნამ დვი ლი ამ ბა ვი ა, რად გა ნაც გრძნო ბას — სიყ ვა რულს ეხე ბა. მის თვის სხვა ნა ი რი გა გე ბა წარ მო უდ გე ნე ლი ა. აგ რეთ ვე, ნა დირ აჯე თი მე უბ ნე ბა, რომ ქარ თვე ლებს სა ა მა ყო მხო ლოდ “ვეფ ხის-ტყა ოს ნით” არ აქვთ. მან კარ გად იცის, რომ პირ ვე ლი ქარ თუ ლი ლი ტე რა ტუ რუ ლი ძეგ ლი V სა უ კუ ნე ში და წე რი ლი “შუ შა ნი კის წა მე ბა ა.” იცის ისიც, რომ ქარ თვე ლებს თა ვი ან თი ან ბა ნიც აქვთ, რო მე ლიც მსოფ ლი ო ში 14 დამ წერ ლო ბას შო რი სა ა. ეს ფაქ ტი მას გან სა კუთ რე ბუ ლი ინ ტე რე სით აღავ სებს.

ნა დირ აჯე თი წუხს, რომ ქარ თუ ლი ენა კარ გად არ იცის, მაგ რამ იმე დი ა ნად უყუ რებს მო მა ვალს. ამ-ბობს, რომ ქარ თუ ლი გრა მა ტი კა ყვე ლა ზე რთუ ლი ა, ხო ლო ამ კონ ტექ სტში ზმნის კა ტე გო რია გა მორ-ჩე უ ლად რთუ ლი. იგი მო უთ მენ ლად ელო დე ბა სა ქარ თვე ლო ში ჩა მოს ვლას, პრაქ ტი კის მი ღე ბას, ახალ

მე გობ რებს, ხო ლო ასე თი პირ ვე ლი სტუმ რო ბაც, 2009 წლის ივ ლის ში უნ და გან ხორ ცი ელ დეს.

მე მას ვე კითხ ე ბი, რომ რა კი ქარ თვე ლო ლო გია აირ ჩია პრო ფე სი ად და სა ქარ თვე ლო შიც ვი ზი ტი ხან გრძლი ვი ა, ხომ არ იფიქ რებ და ჩვენ ქვე ყა ნა ში და ო ჯა ხე ბა საც. კითხ ვა ზე ნა დირ აჯე თიმ ღი მი ლი ა ნი თან ხმო ბით მი პა სუ ხა, რომ “ეს შე საძ ლე ბე ლი ა!.” მას ძა ლი ან მოს წონს ქარ თვე ლი ახალ გაზ რდე ბის მი ზან და სა ხუ ლო ბაც და ყარ სში შეხ ვედ რას ქვეყ ნებს შო რის კარ გი მე გობ რო-ბის გა მო ხა ტუ ლე ბად მი იჩ ნევს. მარ თა ლი ა, გვითხ რა, რომ გუ ლით მშობ ლი ურ გუნდს უგულ შე მატ კივ რებ და, მაგ რამ მე გობ რო ბა, ამის მი უ ხე და ვად, მა ინც მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა.

ცხა დი ა, ნა დირ აჯეთ თან სა უ ბა რი პო ლი ტი კურ ცხოვ რე ბა საც შე ე ხო. მა-ინ ტე რე სებ და, რას ფიქ რობ და, სა ერ თა შო რი სო, რე გი ო ნა ლურ თუ ქარ თულ სი ნამ დვი ლე ზე. მან თქვა, რომ სა ქარ თვე ლოს პრე ზი დენ ტი ახალ გაზ რდა ადა მი ა ნი ა, მთავ რო ბაც ასე თი ვე ახალ გაზ რდე ბით არის და კომ პლექ ტე ბუ ლი, მა შინ, რო ცა თურ ქეთ ში ასა კით უფ როს თა ო ბას უჭი რავს პო ლი ტი კუ რი სარ-ბი ე ლი და ადა მი ა ნი გა მოც დი ლე ბას ეტა პობ რი ვად, სხვა დას ხვა პო ზი ცი ე ბი-დან გა დის. თით ქმის ყვე ლა ფე რი იცის დღე ვან დე ლი სა ქარ თვე ლოს შე სა ხებ — დე მონ სტრა ცი ებ ზე, და პა ტიმ რე ბებ ზე, დე მოკ რა ტი ის ხა რის ხზე. გა ო ცე ბუ-ლი ვრჩე ბი. ვპა სუ ხობ, რომ ასე თი ინ ფორ მი რე ბუ ლი, ხშირ შემ თხვე ვა ში, ქარ-

თვე ლიც არა ა. ნა დი რი ამ ბობს, რომ ყვე ლა სი ახ ლეს ინ ტერ ნე ტის სა შუ ა ლე ბით ეც ნო ბა. ვსა უბ რობთ აგ ვის ტოს ომ ზე რუ სეთ თან. ჩე მი მას პინ ძე ლი მპა სუ ხობს, რომ რუ სუ ლი სურ ვი ლე ბი ცხა დია — გავ-ლე ნის მო პო ვე ბა არა მხო ლოდ კავ კა სი ა ში, თუმ ცა ღა ომის დროს ქარ თუ ლი მხა რის შეც დო მებ ზეც მი უ თი თებს. მა ინც იმე დი ა ნა დაა გან წყო ბი ლი. სჯე რა, რომ სა ქარ თვე ლო ტე რი ტო რი ულ მთლი ა ნო ბას აღიდ გენს, მაგ რამ გა დაჭ რით მპა სუ ხობს, რომ ასე თი შე დე გი მხო ლოდ მო მა ვალ ში შე იძ ლე ბა დად გეს.

ვსა უბ რობთ ტა ო- კლარ ჯე თის შე სა ხე ბაც და ის ტო რი ას ვყვე ბი. ის მენს, მე თან ხმე ბა, თავ შე კა ვე ბუ-ლი ა. შემ დეგ ერ თმა ნეთს ვემ შვი დო ბე ბით და სას ტუმ როს ნო მერ ში ავ დი ვარ. მას თან სა უბ რით გა მოწ-ვე ულ გან წყო ბას მე გობ რებს ვუ ზი ა რებ. სტა ტი ა ში ვე ცა დე ყვე ლა ფე რი დე ტა ლუ რად და მე წე რა.

და მა ინც, ვინ არის ნა დირ აჯე თი?ალ ბათ ამ ადა მი ა ნის სა ხელ -გვა რი დი დი შე ნა ძე ნი იქ ნე ბა ქარ თულ -თურ ქუ ლი კულ ტუ რუ ლი ურ თი-

ერ თო ბე ბი სათ ვის და მა გა ლი თიც. წარ მა ტე ბებს ვუს რვებ ნა დირს — კარგ მას პინ ძელს და უკ ვე კარგ მე გო ბარს.

თანატოლები/ arkadaşlarımız

ნა დირ აჯე თი - მან შეძ ლო ქარ თუ ლი

ენის გან სა კუთ რე ბუ ლი სიყ ვა რუ ლი

NADir ACeT - GÜrCÜ DiliNi eN seveN iNsAN

სა ქარ თვე ლო ჩვე ნი მე ო რე სამ შობ ლო ა!

Kafkas Ünivesitesinin gürcü Dil ve edebiyat fakültesinde eğitim gören öğrenciler arasında Nadir Aceti de var. Kartvelolojı seçtiğinde ailesi karşı çıkmamış ama arkadaşlar branşın değiştimesini tavsiye etmişrler, buna rağmen Nadir yaptığı seçımden pışnam olmadıgın söylüyor. Üniversite kaznmadan önce Gürcistan hakkında fazla bili yoktu. şimdi Gürcistanin tarihi, joğrafyasi , edebiyati hakkında yeterince bilgiye sahıptır. Akaki Tsereteli, ilia çavçavadze, vaja-Pşavela, iakob Gogebaşvili’in eserlei üzerine söz edildiğinde büyük zevk alıyordum. Nadir “Kaplan postlu şovalıye’nın” başlangıcı çok beğeniyor ,en sevdiği kitap zaten budur en sevdiği kahraman ise- Tarieldir .Nadir ilk gürcü edebiyat eserin “şuşanik iskencesi “oldugunu, dünyadaki 14 alfabesi arasında gürcü alfabesinin yer aldığını da çok iyi biliyor. Gürcü dilini iyi seviyede bilmediği için üzülüyor . Gürcü gramerin zor olduğuna altını çizen Nadir, Gürcistana gelip pratik yapmyi sabırsızca bekilyor. mademki kartvelolojı seçtın bize gelip evlnemyi düşünüp düşünmediğini sorduğumda gülerek “neden olmasın “diye cevap verdi. Yinede Nadir Aceti kimdir? Gürcü -Türk kültürel ilişkileri ilirleme işinde bu adamın olamsını çok önemnlidir. en iyi arkadaşıma başarılar dilerim.

GÜrCisTAN Bizim iKiNCi memleKeTimizDir!

6 ივნისი 2009TSU TIMES გამარჯვებულები/Başarılı öğrencilerimiz

სა ლო მე გე ლუ ტაშ ვვი ლი

ქა ლაქ ყარ სში ჩა ტა რე ბუ ლი შე ჯიბ რი, სა დაც თურ ქე თი, სა ქარ თვე ლო და აზერ ბა ი ჯა ნი იღებ-და მო ნა წი ლე ო ბას, მნიშ ვნე ლო ვა ნი იყო, რო გორც სპორ ტუ ლი თვალ საზ რი სით, ასე ვე ერებ სა და ახალ გაზ რდებს შო რის ურ თი ერ თო ბე ბის გაღ რმა ვე ბის მხრივ. სა ინ ტე რე სო ა, რას ფიქ რო ბენ თა ვად შე ჯიბ რის ქარ თვე ლი მო ნა წი ლე ბი. “თსუ თა იმ სი” ქარ თუ ლი დე ლე გა ცი ის მო ნა წი ლე ებს გა ე სა უბ რა.

ოთო შარ შე ნი ძე: მოყ ვა რუ ლი ვარ ტე ნის ში, ჩე მი აზ რით, დღეს დღე ო ბით ცო ტა ორ გა ნი ზე-ბის მხრი ვაა პრობ ლე მა, მაგ რამ არა ვინ იცის, რა იქ ნე ბა, რო გორ გან ვი თარ დე ბა შე დე გი, თუმ ცა აღ სა ნიშ ნა ვი ა, რომ ასე თი შეხ ვედ რე ბი ძა ლი ან უწყ ობს ხელს ერებს შო რის ურ თი ერ თო ბებს, კარ გი იქ ნე ბა, თუ ასე თი გას ვლე ბი სხვა ქვეყ ნებ შიც იქ ნე ბა.

გა გი ოხა ნაშ ვი ლი: დიდ გა მოც დი ლე ბას გვაძ ლევს ეს პრო ექ ტი, ვთა მა შობთ სხვა დას ხვა ეროვ ნე ბის ხალ ხთან. თუ იქ ნე ბა მონ დო მე ბა იდე ის ავ ტო რე ბის მხრი დან., ტურ ნირს გა აჩ ნია სე-რი ო ზუ ლი პერ სპექ ტი ვე ბი.

მალ ხაზ სი ლა გა ძე: ჩე მი აზ რით, ეს პრო ექ ტი გა მო ხა ტუ ლე ბაა მე გობ რო ბის, ერებს შო რის კულ ტუ რუ ლი ურ თი ერ თო ბე ბის და და მე გობ რო ბის. თუ მი ი ღებს სის ტე მა ტურ ხა სი ათს, ძა ლი ან კარ გი იქ ნე ბა და თუ ჩა ტარ დე ბა ასე ვე აზერ ბა ი ჯან სა და სა ქარ თველ ოში.

მაია გო ჩა რაშ ვი ლი: კარ გი პრო ექ ტი ა, წარ მა ტე ბუ ლი. ხელს უწყ ობს სპორ ტის გან ვი თა რე-ბას, ერე ბის და ახ ლო ე ბას და ბავ შვე ბის ერ თმა ნეთ თან და მე გობ რე ბას, რაც ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო-ვა ნი ა.

მა რი ამ ყიფ ში ძე: მე ვთვლი, ეს პრო ექ ტი და მე გობ რე ბას უწყ ობს ხელს, კარ გი იქ ნე ბა თუ უფ რო ხში რად ჩა ტარ დე ბა.

და ვით გო გი ჩა იშ ვი ლი: ეს პრო ექ ტი წა მა ხა ლი სე ბე ლია სტუ დენ ტე ბი სათ ვის, მარ თა ლი ა, ძი რი თა დად ახ ლა მოყ ვა რუ ლი სტუ დენ ტე ბი იღე ბენ მო ნა წი ლე ო ბას, მაგ რამ ალ ბათ ეს ყვე ლა-ფე რი და იხ ვე წე ბა. რაც შე ე ხე ბა პერ სპექ ტი ვებს, ვფიქ რობ, რომ თუ კი დევ ჩა ტარ დე ბა და ამ სა-მი ქვეყ ნის სტუ დენ ტებს სხვა ქვეყ ნი და ნაც და ე მა ტე ბი ან, კარ გი იქ ნე ბა.

ლე ვან წე რე თე ლი ძა ლი ან კარ გია ის, რაც აქ ხდე ბა. ჯერ ერ თი, კარ გი ორ გა ნი ზე ბაა უმაღ ლეს დო ნე ზეა ჩა ტა რე ბუ ლი. ფრენ ბურ თი უნ და იყოს სა ქარ თვე ლო ში ისე თი ვე დო ნე ზე, რო გორი ცაა კა ლათ ბურ თი. იმი ტომ რომ არის ამის პერ სპექ ტი ვა, ფრენ ბურ თე ლე ბიც უნ და გა-

ვიდ ნენ რა საზღ ვრებს გა რეთ, გან ვი თა რე ბას უწყ ობს ხელს. პერ სპექ ტი ვე ბი რე ა ლუ რი ა, რად გან შე იძ ლე ბა რამ დე ნი მე წელ ში ძა ლი ან კარგ შე დეგს მი ვაღ წი ოთ.

ჰას რათ ის მა ი ლი: ძა ლი ან სა სი ა მოვ ნო ა, რომ ასე თი ტი პის კონ კურ სე ბი ტარ დე ბა. იმე დი ა, მო მა ვა ვალ შიც გაგ რძელ დე ბა და ქვეყ ნებს შო რის უფ რო მე ტი მე გობ რო ბა იქ ნე ბა, უფ რო და ვახ-ლოვ დე ბით.

ლა შა ხვი ტა რი ა: პრო ექ ტი კარ გი ა, ახალ გაზ რდე ბის და ახ ლო ე ბას უწყ ობს ხელს და ქვეყ-ნებს შო რის დახ ლო ე ბა საც, რა საკ ვირ ვე ლი ა.

ლე ვან ქუ რას ბე დი ა ნი: ჯან საღ ცხოვ რე ბას უწყ ობს ხელს, პირ ველ რიგ ში და შემ დეგ ხალ-ხის და ახ ლო ე ბას, რაც ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო ვა ნია და სა სი ა მოვ ნო ა.

სო ფო კა რა პე ტი ა ნი: მო მე წო ნა ეს პრო ექ ტი, სი ა მოვ ნე ბით ვი ღებ მო ნა წი ლე ო ბას, კარ გი სა შუ ა ლე ბაა ერე ბის ინ ტეგ რა ცი ი ი სათ ვის. გან სა კუთ რე ბით, კავ კა სი ის რე გი ონ ში, უნ და ვი ყოთ ერ თად, ძლი ე რად და ეს პრო ექ ტი დაგ ვეხ მა რე ბა ამა ში, შემ დეგ შე იძ ლე ბა ჩვენ თან ჩა მო ვიდ ნენ ან ჩვენ წა ვი დეთ, თუნ დაც ბა ქო ში.

მი რან და გე წა ძე: ხალ ხთან და სხვა დას ხვა ერებ თან და ახ ლო ე ბის სა უ კე თე სო შან სი და სა-შუ ა ლე ბა ა. სა კუ თა რი ქვეყ ნის და უნი ვერ სი ტე ტის წარ დგე ნა უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნე სია და დი დი წარ-მა ტე ბის შე საძ ლებ ლო ბას გვაძ ლევს.

თა მუ ნა დი დე ბაშ ვი ლი: ამ პრო ექ ტმა ბევ რი რამ მოგ ვცა. გა ვი ცა ნი ძა ლი ან ბევ რი თა ნა ტო-ლი. სა სი ა მოვ ნო ა, რომ ქვეყ ნე ბი ასე უფ რო და მე გობ რდე ბი ან, რაც ძა ლი ან კარ გი ა, ჩვენც უფ რო მოგ ვე ცე მა სტი მუ ლი და გა ვაგ რძე ლებთ ვარ ჯიშს, რომ შე ვი ნარ ჩუ ნოთ პირ ვე ლი ად გი ლი.

ლე ვან შა ვა ძე: ძა ლ იან მნიშ ვნე ლო ვა ნი პრო ექ ტი ა. ხელს უწყ ობს ერებს შო რის სტა ბი ლუ რო-ბას და ვფიქ რობ, უფ რო მე ტი ქვე ყა ნა უნ და ჩა ერ თოს, უფ რო მას შტა ბუ რი უნ და გახ დეს.

“თსუ თა იმ სი” გა ე სა უბ რა სა ქარ თვე ლო დან ყარ სში მყოფ კი დევ ერთ დე ლე გა ცი ას, რო მე ლიც ახალ ცი ხის უნი ვერ სტეტს წარ მო ად გენ და. ახალ ცი ხის გუნ დმა მო ი პო ვა ტი ტუ ლი, რო გორც “ყვე ლა ზე ჯენლტმენი გუნ დი” და ამის თვის მათ თა სი გა დას ცეს.

მა ნა ნა კა პა ნა ძე: პირ ველ რიგ ში, ძა ლი ან გა მი ხარ და აქ ჩა მოს ვლა, გა ვი ცა ნი ადა მი ა ნე ბი, რომ ლებ თა ნაც დავ მე გობ რდი და ამ კონ კურ სის მი ზა ნიც ალ ბათ, სწო რედ ესა ა. ძა ლი ან კმა ყო-ფი ლე ბი ვართ. ჩვე ნი წე სი ე რი ქცე ვით ჟი უ რის სიმ პა თი აც მო ვი პო ვეთ და აქე დან თა სი მიგ ვაქვს, რო გორც ყვე ლა ზე ჯენლტმენი გუნ დის წევ რებს.

ქარ თუ ლი დე ლე გა ცი ის მო ნა წი ლე ე ბი ყარ სის შეხ ვედ რის შე სა ხებ

KArsıN Geçmişi ve moDerN HAYATı

ნი ნი ჯა ჯა ნი ძე

სა ლო მე გე ლუ ტაშ ვი ლი

ყარ სში, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში გა მარ თულ შეხ ვედ რებ-ში, ქარ თვე ლებ მა ჭად რაკ ში სრუ ლი გა მარ ჯვე ბა მო ი პო ვეს და პირ ვე ლი სა მი ად გი ლიც თა ვად ვე გა და ი ნა წი ლეს. თი თო ე უ ლი მათ გა ნი ერ თმა ნეთს შეხ ვდა და თა მა ში ყა ი მით და ას რუ ლეს. ად გი ლე ბი კი შემ დეგ ნა ი რად გა და ნა წილ და: I ად გი ლი — მა­დო ნა ბო კუ ჩა ვა, II — ბე ლა ხო ტე ნაშ ვი ლი, ხო ლო III — ანა გა ვა შე ლი გა ვიდ ნენ.

მა დო ნა ბო კუ ჩა ვა თსუ -ის ჰუ მა ნი ტა რუ ლი ფა კულ ტე ტის, II კურ სის სტუ დენ ტი ა. ჭად რაკს 6 წლი დან თა მა შობს, თა ვი დან ვე სე რი ო ზულ მო ჭად რა კე ო ბა ზე ფიქ რობ და და ოც ნე ბობ და. 2008 წელს მან მო ი გო “უ ნი ვერ სი ა და,” და ი კა ვა I ად გი ლი და ასე მოხ ვდა ყარ სის შე ჯიბ რზეც. მას ასე ვე მო პო ვე ბუ ლი აქვს უამ-რა ვი წო დე ბა: არის ფი დეს ოს ტა ტი, ევ რო პი სა და მსოფ ლი ოს ასა კობ რი ვი პრი ზი ო რი, სა ქარ თვე ლოს მრა ვალ გზის ჩემ პი ო ნი.

ქარ თვე ლე ბი, “გა ზაფ ხუ ლის ზე იმ ზე”, ჭად რაკ ში თა ვი დან-ვე ფა ვო რი ტე ბად ით ვლე ბოდ ნენ. მა დო ნა მო წი ნა აღ მდე გე ებს ძა ლი ან სუს ტე ბად მი იჩ ნევ და. ა ქე დან გა მომ დი ნა რე, ელო და პირ ვე ლი ად გი ლის და კა ვე ბას, კმა ყო ფი ლია ამით და ფიქ რობს, რომ ძა ლი ან სა ინ ტე რე სო და სა სი ა მოვ ნო პრო ექ ტი ა, რო მე ლიც ხელს უწყ ობს ერე ბის და მე გობ რე ბას. გვითხ რა, რომ მო ხა-

რუ ლი იქ ნე ბა, თუ მო მა ვალ წელს უფ რო მე ტი ქვე ყა ნა მი ი ღებს მო ნა-წი ლე ო ბას. მი სი სურ ვი ლი ა, გახ დეს დი დოს ტა ტი, რო მე ლიც უმაღ ლე სი წო დე ბაა ჭად რაკ ში. ასე ვე სურს, სა ერ თა შო რი სო რე ი ტინ გის ამაღ-ლე ბა.

ბე ლა ხო ტე ნაშ ვი ლიც თბი ლი სის სახ ლმწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის სტუ-დენ ტი ა. ბე ლა 6 წლი დან თა მა შობს ჭად რაკს. ად რე ულ ასაკ ში პა ტა რა მო ჭად რა კეს ბევ რი წარ მა ტე ბა ჰქონ და. მონ დო მე ბი სა და შრო მის-მოყ ვა რე ო ბის წყა ლო ბით, ბე ლა გახ-და 16 წლამ დე მსოფ ლი ოს ჩემ პი ო ნი და პრი ზი ო რი. ასე ვე იგი გახ ლავთ სა ქარ თვე ლოს მრა ვალ გზის ჩემ პი ო ნი სხვა დას ხვა ასაკ ში.

პრო ექ ტთან და კავ ში რე ბით გა სა უბ რე ბი სას, ბე ლამ აღ ნიშ ნა, რომ კონ კურ სი სა ინ ტე რე სო ა, რად გან მრა ვა ლი მიზ ნის გან-ხორ ცი ე ლე ბას ემ სა ხუ რე ბა. აქ არამ ხო ლოდ სპორ ტუ ლი ინ ტე-რე სი ა, არა მედ მე გობ რო ბის სურ ვი ლიც. მი სი აზ რით, სა სურ-ვე ლი იქ ნე ბო და შე ჯიბ რე ბა უფ რო ორ გა ნი ზე ბუ ლი ყო ფი ლი ყო. ასე ვე ისურ ვებ და ნამ დვილ, პრო ფე სი ო ნალ მო ჭად რა კე ებს შეხ ვედ რო და, რად გან შე ჯიბ რე ბა ში, უფ რო მე ტად, მო წი ნა აღ-

მდე გე მხა რე მოყ ვა რუ ლი მო ჭად რა კე გახ-ლდათ.

სა ქარ თვე ლო ში დაბ რუ ნე ბი სას, ბე ლას ჩემ პი ო ნა ტი ელო და. ერ თი ქუ ლით უპი რა-ტე სო ბა მან თა მა შის ბო ლომ დე შე ი ნარ ჩუ ნა და მაია ჩი ბურ და ნი ძის თა სის მფლო ბე ლი გახ და.

გა ზეთ “თსუ- თა იმ სი” ულო ცავს ბე ლას ამ დიდ წარ მა ტე ბას და მო მა ვალ შიც ასე თი ვე გა მარ ჯვე ბებს ვუ სურ ვებთ.

III ად გი ლი და ი კა ვა ანა გა ვა შელ მა. იგი 22 წლი საა და ასე ვე თსუ -ის სტუ დენ ტი ა, სწავ-ლობს იუ რი დი ულ ფა კულ ტეტ ზე, თუმ ცა აღე ბუ ლი აქვს აკა დე მი უ რი, რად გან უფ რო მე ტი დრო და უთ მოს ჭად რაკს. თა მა შობს 8 წლი დან, არის სა ერ თა შო რი სო ოს ტა ტი ქალ-

თა შო რის, სა ქარ თვე ლოს მრა ვალ გზის ჩემ პი ო ნი სხვა დას ხვა ასა კობ რივ ჯგუ ფებ ში. ფიქ რობს, რომ გა მარ ჯვე ბა არ გა ჭირ-ვე ბი ა, რად გან მო წი ნა აღ მდე გებს მოყ ვა რულ თა დო ნე ზე აფა-სებს. იგი ამ ბობს, რომ თა ვი დან ვე მეგობ რუ ლად შეხ ვდა, რო-გორც თურ ქებს, ასე ვე აზერ ბა ი ჯა ნე ლებს. იგი ფიქ რობს, რომ ძა ლი ან კარ გი პრო ექ ტი ა, თუმც აკ ლდა ორ გა ნი ზე ბუ ლო ბა. მო ხა რუ ლი იქ ნე ბა, თუ მსგავ სი შე ჯიბ რე ბე ბი უფ რო ხში რად და სა ქარ თვე ლო შიც ჩა ტარ დე ბა.

ქარ თვე ლი მო ჭად რა კე ე ბის ტრი უმ ფი

სა ქარ თვე ლოს დე ლე გა ცია ყარ სში ჩა ტა რე ბუ ლი სპორ ტუ ლი შეხ-ვედ რე ბის შე დე გად, სამ შობ ლო ში არც თუ წა რუ მა ტე ბე ლი შე დე გით დაბ რუნ და. სხვა დას ხვა სა ხე ო ბებ ში ვაჟ თა თუ გო გო ნე ბის გუნ დე ბის წარ მა ტე ბებ მა, მე ტი სტი მუ ლი შეს ძი ნეს ჩვენს მო თა მა შე ებს.

სა ქარ თვე ლომ თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის გუნ დე ბის სა ხით, შეხ ვედ რებ ში, გუნ დუ რი I ად გი ლი და ი მსა ხუ რა. გო გო ნებ მა ფრენ ბურ თში I ად გი ლი, ხო ლო ვა ჟებ მა III ად გი ლი და ი სა კუთ რეს. III ად გი ლი მო ვი გეთ მა გი დის ჩოგ ბურ თში, ხო ლო შეხ ვედ რე ბი ჭად რაკ ში ქარ თვე ლებ მა სრუ ლი ტრი უმ ფით და ას რუ ლეს. I, II და III პო ზი ცი აც ქარ თველ მა მო თა მა შე ებ მა თა ვად ვე გა და ი ნა წი ლეს. ამ დე ნად, სა ერ-თო ყუ ლა ბა ში სა მი ოქ როს, ორი ვერ ცხლის და სა მი ბრინ ჯა ოს მე და-ლი დარ ჩა.

“თსუ თა იმ სი” და ყვე ლა გულ შე მატ კი ვა რი ულო ცავს ჩვენს მე გობ-რებს ამ წარ მა ტე ბას და ვი სურ ვებთ, რომ პრო ექ ტის ფარ გლებ ში მო მა ვალ ში და გეგ მი ლი შეხ ვედ რე ბი, რო გორც აზერ ბა ი ჯან ში, ასე ვე სა ქარ თვე ლო შიც, იღ ბლი ა ნი გა მოდ გე ბა.

თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის ნაკ რე ბი გუნ დუ რი I ად გი ლის მფლო ბე ლია

7TSU TIMESივნისი 2009 ჟურნალისტის დღიური/ muhaBirin günlüğü

სა ლო მე გე ლუ ტაშ ვი ლი

შეხ ვედ რის დრო და ად გი ლი: 24 მა ი სი, თსუ, მე -2 კორ პუ სი, 10 სა ა თი. მას შემ დეგ, რაც სია ამო ი კითხ ეს და დე ლე გა ცი ის ყვე ლა წევ რის ად გილ-ზე ყოფ ნა და დას ტურ და, ახ ლობ ლებ საც გა მო ვემ შვი დო ბეთ და ავ ტო ბუ სი ყარ სი სა კენ წა სას ვლე ლად მო ემ ზა და. თბი ლის ში ყვე ლას ერ თი რამ გვეტყ-ო ბო და — მო უს ვენ რო ბა და მო ლო დი ნი სი ახ ლი სა.

საზღ ვრის გა დაკ ვე თა ვა ლეს გამ შვე ბი პუნ ქტი დან გვქონ და გა დაწყ ვე-ტი ლი. ამი ტომ გე ზი ახალ ცი ხის კენ ავი ღეთ. გზა ში გაგ ვიწ ვიმ და კი დეც, თით ქოს ბუ ნე ბა გვა ცი ლებ და. საზღ ვარ თან მი ახ ლო ე ბი სას, და ვიწყ ეთ პას პორ ტე ბის მომ ზა დე ბა, ჩვენ და გა სა ოც რად, რაც უფ რო ვუ ახ ლოვ დე ბო-დით თურ ქეთს, სი ცი ვეც მა ტუ ლობ და. პი რა დად მე, ამან ძა ლი ან გა მა ო ცა, გა მოვ ტყდე ბი და არც მი ფიქ რია იმა ზე, რომ ყარ სი მთი ა ნი ზო ნაა და ამინ-დის ასე თი ცვა ლე ბა დო ბა მო სა ლოდ ნე ლი იქ ნე ბო და, მაგ რამ ჯერ ყვე ლა-ფე რი წინ იყო. საზღ ვარ ზე ავ ტო ბუ სი დან გა და სუ ლებს და პას პორ ტე ბის შე მოწ მე ბის მო ლო დინ ში გაღ მა მხრი დან, ის ტო რი უ ლი სა ქარ თვე ლო სა და ახ ლან დე ლი თურ ქე თის ტე რი ტო რი ი დან, მო ლე ბის ლოც ვის ხმა შე მოგ ვეს-მა, მა შინ ვე დავ დუმ დით და მივ ხვდით, სულ რა ღაც 2 ნა ბი ჯი გვა შო რებ და მე ზო ბელ ქვეყ ნამ დე. გა უთ ვა ლის წი ნე ბე ლი პრობ ლე მე ბის გა მო, საზღ ვარ-

ზე სა ჭი რო ზე მეტ ხანს მოგ ვი წია გა ჩე რე ბა. იყო სა უ ბა რი უკან დაბ რუ ნე ბა ზეც, რა მაც ბავ შვე ბი სა შინ ლად აგ ვა ფო რი ა-ქა, მაგ რამ ჩვე ნი მე გო ბა რი, ეროვ ნე ბით აზერ ბა ი ჯა ნე ლი, თუმ ცა თბი ლის ში მცხოვ რე ბი ჰას რა თის წყა ლო ბით, გა უ გებ-რო ბას თა ვი და ვაღ წი ეთ და მად ლი ე რე ბის ნიშ ნად, მე საზღ ვრე ებს სა ჩუქ რად ქარ თუ ლი თო ნის პუ რე ბიც და ვუ ტო ვეთ.

საზღ ვა რი გა დავ ლახეთ, ყვე ლას ფან ჯრის კენ გვქონ და თვა ლი მიპყ რო ბი ლი. ძა ლი ან დიდხანს ვერ ვგრძნობ დი, რომ ეს თურ ქე თი იყო, რად გან სა ქარ თვე ლოს ბუ ნე ბა ად ვი ლი საც ნო ბი ა, თუმ ცა რამ დე ნი მე ათე უ ლი კი ლო მეტ რის გავ ლის შემ დეგ, კი დევ ერ თხელ მივ ხვდით, რომ ვერ ვა ფა სებთ, რაც გვაქვს, და კარ გვის შემ თხვე ვა ში კი ბევრს ვწუ წუ ნებთ. უზარ მა ზარ ტე რი ტო რი ა ზე ისე იყო ბუ ნე ბა მოვ ლი ლი, ისე თი სი სუფ თა ვე და სიმ წვა ნე იყო ირ გვლივ, რომ გა ო ცე ბუ ლე-ბი დავ რჩით. ერთ დო ნე ზე ლა მა ზად შეკ რე ჭი ლი მწვა ნე ბა ლა ხი თვა ლის მომ ჭრე ლად ბი ბი ნებ და. ნელ -ნე ლა ზე ვით და ზე ვით ვიწყ ეთ ას ვლა. მივ ხვდით, რომ უკ ვე ძა ლი ან მაღ ლა ვი ყა ვით, ამინ დიც იც ვლე ბო და, ნის ლი მა ტუ ლობ და, სი ცი-ვეც შე სამ ჩნე ვი გახ და და მა ლე სულ მაღ ლა, თეთრ ბუ რუს ში გა ვეხ ვი ეთ, სა დაც აღა რა ფე რი ჩან და და მხო ლოდ იმას ვნატ რუ ლობ დით, არ და ღა მე ბუ ლი ყო, რად გან იქი დან გაღ წე ვა სიბ ნე ლე ში წარ მო უდ გე ნე ლი იქ ნე ბო და. ის იყო ნის ლი ოდ ნავ გა და იწ მინ და და თოვ ლი გა მოჩ ნდა, აქა -იქ შე მორ ჩე ნი ლი, თუმ ცა საკ მა ოდ სქე ლი სა ფა რი. ჩვენ მა შინ ვე ავ ტო-ბუ სის გა ჩე რე ბა ვთხო ვეთ მძღოლს და სა მახ სოვ როდ სა ზაფ ხუ ლოდ გა მოწყ ო ბი ლებ მა, თოვ ლში ფო ტო ე ბი გა და ვი ღეთ .სუს ხმა ყვე ლა შეგ ვა ცია და მივ ხვდით, რომ ბარ გის ჩა ლა გე ბი სა სა თბი ლი ტან საც მლის თვის აშ კა რად პრი ო რი ტე ტი უნ და მიგ ვე ნი ჭე ბი ნა. ცო ტაც და ნის ლი გა და ი ყა რა, შე ბინ დდა. ლამ პი ო ნე ბი აინ თო და შორს გა მოჩ ნდა ლა მა ზად გა ნა-თე ბუ ლი პა ტა რა ქა ლა ქი — ყარ სი.

ქა ლა ქის შე სას ვლელ თან თურ ქე ბი შეგ ვე გებ ნენ. წინ გაგ ვიძღ ვნენ და მიგ ვი ყვა ნეს კავ კა სი ის უნი ვე რის ტეტ ში, რო-მე ლიც ქა ლა ქის ცენ ტრი დან ოდ ნავ მო შო რე ბი თაა გა შე ნე ბუ ლი. ევ რო პუ ლი ტი პის უნი ვერ სი ტე ტი დიდ ტე რი ტო რი ას მო ი ცავ და, სა დაც იყო უნი ვერ სი ტე ტის რამ დე ნი მე კორ პუ სი, სა სა დი ლო, სპორ ტუ ლი დარ ბა ზი, გო გო ნე ბი სა და ბი ჭე ბის საცხ ოვ რებ ლე ბი და კი დევ რამ დე ნი მე ად მი ნის ტრა ცი უ ლი მნიშ ვნე ლო ბის შე ნო ბა. თავ და პირ ვე ლად, სა სა დი ლო ში მიგ-ვიწ ვი ეს, სა დაც ნამ გზავრ და დაღ ლილ სტუმ რებს გემ რი ე ლად გაგ ვი მას პინ ძლდნენ. ად გილ ზე მი სუ ლებ მა შე ვიტყ ვეთ, რომ აქა უ რი წე სე ბის მი ხედ ვით, გო გო ნებს და ბი ჭებს ცალ -ცალ კე სას ტუმ რო ებ ში უნ და გვეცხ ოვ რა, თა ვი დან ეს არ გვე სი ა მოვ ნა, თუმ ცა რას ვი ზამ დით?!

ვახ შმის შემ დეგ, გო გო ნე ბი ჩვე ნი საცხ ოვ რებ ლი სა კენ გა ვე შუ რეთ, რო მე ლიც სა სა დი ლოს თან ახ ლოს მდე ბა რე ობ და, 4 სარ თუ ლი ა ნი შე ნო ბა გა რე დან სტა ფი ლოს ფერ ფე რებ ში იყო გა დაწყ ვე ტი ლი. შიგ ნი დან სუფ თად და თა ნა მედ რო ვე, ფე რა დი ავე ჯით მოწყ ო ბი ლი. თი თო ე ულ ოთახ ში 4 გო გო ნას უნ და გვეცხ ოვ რა. ჩემს ოთახ ში სამ ნი მოვ ხვდით. ჩვე ნი ოთა ხი ბო ლო სარ თულ ზე, კო რი დო რის ბო ლო ში მდე ბა რე ობ და. ოთა ხე ბი ძა ლი ან კომ ფორ ტუ ლი და სუფ თა იყო. რა მაც ძა ლი ან გაგ ვა ხა რა. სა ოც რად დაღ ლი ლე ბი მა ლე მივ ლაგ დით და და სა ძი ნებ ლად მო ვემ ზა დეთ. ვუ სურ ვეთ ერ თმა ნეთს ტკბი ლი ძი ლი და მაღ ვი ძა რე ბი 8 სა ათ ზე მოვ მარ თეთ.

გაღ ვი ძე ბა არ გაგ ვჭირ ვე ბი ა, სა უზ მე 9 სა ათ ზე იწყ ე ბო და, დაბ ლა ავ ტო ბუ სი გვე ლო დე ბო და. ბი ჭე ბი ცალ კე სას-ტუმ რო ში იყ ვნენ და ბი ნა ვე ბუ ლი, თუმ ცა 9 სა ათ ზე ისი ნიც ჩვენ სა სა უზ მო ში მო იყ ვა ნეს. თურ ქი მზა რე უ ლე ბი ღი მი ლით გვი მას პინ ძლდე ბოდ ნენ. სა უზ მის შემ დეგ, თურ ქე ბი შე ე ცად ნენ ჩვენ თვის მა თი კულ ტუ რის მუ ზე უ მი ენა ხე ბი ნათ და ქა ლა ქის ცენ ტრის კენ ავი ღეთ გე ზი. სამ წუ ხა როდ, კულ ტუ რის მუ ზე უმს მხო ლოდ გა რე დან შე ვავ ლეთ თვა ლი, რის შემ-დე გაც მივ ხვდით, რომ ძა ლი ან ბევ რნი ვი ყა ვით და გა დავ წყვი ტეთ ყვე ლას თა ვი სი გზით და ეთ ვა ლი ე რე ბი ნა ქა ლა ქი. შევ თანხმდით, ზუს ტად 1 სა ათ ში, ყარ სის ცენ ტრში, ე.წ. ლო მის ქან და კე ბას თან შევ ხვედ რი ლი ყა ვით. ჩვე ნი ჯგუ ფიც გა უყ ვა გზას. სა ბედ ნი ე როდ, ერ თი თურ ქიც გვახ ლდა, რო მე ლიც გზის გაკ ვლე ვა ში გვეხ მა რე ბო და. ბევ რი სი ა რუ ლის თუ ბო დი ა ლის შემ დეგ, ერ თი ახალ გაზ რდა კა ცი მოგ ვი ახ ლოვ და, რო მელ მაც გვითხ რა, რომ სა კუ თა რი მა ღა ზია აქვს. რა თქმა უნ და, მა შინ ვე ვენ დეთ და, სა ბედ ნი ე როდ, არ გვი ნა ნი ა. წაგ ვიყ ვა ნა, სა დაც ტან საც მლის ყიდ ვაც მო ვა ხერ ხეთ და გემ რი ე ლი ჩა ი თაც გაგ ვი მას პილ ნძლდა. მას თან სა უ ბა რი ისე გაგ ვიგ რძელ და, რომ დაგ ვა ვიწყ და, ჩვე ნი ჯგუ ფის წევ რებ-თან შევ ხვედ რის დრო. უეც რად თავ ზე ჰას რა თი დაგ ვად გა, რო მელ მაც ერ თა დერ თმა იცო და ჩვენს შო რის თურ ქუ ლი. იგი თურ მე დი დი ხა ნია გვე ძებ და. მან სას წრა ფოდ გვთხო ვა სა ერ თო საცხ ოვ რებ ლის სა სა დი ლო ში გავ ყო ლო დით, სა დაც დი დი ხნის წინ უნ და მივ სუ ლი ყა ვით. ნა ხე ვარ სა ა თი ა ნი გა მომ შვი დო ბე ბი სა და რეკ ვი ზი ტე ბის გაც ვლის შემ დეგ, ავ ტო-ბუ სის გა ჩე რე ბის კენ გა ვე მარ თეთ.

ჩემ თვის ძა ლი ან სა უცხოო და ცო ტა სა სა ცი ლო ავ ტო ბუ სიც მა ლე გა მოჩ ნდა. იგი ისე თი ვიწ რო და და ბა ლი იყო, რომ რამ დე ნი მეს ფეხ ზე დგო მაც მო უ წი ა. ჩვენ, რო გორც მუ დამ ღი მი ლი ა ნი და სტუ მარ თმოყ ვა რე ხალ ხი, ავ ტო ბუს ში ას ვლი-სას თით ქმის ყვე ლა მგზავრს მი ვე სა ლმეთ, რა თქმა უნ და, თურ ქუ ლად, მათ და მი ღრმა პა ტი ვის ცე მის გა მო სახ ტა ვად, რის შემ დე გაც, ასე ვე, რო გორც გვჩვე ვი ა, ავ ხმა ურ დით. ჩვე ნი თურ ქულ -ქარ თუ ლად მო სა უბ რე მე გო ბა რი კი სი ჩუ მი სა-კენ მოგ ვი წო დებ და. 15 წუთ ში სა სა დი ლოს თან აღ მოვ ჩნდით, სას ტი კად დაღ ლი ლებს გვითხ რეს, რომ სა დი ლის შემ დეგ როკ -კონ ცერ ტზე უნ და წავ სუ ლი ყა ვით, რო მე ლიც იმა ვე კომ პლექ სში, 200 მეტ რის მო შო რე ბით მდე ბა რე ობ და.

როკ კონ ცერ ტი უზარ მა ზარ დარ ბაზ ში ტარ დე ბო და, სა დაც შემ დგომ დღე ებ ში სპორ ტუ ლი შე ჯიბ რე ბე ბი უნ და ჩა-ტა რე ბუ ლი ყო. შე სას ვლელ თან, რა საკ ვირ ვე ლი ა, დი დი ეროვ ნუ ლი დრო შა ქონ დათ გა მო ფე ნი ლი გვერ დით, თურ ქე თის რეს პუბ ლი კის და მა არ სებ ლის მუს ტა ფა ქე მალ ათა თურ ქის სუ რა თი. ქარ თვე ლი მსმე ნე ლის გან გან სხვა ვე ბით, თურ ქი ახალ გაზ რდე ბი უფ რო მშვი დად უს მენ დნენ მუ სი კას და დი დად არც შე ძა ხი ლე ბით გა მო ირ ჩე ოდ ნენ. კონ ცერ ტი დან გა რეთ გა მო სუ ლებს, კო კის პი რუ ლი წვი მა დაგ ვხვდა, ხო ლო ავ ტო ბუს თან ბევრ ნაც ნობ თუ უც ნობ ახალ გაზ რდას მო ე-ყა რა თა ვი. მათ თან მი ახ ლო ე ბის შემ დეგ აღ მო ვა ჩი ნეთ, რომ მათ გან ბევ რი ქარ თვე ლი იყო, გა და ვი ღეთ უმა რა ვი სა მახ-სოვ რო ფო ტო, გავ ცვა ლეთ რეკ ვი ზი ტე ბი, ვი ლა პა რა კეთ რამ დე ნი მე ენა ზე, მათ შო რის ქარ თუ ლა დაც. იმ ფაქ ტმა, რომ ქარ თუ ლი იცოდ ნენ, ძა ლი ან გაგ ვა ხა რა. შემ დეგ კი ყვე ლა ნი ავ ტო ბუ სით გა ვე შუ რეთ ქა ლა ქის და სათ ვა ლი ე რებ ლად.

სა ღა მომ ძა ლი ან სა სი ა მოვ ნოდ ჩა ი ა რა, ერ თა დერ თი პრობ ლე მა ტემ პა რე ტუ რის ცვა ლე ბა დო ბა იყო. თით ქმის სულ წვიმ და და შე სა ბა მი სად, გრი ლო და. ქა ლა ქის დათ ვა ლი ე რე ბის დროს შევ ნიშ ნეთ, რომ ქუ ჩე ბი სულ ქვა ფე ნი ლი ა ნი ა, ხში რია ვიწ რო ქუ ჩე ბი, რი თაც სა ქარ თვე ლო საც წა ა გავს. ხალ ხი მე ტად თა ვა ზი ა ნი და მო წეს რი გე ბუ ლი ა, რომ ლე ბიც ცდი ლობ დნენ სტუ მარ თმოყ ვა რე ნი ყო ფი ლიყ ვნენ და სა დაც მი ვი დო დით, ჩა ით გვი მას პინ ძლდე ბოდ ნენ. მათ წეს რი გის მოყ ვა რუ ლო ბას სუფ თა ქუ ჩე ბიც უს ვამ და ხაზს. ძა ლი ან და მა მახ სოვ რდა, თურ ქე ბის ეროვ ნუ ლი ცეკ ვა, რო მე ლიც შუა ქუ ჩა ში, ავ ტო ბუ სის მო ლო დინ ში იცეკ ვეს. თა ვი დან მუ სი კა გვე უცხ ო ე ბო და, თუმ ცა მა ლე ისე შე ვეჩ ვი ეთ და მოგ ვე წო-ნა, რომ ვთხო ვეთ ეს წავ ლე ბი ნათ და მათ თან ერ თად ჩვენც დი დი მონ დო მე ბი თა და ხა ლი სით ვცეკ ვავ დით. ჩვენ ძა ლი ან გვსი ა მოვ ნებ და მათ თან ურ თი ერ თო ბა, ის რომ მათ გე ნებ ში ერთ დროს, მათ წი ნაპ რებ ში, ქარ თუ ლი სის ხლიც ჩქეფ და, ყარ სი თა ვი სი იერ სა ხით იმ დე ნად არ იყო გან სხვავ ბე უ ლი სა ქარ თვე ლოს გან, რომ დი დად ვერ ვგრძნობ დით სი შო რეს. თა ვად თურ ქე ბიც იმ დე ნად თბი ლად იყ ვნენ გან წყო ბილ ნი, რომ ერ თი სიტყ ვით, თავს არაჩ ვე უ ლებ რი ვად ვგრძნობ დით. გა ვი ცა ნით ასე ვე აზერ ბა ი ჯა ნე ლი ახალ გაზ რდე ბი, რომ ლე ბიც ასე ვე კონ კურ სის მო ნა წი ლე ნი იყ ვნენ.

მე ო რე დღეს, სპორ ტუ ლი შეჯიბ რე ბაც და იწყ ო. "თსუ თა იმ სი" ყუ რადღ ე ბით ადევ ნებ და თვალს თა მა შებს, ჭად რაკ სა და გო გო ნე ბის ფრენ ბურთს თა ვი დან ვე წარ მა ტე ბით ვთა მა შობ დით. სპორ ტუ ლი შე ჯიბ რე ბე ბი სამ დღეს გაგ რძელ და. ბო ლო დღეს იყო და ჯილ დო ვე ბის ცე რე მო ნი ა ლი და პრი ზე ბის გა და ცე მა.

თურ ქე ბი სტუ მარ თმოყ ვა რე ხალ ხი აღ მოჩ ნდა, რაც პი რა დად, ჩემ თვის ნამ დვი ლი აღ მო ჩე ნა იყო. თუმ ცა ერ თი რამ მაკ ვირ ვებ და, ძა ლი ან ცო ტამ თუ იცო და უცხო ენა, მაგ რამ სა ბედ ნი ე როდ, გვერ დი დან არ გვშორ დე ბოდ ნენ ის თურ-ქე ბი, რომ ლე ბიც ქარ თულს სწავ ლობ დნენ. ისი ნი დი დი სი ა მოვ ნე ბით გვი თარ გმნიდ ნენ და გვეხ მა რე ბოდ ნენ სა ჭი რო ინ ფორ მა ცი ის გა გე ბა ში.

პი რა დად ჩემ ზე და ჩემს მე გობ რებ ზე, გან სა კუთ რე ბით, ჩვე ნი გა ზე თის რე დაქ ტორ სა და ჟურ ნა ლის ტზე, დი დი შთა-ბეჭ დი ლე ბა მო ახ დი ნა აზიზ ბა ი რამ თო ზა კის გაც ნო ბამ. რო მე ლიც ყარ სის კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში ქარ თუ ლი ენის ლექ ტო რი ა. მან ქარ თუ ლი ძა ლი ან კარ გად იცო და. დამ თავ რე ბუ ლი აქვს ივა ნე ჯა ვა ხიშ ვი ლის სა ხე ლო ბის თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტი, ასე ვე, მის მე უღ ლეს, ალი ბალ თუ ბას, თსუ -ის ფსი ქო ლო გი ის ფა კულ ტე ტი. ისი ნი ქარ თუ-ლად გა მარ თუ ლად სა უბ რობ დნენ. იხ სე ნებ დნენ სა ქარ თვე ლო სა და აქ გა ტა რე ბულ წლებს, აზიზს ზე პი რად ახ სოვ და ყვე ლა ტრან სპორ ტის ნო მე რი და მარ შრუ ტი, რომ ლი თაც სი ა რუ ლი უწევ და. ლა პა რა კობ და ემო ცი უ რად, გვის ვამ და შე კითხ ვებს და გვი ზი ა რებ და თა ვის სიყ ვა რულს სა ქარ თვე ლო სად მი. მათ დღემ დე შე ნა ხუ ლი აქვთ, სტუ დენ ტის ბი ლე-თე ბი. ამა ყო ბენ, რომ ჩვე ნი უნი ვერ სი ტე ტი აქვთ დამ თავ რე ბუ ლი და კი დევ ბევ რჯერ გეგ მა ვენ თბლის ში ჩა მოს ვლას. აზიზ მა ასე ვე სი ა მა ყით დაგ ვათ ვა ლი ე რე ბი ნა კავ კა სი ის უნი ვეს რი ტეტ ში მოწყ ო ბი ლი სა ქარ თვე ლოს კუთხ ე, სა დაც მრავ ლად იყო გა მო ფე ნი ლი ჩვე ნი გა მო ჩე ნი ლი მხატ ვრე ბი სა და მწერ ლე ბის ფო ტო ე ბი. იქ ვე გა ვი ცა ნით სუ დან ჩე თინ-ქა ი ა, სტუ დენ ტი, მო მა ვა ლი ქარ თვე ლო ლო გი და გურ ჯის ტან ზე (სა ქარ თვე ლო ზე) უსაზღ ვროდ შეყ ვა რე ბუ ლი გო გო ნა, რო მელ ზეც, ამა ვე ნო მერ ში, უფ რო ვრცლა დაც ვსა უბ რობთ.

ალ ბათ, ყვე ლას თვის სა ერ თო იყო ის, რა საც მა შინ გან ვიც დი დით, სი ა მა ყე, სი ხა რუ ლი და ურ თი ერ თსიყ ვა რუ ლი, აღ-ვსი ლი მო მა ვა ლი კე თილ დღე ო ბი სა და მე გობ რო ბის გან მტკი ცე ბი სა ამ ორ ქვე ყა ნას შო რის.

ასე ვე, ახ ლა უკ ვე ძა ლი ან სა სი ა მოვ ნოდ მახ სენ დე ბა, ჩვე ნი და კარ გვა ყარ სის ქუ ჩებ ში. ვი ნა ი დან ავ ტო ბუ სებს ნომ-რე ბი არ აქვს და უბ ნე ბი მხო ლოდ სიტყ ვე ბით აწე რი ათ, ისიც მხო ლოდ თურ ქუ ლად. გა უ გებ რო ბა მოხ და და სხვა ავ-ტო ბუს ში ავე დით. ხან გრძლი ვი სი ა რუ ლის შემ დეგ მივ ხვდით, რომ ავ ტო ბუ სი აშ კა რად არ მიგ ვიყ ვან და და ნიშ ნუ ლე ბის ად გილ ზე. სა ბო ლო ოდ კი რო ცა ბო ლო გა ჩე რე ბა ზე მი ვი და და მარ ტო მძღო ლი და ჩვენ აღ მოვ ჩნდით, მივ ხვდით, რომ და ვი კარ გეთ. ბევ რი ვე ცა დეთ, მაგ რამ ვერც ჩვენ და ვერც მძღოლ მა ვე რა ფე რი გა ვა გე ბი ნეთ ერ თმე ნეთს, გარ და ერ-თი სა, რომ ჩვენ კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში მივ დი ო დით. თა ვი დან გვე ლო დე ბო და, რო დის დავ ტო ვებ დით ავ ტო ბუსს, შემ დეგ კი რო ცა მიხ ვდა, ასე ად ვი ლად ვერ მოგ ვი შო რებ და, და ქო ქა ავ ტო ბუ სი და უნი ვერ სი ტეტ ში მიგ ვიყ ვა ნა, თა ნაც იმ თან ხად, რაც უკ ვე თან გაგ ვაჩ ნდა და გვქონ და — მე აჩის და ნი ნის.

ასე ვე და უ ვიწყ ა რი იყო ბან კე ტი, სა დაც ყვე ლა იქ მყო ფი დე ლე გა ცი ის წევ რი იმ ყო ფე ბო და. პა ტი ვის ცე მის ნიშ ნად, ქარ თუ ლი სიმ ღე რე ბიც მრავ ლად იმ ღე რეს, ვი ცეკ ვეთ უამ რა ვი, რო გორც ქარ თულ, ასე ვე თურ ქუ ლი მუ სი კის ფონ ზე. თურ ქებ მა პა ტი ვის ცე მის ნიშ ნად, ქარ თუ ლი ცეკ ვაც კი დად გეს, მა თი შეს რუ ლე ბით ნამ დვი ლად აღ ვფრთო ვან დით. თურქ ახალ გაზ რდებ თან ერ თად, ვცეკ ვავ დით. ამ სა ღა მომ დაგ ვა ნა ხა, რომ ერ თად დგო მა და მე გობ რო ბა ყვე ლა ზე მთა-ვა რი და მნიშ ვნე ლო ვა ნია და ეს ურ თი ერ თო ბე ბი არ უნ და შეწყ დეს, არა მედ უფ რო მე ტად გან ვი თარ დეს. გა და ვი ღეთ უამ რა ვი ფო ტო, გა ვე სა უბ რეთ კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტორ ბა ტონ აბა მუს ლუმ გუ ვენს, რო მელ საც მე ო რე დღეს ინ ტერ ვი უ ზე ჩა სა წე რად შე ვუ თან ხმდით, რო მე ლიც ძა ლი ან გულ წრფე ლად და მე გობ რუ ლად გვე სა უბ რა.

ყო ვე ლი ახა ლი დღის შემ დეგ, ახ ლოვ დე ბო და ჩვე ნი წა მოს ვლის დროც. და გეგ მი ლი შა ბა თი დღის ნაც ვლად, ჩვე ნი წა-მოს ვლა პა რას კევს მოხ და, ყარ სი დან რი ზე ში გა ვე მარ თეთ. რი ზე პა ტა რა საზღ ვაო ქა ლა ქი ა, რომ ლის დათ ვა ლი ე რე ბის შემ დე გაც სა ქარ თვე ლოს კენ გა მო ვე მარ თეთ. გზად ულა მა ზე სი ბუ ნე ბა კი დევ ერ თხელ გვახ სე ნებ და, თუ რა მნიშ ვნე ლო-ვა ნია იცავ დე და უვ ლი დე სა კუ თარ სამ შობ ლოს და რაც მთა ვა რი ა, იცო დე მი სი ფა სი.

სამ წუ ხა როდ, სის წრა ფის გა მო, ბევრ ადა მი ან თან გა მომ შვი დო ბე ბა ვერ მო ვას წა რით, რა ზეც ძა ლი ან დაგ ვწყდა გუ ლი, მაგ რამ ეს ალ ბათ იმას ნიშ ნავს, რომ იქ არა ფე რი დამ თავ რე ბუ ლა, არა მედ ჩვე ნი მე გობ რო ბა კვლა ვაც გაგ რძელ დე ბა.

ნი ნი ჯა ჯა ნი ძე

თეთ რი ნე ოპ ლა ნი სა ხე ლად “მაჰ მუ ტი” თურ ქე თი სა კენ მი მა ვალ გზას და ად გა. რო ცა ყელ ზე წი თე ლი ლენ ტით ორე ნო ვა ნი პრეს ქსი-ვა შე ვი ბი და ინ გლი სუ რე ნო ვან გვერ დზე ჩე მი გვა რი სა და სა ხე ლის ქვე მოთ დი დი შა ვი წარ წე რა და ვი ნა ხე “Journalist” ჩე მი პა სუ ხის მგებ-ლო ბა, რო გორც პრე სის წარ მო მად გე ნე ლი სა, ერ თი ო რად გა ი ზარ და. მა შინ ვე გა დავ წყვი ტე გა და მე ხე და “სა მოქ მე დო გეგ მის თვის” და გა-და მე მოწ მე ბი ნა, რა შე დი ო და ჩემს ვალ დე ბუ ლე ბებ ში. გეგ მის მერ ვე პუნ ქტის თა ნახ მად, უნ და გა კე თე ბუ ლი ყო რე პორ ტა ჟი ყარ სი დან, რო-მე ლიც ასა ხავ და ქა ლა ქის ყო ველ დღი უ რო ბა სა და იქ მცხოვ რებ ადა-მი ა ნებს. ჩემ თვის, რო გორც ჟურ ნა ლის ტის თვის, მე ტად სა ინ ტე რე სო გახ ლდათ ის ფაქ ტი, რომ მე უნ და მო მემ ზა დე ბი ნა არა სტა ტი ა, არა-მედ რე პორ ტა ჟი. ალ ბათ, ჩვენს მკითხ ველს კარ გად მო ეხ სე ნე ბა, რომ რე პორ ტა ჟი ეს არის ჟურ ნა ლის ტის მი ერ სი ახ ლე თა მო ძი ე ბა- შეკ-რე ბა და მი სი მი წო დე ბა უმე ტე სად ფო ტო ან ვი დე ო მა სა ლის სა ხით. რამ დე ნა დაც უც ნა უ რი არ უნ და იყოს, გა დავ წყვი ტე ექ სპე რი მენ ტი ჩა მე ტა რე ბი ნა და მერ ვე პუნ ქტი სის რუ ლე ში მო მეყ ვა ნა. (ა სეთ პუნქ ტობ რივ და ნა წი ლე ბას მთ. რე დაქ ტო რი სი ა მა ყით გვთა ვა ზობ და) პირ ველ რიგ ში, უნ და გან მე საზღ ვრა ლი მი ტე ბი ჩე მი საქ მი ა ნო ბი სა. გა ნა შე იძ ლე-ბა ყვე ლა ფო ტოს და ბეჭ დვა ან ყვე ლა ვი დე ორ გო ლის მი წო დე ბა და ინ ტე რე სე ბუ ლი სა ზო გა დო ე ბის თვის? ცხა დი ა, აქ სა ჭი რო გახ ლდათ მოვ ლე ნა თა გა და ფა სე ბა და სი ახ ლე თა შო რის სი ახ ლე ე ბის აღ მო ჩე ნა. რაც შე ე ხე ბო და ფორ მას, ეს არ უნ და ყო ფი ლი ყო არც ინ ფორ მა ცი უ ლი სტა ტია და არც ემო ცი ე ბით სავ სე ჟურ-ნა ლის ტის დღი უ რი. სწო რედ ამი ტომ გა დავ წყვი ტე მოვ ლე ნა თა მნიშ ვნე ლოვ ნად და უმ ნიშ ვნე ლოდ და ყო ფა მო მეხ დი ნა არა თურ ქეთ ში, არა მედ სა ქარ თვე ლო ში დაბ რუ ნე ბის შემ დეგ, რო ცა მოვ ლე ნე ბის შე ფა სე ბა ხდე-ბა ცი ვი გო ნე ბით და სა ბო ლო ოდ, შენ და უნე ბუ რად ხდე ბა ნაკ ლე ბი მნიშ ვნე ლო ბის მქო ნე ფაქ ტე ბის ტვი ნის “Recycle Bin ”-ში მო თავ სე ბა.

რო გორც მოგ ვი ა ნე ბით აღ მო ვა ჩი ნე, რე პორ ტა ჟე ბის გა ზე თის თვის მომ ზა დე ბის ექ სპე რი მენ ტი “ვა შინ-გტონ პოს ტის” ჟურ ნა ლის ტებ საც ჩა უ ტა რე ბი ათ. ამ გა ზე თის ინ ფორ მა ცი ით, ბო ლო დროს, ჩვე უ ლებ რივ რე პორ ტი ორ თა რა ო დე ნო ბა ფი ლა დელ ფი ა ში 500-ი დან 220 ჟურ ნა ლის ტამ დე შემ ცირ და. მრა ვალ მი ზეზ თა შო რის, სა ხელ დე ბა რე პორ ტა ჟე ბის მომ ზა დე ბის გან სხვა ვე ბულ რე ჟიმ ში მომ ზა დე ბის ტექ ნი კა. პირ ვე ლი გახ ლავთ ის ფაქ ტი, რომ ინ ტერ ნეტ ში ვებ -გვერ დებ სა და პორ ტა ლებ ზე გან თავ სე ბუ ლი მშრა ლი მა სა ლა რე პორ ტა ჟის სა ხით არ მო ითხ ოვს ჟურ ნა ლის ტის შე მოქ მე დე ბი თო ბას საქ მის მი მართ, რად გან მთა ვა რი “ცხე ლი” მა სა ლის მი წო დე ბა ა. აღ ნიშ ნუ ლი დე ფექ ტის აღ მო საფ ხვრე ლად ჟურ ნა ლი ცდი ლობს გა ნა ხორ ცი ე-ლოს “ჟურ ნა ლის ტი კის დახ ვე წის პრო ექ ტი,” რო მე ლიც ამ კვიდ რებს ახალ სტილს — სან დო წყა რო ებ ზე დაყ-რდნო ბით ჟურ ნა ლის ტის მი ერ მომ ზა დე ბულ მა სა ლას ემა ტე ბა ჯან სა ღი აზ რი, რო მე ლიც იცავს რე პორ ტაჟს ტენ დენ ცი უ რო ბი სა გან. ამ კარ გად და ვიწყ ე ბულ ძველ “ფი ლო სო ფი ას” ეწო დე ბა სე ის მუ რი ტრან სფორ მა ცი ა. თურ მე, მეც “სე ის მუ რი ტრან სფორ მა ცი ის” გან ხორ ცი ე ლე ბას ვა პი რებ, ოღონდ მკითხ ველს უმორ ჩი ლე სად ვთხოვ: ნუ შე გა ში ნებთ ეს მრავ ლის მეტყ ვე ლი სიტყ ვათ შე თან ხმე ბა. არა ფერს გა ვა კე თებ, გარ და იმი სა, რომ მოვ ლე ნა თა ლო გი კუ რი გან ვი თა რე ბის პრო ცესს მივ ყვე ბი და შე მოგ თა ვა ზებთ მოკ ლე ექ სკურსს იმ სან დო ფაქ ტებ ზე დაყ რდნო ბით, რო მე ლიც ჩემ მა ტუ რის ტუ ლი ინ ტე რე სით სავ სე თვა ლებ მა იხი ლა და ცნო ბის მოყ-ვა რე ჟურ ნა ლის ტის გო ნე ბამ და ი მახ სოვ რა.

არ იქ ნე ბო და მარ თე ბუ ლი, თუ კი ჩვე ნი თურ ქუ ლი მარ შრუ ტის აღ წე რას ქა ლაქ ემინ ბე ი დან და ვიწყ ებ დი, რად გან თურ ქე თი სწო რედ სა ბა ჟო “ვა ლე დან” და იწყ ო, სა დაც ბარ გზე მე ტად თურ ქეთ ში მი მა ვალ თა მოკ ლე ბი ოგ რა ფი უ ლი ფაქ ტე ბით და ინ ტე რეს დნენ. პას პორ ტის შე მოწ მე ბი სას მკითხ ეს, თუ რა იყო ჩე მი თურ ქეთ ში წას ვლის მი ზე ზი. მივ ხვდი, რომ ჩე მი პრეს ქსი ვის თურ ქუ ლე ნო ვა ნი გვერ დი უნ და მეჩ ვე ნე ბი ნა. სა ცო და ვად ამო ვი კითხე “მუ ჰა ბირ”, რაც ჟურ ნა ლისტს ნიშ ნავ და და გა და ვი ნაც ვლე რკი ნის უზარ მა ზა რი კონ სტრუქ ცი ის ქვეშ. რა მო დე ნი მე შე ნიშ ვნის მი უ ხე და ვად, აქ აბე ზა რი ბავ შვი ვით რა მო დე ნი მე სუ რა თი გა და ვი ღე, მათ შო-რის დი დი აბ რა, სა დაც ცის ფე რი ზღვის მო ზა ი კის ქვეშ შა ვი ასო ე ბით ეწე რა: Feel the rhythm… Enjoy Turkey (იგ რძე ნი რიტ მი, ისი ა მოვ ნე თურ ქე თით)

სწო რედ მა შინ, რო ცა ამ წარ წე რით შთა გო ნე ბულ მა გა დავ წყვი ტე თურ ქულ რიტმს ავ ყო ლო დი, აღ მოჩ-ნდა, რომ სა ბუ თებ თან და კავ ში რე ბუ ლი პრობ ლე მა უნ და მოგ ვა რე ბუ ლი ყო. სა ნამ საქ მე ში დიპ ლო მა ტი უ რი კორ პუ სი ჩა ერ თო სა ქარ თვე ლო დან, ჩვენ თა ვი შე ვიქ ცი ეთ მე საზღ ვრე ებ თან სა უბ რით და შე ვა მოწ მეთ ჩვენს მი ერ დაგ რო ვი ლი თურ ქუ ლი სიტყ ვე ბის მა რა გი. გორ დი ას კვან ძი ოც დო ლა რი ა ნი ქვით რის გა მო წე რით გა იხ-სნა, რა მაც მა შინ ვე გვაგ რძნო ბი ნა, რომ თურ ქე თი წეს რი გი სა და დის ციპ ლი ნის ქვე ყა ნა იყო. ემინ ბე ი, პო სო-ფი და არ და ჰა ნი — ქა ლა ქე ბი ყარ სამ დე სა ო ცა რი სი სუფ თა ვი თა და ბუ ნე ბით გა მო ირ ჩე ოდ ნენ. შე გახ სე ნებთ, სა ქარ თვე ლო ში გა რე მოს დაც ვის დღეს რო გორ აღ ნიშ ნა ვენ, პო ლი ე თი ლე ნის პარ კებს მუ ყა ოს პარ კე ბით ანაც ვლე ბენ, რა თა ერ თი დღით მა ინც და იც ვან გა რე მო. თურ ქეთ ში კი, ალ ბათ, გა რე მოს დაც ვის დღე სა ერ-თოდ არ აქვთ, ან სუ ლაც რის თვი საა სა ჭი რო ასე თი ოფი ცი ა ლუ რი თა რი ღის შე მო ღე ბა, რო ცა და ახ ლო ე ბით, ოთხი სა ა თის სა ვალ გზა ზე, ერ თი პო ლი ე თი ლე ნის პარ კი არ შეგ ხვდე ბა.

ქა ლაქ ყარ სში გვი ან ჩა ვე დით. მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ღა მის 12 სა ა თის თვის ყვე ლა საკ ვე ბი ობი ექ ტი და-კე ტი ლი ა, მას პინ ძლებ მა სა ო ცა რი სტუ მარ თმოყ ვა რე ო ბა გა მო ი ჩი ნეს. და ახ ლო ე ბით ერთ სა ათ ში დაგ ვა პუ-რეს და ბი ჭე ბი და გო გო ნე ბი სხვა დას ხვა საცხ ოვ რებ ლებ ში მოგ ვა თავ სეს.

იწყ ე ბო და თურ ქუ ლი კვი რე უ ლი ად რე უ ლი დი ლით და მკაც რი რე ჟი მით. რო ცა ჩე მი თბი ლი სის დრო ით მო მუ შა ვე სა ა თი ერ თი სა ა თით დაგ ვი ა ნე ბუ ლი ინ ტერ ვა ლით მოვ მარ თე, მივ ხვდი, რომ თურ ქულ რიტმს ავ-ყე ვი.

რე პორ ტა ჟის მომ ზა დე ბი სას ჩე მი ინ ტე რე სის სა განს არ წარ მო ად გენ და აზერ ბა ი ჯა ნე ლი, ქარ თვე ლი და თურ ქი სპორ ტსმე ნე ბის ცხოვ რე ბის აღ წე რა. შე სა ბა მი სად, გი ამ ბობთ ქა ლა ქის ყო ველ დღი უ რო ბა ზე, რო მე-ლიც იქ გა ტა რე ბუ ლი შვი დი დღის მან ძილ ზე არ მიგ რძვნი ა. კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტი 500 ჰა.-ის ტე რი ტო-რი ა ა, თა ნა მედ რო ვე შე ნო ბე ბი თა და უახ ლე სი სა შუ ა ლე ბე ბით აღ ჭურ ვი ლი კომ პლექ სე ბით, ქა ლა ქის ცენ-ტრი დან მო შო რე ბით. გა რე უ ბან ში დრო თით ქოს გა ყი ნუ ლი ა, გან სხვა ვე ბით ქა ლა ქის ცენ ტრი სა გან, სა დაც ვიწ რო ქვა ფე ნი ლი ან ქუ ჩებ ში უამ რა ვი ადა მი ა ნი მოძ რა ობს. თვალს მოგ ჭრით მრა ვალ ფე რო ვა ნი ჩაც მუ ლო-ბა. ქა ლა ქის ძირ ძვე ლი მო სახ ლე ო ბა არ ღა ლა ტობს ძვე ლე ბუ რი ჩაც მუ ლო ბის სტილს, ყუ რადღ ე ბას იქ ცე ვენ ქა ლე ბი ჩად რე ბი თა და გრძე ლი სა მო სით, მა მა კა ცე ბი კი კრი ა ლოს ნე ბი თა და ძვე ლე ბურ ყა ი და ზე შე კე რი ლი ტან საც მლით. ა ხალ გაზ რდო ბა სხვა დას ხვაგ ვა რად იმო სე ბა. აქ შე გიძ ლია იხი ლო თავ შა ლი თა და კე ტე ბით მო სე ირ ნე, ან ჯინ სე ბი თა და ჩად რით შე მო სი ლი გო გო ნე ბი. თუმ ცა, ნელ -ნე ლა ფეხს იკი დებს აქა უ რი ევ რო-პუ ლი მა ღა ზი ე ბის გავ ლე ნა, რო გო რი ცაა “კო ლინ სი,” “სე ვენ ჰი ლი,” “ლე კე,” “ლე ვი სი.” ამ გვა რი მა ღა ზი ე ბის გვერ დით შეხ ვდე ბით ტი პურ მა ღა ზი ებს ფე რა დი სა მო სი თა და უც ნა უ რი სუ ვე ნი რე ბით. ქა ლა ქი ერ თდრო უ-ლად ძვე ლი ცაა და ახა ლიც. უც ნა ურ ასო ცი აციას ქმნის მდი და რი და ღა რი ბი უბ ნე ბი, რომ ლე ბიც ერ თმა ნეთს ენაც ვლე ბა. ღა რიბ უბ ნებ ში ხან ში შე სუ ლე ბი ყო ვე ლი მა ღა ზი ის წინ სა უბ რო ბენ ან თა მა შო ბენ და სი ახ ლეს ყუ რადღ ე ბას აქ ცე ვენ, მა გა ლი თად მათ გან გან სხვა ვე ბუ ლი თეთ რი შე ფე რი ლო ბის მქო ნე ქარ თვე ლებს. მდი-დარ უბ ნებ ში ყვე ლა მა ღა ზი ა ში გვი მას პინ ძლდე ბოდ ნენ ჩა ი თა და ტკბი ლე უ ლით.

— გურ ჯის ტან? — გურ ჯის ტან! — ვპა სუ ხობ დით ამა ყად ყარ სის ქუ ჩე ბის ცნო ბის მოყ ვა რე ებს. სა ო ცა რი მონ დო მე ბით ვცდი ლობ დი “ქარ თულ -თურ ქულ -რუ სუ ლი დი ა ლექ ტით” ამეხ სნა, თუ რი სი ყიდ ვა

მსურ და, რად გან აქა უ რებ მა არ იცი ან ინ გლი სუ რი ენა. თუმ ცა ენის ბა რი ე რი უფ რო სა სა ცი ლო სა და სა ხა-ლი სოს ხდი და ქა ლაქ ში სე ირ ნო ბის თი თო ე ულ დღეს. ჩვე ნი თა ნა ტო ლე ბი მე ტად ყუ რადღ ე ბი ა ნი და მზრუნ-ვე ლე ბი აღ მოჩ ნდნენ. გვათ ვა ლი ე რე ბი ნებ დნენ ღირ სშე სა ნიშ ნავ ად გი ლებს და გვაც ნობ დნენ კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის სხვა სტუ დენ ტებს. ბო ლოს, თურ ქუ ლი სა მე გობ რო იმ დე ნად გა ფარ თოვ და, რომ ქა ლა ქის ცენ ტრში სე ირ ნო ბი სას უამ რავ ღი მი ლი ან სა ხეს ვპა სუ ხობ დი “მე ჰა ბას”. (გა მარ ჯო ბას).

თურ ქი ახალ გაზ რდე ბის გა სარ თობს წარ მო ად გენს თურ ქუ ლი დის კო, სა დაც ნა ხევ რად ჩებ ნე ლე ბულ დარ ბაზ ში თით ქმის არა ვინ ცეკ ვავს. თუმ ცა, ცეკ ვა ძა ლი ან უყ ვართ და რეს ტო რან ში, ძველ თურ ქულ მუ სი-კა ზე უფ რო უკეთ ილ ხე ნენ, ვიდ რე ევ რო პულ “უცხო ხილ ზე”, რო მელ საც დი ჯეი ქმნის. დი დად და ვინ ტე რეს-დი, რო დე საც ჩვე ნი დღის წეს რიგ ში როკ -კონ ცერ ტი აღ მო ვა ჩი ნე. სა ვა რა უ დოდ, აქ თურ ქი ოდ ნავ ბო ბო ქა რი ახალ გაზ რდო ბა უნ და შეკ რე ბი ლი ყო. რო დე საც სა ქარ თვე ლო ში როკ -კონ ცერ ტი ტარ დე ბა, იქ თავს იყ რის მე ამ ბო ხე ახალ გაზ რდე ბი, რომ ლე ბიც სის ხლა დუ ღე ბუ ლი ბი ხტი ან და სო ლის ტთან ერ თად იხარ ჯე ბი ან. აქ კი, სპორ ტულ დარ ბაზ ში შეკ რე ბი ლი თურ ქი “თი ნე ი ჯე რე ბი” ცის ფე რი პლას ტმა სის გა დაბ მულ სკა მებ ზე მო კა ლა თე ბუ ლე ბი მშვი დად უს მენ დნენ თურ ქულ როკს, რო მე ლიც სა ოც რად სის ხლმა დუ ღა რა აღ მოჩ ნდა ჩვენ თვის, ქარ თვე ლე ბის თვის. კონ ცერ ტის ბო ლოს სო ლისტს ვთხო ვეთ ჩვენ თან სუ რა თი გა და ე ღო. ჩვენ და გა საკ ვი რად, მან მიგ ვი თი თა გო გო ნა ზე, რო მე ლიც ზე და რიგ ში იჯ და და სა ვა რა უ დოდ უა რი გვითხ რა, რად-გან თავ შა ლი ა ნი მი სი სა ცო ლე გახ ლდათ. (!)

ყარ სში იგ რძნო ბა, რომ ქა ლა ქი სერ თო წე სე ბით ცხოვ რობს. ქუ ჩა ში არ ეწე ვი ან და არ სვა მენ. უნომ რო ავ ტო ბუ სებ ში იცა ვენ წეს რიგ სა და სი ჩუ მეს. ყო ველ გა ჩე რე ბას თან დგას პი რი, რო მე ლიც გეხ მა რე ბა სა სურ-ვე ლი ტრან სპორ ტის შერ ჩე ვა ში. და ნიშ ნუ ლე ბის გა რე შე მო მუ შა ვე შუქ ნიშ ნე ბი თავ და პირ ვე ლად გა ო ცებს. ისი ნი უფ რო მე ტად სა ა ხალ წლო ნა თუ რებს გვა ნან, რომ ლებ საც ფე რა დოვ ნე ბის თვის დგა მენ ქუ ჩებ ში. მათ უსარ გებ ლო მუ შა ო ბას გა ნა პი რო ბებს ის, რომ ქა ლაქ ში კერ ძო მან ქა ნე ბით თით ქმის არ მოძ რა ო ბენ. აქა უ რე-ბი ყუ რადღ ე ბას არ გაკ ლე ბენ: წა მალს გი ნიშ ნა ვენ აფ თი აქ ში, გა ცი ლე ბენ სახ ლამ დე (ჩვენს გა მო ავ ტო ბუ სის მძროლ მა მარ შრუ ტი შეც ვა ლა), გი მას პინ ძლდე ბი ან ტკბი ლე უ ლით.

სა ქარ თვე ლო ში სარ ფის სა ბა ჟო დან შე მო ვე დით. ბა თუმ ში უახ ლო ეს კა ფე ტე რი ას მი ვა შუ რეთ, სა დაც მზა-რე ულს შეკ ვე თა რუ სუ ლად მი ვე ცით. (ქარ თუ ლი არ იცო და)

სა ქარ თვე ლოს ტე რი ტო რი ა ზე შეკ ვე თას რუ სულ ენა ზე ვაძ ლევთ, მა შინ რო ცა თურ ქეთ ში შეკ ვე თა ქარ-თულ ენა ზე მი ვე ცით (!)

სამ წუ ხა რო ა, მაგ რამ გა ზეთ “ვა შინ გტონ პოს ტის” მი ერ ამ გვა რი რე პორ ტა ჟის თვის გათ ვა ლის წი ნე ბულ სა გა-ზე თო მო ცუ ლო ბას რამ დე ნად მე გა და ვა ჭარ ბე. ნამ დვი ლად არ ვი ცი, წარ მა ტე ბით მო ვახ დი ნე თუ არა “სე ის მუ რი ტრან სფორ მა ცი ა,” მაგ რამ ამ სიტყ ვათ შე თან ხმე ბის პირ ველ ასო ებს მო ვი პა რავ და გეტყ ვით, რომ “სა ინ ტე რე სო ტუ რი” — ყარ სი 2009 დას რულ და. ბო ლო გა ჩე რე ბაა გა ზეთ TSU-times -ის სპეც -ნომ რის სად გუ რი.

Feel the rhythm… Enjoy Turkey… იქ არა ფე რი დამ თავ რე ბუ ლა...

8 ივნისი 2009TSU TIMES

Arçil KAiKAtsişvili “TsuTimes” yayın yönetmeni

24 mAYs PAzAr Komşu devletinde ziyaretimiz başladı. Herşeye merkala

bakıyordum. ilk gözüme çarpan, bildiğim çevreye hiç benzetemeyen muhteşem bir düzendi. Bakımlı evler ,bahçeler, temiz yollar

Az sonra dumana sarılmış uçsuz bucaksız göl göründü. uzkatan Kars gözüküyordu. şehir kırmızı ışıklarla ışıklandırılmıştı, dar yoluyla şehre girdik. Bizi “simera” adlı otele yerleştirdiler. otelde sadece erkekler kadlık kızları yurtta götürdüler. çok yorulduk . Artik saat üç olmuş. uyukuya dalıyoruz. Dışardan şehrin sakın sesleri geliyor.

25 mAYs PAzArTesi Yeni gün başladı. şehir uyandı, gürültüya

daldı. otelde türk yemeklerin tadına baktık. çok beğendik. Heyetemizle kafeteryada buluştuk. Türk ve Azeri arkadaşlar da gelmeye başladılar. Herkes bize kibarca davranıyor “Gürcistan” onlarda olumlu duyuguları uyandırıyor burada en güzel ikram edebilecek şey çaydir.

işte bizim yeni arkadaşlarımızHemed Küçük, Kerimiv Nurlan, ozan

Tozak, sibel Demir, erol Öztürk, ece Azizoğlu , sema Bilgiç ve başkalar. adları ve yüzleri unutamıyorum.onların gösterdiği sevgi ve saygıye değer vermemiz lazım. Bize daha yakın olmak, hakkımızda, memleketimiz üzerine daha fazla bilgi almak istiyorlar. Konuşma konularımz da değişiktir.

Kafkas Üniversitesinin kafeteriyada çalışan elenemanlara gösterdiği gerçek bir misafirperverliği için ayrıca teşekkür etmek istiyoruz.

26 mAYs sAlı Üniversitede düzenlenen spor yarışmaları izliyoruz.

Ayını zamanda şehrin bilmediğimiz yerleri ziyaret ediyoruz. Bir mağazada bana kitap hediye ettiler arkadaşım ozan müslümanliğin temel kitabina Kuranı-Kerimine işaret ediyor.kitabın fiyatı 8 lıradır . Kitabın ucuzluğu herkese onu alabılme şansı veriyor. sokakta türk gazetelere bakıtık, anıden kafkas üniversitesinde düzenlenen gürüşmeleri anlatılan gazeteyi bulduk. aldık. bugün otele biraz geç geldim , yağmur moralımı bozdu, bir bardak türk çayı iyi gelecekti..... ama.... neyse...........

27 mAYs çArşAmBADiğer günlerde olduğu gibi kahvaltı beraber yaptık. Herşey

o kadar yakın geliyordu ki bize şehrin içerisinde rahat-rahat gezimeye başladık. uzun sokak mağazalarla dolu. Bugün taraftarların saysı geçen günlerden daha fazladır, maç süresinde kafkas üniversitesinin rektörun tarafından misafir ülkeler için hazırlayan akşam yemeğe davetli oldugumuzu öğrendik. Bir türk arkadaşım yanına gitmemi istedi. Diğer muhabirlere rastladık. Üniversite arşıv için röportaj yapıyrlardı. Benden yorumları aldılar. Kısa süre sonra akşam yemeğe gittik.

ziyafete sayın rektör ve diğer hocalar da geldil . canlı müzik oynuyordu. son olarak her ülke kendine ait ulusal dansları gösterdi. Karsta geçirdiğimiz dördüncü gün sona erdi

en güzel gün.

28 mAYs PerşemBe Günü rektörun görüşmesiyle başladık. rektör bizi güzelce

ağırladı. mulakat alındı. Böylece ziyaretimizin resmi tarafi bitti. Başarılı heyetlere ödül verdiler. Değişik yönlerde gürcülerin başarıları güzel duyugular uayndırıyodu .Gürcistana geri dönme günü yavaş-yavaş yaklaşıyordu, karstan gitme isteğimiz kayboluyordu. Yakın olan camıye girdik, camide yalnız bir genç dua ediyrdu, fotografları çektik o itiraz etmedi. bu davraniş yabanci kültürü tanıma fırsatı veriyordi bize. Bugün başımıza gülünç olay da geldi ,otobüs üniversiteye kadar götürmedi bizi.

sözün kısası bu da çok güzeldi

29 mAYs CumAKarstan ayırılıyoruz. otelde bir gün daha kalmalıyıdık ama

yinede kalmamaya karar verdiler. otelden çıkıp kafeteryada dorduk biraz. kahvaltı yaptıktan sonra Gürcü dil ve edebiyat fakültesine gittim . Aziz Bayramdan mulakat almlıyıdım, sokak türk arkadaşlarımızla doluydu okşadılar ,öptüler gerçekten birbilerimizi çok sevmiştik. Karsta küçük bir gürcistani gördüğümde gurur duyurdum .Gürücü dilini, henüz görmediği ülkenin ne kadar sevdiklerini anladım. Bu yüzden ayırı bir duyugularımızla geri dönüyorduk, dönüş yolunda şavşeti geçtik . Gece saat 9 olmuş. rizede durduk muhteşem şehir. 4 saatlık yolculuktan sonra sarpa geldik, birisi bayrak istedi, bulamadık. Bayrakları da bizimkilerde kalmış ,sadece bayraklar değil ama, herşey ..... belki de öyledir..... öyle de olsun !!!!!

რედაქტორი/ şehrin Bugünkü hayatı

არ ჩილ კა ი კა ციშ ვი ლი“თსუ თა იმ სის” მთ. რე დაქ ტო რი

24 მა ი სი, კვი რა

დად გა დღე, რო მელ საც ვე ლო დე ბო დი. უნი ვერ სი ტე ტის დე ლე-გა ცია თურ ქე თის რეს პუბ ლი კა ში მი ემ გზავ რე ბა. ჩვე ნი მას პინ-ძე ლი ქა ლა ქი ყარ სი იქ ნე ბა, ამ ქა ლაქ ში არ სე ბუ ლი კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტი, სა დაც უნ და გა ი მარ თოს სა მი ქვეყ ნის — სა-ქარ თვე ლოს, თურ ქე თი სა და აზერ ბა ი ჯა ნის უნი ვერ სი ტე ტის სტუ დენ ტე ბის “სა ზაფ ხუ ლო მეჯ ლი სი.” შეხ ვედ რა სპორ ტუ ლი თუ კულ ტუ რუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბით დატ ვირ თუ ლი იქ ნე ბა. ჩვენც, რო გორც უნი ვერ სი ტე ტის მთა ვა რი ახალ გაზ რდუ ლი გა ზე-თის წარ მო მად გენ ლე ბი, სი ა მოვ ნე ბით ვი ღებთ ამ შეხ ვედ რა ში მო ნა წი ლე ო ბას და სა რე დაქ ციო წი ნა და დე ბი თაც გა მო ვე დით — გა მოგ ვე ცა სპეც -ნო მე რი, სა დაც ერ თკვი რი ა ნი შეხ ვედ რა და მი ღე ბუ ლი შთა ბეჭ დი ლე ბა იქ ნე ბა წარ მო ჩე ნი ლი. აი, ამ გან-წყო ბით შე ვუ ერ თდით ჩვე ნი უნი ვერ სი ტე ტის დე ლე გა ცი ას და “თსუ თა იმ სი” სამ მა წევ რმა წარ მო ვად გი ნეთ. ნი ნი ჯა ჯა ნი ძე და სა ლო მე გე ლუ ტაშ ვი ლი უკონ კურ სოდ კონ კურ სში გა მარ ჯვე ბუ-ლე ბი აღ მოჩ ნდნენ. მოკ ლედ, თსუ -ის ეზო წამ სვლე ლე ბი თა და გამ ცი ლებ ლებით აივ სო. ქარ თულ მა ხა სი ათ მა თა ვი აქაც იჩი ნა. თბი ლი სი დან 12 სა ათ ზე გა ვე დით. ყარ სის კენ გე ზი ახალ ცი ხი-დან ავი ღეთ. ჩემ თვის ამ ქარ თუ ლი კუთხ ის ნახ ვაც ერ თგვა რი სი ა მოვ ნე ბა იყო. ბორ ჯომ ში სა ში ნე ლი წვი მა დაგ ვხვდა. მა ინც გავ ჩერ დით. დამ ქან ცვე ლი მგზავ რო ბის შემ დეგ, რო გორც იქ ნა, თურ ქეთ -სა ქარ თვე ლოს საზღ ვარს მი ვა დე ქით. გა ვი ა რეთ რე-გის ტრა ცი ა. თით ქოს ყვე ლა ფე რი მზად იყო, მაგ რამ აღ მოჩ ნდა, რომ კი დევ დიდ ხანს უნ და ვმდგა რი ყა ვით საზღ ვარ ზე, რად-გა ნაც მძღოლს ავ ტო მან ქა ნის სრუ ლი სა ბუ თე ბი წეს რიგ ში არ ჰქონ და. ხან გრძლი ვი გა ჩე რე ბი სა და მგზავ რო ბის გაგ რძე ლე ბის ალ ტერ ნა ტი უ ლი გზე ბის ძი ე ბის შემ დეგ, თურ ქმა მე საზღ ვრე ებ მა კე თი ლი ნე ბა გა მო ხა ტეს და თურ ქე თის კენ გა ვე შუ რეთ. საზღ-ვარ თან მომ ხდა რი ინ ცი დენ ტი თა ვი დან ვე არა ერ თგვა რო ვან შთა ბეჭ დი ე ბას გვიქ მნი და თურ ქეთ ზე, თუმ ცა პი რა დად ჩემ თვის კა ნო ნის უზე ნა ე სო ბა ყვე ლა ადა მი ა ნურ ემო ცი ას უკან ტო ვებ-და. და იწყო მე ზო ბელ სა ხელ მწი ფო ში ჩვე ნი სტუმ რო ბა, ხო ლო ჩემ თვის პირ ვე ლი უცხ ო უ რი ვი ზი ტი. ყვე ლა ფერს ინ ტე რე სის თვა ლით ვუც ქერ დი. პირ ვე ლი, რაც ვიგ რძე ნი, ეს იყო სა ო ცა რი წეს რი გი. მშობ ლი ურ გა რე მოს ნამ დვილდ არ ჰგავ და და ვარ ცხნი-ლი მინ დვრე ბი, გზე ბი, ეზო ე ბი, სახ ლე ბი. ვერ სად ვერ იპო ვი დი ზედ მეტ ნივთს და ნარ ჩენს. ასე გან ვლეთ გზა ყარ სამ დე, სა დაც რამ დე ნი მე და სახ ლე ბა შეგ ხვდა. მო უ ლოდ ნე ლად, ჩვე ნი ავ ტო ბუ-სი მთებს შუა ჭრი და გზას. გა რეთ, გა ზაფ ხუ ლის თვის უც ნა უ რი პე ი ზა ჟი იშ ლე ბო და. ნის ლი და თოვ ლი ერ თდრო უ ლად ეხეთ ქე ბო-და მი ნებს. მძღოლს გა ჩე რე ბა მოვ თხო ვეთ. არ შე იძ ლე ბო და ასე-თი სა ნა ხა ო ბის ემო ცი ის გა რე შე გაშ ვე ბაც და გა და ღე ბაც. გა ი ღო თუ არა ავ ტო ბუ სის კა რი, სი ცი ვის ძვალ სა და რბილ ში გაჯ დო მა ვიგ რძე ნით. ლა მის ყი ნუ ლის ლო ლუ ე ბად ვი ქე ცით. ფო ტოს გა-და ღე ბა მა ინც მო ვა ხერ ხეთ. მძღო ლის თხოვ ნაც აღარ გვინ დო-და, ისე სწრა ფად დავ ბრუნ დით ად გი ლ ზე. მა ლე თვა ლუწ ვდო-მე ლი ტბაც გა მოჩ ნდა. იგი მთლი ა ნად ნის ლში იყო გახ ვე უ ლი. შთა ბე დი ლე ბე ბი ძა ლი ან დი დი იყო. უკ ვე და ღამ და. თურ ქუ ლი გა რე მო მო ლო დი ნებს გვი ორ მა გებ და. შო რი დან გა მოჩ ნდა ყარ-სიც. ქა ლა ქი წი თე ლი შუ ქით იყო გა ჩახ ჩა ხე ბუ ლი. ვიწ რო გზამ ქა ლაქ ში შეგ ვიყ ვა ნა. გე ზი სტუ დენ ტთა სა ერ თო საცხ ოვ რებ ლის-კენ ავი ღეთ. ცო ტა გა ურ კვევ ლო ბებ მაც იჩი ნეს თა ვი. ჩვენ თვის მო სა წო ნი არ აღ მოჩ ნდა ის პი რო ბე ბი, რო მელ საც ნამ დვი ლად სხვა ნა ირს ვე ლო დე ბო დით. თა ნაც, ქა ო ტუ რად ვნა წილ დე ბო დით სხვა დას ხვა ოთა ხებ ში, სა დაც უცხო თა ნა ტო ლე ბი ცხოვ რობ-დნენ. ენის ბა რი ე რი და კო მუ ნი კა ცი ის პრობ ლე მა და მა ტე ბით სირ თუ ლეს ბა დებ და. ქარ თულ მა დე ლე გა ცი ამ ვი თა რე ბის გარ-კვე ვამ დე ავ ტო ბუს ში დაბ რუ ნე ბა სცა და. მოგ ვი ა ნე ბით, პრობ-ლე მა აღ მო იფ ხვრა. ჩვენ ქა ლა ქის ერ თ-ერთ ნა წილ ში მდე ბა რე სას ტუმ რო “სი მე რა ში” დაგ ვა ბი ნა ვეს. ამ სას ტუმ რო ში მხო ლოდ ბი ჭე ბი დავ რჩით, ხო ლო მკაც რი თურ ქუ ლი წე სის მი ხედ ვით, გო გო ნე ბი მათ კუთ ვნილ სა ერ თო საცხ ოვ რე ბელ ში გა და ვიდ ნენ. ყვე ლა ჩვენ თა გა ნი, მგაზ ვრო ბი თა და შექ მნი ლი გა უ გებ რო ბი-თაც, ძა ლი ან და ვი ღა ლეთ. უკ ვე ღა მის 3 სა ა თი ა. ჩვენ ვი ძი ნებთ. გა რეთ ქა ლა ქის ჩუ მი ხმა ის მის.

25 მა ი სი, ორ შა ბა თი

და იწყო ახა ლი დღე. პირ ვე ლი, რაც მოხ და, კარ ზე გაღ ვი ძე ბის მიზ ნით მკაც რად დაგ ვი კა კუ ნეს. უნ და გა მოგ ვეღ ვი ძა, რად გა ნაც მა ლე ავ ტო ბუ სი მოგ ვა კითხ ავ და და სა უზ მის თვის წაგ ვიყ ვან და. ფან ჯრი დან გა რეთ გა ვი ხე დე. ქა ლა ქი ხმა უ რობ და. ადა მი ა ნე ბი ქუ ჩა ში ერ თმა ნეთს ენაც ვლე ბოდ ნენ. ტრო ტუ არ ზე მო სე ირ ნე ქარ თვე ლი ბი ჭე ბი და ვი ნა ხე. ფან ჯა რა გა მო ვა ღე და ქარ თუ ლი ხუთ ჯვრი ა ნი დრო შა გა დავ ფი ნე. რე აქ ცი ას აღარ დავ ლო დე ბი-ვარ. მომ ზა დე ბა და ვიწყ ე. სას ტუმ რო ში თურ ქუ ლი სამ ზა რე უ ლო და ვა გე მოვ ნეთ. სა უცხ ო ოდ გვეჩ ვე ნა. ქარ თუ ლი დე ლე გა ცია ერ-თმა ნეთს სრუ ლი შე მად გენ ლო ბით უნი ვერ სი ტე ტის კა ფე ტე რი-ა ში შევ ხვდით. აქ ვე მო ვიდ ნენ ჩვე ნი აზერ ბა ი ჯა ნე ლი და თურ ქი მე გობ რე ბიც. და იწყო უნი ვერ სი ტე ტის წარ მო მად გენ ლე ბის გაც-ნო ბა. ყვე ლა თა ვა ზი ა ნად გვექ ცე ვა. მე და ვი ნა ხე ქარ თვე ლე ბის მი მართ გან სა კუთ რე ბუ ლი გან წყო ბა. “გურ ჯის ტა ნი” მათ თვის და დე ბით ემო ცი ას იწ ვევს. მოგ ვი ა ნე ბით, ჩვე ნი დე ლე გა ცი ის ხელ მძღვა ნე ლებ თან, მა ი ას თან და აკა კის თან ერ თად, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტორს შევ ხვდით. სა უ ბა რი გაც ნო ბი თი ხა სი-ა თის იყო. რექ ტო რი და ინ ტე რეს და, თუ რა პრობ ლე მას ჰქონ და ად გი ლი, რო ცა სა ერ თო საცხ ოვ რე ბელ ში არ დავ რჩით. აგ რეთ ვე, ვი სუ აბ რეთ ყარ სში შეხ ვედ რის მნიშ ვნე ლო ბა სა და სა მო მავ ლო ურ თი ერ თო ბებ ზე. აქ ჩაი სტუმ რის თვის ყველა ზე სა სურ ვე ლი შე-თა ვა ზე ბა ა. ძა ლი ან გემ რი ე ლია კი დეც. სი ა მოვ ნე ბით მი ვირ თმევ. შემ დეგ, სტუმ რე ბის თვის სა ხელ და ხე ლოდ გა მარ თუ ლი როკ -კონ-ცერ ტის მა ყუ რე ბელ თა რი გებ ში აღ მოვ ჩნდით. მი უ ხე და ვად სა-ნა ხა ობ რი ვი წარ მოდ გე ნი სა, სხვა და დე ბი თი ვე რა ფე რი შევ ნიშ ნე. ალ ბათ იმი ტომ, რომ რო კი ჩემ თვის სა ინ ტე რე სო მიმ დი ნა რე ო ბა არა ა... არაჩ ვე უ ლებ რი ვად გაგ რძელ და დღე. აი, ჩვე ნი ახა ლი მე-გობ რე ბიც: ჰე მედ ქუ ჩუ კი, ქე რი მო ვი ნურ ლა ნი, ოზი ან თო ზა კი, სი ბელ დე მი რი, ეროლ ოს თურ ქი, ეჯე აზი ზო ლუ, სე მა ბილ გი ჩი, სხვე ბი. მა თი სა ხე ლე ბი და სა ხე ე ბი, პი რა დად მე, გან სა კუთ რე-

ბით და მა მახ სოვ რდე ბა. ჩვე ნი თა ნა ტო ლე ბი კავ კა სი ის უნი ვერ-სი ტე ტის ქარ თუ ლი ენი სა და ლი ტე რა ტუ რის ფა კულ ტე ტის სტუ დენ ტე ბი არი ან. გა მორ ჩე უ ლად თა ვა ზი ა ნე ბი, სტუ მარ თმოყ-ვა რე, მე გობ რუ ლი. ასე თი სიყ ვა რუ ლი და პა ტი ვის ცმა იშ ვი ა თია ურ თი ერ თო ბა ში და უაღ რე სად და სა ფა სე ბე ლი. მათ სურთ უფ რო ახ ლოს მო ვიდ ნენ ჩვენ თან, მე ტი გა ი გონ ჩვე ნი ბი ოგ რა ფი ი დან, ქვეყ ნის ცხოვ რე ბი დან. სა უბ რის თე მაც არა ერ თგვა რო ვა ნი ა. დღეს ქა ლაქ ში გა ვე დით. ჩვე ნი მე გობ რე ბი ყუ რადღ ე ბას არ გვაკ-ლე ბენ. ისი ნიც ჩვენ თან ერ თად გა და ად გილ დე ბი ან ქუ ჩი დან -ქუ-ჩა ზე, გვიხ სნი ან ის ტო რი უ ლი შე ნო ბე ბის მნიშ ვნე ლო ბას, ქა ლა ქის თა ვი სე ბუ რე ბებს. თა ვად ქა ლა ქი სა ოც რად მო წეს რი გე ბუ ლი და ტრა დი ცი უ ლი ა. ლა მა ზი სა ნა ხა ვია თავ სა ბუ რა ვებ ში გა მოწყ ო-ბი ლი თუნ დაც თა ნა ტო ლი გო გო ნე ბი, მაგ რამ ყარ სი ევ რო პუ ლი ყა ი დი თაც ცხოვ რობს. ბევ რი მათ გა ნი თავ სა ბუ რა ვის გა რე შე მოძ რა ობს, თუმ ცა ერ თი რამ თვალ ში სა ცე მი და ად ვი ლად აღ-საქ მე ლი ა: ქუ ჩა ში მა მა კა ცე ბი და ქა ლე ბი ცალ კ-ცალ კე და დი ან. იშ ვი ა თია შე მე ნიშ ნა ერ თად მყო ფი ქალ -ვა ჟი. მოკ ლედ ტრა დი ცია გან მსაზღ ვრე ლი ა. მო მე წო ნა ქა ლა ქი. დაღ ლა და მა ვიწყ ა. სა ღა მოს ისევ ერ თად შე ვიკ რი-ბეთ კაფ ტე რი ა ში. დღეს საცხ ოვ რე ბე ლი შე ვიც ვა ლეთ. ეს პრობ ლე მაც გა მოს წორ და. კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის სას ტუმ რო-ში დავ ბი ნავ დით. აქაც არაჩ ვე უ ლებ რი ვი გა რე მო ა. დღეს ბევ რი ფო ტო გა და ვი ღეთ, მათ შო რის თურქ და აზერ ბა ი ჯა ნელ მე გობ-რებ თან. გავ ცვა ლეთ სა ფოს ტო მი სა მარ-თე ბი. ცალ კე აღ ნიშ ვნის ღირ სია კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის კა ფე ტე რი ის პერ სო ნა ლი. მათ ნამ დვი ლი სტუ მარ თმოყ ვა რე ო ბა გვაგ-რძნო ბი ნეს.

ახ ლა, რო ცა დღე ვან დე ლი დღის გან ცდებს ვწერ, გა რეთ ისევ წვიმს.

ვი ძი ნებ, რად გა ნაც ვე ღა რა ფერ ზე ვე ღარ ვფიქ რობ — შთა ბეჭ დი ლე ბე ბი იმ დე ნად დი დი ა.

26 მა ი სი, სამ შა ბა თი

სა- ქარ -თვე- ლო! სა- ქარ -თვე- ლო! გა ვიღ ვი ძეთ თუ არა, ერ თა დერ თი კითხ ვა

გაგ ვიჩ ნდა — ნე ტავ რა ხდე ბა სა ქარ თვე-ლო ში? და მო უ კი დებ ლო ბის დღე არც კი მიგ ვი ლო ცავს ერ თმა ნე-თის თვის, იმ დე ნად დი დია ჩვენს ქვე ყა ნა ში დღე ვან დე ლი დღის პო ლი ტი კუ რი პრო ცე სის ინ ტე რე სი. მოგ ვი ა ნე ბით, ქა ლაქ ში ინ ტერ ნეტ -კა ფე აღ მო ვა ჩი ნეთ. “ინ ტერ პრეს ნი უ სი” ეროვ ნულ სტა დი ონ ზე მიმ დი ნა რე ამ ბებს გად მოს ცემ და. შთამ ბეჭ და ვი ფო-ტო კად რე ბი ვნა ხე- მა ინც რა ვართ ქარ თვე ლე ბი, ეს პრო ტეს ტია თუ ზე ი მი? “მოკ ლედ, თავ ზე ხე ლა ღე ბაც ვი ცით.” ვეს წრე ბით უნი ვერ სი ტეტ ში ჩა ტა რე ბულ სპორ ტულ შეხ ვედ რებს. პა რა-რე ლუ ლად ვა ხერ ხებთ ქა ლა ქის დღემ დე უც ნო ბი ად გი ლე ბის მო ნა ხუ ლე ბა საც. მა ღა ზი ა ში წიგ ნი მა ჩუ ქეს. ძა ლი ან გა მი ხარ და. ჩე მი მე გო ბა რი ოზი ა ნი ყუ რან ზე მი მი თი თებს, რომ 8 ლი რად იყი-დე ბა. ოზი ა ნი მიხ სნის, რომ ეს ძა ლი ან ია ფი ა, რად გა ნაც ყვე ლა მორ წმუ ნეს მი ე ცეს შე საძ ლებ ლო ბა ეს ძვირ ფა სი წიგ ნი მათ თვის ხელ მი საწ ვდო მი იყოს. ქუ ჩა ში თურ ქუ ლი პრე სის სტენდს ვათ ვა-ლი ე რებთ. მო უ ლოდ ნე ლად აღ მო ვა ჩი ნეთ გა ზე თი, სა დაც კავ კა-სი ის უნი ვერ სი ტეტ ში შეხ ვედ რე ბი იყო მოთხ რო ბი ლი. შე ვი ძი ნეთ. სა ერ თო დაც, ყარ სში ყვე ლა ზე ია ფი, რაც იყი დე ბა, ეს პრე სა ა. 50 ქარ თულ თეთრს არც ერ თი გა მო ცე მის ღი რე ბუ ლე ბა არ წვდე ბა. დღეს მა ლე დავ ბრუნ დი სას ტუმ რო ში. წვი მამ ხა სი ა თი ცო ტა თი გა მი ცუ და. კარ გი იქ ნე ბა ახ ლა თურ ქუ ლი ჩა ი, მაგ რამ შე საძ ლებ-ლო ბა არ მაქვს. რა გა ეწყ ო ბა...

ყვე ლა ფე რი კარ გად იქ ნე ბა!

27 მა ი სი, ოთხ შა ბა თი

დღე ვან დე ლი დღეც იგი ვე პრო ტო კო ლით და იწყ ო. დღეს აღ მო ვა ჩი ნე, რომ სას ტუმ როს იმ ნო მერ ში, სა დაც ჩვენ ვართ და ბი ნა ვე ბუ ლი, გვერ დით ოთახ ში ახალ ცი ხის უნი ვერ სი ტე ტის დე ლე გა ციაა და ბი ნა ვე ბუ ლი. სა ო ცა რი გრძნო ბა ა, რო დე საც ერ თად გვაქვს თავ ყრი ლო ბა და თურ ქუ ლად მი წევს გა მარ ჯო-ბის თქმა, რო ცა “მე ჰა ბასკკ ვამ ბობ, მგო ნია ასე ვე მი პა სუ ხე ბენ, მაგ რამ შემ დეგ ირ კვე ვა, რომ ჩვე ნი თა ნა ტო ლე ბი ქარ თვე ლე-ბი არი ან. ერ თი სიტყ ვით, სა ქარ თვე ლო დან ორი დე ლე გა ცი ის სტუმ რო ბა ყარ სში ძა ლი ან კარ გი და სა სი ა მოვ ნო ა. აი, ასე თი გან ცდით და იწყო დი ლაც. გა მი ხარ და ისიც, რომ კარ გი ამინ დი იყო. ტრა დი ცია არ და ირ ღვა — სა უზ მის თვის ისევ ერ თად, გა ვე-მარ თეთ. ისევ თა ვა ზი ა ნი მას პინ ძლო ბა, ღი მი ლი ა ნი სა ხე ე ბი, მე-გობ რუ ლი გა რე მო. ყარ სის უკედ გაც ნო ბი სათ ვის, გა დავ წყვი ტე, რომ ნი ნის თან და სა ლო მეს თან ერ თად ქა ლაქ ში გავ სუ ლი ყა ვი. გა დაწყ ვე ტი ლე ბა სის რუ ლე ში მო ვიყ ვა ნე. იმ დე ნად ახ ლო ბე ლი და ნაც ნო ბი გახ და ყვე ლა ფე რი, რომ პრობ ლე მას აღარ წარ მო-ად გენ და ჩვენ თვის ქა ლაქ ში და მო უ კი დებ ლად გა და ად გი ლე ბა. თით ქმის გარ კვე უ ლია ყვე ლა ფე რი — დრო ის ინ ტერ ვა ლით უნი-ვერ სი ტეტ თან მოძ რა ვი ავ ტო ბუ სი, ძი რი თა დად, სტუ დენ ტე ბის-ვი საა გან კუთ ვნი ლი, ხო ლო ჩვენს მი ერ თურ ქუ ლად და წე რი ლი ფრა ზა, რო მე ლიც აღ ნიშ ნავს, რომ “ნამ დვი ლად გა ივ ლის ქა ლა-ქის ცენტრს?” — ჩვენს უსაზღ ვრო სი ხა რულს იწ ვევ და. დღე საც იგი ვე ჟეს ტი კუ ლა ცი ით აღ მოვ ჩნდით ავ ტო ბუს ში და ყარ სის ცენ-ტრში ჩა მო ვე დით. მგზავ რო ბა ერ თი ლი რა ღირს, რაც და ახ ლო-ე ბით, ქარ თუ ლი ვა ლუ ტით, 1 ლა რი და 5 თეთ რი გა მო დის. ნი ნიმ გა დაწყ ვი ტა გეგ მა შე მეც ვა ლა და ცო ტა მა ღა ზი ებ შიც გაგ ვევ-ლო. რთუ ლად, მაგ რამ მა ინც დავ თან ხმდი. თით ქმის ყო ველ დღი-უ რად რა ღა ცას ყი დუ ლობს და ვე რა და ვერ მოხ და, თა ვი სუ ფა ლი მე ნა ხა. მთე ლი გრძე ლი ქუ ჩა მა ღა ზი ე ბი თაა სავ სე. სა ერ თო დაც, ყარ სი ძვი რი ქა ლა ქი ა, თუმ ცა შე იძ ლე ბა ეს ჩვენ გვეჩ ვე ნე ბა ასე-თად, მაგ რამ არ ჩე ვა ნი მრა ვა ფე რო ვა ნი — თურ ქულ ბრენ დებ თან ერ თად, ისეთ სა ერ თა შო რი სო ქსელ საც შეხ ვდე ბით, რო გო რი ცაა “სვო ჩი” და “ლე კე.” მი უ ხე და ვად ჩვე ნი მწი რი ბი უ ჯე ტი სა და ამავ დრო უ ლად იმ დი დი სურ ვი ლი სა, რომ ყვე ლა ფე რი სა უ კე თე-სო გვე ყი და, ჩე მმა ქარ თულ მა პრაქ ტი კამ აქაც გაჭ რა. ფა სებ ზე 5 ან 7 ლი რის დაკ ლე ბა, ჩვე უ ლე ბად გა დაგ ვექ-ცა უკ ვე. თით ქმის ყვე ლა მა ღა ზი ა ში თა ვა ზი ა ნი

წეს რი გის სა ხელ მწი ფოყარ სში ნა ნა ხი პა ტა რა სა ქარ თვე ლო

10

DÜzeNli DevleT

KArsTA GÖrDÜğÜm KÜçÜK GÜrCisTAN

9TSU TIMESივნისი 2009 რედაქტორი/ şehrin Bugünkü hayatı

მო სალ მე ბა ა, ხო ლო მას შემ დეგ, რაც გურ ჯე ბად ვეც ნო ბით, მათ გან გან სა კუთ რე ბულ ყუ რადღ ე ბას და პა ტი ვის-ცე მას ვგრძნობთ. პი რა დად ჩემ თვის, ეს იყო ძა ლი ან სა სი ა მოვ ნო გა რე მო ე ბა, მაგ რამ ვერ ვიტყ ვი, რომ მო უ ლოდ ნე ლი, რად გა ნაც ყარ სში ყოფ ნის პირ ვე ლი ვე დღი დან, თურქ ახალ გაზ რებ თან ურ თი ერ თო ბამ და მარ წმუ ნა, რომ მათ უყ ვართ სა ქარ თვე ლო, აინ ტე რე სებთ, რო გო რი ქვე ყა ნაა ჩვე ნი სამ შობ ლო და ცდი ლობ-დნენ, რაც შე იძ ლე ბა მე ტი ინ ფორ მა ცია გა ე გოთ.

რო გორც იქ ნა, ნი ნიმ და სა ლო მემ სურ ვი ლე ბი აიხ დი ნეს, მე კი ექ სპერ ტის ამ პლუა მო მე ნი ჭა და არც თუ ხე ლოვ ნუ რად. რჩე ვე ბი გა ზი ა რე ბულ იქ ნა. გზად, ქუ ჩა ში შუ კად შეკ რე ბი ლი ბი ჭე ბი დან ერ თ-ერ თი ჩვენ სკენ გა მო ე მარ თა და გვითხ რა: “თქვენ გურ ჯე ბი ხართ?” ქარ თულ მა აქ ცენ ტმა ძა ლი ან დაგ ვა ბნია და გაგ ვახ რა. ჩვე ნი ახ ლად გაც ნო ბი ლი მე გო ბა რი წარ მო შო ბით არ თვი ნე ლი, ყარ სში კი კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის სტუ დენ ტი აღ მოჩ ნდა. მან ქარ თუ ლი გვა რიც გა იხ სე ნა — ჩი ვა ძე. ჩვენ ვუთხ ა რით, რომ მას ძა ლი ან კარ გი გვა რი ჰქონ და და რომ ვა მა ყობ დით ალექ სან-დრე ჩი ვა ძის სა ხე ლით, რო მე ლიც ქარ თულ ფეხ ბურთს წლე ბის მან ძილ ზე ქო მა გობ და. ჩვენ მა მე გო ბარ მა გვითხ რა, რომ იცო და ალექ სან დრე ჩი ვა ძის შე სა ხებ და ისიც ამა ყი იყო ასე თი ადა მი ა-ნით და უფ რო მე ტად გა ხა რე ბუ ლი იმით, რომ ჩვენ დაგ ვი ნა ხა... მო უ ლოდ ნე ლად შევ ნიშ ნეთ, რომ მა ღა ზი ებ მა საწ ვი მა რი ქოლ გე-ბი გა მო ფი ნეს. ყარ სში ისევ თქე ში წვი მა იწყ ე ბო და. სას წრა ფოდ გა ჩე რე ბის კენ გავ წი ეთ. გა ჩე რე ბა ზე ტრან სპორტს ზღვა ხალ ხი ელო დე ბო და. რა კი უცხ ო ე ლე ბი შგვამ ჩნი ეს, კონ დუქ ტორ მა თა ნა მო ქა ლა ქე ე ბი წვი მის თვი საც გა ი მე ტა, სამ თა ვე მიგ ვიყ ვა-ნა და სკამ ზე დაგ ვსვა. ეს ის კონ დუქ ტო რი ა, ვინც გუ შინ ჩვე ნი უნი ვერ სი ტე ტის კენ მი მა ვა ლი ავ ტო ბუ სის სა კითხ ში დაგ ვა კა ლი-ა ნა. ამი ტო მაც დღეს სა ჭი რო ე ბა აღარ შე იქ მნა გვე კითხ ა, რო მელ ავ ტო ბუსს უნ და გავ ყო ლო დით. გვა ნიშ ნა, რომ ყვე ლა ფე რი გა სა გე ბი იყო და დავ ლო დე ბო დით. ქარ თუ ლი სი ნამ დვი ლი სა გან გან სხვა ვე ბით, ყარ სში ავ ტო ბუ სი 20 ადა მი ანს იტევს, ნო მე რა ცია არ გა აჩ ნი ა. მი ნა ზე მხო ლოდ წარ წე რე ბი ა, თუ რა მი მარ თუ ლე ბით მოძ რა ობს, ხო ლო კონ დუქ ტო რის ფუნ ქცია სრულ დე ბა ყო ვე ლი ახა ლი ავ ტო ბუ სის გა ცი ლე ბით, ხშირ შემ თხვე ვა ში, მკაც რი შე ძა-ხი ლით მძღო ლი სად მი, რო მელ მაც გა ჩე რე ბამ დე და იგ ვი ნა. აქა ურ მგზავ რო ბას ერ თი თა ვი სე ბუ რე ბაც ახა სი ა თებს. მგზავ რო ბი სას სი ჩუ მე უნ და და ვიც ვათ. ერ თ-ერთ გა ჩე რე ბა ზე ოზი ა ნი ამო ვი და. მარ თა ლი ა, მი სი და ნახ ვა, ჩვენ ყვე ლას ერ თად გაგ ვი ხარ და, მაგ-რამ გან სა კუთ რე ბით სა ლო მეს. ოზი ან საც გა უ ხარ და ჩვე ნი და-ნახ ვა და მე ტად რე, სა ლო მეს თან შეხ ვედ რაც. მი ზე ზი ალ ბათ გა-სა გე ბია — მათ ერ თმა ნე თი მო ე წო ნათ, თუმ ცა ოზი ან ში აშ კა რად გა მოკ ვე თი ლი სიმ პა თია შე ი ნიშ ნე ბა, ქარ თვე ლი ქა ლის მო წო ნე ბა, ხო ლო სა ლო მეს გან წყო ბას იმ თა ვით ვე ადეკ ვა ტუ რი სა ხე ლი მო ვუ ძებ ნე — “ხიბ ლა ო ბა.” მოკ ლედ, ყვე ლა ნი უნი ვერ სი ტე ტის კა ფის კენ გა ვე შუ რეთ. დღე საც რა ცი ონ ში ფახ ლა ვა შევ ნიშ ნე. ვთხო ვე, რომ ორის ნაც ვლად სა მი მო ე წო დე ბი ნათ. ასეც მო იქ ცა. ხე ლით ვა ნიშ ნე, რომ “მა გა რი ა!” შემ დეგ სპორ ტულ თა მაშ ზე გა ვე შუ რეთ. დღეს უფ რო მე ტი გულ შე მატ კი ვა რი ეს წრე ბო და თა მაშს, ვიდ რე წი ნა დღე ებ ში. სწო რედ მატ ჩის მიმ დი ნა რე ო-

ბის დროს გა ვი გეთ, რომ სა ღა მოს, კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტო რის სა ხე ლით, სა მი ვე ქვეყ ნის მო ნა წი ლე ე ბი სა ხელ და ხე-ლო ვახ შამ ზე ვი ყა ვით მიწ ვე უ ლე ბი. რა თქმა უნ და, ინი ცი ა ტი-ვა სა სი ა მოვ ნო იყო, მაგ რამ თა ვი დან ვე მხო ლოდ ჩვე უ ლებ რივ ჟეს ტად ჩათ ვლი ლი მი პა ტი ჟე ბა, შემ დგომ ში ყვე ლას გა უ ხუ ნარ მო გო ნე ბად გაჰ ყვე ბა. ყვე ლა ნი 8 სა ა თის დად გო მას ვე ლო დე ბით. გო გო ნებ მა მომ ზა დე ბის თვის თა ვი ანთ საცხ ოვ რე ბელ ში წას ვლა ითხ ო ვეს. რად გა ნაც დრო კი დევ გვქონ და, ინ ტერ ნე ტი ვითხ ო ვე. მე გობ რე ბის და ოჯა ხის მო კითხ ვამ მო ნატ რე ბა გა მი ქარ ვა, ხო ლო სა ქარ თვე ლოს ამ ბე ბის გაც ნო ბამ ძა ლი ან ცუდ ხა სი ათ ზე დამ ტო-ვა. რო ცა ოთა ხი დან გა მოვ დი ო დი, უნი ვერ სი ტე ტის ერ თ-ერ თმა ლექ ტორ მა პა ტა რა სუ ვე ნი რი მა ჩუ ქა. გა მო სა ხუ ლე ბა თურ ქუ ლი სახ ლის სკულ პტუ რას წარ მო ად გენს, თუმ ცა მი სი გან სა კუთ რე-ბუ ლო ბა იმა ში ა, რომ ასე თი სახ ლე ბი მხო ლოდ ქა ლაქ კას თა მო-ნუ- ბო ლუ ში ა. მოკ ლედ, სა ჩუ ქა რი ძა ლი ან ლა მა ზია და გა მი ხარ-და. ვა პი რებ დი, სპორ ტ-დარ ბაზ ში შეს ვლას, მაგ რამ ერ თ-ერ თმა თურ ქმა მე გო ბარ მა მთხო ვა გავ ყო ლო დი. ახ ლა ჟურ ნა ლის ტებს მი ვა დე ქით. უნი ვერ სი ტე ტის არ ქი ვის თვის სა გან გე ბო სი უ ჟეტს იღებ დნენ. კო მენ ტარს ქარ თვე ლებს გვთხოვ დნენ. სი ა მოვ ნე ბით დავ თან ხმდით. მა ლე ყვე ლა ნი იმ დარ ბაზ ში ამოვ ჩნდით, სა დაც სა ხელ და ხე ლოდ მომ ზა დე ბუ ლი მა გი და გაშ ლი ლი ყო. წვე უ ლე ბა-ზე კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტო რიც და სხვა ლექ ტო რე ბიც მობ რძან დნენ. სა ზე ი მო გან წყო ბას ცოცხ ა ლი ბენ დი უზ რუნ ველ-ყოფ და. დარ ბაზ ში არც მე ტი, არც ნაკ ლე ბი, მეგ რუ ლი “ნა ნა” აჟ ღერ და. და უს რუ ლე ბე ლი იყო ქარ თუ ლი დე ლე გა ცი ის ემო ცი ა. შერ წყმულ მა მე ლო დი ებ მა ერ თი ა ნად გა ა ცოცხ ლა ქარ თულ -თურ ქუ ლი და აზერ ბა ი ჯა ნუ ლი კულ ტუ რის ნი მუ შე ბი. ფერ ხუ ლი იმა ზე დი დი მუხ ტის მომ ცე მი აღ მოჩ ნდა, ოდეს მე, რომ წარ მო-ვიდ გენ დი. წვე უ ლე ბა ნამ დვი ლად იქ ცა მე გობ რო ბის ზე ი მად. ჩემ თვის მო უ ლოდ ნე ლა დაც ნი ნიმ ქარ თუ ლი სიმ ღე რის შეს რუ-ლე ბის სურ ვი ლი გა მოთ ქვა. მინ და გითხ რათ, რომ შე სა ნიშ ნა ვად გა მო უ ვი და. სა ერ თო დაც, ქარ თვე ლე ბის ხმა სხვა სიმ ძაფ რეს მა ტებ და ამ შეხ ვედ რას. და სას რულს, ჩვე ნი ქვეყ ნე ბის ეროვ ნუ ლი ცეკ ვე ბი წარ მოგ ვიდ გი ნეს. სა ლო მე აღ მო ჩე ნად იქ ცა. ქარ თვე-ლებ მა სა კუ თა რი ნი ჭი ე რე ბით, კი დევ ერ თხელ ასა ხე ლეს ქვეყ ნის მდი და რი კულ ტუ რუ ლი მემ კვიდ რე ო ბა. ბო ლოს, “ჯილ ვე ლოი ნა ნა ი ნა” იმ ემო ცი ურ მუხ ტად იქ ცა, რო მელ მაც წვე უ ლე ბის მთა-ვა რი სათ ქმე ლი მო ი ტა ნა.

ყარ სში ყოფ ნის მე ოთხე დღე დას რულ და. სა უ კე თე სო დღე.

28 მა ი სი, ხუთ შა ბა თი

დღე კავ კა სი ის უნი ვერ სი ტე ტის რექ ტორ თან შეხ ვედ რით და-იწყ ო. ჩი ნე ბუ ლად გვი მას პიძ ლეს, ინ ტერ ვიუ ჩა ი წე რა, ერ თმა ნეთს სა მო მავ ლო შეხ ვედ რის გულ წრფე ლი სურ ვი ლე ბი გა ვუ ზი ა რეთ. ყარ სში ვი ზი ტის ოფი ცი ა ლუ რი ნა წი ლი დას რულ და. გა მარ ჯვე-ბუ ლი დე ლე გა ცი ე ბი და ა ჯილ დო ვეს. ქარ თვე ლე ბის წარ მა ტე ბებ-მა სხვა დას ხვა მი მარ თუ ლე ბით, სა სი ა მოვ ნო გან ცდად გვექ ცა. პა ტა რა უთან ხმე ბაც აზერ ბა ჯა ნის გუნ დის წევ რთა ნაც მოგ ვი ა-ნე ბით აღა რა ვის გვახ სოვ და. რაც უფ რო ახ ლოვ დე ბა სა ქარ თვე-ლო ში წას ვლის დღე, მით უფ რო წას ვლის სურ ვი ლი გვე კარ გე ბა. აქ ყვე ლა ფე რი მა გა რი ა. სა ო ცარ და მო კი დე ბუ ლე ბას ვგრძნობთ ერ თმა ნე თის მი მართ და ასე თი ურ თი ერ თო ბა ჩვე ნი ერ თი ა ნო-ბის გა მომ ხტვე ლად იქ ცა. ნი ნი და სა ლო მე ქა ლაქ ში გას ვლა ზე და ვი თან ხმე. გარ დე რობ ში სი ახ ლე არც ერ თის თვის აღ მო ჩე ნი-ლა ური გო. შემ დეგ გა დავ წყვი ტეთ, რომ ყარ სი უკეთ დაგ ვეთ-ვა ლი ე რე ბი ნა. სად არ ვი ყა ვით — რო მელ ქუ ჩა სა თუ შუ კა ში. ალ ბათ, იმ ყო ფე ბო დე თურ ქეთ ში და არ ნა ხო რო გო რია აქა ურ თა სამ ლოც ვე ლო — მე ჩე თი, ძნე ლი წარ მო სად გე ნი ა, მა შინ, რო დე-საც ინ ტე რე სი გი ორ მაგ დე ბა, დღის მან ძილ ზე კი მო ლის ლოც ვა ქა ლა ქის ქუ ჩებ ში სპე ცი ა ლუ რი ხმის გა მაძ ლი ე რე ბე ლი მე გა ფო-ნე ბი და ნაც გეს მის. ამი ტო მაც გა დავ წყვი ტეთ, რომ მახ ლო ბელ ერ თ-ერთ მე ჩეთ ში შევ სუ ლი ყა ვით. იმ ჟა მად ლოც ვა დას რუ ლე ბუ-ლი დაგ ხვდა და მხო ლოდ ერ თი ახალ გაზ რდა ბი ჭი იმ ყო ფე ბო და მუხ ლმოდ რე კი ლი. მე ჩეთ ში მე და ნი ნი შე ვე დით. რო გორც წე სი, ისე მო ვი ქე ცით — ფეხ საც მე ლი გა ვი ხა დეთ და გა რეთ დავ ტო-ვეთ. სა ლო მემ ქრის ტი ა ნუ ლი მრწამ სი უმ კაც რე სად და იც ვა, თუმ ცა ღა სხვა რე ლი გი ის მი მართ პა ტი ვის ცე მა იმ თა ვით ვე დაგ-ვი დას ტუ რა. შთამ ბეჭ და ვად გა მო ი ყუ რე ბო და შე ნო ბა. ფო ტო ე ბი გა და ვი ღეთ. ასე თი ქცე ვა ჩვენ მას პინ ძელ ახალ გაზ რდას არ გა-უპ რო ტეს ტე ბი ა. მოგ ვი ა ნე ბით, რამ დე ნი მე ქარ თველ მა მე გო ბარ-მა შე მომ ჩივ ლა — რა ტომ მოგ ვა ფიქ რდა მე ჩეთ ში შეს ვლა, ამით ჩვე ნი სარ წმუ ნო ე ბა არ გა ვით ვა ლის წი ნეთ. ცხა დი ა, შე იძ ლე ბა ლო გი კუ რი ნათ ქვა მიც ყო ფი ლი ყო, მაგ რამ ჩვენ თვის, უპირ ვე-ლეს ყოვ ლი სა, ასე თი საქ ცი ე ლი უცხო კულ ტუ რას თან ზი ა რე ბის სა შუ ა ლე ბას გვაძ ლევ და და მე ტი არა ფე რი. შინ დაბ რუ ნე ბი სას, ასე სა ნა ქე ბო თურ ქუ ლი შა ურ მა პირ ვე ლად და ვა გე მოვ ნე. ვფიქ-რობ, რომ 2 ლი რად ამა ზე უკე თესს ვერც ვე რა ფერს ინატ რებ და ადა მი ა ნი ყარ სში, ხო ლო უნ და ვა ღი ა რო, რომ სა ქარ თვე ლო ში მომ ზა დე ბუ ლი უფ რო და მა ჯე რებ ლად გა მო ი ყუ რე ბა. დღეს ერ თი ასე თი კუ რი ო ზიც შეგ ვემ თხვა. ავ ტო ბუს მა ყარ სის უნი ვერ სი ტე-ტამ დე არ მიგ ვიყ ვა ნა. ჩვენ და სა უ ბე დუ როდ, არც ერ თი მგზავ რი არ აღ მოჩ ნდა, ვი საც მცი რე ინ გლი სუ რი ეცო დი ნე ბო და. ბო ლოს, მარ თა ლი ა, ცა რი ელ ავ ტო ბუს ში ვის ხე დით მხო ლოდ ოთხ ნი — სა მი გზა აბ ნე უ ლი ქარ თვე ლი და ერ თიც — ჩვენ თვის გა უ გე ბარ ენა ზე ცხა რედ მო სა უბ რე მძღო ლი, რო მელ მაც დაგ ვდო პა ტი ვი და ნიშ ნუ ლე ბის ად გი ლას მიგ ვიყ ვა ნა, გა ღე ბულ ზედ მეტ მგზავ-რო ბის თან ხა ზეც გვი საყ ვე დუ რა და ძირს ჩა სუ ლე ბი მხო ლოდ იმა ზე ვფიქ რობ დით, რომ “გა დავ რჩით.”

მოკ ლედ, კარ გი იყო.

29 მა ი სი, პა რას კე ვი

დი ლით სას ტუმ რო დავ ტო ვეთ და ბარ გი ავ ტო ბუს ში ავი ტა-ნეთ. ყარს ვეთხ ო ვე ბო დით. მარ თა ლი ა, კი დევ ერ თი დღე უნ და გვეცხ ოვ რა სას ტუმ რო ში, მაგ რამ მა ინც ასე გა დაწყ ვი ტეს. დღეს ქა ლა ქის კულ ტუ რუ ლი ძეგ ლე ბი უნ და გვე ნა ხა, ის ცი ხეც, რო მე ლიც ქა ლაქს გარს არ ტყამს, მაგ რამ ჩვენ მა ცვა ლე ბად-მა გა დაწყ ვე ტი ე ბებ მა და ჩა მო უ ყა ლი ბე ბელ მა სურ ვი ლებ მა, ქა ლა ქის და ტო ვე ბის კენ გვი ბიძ გეს. თა ნაც, დი ლი დან ვე სა ში ე-ლი წვი მა იყო, რაც აზრს უკარ გავ და ჩვე ნი დე ლე გა ცი ის ერ თი ნა წი ლის სურ ვილს დაგ ვეთ ვა ლი ე რე ბი ნა ქა ლა ქი. სას ტუმ რო დან გა მო ვე დით და კა ფე ტე რი ა ში შევ ჩერ დით. ცო ტა ვი სა უზ მე და სას წრა ფოდ უნი ვერ სი ტე ტის ქარ თუ ლი ენი სა და ლი ტე რა ტუ რის კა თედ რა ზე წა ვე დი. დღეს ინ ტე რიუ უნ და ჩა მე წე რა აზიზ თო-

ზაკ თან, რო მე ლიც ამ უნი ვერ სი ტე ტის ერ თ-ერ თი პრო ფე სო რი ა, წარ მო შო ბით ლა ზი, თბი ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის კურ სდამ თავ რე ბუ ლი, თურ ქი ქარ თვე ლო ლო გი. ენის ბა რი ე-რი არ არ სე ბობს. ის ისე სა უბ რობს ქარ თუ ლად, თეთ რი შუ რით შეგ შურ დე ბა კი დეც. უაღ რე სად უშუ ა ლოდ ვი სა უბ რეთ. გულ-წრფე ლი ადა მი ა ნი ა. ქარ თუ ლი სის ხლი თა ვი სას ამ ბობს. შემ დეგ, აზიზ თან ერ თად, უნი ვერ სი ტე ტის კა ფე ტე რი ის კენ გა ვე შუ რეთ. გზად ჩვე ნი ავ ტო ბუ სი გა მოჩ ნდა. ქა ლა ქი დან წას ვლის გა დაწყ-ვე ტი ლე ბა მიგ ვე ღო. ძა ლი ან და ვით რგუ ნე. წას ვლა არც სხვა მე გობ რებს სურ დათ. უმ ცი რე სო ბა ვე რას გახ და. ესეც ქარ თუ ლი ხა სი ა თი ა.. ქუ ჩა ჩვე ნი ნაც ნო ბი თურ ქი მე გობ რე ბით გა ივ სო. გვე ფე რე ბოდ ნენ, გვკოც ნიდ ნენ, და ნა ნე ბის გან ცდა არ ას ვე ნებ-დათ. ჩვენ ვიგ რძე ნით, რომ მარ თლაც შეგ ვყვა რე ბია ერ თმა ნე-თი.. ოზიანს, ნა დირს და სუ ლე ი მანს? ჩე მი, ნი ნის და სა ლო მეს სა ხე ლით, სამ სახ სოვ რო წე რი ლე ბი და ვუ ტო ვეთ. ოზია ნი ვერ გვა ცი ლებ და. სახ ლი დან ჯერ არ მო სუ ლი ყო. ავ ტო ბუს ში ასულს უხა სი ა თო ბა ლა მის მთე ლი გზა თან გამ ყვა. გან შო რე ბის სცე ნამ ნო დარ დუმ ბა ძის “ჰე ლა დოს” გა მა ხე ნა. ჩვე ნე ბუ რე ბის სით ბო სხვა სით ბო ყო ფი ლა, მას სულ სხვა გე მო ჰქო ნი ა. მე ამა ყი ვი ყა ვი და ბედ ნი ე რი, რომ ყარ სში პა ტა რა სა ქარ თვე ლო ვნა ხე. რო გორ უფ რთხილ დე ბი ან, რო გორ ელო ლი ა ვე ბი ან, რო გორ უყ ვართ ქარ თუ ლი ენა და მათ თვის ჯერ კი დევ უც ნო ბი ტე რი ტო რი ა, სა ხე ლად სა ქარ თვე ლო. ამი ტო მაც, სულ სხვა გან წყო ბით ვბრუნ-დე ბო დი. გზად შავ შე თი გან ვლეთ. არ გვას ვე ნებს ფიქ რი იმა ზე, თუ რა იყო წარ სულ ში. სა ერ თო დაც, ტა ო- კლარ ჯე თი უნ და მოგ ვე ნა ხუ ლე ბი ნა, მაგ რამ ისევ ჩვე ნი თავ მო უბ მე ლო ბის და გა მო, რი ზე ში მიგ ვეჩ ქა რე ბო და. შევ ჩერ დით პა ტა რა დახ ლთან, სა დაც ახა ლი ხი ლი იყი დე ბო და. გამ ყიდ ვე ლი ქარ თუ ლად გაგ ვე სა უბ რა. ჩვე ნე ბუ რი აღ მოჩ ნდა. ძა ლი ან გაგ ვა ხა რა. ეჰ!!! ღა მის 9 სა ა თი ა. რი ზე ში გავ ჩერ დით. არაჩ ვე უ ლებ რი ვი ქა ლა ქი. თა ვი ევ რო პა ში გგო ნი ა. იგ რძნო ბა, რომ ქა ლაქს სძი ნავს. ადა მი ა ნე ბი ქუ ჩა ში არ მოძ რა ო ბენ, სა უ კე თე სო მა ღა ზი ე ბი და კე ტი ლი ა, ქუ ჩა ში მხო ლოდ პო ლი ცია პატ რუ ლი რებს. ფაქ ტობ რი ვად, ვე რა ფე რი ვნა ხეთ. რა აზ რი ჰქონ და?! ძა ლი ან და ვი ღა ლეთ. ჩვე ნი ფო ტო ა პა რა ტიც და უ ტე ნა ვი აღ მოჩ ნდა. ჩვენ ვერ მო ვა ხერ ხეთ ქა ლა ქის სა უ კე თე-სო ხე დე ბის გა და ღე ბაც. ამა ნაც ძა ლი ან დაგ ვწყვი ტა გუ ლი. სხვა გზაც რა დაგ ვრჩე ნო და — გე ზი სა ქარ თვე ლოს კენ ავი ღეთ. ოთხ-სა ა თი ა ნი მგზავ რო ბის შემ დეგ, სარ ფში მო ვე დით. ალი ო ნი იდ გა. თე ნე ბო და იქ, იმ სა ქარ თვე ლო შიც. ჩვენ ისევ ჩვე ნე ბუ რებ თან ვი ყა ვით. ვი ღა ცამ დრო შა მო ი კითხ ა, რომ პატ რი ო ტუ ლი გრძნო-ბე ბი და ეცხ რო. არც ერ თი ცა ლი აღარ შეგ ვრჩე ნო და. დრო შე ბიც ჩვე ნე ბუ რებს და ე ტო ვე ბი ნათ. გა ნა დრო შე ბიც? ყვე ლა ფე რი. ალ ბათ ასე ა. და ე, ასე იყოს!

წეს რი გის სა ხელ მწი ფო9

10 ივნისი 2009TSU TIMES ისტორია/ TARIH

ყარ სი ს ხელ შეკ რუ ლე ბის და დე ბის წინXIX სა უ კუ ნის დამ დეგს, რუ სე თის დამ კვიდ რე ბამ სამ ხრეთ

კავ კა სი ა ში (ა მი ერ კავ კა სი ა ში) და რუ სეთ თან ომებ ში თურ ქე-თი სა და ირა ნის მარ ცხმა, XIX სა უ კუ ნის პირ ველ მე სა მედ ში, ცხა დი გა ხა და, რომ რე გი ონ ში სტა ტუს ქვო და ირ ღვა. ამ მოვ ლე ნამ და უ ყოვ ნებ ლივ გა მო იწ ვია და სავ ლეთ ევ რო პის დი დი ქვეყ ნე ბის (ინ გლი სის, საფ რან გე თის, ავ სტრი ა -უნ გრე-თის) მკვეთ რად უარ ყო ფი თი რე აქ ცი ა. მი უ ხე და ვად ამი სა, სამ ხრეთ კავ კა სი ა ში რუ სე თის დამ კვიდ რე ბას, რაც მახ ლო ბელ აღ მო სავ ლეთ ში გაჭ რი სათ ვის პლაც დარ მის მომ ზა დე ბა საც ნიშ ნავ და, და სავ ლეთ ევ რო პის ქვეყ ნებ მა ხე ლი ვერ შე უ შა ლეს. 1877-1878 წლე ბის რუ სეთ -თურ ქეთს ომ ში კვლავ რუ სეთ მა გა ი მარ ჯვა. სან -სტე ფა ნოს ხელ შეკ რუ ლე ბი თა (1878 წლის მარ ტში) და ბერ ლი ნის კონ გრე სის გა დაწყ ვე ტი ლე ბით (1878 წლის ივ ლის ში) და მარ ცხე ბულ მა თურ ქეთ მა აჭა რა რუ სეთს და უთ მო. 1903 წელს, აჭა რის ტე რი ტო რი ის ად მი ნის ტრა ცი უ-ლი მოწყ ო ბა ბა თუ მის ოლ ქის შექ მნით დამ თავ რდა. ბა თუ მის ოლ ქი, რო მე ლიც ბა თუ მი სა და არ თვი ნის ოკ რუ გე ბი სა გან შედ გე ბო და, ად მი ნის ტრა ცი უ ლი თვალ საზ რი სით, ქუ თა ი სის გუ ბერ ნი ას და უქ ვემ დე ბა რეს (რუ სე თის იმ პე რი ის ად მი ნის ტრა-ცი ულ სის ტე მა ში ცალ კე ერ თე უ ლებს წარ მო ად გენ და არ ტა ა ნი-სა და ყარ სის ოკ რუ გე ბი). პირ ვე ლი მსოფ ლიო ომის დაწყ ე ბის შემ დეგ (1914 წ.) სამ ხრეთ -და სავ ლეთ სა ქარ თვე ლო, კვლავ მო ექ ცა დი დი პო ლი ტი კის ყუ რადღ ე ბის ცენ ტრში. პირ ვე ლი მსოფ ლიო ომის და საწყ ი სი სათ ვის, რუ სე თი ან ტან ტის სამ ხედ რო- პო ლი ტი კუ რი ბლო კის წევ რი იყო, ხო ლო თურ ქე თი — სამ თა კავ ში რი სა. ამ რი გად, სამ ხრე თი კავ კა სია და, მათ შო რის, სამ ხრეთ -და სავ ლე თი სა ქარ თვე ლო, ფრონ ტის პი რა რე გი ო ნად იქ ცა. თურ ქე თის არ მი ის ცდე ბი — და ე კა ვე ბი ნა თბი ლი სი და ბა თუ მი — რუ სე თის კავ კა სი ის არ მი ამ 1914-1915 წლებ ში წარ მა ტე ბით აღ კვე თა, ხო ლო შემ დეგ სა კუთ რივ თურ ქე თის ტე რი ტო რი ის ნა წი ლი (აღ მო სავ ლეთ ანა ტო ლი ა) და ი კა ვა. სამ ხრეთ კავ კა სი ა ში ვი თა რე ბა კარ დი ნა ლუ რად შე იც ვა ლა რუ სე თის 1917 წლის თე ბერ ვალ -მარ ტის რე ვო ლუ-ცი ის შემ დეგ. რუ სე თის დრო ე ბით მა მთავ რო ბამ თა ვი სი არ სე ბო ბის პე რი ოდ ში (1917 წლის მარ ტი -ოქ ტომ ბე რი) შეძ ლო სამ ხრეთ კავ კა სი ა ში (ა მი ერ კავ კა სი ა ში) თა ვი სი იუ რის დიქ ცი ის შე ნარ ჩუ ნე ბა. ბოლ შე ვი კე ბის მი ერ დრო ე ბი თი მთავ რო ბის დამ ხო ბის შემ დეგ, (1917 წლის ოქ ტომ ბერ ში) ხე ლი სუფ ლე ბის სა თა ვე ში მო სულ მა საბ ჭო თა მთავ რო ბამ კი სამ ხრეთ კავ კა სი-ა ში იუ რის დიქ ცია ვე ღარ შე ი ნარ ჩუ ნა — სა ქარ თვე ლოს, აზერ ბა ი ჯა ნი სა და სომ ხე თის პო ლი ტი კურ მა ძა ლებ მა საბ ჭო თა რუ სეთ თან ყო ველ გვა რი კავ ში რი გაწყ ვი ტეს და 1917 წლის ნო ემ ბერ ში შექ მნეს სამ ხა რეო ხე ლი სუფ ლე ბის ორ გა ნო — ამი ერ კავ კა სი ის კო მი სა რი ა ტი. (თავ მჯდო მა რე ევ გე ნი გე გეჭ კო რი) მი უ ხე და ვად საბ ჭო თა რუ სე თი სა გან ჩა მო ცი ლე ბი-სა, ამი ერ კავ კა სი ა ში და მო უ კი დე ბე ლი სა ხელ მწი ფო არ შექ მნი ლა, რის გა მოც სა ერ თა შო რი სო ას პა რეზ ზე ამი ერ კავ კა-სია (სამ ხრეთ კავ კა სი ა) ისევ რუ სე თის ტე რი ტო რი ად აღიქ მე-ბო და, თუმ ცა იყო ერ თი მე ტად მნიშ ვნე ლო ვა ნი ფაქ ტო რი: რუ სე თის კავ კა სი ის არ მია საბ ჭო თა რუ სე თის მთავ რო ბას არ ცნობ და, მის გან კარ გუ ლე ბებს არ ას რუ ლებ და და რე გი ონს თურ ქე თის გავ ლე ნის გან იცავ და. უმ ძი მეს მდგო მა რე ო ბა ში ჩა ვარ დნილ საბ ჭო თა რუ სეთს ომის გაგ რძე ლე ბა აღარ შე ეძ ლო. ასეთ ვი თა რე ბა ში, საბ ჭო თა რუ სეთ მა გა დაწყ ვი ტა, გერ მა ნი ა სა და მის მო კავ ში რე ებ თან (ავ სტრი ა -უნ გრეთ სა, თურ ქეთ სა და ბულ გა რეთ თან) სე პა რა ტი უ ლი ზა ვი და ე დო. ზავს 1918 წლის 3 მარტს ბრეს ტ-ლი ტოვ სკში მო ე წე რა ხე ლი. ზა ვის სა ნაც ვლოდ, საბ ჭო თა რუ სეთ მა დი დი ტე რი ტო რია დათ მო. ეს შე ე ხო სამ ხრეთ კავ კა სი ა საც. ბრეს ტ-ლი ტოვ სკის ზა ვის მე ოთხე მუხ ლში აღ ნიშ ნუ ლი იყო, რომ რუ სეთს და უ ყოვ ნებ ლივ უნ და და ე ტო ვე ბი ნა თურ ქე თის ტე რი ტო რია (ა ნა ტო ლი ა). იმა ვე, მე ოთხე მუხ ლის ბო ლო აბ ზა ცი, უკ ვე რუ სე თის ტე რი ტო რი ას ეხე ბო და. კერ ძოდ, მას ში ნათ ქვა მი ა: რუ სეთს და უ ყოვ ნებ ლივ უნ და და ე ტო ვე ბი ნა არ ტა ა ნის, ყარ სი სა და ბა თუ მის ოკ რუ გე ბი. ამას თან ერ თად, რუ სე თი არ უნ და ჩა რე უ ლი ყო ამ ოკ რუ გე ბის სა ხელ მწი ფო ებ რივ -სა მარ-თლებ რივ და სა ხელ მწი ფო ებ რივ სა ერ თა შო რი სო მოწყ ო ბა ში. ოკ რუ გე ბის მო სახ ლე ო ბას თვი თონ უნ და გა ნე საზღ ვრა თა ვი სი მო მა ვა ლი მე ზო ბელ სა ხელ მწი ფო ებ თან, უპი რა ტე სად თურ ქეთ თან შე თან ხმე ბით. რო გორც ვხე დავთ, ფაქ ტობ რი ვად, საქ მე ეხე ბო და ბა თუ მის, არ ტა ა ნი სა და ყარ სის ოკ რუ გე ბის ტე რი ტო რი ა ზე მო სახ ლე ო ბის ნე ბის გა მო სავ ლე ნად რე ფე რენ-დუ მის ჩა ტა რე ბას. ისიც ცხა დი იყო, რომ რე გი ონ ში რუ სეთ თან შე და რე ბით, თურ ქეთ მა უპი რა ტე სო ბა მი ი ღო. ამი ერ კავ კა სი ის კო მი სა რი ატ მა არ ცნო ბრეს ტ-ლი ტოვ სკის სა ზა ვო ხელ შეკ რუ-ლე ბის მუხ ლი, რო მე ლიც ბა თუ მის, არ ტა ა ნი სა და ყარ სის ოკ რუ გებს ეხე ბო და. ამ სა კითხ თან და კავ ში რე ბით, 1918 წლის მარ ტში, ტრა პი ზონ ში გა ი მარ თა თურ ქე თი სა და ამი ერ კავ კა სი-ის კო მი სა რი ა ტის დე ლე გა ცი ა თა მო ლა პა რა კე ბა. ტრა პი ზო ნის კონ ფე რენ ცი ა ზე თურ ქე თი ბრეს ტ-ლი ტოვ სკის სა ზა ვო ხელ შეკ რუ ლე ბის მე ოთხე მუხ ლის უპი რო ბო შეს რუ ლე ბას ითხ ოვ და. ამი ერ კავ კა სი ის დე ლე გა ცი ამ თურ ქე თის მოთხ ოვ ნა-თა შეს რუ ლე ბა ზე უა რი გა ნაცხ ა და. ტრა პი ზო ნის კონ ფე რენ-ცია შეწყ და და თურ ქეთ მა ბა თუ მის, არ ტა ა ნი სა და ყარ სის ოკ რუ გე ბის და კა ვე ბის მიზ ნით, სა ო მა რი მოქ მე დე ბე ბი და იწყ ო. 1918 წლის მარ ტ-აპ რილ ში, თურ ქეთ მა აჭა რა და ი კა ვა. მარ თა ლი ა, 1918 წლის აპ რილ ში, ამი ერ კავ კა სი ის სე იმ მა ახა ლი და მო უ კი დე ბე ლი სა ხელ მწი ფოს — ამი ერ კავ კა სი ის დე მოკ რა-

ტი უ ლი ფე დე რა ცი უ ლი რეს პუბ ლი კის შექ მნა გა მო აცხ ა და, მაგ რამ ამან საქ მეს მა ინც ვერ უშ ვე ლა. 1918 წლის მა ის ში, თურ ქე ბი სა გან და კა ვე ბულ ბა თუმ ში ერ თმა ნეთს შეხ ვდნენ ამი ერ კავ კა სი ი სა და თურ ქე თის დე ლე გა ცი ე-ბი. ბა თუ მის კონ ფე რენ ცი ა-ზე თურ ქებ მა მოთხ ოვ ნე ბი კი დევ უფ რო და ამ ძი მეს. ასეთ ვი თა რე ბა ში, 1918 წლის 26 მა ისს, გა მოცხ ად-და სა ქარ თვე ლოს სა ხელ-მწი ფო ებ რი ვი და მო უ კი დებ-ლო ბა. ამ დღი სათ ვის აჭა რა თურ ქე თის პო ლი ტი კურ გავ ლე ნას ექ ვემ დე ბა რე ბო-და. მძი მე მდგო მა რე ო ბა ში მყო ფი სა ქარ თვე ლოს დე მოკ რა ტი უ ლი რეს პუბ ლი-კის მთავ რო ბა, იძუ ლე ბუ ლი გახ და, აჭა რა თურ ქე თი სათ ვის და ეთ მო. 1918 წლის 4 ივ ნისს, ბა თუმ ში სა ქარ თვე ლოს დე მოკ რა ტი ულ რეს პუბ ლი კა სა და თურ ქეთს შო რის და ი დო ხელ შეკ რუ ლე ბა. ხელ შეკ რუ ლე ბის მე ო რე მუხ ლში აღ ნიშ ნუ ლი იყო, რომ საზღ ვა რი თურ ქეთ სა და სა ქარ თვე ლოს შო რის მდი ნა რე ჩო ლოქ ზე გა დი ო და. თურ ქე თი მო პო ვე ბუ ლი უპი რა ტე სო ბის გან მტკი ცე ბას შე უდ გა. 1918 წლის ივ ლის ში, მის მი ერ ვე ოკუ პი რე ბულ ტე რი ტო რი ა ზე, თურ ქეთ მა რე ფე რენ დუ მი ჩა ა ტა რა და გა მო აცხ ა და, რომ აჭა რის მო სახ ლე ო ბამ თურ ქე თის შე მად გენ ლო ბა ში გა დას ვლა ისურ ვა. ეს იყო სიც რუ ე, რად გან რე ფე რენ დუ მი უხე ში ძალ მომ რე ო ბის პი რო ბებ ში ჩა ტარ და. ამის შემ დგომ მოვ ლე ნე-ბი თურ ქე თი სათ ვის არა ხელ საყ რე ლად წა რი მარ თა. პირ ველ მსოფ ლიო ომ ში და მარ ცხე ბულ მა თურ ქეთ მა მუდ რო სის ზა ვით (1918 წლის ოქ ტომ ბე რი) ბა თუ მი და მთე ლი აჭა რა და ტო ვა. აჭა რა ინ გლი სის სა ო კუ პა ციო ზო ნად გა მოცხ ად და. აჭა რა ში ინ გლი სის ჯა რე ბი შე ვიდ ნენ. 1921 წლის 11-12 თე ბერ ვალს ღა მით და იწყო საბ ჭო თა რუ სე თის აგ რე სია სა ქარ თვე ლოს დე მოკ რა ტი უ ლი რეს პუბ ლი კის წი ნა აღ მდეგ. 25 თე ბერ ვალს რუ სე თის მე-11 წი თელ მა არ მი ამ თბი ლი სი და ი კა ვა. სა ქარ თვე-ლოს დე მოკ რა ტი უ ლი რეს პუბ ლი კის დამ ფუძ ნე ბე ლი კრე ბა და მთავ რო ბა ბა თუმ ში გა და ვი და. სა ქარ თვე ლო- რუ სე თის ომის პა რა ლე ლუ რად, მოს კოვ ში მიმ დი ნა რე ობ და საბ ჭო თა რუ სე თი-სა და თურ ქე თის მო ლა პა რა კე ბა, რაც 1921 წლის 16 მარტს და დე ბუ ლი ხელ შეკ რუ ლე ბით დას რულ და. საბ ჭო თა რუ სე თი სა და თურ ქე თის მო ლა პა რა კე ბას ორი პრინ ცი პუ ლი შე თან ხმე ბა და ე დო სა ფუძ ვლად. პირ ვე ლი: თურ ქე თი უარს ამ ბობ და სამ ხრეთ კავ კა სი ა ში (ა მი ერ კავ კა სი ა ში) ყო ველ გვარ ტე რი ტო-რი ულ პრე ტენ ზი ა ზე და მე ო რე:. რუ სე თი აღარ ითხ ოვ და, რომ თურ ქეთს ჩრდი ლო -აღ მო სავ ლე თი საზღ ვა რი ბერ ლი ნის კონ გრე სის (1878 წ.) მი ერ დად გე ნილ სა საზღ ვრო ხა ზამ დე გა და ე წია ანუ რუ სე თი პრე ტენ ზი ას აღარ აცხ ა დებ და არ თვინ-ზე, არ ტა ან სა და ყარ სზე. სა ქარ თვე ლოს დე მოკ რა ტი უ ლი რეს პუბ ლი კის დე ლე გა ცია მოს კო ვის მო ლა პა რა კე ბებ ში არ მო ნა წი ლე ობ და. მი უ ხე და ვად ამი სა, 1921 წლის 16 მარ ტის რუ სეთ -თურ ქე თის მოს კო ვის ხელ შეკ რუ ლე ბის პირ ველ მუხ ლში, თურ ქე თის ჩრდი ლო -აღ მო სავ ლეთ საზღ ვრი შემ დეგ-ნა ე რად დად გინ და: სა ხელ მწი ფი ოს საზღ ვა რი იწყ ე ბო და იქ, სა დაც მდი ნა რე სარ ფი ჩა ე დი ნე ბო და შავ ზღვა ში. შემ დეგ სა საზღ ვრო ხა ზი მი უყ ვე ბო და ქე დის მთას და შავ შე თის მთე ბის წყალ გამ ყოფს, არ ტა ა ნი სა და ყარ სის სან ჯა ყე ბის ჩრდი ლო ეთ საზღ ვარს. ეს კი იმას ნიშ ნავ და, რომ სა ქარ თვე-ლოს დე მოკ რა ტი უ ლი რეს პუბ ლი კის მთავ რო ბის თან ხმო ბის გა რე შე, რო მე ლიც 1921 წლის 17 მარ ტის სა ღა მომ დე ბა თუმ ში ე.ი. ქვეყ ნის ტე რი ტო რი ა ზე იმ ყო ფე ბო და, რუ სეთ მა 1921 წლის 16 მარ ტის მოს კო ვის ხელ შეკ რუ ლე ბით, სა ქარ თვე ლოს ის ტო რი უ ლი ტე რი ტო რი ის ნა წი ლი თურ ქე თის ტე რი ტო რი ად აღი ა რა. რუ სეთ -თურ ქე თის 1921 წლის 16 მარ ტის ხელ შეკ რუ-ლე ბა, სა ქარ თვე ლოს სხვა მხრი ვაც შე ე ხო. ხელ შეკ რუ ლე ბის მე ო რე მუხ ლში აღ ნიშ ნუ ლი ა: თურ ქე თი რუ სეთს უთ მობ და ქა ლაქ ბა თუმს, ბა თუ მის პორტს და მთლი ა ნად ბა თუ მის ოკ რუგს შემ დე გი პი რო ბით: 1) აჭა რის მო სახ ლე ო ბას უნ და მი ე ღო ფარ თო ავ ტო ნო მი ა, რა თა გა რან ტი რე ბუ ლი ყო ფი ლი ყო მა თი კულ ტუ რუ ლი და რე ლი გი უ რი უფ ლე ბე ბი. 2) თურ ქეთს უფ ლე ბა ეძ ლე ო და ბა თუ მის პორ ტი გა მო ე ყე ნე ბი ნა უბა ჟოდ. თურ ქე თი დან ბა თუ მის პორ ტის გავ ლით ტვირ თი, ისე ვე, რო გორც ბა თუ მის პორ ტის გავ ლით თურ ქეთ ში მი მა ვა ლი ტვირ თი, ბა ჟის გა რე შე უნ და გა ე ტა რე ბი ნათ

ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბის და დე ბა1921 წლის მარ ტი სათ ვის სა ქარ თვე ლო, აზერ ბა ი ჯა ნი და

სომ ხე თი რუ სე თის მი ერ იყო ოკუ პი რე ბუ ლი, თუმ ცა ფორ-მა ლუ რი თვალ საზ რი სით, სა მი ვე ქვე ყა ნა და მო უ კი დე ბელ, სუ ვე რე ნულ სა ხელ მწი ფოს წარ მო ად გენ და. რუ სეთ მა გა დაწყ-ვი ტა თა ვი სი პო ზი ცი ე ბის გან მტკი ცე ბა სამ ხრეთ კავ კა სი ა ში და თა ვის მთა ვარ კონ კუ რენტ თურ ქეთ თან ყვე ლა სა და ვო სა კითხ ის მოგ ვა რე ბა. 1921 წლის 23 სექ ტემ ბერს, ქა ლაქ ყარ სში და იწყო თურ ქე თის, სა ქარ თვე ლოს, სომ ხე თი სა და აზერ ბა ი ჯა ნის მო ლა პა რა კე ბა. ყარ სის კონ ფე რენ ცი ა ში სრუ-ლუფ ლე ბი ა ნი მხა რის სა ხით მო ნა წი ლე ობ და საბ ჭო თა რუ სე თი,

რაც არ შე ე სა ბა მე ბო და სა ერ თა შო რი სო სა მარ თლის ნორ მებს. იმ პე რი ო დი სათ ვის რუ სეთ სა და თურ ქეთს ოფი ცი ა ლუ რად სა ხელ მწი ფო სა საზღ ვრო ხა ზი არ გა მო ყოფ და ერ თმა ნე თი სა-გან, ანუ ამ ორ ქვე ყა ნას არ ჰქონ და სა ხელ მწი ფო საზღ ვა რი. რუ სეთ სა და თურ ქეთს შო რის არ სე ბობ და სა მი და მო უ კი დე ბე-ლი სა ხელ მწი ფო: სა ქარ თვე ლო, სომ ხე თი და აზერ ბა ი ჯა ნი და სწო რედ ამ სა ხელ მწი ფო ებს უნ და გა ერ კვი ათ ურ თი ერ თო ბა თურ ქეთ თან. ყარ სი სი კონ ფე რენ ცი ის დღის წეს რიგ ში არ იდ გა არც ერ თი სა კითხ ი, რო მე ლიც რა ი მე კუთხ ით ეხე ბო და რუ-სეთს. მი უ ხე და ვად ამი სა, რუ სე თი თურ ქეთ თან შე თან ხმე ბით გან საზღ ვრავ და კონ ფე რენ ცი ის მუ შა ო ბას. ხელ შეკ რუ ლე ბის ტექ სტიც შე მუ შავ და რუ სე თის ადა თურ ქე თის ინ ტე რე სე ბის გათ ვალ კის წი ნე ბით, სა ქარ თვე ლო, სომ ხე თი და Aა ზერ ბა ი ჯა-ნი იძუ ლე ბუ ლი გახ დნენ თან ხმო ბა გა ნეცხ ა დე ბი ნათ და ხე ლი მო ე წე რათ ხელ შეკ რუ ლე ბა ზე. სა ქარ თვე ლოს მხრი დან ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბას ხე ლი მო ა წე რეს სამ ხედ რო და საზღ ვაო საქ-მე თა სა ხალ ხო კო მი სარ მა შალ ვა ელი ა ვამ, სა გა რეო საქ მე თა და ფი ნან სთა სა ხალ ხო კო მი სარ მა ალექ სან დრე სვა ნი ძემ, ხო ლო საბ ჭო თა რუ სე თის მხრი დან — ია კობ გა ნეც კიმ (ფი ურ-სტენ ბერ გმა), რო მე ლიც იმ ხა ნად საბ ჭო თა რუ სე თის სა გა-რეო საქ მე თა სა ხალ ხო კო მი სა რი ა ტის კო ლე გი ის წევ რი იყო. თურ ქე თის მხრი დან ხელ შეკ რუ ლე ბას ხე ლი მო ა წე რეს კი ა ზიმ კა რა ბე კირ -ფა შამ, ვე ლი- ბე იმ, მუხ ტარ -ბე იმ, მემ დუხ შევ კეტ -ბე იმ; სომ ხე თის მხრი დან — ას კა ნაზ მრა ვი ან მა, პო ღოს მა კინ-ზი ან მა; აზერ ბა ი ჯა ნის მხრი დან — ბეხ ბუდ შახ ტახ ტინ სკიმ. ყარ სში დაწყ ე ბულ მო ლა პა რა კე ბას იგი ვე პრინ ცი პე ბი და ე დო სა ფუძ ვლად, რაც რუ სეთ -თურ ქე თის მოს კო ვის მო ლა პა რა კე-ბას — უც ვლე ლი დარ ჩა თურ ქე თის ჩრდი ლო -აღ მო სავ ლე თი საზღ ვა რი. ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბის პირ ვე ლი მუხ ლი ძა ლა და-კარ გუ ლად აცხ ა დებ და ყვე ლა იმ ხელ შეკ რუ ლე ბას, რო მე ლიც ამი ერ კავ კა სი ას (სამ ხრეთ კავ კა სი ას) ეხე ბო და. ეს არ ეხე ბო და რუ სეთ -თურ ქე თის 1921 წლის 16 მარ ტის ხელ შეკ რუ ლე ბას. მე ო რე მუხ ლში კი აღ ნიშ ნუ ლი იყო, რომ სა ქარ თვე ლოს, სომ-ხეთ სა და აზერ ბა ი ჯანს არ უნ და ეც ნოთ არც ერ თი ხელ შეკ-რუ ლე ბა, რო მე ლიც ეხე ბო და თურ ქეთს, მაგ რამ არ სცნეს თურ ქე თის მთავ რო ბამ და თურ ქე თის დიდ მა ეროვ ნულ მა კრე ბამ. თა ვის მხრივ, თურ ქე თი ვალ დე ბუ ლე ბას იღებ და, არ ეც ნო არც ერ თი სა ერ თა შო რი სო აქ ტი, თუ მას არ ცნობ და სა ქარ თვე ლო, სომ ხე თი და აზერ ბა ი ჯა ნი. ყარ სის ხელ შეკ რუ-ლე ბის მე ოთხე მუხ ლით დად გინ და თურ ქე თის ჩრდი ლო -აღ მო-სავ ლე თი საზღ ვა რი. კერ ძოდ, ხელ შეკ რუ ლე ბა ში აღ ნიშ ნუ ლი ა: თურ ქე თის ჩრდი ლო ეთ -აღ მო სავ ლეთ საზღ ვა რი სა ხელ მწი ფოს საზღ ვა რი იწყ ე ბო და იქ, სა დაც მდი ნა რე სარ ფი ჩა ე დი ნე ბო და შავ ზღვა ში; შემ დეგ სა საზღ ვრო ხა ზი მი უყ ვე ბო და ქე დის მთას და შავ შე თის მთე ბის წყალ გამ ყოფს, არ ტა ა ნი სა და ყარ სის სან ჯა ყე ბის ჩრდი ლო ეთ საზღ ვარს. ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე-ბის მე ექ ვსე მუხ ლი ეხე ბო და აჭა რას. კერ ძოდ, ეს მუხ ლი ასე იყო ჩა მო ყა ლი ბე ბუ ლი: თურ ქე თი რუ სეთს უთ მობ და ქა ლაქ ბა თუმს, ბა თუ მის პორტს და მთლი ა ნად ბა თუ მის ოკ რუგს შემ-დე გი პი რო ბით: 1) აჭა რის მო სახ ლე ო ბას უნ და მი ე ღო ფარ თო ავ ტო ნო მი ა, რა თა გა რან ტი რე ბუ ლი ყო ფი ლი ყო მა თი კულ ტუ-რუ ლი და რე ლი გი უ რი უფ ლე ბე ბი. 2) თურ ქეთს უფ ლე ბა ეძ ლე-ო და ბა თუ მის პორ ტი გა მო ე ყე ნე ბი ნა უბა ჟოდ. თურ ქე თი დან ბა თუ მის პორ ტის გავ ლით ტვირ თი, ისე ვე, რო გორც ბა თუ მის პორ ტის გავ ლით თურ ქეთ ში მი მა ვა ლი ტვირ თი ბა ჟის გა რე შე უნ და გა ე ტა რე ბი ნათ.

რო გორც ვხე დავთ, ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბამ უც ვლე ლად გა ი მე ო რა რუ სეთ -თურ ქე თის 1921 წლის 16 მარ ტის მოს კო-ვის ხელ შეკ რუ ლე ბის მუხ ლე ბი. ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბის ოცი მუხ ლი დან ექ ვი მუხ ლი ძა ლა ში შე ვი და ხელ მო წე რის დრო ი დან (1921 წლის 13 ოქ ტომ ბრი დან), მათ შო რის იყო მე ექ ვსე მუხ-ლი, რო მე ლიც აჭა რას ეხე ბო და. რაც შე ე ხე ბა ხელ შეკ რუ ლე ბის და ნარ ჩენ მუხ ლებს, ისი ნი ძა ლა ში შე ვი დოდ ნენ რა ტი ფი კა-ცი ის შემ დეგ. ხელ შეკ რუ ლე ბის მე ო ცე მუხ ლი ხე ლის მომ წერ მხა რე ებს ავალ დე ბუ ლებ და, რაც შე იძ ლე ბა მოკ ლე დრო ში გა ეც ვა ლათ სა რა ტი ფი კა ციო სი გე ლე ბი. ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე-ბის სა რა ტი ფი კა ციო სი გე ლე ბის გაც ვლა შედ გა ერე ვან ში 1922 წლის 11 სექ ტემ ბერს. ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბას არ ჰქო ნია სა ი დუმ ლო მუხ ლე ბი. ხელ შეკ რუ ლე ბას და ერ თო სა მი და მა ტე-ბა, რო მელ თა გან არც ერ თი სა ი დუმ ლო არ ყო ფი ლა და სა მი ვე მრა ვალ ჯერ იქ ნა გა მოქ ვეყ ნე ბუ ლი. პირ ველ და მა ტე ბა ში დაწ ვრი ლე ბით არის აღ წე რი ლი თურ ქე თის ჩრდი ლო -აღ მო სავ-ლეთ საზღ ვა რი, მე ო რე და მა ტე ბა ში აღ წე რი ლი იყო თურ ქე თის საზღ ვა რი არ პა- ჩა ის ზო ნა სა და მდი ნა რე არაქ სის ზო ნა ში. მე სა მე და მა ტე ბა ად გენ და ნახ ჭევ ნის ავ ტო ნო მი ის საზღ ვრებს.

ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბის სა მი ვე და მა ტე ბას ხუ თი ვე ქვეყ ნის წარ მო მად გენ ლებ მა ცალ -ცალ კე მო ა წე რეს ხე ლი. ყარ სის ხელ-შეკ რუ ლე ბა ხუთ ეგ ზემ პლა რად — ქარ თულ, რუ სულ, თურ-ქულ, აზერ ბა ი ჯა ნულ და სომ ხურ ენებ ზე გა ფორ მდა. ხელ შეკ-რუ ლე ბის მოქ მე დე ბის ვა და გან საზღ ვრუ ლი არ ყო ფი ლა.

ხელ შეკ რუ ლე ბის ბე დი დღეს1992 წლის 30 ივ ლისს, თბი ლის ში გა ფორ მდა სა ქარ თვე ლო-

თურ ქე თის ხელ შეკ რუ ლე ბა. სა ქარ თვე ლოს მხრი დან ხელ შეკ-რუ ლე ბას ხე ლი მო ა წე რა სა ხელ მწი ფო საბ ჭოს თავ მჯდო მა რემ ედუ არდ შე ვარ დნა ძემ, თურ ქე თის მხრი დან — პრე მი ერ -მი ნის-ტრმა სუ ლე ი მან დე მი რელ მა. ხელ შეკ რუ ლე ბის პრე ამ ბუ ლა ში აღ ნიშ ნუ ლი ა, რომ მხა რე ე ბი და ი ცა ვენ მათ შო რის და დე ბულ ყვე ლა ხელ შეკ რუ ლე ბას და შე თან ხმე ბას დაწყ ე ბუ ლი 1921 წლის 13 ოქ ტომ ბრის ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბი დან.

სა ქარ თვე ლო- თურ ქე თის 1992 წლის 30 ივ ლი სის ხელ შეკ-რუ ლე ბა ათი წლის ვა დით და ი დო. ხელ შეკ რუ ლე ბა ში აღ ნიშ-ნუ ლი ა, რომ თუ მხა რე ებ მა ათ წლი ა ნი ვა დის ამო წურ ვამ დე სა მი თვით ად რე არ გა ნაცხ ა დეს ხელ შეკ რუ ლე ბის მოქ მე დე ბის შეწყ ვე ტის შე სა ხებ, მა შინ ხელ შეკ რუ ლე ბა ავ ტო მა ტუ რად გრძელ დე ბა კი დევ მომ დევ ნო ხუ თი წლით. ათ წლი ა ნი ვა დის გას ვლის შემ დეგ (2002 წ.) არც სა ქარ თვე ლოს და არც თურ-ქეთს 1992 წლის 30 ივ ლი სის ხელ შეკ რუ ლე ბის მოქ მე დე ბის შეწყ ვე ტის შე სა ხებ ოფი ცი ა ლუ რი გან ცხა დე ბა არ გა უ კე თე-ბი ათ ე.ი. ხელ შეკ რუ ლე ბა კი დევ ხუ თი წლით — 2007 წლამ დე გაგ რძელ და. 2007 წელ საც მხა რე ებ მა გა აგ რძე ლეს ხელ შეკ რუ-ლე ბის მოქ მე დე ბა.

თურ ქე თის რეს პუბ ლი კის ქა ლაქ ყარ სში ქარ თუ ლი დე ლე გა ცი ის სტუმ რო ბა, თვი სობ რი ვად ორი ქვეყ ნის — სა ქარ თვე ლო სა და თურ ქეთს შო რის ახა ლი ურ თი ერ თო ბე ბი სა და მე გობ რო ბის და საწყ ი სად შე იძ ლე ბა ჩა ით ვა ლოს. ქა ლა ქი ყარ სი ის ად გი ლი ა, რო­მელ მაც გა სუ ლი სა უ კუ ნის 20­ი ან წლებ ში ის ტო რი უ ლი მნიშ ვნე ლო ბის პრო ცესს მის ცა და სა ბა მი და ეს პირ და პირ და უ კავ შირ და ქარ თულ სა ხელ მწი ფოს თუ სა ხელ მწი ფო ებ რი ო ბას. ჩვენ, “თსუ თა იმ სის” რე დაქ ცი ამ, რო მელ მაც გა დავ წყვი ტეთ, რომ ამომ წუ­რა ვი ინ ფორ მა ცია შეგ ვეგ რო ვე ბი ნა ამ ვი ზი ტის მიმ დი ნა რე ო ბი სას, გავ სა უბ რე ბო დით სა ინ ტე რე სო ადა მი ა ნებს, შევ ხვედ რო დით ჩვენს თა ნა ტო ლებ სა თუ გაგ ვე გო იმ ქა ლა ქის ყო ფა­ ცხოვ რე ბა, რი თაც ასე გა მორ ჩე უ ლია დღე ვან დე ლი ყარ სი, მაგ რამ ასე ვე აუ ცი ლებ ლო ბად ჩავ თვა ლეთ მკითხ ვე ლის თვის ის ის ტო რი ის ფურ ცლე ბიც შეგ ვეხ სე ნე ბი ა, რო მე ლიც “ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბის” სა ხელ წო დე ბი თაა ცნო ბი ლი. მარ თა ლი ა, “ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბა” პო ლი ტი კუ რი თე მა ა, მაგ რამ ამავ დრო უ ლად ჩვე ნი თა ნაცხ­ოვ რე ბი სა და ქვეყ ნებს შო რის ურ თი ერ თო ბის შე დე გიც. ამი ტო მაც, ჩვენ არც წარ სუ ლი უნ და და ვი ვიწყ ოთ და არც ღირ სე ულ თა ნად რო ულ ურ თი ერ თო ბას მი ვა ყე ნოთ ჩრდი ლი. სა ქარ თვე ლო­ ყარ სის ის ტო რი ულ ურ თი ერ თო ბა ზე გან მარ ტე ბა ვთხო ვეთ თბი­ლი სის სა ხელ მწი ფო უნი ვერ სი ტე ტის ის ტო რი ის მეც ნი ე რე ბა თა დოქ ტორ, პრო ფე სორ ვახ ტანგ გუ რულს. ინ ტერ ვი უს უძღ ვე ბა გა ზე თის პა სუ ხის მგე ბე ლი გუნ დის წევ რი მა რი ამ ხუ ხუ ნა იშ ვი ლი.

ყარ სის ხელ შეკ რუ ლე ბა: ის ტო რი უ ლი პა რა ლე ლე ბი

11TSU TIMESივნისი 2009 თანამედროვეობა/ şehrin yaşamı

ყარსი - წარსული და თანამედროვეობანინი ჯაჯანიძე, სალომე გელუტაშვილი

ფე რა დი თავ სა ბუ რა ვე ბი, ქვა ფე ნი ლი ა ნი და ვიწ რო ქუ ჩე-ბი, ევ რო პე ი ზა ცი ი სა კენ მი მა ვა ლი ქა ლა ქი, კლდით შე მო-საზღ ვრუ ლი ყარ სი — მდე ბა რე ობს ჩრდი ლო აღ მო სავ ლეთ თურ ქეთ ში. იგი გაშ ლი ლია პლა ტო ზე, ყარ სის მდი ნა რის დო ნი დან 1.750 მეტ რის სი მაღ ლე ზე. სომ ხე თის საზღ ვარ-თან. ქა ლა ქი და ყო ფი ლია 2 ნა წი ლად, ოდ ნავ უფ რო ძველ, ჩრდი ლო ე თ ნა წი ლად და ახ ლად აშე ნე ბულ სამ ხრე თ ნა წი-ლად. ო რი ვე მათ გა ნი ყარ სის მდი ნა რის ნა პი რებ ზეა გან-ფე ნი ლი და მათ აერ თებს ძვე ლი ხი დი, რო მე ლიც სელ ჩუკ თურ ქმა აა შე ნა.

იმ დროს, რო დე საც ყარ სი სომ ხუ რი მმარ თვე ლო ბის ქვეშ იმ ყო ფე ბო და (IX, X სა უ კუ ნე ე ბი), იგი და იპყ რეს სელ ჩუ-კებ მა, შემ დე გი 300 წლის გან მავ ლო ბა ში, ქა ლა ქი სა ქარ-თვე ლოს შე მად გენ ლო ბა ში იმ ყო ფე ბო და. მე-13 სა უ კუ ნე ში, ქა ლა ქი მონ ღო ლებ მა აი ღეს და 1387 წელს თე მურ ლენ გის მი ერ გა და იქ ცა ოტო მა ნის უზარ მა ზარ იმ პე რი ად (1514წე-ლი). მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ამ ქა ლაქ მა გა უძ ლო ირა ნე ლე-ბის შე მო სე ვას 1731 წელს და გა და ურ ჩა რუ სე თის მმარ-თვე ლო ბას, 1807 წელს რუ სე თი კვლავ გა მოჩ ნდა ყარ სის მი სად გო მებ თან და 1877-1878 წლებ ში, რუსეთმა ფორ მა-ლუ რად ანექ სი რე ბუ ლად გა მოცხ ად და.

1918 წელს ყარ სი თურ ქეთს და უბ რუნ და, თუმ ცა შემ-დგომ საბ ჭო თა კავ შირ მა სცა და ქა ლა ქი გა მო ეცხ ა დე ბი ნა სომ ხე თის ნა წი ლად და შე სა ბა მი სად, საბ ჭო თა კავ შირ ში შე მა ვალ რეს ბუბ ლი კად.

ყარ სის ის ტო რი ულ ნა გე ბო ბას წარ მო ად გენს "კუმ ბეტ ქა მი ი" (ა პოს ტო ლე ბის ეკ ლე სი ა). სომ ხუ რი ეკ ლე სი ა, რო მე-ლიც გა და კეთ და მე ჩე თად. ასე ვე, ოტო მა ნე ბის პე რი ო დი-დან შე მორ ჩე ნი ლია აბა ნო ე ბი და ძვე ლე ბუ რი ცი ტა დე ლი, მდე ბა რე ყარ სის მდი ნა რე ზე, რო მე ლიც და ახ ლო ე ბით, მე-16 სა უ კუ ნე ში, წარ მო ად გენ და ძლი ერ სამ ხედ რო ბა ზას. ყარ-სი მნიშ ვე ლო ვა ნია სა ქონ ლის ვაჭ რო ბი თა და ყვე ლით. იგი აწარ მო ებს შალს, მატყ ლსა და ხა ლი ჩებს. სამ ხედ რო ბა ზა და კავ ში რე ბუ ლია რკი ნიგ ზით წამ ყვან თურ ქულ ქა ლა ქებ-თან.

ყარ სის რე გი ო ნი იყო სომ ხუ რი სა მე ფოს ნა წი ლი და მი სი უამ რა ვი ღირ სშე სა ნიშ ნა ო ბის წარ მო მავ ლო ბა სწო რედ ამ პე რი ოდს უკავ შირ დე ბა.

აღ მო სავ ლეთ ყარ სის ქა ლა ქი — ანი, იყო ბაგ რა ტიდ-თა დე და ქა ლა ქი X სა უ კუ ნე ში. დღეს დღე ო ბით, ქა ლა ქის სამ ხრე თი ნა წი ლი მდე ბა რე ობს არ პა კა ის მდი ნა რის გას-წვრივ, რო მელ საც აქვს საზღ ვა რი სომ ხე თის აღ მო სავ ლეთ ნა წილ თან. ანის გე ო გარ ფი უ ლი მდე ბა რე ო ბა მნიშ ვნე ლო ვა-ნია იმით, რომ იგი მდე ბა რე ობს სა ქა რავ ნო გზის გას წვრივ, უძ ვე ლეს აბ რე შუ მის გზა ზე, რო მე ლიც აკავ ში რებს აღ მო-სავ ლეთს და სავ ლეთ თან. ეს მო მა ჯა დო ვე ბე ლი ად გი ლი ერთ დროს იყო ურარ ტუს დე და ქა ლა ქი, მოგ ვი ა ნე ბით იგი და იპყ რეს ბი ზან ტი ე ლებ მა და მონ ღო ლებ მა. ჩვე ნი წელ-თაღ რიცხ ვის V სა უ კუ ნე ში, ანიმ გა ნი ცა და აღ მავ ლო ბა, აღორ ძი ნე ბის ეპო ქა გრძელ დე ბო და მა ნამ, სა ნამ სომ ხე თის ბაგ რა ტი დე ბის მე ფემ აშოტ III შე უბ რა ლე ბელ მა გა და ი ტა-ნა დე და ქა ლა ქი ყარ სში, 961 წელს. მოგ ვი ა ნე ბით, ქა ლა ქის ის ტო რი ა ში და იწყო ოქ როს ხა ნა, რო მე ლიც იმარ თე ბო და 2 ბაგ რა ტი ო ნი მმარ თვე ლის მი ერ. უამ რა ვი ეკ ლე სი ა, რო მე-ლიც ამ პე რი ოდ ში იქ ნა აშე ნე ბუ ლი, წარ მო ად გენს შუ ა სა უ-კუ ნე ე ბის არ ქი ტექ ტუ რის უკა ნას კნელ ნი მუ შებს. ად რე ულ მე-11 სა უ კუ ნე ში, ანის მო სახ ლე ო ბის რა ო დე ნო ბამ მი აღ წია 100 ათას კაცს და ქა ლა ქი იმ დრო ი სათ ვის გახ ლდათ უფ რო დი დი, ვოდ რე ნე ბის მი ე რი ევ რო პუ ლი ქა ლა ქი. მო სახ ლე-ო ბის რა ო დე ნო ბი თაA და ტე რი ტო რი უ ლი სი დი დით, ანიმ გა უს წრო ბაღ დადს, ქა ი რო სა და კონ სტან ტი ნო პოლს. იგი სომ ხე თის მთა ვარ ქა ლა ქად ით ვლე ბო და მე-13 სა უ კუ ნემ დე, თუმ ცა 1319 წლის მი წის ძვრის შე დე გად, ქა ლა ქი ნან გრე ვე-ბად იქ ცა.

თან და თა ნო ბით ქა ლა ქი და ცა რი ელ და, გა დარ ჩე ნი ლი ეკ ლე სი ე ბი და ქა ლა ქის კედ ლე ბის ნან გრე ვე ბი ნათ ლად მი უ თი თე ბენ, რომ შუა სა უ კუ ნე ე ბის სომ ხუ რი ძეგ ლე ბი ნამ დვი ლი ხე ლოვ ნე ბის ნი მუ ში ა. ქვეყ ნის ჩრდი ლო -აღ მო-სავ ლეთ ნა წილ ში, მა ღალ პლა ტო ზე, მდე ბა რე ობს ყარ სი. ეს პრო ვინ ცია გახ ლდათ მე ტად სა ხელ გან თქმუ ლი თურ ქე-თის ის ტო რი ა ში. იგი მდე ბა რე ობს XII სა უ კუ ნე ში აშე ნე ბულ ყარ სყა ლე სის ულა მა ზეს ცი ხეს თან. იგი აა შე ნეს თურ ქებ მა და სწო რედ მათ მი ერ იქ ნა აღად გე ნი ლი მე-19 სა უ კუ ნე-ში. ამ მი და მო ებ ში არის, ასე ვე ძვე ლი სა კა თედ რო ტა ძა რი, აპოს ტო ლე ბის ეკ ლე სი ა, რომ ლის სა ხე ლია ჰა ვა რი ლერ, სა დაც შე იძ ლე ბა ჯერ კი დევ გა ირ ჩეს ფრეს კე ბი. ერ თ-ერთ მნიშ ვნე ლო ვან ყარ სის ღირ სშე სა ნიშ ნა ო ბას წარ მო ად გენს ყარ სის მუ ზე უ მი, რო მელ შიც ინა ხე ბა ად რე უ ლი პე რი ო დის არ ქე ო ლო გი უ რი ნი მუ შე ბი. აქ გა მო ფე ნი ლია ულა მა ზე სი ხის ჩუ ქურ თმე ბი და უამ რა ვი მო ნე ტა. ასე ვე ეთ ნოგ რა ფი უ-ლი ხე ლოვ ნე ბის ნი მუ შე ბი, ისე თი რო გო რი ცაა ხა ლი ჩე ბი და ნა ცი ო ნა ლუ რი ტა ნი სა მო სი.

მნიშ ვნე ლო ვა ნი ა, რომ ქა ლაქ ანი ში ტუ რის ტე ბის თვის არის გარ კვე უ ლი შეზღ უდ ვე ბი, თუმ ცა ეკ ლე სი ე ბი, მე ჩე-თე ბი, ტაძ რე ბი და ცი ტა დე ლი იმ დე ნად სა ნა ხა ობ რი ვი ა, რომ დაბ რკო ლე ბე ბის მი უ ხე და ვად, მა თი ნახ ვა ნამ დვი ლად ღირს. ყარ სი დან 15 კი ლო მეტ რში მდე ბა რე ობს ტბა ქლი-დი რი- ხე ლოვ ნუ რი კუნ ძუ ლი, რო მე ლიც ბუ ნე ბის მოყ ვა-რულ თათ ვის ნამ დვი ლი სა ნა ხა ო ბა. აქ გვხვდე ბა თევ ზე ბი სა

და ფრინ ვე ლე ბის სხვა დას ხვა სა ხე ო ბე ბი. მშვი დი გა რე მო შე სა ნიშ ნა ვია დას ვე ნე ბი სათ ვის.

ყარ სი დან 53 კი ლო მეტ რში მდებ რე ობს სან კამ სი, კი დევ ერ თი ლა მა ზი ქა ლა ქი, რო მე ლიც არის სათხ ი ლამ ურო ცენ-ტრი, გარ შე მორ ტყმუ ლი ნაძ ვის ტყე ე ბით.

ქა ლა ქი ყარ გიზ მა ნი სა ხელ გან თქმუ ლია მი სი ქვი ა ნი რე ლი ე ფით, რო მე ლიც ნე ო ლი თურ ერას გა ნე კუთ ვნე ბა. ა რა სის მდი ნა რის კა ნი ო ნი სა ხელ გან თქმუ ლია ვე ლუ რი ბუ ნე ბით. თი თო ე უ ლი ქა ლა ქი ყარ სის რა ი ონ ში გა მო ირ ჩე ვა თა ვი სი ინ დი ვი დუ ა ლუ რო ბით: ტუზ ლუ კა, სა დაც გვხდე ბა გა მოქ ვა ბუ ლე ბი, გო ლი მწვა ნე მდე ლო ე ბით, აი გი რის ტბა და პო სო ფი გა მო ირ ჩე ვა ტყე ე ბი თა და მთე ბით. დი გო რი არის ქა ლა ქი, სა დაც, სა ვა რა უ დო ა, ცხოვ რობ და სა ხელ-გან თქმუ ლი თურ ქი პო ე ტი დე დე კორ კუ ტი. რე გი ო ნის კულ ტუ რულ ღი რე ბუ ლე ბას ერ თი -ო რად ამაღ ლებს ხალ-ხუ რი ფოლ კლო რი, ტუ რის ტე ბი სი ა მოვ ნე ბას ღე ბუ ლო ბენ მდი და რი და მე ტად სა ნა ხა ობ რი ვი თურ ქუ ლი ხალ ხუ რი ცეკ ვე ბით. აქ გვხვდე ბა მრა ვალ ფე რო ვა ნი დი ზა ი ნის მქო ნე მატყ ლის ხა ლი ჩე ბი. ყარ სის გან სა კუთ რე ბუ ლო ბას, ასე ვე წარ მო ად გენს ად გი ლობ რი ვად წარ მო ე ბუ ლი თაფ ლი და ყვე ლი, სა ხელ წო დე ბით კა შე კა ვა ლი, რო მე ლიც მზად დე ბა ად გი ლობ რი ვი მო სახ ლე ო ბის მი ერ, ყო ველ გვა რი ქარ ხნუ ლი წარ მე ო ბის გა რე შე.

დღე ვან დე ლი ყარ სი ცდი ლობს შე ი ნარ ჩუ ნოს ძვე ლე ბუ-რი იერ -სა ხე, თუმ ცა აქ აშ კა რად იგ რძნო ბა ქა ლა ქის სვლა ევ რო პე ი ზა ცი ი სა კენ. ქუ ჩებ ში იშ ვი ა თად შეხ ვდე ბით ერ თად მო სე ირ ნე წყვი ლებს და თავ შლი ან ახალ გაზ რდებს, თუმ ცა არი ან გა მო ნაკ ლი სე ბიც, რომ ლე ბიც გა გა ო ცე ბენ ტრა დი ცი-უ ლი ძვე ლი და ახა ლე ბუ რი ტან საც მლის ტა რე ბით. სე ირ-ნო ბი სას არა ერ თხელ შე ნიშ ნავთ თავ შლი თა და სრუ ლი ად თა ნა მედ რო ვე ჯინ სებ სა და კე დებ ში გა მოწყ ო ბი ლი ახალ-გაზ რდე ბი. ახალ გაზ რდა ბი ჭე ბი დიდ ინ ტე რესს იჩენ დნენ ჩვენს მი მართ ქუ ჩა ში სე ირ ნო ბი სას, ჩვენ და გა საკ ვი რად ამის მი ზე ზი ჩვე ნი მოკ ლე შარ ვლე ბი აღ მოჩ ნდა, ქუ ჩა ში მხო ლოდ ჩვენ გვი ჩან და ფე ხი, რაც დღე ვან დე ლი ყარ სის-თვი საც კი მი უ ღე ბე ლი ა.

ყარ სის ქუ ჩებ ში ერ თმა ნეთ თა ნაა შერ წყმუ ლი თა ნა მედ-რო ვე ბა რე ბი და ძვე ლე ბუ რი სა სა დი ლო ე ბი, ერ თმა ნე-თის გან გან სხვა ვე ბუ ლი მე ნი უ ე ბით,. თუმ ცა არ შე იძ ლე ბა არ ავ ღნიშ ნოთ, მკვეთ რი სიმ რავ ლე მა ღა ზი ე ბი სა, სა დაც ვიტ რი ნებ ში თვალ ნათ ლივ ჩანს ყვე ლი თა და თაფ ლით სავ-სე დახ ლე ბი. თურ ქე თი ცნო ბი ლია ამ საკ ვე ბის მრა ვა ლი სა ხე ო ბი თა და ტკბი ლე უ ლით.

ქა ლა ქი სავ სეა მა ღა ზი ე ბით, თუმ ცა ერ თმა ნე თის გვერ დი- გვერდ არის, რო გორც უახ ლე სი თა ნა მედ რო ვე ფირ მე ბი სა და ბრენ დე ბის მა ღა ზი ე ბი, ასე ვე ეროვ ნუ ლი სა მო სი სა და აქ სე სუ ა რე ბის მა ღა ზი ე ბი.

ქუ ჩე ბი ვიწ რო და ქვა ფე ნი ლი ა ნი ა, რო მე ლიც თა ვის ძვე ლე ბურ იერ -სა ხეს არ კარ გავს და თვალს გჭრის თა ვი-სი ფე რა დოვ ნე ბით. სა ქარ თვე ლო დან წა მო სულ დე ლე გა-ცი ას ამინ დის თა ვი სე ბუ რე ბა არ გაგ ვით ვა ლის წე ი ნე ბია და ამის გა მო ვი ნე ნა ნეთ კი დეც, რად გან ჩვე ნი აქ ყოფ ნის გან მავ ლო ბა ში, სა ქარ თვე ლო ში ზაფ ხუ ლი დავ ტო ვეთ, აქ კი დევ უფ რო გა სათ ბო ბად ჩამ სუ ლებს კი ზამ თრის სი ცი ვე დაგ ვხვდა, სას ტუმ როს ფან ჯრე ბი დან, რო მე ლიც ყარ-სის გა რე უ ბან ში მდე ბა რე ობ და, თვალს გვჭრი და შო რე ულ მთებ ზე თოვ ლის თეთ რი სა ფა რი. ზაფ ხუ ლის ტემ პე რა ტუ რა არ აღე მა ტე ბა 14 გრა დუსს. ამინ დი მე ტად ცვა ლე ბა დია და ჰა ვა ნეს ტი ა ნი, რად გან თით ქმის ყო ველ დღე წვიმს.

მო სახ ლე ო ბის თვით შეგ ნე ბა გან სა კუთ რე ბით მა ღა ლი ა, რა საც მა თი კულ ტუ რუ ლი ქცე ვე ბი ადას ტუ რებს: წეს-რი გი ქუ ჩებ ში, სი სუფ თა ვე, მომ სა ხუ რე ბის მა ღა ლი დო-ნე, ორ გა ნი ზე ბუ ლი სატ რან სპორ ტო მი მოს ვლა ნათ ლად ადას ტუ რებს, რომ ქა ლა ქი კვლა ვაც ძველ ფუ ნა მენ ტა ლურ საწყ ი სებ ზე დგას. თვალ ში სა ცე მია სუფ თა ქუ ჩე ბი, სა დაც ვე რას დროს შეხ ვდე ბით სი გა რის მწე ველ თურქს, ისი ნი არც სას ტუმ რო ებ სა და სა სა დი ლო ებ ში ეწე ვი ან. მაქ სი მა ლუ რად იცა ვენ დად გე ნილ წე სებს და ტუ რის ტებ საც მო უ წო დე ბენ წე სე ბის დაც ვი სა კენ. ად გი ლობ რი ვი მო სახ ლე ო ბა შეჩ ვე-უ ლია ტუ რის ტებს სხვა დას ხვა ქვეყ ნი დან და მათ გან სა-კუთ რე ბუ ლი სტუ მარ თმოყ ვა რე ო ბი თა და თა ვა ზი ა ნო ბით ხვდე ბი ან, თუმ ცა, სამ წუ ხა როდ, ყარ სში ახალ გაზ რდე ბი არ არი ან და ინ ტე რე სე ბუ ლი უცხო ენე ბის შეს წავ ლით. თით-ქმის ერ თე უ ლებ მა იცი ან სა ერ თა შო რი სო ენე ბად აღი ა რე-ბუ ლი ინ გლი სუ რი და რუ სუ ლი. რაც, სამ წუ ხა როდ, არ თუ-ლებს მათ თან უშუ ა ლო კონ ტაქ ტის შე საძ ლებ ლო ბას.

უც ნა უ რი ა, მაგ რამ ქა ლაქ ში სუ ლაც არ მოძ რა ობს თა ნა მედ-რო ვე ტი პის ტრან სპორ ტი. ავ ტო ბუ სე ბი მე ტად ძვე ლე ბუ რი ტი პი სა ა, რო მე ლიც შიგ ნი დან თურ ქულ ყა ი და ზეა მოწყ ო ბი ლი, სხვა დას ხვა ფე რა დი აქ სე სუ ა რე ბით. სა ინ ტე რე სო ა, რომ და ახ-ლო ე ბით 16 ად გი ლი ა ნი ავ ტო ბუ სე ბი ნომ რის გა რე შე მოძ რა-ო ბენ. თი თო ე ულ გა ჩე რე ბა ზე დგას მო რი გე პი რი, რო მე ლიც უც ნა უ რი და ომა ხი ა ნი შე ძა ხი ლე ბით ამ ხნე ვე ბენ მძღო ლებ სა თუ გა ჩე რე ბა ზე მდგომ მგზავ რებს. ყვე ლა ზე მე ტად გავ რცე-ლე ბუ ლია “პე ჟო სა” და “ვოლ ვოს” ავ ტო მო ბი ლე ბი. სა ო ცა რი ა, მაგ რამ შუქ ნიშ ნის ფუნ ქცია უმ ნიშ ვნე ლო ა, ისი ნი, ფაქ ტობ რი-ვად, არ გა მო ი ყე ნე ბა, თუმ ცა მუ შა ო ბენ.

ასე თია ყარ სი, სიძ ვე ლი სა და სი ახ ლის გზა გა სა ყარ ზე. მას ში თავ მოყ რი ლია ევ რო პუ ლი და აზი უ რი კულ ტუ რის ელე მენ ტე ბი და სწო რედ ეს ხდის მას მიმ ზიდ ველ სა და გან-სა კუთ რე ბულს.

TSU TIMES WWW.tsut imes.geNo comment