48
@)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf afnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x? g]kfn ;/sf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt xl/x/ejg, k'Nrf]s, nlntk'/ @)&$

fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

44 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

@)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf afnclwsf/ ;+/If0fsf nflu

s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

g]kfn ;/sf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno

s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltxl/x/ejg, k'Nrf]s, nlntk'/

@)&$

Page 2: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

i @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

@)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf afnclwsf/ ;+/If0fsf nflu

s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

g]kfn ;/sf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno

s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltxl/x/ejg, k'Nrf]s, nlntk'/

@)&$

Page 3: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

ii @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

lzif{s M @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf afnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

tof/ kfl/Psf] ldlt M kf}if !$, @)&$

k|sfzs M g]kfn ;/sf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno

s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltxl/x/ejg, k'Nrf]s, nlntk'/

d'b|s M b]lj lk|l06Ë k|];z+vd"n, sf7df8f}+

Page 4: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

iii @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

ljifo;"lr

kl/ro 1

ljgfzsf/L e"sDkkl5 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePsf ultljlwx¿sf] ;ldIff 2

!= e"sDk uPs} lbgaf6 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt ;lqmo 3

@= klxnf] cfsl:ds a}7s 3

#= afnaflnsfsf] ;+/If0fnfO{ k|fyldstfdf /fVg cfXjfg 3

$= pkTosfl:yt c:ktfnx¿sf] cfsl:ds cg'udg 4

%= ljkbsf] a]nf afnaflnsfsf] ;+/If0f;DaGwL ;"rgf tyf ljleGg dfWodaf6 ;dGjo 4

^= e"sDksf sf/0f hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] p4f/ tyf kfl/jfl/s k'gld{ng 4

&= afnu[xx¿sf] cfsl:ds cg'udg tyf /fxt ;xof]u 7

*= cWofudg ljefu tyf jfo';]jf ;~rfnsx¿;Fusf] ;dGjo 8

(= ljkb\df afnaflnsfsf] ;+/If0f;DaGwL ;"rgf 8

!)= dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno;Fusf] ;dGjodf ;~rf/ 8

!!= k|x/L k|wfg sfo{fno;Fusf] ;dGjo 9

!@= afnaflnsfnfO{ /fxt ljt/0f 10

!#= tTsfn ;xof]usf nflu cltl/Qm afnclwsf/ clws[tx¿sf] kl/rfng 11

!$= afnd}qL s]Gb|sf] cg'udg tyf ;~rfng 12

!%= afn;+/If0f ;aSni6/sf] g]t[Jj 12

!^= ljleGg lgsfo tyf ;+3;F:yfx¿;Fu ;dGjo Pjd\ of]hgf lgdf{0f a}7s 13

!&= afnu[x, ;+3;+:yf tyf ljBfnonufotnfO{ ;"rgf 13

!*= lhNnf afnsNof0f ;ldltx¿nfO{ ;xof]u tyf lgb]{zg 13

!(= cfjZos cg';Gwfg / sf/jfxLsf nflu lhNnf k|x/L sfof{no;Fu ;dGjo 14

@)= tTsfn afn;+/If0f sfo{ ;~rfngsf nflu lbUbz{g, @)&@ lgdf{0f tyf cGo gLltut lg0f{ox¿ 15

@!= ;"rgf Joj:yfkgdf ;xhLs/0f tyf cfkTsfnLg ;xof]udf k|fyldstf lbg afnaflnsfsf] juL{s/0f 16

@@= ;+o'Qm /fi6«;+3Lo lgsfo o'lg;]km;Fusf] ;fem]bfl/tfdf cfkTsfnLg sfo{qmd sfof{Gjog 17

!= e"sDkk|efljt !$ lhNnfdf ;"rgf Joj:yfkg clws[tx¿sf] lgo'lQm 17

@= cleefjsljxLg tyf clthf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] klxrfg 17

#= cfkTsfnLg z}lIfs tyf kfl/jfl/s -;+/If0f_ ;xof]u 18

Page 5: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

iv @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

$= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19

%= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{, kfl/jfl/s n]vfhf]vf_ 19

^= 36gf Joj:yfkg k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0f 20

&= tYofÍ juL{s/0f, x:tfGt/0f 22

*= afn;+/If0f, 36gf Joj:yfkg / afnclwsf/df cfwfl/t of]hgf th'{df k|s[ofaf/] cled"vLs/0f 22

(= Ifdtf ljsf;;DaGwL ultljlwx¿ 22

sfo{qmd tyf ultljlw ;~rfngsf r'gf}tLx¿ 23

;du| cfkTsfnLg ultljlwx¿af6 k|fKt l;sfO{x¿ 23

pk;+xf/ 23

xflb{s wGojfb 25

cg';"lr ! M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 klxnf] tLg

dlxgfleq ul/Psf d"Vo ;dGjo tyf ;~rf/;DaGwLsf] ;"lr 27

cg';"lr @ M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 hf/L ePsf

dxTjk"0f{ k|]; lj1lKtx? 28

cg';"lr # M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 hf/L ePsf

dxTjk"0f{ ;"rgf tyf krf{x? 29

cg';"lr $ M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 hf/L ePsf

d"Vo d"Vo kq÷kl/kqx? 31

cg';"lr % M dlxnf afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno tyf u[x dGqfnoaf6

ePsf ;s'{n/x? 36

cg';"lr ^ M ;~rf/ dfWoddf cfPsf s]xL dxTjk"0f{ ;dfrf/x? 37

Page 6: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

1 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

@)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf afnclwsf/ ;+/If0fsfnflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf kxnx¿

kl/ro

g]kfndf @)&@ ;fn a}zfv !@ ut] zlgaf/sf] lbg !!M%^ ah] uf]/vfsf] af/kfsnfO{ s]Gb|laGb' agfP/ &=* DoflUgRo"8sf] e"sDk uPsf] lyof] . To;n] g]kfndf hgwgsf] 7"nf] Iflt u¥of] . To;kl5 klg ;of}+ 7"nf;fgf k/fsDkx¿ uP / To;n] yk Iflt k'¥ofof] . h;dWo] @)&@ ;fn a}zfv @( ut] bf]nvf s]Gb|ljGb' kf/]/ uPsf] k/fsDkn] a9L Iflt k'¥ofPsf] lyof] . e"sDksf sf/0f 5,36,948

3/x¿ k"0f{ ¿kdf Iflt ePsf lyP eg] !!,@!,))* hgf afnaflnsf k|efljt ePsf lyP . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltdf k|fKt ljj/0f cg';f/ cltk|efljt !$ lhNnfdf e"sDksf sf/0f hDdf @,&#& hgf afnaflnsfn] hLjg u'dfPsf lyP . e"sDksf] dfgjLo IfltnfO{ x]bf{ #!=!$ k|ltzt afnaflnsf k/]sf] b]lvG5 . o;sf cltl/Qm @,!)& hgf afnaflnsf 3fOt] ePsf] ljj/0f k|fKt ePsf] lyof] -g]kfndf afnaflnsfsf] l:ylt k|ltj]bg @)&@, k]h #*_ .

ljgfzsf/L e"sDk uPsf] lbgaf6 g} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] afnaflnsfsf] If]qdf /fHosf] ljlzi6Ls[t lgsfosf] tkm{af6 ug'{kg]{ lhDd]jf/L ;lqmotfk"j{s lgjf{x u/]sf] lyof] . e"sDk uPsf] lbgb]lv g} afnaflnsfnfO{ p4f/ u/L c:ktfn nufot ;'/lIft :yfgdf afnaflnsfnfO{ ;+/If0f ug]{ sfo{sf] yfngL ePsf] lyof] . afnaflnsfsf] cfkTsfnLg p4f/, kfl/jfl/s k'gld{ng, cf}ifwf]krf/ Pjd\ dgf];fdflhs ljdz{nufotsf cTofjZos ;xof]u, /fxt ljt/0f / ;Defljt lsl;dsf zf]if0f tyf lx+;faf6 ;+/If0f ug{sf lgldQ ljleGg lgsfo Pjd\ ;+:yfx¿;Fusf] ;dGjodf gLltut lg0f{osf ;fy} dfu{bz{g tyf cfkTsfnLg sfo{qmdx¿ ;~rfng u/]sf] lyof] .

e"sDkaf6 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf kbflwsf/L tyf sd{rf/Lx¿ nufot ;a}df c;/ k'Ug uof] . o;sf afjh'b, s]xL lbg;Dd ;Lldt sd{rf/Lsf] ;xof]uaf6 afnaflnsfsf] p4f/, ;"rgf ;+sng, gLltut lg0f{o Pjd\ ;dGjoh:tf tTsfn} ug'{kg]{ w]/} sfo{x¿ ;Dkfbg ul/Psf] lyof] . s]xL lbgkl5 ;a} sd{rf/Lx¿n] o; dfgjLo sfo{df cxf]/fq cfˆgf] of]ubfg k'¥ofPsf lyP . sfdsf] rfk a9\b} uPkl5 o'lg;]kmnufot cGo ;+:Yffx¿;Fu klg yk hgzlQmsf] nflu cg'/f]w ul/of] . o;sf ;fy} afnaflnsfsf] If]qdf lqmofzLn c¿ w]/} /fli6«o tyf cGt/{fli6«o u}/;/sf/L ;+3;+:yfx?sf] klg ;xof]u k|fKt x'Fb} uof] .

Page 7: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

2 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

ljgf;sf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] cfkm\gf] of]hgfdf ePsf sfo{qmdx¿ nufot cfkTsfnLg sfo{qmddf ;d]t ¿kfGt/0f u/L sfo{ ;Dkfbg u/]sf] lyof] . o;sf cltl/Qm e"sDkaf6 cltk|efljt !$ lhNnf afx]s cGo lhNnfx¿df klg afnaflnsf;DaGwL sfo{qmdx¿ oyfjt g} rln/fv]sf] l:ylt lyof] . e"sDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] afnclwsf/ ;+/If0fsf nflu d'VotofM s]Gb|df ;dGjostf{sf] e"ldsf lgjf{x ug'{sf ;fy} ;"rgf k|jfx, afnclwsf/sf] cg'udg, cfkTsfnLg ljljw ;xof]u k|bfg, b|'t ;"rgf ;+sng, afnaflnsf;DaGwL ;"rgf Joj:yfkg nufotsf sfo{x? pNn]vgLo /x\of] . e"sDkkl5 7fpFsf] cefjsf sf/0f o'lg;]km g]kfnaf6 k|fKt ePsf] 6]G6 nufP/ sfof{no kl/;/sf] cfFugdf g} sfof{no ;~rfng u/]/ klg sfo{ ;~rfng ul/Psf] lyof] .

e'sDkkZrft\ tTsfn ;ldltsf cWoIf, sfo{sf/L lgb]{zs tyf o'lg;]kmsf k|ltltlw nufotsf] j}7s

sfo{;Dkfbgsf] qmddf lg0f{o k|lqmofnfO{ l56f] 5l/tf] agfOPsf] lyof] . ljz]ifu/L /fxt ljt/0f sfo{sf nflu tTsfn} ;/sf/L ah]6 gePsf] cj:yfdf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] cfkm"n] Joj:yfkg u/]sf] ;"rgfsf] cfwf/df ljleGg ;+3;F:yf;Fusf] ;dGjodf /fxt ;xof]u k'¥ofpg] sfd u/]sf] lyof] . o;sf ;fy} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] sfo{k|0ffnL cGtu{t hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfnfO{ b'Jo{jxf/ tyf u}/sfg'gL cf];f/k;f/af6 hf]ufpgsf lgldQ

Page 8: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

3 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

s]lGb|t /x]sf] sf/0fn] w]/} afnaflnsfx? cf];f/k;f/ x'gaf6 hf]luPsf lyP . o;;DaGwL tnsf ljleGg zLif{s cGtu{t rrf{ ul/Psf] 5 . o;sf cltl/Qm ;"rgf Joj:yfkg k|0ffnLnfO{ ;xof]u k'¥ofpg, afnaflnsf s]lGb|t /fxt ljt/0fdf ;xhLs/0f ug{ tyf lhNnf afnsNof0f ;ldltsf kxnx?nfO{ lta|tf lbgsf lgldQ t'ngfTds¿kdf sd k|efljt lhNnfsf afn clwsf/ clws[tx¿nfO{ e"sDkaf6 cltk|efljt lhNnfx¿df v6fOPsf] lyof] .

ljgfzsf/L e"sDkkl5 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePsf ultljlwx¿sf] ;ldIff

1. e"sDk uPs} lbgaf6 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt ;lqmo

@)&@ ;fn a}zfv !@ ut] e"sDk uPsf] lbg zlgjf/sf] lbg lyof] . lbpF;f] !!M%^ df uf]/vfsf] af/kfs s]Gb|ljGb' kf/]/ cfPsf] ljgf;sf/L e"sDkn] sf7df8f}+ pkTosfnufot l;+uf] d'n'snfO{ g} If0fe/df c:tJo:t agfOlbof] . e"sDksf] 7"nf] wSsf dx;'; eO{ cfˆgf] 3/aflx/ ;'/lIft :yfgdf cfOgk'Ub} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf kbflwsf/L Pjd\ sd{rf/Lx¿sf df]afOndf 306L aHg z'¿ eO;s]sf] lyof] . tL kmf]gx¿ JolQmut geO{ e"sDksf sf/0f hf]lvd kl/l:yltdf k/]sf afnaflnsf;DaGwL lyP . ToxL lbg sf7df8f}+sf] w/x/f / b/af/ :Sjfo/af6 b'Ohgf aflnsfnfO{ dxfgu/Lo k|x/L k|efu, /fgLkf]v/L;+u ;dGjo u/L p2f/ ul/of] . To;kl5 pQm aflnsfx¿nfO{ l;ljg g]kfnaf6 ;~rflnt afnx]NknfO{g !)(* df cNksflng ;+/If0fdf /flvPsf] / tLg lbgkl5 kfl/jfl/s k'gld{ng u/fOPsf] lyof] .

2. klxnf] cfsl:ds a}7s

ljgfzsf/L e"sDk uPsf] ef]lnkN6 a}zfv !# ut] dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfnodf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf kbflwsf/L Pjd\ sd{rf/Lnufotsf] cfsl:ds a}7s a;]sf] lyof] . o; a}7saf6 cfkTsfnLg sfo{x? ;dGjofTds ?kaf6 tTsfn ug]{ ;xdtL ePsf] lyof] .

3. afnaflnsfsf] ;+/If0fnfO{ k|fyldstfdf /fVg cfXjfg

ljkbdf x'ghfg] Ifltaf6 afnaflnsf cem a9L k|efljt x'g;Sg] ePsfn] afnaflnsfsf] ;+/If0fnfO{ k|fyldstfdf /fVg s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] e"sDk uPsf] ef]nLkN6 cyf{t @)&@ a}zfv !# ut] k|]; lj1lKtdfkm{t ;a}nfO{ cfJxfg u/]sf] lyof] . cfkTsfnLg cj:yfdf afnaflnsfsf] p2f/ ;+/If0fsf] nflu afnx]NknfO{g lgMz'Ns 6]lnkmf]g g+= bz gf} cf7 -!)(*_ / afnaflnsf vf]htnf; ;dGjo s]Gb|sf] lgMz'Ns kmf]g g+= !)$ df va/ u/L cfjZos ;xof]u k|fKt ug{ ;lsg] Joxf]/f ;d]t ;f]xL k|]; lj1lKtdfkm{t ;a}nfO{ ;"lrt ul/Psf] lyof] .

Page 9: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

4 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

4. pkTosfl:yt c:ktfnx¿sf] cfsl:ds cg'udg

e"sDkaf6 w]/} afnaflnsf kl/jf/af6 lj5f]l8Psf tyf 3fOt] eO{ c:ktfn k'¥ofOPsf] x'g ;Sg] cg'dfgsf] cfwf/df s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] pkTosfdf /x]sf c:ktfnx¿sf] :ynut cg'udg u/]sf] lyof] . ;f] qmddf pkTosfsf @% j6f c:ktfnx¿af6 e"sDk k|efljt afnaflnsfsf] :jf:Yo l:yltaf/] hfgsf/L lnOPsf] lyof] . o;sf cltl/Qm ljleGg :jf:Yo ;+:yfx¿df ;d]t kmf]gaf6 hfgsf/L lng] sfd eof] . e"sDkkZrft\ tTsfn pkrf/fy{ cfPsf afa'cfdfaf6 cnlUuPsf] jf PSnf] afnaflnsf km]nfk/] s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltnfO{ ;"rgf ug{ sf7df8f}+ pkTosfsf c:ktfnx¿nfO{ kqdfkm{t cg'/f]w ul/Psf] lyof] .

5. ljkbsf] a]nf afnaflnsfsf] ;+/If0f;DaGwL ;"rgf tyf ljleGg dfWodaf6 ;dGjo

e"sDkaf6 ePsf] wghgsf] Ifltaf6 afnaflnsf clws k|efljt aGg k'u]sf] kl/j]zdf afa'cfdf tyf cleefjs u'dfPsf, kl/jf/af6 la5f]l8Psf, cnkq k/]sf afnaflnsfsf] p4f/, ;+/If0fsf nflu ;DalGwt lhNnf afnsNof0f ;ldlt tyf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltdf ;Dks{ ug{sf nflu ldlt @)&@ ;fn a}zfv @* ut] k|]; lj1lKtdfkm{t ;a}nfO{ cg'/f]w ul/of] . ljkb\sf] df}sf kf/]/ afn of}gb'/frf/Lx¿af6 afnaflnsfnfO{ anfTsf/nufotsf of}g b'Jo{jxf/ x'g;Sg] hf]lvd ePsfn] afnaflnsf vf;u/L aflnsfx¿nfO{ cleefjsx¿n] cfˆgf] lgu/fgLdf tyf ;fydf g} /fVg ;f]xL lj1lKtdfkm{t cg'/f]w ul/Psf] lyof] .

afnaflnsfnfO{ PSn} g5f8\g, c:yfoL af;:yfgdf ;w}+ cfˆgf] ;d"xdf a:g, /fxt kfpg] nf]edf jf cGo axfgfdf ckl/lrt JolQm;Fu st} gk7fpg, pgLx¿sf ;fydf g/fVg, 5f]6f] lrghfgsf] dfG5]nfO{ clws ljZjf; u/L afnaflnsfsf] lhDdf glbg, /flt afnaflnsfnfO{ cfkm";Fu} sf]7f jf 6]G6df /fVg, ckl/lrt / z+sf:kb JolQmdfly gh/ /fvL k|x/LnfO{ va/ ug]{ nufotsf s'/fdf ;r]t / ;ts{ /xg ;d]t s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] cg'/f]w u/]sf] lyof] . ;f] ;DaGwL ;"rgf ljleGg ;~rf/ dfWodaf6 ;+Dk|]if0f ul/g'sf ;fy} ;DalGwt lgsfox¿df cfjZos hfgsf/L tyf ;xof]usf nflu k|x/L k|wfg sfof{nodf kqfrf/ ul/Psf] lyof] .

6. e"sDksf sf/0f hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] p4f/ tyf kfl/jfl/s k'gld{ng

e"sDksf sf/0f cf];f/k;f/df k/]sf !)^ hgf afns / *# hgf aflnsf u/L hDdf !*( hgf afnaflnsfnfO{ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf p4f/ ul/Psf] lyof] . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt / lhNnf afnsNof0f ;ldltx?;Fusf] ;dGjodf dlxnf tyf afnaflnsf

Page 10: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

5 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

;]jf lgb]{zgfnon] @)&@ a}zfv !@ ut]sf] e"sDkkZrft\ ljleGg ;Ldf gfsfx¿af6 cglws[t :yfgfGt/0f tyf cf];f/k;f/ ug{ nluPsf hDdf !^! afnaflnsfsf] p4f/ u/]sf] lyof] -g]kfndf afnaflnsfsf] l:ylt k|ltj]bg @)&@, k[= $@_ . o;}u/L ef/ttkm{ n}hfFb} u/]sf !( hgf afnaflnsfnfO{ /f]sL kl/jf/sf cfkmGtnfO{ lhDdf nufOPsf] lyof] . tL dWo] !! hgf afns / * hgf aflnsf lyP .

dfly pNn]v ul/Pem}+ a}zfv !@ ut] g} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] g]kfn k|x/Lsf] ;xof]udf sf7df8f}+l:yt w/x/f If]qaf6 Ko'7fg lgjf;L @ jifL{o aflnsf / a;Gtk'/ If]qaf6 lrtjgsf !& dlxg] aflnsfsf] p4f/ u¥of] . tL afnaflnsf e"sDksf sf/0f kl/jf/af6 lj5f]8df k/]sf lyP . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf pgLx¿nfO{ tLg lbg l;ljg g]kfnåf/f ;~rflnt afnx]NknfO{gdf /flvof] / kl5 kl/jf/nfO{ a'emfOPsf] lyof] . ljgfzsf/L ljkb\kl5 sltko cj:yfdf p2f/ ;xof]u ug]{ gfddf s'lT;t p2]Zo / dg;fon] afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 5'6fpg] tyf cf];f/k;f/ ug]{ hf]lvd cToflws /xG5 . of] cj:yf cfpg glbg s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] ;a} lhNnf afnsNof0f ;ldltx?sf] ;dGjodf ljz]if lgu/fgL u/]sf] lyof] . o;sf ;Gbe{df ePsf s]xL 36gfx? pbfx/0fsf nflu lgDgfg';f/ /x]sf 5g\ .

Page 11: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

6 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

• e"sDksf sf/0f wflbËsf] emfnf{ª tyf /L uf=lj=;=df cnkq k/]sf afnaflnsfsf] cglws[t cf];f/k;f/ ug]{ sfo{nfO{ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] ;lqmotfdf /f]lsPsf] lyof] . nlntk'/l:yt lgd{n ;]s]G8/L :s"n;Fu ;DalGwt JolQmx¿n] u}/sfg"gL¿kdf plNnlvt uflj;sf $% hgf afnaflnsf sf7df8f}+ Nofpg] qmddf wflbË lhNnfdf g} /f]Sg] k|of; ePsf] lyof] . t/ pQm k|of; c;kmn ePkl5 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf g]kfn k|x/Lsf] 6f]nLn] 36gfdf ;+nUg ;a}nfO{ lgoGq0fdf lng ;kmn eof] . tTsfn} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltåf/f afnaflnsfsf] clen]v /fvL, ;a}sf] :jf:Yo pkrf/ / dgf];fdflhs k/fdz{kl5 kfl/jfl/s k'gM:yfkgfsf nflu cfjZos :6]zg/L / /fxt ;fdu|L ;lxt wflbËdf g} k7fOPsf] lyof] . wflbË ;b/d'sfddf :yflkt cNksflng afn ;+/If0f u[xdf s]xL cjlw tL afnaflnsfnfO{ /flvP kZrft\, lhafs;;Fusf] ;dGjodf lt afnaflnsfnfO{ kl/jf/df k'gld{ng u/fOof] .

• e"sDk cfpg' s]xL lbg cl3dfq ¿s'dsf] d}sf]6 uflj;af6 :yfgLo JolQmn] cglws[t¿kdf -$ aif{ b]lv !$ aif{ pd]/;d"xsf_ @@ hgf afnaflnsfnfO{ -afa'cfdf hLljt} ePsf_ sf7df08f}+ NofP/ Pp6f 3/df /fv]sf] kfOof] . e"sDkkl5 ;f] 3/ eTs]sf] x'Fbf afnaflnsfnfO{ cnkq cj:yfdf /flvPsf] lyof] . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf afnaflnsfsf] p2f/ u/L 36gfdf ;+nUg JolQmnfO{ k|x/Lsf] lhDdf nufOof] . kl5 ;a} afnaflnsfnfO{ lhafs; ¿s'd;+u ;dGjo u/L kfl/jfl/s k'g:y{fkgf ul/Psf] lyof] .

• To;}u/L e"sDkk|efljt ;d'bfodf /fxt ljt/0f ug]{ qmddf bf]nvfsf] nflknfª ufpFaf6 ef/tsf] b]x/fb'gl:yt k]:tfnf]hL lrN8«]g len]h gfds ;+:yfsf JolQmx¿n] cglws[t ¿kdf !( hgf afnaflnsf sf7df08f} Nofpb} ubf{ k|x/Ln] kqmfp u/]sf] lyof] . lt afnaflnsfnfO{ ef/t n}hfg] of]hgf /x]sf] atfOPsf] lyof] . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf afnaflnsfnfO{ c:yfoL ¿kdf afnu[xdf /fvL s]xL lbgkZrft\ afnaflnsfnfO{ cfkmGtsf] lhDdf nufOPsf] lyof] .

• g'jfsf]6 3/eO{ sf7df08f}df a;f]af; ub}{ cfPsf % hgf afnaflnsfnfO{ ef/tl:yt l;lSsdsf] u'Djfdf n}hfg] qmddf g]kfn k|x/Lsf] ;dGjodf sf7df8f}+sf] yfgsf]6 gfsfaf6 lt afnaflnsfsf] p4f/ ul/of] . lt dWo] $ hgf afnaflnsfn] e"sDkdf cfˆgf cfdf u'dfPsf lyP . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf Pshgf afnsnfO{ kl/jf/df k'gld{ng u/fOof] eg] cGo $ hgf afnaflnsfnfO{ afnx]NknfOgdf ;+:yfut :ofxf/sf nflu /flvof] .

• To;}u/L /;'jfaf6 @ hgf afnaflnsfnfO{ tgxF'sf] afnu[xdf n}hfFb} ubf{ lhNnf afnsNof0f ;ldltdfkm{t /f]lsPsf] lyof] . kl5 lt afnaflnsfnfO{ kfl/jfl/s k'gld{ng u/fOof] .

• sf7df8f} lhNnfl:yt afF;af/Ldf /x]sf] ktGhnL of]ulk7n] e"sDkkLl8t egL ;DalGwt cleefjs tyf lgsfosf] l;kmfl/;, ;dGjo tyf cg'dlt ljgf afnaflnsf cf];f/k;f/ ul//fv]sf] eGg] ;"rgfsf] cfwf/df s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] :ynut cg'udg u/L %$ hgf afnsx¿nfO{ p2f/ u/]sf] lyof] . kl5 s]Gb|Lo tyf lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] lgb{]zgdf tL afnsx¿nfO{ ;DalGwt kl/jf/d} k'gM:yfkgf u/fOof] . To;}u/L kt~hnL of]ulk7af6 sfe|]df /flvPsf @@ afnaflnsfnfO{ pQm ;F:yf / lh=af=s=;=;Fu ;dGjo u/L kl/jf/df k'gld{ng u/fOPsf] lyof] .

Page 12: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

7 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

• cf]vn9'+ufaf6 @( hgf afnaflnsfnfO{ cglws[t¿kdf sf7df08f} NofO{ g]kfn afn;+u7gdf /fv]sf] hfgsf/L kfPkl5 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltåf/f ;a}nfO{ lkmtf{ k7fpg kqfrf/ ul/Psf] lyof] . To;}u/L g]kfn afn;+u7gdf /x]sf @)^ hgf afnaflnsfnfO{ :jf:Yo hfFrsf] k|jGw;d]t s]=af=s=;=n] ldnfPsf] lyof] .

• uf]/vfaf6 sf7df08f}sf] u'Djfdf NofpFb} u/]sf !% hgf afnaflnsf tyf Nofpg] JolQmnfO{ g]kfn k|x/L;Fusf] ;dGjodf wflbªaf6} lgoGq0fdf lnO{ k'gM uf]/vfdf lkmtf{ k7fOPsf] lyof] . ;fy} tL afnaflnsfnfO{ lhafs; uf]/vf;Fusf] ;dGjodf kl/jf/sf] lhDdf nufpg] sfd eof] .

• ndh'ªdf cglws[t¿kdf rnfPsf] afnu[xaf6 !) hgf afnaflnsfsf] p4f/ ul/of] eg] u[x ;+rfnsnfO{ cfjZos sf/jfxLsf nflu k|x/Ldf lhDdf nufOof] .

• s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt, lhNnf afnsNof0f ;ldlt, afnaflnsf vf]htnf; ;dGjo s]Gb| !)$ tyf g]kfn k|x/Lsf] ;Fo'Qm 6f]nLn] ¿s'daf6 NofP/ sf7df08f}sf] afnfh'df hf]lvdk"0f{ cj:yfdf /flvPsf !) hgf afnaflnsfsf] p4f/ u/]sf] lyof] . tL afnaflnsfnfO{ lxdfnL gljg ;dfhsf] ;+/IfsTjdf /flvPsf] Pjd\ pgLx¿sf kl/jf/nfO{ klxrfg u/L k'gld{ng u/fpg] sfo{x¿ eP .

• nlntk'/l:yt xfd|f]3/ gfds btf{ljxLg afnu[xdf e"sDk kLl8t egL ;DalGwt cleefjs tyf lgsfosf] l;kmfl/; Pjd\ ;dGoj cg'dlt ljgf NofO/fv]sf] eGg] ;"rgfsf] cfwf/df :ynut cg'udgsf qmddf ( hgf aflnsfx¿ NofO{Psf] kfOof] . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] lgb]{zg tyf lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] /f]xj/df ;DalGwt aflnsfx¿nfO{ k'gM kl/jf/df lhDdf nufOPsf] lyof] .

• sf7df08f}sf] ynL, eb|jf;df e"sDkkl5 u}/sfg"gL ¿kdf ;+rflnt cgGtLo zJbsf] ;]jsfoL g]kfn (Eternal Word Ministries Nepal) gfds ;+:yfaf6 %^ hgf afnaflnsfsf] p4f/ ul/Psf] lyof] . h;dWo] !@ hgfnfO{ tTsfn} kl/jf/df lhDdf nufOof] . cGo afFsL afnaflnsfsf] kfl/jfl/s k'gM:yfkgfsf nflu lxdfnL gljg ;dfh, PS;]; 6«fGhL6 xf]d tyf afnx]NknfO{g !)(* sf7df08f}+df k7fOPsf] lyof] .

7. afnu[xx¿sf] cfsl:ds cg'udg tyf /fxt ;xof]u

s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 @)&@ a}zfv !* ut]af6 @)&@ c;f/ ! ut] ;Dd sf7df8f}+ pkTosfdf /x]sf !@! j6f afnu[xx¿sf] b|'t¿kdf :ynut e|d0f u/L pQm ;+:yfdf /x]sf sl/a $))) hgf afnaflnsfsf] l:ylt cWoog ul/Psf] / cfjZostf cg';f/sf] /fxt ;fdu|L ;d]t ljt/0f ul/Psf] lyof] . e"sDkkZrft\ cglws[t ¿kdf :yfGt/0f ul/Psf @@& hgf afns / !#( hgf aflnsfnfO{ p4f/ u/L cfjlws u[xdfkm{t kl/jf/df k'gld{ng tyf k'g:yf{kgf ul/Psf] lyof] . ljleGg lhNnfdf p4f/ eO{ s]afs;sf] ;dGjodf ;+:yfut÷kfl/jfl/s ;+/If0fdf k7fOPsf dWo] %! hgf afns / %# hgf aflnsf lyP .

Page 13: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

8 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

8. cWofudg ljefu tyf jfo';]jf ;~rfnsx¿;Fusf] ;dGjo

e"sDk, af9Lh:tf ljkb\sf] ;dodf cleefjsljxLg tyf cfˆgf] cfdfafa'af6 lj5f]8df k/]sf afnaflnsf cfGtl/s tyf jfx\o b]zx¿df cf];f/k;f/sf] hf]lvddf kg{;Sg] ;Defjgf clws x'g] ePsf]n] cWofudg ljefunfO{ ;ts{e} cWofudg lg/LIf0fdf ljz]if ;t{stf ckgfpg s]afs;af6 cg'/f]w ul/of] .

To;}u/L xjfOdfu{ k|of]u u/L afnaflnsfsf] cf];f/k;f/ tyf a]rlavg x'g;Sg] vt/fnfO{ Wofgdf /fvL jfo';]jf ;~rfnsnfO{ ;ts{ x'g Wofgfsif{0f ub}{ kqfrf/ ul/Psf] lyof] . afnaflnsfsf] To:tf z+sf:kb ofqfk|lt ;r]t / ;hu /xg Pjd\ ltlgx¿sf] cf];f/k;f/ /f]syfddf ;lqmo /xg jfo';]jf ;~rfnsx¿nfO{ cg'/f]w ul/Psf] lyof] . o;sf ;fy} g]kfnL afnaflnsf ofqf ug]{ qmddf pgLx¿sf l6s6, af]l8{Ë kf;nufot ;Dk"0f{ b:tfj]hx¿sf] uxg hfFr ug{, afnaflnsf PSn} jf cleefjs ljgf cGo h'g;'s} jo:s;Fu ofqf ubf{ pgLx¿sf] sfg"gL b:tfj]hsf] hfFr ug{ tyf hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf / z+sf:kb kl/l:yltdf dlxnf afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno, s]afs;, dlxnf tyf afnaflnsf ljefu, afnaflnsf vf]htnf; ;dGjo s]Gb| !)$ g]kfn k|x/L, afnx]NknfO{g !)(* nufotdf kmf]g u/L hfgsf/L u/fpg ;d]t cg'/f]w ul/Psf] lyof] .

9. ljkb\df afnaflnsfsf] ;+/If0f;DaGwL ;"rgf

e"sDksf sf/0f afa'cfdf u'dfPsf tyf cleefjsaf6 la5f]l8Psf, cnkq k/]sf afnaflnsfsf] p4f/, ;+/If0fsf nflu ;DalGwt lhNnf afnsNof0f ;ldlt tyf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltdf ;Dks{ ug{ s]afs;åf/f ;a}nfO{ cg'/f]w ub}{ ;"rgf k|sfzg ul/of] . afnaflnsfsf] cfkTsfnLg p4f/, ;xof]usf nflu afn x]NknfOgsf] k};f gnfUg] kmf]g g+= !)(* -bz gf} cf7_ / afnaflnsf vf]htnf; ;dGjo s]Gb|sf] kmf]g g+= !)$ df ;Dks{ ug{;d]t ;f]xL ;"rgf dfkm{t hfgsf/L lbOPsf] lyof] . ljkbsf] a]nfdf unt 9+un] afnaflnsfsf] cf];f/k;f/ x'g;Sg] ;Defjgf /xg] x'Fbf ;a}nfO{ ;ts{ /xg / afnaflnsfsf] plrt clen]v /fVg ;d]t s]afs;n] ;a}nfO{ cg'/f]w u/]sf] lyof] .

10. dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno;Fusf] ;dGjodf ;~rf/

ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ ;+/IfsljxLg ePsf jf kl/jf/af6 cnu ePsf afnaflnsfnfO{ ;+/If0fdf /fVg w]/} JolQmx¿ O{R5's ePsf / ;+/If0fdf /fVg] gfddf ;DalGwt lgsfosf] :jLs[lt Pjd\ hfgsf/L ljgfg} sltko afnaflnsf cf];f/k;f/ e}/x]sf tYox¿ k|sfzdf cfPsf lyP . afnaflnsfnfO{ afnu[xdf /fVg] gfddf kl/jf/af6 cnu agfpg] tyf a]rljvg nufotsf cGo

Page 14: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

9 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

ljleGg k|sf/sf lx+;fdf kfl/g] cj:yf cfpg glbg s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxn tyf ;dGjodf dlxnf afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfnon] s]xL gLltut lg0f{ox¿ u/]sf lyP . h;cg'¿k dGqfnosf] ldlt @)&@÷)!÷@& df ePsf] lg0f{ofg';f/ csf]{ ;"rgf geP;Ddsf nflu lgDgfg";f/ ug'{ u/fpg ;a} lhNnf k|zf;g sfof{nonfO{ lgb]{zg ePsf] lyof] .

• gofF afnu[x ;+rfngsf nflu cg'dlt k|bfg gug]{ Joj:yf ldnfpg] .

• lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] cg'dlt ljgf afnaflnsf :yfgfGt/0f gug]{ / :yfgfGt/0f ug}{kg]{ cj:yf cfPdf lhNnf afnsNof0f ;ldltn] plrt n]vfhf]vf u/]/ dfq afnaflnsf :yfgfGt/0f ug{ cg'dlt lbg] .

• cfjZos k|lqmof k'/f gu/L afnu[x :yfkgf u/L ;+rfng eP÷gePsf] ;DaGwdf lhNnf afnsNof0f ;ldltn] k|efjsf/L ¿kdf cg'udg ug]{ .

o;sf ;fy} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltdfkm{t pk/f]Qm lgb]{zg;DaGwLsf] ;"rgfnfO{ ljleGg ;~rf/dfWod dfkm{t ;+Dk|]if0f ug]{ sfd eof] .

To;}u/L ljgf;sf/L e"sDkkZrft\ cGt/b]zLo wd{k'q, wd{k'qL Joj:yfkg ljsf; ;ldlt -u7g_ cfb]z, @)^& sf] bkmf $ -6_df Joj:yf eP adf]lhd wd{k'q, wd{k'qL ln+bf jf lb+bf x'g;Sg] afnb'Jo{jxf/, zf]if0f, cf];f/k;f/ jf ckx/0f, a]rljvg / afnaflnsfdfly x'g;Sg] cGo s'g} ultljlwaf6 g]kfnL afnaflnsfnfO{ ;+/If0f ug]{ Joj:yfsf nflu g]kfnL afnaflnsf ljb]zL gful/snfO{ wd{k'q, wd{k'qL u|x0f ug{ lbg] zt{ / k|lqmof, @)^% sf] bkmf $ adf]lhdsf cgfy afnaflnsfnfO{ ldlt )&@ a}zfv !@ ut] kl5 afnu[xdf egf{ ul/Psf] ldltn] tLg dlxgf;Dd s'g}klg ljb]zL gful/snfO{ To:tf cgfy afnaflnsfnfO{ kl/jf/ 5gf}6 gug]{ tyf To:tf afnaflnsf wd{k'q, wd{k'qL u|x0f ug{sf] nflu cGt/b]zLo wd{k'q, wd{k'qL ljsf; ;ldltaf6 dGqfnodf l;kmfl/z gug]{ u/L tLg dlxgfsf nflu lgnDag ug]{ u/L dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfnoaf6 lg0f{o ul/Psf] lyof] .

11. k|x/L k|wfg sfo{fno;Fusf] ;dGjo

ljgf;sf/L e"sDkn] ;[lht cj:yfdf afnaflnsfsf] ;+/If0f;DaGwdf hf/L ul/Psf] ;"rgf g]kfn k|x/Lsf ;DalGwt lgsfox¿df cfjZos hfgsf/L tyf ;xof]usf nflu k7fO{ ;xof]u ul/lbg] cg'/f]w;lxt s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] k|x/L k|wfg sfof{no;Fu ;dGjo ;~rf/ u/]sf] lyof] . o;af6 dftxtsf k|x/L lgsfox¿df afn;+/If0fk|lt ;+j]bgzLntf a9\g uPsf] / ;f]xLadf]lhdsf ;xof]ux¿ k|fKt ePsf] lyof] .

Page 15: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

10 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

dlxnf tyf afnaflnsf ;]jf lgb]{zgfnon] @)&@ a}zfv !@ ut]sf] e"sDkkZrft\ ljleGg l;dfgfsfx¿af6 cglws[t :yfgfGt/0f tyf cf];f/k;f/ ug{ nfluPsf hDdf !^! afnaflnsfsf] p4f/ ul/Psf] lyof] . tnsf] tflnsfdf o;af/] lj:t[tdf b]vfOPsf] 5 .

tflnsf !M @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] e"sDkkZrft\ ;Ldfgfsfx?af6 p4f/ ul/Psf afnaflnsfsf] ;+Vof

If]q afns aflnsf hDdflj/f6gu/ 6 12 18x]6f}+8f 28 23 51kf]v/f 0 2 2;'v]{t 16 11 27lbkfon 10 5 15sf7df8f}+ pkTosf 17 31 48

hDdf 77 84 161

;|f]tM g]kfn k|x/L, dlxnf tyf afnaflnsf ;]jf lgb]{zgfno, @)&!÷)&@

12. afnaflnsfnfO{ /fxt ljt/0f

e"sDknut} afnaflnsf s]lGb|t /fxt ljt/0f sfo{sf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt ;lqmo eof] . ;f] qmddf sf7df8f}+ pkTosfdf ;~rfngdf /xL e"sDkaf6 k|efljt afnu[xx¿sf] b|"t n]vfhf]vf u/L cfkTsfnLg lqkfn nufotsf] cfjZos /fxt ;fdu|Lx¿ ;DalGwt lgsfox¿sf] ;dGjodf pknAw u/fOPsf] lyof] . To;}u/L e"sDk k|efljt @@ lhNNffx¿df !)* l/lqmoZfgn ls6, %)) l/lqmozgn Aofu, !@# Dof6, NofS6f]lhg, ;jf]{Qd lk7f], kmnfl6gsf] sk8f ljt/0f

Page 16: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

11 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

ug]{ sfd eof] . e"sDk k|efljt afnaflnsfnfO{ lr;f]af6 arfpg uf]vf{ lhNnfsf] nfk|fs / vl/jf]6df @%), sf7df08f} lhNnfdf !))) / nlntk'/ lhNnfdf !%)) yfg u/L hDdf @&%) yfg ANofÍ]6 k|lt kl/jf/nfO{ ljt/0f ul/of] . To;}u/L bf]nvf lhNnfdf lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] ;dGjo tyf lh=k|=sf=bf]nvfsf] ;xof]udf afnaflnsfsf lgldQ @%% yfg ANofÍ]6 / !@) yfg kfO{G6 ljt/0f ul/Psf] lyof] . o;sf cltl/Qm s]afs; tyf lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] ;+of]hg Pjd\ cGo ;+3;F:yfx¿;Fusf] ;dGjo / ;xsfo{df e"sDkk|efljt lhNnfx¿df afnaflnsf s]lGb|t /fxt ljt/0f ;DkGg ul/Psf] lyof] .

13. tTsfn ;xof]usf nflu cltl/Qm afnclwsf/ clws[tx¿sf] kl/rfng

e"sDkaf6 cltk|efljt lhNnfdf sfo{ ;xhtfsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] lgb]{zgdf -sdk|efljt_ cGo lhNnfaf6 afnclwsf/ clws[t kl/rfng ul/Psf] lyof] . To;/L kl/rflnt afnclwsf/ clws[tx¿n] hf]lvddf k/]sf afnaflnsfsf] b|'t ;"rgf ;+sng tyf Joj:yfkg / afn s]lGb|t /fxt ljt/0f, hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] klxrfg ug]{ tyf afn;+/If0fsf nflu ;dGjodf ;xof]u k'¥ofpg] h:tf sfo{df dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x u/]sf lyP .

Page 17: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

12 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

14. afnd}qL s]Gb|sf] cg'udg tyf ;~rfnge"sDksf sf/0f w]/} 3/x¿df Iflt k'Ug uPkl5 ljleGg lgsfo tyf ;+3;F:yfx¿sf] kxndf e"sDk cltk|efljt lhNnfdf c:yfoL 6x/f lgdf{0f sfo{ z'¿ eof] . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] kxndf tTsfn} c:yfO{ af;:yfgx¿df afn;+/If0fsf ;Gbe{df cfO{kg{ ;Sg] hf]lvdx¿sf af/]df ;a}nfO{ ;r]t ug{ ;fj{hlgs ;"rgf k|jfx ug'{sf cltl/Qm afns]lGb|t /fxt ljt/0fsf ;fy;fy} afn;+/If0fsf ljifodf klg ;t{stf ckgfOof] . ;f] qmddf afnaflnsfsf] If]qdf sfo{/t ;+:yfx¿n] afnd}qL s]Gb| tyf :yfgx¿ agfPsf lyP . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] pkTosfnufot !$ j6} lhNnfdf ;~rflnt afnd}qL s]Gb|sf] cjnf]sg u/L afn;+j]bzLntf clej[l4 ug{sf ;fy} cfjZos ;dGjo tyf ;xof]u k'¥ofPsf] lyof] . !$ lhNnfdf ;~rflnt #%& afnd}qL :yfgx¿df hDdf @#,#%^ hgf afnaflnsfsf] ;xeflutf /x]sf] lyof] .

tflnsf @ M afnd}qL :yfgsf] ljj/0f

l;=g+= lhNnf ;+Vof l;=g+= lhNnf ;+Vof1 cf]vn9'Ëf 16 8 wflbª 38

2 sf7df8f}+ 8 9 uf]/vf 35

3 nlntk'/ 21 10 dsjfgk'/ 21

4 eQmk'/ 24 11 l;Gw'kfNrf]s 72

5 sfe|] 54 12 g'jfsf]6 12

6 bf]nvf 28 13 /;'jf 12

7 /fd]5fk 7 14 l;Gw'nL 9

hDdf 357

;|f]tM s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt

To;}u/L s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltåf/f lhNnf afnsNof0f ;ldltdfkm{t e"sDkaf6 k|efljt !$ j6f lhNnfx¿df !%* j6f afnd}qL :yfg ;~rfng ul/of] . h;af6 w]/} afnaflnsfn] afnd}qL jftfj/0fdf cfˆgf] clwsf/x¿sf] pkef]u ug{ ;kmn /x] .

15. afn;+/If0f ;aSni6/sf] g]t[Tj

e"sDk uPsf] s]xL lbgkl5 dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfnosf] g]t[Tjdf ;+/If0f Sni6/ ;lqmo agfOPsf] lyof] . h;cGtu{t :yfkgf ul/Psf] afn;+/If0f ;jSni6/sf] g]t[Tj s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] s]Gb|df / lhNnf

Page 18: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

13 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

afnsNof0f ;ldltn] lhNnfdf u/]sf] lyof] . o;k|sf/ afnaflnsfsf] kfl/jfl/s klxrfg tyf k'g:yf{kgfsf nflu lgoldt ¿kdf afn;+/If0f ;jSni6/sf] a}7ssf] ;dGjo ug]{ tyf ;"rgf Joj:yfkg u/L ;xof]u k'¥ofpg] sfd eof] . o;sf nflu e"sDk k|efljt lhNNffdf tYofÍ ;+sng ug{ lj:t[t ¿kdf kmf/fd tof/ kfl/Psf] lyof] .

16. ljleGg lgsfo tyf ;+3;F:yfx¿;Fu ;dGjo Pjd\ of]hgf lgdf{0f a}7s

ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ afnaflnsfsf] ;+/If0fsf nflu tyf afns]lGb|t /fxt ljt/0fsf] qmddf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] ljleGg lgsfo tyf ;+3;+:yf;Fu lgoldt ;dGjo sfod /fv]sf] lyof] . d"VotofM u[x dGqfno, dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno, lzIff dGqfno, :jf:Yo dGqfno, ;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno, kqsf/ ;d'bfo, g]kfn k|x/L, dlxnf tyf afnaflnsf ;]jf lgb]{zgfno, o'lg;]km, afnaflnsf vf]htnf; ;dGjo s]Gb|, afn x]NknfO{g, ljleGg /fli6«o tyf cGt/fli6«o u}/;/sf/L ;+:yf, afnu[x dxf;+3 nufot;+u ;dGjo u/L of]hgf lgdf{0f / ;f]sf] sfof{Gjog ul/Psf] lyof] .

17. afnu[x, ;+3;+:yf tyf ljBfnonufotnfO{ ;"rgf

ljkb\sf] ;dodf sltko ;+:yf jf JolQmn] afnaflnsf tyf kl/jf/sf] plrt n]vfhf]vf lagf, unt ;"rgf lbO{ jf k|nf]egdf kf/]/ tyf clwsf/ k|fKt lgsfosf] l;kmfl/z lagf unt 9+un] kl/jf/af6 cnu u/L afnaflnsfsf] cf];f/k;f/ ug{;Sg] / afnaflnsf cem a9L hf]lvd tyf b'Jo{jxf/df ;d]t kg]{ ;Defjgf /x]sf] b]lvof] . To;}n] s'g} klg afnu[xnufot ;+3;+:yf, ljBfno cflbn] ljleGg ufpFm, lhNnfaf6 ;DalGwt lhNnf k|zf;g sfof{no, dlxnf tyf afnaflnsf sfof{no tyf lhNnf afnsNof0f ;ldlt;+usf] ;dGjo / l;kmfl/z lagf afnaflnsfnfO{ cGoq gn}hfgsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] ;Da4 ;a}nfO{ ljleGg ;~rf/ dfWodaf6 ;"lrt u/]sf] lyof] . o;sf ;fy} s'g} ;+:yfn] ljkb\k|efljt afnaflnsfnfO{ NofO{ ;+/If0f lbPsf] eP ;f]sf] hfgsf/L ;lxt k"0f{ ljj/0f t'¿Gt} ;DalGwt lhNnf tyf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltdf k]z ug{;d]t ;"lrt ul/of] . afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 cnu gug{, pgLx¿sf] wd{ ;+:s[lt kl/jt{g gu/fpg tyf cjflG5t ultljlwdf afnaflnsfnfO{ ;+nUg gu/fpgsf nflu;d]t ;r]t ul/Psf] lyof] .

18. lhNnf afnsNof0f ;ldltx¿nfO{ ;xof]u tyf lgb]{zg

@)&@ ;fn a}zfv !@ ut]s} lbgb]lv s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] ;a} lhNnf afnsNof0f ;ldlt;Fu lg/Gt/ ;dGjo sfod u/]sf] lyof] . ljz]ifu/L ljleGg lhNnfdf e"sDksf sf/0f Hofg u'dfPsf tyf 3fOt] afnaflnsfsf] hfgsf/L lng, hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsf Pjd\

Page 19: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

14 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

ltlgx¿sf kl/jf/sf] klxrfg ug{, afnaflnsfsf] cfkTsfnLg p4f/ ug{, cf}ifwf]krf/ nufot cTofjZos ;]jf ;'ljwf k'¥ofpgsf lgldQ ljleGg lgsfo tyf ;+:yfx¿;Fu ;dGjo cflb h:tf lqmofsnfkdf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] lhNnf afnsNof0f ;ldltx¿nfO{ ;xof]u k'¥ofPsf] lyof] . o;sf ;fy} afnaflnsfsf] ;+/If0f sfo{nfO{ yk dha't agfpg s]Gb|Lo :t/df ePsf gLltut lg0f{ox¿sf] sfof{Gjog tyf ;"rgf ;Dk|]if0fsf lgldQ lhafs;x¿nfO{ kl/kqdfkm{t lgDgadf]lhdsf dfu{bz{gx¿ lbPsf] lyof] .

• lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] cg'dlt lagf afnaflnsf :yfgfGt/0f gug]{ / :yfgfGt/0f ug}{ kg]{ cj:yf cfPdf lhNnf afnsNof0f ;ldltn] plrt n]vfhf]vf u/]/ dfq afnaflnsf :yfgfGt/0f ug{ cg'dlt lbg] .

• gofF afnu[x ;+rfngsf nflu cg'dlt k|bfg gug]{ Joj:yf ldnfpg] .• cfjZos k|lqmof k'/f gu/L afnu[x :Yffkgf u/L ;+rfng ePgePsf] ;DaGwdf lhNnf

afnsNof0f ;ldltn] k|efjsf/L ¿kdf cg'udg ug]{ .• tTsfn tLg dlxgfsf nflu cGtb]{zLo wd{ ;Gtfg lbg] lng] k|lqmofdf /f]s nufpg] .• afnaflnsfsf] af/]df lg0f{o ubf{ afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 cnUofpg gx'g] l;¢fGtnfO{

Wofgdf /fVg tyf afnaflnsfsf] cf];f/k;f/ / a]rlavg x'g;Sg] vt/fnfO{ Wofgdf /fvL ;lqmo lgu/fgL ug]{ .

• /]l8of] kqklqsf nufotsf ;~rf/ dfWodaf6 cleefjs tyf ;j{;fwf/0fn] ug{x'g] / gx'g] sfo{x¿sf] af/]df tyf afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 cnUofpg gx'g], pgLx¿ lj¿2 x'g;Sg] of}g lx+;faf6 arfpg] ;DaGwL ;r]tgfd"ns ;Gb]z k|jfx ug]{ .

• lhNnf lhNnfdf afn;+/If0fsf lglDt s] ug]{ s] ug{ gx'g] eGg] hfgsf/L ;lxt ;Dks{ JolQm tyf 6]lnkmf]g g+ ;d]t pNn]v ul/Psf] krf{ ljt/0f ug]{], ;r]tgf ;"rgf kf6L /fVg] / ;fdflhs sfo{stf{x¿sf] kl/rfng ug]{ .

dfly pNn]lvt ;Dk"0f{ lgb]{zgx¿ ;kmn ¿kdf ;DkGg ug]{ sfd eof] . ;f]sf] cg'udg tyf k[i7kf]if0f lgoldt¿kdf ul/Psf] lyof] .

19. cfjZos cg';Gwfg / sf/jfxLsf nflu lhNnf k|x/L sfof{no;Fu ;dGjo

a}zfv @$ ut] wflbª lhNnfsf] /L / emfnf{ª uflj;af6 3/ kl/jf/af6 cnu u/L $% hgf afnaflnsfsfnfO{ cglws[t ¿kdf sf7df8f}+ NofOPsf]df afnsNof0f ;ldltsf] kxndf tL afnaflnsfsf] k|fylds :jf:Yo hfFr tyf dgf];fdflhs ljdz{kZrft\ kfl/jfl/s k'gld{ngsf nflu wflbË lhNnf afnsNof0f ;ldltdf k7fOPsf] lyof] . tL afnaflnsf wflbËsf b'O{ uflj;sf dfq ePsf] tyf clwsf+zsf cfdfa'af ;d]t ePsf] cj:yfdf tL afnaflnsf s] s'g k|lqmofn]

Page 20: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

15 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

3/kl/jf/af6 5'6fO{ s] s'g k|of]hgsf nflu sf7df8f}+ NofOPsf] xf] eGg] ;Gbe{df pQm afnaflnsf hDdf u/L sf7df8f}+ Nofpg] k|lqmofdf ;+nUg x'g]x¿sf] gfd, 7]ufgf tyf ;Dks{ gDa/ ;lxt cfjZos cg';Gwfg tyf sfg"gL sf/jfxLsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] lhNnf k|x/L sfof{no wflbË;Fu kqfrf/ u/]sf] lyof] . o;/L ;dGjo u/]kZrft\ ;+nUg JolQmx¿dfly k|x/Låf/f sf/jfxL k|lqmof cufl8 a9fOof] .

20. tTsfn afn;+/If0f sfo{ ;~rfngsf nflu lbUbz{g, @)&@ lgdf{0f tyf cGo gLltut lg0f{ox¿

e"sDkkZrft\ afnaflnsfsf] hf]lvd / gfh's kl/l:yltsf] kmfObf p7fP/ pgLx¿nfO{ ljleGg k|nf]egdf kf/]/ cfˆgf] cleefjs, kl/jf/ / ;dfhaf6 cgflws[t ¿kdf cnUofpg], ljgf /]s8{ :yfgfGt/0f ug]{ / ljleGg k|of]hgsf nflu cf];f/k;f/ ug]{ h:tf sfo{nfO{ lgoGq0f ug'{ cfjZos x'guof] . ljkb\kl5sf] cj:yfdf afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 cnUofpFbf cfOkg{ ;Sg] yk hf]lvdnfO{ Go"gLs/0f ub}{ afnaflnsfsf] ;+/If0fsf nflu g]kfn ;/sf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno, s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] s]xL gLltut lg0f{o u¥of] / s]xL lgb]{lzsfx¿ ;d]t hf/L u¥of] .

e"sDkkZrft\ afnaflnsfnfO{ ljleGg ;+s6 jf ;d:ofaf6 /fxt k|bfg ug{ / ;Defljt ljleGg lsl;dsf zf]if0f tyf lx+;faf6 ;+/If0f ug{ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] cfjZos lgb]{lzsfx¿ hf/L u/L lhNnf k|zf;g sfof{no, dlxnf tyf afnaflnsf sfof{no Pjd\ lhNnf afnsNof0f ;ldltdf kl/kq u/]sf] lyof] . e"sDkkZrft\ tTsfn} c:yfoL af;:yfgx¿df afn;+/If0fsf ;Gbe{df cfOkg{;Sg] hf]lvdx¿sf af/]df ;a}nfO{ ;r]t ug{ ;fj{hlgs ;"rgf k|jfx ul/Psf] lyof] . o;sf ;fy} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] tTsfn ;+/If0f sfo{ ;~rfngsf nflu lbUbz{g, @)&@ lgdf{0f u¥of] -g]kfndf afnaflnsfsf] l:ylt @)&#, k[= %!–%@_ .

o;sf ;fy} s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] ljkbsf] ;dodf afnaflnsfsf] cGtl/d ;+/If0f tyf :ofxf/sf nflu lbUbz{g klg lgdf{0f u¥of] . h;cg';f/ afnaflnsfnfO{ k|fyldstf cg';f/ cfˆgf] gftfuf]tf sxfF, cleefjsTj lbg rfxg] kl/jf/df jf cGtl/d afn;+/If0f tyf :ofxf/ s]Gb|df /fVg'k5{ elg pNn]v u/]sf] 5 . of] lbUbz{gdf afnaflnsfnfO{ cGtl/d afn;+/If0f tyf :ofxf/ s]Gb|df /fVgsf] nflu dfkb08, afnaflnsfsf] nflu :yfkgf ul/g] cGtl/d afn;+/If0f tyf :ofxf/ s]Gb|;DaGwL dfkb08, cGtl/d afn;+/If0f tyf :ofxf/ s]Gb| :yfkgf k|lqmof tyf ljkbsf] ;dodf :yfkgf ul/g] cGtl/d afn;+/If0f tyf :ofxf/ s]Gb|df afnaflnsfnfO{ lbg'kg]{ d'ne"t ;]jf / Go"gtd dfkb08 klg pNn]v 5 .

Page 21: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

16 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

21. ;"rgf Joj:yfkgdf ;xhLs/0f tyf cfkTsfnLg ;xof]udf k|fyldstf lbg afnaflnsfsf] juL{s/0f

;"rgf Joj:yfkg sfo{nfO{ k|efjsf/L agfO{ cToGt hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfn] k|fyldstfsf ;fy /fxt ;xof]u k|fKt ug{ ;s"g\ eGg] d"ne"t p2]Zo ;lxt afnaflnsfsf] juL{s/0f u/L tYofÍ ;+sng tyf /fxt ljt/0f sfo{df ;xhLs/0f ul/Psf] lyof] . h;cg'¿k b]xfosf tLgj6f ju{cGtu{tsf afnaflnsf /x]sf lyP .

s_ s'g}klg ao:ssf] ;+/If0fdf g/x]sf afnaflnsf (Unaccompanied Children)

s'g}klg jo:ssf] ;+/If0fdf gePsf] PSnf] afnaflnsf (Unaccompanied children) eGgfn] !* jif{ d'lgsf, b'j} cleefjs;Fu 5'l6\6Psf, sfg'gL jf x]/rfxsf nflu k|fylds ;fdflhs bfloTj af]s]sf JolQm jf gftfuf]tfsf JolQm;Fu 5'l6\6Psf / cfkm}F h]gt]g afFlr/x]sf PSnf] afnaflnsf .

v_ kl/jf/jf6 cnlUuPsf afnaflnsf (Separated Children)

afa'cfdf jf Psf3/sf pd]/ k'u]sf gft]bf/af6 cnlUuPsf afnaflnsf (Separated children) eg]sf !* jif{ d'lgsf, b'j} cleefjs cyf{t\ afa' / cfdfaf6 cnlUuPsf jf sfg"gL jf x]/rfx ug]{ ;fdflhs bfloTj kfPsf Psf3/sf pd]/ k'u]sf gft]bf/af6 5'l§Psf afnaflnsf . o;df afnaflnsf afa'cfdf jf Psf3/sf pd]/ k'u]sf gft]bf/af6 cnlUuPsf] ePtfklg cGo cfkmGt jf ;d'bfosf ;b:o;Fu al;/x]sf x'g;S5g\ . Ps jf b'j} cleefjs u'dfO cGo cfkmGt jf ;d'bfosf ;b:o;Fu al;/x]sf afnaflnsf klg o; ;d'xdf kb{5g\ .

u_ hf]lvddf k/]sf afnaflnsf (Vulnerable Children)

• afnaflnsfn] sdfP/ 3/ rnfpg' kg]{ • ckfËtf ePsf afnaflnsf• :jf:Yol:ylt c;fdfGo ePsf afnaflnsf• cleefas u'dfPsf, afa' cfdf u'dfPsf afnaflnsf• cljefas jf ;+/IfsnfO uDeL/ rf]6 nfu]sf] jf ckfËtf eO kfngkf]if0f :ofxf/ ;+/If0f

ug{ g;Sg] ePsf afnaflnsf• 3/af/ ljlxg ePsf, cfDbfgLsf] >f]t gePsf afnaflnsf • ;8s afnaflnsf• !* aif{ d'lgsf cfkm} aRrfsf] cfdf ePsf aflnsfx¿ • zf]if0fdf k/]sf afnaflnsf • afn >lds • plrt kf]if0fsf] Joj:yf gePsf afnaflnsf• afa' jf cfdfn] bf];|f] ljjfxu/L cGo;+u a;]sf afnaflnsf

Page 22: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

17 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

22. ;+o'Qm /fi6«;+3Lo lgsfo o'lg;]km;Fusf] ;fem]bfl/tfdf cfkTsfnLg sfo{qmd sfof{Gjog

e"sDksf sf/0f uf]/vf, wflbË, /;'jf, g'jfsf]6, sfe|]knf~rf]s, l;Gw'kfNrf]s, bf]nvf, /fd]5fk, l;Gw'nL, cf]vn9'Ëf, dsjfgk'/, sf7df8f}+, eQmk'/ / nlntk'/ u/L hDdf !$ lhNnfx¿ clt k|efljt ePsf lyP . @)&@ ;fnsf] ljgf;sf/L e"sDk kZrft\ cfdf jf afa' jf b'j} cleefjs u'dfPsf, ;+/Ifsaf6 6fl9Psf tyf ;+/IfsljxLg ePsf / clt hf]lvdk"0f{ cj:yfdf /x]sf afnaflnsfsf afn;+/If0f;DaGwL ;jfnx¿nfO{ ;Daf]wg ug{ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] o'lg;]kmsf] ;xof]udf e"sDkaf6 clt k|efljt !$ lhNnfx¿df cfkTsfnLg sfo{qmdx¿ ;~rfng u/]sf] lyof] . of] sfo{qmdsf] cjlw ;g\ @)!% sf] h"g dlxgfb]lv ;g\ @)!& sf] l8;]Da/ dlxgf;Dd /x]sf] lyof] .

o; sfo{qmdn] hf]lvdk"0f{ cj:yfdf -cleefjs u'dfPsf, cleefjsaf6 5'l§Psf tyf hf]lvd kl/l:yltdf_ /x]sf afnaflnsfsf] klxrfg ug]{, ltgLx¿sf] k|f]kmfOn agfpg] Pjd\ z}lIfs lg/Gt/tfsf nflu tTsfn /fxt k|bfg ub}{ tYofÍ k|af]lws/0f / k|fyldsLs/0fdf k/]sf afnaflnsfnfO{ 36gf Joj:yfkg k|0ffnLdfkm{t pgLx¿sf afn;+/If0f;DaGwL ;d:ofsf] ;dfwfg ug]{ nIo /fv]sf] lyof] . o; sfo{qmd cGtu{t ;DkGg ul/Psf s]xL d"Vo ultljlwx¿ oxfF tn 5f]6\s/Ldf rrf{ ul/Psf] 5 .

1. e"sDkk|efljt !$ lhNnfdf ;"rgf Joj:yfkg clws[tx¿sf] lgo'lQm

e"sDk k|efljt !$ lhNnfx¿df lhNnf afnsNof0f ;ldltdf /xg] u/L ;"rgf Joj:yfkg clws[tx¿sf] lgo'lQm dfkm{t ækfl/jfl/s kl//If0f tyf afnaflnsfsf] cf];f/k;f/ /f]syfd dfkm{t 36gf Joj:yfkg tyf pTyfgzLntf lgdf{0fÆ gfds o; sfo{qmd sfof{Gjog ul/Psf] lyof] . !$ lhNnfdf g} lgo'Qm ePsf ;"rgf Joj:yfkg clws[tn] lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] lg0f{o tyf afnsNof0f clwsf/Lsf] dftxtdf /xL ;Dk"0f{ sfo{qmd sfof{GjognfO{ cl3 a9fPsf lyP . afnsNof0f clwsf/L Pjd\ ;fem]bf/ ;F:yfsf k|ltlglw tyf s]afs;åf/f lhNnfl:yt lgo'Qm ul/Psf ;a} ;"rgf Joj:yfkg clws[tx?nfO{ cfjZos cfwf/e"t Pjd\ k|fljlws ;xof]u k'¥ofpg] sfd ePsf] lyof] .

2. cleefjsljxLg tyf clthf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] klxrfg

e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] lgb]{zgdf / lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] ;dGjodf e"sDk clt k|efljt !$ lhNnfdf afa'cfdf u'dfPsf, kl/jf/af6 cnlUuPsf / ljleGg sf/0fn] hf]lvd cj:yfdf /x]sf afnaflnsfsf] tYofÍ ;+sng ug]{ sfd eof] . tYofÍ ;+sngsf] sfo{ ljz]ifu/L ;fem]bf/;F:yf dfkm{t ;fdflhs sfo{stf{x¿sf] kl/rfngaf6 ul/Psf] lyof] . ljleGg ;|f]taf6 cfPsf tYofÍnfO{ ;"rgf Joj:yfkg clws[tdfkm{t sDKo'6/df k|ljli6 ug]{ / ljZn]if0f

Page 23: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

18 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

ug]{ sfd eof] . o;/L ;+slnt tYofÍnfO{ ljZn]if0f u/L afnaflnsfnfO{ ;xof]usf nflu ljleGg ;+3;F:yf;Fu ;dGjo ug]{ sfo{ ul/Psf] lyof] .

3. cfkTsfnLg z}lIfs tyf kfl/jfl/s -;+/If0f_ ;xof]u

;+slnt tYofÍsf] cfwf/df s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltåf/f lhafs;dfkm{t hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnalfnsfx¿nfO{ ¿= $))) b]lv ¿= %))) ;Dd cfkTsfnLg ;xof]u ljt/0f ul/Psf] lyof] . o;sf] d"n p2]Zo clt hf]lvddf /x]sf afnaflnsfnfO{ lzIff, :jf:Yo, vfBnufotsf cfwf/e"t cfjZostfdf ;xof]u ug]{ /x]sf] lyof] .

cfkTsfnLg z}lIfs tyf kfl/jfl/s -;+/If0f_ ;xof]usf nflu afnaflnsfsf] 5gf}6 ubf{ lgDg afnaflnsfnfO{ klxnf] k|fyldstfdf /flvg] dfkb08 agfOPsf] lyof] .

s_ s'g}klg sf/0fn] cfdf, a'af jf b'j}sf] d[To' ePsfv_ e"sDksf sf/0fn] cfdf jf a'af jf b'a} u'dfPsfu_ cfdf jf a'afdWo] s'g} ! hgfsf] d[To' ePsf] / csf]{n] bf];|f] ljjfx u/]sf]3_ cfdf a'af b'j}n] a]jf:tf u/L cGo gft]bf/sf] ;+/If0fdf /x]sf

tflnsf #M h'g @)!& ;Dd cfkTsfnLg sfo{qmddfkm{t ;xof]u ul/Psf afnaflnsf

qm=;= lhNnf hDdf ;xof]u

afns aflnsf hDdf1 l;Gw'kfNrf]s 836 897 17332 bf]nvf 574 528 11023 sfe|]knfGrf]s 585 630 12154 /;'jf 310 317 6275 g'jfsf]6 506 599 11056 wflbª 661 675 13367 uf]/vf 561 509 10708 dsjfgk'/ 434 542 9769 /fd]5fk 531 490 102110 cf]vn9'Ëf 494 521 101511 l;Gw'nL 450 521 97112 eQmk'/ 280 326 60613 nlntk'/ 493 626 111914 sf7df08f} 529 609 1138

hDdf 7244 7790 15034 ;|f]t M s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt

Page 24: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

19 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

@)&$ c;f/ !% -h'g @)!&_ ;Dddf !$ lhNnf afnsNof0f ;ldltdfkm{t s"n !% xhf/ #$ afnaflnsfnfO{ afn;+/If0f tyf z}lIfs ;xof]u ul/Psf]df cfkTsfnLg sfo{qmdsf] cGTo;Dd -l8;]Da/ @)!&_ df cgfy afnaflnsfsf] l:ylt cWoog ug]{ qmddf klxrfg ePsfdWo] cToGt s7Lg kl/l:yltdf /x]sf yk !## hgf afnaflnsfnfO{ o;} sfo{qmddfkm{t afn;+/If0f ;xof]u ul/Psf] lyof] . o;/L cfkTsfnLg sfo{qmdn] !$ lhNnfdf lhNnf afnsNof0f ;ldltdfkm{t !% xhf/ ! ;o ^& afnaflnsfnfO{ k|ToIf ;xof]u k'¥ofPsf] lyof] eg] ;+slnt tYofÍsf] cfwf/df g} bf]xf]/f]kgf gx'g] u/L lhNnfdf sfo{/t ;fem]bf/ ;+:yfx?n] * xhf/ @ ;o @@ afnaflnsfnfO{ cfkTsfnLg afn;+/If0f ;xof]u tyf z}lIfs ;xof]u u/]sf lyP . o;/L x]bf{ s"n ;Ílnt tYofÍ -$&,%&)_ dWo] cfkTsfnLg sfo{qmdn] k|ToIf ;xof]u k'¥ofPsf] afnaflnsfsf] k|ltzt $(=!& -@#,#*(_ /x]sf] b]lvG5 .

4. p4f/ tyf k'gM:yfkgf

e"sDknuQ}sf] cfkTsfnLg cjlwdf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] b]zsf ljleGg 7fpFaf6 hf]lvd cj:yfdf /x]sf afnaflnsfsf] p4f/ u/L k'gM:yfkgf u/]sf] lyof] -o;af/] dflyg} rrf{ ul/;lsPsf] 5_ . cfkTsfnLg sfo{qmd ;~rfng ul/Psf !$ lhNnfdf sfo{qmd ;~rfng ul/Psf] klxnf] jif{df cleefjsaf6 lj5f]8 ePsf hDdf @#( hgf -!@& afns, !!@ aflnsf_ afnaflnsfnfO{ ltgLx¿sf] kl/jf/df k'gld{ng u/fOPsf] lyof] . To;}u/L ;f]xL cjlwdf u}/sfg"gL¿kdf cf];f/k;f/ x'gnfu]sf !*( hgf -!)^ afns, *# aflnsf_ afnaflnsfnfO{ p4f/ ul/Psf] lyof] -cfkTsfnLg sfo{qmd;DaGwL s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] tof/ kf/]sf] Psjif{sf] k|ult k|ltj]bg, d] @)!^_ .

5. ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{, kfl/jfl/s n]vfhf]vf_

e"sDkn] a9L k|efj kf/]sf !$ lhNnfx¿af6 @)&$ ;fn c;f/ d;fGt;Dd ;+slnt tYofÍ cg';f/ hDdf $& xhf/ % ;o &) hgf afnaflnsf hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf] kfOPsf] lyof] . h;df a'af / cfdf b'j} gePsf afnaflnsfsf] ;+Vof ! xhf/ @ ;o %$ h;df e"sDks} sf/0f afa'cfdf b'a} u'dfPsf afnaflnsfsf] ;+Vof !@), cfdf jf afa'dWo] s'g} Pshgf gePsf afnaflnsfsf] ;+Vof @! xhf/ @ ;o %) dWo] e"sDks} sf/0fn] cfdf jf a'af u'dfPsf afnaflnsfsf] ;+Vof ! xhf/ @ ;o ^@ hgf klxrfg ul/Psf] lyof] . To;}u/L kl/jf/af6 cnlUuPsf % xhf/ ! ;o $$ hgf, s'g} klg jo:ssf] ;+/If0fdf gePsf !$& hgf / cGo

Page 25: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

20 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

sf/0fn] hf]lvddf k/]sf afnaflnsfsf] ;+Vof $@ xhf/ @ ;o &( u/L s"n $& xhf/ % ;o &) hgf e"sDk k|efljt afnaflnsf klxrfg ePsf lyP -g]kfndf afnaflnsfsf] l:ylt @)&#, k[= %@_ .

36gfsf] k|s[lt x]/L 36gf Joj:yfkg k|lqmofdf n}hfg' kg]{ cToGt uDeL/ tyf hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf / ;+/If0fsf] cfjZostf ePsf afnaflnsf;DaGwL lgDg dfkb08 agfOPsf] lyof] McleefjsljxLg afnaflnsf tyf kl/jf/af6 lj5f]8 ePsf afnaflnsfb'Jo{jxf/ -of}g jf zf/Ll/s_ Pjd\ a]jf:tfdf k/]sf / a]jfl/;] 5f]l8Psf afnaflnsf

tyf afn>ldsafnaflnsf tyf cleefjsdf ckfËtf ePsf

36gf btf{ ul/;s]kl5 36gf Joj:yfkg;DaGwL dfu{bz{g @)&) adf]lhd afnaflnsf / kl/jf/sf] :ki6 l:yltsf] hfgsf/L lng] / p;sf] pRrtd lxt x'g] u/L :ofxf/ of]hgf lgdf{0f u/L sfdsf] k|fyldstf tf]Sg] tyf ltgsf kl/jf/sf] n]vfhf]vf ug]{ sfd ePsf] lyof] . clthf]lvd ju{df k/]sf afnaflnsfnfO{ k|fyldstf lbO{ afnsNof0f clwsf/Lsf] lgb]{zgdf cfjZostf cg';f/ p4f/ tyf cfkTsfnLg ;]jf pknAw u/fOPsf] lyof] .

To;}u/L ;"rgf Joj:yfkg clws[t tyf ;fem]bf/;+:yfnufotsf] ;xof]udf lhafs;x¿åf/f afn;+/If0fsf] If]qdf lqmofzLn ;+3;+:yfx¿sf] gS;f+sg, pgLx¿n] k|bfg ug]{ ;]jfx¿af/] hfgsf/L lng] sfd eof] . oxL ;]jf gS;f+sgsf] cfwf/df ljleGg ;]jf k|bfg ug]{ lgsfo tyf ;+:yfx¿aLr ;dGjo a}7s /fv]/ l;kmfl/; ;+oGqsf] ljsf; ul/Psf] lyof] .

6. 36gf Joj:yfkg k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0f

e"sDkZrft\ cltk|efljt !$ lhNnfdf ;~rflnt klxnf] r/0fsf] -h'nfO @)!% b]lv h'g @)!^ ;Dd_ cfkTsfnLg sfo{qmd cGtu{t $$ xhf/ ! ;o #! hgf cleefjs u'dfPsf, kl/jf/af6 lj5f]8 ePsf / cGo sf/0fn] hf]lvd kl/l:yltsf] cj:yfdf /x]sf afnaflnsfsf] klxrfg ul/Psf] lyof] eg] bf];|f] r/0fdf -h'nfO @)!^ b]lv h'g @)!&_ # xhf/ $ ;o #( hgf afnaflnsf gofF klxrfg eO{ e"sDkaf6 k|efljt hf]lvddf k/]sf afnaflnsfsf] ;+Vof $& xhf/ % ;o &) k'u]sf] lyof] . klxnf] r/0fdf ul/Psf] sfo{qmdaf6 w]/} afnaflnsfnfO{ 36gf Joj:yfkg k|lqmof cGtu{t afn;+/If0fsf nflu n}hfg'kg]{ dx;'z ul/of] . ;f]xL of]hgf cg';f/, o; cfkTsfnLg sfo{qmdsf] bf];|f] r/0fdf afn;+/If0fsf nflu 36gf Joj:yfkg k|0ffnLnfO{ Ps ljlzi6 k4ltsf] ¿kdf :yflkt ug]{ / ;'b[9 ug]{ k|of; ul/of] . h;cGtu{t e"sDk jf cGo sf/0fn] kl/jf/ jf cleefjsaf6 cnlUuP/ hf]lvddf k/]sf afnalnsfnufot lx+;f, b'Jo{jxf/ tyf cGo sf/0fn] hf]lvddf k/]sf tyf ljz]if ;+/If0fsf] cfjZostf ePsf afnaflnsfnfO{

Page 26: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

21 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

36gf Joj:yfkg ;xof]u ul/Psf] lyof] -kfl/jfl/s kl//If0f tyf cf];f/k;f/ /f]syfd dfkm{t 36gf Joj:yfkg tyf pTyfgzLn lgdf{0f ljifodf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] tof/ kf/]sf] k|ult k|ltj]bg, h'nfO{ @)!^ b]lv h'g @)!&_ .

h'g @)!^ ;Dddf lhafs; dfkm{t !$ xhf/ @ ;o !@ hgf afnaflnsfnfO{ cfkTsfnLg z}lIfs tyf kfl/jfl/s ;+/If0f ;xof]u ul/Psf]df h'nfO @)!^ b]lv h'g @)!& sf] cjlwdf cl3Nnf] cfly{s jif{df ;xof]u kfO;s]sfx?sf] k'gMk|yldsLs/0f u/L hf]lvdtf d"Nof+sgsf] cfwf/df @ xhf/ ^ ;o #$ hgf / gofF klxrfg ePsfdWo] pRr hf]lvddf /x]sf * ;o @@ hgf u/L s"n # xhf/ $ ;o %^ hgf afnaflnsfnfO{ 36gf Joj:yf k|s[ofdfkm{t s7Lg kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] ;+/If0fsf nflu z}lIfs, :jf:Yo, dgf];fdflhs, sfg'gL pkrf/, j}slNks :ofxf/nufotsf ;]jf k|jfx ul/Psf] lyof] . o;/L sfo{qmdsf] cGTo;Dd cfOk'Ubf e"sDkaf6 k|efljt s"n !% xhf/ #$ afnaflnsf k|ToIf ?kdf afn;+/If0f, z}lIfs tyf 36gf Joj:yfkg ;xof]uaf6 nfeflGjt ePsf lyP eg] ;f] dWo] @ xhf/ ^ ;o #$ hgf afnaflnsfn] sfo{qmdaf6 b'O{k6s -klxnf] r/0f / bf];|f] r/0f_ ;xof]u kfPsf lyP .

tflnsf $M h'g @)!& ;Dd ul/Psf 36gf Joj:yfkg ;xof]uqm=;+= lhNnf k|fyldstfdf k/]sf afnaflnsf cfjZostf

n]vfhf]vf ul/Psf];xof]u ul/Psf]

afns aflnsf hDdf afns aflnsf hDdf1 l;Gw'kfNrf]s 453 413 866 866 186 190 3762 bf]nvf 272 244 516 516 251 279 5303 sfe|]knf~rf]s 799 852 1651 1651 65 69 1344 /;'jf 150 150 300 300 55 55 1105 g'jfsf]6 220 280 500 500 155 170 3256 wflbË 234 225 459 459 101 139 2407 uf]/vf 201 183 384 384 127 108 2358 dsjfgk"/ 76 164 240 240 112 138 2509 /fd]5fk 262 288 550 550 87 97 18410 cf]vn9'Ëf 200 300 500 500 56 65 12111 l;Gw'nL 322 242 564 564 89 117 20612 eQmk'/ 182 205 387 387 89 112 20113 nlntk"/ 118 169 287 287 96 89 18514 sf7df8f}+ 718 922 1640 1640 159 200 359

hDdf 4207 4637 8844 8844 1628 1828 3456 ;|f]t M s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt

Page 27: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

22 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

36gf Joj:yfkg ;xof]u cGtu{t !$ lhNnfdf s7Lg kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] ;+/If0fsf nflu z}lIfs, :jf:Yo, dgf];fdflhs, sfg'gL pkrf/, j}slNks :ofxf/nufotsf ;]jf k|jfx ug'{kg]{ Joj:yf /x]sf] lyof] . ;f] k|of]hgsf] lgldQ afnsNof0f clwsf/Lsf] lgb]{zg / ;dGjodf ;"rgf Joj:yfkg clws[tn] afnaflnsfsf] ljleGg ;"rgf / :ynut e|d0fsf] cg'ejsf] cfwf/df k|df0fLs/0f u/L ;xof]u ug'{kg]{ afnaflnsfsf] gfd lhafs;sf] a}7saf6 cg'df]bg u/fpg'kg]{ Joj:yf lyof] - afn;+/If0f;DaGwL cfkTsfnLg kl/of]hgf ;~rfng dfu{bz{g -cf=a= @)&#÷&$ sf nflu_ .

7. tYof° juL{s/0f Pjd\ x:tfGt/0fcfkTsfnLg sfo{qmd l8;]Da/ @)!& af6 ;DkGg x'g] ePsfn] !$ lhNnf afnsNof0f ;ldltx? dfkm{t ;+slnt tyf Jojl:yt tYofÍnfO{ ;DalGwt kflnsfcg';f/ ljefhg u/L :yfgLo ;/sf/nfO{ x:tfGt/0f ul/Psf] 5 . :yfgLo txcg';f/ afnaflnsfsf] cj:yfsf] lj:t[t hfgsf/L ;lxtsf] pQm tYofÍ k|To]s :yfgLo ;/sf/sf] nflu afnaflnsf nlIft sfo{qmd lgdf{0fdf pkof]uL x'g] / ;f]sf] cfwf/df afnd}qL of]hgf aGg] ljZjf; ;d]t s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] u/]sf] 5 .

8. afn;+/If0f, 36gf Joj:yfkg / afnclwsf/df cfwfl/t of]hgf th'{df k|s[of;DaGwL cled"vLs/0f

cfkTsfnLg sfo{qmdsf] clGtd r/0fdf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] lhNnf afnsNof0f ;ldltx? dfkm{t !$ lhNnfsf ## :yfgLo ;/sf/x?df ;DalGwt kflnsfx?df afn;+/If0fsf ;jfnx?, afn;+/If0fsf] cj:yf, 36gf Joj:yfkg k|s[of tyf o;sf] dxTj / afnclwsf/df cfwfl/t :yfgLo txsf] of]hgf th'{df k|s[ofdf cled"vLs/0f u/]sf] lyof] . gjlgjf{lrt hgk|ltlglwx? nufotsf] pkl:yltdf ul/Psf] o; cled"vLs/0fn] :yfgLo ;/sf/x?df afn;+j]bgzLntf a9fpg / cfkm\gf] kflnsfdf afn;+/If0fsf ;jfnx?sf] ljifodf hfgsf/ /xg ;xof]u k'¥ofPsf] lyof] .

9. Ifdtf ljsf;;DaGwL ultljlwx¿

cfkTsfnLg sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L agfpgsf lgldQ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltåf/f Ifdtf ljsf;;DaGwL ljleGg ultljlwx¿ ;~rfng ul/of] . h;cGtu{t, s]Gb|df 36gf Joj:yfkg k|lqmof;DalGw tflnd, lhNnfdf ;f]xL k|s[ltsf] tflnd, 36gf Joj:yfkgsf] ;Gbe{df lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] a}7s, ;/f]sf/jfnfx¿;Fusf] ;dGjo a}7s, ;]jf gS;f+sg, l;kmfl/; k|0ffnL;DaGwL a}7s, ;xsdL{ ;d"x 5nkmn -lk 6' kL_ cflbh:tf lqmofsnfkx¿ ;~rfng ul/Psf] lyof] .

Page 28: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

23 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

sfo{qmd tyf ultljlw ;~rfngsf r'gf}tLx¿

• ef}uf]lns ljs6tfsf] sf/0f tf]lsPsf] ;do / :yfgdf k'Ug sl7g .

• tYofÍ ;+sngsf] qmddf e"sDksf sf/0f afnaflnsfn] lhNnf 5f]8]/ cGoq uPsf]n] ;Dk"0f{ afnaflnsf g;d]l6Psf]n] ;xof]u ljt/0fsf] qmddf sl7gfO{ .

• tYofÍ ;+sngdf btf{ ul/Psf] gfd / jf:tljs gfd km/s kg]{ ePsf]n] ;xof]u ljt/0fdf l9nfO .

• ;Dk"0f{ uf=lj=;=x¿df ufpFm afn;+/If0f ;ldlt ;lqmo gePsf] sf/0fn] ;~rf/ / ;dGjodf Ps¿ktf gePsf] .

;du| cfkTsfnLg ultljlwx¿af6 k|fKt l;sfO{x¿

• ;fgf] cfly{s ;xof]un] klg afnaflnsfnfO{ cfkTsfnLg / lzIffdf ;xof]u x'g] .

• ufpFm –ufpFmdf tYofÍ ;+sng ubf{ ljBfno, ufpFm afn;+/If0f ;ldlt, j8f gful/s d~r tyf ufpFm ljsf; ;ldlt;+u ;dGjo ubf{ afnaflnsfsf] ;lx klxrfg tyf afnaflnsf 5'6\g] ;d:ofdf sld cfpg] .

• ljBfnosf lzIfsx¿, uf=lj=;= ;lrjx¿, j8f gful/s d~rsf cWoIf tyf ;b:ox¿, ufpFm afn;+/If0f ;ldltsf kbflwsf/Lx¿ / ufpFmsf a'l4hLljau{ / ljleGg ;+:yfsf ;fdflhs kl/rfnsx¿sf] ;Dks{ gDa/x¿ PsLs[t u/L /fVgfn] eg]sf] ;dodf ;~rf/ ug{ ;xh x'g] .

pk;+xf/ @)&@ ;fnsf] ljgfzsf/L e'sDksf] c;/ k|ToIf tyf ck|ToIf?kdf clwsf+z afnaflnsfdf kg{ uof] . e'sDkkl5 l;lh{t cj:yfdf afnaflnsfsf ;+/If0fsf ;+oGqx? sdhf]/ x'g k'u] . ljkb\sf sf/0f afnaflnsfsf] hf]lvd / gfh's kl/l:yltsf] kmfObf p7fP/ pgLx?nfO{ ljleGg k|nf]egdf kf/]/ cfkm\gf] cleefjs, kl/jf/ / ;dfhaf6 cgflws[t ¿kdf cnUofpg], lagf /]s8{ :yfgfGt/0f ug]{ / ljleGg k|of]hgsf nflu cf];f/k;f/ ug]{ h:tf sfo{nfO{ lgoGq0f ug'{ cfjZos b]lvof] . ctM ljkb\kl5sf] cj:yfdf afnaflnsfnfO{ ;+/If0f ug{ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltsf] ;lqmotf / ;+of]hg tyf g]kfn ;/sf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno;Fusf] ;dGjodf s]xL gLltut lg0f{o ub]{ lgb]{lzsf ;d]t hf/L ul/of] . o;sf ;fy} ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+3;+:yf;Fusf] ;xsfo{df afn;+/If0f ;DaGwL lultljlwx¿ ;~rfng eP . log} lqmoflzntfx¿ dfkm{t afnaflnsfsf] cgflws[t cf];f/k;f/nfO{ lgoGq0f ug{ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt ;kmn eof] . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt4f/f hf/L ;"rgf, kl/kq, cfu|x, ;r]tgf ;~rf/ Pjd\

Page 29: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

24 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

;xsfo{af6 ljleGg :yfgdf r]skf]i6x¿ lgdf{0f eP . w]/} afnaflnsfx¿nfO{ cf];f/k;f/ x'gaf6 /f]lsof] . pgLx¿nfO{ p2f/ u/L clwsf+znfO{ kfl/jf/df k'gM:yfkgf ul/of] .

ljkbsf x/]s r/0f h:t} p4f/, pkrf/, /fxt, ;+/If0f, k'gM:yfkgf tyf k'gMlgdf{0fdf afns]lGb|t sfo{nfO{ k|fyldstfdf /flv s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 sfd sf/jfxLx¿ ;DkGg eP . s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] cfkt\sfnLg sfo{qmddfkm{t g]kfnsf] ;a} afnclwsf/ ;+/If0fsf k|of;x¿nfO{ dfu{bz{g k|bfg ug'{sf ;fy} hf]lvddf /x]sf afnaflnsfsf] ;"rgf ;+sng, k|fyldsLs/0f / afnaflnsfnfO{ cfkt\sfnLg tyf z}lIfs ;xof]u k|bfg ug]{h:tf sfo{af6 ;d'bfodf /fHosf] pkl:ylt dxz'; u/fpg ;kmn ePsf] 5 . ljgfzsf/L e"sDk kZrft\ afnaflnsfk|lt ;+j]bgzLn /xg tyf afn;+/If0f;DaGwL 36gfdf ;r]t /xg s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] ;~rf/sf ljleGg dfWodaf6 u/]sf] ;"rgf k|jfx cToGt ;fGble{s / glthfd"vL lyof] . o;sf;fy} ;d'bfo tyf ;+:Yffut k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0fdf sfo{qmd sfof{Gjogn] kf/]sf] ;sf/fTds c;/af6 s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldlt, ;d'bfo tyf ljleGg lgsfosf] k|z+;fkfq ag]sf] 5 .

e'sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltåf/f eP u/]sf afn;+/If0f ;DaGwL kxnx¿sf /fd|f kIfx¿dWo] ;ldltsf] ;lqmotf, ljleGg dGqfno, ljefu, cGo ;/sf/L lgsfo tyf u}/;/sf/L ;+:yfx¿;Fusf] ;xsfo{ / ;f] dfkm{t afn;+/If0f sfo{sf] ;Daf]wg h:tf sfo{x¿ pNn]vgLo /xg uof] . e"sDk jf cGosf/0fn] hf]lvd kl/l:yltdf /x]sf afnaflnsfsf] klxrfg u/L cfkt\sfnLg cj:yfdf z}lIfs Pjd\ kfl/jfl/s ;+/If0f :j¿k /fxt ;xof]u lbPkZrft\ bL3{sfnLg ¿kdf ;dfwfg ug'{kg]{ tyf ljz]if ;+/If0fsf] cfjZostf ePsf afnaflnsfnfO{ 36gf Joj:yfkg ;xof]u ;d]t k|bfg ul/Psf] lyof] . of] sfo{qmd dfkm{t afn;+/If0f k|0ffnLsf] ;'b[9Ls/0f ug]{ k|of; ul/of] . o2lk afnaflnsfsf] lhljsf, lzIff, :jf:Yoh:tf cfwf/e"t clwsf/x¿sf] ;jfn eg] cem}klg cf]em]ndf k/]sf] dxz'; ePsf] 5 . o;sf cltl/Qm afnaflnsfx¿ cem}klg cf];f/k;f/, afn>d, afnljjfx cflbh:tf hf]lvd cj:yfdf b]lvG5g\ . To;}u/L ul/aLdf /x]sf ;d'bfox¿df cTofjZos ;fdu|L / ;]jfsf] cefj, lzIffsf] lg/Gt/tfdf afwf k'Ug] ePsfn] cfjf;, lzIff tyf cGo ;xof]usf gfddf afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 cnUofpg] h:tf r'gf}tL b]lvPsf 5g\ .

o;y{ afnaflnsfnfO{ cfjZos ;"rgf tyf hfgsf/L lg/Gt/ ¿kdf k|jfx ul//fVg' kg]{ tkm{ ;a}n] Wofglbg'kg]{ x'G5 . jo:sx¿nfO{ klg afn;+/If0f;DaGwL ;"rgf tyf hfgsf/L k|bfg ub}{ afns]lGb|t ;]jf / ljz]if cfjZostfaf/] ;+j]bgzLntf clej[l4 ug'{ cfjZos b]lvG5 . ljkb\df afn;+/If0fsf c;n cEof;x¿sf] vf]hLn] cfufdL k|of;x¿nfO{ yk d2t k'¥ofpg] x'gfn] o; ;DaGwL Wofg lbg'klg plQs} h¿/L 5 .

Page 30: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

25 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

xflb{s wGojfb .

e"sDkkZrft afnaflnsfnfO{ ljleGg ;+s6 jf ;d:ofaf6 /fxt k|bfg ug{ / ;Defljt ljleGg lsl;dsf

zf]if0f tyf lx+;faf6 ;+/If0f ug{ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno / s]Gb|Lo afnsNof0f

;ldltn] s]xL gLltut lg0f{osf ;fy} cfjZos lgb]{lzsfx¿ hf/L u/L lhNnf k|zf;g sfof{no, dlxnf

afnaflnsf sfof{no tyf lhNnf afnsNof0f ;ldltdf kl/kq u/]sf] lyof] . ljkb\kl5sf] cj:yfdf

afnaflnsfnfO{ kl/jf/af6 cnUofpFbf cfOkg{ ;Sg] yk hf]lvdnfO{ Go"gLs/0f ub}{ hf]lvd kl/l:yltsf

afnaflnsfnfO{ ;+/If0f ug{ e"sDkkZrft tTsfn} c:yfO{ af;:yfgx?df afn;+/If0fsf ;Gbe{df cfO{kg{

;Sg] hf]lvdx?sf af/]df ;a}nfO{ ;r]t ug{ ;fj{hlgs ;"rgf k|jfx ug'{sf ;fy} afns]Gb|Lt /fxtsf

;fy;fy} afn;+/If0fsf ljifodf klg ;t{stf ckgfOPsf] lyof] . ;fy}, s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn]

tTsfn ;+/If0f sfo{ ;+rfngsf nflu lgdf{0f u/]sf] lbUbz{g, @)&@ n] s;}n] afa'cfdf, cljefjs jf

;+/Ifsaf6 la5f]l8Psf jf cleefjs ljxLg ePsf afnaflnsf km]nf kf/]df jf To:tf afnaflnsfsf

af/]df st}af6 ;"rgf kfPdf r/0fj4 ?kdf ug{'kg]{ sfo{x? pNn]v u/]sf] lyof] . o;} cg'?k e"sDkn] a9L

k|efj ePsf !$ lhNnfx?sf afnaflnsfnfO{ ;xof]u k'¥ofpg o'lg;]kmsf] ;d]t cfly{s tyf k|fljlws

;xof]udf afn;+/If0f ;DaGwL cfkTsfnLg sfo{qmd @)&$ kf}if !^ ut];Dd ;~rfng ul/Psf] lyof] .

afn;+/If0fsf ljifox? ljz]if u/L ljkb\df afn;+/If0fnfO{ plrt ;Daf]wgsf nflu o; sfo{qmdn]

pNn]vgLo ;xof]u k'¥ofPsf] 5 . !$ lhNnfdf sl/a $& xhf/ afnaflnsfsf] tYofÍ ;+sng,

Joj:yfkg / k|fyldsLs/0f u/L lhNnf afnsNof0f ;ldltdfkm{t !% xhf/ #$ afnaflnsfnfO{

cfkt\sfnLg afn;+/If0f ;xof]u k|bfg ul/Psf] lyof] . xfn pQm tYofÍ :yfgLo ;/sf/nfO{ x:tfGt/0f

ul/Psf] 5 . o;af6 cfufdL lbgdf :yfgLo ;/sf/n] afnaflnsf nlIft of]hgf tyf sfo{qmd

lgdf{0f / afn;+/If0f sfo{sf nflu ;xof]u k'Ug] ljZjf; ;d]t s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltn] u/]sf] 5 .

kl/of]hgf cjlwe/df ePsf] ;d'bfo:t/;Ddsf] ;dGjo tyf ;~rf/sf] cj:yf ;fy} :yfgLo ;/sf/b]lv

;d'bfo:t/;Dddf afn;+j]bgzLntf cem} a9\g] ck]Iff ;d]t o; ;ldltn] /fv]sf] 5 .

afn;+/If0f;DaGwL cfkTsfnLg sfo{qmdsf] sfo{Gjog r/0f b]lv cGTo;Dddf lg/Gt/ k|fljlws tyf

cfly{s ;xof]u ug]{ o'lg;]km g]kfnnfO{ xflb{s wGoafb ;lxt cfufdL lbgdf afn;+/If0fsf ;jfnx?

;Daf]wgsf nflu of] ;fem]bf/L cem k|efjsf/L x'g] ljZjf; ul/Psf] 5 . cfkTsfnLg sfo{qmdnfO{

;kmntfk"jj{s ;DkGg ug{ z'?jftL r/0f b]lv nfUg' x'g] o; ;ldltsf tTsfnLg cWoIf >L l8lNn/fd

lu/L, sfo{sf/L lgb]{zs tf/s lwtfn nufot ;ldltsf kbflwsf/L Pjd\ sd{rf/Lx?sf] lqmoflzntf

;x«fgLo /xg uof] . e"sDk kZrft\ tTsfn} gLltut lg0f{ox?sf ;fy} p2f/, /fxt, ;+/If0f, k'g{:yfkgf

nufotsf sfo{df dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfnosf] lqmofzLntf ;x|fgLo /xg

Page 31: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

26 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

uof] eg] ;f] cfktsflng cj:yfsf] k|f/lDes r/0f b]lv g} ;lqmo >Ldfg\ ;lrj wg axfb'/ tfdfË,

;x–;lrj /flwsf cof{n, pk–;lrj ls/0f ?kfv]tL, clws[t ;'lznf kf}8]n wGojfbsf kfq x'g'x'G5 .

o;} u/L ;fem]bf/ ;+:yf o"lg;]kmsf d'gL/ dDdfhfb] tyf Oefg /fO{ nufotsf] e"ldsf klg :d/0fLo

5 . o; k|ltj]bg tof/Lsf qmddf ;"rgf tyf hfgsf/L ;+sng, Joj:yfkg tyf k|ltj]bgsf] k|f/lDes

9fFrf tof/L sfo{df v6\g'x'g] o; ;ldltsf /fli6«o sfo{qmd ;Nnfxsf/ >L 1fg]Gb| s'df/ >]i7, sfo{qmd

Joj:yfks >L gd'gf e';fn, kl/of]hgf ;+of]hs >L cfTdf/fd yfkf, clws[t >L /fdaxfb'/ rGb, n]vf

k|d'v >L /fh' a/fn, n]vf clws[t >L k|ltdf g]kfn, kl/of]hgf clws[t >L s]za rfln;], afn;+/If0f

clws[t >L ;'lgtf zfx, sfo{qmd ;xfosx? >L b]lj k|;fb 8f]6]n, >L nf]rg /]UdL, ldgf s]=;L=,

;[hgf v8\sf, lw/h k|;fO{, d'lQm gf/fo0f >]i7, k'hf cof{n, lrq axfb'/ kf}8]n, !$ lhNnfsf ;"rgf

Joj:yfkg clws[tx? tyf afnclwsf/ ;|f]tJolQmx?sf ;fy} lhNnfsf afnsNof0f clwsf/Lx? Pjd\

dlxnf tyf afnaflnsf sfof{nosf sd{rf/Lx? / o; k|ltj]bgnfO{ clGtd ?k lbg'x'g] >L z'e]Gb|dfg

>]i7 nufot o; sfo{df ;3fpg'x'g] ;a} k|lt xflb{s wGoafb Û

Page 32: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

27 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cg';"lr ! M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 klxnf] tLg dlxgfleq ul/Psf d"Vo ;dGjo tyf ;~rf/;DaGwLsf] ;"lr

ldlt ;dGjo tyf ;~rf/;DaGwL ljifo@)&@÷)!÷!# ljkbdf ;+oldt agf}+, afnaflnsfsf] ;+/If0fdf Wofg lbpF lzif{sdf k|]; lj1lKt @)&@÷)!÷!* ljkbsf] a]nf afnaflnsfsf] ;+/If0fnfO{ ljz]if Wofg lbg cg'/f]w lzif{sdf k|]; lj1lKt .@)&@÷)!÷@) ljkb\sf] a]nf cleefjsaf6 lj5f]l8Psf afnaflnsfsf] cf];f/k;f/k|lt ;r]t /xg, afnaflnsf ofqf ug'{k"j{

/fd|/L hfra'em ug{ tyf s]afs; Pjd\ k|x/L;Fu ;dGjo ug{ cg'/f]w ub}{ jfo';]jf ;~rfnsnfO{ kq .@)&@÷)!÷@% afnaflnsf /fVg] ;a} afnu[x, ;+3;+:yf tyf ljBfnonufotnfO{ ljkb\df afnaflnsfsf] ;+/If0f ;DaGwL

;"rgf . ;f] s'/f ;Dk||]lift ug{sf nflu ;a} ;/f]sf/jfnf Pjd\ lhafs;x¿nfO{ kq .@)&@÷)!÷@* ljkb\df afnaflnsfsf] ;+/If0f;DaGwL ;"rgf ;DalGwt lgsfox¿df cfjZos hfgsf/L u/fO{lbg tyf ;xof]u

k'¥ofpgsf lgldQ k|x/L k|wfg sfof{nonfO{ kq .@)&@÷)!÷#! csf]{ ;"rgf geP;Ddsf nflu lgDgfg';f/ ug'{ u/fpg] ;DaGwdf u[x dGqfno tyf s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltnfO{

dlxnf afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfnosf] -ldlt @)&@÷)!÷@& lg0f{o cg';f/_ lgb]{zg kq .1. gofF afnu[x ;+rfngsf nflu cg'dlt k|bfg gug]{ Joj:yf ldnfpg] .2. lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] cg'dlt ljgf afnaflnsf :yfgfGt/0f gug]{ / :yfgfGt/0f ug}{kg]{ cj:yf

cfPdf lhNnf afnsNof0f ;ldltn] plrt n]vfhf]vf u/]/ dfq afnaflnsf :yfgfGt/0f ug{ cg'dlt lbg] .

3. cfjZos k|lqmof k'/f gu/L afnu[x :yfkgf u/L ;+rfng eP÷gePsf] ;DaGwdf lhNnf afnsNof0f ;ldltn] k|efjsf/L ¿kdf cg'udg ug]{ .

@)&@÷)@÷)# dlxnf afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfnosf] ldlt @)&@÷)!÷@& lg0f{o cg';f/_ ug'{ u/fpg ;a} lhNnf afnsNof0f ;ldltx¿nfO{ kl/kq .

@)&@÷)@÷)* Joj:yflksf ;+;b dlxnf, afnaflnsf, h]i7 gful/s / ;dfhsNof0f ;ldltsf] ldlt @)&@÷)@÷)! sf] lg0f{ocg'¿k b]xfo adf]lhdsf] lgb]{zg sfof{Gjogsf nflu ;a} lhNnf afnsNof0f ;ldltx¿nfO{ kq .1. e"sDksf] sf/0f ljkb\df k/]sf ue{jtL, ;'Ts]/L dlxnf, afnaflnsf, h]i7gful/s ckfËtf ePsf /

c;xfo JolQmx¿sf] nflu lhNnfut tYofÍ ;+sng u/L ljz]if Joj:yfkg ug]{, kLl8t ;d'bfonfO{ ljz]if kl/l:yltsf] sf/0f l;lh{t dgf]j}1flgs ;d:ofnfO{ ;dfwfg ug{ ;d'bfodfg} dgf];fdfljs k/fdz{ lbg] Joj:yf ldnfpg],

2. e"sDksf sf/0f lj:yflkt dlxnf tyf afnaflnsfsf] ;+/If0fsf] ljz]if Joj:yf ldnfpg] . ;+/If0fsf] gfddf x'g;Sg] b'¿kof]unfO{ s8fO{sf ;fy /f]Sg] Joj:yf ldnfpg],

3. e"sDk hfg' cufl8 sfhdf sfo{/t sd{rf/Lx¿nfO{ tTsfn b/aGbL /x]sf] :yfgdf g} lkmtf{ ug]{ Joj:yf ldnfpg] .

@)&@÷)@÷)* cf–cfˆgf] lhNnfdf tYofÍ ;+sng ubf{ ckfËtf ePsf afnaflnsfsf] ljj/0f, 3fOt] tyf d[To' ePsf] eP ;f]sf] hfgsf/L, s'g} b'Jo{jxf/sf 36gfdf k/]sf eP ;f]sf] hfgsf/L tyf tTsfn} /fxt lbg'kg]{ eP k|fyldstf lbO{ ;f]xL cg'¿k ug'{ u/fpg' x'g ;fy} ;f]sf] oyfy{ hfgsf/L tyf ljj/0f o; ;ldltdf k7fpgsf nflu sf7df8f}+, eQmk'/, nlntk'/, sfe|], l;Gw'kfNrf]s, bf]nvf, /fd]5fk, uf]/vf, wflbË, g'jfsf]6, /;'jf, dsjfgk'/, cf]vn9'Ëf, ndh'Ë, sf:sL, tgx'F / l;Gw'nLsf lhNnf afnsNof0f ;ldltnfO{ kl/kq .

@)&@÷)@÷!! cj}wflgs ¿kdf afnaflnsf hDdf u/L sf7df8f}+ Nofpg] k|lqmofdf ;+nUgx'g]x¿ nufotnfO{ cfjZos ;f]wk'5, cg';Gwfg tyf sfg"gL sf/jfxL ;DaGwdf lhNnf k|x/L sfof{no wflbËnfO{ kq .

@)&@÷)@÷!( yk hfgsf/L ;DaGwdf lhNnf k|x/L sfof{no wflbËnfO{ kq .@)&@÷)@÷@$ cgfy afnaflnsfnfO{ wd{k'q, wd{k'qL u|x0f ug{ lbg] sfo{ lgnDag ul/Psf] af/]sf]

-;+zf]lwt_ ;"rgf .

Page 33: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

28 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cg';"lr @ M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 hf/L ePsf dxTjk"0f{ k|]; lj1lKtx¿

Page 34: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

29 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cg';"lr # M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 hf/L ePsf dxTjk"0f{ ;"rgf tyf krf{x¿

Page 35: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

30 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 36: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

31 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cg';"lr $ M ljgfzsf/L e"sDkkZrft\ s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 hf/L ePsf d"Vo d"Vo kq÷kl/kqx¿

Page 37: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

32 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 38: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

33 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 39: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

34 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 40: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

35 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 41: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

36 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cg';"lr % M dlxnf afnaflnsf tyf ;dfhsNof0f dGqfno tyf u[xdGqfnoaf6 ePsf ;s'{n/x¿

Page 42: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

37 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cg';"lr ^ M ;~rf/ dfWoddf cfPsf s]xL dxTjk"0f{ ;dfrf/x¿

Page 43: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

38 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 44: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

39 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 45: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

40 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 46: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

41 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

Page 47: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

42 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

…lrnn] rNnf l6k]h;/L afnaflnsf l6Kg kfOGgÚefg'eSt nlntk'/ c;f/ @

:s]r ;fef/M g]kfn ;/sf/, :jf:Yo tyf hg;+Vof dGqfno, /fli6«o :jf:Yo lzIff, ;"rgf tyf ;~rf/ s]G›

d+unaf/ sfe|] lhNnfsf] :yfgLo k|zf;gn] of]u u'? /fdb]jn] ef/t n}hfg eg]/ /fv]sf @@ hgf afnaflnsfnfO{ kth~nL of]ukL7 ag]kfaf6 p4f/ u/L cleefjsnfO{ lhDdf nufof]. of]ukL7n] ;'?df ljkßf k/]sf afnaflnsfnfO{ c:yfoL cf>o lbg lhNnf afnsNof0f ;ldlt;Fu :jLs[lt lnP klg kl5 ;w}+sf nlfu ef/t n}hfg nfu]sf] kfOPsfn] :yfgLo k|zf;gn] x:tIf]k u/]sf] xf] .

7"nf] ljkb\kl5 x'g] afnafnlnsfsf] cf];f/k;f/sf] of] k|ltlgwL 36gf dfq xf] . j}zfv !@ / @( ut]sf] e"sDkdf cleefjs u'dfPsf, ljrNnLdf k/]sf w]/} afnaflnsf u}/ sfg'gL cf];f/k;f/, a]rljvg, zf]if0fsf] lzsf/ x'g ;Sg] ;/f]sf/jfnf lgsfon] atfPsf 5g\ .

a'waf/ dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno, s]lG›o afn sNof0f ;ldlt / afnaflnsfsf] If]qdf sfd ug]{ ;+o'Qm /fi6«;+3Lo lgsfo o'lg;]kmn] /fhwfgLdf Ps sfo{qmd cfof]hgf u/L ljkb\kl5 ;a}eGbf a9L hf]lvddf afnaflnsf kg]{ ePsfn] pgLx?sf] ;'/Iff ug{' dxTjk"0f{ s'/f ePsf] atfP .

dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfnosL ;x;lrj /flwsf cof{nn] e"sDkkLl8t afnaflnsfsf] cj:yfnfO{ Wofgdf /fv]/ dGqfnon] ljleGg gofF lgod nfu' u/]sf] hfgsf/L lbOg\ . afnaflnsfnfO{ Ps 7fpFaf6 csf]{ 7fpFdf lnFbf cleefjs;Fu} x'g'kg]{ geP :yfgLo k|zf;gn] :jLs[lt lbg'kg]{, gofF afn u[x vf]Ng gkfpg], # dlxgf;Ddsf nflu cGt/b]zLo wd{k'q÷wd{k'qL agfpg] sfd /f]Sg] nufotsf lg0f{o ul/Psf] pgn] atfOg\ . …ljktsf] df}sf 5f]kL afnaflnsfsf] zf]if0f gxf];\ eg]/ oL Joj:yf ul/Psf] xf]… cof{nn] elgg\ …sf]xL afnaflnsf hf]lvddf eP !)$, !)(*, !)), !@#$ / !!!! dfkm{t ;/sf/L lgsfonfO{ hfgsf/L lbg ;Sg] Aoj:yf klg ldnfPsf 5f}+ .

s]G›Lo afnsNof0f ;ldltsf lgb]{zs tf/s lwtfnn] ljkb\sf] df}sf 5f]kL afnaflnsf a]rlavg ug]{ ;d"x ;lqmo ePsfn] To;nfO{ /f]Sg' ;a}sf] bfloTj ePsf] atfP . …;+/If0f lbg] gfddf >d zf]if0f, afnljjfx / cf];f/k;f/ x'g ;S5… pgn] eg]. cleefjs u'dfPsf afnaflnsfnfO{ ;s];Dd ;f]xL ;dfhdf k"g:yf{kgf ug{'kg]{ pNn]v ub}{ lwtfnn] eg] – ;+/If0f lbg] gfddf lrnn] rNnf l6k]h:tf] afnaflnsf l6Kg kfOGg . lwtfnn] b'Mv kfPsf afnaflnsfnfO{ ;xof]u ug{ rfxg] JolQm jf ;+:yfn] afnaflnsfnfO{ pgLx?s} ;dfhdf k"g:yfl{\kt ug{ kxn ug{kg]{ ;Nnfx lbP . …To;f] u/] vr{ klg sd x'G5, afnaflnsfklg ;'/lIft x'G5g\… lwtfnn] eg] .

s]xL ;+:yfx?n] afnaflnsfnfO{ ;+/If0f lbg] eGb} ;dfhaf6 cnUofP/ /fVg vf]h]sf] kfOPsfn] pgLx?nfO{ lgoGq0f ug{ ;/sf/n] s]xL s8f k|fjwfg NofPsf] pgn] atfP .

e"sDkk/L lgwg x'g]df @# k|ltzt afnaflnsf 5g\ . *@ hgfn] afa'cfdf b'j} / $@& hgf afnaflnsfn] afa' jf cfdf u'dfPsf] tYyf+s ;ldlt;Fu 5 . g]kfndf clxn] ^)) eGbf a9L afnu[xx? btf{ ePsf 5g\ . tL dWo] w]/}n] /fd|f] sfd gu/]sfn] lg/LIf0f u/L sfd gug]{ afnu[x x6fpg] of]hgf cg';f/ cfkm"x¿ cl3 a9]sf] s]G›Lo afn sNof0f af]8{sfcWoIf l8NnL/fd lu/Ln] atfP.

o;cl3 g} k|wfgdGqL ;'zLn sf]O/fnfn] ;+;bdf ;Daf]wg ub}{ e"sDkdf cleefjs u'dfPsf afnaflnsfsf] lzIfflbIffsf] lhDdf ;/sf/n] lng] atfPsf lyP .

;]tf]kf6L cgnfO{g – @)&@ c;f/ @ df k|sflzt

Page 48: fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L esDkkl5sf] cfkTsfnLg cj:yfdf ...childrights.gov.np/_uploads/publication/4/8a38de...iv v 5 0 0 6 $= p4f/ tyf k'gM:yfkgf 19 %= ;"rgf Joj:yfkg -36gf btf{,

43 @)&@ ;fn a}zfv !@ ut]sf] ljgfzsf/L e"sDkkl5sf] cfktsfnLg cj:yfdfafnclwsf/ ;+/If0fsf nflu s]Gb|Lo afnsNof0f ;ldltaf6 ePu/]sf sfo{x?

cglws[t ¿kdf nluFb} u/]sf afnaflnsfsf] p4f/– xl/x/l;+x /f7f}/,

j}zfv @^, @)&@ . lzIffbLIff lbg] eGb} e"sDk k|efljt b'u{d uflj;x¿ /L / emfnf{ªaf6 /fhwfgL nfFb} ul/Psf $% lszf]/lszf]/LnfO{ s]G›Lo afn sNof0f ;ldltn] gfu9'+ufaf6 p4f/ u/]sf] 5 . lhNnfaf6 w]/} afnaflnsf lagfcg'dlt /fhwfgL NofOFb} u/]sf] ;"rgfsf cfwf/df ;ldlt ;lqmo ePsf] xf] . nlntk'/l:yt O;fO{ d]l;g/Lsf] lgd{n af]l8{ª :s"nsf ;~rfns k~rdfg nfdf;Fu lhNnf afnsNof0f ;ldltsf] l;kmfl/; b]vfpg dfu ubf{ lbg ;s]sf lyPgg\ .

dxfe"sDkn] ^* hgfsf] Hofg lnPsf] /L $ sf !# ;lxt !^ hgf / afFsL emfnf{ªsf ljleGg j8faf6 NofOPsf] lyof] . emfnf{ªdf #& hgfsf] Hofg uPsf] lyof] . p4f/ ul/Psf @! lszf]/ / @$ lszf]/LnfO{ af@v ^*%% gDa/sf] :s'n a;df /fhwfgL nluFb} lyof] . pgLx¿nfO{ /fhwfgL nfg :jLs[ltsf nflu Plgh/ tfdfª gfdsf JolQm k|d'v lhNnf clwsf/L jf;'b]j l3ld/]nfO{ e]6\g cfPsf lyP .

e"sDkn] 3/ Wj:t ePsfn] @ dlxgf;Dd pgLx¿sf] nfngkfng ug]{ / ljBfnodf k9fOlbg] eGb} pgn] l;kmfl/; lbg cfu|x u/]sf lyP . lhNnf afn sNof0f ;ldltn] cgfynfO{ dfq l;kmfl/; lbg ldNg] k|lhc l3ld/]n] hjfkm lbPsf lyP . To;kl5 dlxnf tyf afnaflnsf sfof{nosf clws[t xl/ pk|]tLn] /fhwfgL k'of{pg df}lvs :jLs[lt lbPsf lyP . ljkTsf a]nf lhNnfdf p4f/ ul/Psf afnaflnsfnfO{ ;+/If0f lbg g;lsg] ePsfn] ljBfnosf] gfd / 7]ufgf lnP/ df}lvs cfb]zd} k7fOPsf] xf], pk|]tLn] eg] . pgLx¿nfO{ /fhwfgL k'of{pg ;xof]u ug]{ emfnf{ª # 3/ eO{ sf7df8f}+ b/aGbL /x]sf k|x/L hjfg h+uaxfb'/ tfdfªsf] klg vf]hL eO/x]sf] 5 . pgLx¿nfO{ lhNnf kmsf{P/ cleefjssf] lhDdf nufOg] dlxnf tyf afnaflnsf clws[t ;fljqL yfkf /fjnn] atfOg\ .

k|sflzt: j}zfv @^, @)&@, sflGtk'/ ;dfrf/