บทท 6

การเขยนผงงาน

(Flow chart)

จดประสงคการเรยนร

• เขาใจการใชสญลกษณส าหรบการเขยนผงงาน

• สามารถเขยนผงงานอยางงายไดจากโจทยทก าหนดให

• สามารถหาผลลพธจากผงงานทก าหนดใหได

หนา | 2

หวขอเรอง

• ผงงานคออะไร

• สญลกษณของผงงาน

• ประเภทของผงงาน

• รปแบบของผงงาน

หนา | 3

ผงงานคออะไร

ผงงาน (Flowchart) เปนรปภาพ หรอ สญลกษณ ทใชเขยนแทน

ขนตอนของงานหรอสงทก าลงอธบาย ทอาจประกอบไปดวยค าอธบาย

ขอความ หรอค าพด แบบยอ ของงานหนงๆ โดยใชสญลกษณทเปน

มาตรฐานเดยวกน เพราะการน าเสนอขนตอนของงานใหเขาใจตรงกนระหวาง

ผเกยวของ ดวยค าพด หรอ ขอความท าไดยากกวา

หนา | 4

ลกษณะของผงงานทด

• ใชสญลกษณตามทก าหนดไว

• ใชลกศรแสดงทศทางการไหลของขอมลจากบนลงลาง

หรอ จากซายไปขวา

• ค าอธบายในภาพควรสนกะทดรด และ เขาใจงาย

• ทกแผนภาพตองมลกศรแสดงทศทางเขา – ออก

• ไมควรโยงเสนเชอมผงงานทอยไกลมาก ๆ

ควรใชสญลกษณจดเชอมตอแทน

หนา | 5

สญลกษณทใชในการเขยนผงงาน

สญลกษณทใชในผงงาน จะใชรปแบบทเหมอนกนตามมาตรฐานท

สถาบน ANSI ก าหนดเพอสอความหมายเดยวกน แมวาจะเหนผงงานทภาษา

แตกตางกน แตเมอเหนสญลกษณเหลานนกสามารถเขาใจตรงกน และท างาน

ตามขนตอนทระบไวได

ANSI ยอมาจาก American National Standards Institute

คอ สถาบนมาตรฐานแหงชาตของสหรฐอเมรกา

หนา | 6

ตวอยางสญลกษณ

ทใชในการเขยนผงงาน

หนา | 7

Start/Terminator

สญลกษณแทนจดเรมตนและจดสนสดของการท างาน

หนา | 8

Process

สญลกษณแทนการด าเนนการ / ประมวลผลขอมล

เชน การด าเนนการคาคงท การก าหนดคาขอมลใหกบตวแปร การคณ

หนา | 9

Input/Output

สญลกษณแทนการรบและแสดงขอมล

ในกรณทไมระบอปกรณรบขอมล อาจรบขอมลจากคยบอรด แฟมขอมล

หรอแสดงผลขอมลทางจอภาพ เครองพมพ หรอแฟมขอมลกได

หนา | 10

Decision

สญลกษณแทนการเปรยบเทยบเพอใหตดสนใจเลอก

โดยจะมเสนออกจากสญลกษณน เพอชไปยงการท างานตามเงอนไขทเปนจรง

และชไปยงการท างานตามเงอนไขทเปนเทจ

หนา | 11

Connector

สญลกษณแทนจดเชอมของผงงาน

เพอท าใหผงงานดเขาใจงายขน ในกรณทมทางเลอกของการด าเนนการแลว

กลบมาด าเนนการตอไปดวยขนตอนเดยวกน

หนา | 12

Between-page Connector

สญลกษณแทนจดเชอมของผงงาน

กรณขนหนากระดาษใหม

หนา | 13

Predefined Process

สญลกษณแทนการเรยกใชฟงกชนหรอการท างานยอยทมการก าหนดไวแลว

หนา | 14

Flow line/Direction

เสนแสดงทศทางของการท างาน

(แตละเสนตองมหวลกศรเดยวเทานน)

หนา | 15

ประเภทของผงงาน

ผงงานสามารถน าไปใชไดหลากหลายประเภทของงาน เชน

• การท าผงงานขนตอนการท างานในองคกร

• การท าผงงานของระบบเครอขายในการสอสารดจทล

• การท าผงงานของขนตอนการออกกฎหมาย

แตในเนอหาวชาน จะเนนการใชผงงานเพอการสรางโปรแกรม

หนา | 16

ประเภทของผงงาน

• ผงงานระบบ (System flowchart)

• ผงงานโปรแกรม (Program flowchart)

หนา | 17

ผงงานระบบ (System flowchart)

เปนผงงานทใชมองภาพรวม

กวางๆ ของระบบงานหรอระบบ

ในองคกรวา

• เรมตนท างานอยางไร

• มขอมลอะไรบาง

• มกระบวนการท างานหรอ

ขนตอนอยางไร

• ผลลพธเปนอยางไร

• จนกระทงสนสดการท างาน

หนา | 18

ตวอยาง

การจดท าผงการท างานของฝายการเงน

ผงงานโปรแกรม (Program flowchart)

เปนผงงานทใชแสดงล าดบขนตอนการท างานตงแตเรมตน รบ

ขอมล ประมวลผล แสดงผลลพธ ฯลฯ

ตวอยาง

หนา | 19

รปแบบของผงงานโปรแกรม

รปแบบของผงงานโปรแกรม (Program flowchart) ม 3

รปแบบ ดงน

1. ผงงานเรยงล าดบ

2. ผงงานแบบมเงอนไข

3. ผงงานแบบท าซ า

หนา | 20

1. ผงงานแบบเรยงล าดบ

หนา | 21

ผงงานแบบเรยงล าดบ

เปนรปแบบผงงานทงายทสด ไมซบซอน และไมมการ

เปรยบเทยบเงอนไขใด ๆ โดยแสดงขนการท างานไป

ตามล าดบตงแตตนจนสนสดการบวนการ

เรมตน

สนสด

การท างาน 1

การท างาน 2

การท างาน 3

หนา | 22

ตวอยางท 1.1 การใชโทรศพทบาน

1. ยกหโทรศพท

2. รอฟงเสยงสญญาณ

3. กดเลขหมายปลายทาง

4. สนทนา

5. วางสาย

เรมตน

สนสด

ยกหโทรศพท

ฟงเสยงสญญาณ

วางสาย

กดหมายเลข

สนทนา

หนา | 23

ตวอยางท 1.2 ค านวณพนทสเหลยม

1. รบคาความยาวดาน

2. ค านวณตามสตร

พนทสเหลยมจตรส = ดาน x ดาน

3. แสดงผลลพธ

เรมตน

สนสด

รบคา

ความยาวดาน

เทากบ 2

ค านวณ

พนทสเหลยมจตรส

2 x 2

แสดงผล

พนทสเหลยมจตรส

เทากบ 4

หนา | 24

2. ผงงานแบบมเงอนไข

หนา | 25

ผงงานแบบมเงอนไข

• เปนรปแบบทมการสรางเงอนไขเพอ

เลอกท างานในขนตอไป

• โดยใชเงอนไขการตดสนใจเพยง 2

ทางเลอก เชน

- จรง หรอ เทจ

- ใช หรอ ไมใช

- ถก หรอ ผด

เทจเงอนไข

ค าสง

จรง

หนา | 26

ตวอยางท 2.1 เลอกเขาหองน า

เพศ หญง ใชหรอไม

• ใช เขาหองน าหญง

• ไมใช เขาหองน าชาย

เรมตน

สนสด

หองน าหญง หองน าชาย

เพศ “หญง”

ใชหรอไม

ใช ไมใช

หนา | 27

ตวอยางท 2.2 สอบตกหรอไม

ผลการสอบ

• สอบไมผาน ตองสอบซอม

กอนจบการท างาน

• สอบผาน จบการท างาน

เรมตน

สนสด

สอบซอม

ผลการสอบ

ไมผาน

ผาน

หนา | 28

3. ผงงานแบบท าซ า

หนา | 29

ผงงานแบบท าซ า

• เปนรปแบบทมการกระท า

กระบวนการหนงหลายครง

• โดยมเงอนไขในการควบคม

• จะแตกตางกบรปแบบมเงอนไขตรงท

เงอนไขจะถกทดสอบจนกวาจะเปน

เทจถงจะหยดการท าซ า

เทจเงอนไข

ค าสง

จรง

หนา | 30

ตวอยางท 3 วงครบหรอยง

วงรอบสนามครบ 10 รอบ

• จรง

หยดวง (สนสด)

• เทจ

วงตอ และนบรอบเพม

เทจ

วงครบ

10 รอบ

วงตอ และนบรอบเพม

จรง

เรมตน

สนสด

หนา | 31

ประโยชนของผงงาน

• ชวยในการล าดบขนตอนการท างาน

• ชวยในการสอสารกบผอน ท าใหสามารถเขาใจงานไดงาย และรวดเรวยงขน

• ชวยสอความหมายดวยภาพทท าใหสอความหมายไดชดเจนขน จงท าให

เขาใจไดดกวาตวอกษรหรอค าพดเพยงอยางเดยว

• ชวยในการตรวจสอบและการแกไข ท าใหมองเหนจดผดพลาดทตองแกไขได

งายขน

หนา | 32

Scratch

หนา | 33

เรมตนการใชงาน Scratch

เปด web browser -> https://scratch.mit.edu/

ไปท Join Scratch

หนา | 34

กรอกขอมลใหครบถวน

หนา | 35

ยนยนการสมครท E mail

หนา | 36

เรมสรางสรรคชนงาน

• กดทปม Create บรเวณดานซายบน

• หนาตางส าหรบการสรางสรรคชนงาน

หนา | 37

ตงชอชนงาน

หนา | 38

เพมตวละครใหม

จากโปรแกรม

หนา | 39

เลอกตวละครท

ตองการ

จากนนกด OK

หนา | 40

ลบตวละครทไมตองการ

โดยคลกขวา ทตวละคร

แลวเลอก delete

หนา | 41

เลอกฉากหลง โดยเลอก

รปภาพจากคอมพวเตอร

หนา | 42

ลบฉากหลงทไมตองการออก

โดยคลกขวา

แลวเลอก delete

หนา | 43

ลากบลอกค าสง มาวาง

บรเวณพนทวางบลอกค าสง

หนา | 44

บลอกค าสงนจะท าให

ตวละครพดวา

“สวสด”

หนา | 45

บลอกค าสงนจะท าให

ตวละครพดวา

“ฉนเปนปสแดง”

หนา | 46

บลอกค าสงนจะท าให

ตวละครพดวา

“แตฉนยงไมมชอ”

หนา | 47

บลอกค าสงนจะท าใหตวละครพดวา

“เธอชวยตงชอใหฉนหนอย”

และจะท างานตอหลงจากผใช

ปอนชอใสไปแลว

หนา | 48

โดยใชบลอกค าสง ในการเชอมขอความ

ตอจากนจะท าการเชอมขอความ

“ฉนชอบชอ” + + “นะ”

หนา | 49

ใชบลอกค าสง join เพอเชอม

ขอความ “ฉนชอบชอ”

หนา | 50

ใชบลอกค าสง join ซอนกบบลอก

ค าสง join อกชน เพอเชอม

กบขอความ “นะ”

หนา | 51

แหลงอางอง

• ผงงานและความหมายของผงงาน

จาก : http://www.slideshare.net/9inglobin/ss-43468731

• ตวอยาง Scratch

จาก : https://scratch.mit.edu

หนา | 52

ค าถาม ?

หนา | 53