Financa_08 Banka

7/27/2019 Financa_08 Banka

1/42

Copyright 2010 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

Kapitulli 8

Banka


2/42

Copyright 2010 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.12-2

Prmbajtja

Bazat e sistemit bankar,

Vshtrim i prgjithshm mbi Bilancin e Banks,

Parimet themelore t menaxhimit t bankave, Aktivitetet jasht bilancit,

Matja e performacs s banks.


3/42


Objektivat msimore

T jap prkufizimin mbi bazat e sistemit bankar.

T jap nj vshtrim t prgjithshm mbi Bilancin eBankes.

T ilustroj mnyrn dhe parimet themelore tmenaxhimit t bankave.

T shpjegoj dallimin n mes t aktivitetevebilancore dhe jashtbilancore t banks.

T shpjegoj mnyrn e matjs s efektshmeris sbankave.


4/42


Rishikim i kapitullit

Do t shofim se si administrohn bankat nmnyr q t fitojn profite m t larta tmundshme.

N kuadr t bankave komerciale, nemarrim n shqyrtim kredit, menaxhimin ebilancit si dhe prcaktimin e t ardhurave.


5/42


Bazat e sistemit bankar

Sistemi bankar i nj vendi n prgjithsi prbhet nga bankat dy niveleve: Banka Qendrore dhe

Banka t nivelit t dyt.

Niveli i par prfaqsohet nga Banka Qendrore si autoritetimonetar q harton dhe zbaton politikn monetare dhenprmjet t cils ndikon mbi aktivitetin ekonomik, dhe niveli idyt nga bankat komerciale q realizojn pjesn kryesore t

financimit t ekonomis. Si vendet me ekonomi tregu t zhvilluar ashtu edhe ato n

tranzicion drejt ekonomis s tregut, n prgjithsi,mbshteten n sistemin bankar me dy nivele.


6/42


Bazat e sistemit bankar - Kuptimi

N kuadrin e ndrmjetsve financiar q realizojnfinancimin indirekt, bankat komerciale zn njvend t rndsishm.

Ato realizojn pjesn kryesore t transaksioneve t

financimit indirekt. Nga ana tjetr, mekanizmi i zbatimit t politikave

monetare sht i lidhur ngusht me funksionimin esistemit bankar.

sht kjo arsyeja q si prfaqsues tndrmjetsve financiar analizojm n mnyr mt detajuar bankat komerciale.


7/42Copyright 2010 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.12-7

Bankat komeciale Kuptimi

Bankat komerciale jan ndrmjetsi financiar m irndsishm, dhe mbajn shumicn e depozitave.

Atributi depozitar flet pr at se kto institucionepotencialet e tyre financiare i krijojn kryesisht nform t depozitave t publikut, nga individt,bizneset dhe qeverit.

Kto depozita mund t ken karakter dhe afate tndryshme.

Kshtu, depozitat transaktive paraqiten gjithnj sidepozita n t par, kurse depozitat e kursimitmund t jen n t par dhe t afatizuara.



Bankat komeciale Kuptimi(vazhdim)

Fondet financiare n baz t depozitave,bankat komerciale i investojn n form tkredive dhe t huave bizneseve dhe

individve. Bankat komerciale i akordojn bizneseve

kredi afatshkurtra dhe afatgjata prinvestime, ndrsa individve kredikonsumuese dhe kredi me hipoteka prblerjen e banesave.




Kreditimin me afat t mesm dhe t gjat t bizneseve dheindividve, bankat komerciale e bjn nga depozitat e kursimitn t par dhe t atyre t afatizuara.

N baz t depozitave transaktive t bizneseve dhe individve,bankat komerciale mund t akordojn vetm hua afatshkurtra,ngase llogarit transaktive krkojn nj shkall t lart tlikuiditetit.

Si zon e lejueshme e kreditimit afatshkurtr nga ktodepozita mund t merret vetm diferenca ndrmjet sasis sdepozitave t rinj transaktiv, q derdhen n llogarit ebanks, dhe vllimit mesatar t qarkullimit t pagesave sipasurdhrkalimeve brenda nj dite, shtat ditve dhe tridhjet

ditve. Bankat komerciale synojn ta vn theksin tek huat qmaturohen shpejt, si rezultat i qarkullimit t shpejt tdepozitave pa afat.


10/42Copyright 2010 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

12-10


Me zhvillimin e tregjeve financiare, bankatkomerciale gjithnj e m tepr po aplikojn metodainovative, si n aspektin e grumbullimit tpotencialeve financiare, ashtu edhe n aspektin e

investimit t tyre.

N aspektin e grumbullimit t potencialevefinanciare, bankat komerciale, n kushtet e reja tfunksionimit t tregjeve financiare, nj pjes tkonsiderueshme t fondeve financiare e sigurojnprmes shfrytzimit t kredive n tregje, dheemetimit t letrave me vler, aksione dheobligacione.



12-11


Ndrkaq, n aspektin e investimit t potencialevekreditore, bankat komerciale po aplikojn si metodinovative blerjen e letrave me vler, aksione dheobligacione t shoqrive, dhe obligacione tqeveris.

Prparsia e investimit t fondeve financiare nform t blerjes s letrave me vler sht mundsiae shitjes s tyre n tregjet financiare edhe paramaturimit t tyre, q paraqesin investime meshkall m t lart t likuiditetit, ndrkoh q

investimet n kredi mund t arktohen vetm kur tarrij afati i kthimit t tyre. Nga pikpamja e likuiditetit, investimet n letra me

vler jan m cilsore.



12-12


N kushtet e zhvillimit t shpejt t tregjevefinanciare, n shkall t ekonomis s njvendi dhe n shkall ndrkombtare, bankatkomerciale gjithnj e m tepr aplikojnoperacionet parabankare (jashtbilancore)dhe shitblerjet kolaterale.

Kshtu, e ardhura e bankave komercialekrijohet nga diferencat ndrmjet normave tinteresit n operacionet depozitare-kreditoredhe nga komisioni n baz t operacioneve

jashtbilancore.



12-13

Bankat komeciale - Roli

Sado q n kushtet e zhvillimit t proceseve transformuese tsistemeve financiare dhe t zhvillimit t hovshm t institucionevefinanciare po zvoglohet gjithnj e m tepr dallimi ndrmjetbankave dhe institucioneve t tjera financiare jobankare,megjithkt mbetet dhe m tutje roli shum i madh i bankavekomerciale.

Bankat komerciale edhe m tutje jan bartse t llogarivetransaktive, ku mbahen parat depozita t individve, bizneseve, dheqeverive;

Bankat komerciale edhe m tutje jan bartse kryesore t likuiditetitplotsues q u vihet n dispozicion pr prdorim institucioneve ttjera mbshtetur n ligje t tregut. Ato pr shembull i mbshtesinshoqrit industriale dhe ato tregtare me rastin e emetimit t letravekomerciale, kurse firmave komisionere u lejojn kredi pr kryerjen etransaksioneve t caktuara n tregjet financiare;

Bankat komerciale mbeten edhe m tutje si institucione financiarespecifike, ngase ato zbatojn politikat monetare t Banks Qendrore.



12-14

Bankat komeciale - Funksionet

Transformimi i depozitave afatshkurtr, me shkall t lartlikuiditeti, n aktiv me afat t gjat, me shkall t ult likuiditeti;

Vlersimi i aftsis kreditore t subjekteve q krkojn kredibankare dhe lloje tjera t huave;

Prcaktimi i shkalls s riskut kreditor me qllim t ruajtjes sinteresave t veta dhe t pronarve t depozitave;

Krijimi i potencialeve financiare n baz t depozitave t nj numrit madh t depozituesve, prkatsisht investitorve, prmesformimit t pulit t fondeve, nprmjet t cilit bhet grumbullimidhe prqendrimi i fondeve financiare.

Investimi i ktyre fondeve bhet n form t nj numri t madh thuave publikut.

Si me rastin e formimit t potencialeve t tyre financiare, ashtudhe me rastin e investimeve t tyre, bankat veprojn sipas ligjit tnumrave t mdhenj. Kjo e bn t mundur diversifikimin e riskutn m shum investime m t vogla dhe n m shum barts;


15/42


Bankat komeciale Funksionet(vazhdim)

Bankat komerciale paraqiten n rol t dyfisht: n njrn an si institucione t sistemit monetar, kurse n ann tjetr si institucione financiare jomentare.

Si institucione t sistemit monetar, bankat komerciale jan

bartse organizative t llogarive t depozitave transaktive,n t cilat bizneset dhe qytetart i mbajn parat transaktiveme t cilat kryhet pjesa m e madhe e qarkullimit tpagesave n kushtet e ekonomis me treg.

Meq depozitat transaktive prbjn pjesn m t madhe t

mass monetare, ndrsa parat n dor nj pjes t vogl,del konstatimi se Banka Qendrore, si bartse dhe zbatuese epolitikave monetare t vendit, sht e interesuar prfunksionimin normal dhe pa pengesa t bankave komerciale,si institucione t sistemit monetar.


16/42


Bilanci i banks komerciale

Pr t kuptuar funksionimin e banks komercialesht e domosdoshme q fillimisht t analizohetnj instrument i prgjithshm i kontrollit dhedrejtimit q sht bilanci i veprimtaris s banks.

Bilanci i Banks regjistron burimet e fondeve tbanks (detyrimet) dhe prdorimet pr t cilat

jan vn (aktivat).

Bankat i investojn kto detyrime (burime) naktiva (prdorime) n mnyr q t krijojn vlerapr ofruesit e kapitalit.


17/42


Bilanci i banks komerciale

Bilanci i nj banke komerciale prbhet ngady pjes: aktivi dhe pasivi.

N mnyr t prmbledhur bilanci ka pak ashum formn e mposhtme.


18/42


Bilanci i banks komerciale -Forma

AktiviI. Aktive plotsisht likuide (Rezervat parsore) 1

A. Arka1. Arka n monedh kombtare2. Arka n monedh t huajB. Depozitat n Bankn QendroreII. Aktive likuide (Rezervat dytsore)A. Letra me vler shtetrore1. T qeveris 15

2. T organeve lokale 7B. Kredi dhn bankave t tjera 11III. Aktive t tjera 2A. Depozitat n banka t tjeraB. Interesa pr tu arktuarIV. Kredi (Huadhnie)A. Biznesi 18B. Hipotekash 35C. Personale 6D. T tjeraV. Aktive fikse 5

A. NdrtesaB. Makineri e pajisje

C. T tjera

Totali 100.0

PasiviI. DepozitatA. Llogarit n t par (t ekueshme) 101. Llogari pa interes2. Llogari me interesB. Llogari depozitash t paekueshme 591. Depozita kursimi2. Depozita kursimi me afat3. Depozita t tregut monetarII. Borxhet (Huamarrjet) 23

A. Huamarrjet prej Banks QendroreB. Huamarrjet prej bankave t tjeraC. Borxhe afatgjatIII. Pasive t tjeraA. Tatime t papaguaraB. Interesa pr tu paguarC. Rezerva pr humbjet nga kreditIV. Kapitali 8A. Kapitali i paguarB. Fitimet e mbeturaC. T tjera

Totali 100.0


19/42


The Bank Balance Sheet

Flow of funds (tab down to commercial

banks)http://www.federalreserve.gov/releases/z1/cu

-


20/42


Bilanci i banks komerciale -Barazimi

Si tregon edhe emri, bilanci ka si karakteristikkryesore barazimin e t dy anve t tij, nga kumund t shkruajm q:

Aktivet = Pasivet + Kapitali

Ky barazim nnkupton q po t zbresim nga aktivet

detyrimet e banks marrim pasurin neto t saj osekapitalin:

Kapitali = Aktivet Pasivet


21/42


Aktivet e banks I

I. Aktivet plotsisht likuide ose rezervat parsore

A. Arka1. Arka n monedh kombtare2. Arka n monedh t huaj

B. Depozitat n Bankn Qendrore

Ktu futen t gjitha llojet e rezervave q mban banka n arkn e saj dhe sidepozita n Bankn Qendrore.

Ky z ka nj pesh shum t vogl n kuadrin e aktiveve t banks.

Po ti referohemi sistemit bankar t SHBA, ato zn afrsisht 1%.

Ndrsa n Kosov, pr shkak t politiks monetare shtrnguese dheefektivitetit t ult t sistemit bankar, ky z sht rreth 15%.


22/42


Aktivet e banks II

II. Aktivet likuide ose rezervat dytsore

A. Letra me vler shtetrore1. T qeveris2. T organeve lokale

B. Kredi dhn bankave t tjera

Kto prbjn nj z t rndsishm t aktiveve t bankssepse plotsojn dy kushte t rndsishme.

Sjellin t ardhura (pr to paguhet interes);

Duke qen t tregtueshme n tregun sekondar kan shkall tlart likuiditeti, prandaj dhe quhen rezerva dytsore.


23/42


Aktivet e banks III

III. Aktivet t tjera

A. Depozitat n banka t tjeraB. B. Interesa pr tu arktuar

Bankat komerciale mund t mbajn edhe depozita n banka ttjera.

Kryesisht, bankat e vogla mbajn depozita n bankat e mdha prt siguruar shrbime t caktuara me kosto m t ult.

Bankat tona mbajn depozita n bankat e huaja pr t siguruarshrbimin e klientve pr transaksionet ndrkombtare t importitdhe si nj investim fitimprurs.

Kto depozita n SHBA zn 2% t aktiveve.


24/42


Aktivet e banks IV

IV. Kredi (Huadhnie)

A. BiznesiB. HipotekashC. PersonaleD. Bujqsore

Kredit prbjn zrin kryesor t aktiveve t banks komerciale. N SHBA ato zn 59% t aktiveve.

N Kosov ky z sht shum m i ult. Niveli i ult i pjess q zn kredit n vendin ton e ka baznsi n politikn kufizuese t kreditit q ka adoptuar Banka e Qendrore e Kosovs ashtu edhe n zhvillimine pamjaftueshm t sistemit bankar pr t financuar nevojat e ekonomis nprmjet kredis.

Kredit prfaqsojn nj ndr aktivet tradicionale t banks komerciale.

Nprmjet tyre banka siguron pjesn drmuese t fitimeve, sepse normat e interesit q aplikohen janm t larta n krahasim me aktivet e tjera, pr arsye se kredit kan nj shkall m t lart risku dheshkall m t ult likuiditeti.

Ato nuk mund t kthehen para afatit t maturimit dhe, n varsi t gjendjes ekonomike t subjektit q imerr, ekziston dhe shkalla e riskut t moskthimit.


25/42


Aktivet e banks V

V. Aktive fikse

A. NdrtesaB. Makineri e pajisje

C. T tjera

N kategorin aktive fikse prfshihen t gjithandrtesat q zotron banka, n vend dhe jashtvendi, makineri dhe pajisje, sisteme kompjuterike

dhe printer, dhe pajisje t tjera elektronike, veturapr bartje parash, vetura udhtarsh, e t tjera.

Ato zn 5% t aktiveve.


26/42


Pasivet e banks I

I. DepozitatA. Llogarit n t par (t ekueshme)

1. Llogari pa interes2. Llogari me interes

B. Llogari depozitash t paekueshme1. Depozita kursimi2. Depozita kursimi me afat3. Depozita t tregut monetar

Prfaqsojn burimin kryesor t mjeteve financiare prbankn komerciale, duke zn pjesn kryesore t pasiveve. N SHBA ato prfaqsojn 69%, ndrsa n Kosov 80% t

totalit t pasiveve. Depozitat jan t ekueshme dhe t paekueshme.


27/42


Pasivet e banks II

II. Huat (borxhet)A. Huamarrjet prej Banks QendroreB. Huamarrjet prej bankave t tjeraC. Borxhe afatgjat

Huat zn 23% t pasivit.

Ky z i pasiveve prfaqson marrjen e huave nga Banka Qendrore n formne huas me skonto, kur banka komerciale ka nevoj pr mjete financiare. Pr kto hua paguhet nj interes q njihet me emrin norma e skontos. Kjo norm q manipulohet nga Banka Qendrore i shrben asaj dhe si

instrument i politiks monetare sepse, nprmjet ndryshimit t saj banka nxitose kufizon marrjen e huave prej saj.

Huat ndrbankare, jan hua afatshkurtra q bankat komerciale i japin njratjetrs pr nevoja likuiditeti me nj interes t caktuar, i cili sht irndsishm sepse prcakton edhe lvizjen e normave t tjera t interesit.

Borxhet afatgjat jan kredit e marra nga institucionet financiarendrkombtare, detyrimet n baz t letrave me vler t emetuara, e t tjera.


28/42


Pasivet e banks III

III. Pasive t tjera

A. Tatime t papaguaraB. Interesa pr tu paguarC. Rezerva pr humbjet nga kredit

N kategorin pasive t tjera prfshihen t gjithadetyrimet e banks mbi baz t tatimeve t

papaguara, interesa pr tu paguar pr kredit epranuara, interesa pr vonesa t pagesave, si dherezervat e banks pr humbjet nga kredit edshtuara (t pakthyera).


29/42


Pasivet e banks IV

IV. KapitaliA. Kapitali i paguarB. Fitimet e mbeturaC. T tjera

Kapitali i banks komerciale prfaqson diferencn midis aktiveve dhepasiveve ose burimet e brendshme t banks.

Kapitali prfaqson nj garanci t banks kundrejt rnieve tmundshme t vlers s aktiveve t saj, q e ojn bankn nfalimentim.

sht kjo arsyeja q agjencit rregulluese vendosin me ligj nj norm

t mjaftueshmris t kapitalit q banka komerciale sht e detyruarta plotsoj. Nj komponent i rndsishm i kapitalit sht edhe fondi rezerv pr

humbjet nga kredit e pakthyera. Ky z prbn 8% t pasivit.


30/42


Parimet themelore tmenaxhmentit bankar

Analiza e imt e informacionit dhe mbikqyrja

Specializimi n huadhnie

Mbikqyrja dhe vendosja e klauzolave kufizuese

Marrdhniet afat gjata me klientt Linjat e kreditit

Kolaterali dhe bilanci i kompensimit

Racionimi i kreditit


31/42


Operacionet themelore bankare

Operacionet kryesore t bankave prfshijnato lloj veprimesh nprmjet t cilavebanka merr dhe jep kredi.

Kto veprime mund t i ndajm n dykategori kryesore: Operacionet pasive, ose veprimet q kan t

bjn me sigurimin e fondeve, dhe

Operacionet aktive, ose veprimet q kan tbjn me investimin (shfrytzimin) e fondeve.


32/42


Operacionet pasive Sigurimi i fondeve

Operacionet pr sigurimin e fondeve jan atoveprimet me ann e t cilave bankatsigurojn burimet financiare t nevojshme

pr t kryer veprimtarin e tyrendrmjetsuese.

Kto operacione ndahen n: Operacione fillestare dhe

Operacione t prejardhura (derivate).


33/42


Operacionet fillestare

Operacionet jan fillestare ose tdrejtprdrejta kur me ann e tyre bankatgrumbullojn kursimet monetare.


34/42


Operacione t prejardhura (derivate)

Operacionet e prejardhura (derivate) jannegociatat me ann e t cilave bankatgrumbullojn para nprmjet veprimeve q

kan funksione plotsuese t prejardhuranga veprimet fillestare.


35/42


Operacionet aktive - Veprimet einvestimit t fondeve

Operacionet aktive, ose veprimet q kan t bjnme investimin (shfrytzimin) e fondeve jan ato meann e t cilve banka investon burimet financiareq ka n dispozicion t saj, (mjete t grumbulluaranga klientt ose nga kapitali i saj).

Quhen operacione aktive sepse juridikisht bankabht kreditore kundrejt atyre q financon. N aspektin ekonomik kto operacione sjellin t

ardhura n formn e interesave dhe t komisioneveaktive.

Kto operacione ndahen n: Operacione t huadhnies dhe Operacione t investimit financiar (blerja e letrave me

vler).


36/42


Aktivitetet jashtbilancore

Meq bankat u nnshtrohen proceseve t vazhdueshme ttransformimit, ato pr dit e m tepr po aplikojn edhe aktivitete treja, q i kaprcejn suazat e aktiviteteve depozitare-kreditore.

Kto aktivitete dalin nga veprimtaria parabankare dhe shitblerjetkolaterale, andaj edhe emrtohen si aktivitete jashtbilancore.

Bankat sot po merren me shitjen dhe blerjen e letrave me vler

(investime financiare), me pun dhe aktivitete t sigurimit dhe meshum pun tjera, t cilat deri dje ishin veprimtari dhe aktivitetekarakteristike pr institucione t tjera financiare jobankare.

Implementimi i ktyre aktiviteteve jashtbilancore n afarizmin ebankave u paraqit si nevoj dhe krkes e momentit, meq edheinstitucionet e tjera financiare kishin penetruar me t madhe naktivitete depozitare-kreditore, q ishin aktivitete tradicionale t

bankave. U paraqitn n sken edhe institucione t reja t specializuara prvlersimin e aftsis kreditore dhe t riskut kreditor t shoqrive, tcilat n mnyr t caktuar ndrhyn n fushveprimin e bankave.


37/42


Matja e performacs s banks

Sikurse cilido biznes, matja e performancss banks krkon nj vshtrim mbi pasqyrne t ardhurave.

Pr bankat, kjo ndahet n tri pjes : T ardhurat operative

Shpenzimet operative

T ardhurat neto operative

Vini re se si ndryshon kjo nga pasqyra e tardhurave t nj kompanie prodhuese.


38/42


Pasqyra e t ardhurave t banks


39/42


Matja e performacs s banks

Si te do firm, analiza e raporteve shtshum e dobishme pr t br matjen eperformancs dhe pr ti krahasuar

performancat midis bankave. Sllajdi n vijim paraqet kalkulimet dhemesataret historike pr matjet eperformancave


40/42


Mesataret historike pr matjet eperformancave

ROA = Fitimi Neto / Aktivet

ROE = Fitimi Neto / KapitaliAksioner

NIM = [Te ardhurat nga

interesi- Shpenzimet e interesit]/ Aktivet


41/42


Pyetje pr diskutim ushtrime

Si prkufizohet Sistemi Bankar? Cili sht roli i bankave komerciale? Shpjegoni bilancin e banks komerciale dhe tregoni pse

aktivet dhe pasivet gjithmon jan t barabarta? Cilat jan operacionet themelore bankare dhe cilat jan

elementet baz t veprimtaris s banks komerciale? Cilat jan operacionet pasive t bankave komerciale? Cilat jan operacionet aktive t bankave komerciale? Cilat jan operacionet pasive fillestare t bankave komerciale?

Cilat jan operacionet pasive t prejardhura t bankavekomerciale?

Si prkufizohen aktivitetet jashtbilancore t bankavekomerciale?


42/42

Referenca bibliografike

Peter Rose: Commercial Bank Management, 3d ed.Homewood, Illinois, Irwin, 1996.

Joseph F. Sinkey: Commercial Bank Financial Management,4th ed. New York: Macmillan, 1992.

Timothy Koch: Bank Management, 2d ed. Fort Worth:Dryden Press, 1992.

George Kaufman & Larry Mote:Is Banking a DecliningIndustry? A Historical Perspective, Federal Reserve Bank ofChicago Economic Perspectives, May-June 1994, pp.1-21

Franklin Edwards & Frederic Mishkin:The Decline ofTrasditional Banking: Implications for Financial Stability andRegulatory Policy, Federal Reserve Bank of New York,Economic Policy Review, July 1995, pp. 27-45.

Roger LeRoy Miller, David D. VanHoose:Modern Moneyand Banking, Third Edition, McGraw-Hill InternationalEditions, New York, 1993.

Documents

Financa_08 Banka