Arkitekti i kaosit

GAZET INFORMATIVE, POLITIKE, EKONOMIKE, SOCIALE, KULTURORE VITI 2 Nr. 54 E Mart, 7 Prill 2015

fq. 2

PSE iU DOGJi KAQ SHUM?

Editorial

ZGJEDHJET

INTERVISTA/OKETA

fq. 3

fq. 5

Minjt e ndjejn t part trmetin Ish-kneta e Durrsit, e harruara e ps, e keqprdorura e pD

Xenia: Budallai i babait, apo sekseri i ish - kryeministrit

Zhvillimet e fundit politike kan turbulluar zemrat e disa mjeranve q te politika kan gjetur strehn e tyre ku vegjetojn, qoshen ku mund t gatuajn orbn helmuese, me shpresn pr tua servirur srish qytetarve... fq. 4 fq. 2

AKTu

lITE

T

AKTu

lITE

T

Edlira ABAZI

KANDIDATT LOKAL, sFID Q DUHET FITUAR

Adresa: Bulevardi George W. Bush, Nr.15/1, Tirane-mail: gazeta.frymaere@gmail.come-mail: info@frd.alKryeredaktor: Agim ZekaMob: +355 69 21 15 769Marketing: +355 69 40 55 244

Aleanca e gjer q Kryeministri Rama po krkon t bj, shkon n drejtim t e bashkpunimit pr nj t mir t prbashkt.

N situatn ku ndodhet Shqipria dhe e Djathta, shqetsimi yn kryesor mbetet shteti dhe institucionet e tij.

Ajo far duhet t na shqetsoj, sht sistemi i balancuar i krijuar pas ndryshimeve kushtetuese t vitit 2008, q krijoi problematika t tilla.

DEMOKrAciA, PEnG tE SEKrEtAri i EnvEr HOxHS

Nj antar, nj vot:

politik n shqipri,

vazhdon misionin...

Aleanc e gjer pr nj t mir t prbashkt

Andi SEFERI Sekretar i burimeve njerzore t FRD-s

Fryma e re Demokratike, sht dhe do t mbetet nj forc e Qendrs s djatht

Zhvillohen zgjedhjet n zonn e Shkozetit - Durrs

sht hera e par q Shqipria do t shkoj n zgjedhjet lokale duke synuar shrbime pr qytetarin dhe jo qokat e radhs pr beun e ri...

Avni AHMETAJ Kryetar i FRD, dega Durrs

FAQE 2 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

Zgjedhjet lokale kan n qendr t tyre zh-villimin sa m t shpejt dhe t duhur t pushtetit vendor. Me ndarjen e re administrative-territoriale t vendit, zgjedhjet e 21 qershorit marrin nj rnd-si akoma edhe m t madhe. Bashkit do t jen qendrat kryesore q do t administrojn tashm zona m t mdha se m par. Kjo sjell nj prgjegjsh-mri akoma edhe m t madhe nga ana e politiks, por edhe qytetarve n zgjedhjen e kry-etarve t rinj t bashkive, t cilt prvese administrator t mir, duhet t ken edhe nj mbshtetje sa m t madhe nga ana e qytetarve, por edhe e sa m shum t aktorve politik.

Pr kt nevojitet q par-tit politike t krijojn aleanca sa m t gjera n prag t ktyre zgjedhjeve lokale. Sigurisht aleanca primare e partive sht ajo me qytetart, t cilt duan q n radh t par kandidatt t ken integritet e moral t lart, por edhe t jen administrator serioz, t cilve t mund tu besojn zhvillimin e qytetit t tyre.

Por nga ana tjetr, jo rrall her kemi par se n Shqipri projektet, edhe ato m inova-tore e serioze jan bllokuar n sirtart e bashkive, pasi ose jan bllokuar nga kshillat bashki-ak, ose nuk kan marr finan-cimet e duhura nga qeverit qen-drore. Pikrisht ky ngr q ka ndodhur rndom kto 25 vitet e fundit n politikn shqiptare dhe ka rnduar goxha n zhvillimin e qyteteve tona, rrezikon t jet mjaft problematik me ndarjen e re administrative-territoriale, nse nuk ka nj aleanc sa m t gjer nga ana e faktorit politik,

por edhe qytetarve, pr t pasur bashki q projektet e tyre do ti ojn deri n fund.

Pas ktyre zgjedhjeve kryetart e bashkive do t ken akoma m shum pushtet se m par, por kjo krkon q ata t ken nj bashkpunim akoma m t madh me qeverin qen-drore dhe qytetart, n mnyr q projektet e tyre t gjejn fi-nancimet e duhura, q pr shkak t mosmarrveshjeve politike qeveri-bashki t mos ket m qytete me rrug me gropa, apo t pastreh, ndrkoh q bane-sat sociale po prishen ende pa u ndar.

Aleanca e gjer q Kry-eministri Rama po krkon t bj, duke afruar disa parti t spektrit t djatht n aleanc mes PS dhe LSI, shkon pikrisht n kt drejtim. N drejtimin e bashkpunimit pr nj t mir t prbashkt. Nj aleanc, ku emrat q do t propozohen pr kryetar bashkish do t gzojn nj mbshtetje sa m t gjer do t jet nj siguri m shum q puna e kryetarve t bashkive, projektet e tyre pr zhvillimin e qyteteve, t mos bllokohen si n t shkuarn nga kshillat bashkiak apo nga qeveria qendrore. Kjo v n plan t par qytetarin dhe zhvillimin e qyteteve, duke mos par ngjyrime politike, por at se ka sht m e mir pr vet qytetart.

Zgjedhja e emrave t duhur, t gjith mbshtetur pr kryetar bashkish, do t jet edhe elsi i suksesit t ksaj aleance t gjer mes partive politike, e cila do t sjell nj t mir t prbashkt pr qytetart shqiptar.

EDITORIAl

PSE iU DOGJi KAQ SHUM?Aleanc e gjer pr nj t mir t prbashkt

Zgjedhja e emrave t duhur, t gjith mbshtetur pr kryetar bashkish, do t jet edhe elsi i suksesit t ksaj aleance t gjer mes partive politike, e cila do t sjell nj t mir t prbashkt pr qytetart shqiptar.

Nj ANTAR Nj vOT: Zhvillohen zgjedhjet n zonn e shkozetit - Durrs

Strukturat e FRD-s t Lagjes nr. 14 (Shkozet) t degs Durrs, tashm

do t drejtohen nga z. Andi Zeneli, i zgjedhur nprmjet procesit t votimit nj antar, nj vot, t ndjekur nga

afr nga z. Avni Ahmetaj, kryetar dhe z. Niko Dafa, sekretar t degs s FRD-s,

Durrs.

ish-kneta e Durrsit, e harruara e PS, e keqprdorura e PD

Vetm pak metra larg sta-diumit Niko Dovana n Durrs, spitalit dhe kompleksit t shkollave t mesme, fillon zona e ish-Knets, e cila prej vitit 1995 vijon t popullohet me banor t rajoneve t ndryshme t vendit. Si qytetar i Durrsit, jo pak her ma krkonte puna t krijoja marrdhnie me njerz q banonin n kt zon dhe, teksa edhe un jam vet i ardhur n kt qytet, krijimi i marrdhnieve miqsore me ta ishte m i thjesht. Rutina e puns, por edhe indiferenca, bn q pr vite me radh mos t dija shum pr kt zon.

N zgjedhjet politike t 2013-s, Fryma e Re Demokratike, dega Durrs, zonn e ish-Knets dhe prob-lemet e saj, i kishte n rend t dits n do mbledhje e takim. Si nj nga dre-jtuesit e ksaj force politike, por edhe pr vet origjinn time, mora prsipr t bja fushat n kt rajon. Ajo q konstatova ishte e rnd, e trisht dhe absurde. Vetm pak kilometra larg qendrs s Durrsit, rreth 40 mij banor jetonin ende n moalishte.

Frani nga Mirdita kishte brak-tisur kulln e tij n vendlindje pr t ngritur nj kull t re e moderne n Durrs, me shpresn pr nj t ardhme m t mir, pr veten e fmijt. Kur-simet e 15 viteve n emigrim i kishte investuar pr ndrtimin e strehs s tij, nj banes katr katshe, model pr nga arkitektura dhe ndrtimi.

Por, fatkeqsisht, sapo kalon portn e murit rrethues kmba t

prfundon n moalishte, e sikur t mos mjaftonte, gjith kjo vil kishte prball nj kanal t madh t ujrave te zeza, i cili nuk ishte pastruar t

paktn prej 20 vitesh. Sakaq e njjta tablo paraqitet n t gjith territorin e ksaj zone, pr t ciln investimet e pushtetit qendror apo atij vendor, kan qen historikisht nj moll e ndaluar.

Pluhuri n ver dhe balta n dimr, jan pjes e jets s prdit-shme t ktyre banorve, ndr t cilt papunsia prej vitesh arrin n shifra t frikshme, ndrsa skamja sht ulur kmbkryq n do banes. Banort e ish-Knets m s shumti vijn nga verilindja e vendit dhe simpatin pr Partin Demokratike e demonstrojn me krenari, por nuk din t shpjegojn braktisjen e saj.

N tet vite, qeverisja e djatht n kt zon ndrtoi vetm nj rrug. E sa mund tu shrbej nj rrug plot 40 mij banorve, kt vetm pr-faqsuesit e qeveris s shkuar e din.

Teksa PD e Durrsit, kta banor i prdorte pr t rritur numrin e votave n koh zgjedhjesh, jo m shum u kujdes edhe e Majta pr ta. Bashkia e Durrsit, e cila prej katr mandatesh drejtohet nga t majtt, asnjher nuk e ka pasur n vmendjen e saj kt zon. Ndonse sheshet para bashkis rikonstruktohen do vit, asnjher nuk u gjet nj metr kub asfalt pr zonn e ish-Knets. Ky rajon konsiderohej si bastion i s Djathts, ndaj bashkia e harroi, ndrsa PD e keqprdori. Ajo ka banort kan ndrtuar me djersn e tyre, nuk prputhet me at q push-teti vendor e qendror u ofroi n kto 20 vite ktyre banorve.

Prpos mungess s investi-meve, plaga m e madhe e ksaj zone sht papunsia. Shumica e banorve punonin me ndrtime e teksa ky sektor prej vitesh nuk po gjeneron t ardhura, dihet se si sht gjendja ekonomike n familjet e ktij rajoni. T ardhurat nga puna n fasoneri jan t vetmet pr shum familje n zonn e ish-Knets, ndrsa sikur t mos mjaftonte q shteti pagn minimale e ka qesharake, shum prej t punsuarave n kt sektor jan t pasiguruar.

T ndrgjegjsuar tashm, banort e ksaj zone do t din mir t drejtojn votn n drejtimin e duhur. FRD-ja, gjithnj pran tyre, si alterna-tiva ndryshe dhe e shpress s re, do

Avni AHMETAJ Kryetar i FRD, dega Durrs

FAQE 3 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

Edlira ABAZI

Z G J E D H J E TKAnDiDAtt LOKAL, SFiD Q DUHEt FitUAr

sht hera e par q Shqipria do t shkoj n zgjedhjet lokale duke synuar shrbime pr qytetarin dhe jo qokat e radhs pr beun e ri q zgjidhet me bekimin dhe mbshtetjen e partis s tij politike

N nj koh kur, pr tu regjistruar si konkurrent n garn zgjed-hore kan mbetur edhe 70 dit, pr koalicionet dhe 60 dit dhe pr depozitimin e listave shum emrore t kandidatve pr kshillat bashkiak 50 dit nga data e zgjedhjeve, dekriminal-izmi dhe ligji q do i shrbente ktij procesi mbeten ende larg t mundurs. N kto kushte, e vetmja mundsi e partive politike sht t konsumojn deri n fund kushtzimet kush-tetuese t nenit 45/2 dhe 69, t cilat nuk lejojn kandidimin e shtetasve q me vendim t forms s prer, jan deklaruar t paaft mendrisht dhe q vuajn dnimin me heqje lirie. Kushtzime t pamjaftueshme, n mos shum t pakta n kushtet kur politika shqiptare ka vrtetuar me raste konkrete, si sht dhe shtja e fundit Doshi-Frroku, se nuk i ngjan nj t smuri t prekur nga smundja, por nj pacienti q lngon gjat prej saj.

sht kjo hapsir e pam-jaftueshme kushtetuese dhe ligjore q krkon nj dekrimi-nalizim edhe n momentin e zgjedhjeve lokale dhe ka dik-tuar forcat politike q, ndryshe nga deri tani, t bisedojn n fillim jo kaq pr emrat, por pr kondicionet e nevojshme q duhet t plotsojn emrat e kandidatve pr kryetar bash-kie. Pas diskutimeve t shumta, sht pranuar se kandidati duhet t ket t paktn dy cilsi: t jet menaxher i mir dhe njhersh nj figur e pastr dhe e pranuar politikisht. Nuk dihet sa krert e partive politike do tia arrijn ksaj, sidomos kur vet sistemi zgjedhor q kemi zgjedhur nuk kontribuon n kt drejtim, por nse ky proces shkon mir, duket se mund t jet e realizueshme dhe porosia e eurodeputetes rumune q drejtoi dhe asistoi takimin e radhs Shqipri- BE dhe krkoi q dekriminalizmi t shtrihej prtej politiks. T pastrohet jo vetm Parlamenti,

por edhe administrata, policia, doganat etj, ka thn Ma-covei, e cila krkoi njhersh q, T bhet hetimi i aku-zave mes palve.

N kushtet aktuale, zgjedhjet lokale duket se nuk jan vetm nj gar elektorale pr m shum apo m pak pushtet q administrohet, por nj gar q ka prpara sfida, q nse kaprcehen, do t thot se mund t jemi shpreskthyer se rruga e nisur sht n drejtimin e mbar q na on drejt ndr-timit t nj shteti t vrtet pr shqiptart.

Aspekti i par i sfids, si shprehet Medison, lidhet me cilsit e zgjedhsve dhe t zgjedhurve. Por, ndrsa cilsit e zgjedhsve kan t bjn me nivelin kulturor t nj populli dhe ktu duket se historia ka ende shum pr t na msuar e ne si popull shum pr t udhtuar, cilsit e t zgjedhurve jan n dor t asaj q konsiderohet elit politike. Pr t mos rrezikuar t rrshqasim drejt kriminalizimit t politiks si deri tani, cilsit e t zgjedhurve duhet t jen t prcaktuara n mnyr t kujdesshme dhe t qart n

dokumentet e partive politike, si mas shtes q shoqron kushtzimet kushtetuese dhe ligjore, q si u shprehm, jan t pamjaftueshme pr t ndihmuar politikn t mos rrshqas drejt nj bataku t till. Dhe pr t pranuar batakun, nuk kemi nevoj t krkojm ndonj prov m tepr se jasht rastit/rasteve q kemi prpara.

N kt kuadr, pr-pjekja e nisur pr t vendosur n gar emra t pranuar dhe q gzojn respekt n ko-munitet, gara e emrave dhe sondazhet e shumta q bhen pr t testuar pranueshmrin dhe plqyeshmrin e tyre nga opinioni publik jan hapa q krijojn shpres dhe ngren pritshmrin n kufijt e ligjit dhe n prmbushje t cil-sive q gzojn demokracit konkurrente.

Aspekti i dyt i sfids ka t bj me faktin se zgjedhjet e pritshme, ndryshe nga ato politike, jan zgjedhje admin-

istrative, t cilat krkojn af-tsi t larta punbrse dhe nj moral t shndosh m shum se prkatsi politike. Ndo-nse nuk prjashtoj absolutisht ndrthurjen e interesit qytetar me at t politiks, n kt aspekt mbetem kmbngulse n nevojn e prevalencs s cilsive t para mbi t dytn.

Nuk mund t jet menax-her i aft askush q nuk i shton prkatsis politike, qllimin e ndershm dhe gjykimin e shndosh t prmirsimit t jets s qytetarve, t realizimit t detyrave t ngarkuara n kushtet e mos keqprdorimit t pushtetit t besuar pr prfitime personale dhe korruptive.

Sigurisht prkufizimi i fundit sht shum i gjer dhe prfshin shum sjellje apo vep-rime q nga ryshfeti, nepotizmi e deri te konflikti i interesit, por prtej ktyre mbetet gjith-her figura e deritanishme e kandidatit pr tu zgjedhur. Nj individ- kandidat pr bashkiak a kshilltar bashkiak q n dis-

kutimet publike sht shenjuar me akuza korrupsioni a keqpr-dorim n ushtrimin e detyrave t ngarkuara, duhet t jet i prjashtuar nga kandidimi, ndonse pr kt Kushtetuta dhe aktet e ndryshme ligjore q normojn procesin zgjedhor nuk thon asgj.

N fund t fundit, edhe nj popullsi pak mbi 4 milion ka plot mundsi dhe resurse njerzore ku mund t zgjed-hsh.

Pr kto arsye, testimi i emrave q do t menaxhojn jetn e qytetarve n 61 bash-kit e reja t ktij vendi duhet t jet parsor.

Por, pr ti dh-n prparsi emrave t kandidatve dhe

ln mnjan interesat e ngushta politike, duhet

vullnet e guxim, vullnet pr t realizuar vendimet e marra dhe guxim pr t kaprcyer pa mdyshje t gjitha rrugt e deritanishme t dredhive dhe keqprdorimit t mundsive q t jep e drejta pr tu zgjedhur.

Aspekti i tret lidhet me reformn e re territoriale. sht hera e par q Shqipria do t shkoj n zgjedhjet lokale duke synuar shrbime pr qytetarin dhe jo qokat e radhs pr beun e ri q zgjidhet me bekimin dhe mbshtetjen e partis s tij poli-tike. 65 bashki, 309 komuna, 12 qarqe dhe 12 prefektura funksionale sipas Ligjit Nr. 8653, dat 31.07.2000, Pr ndarjen administrative-terri-toriale t njsive t qeverisjes vendore n RSH, tashm t shfuqizuar, jan shum pr nj popull q gjendet pak mbi ku-fijt e 4 milion banorve dhe q ul me intensitet dinamikn e lindshmris me 3 fmij pr grua n 1989, 2.3 n vitin 2001 dhe n 2013 u llogarit 1.76 fmij pr nj grua, pa llogaritur ktu nivelin e emi-gracionit. (t dhna t marra nga INSTAT).

Bashkiakt e rinj t pas 21 Qershorit, do t adminis-trojn jo bashki e komuna t vogla, por territore t mdha, administrimi i t cilave do t krkoj pun dit e nat, pr t mos ln pa shrbime qytetart edhe n skajet e largta t bash-kive t reja. Pr ta mundsuar kt sfid bashkiakt e rinj t Shqipris duhet t jen t gatshm t marrin prgjegjsi q shkojn prtej atyre t dik-tura nga partia q i kandidon dhe t mundsojn shtrirjen e shrbimeve t arsimit, shnde-tsis, policis etj., kudo ku ka qytetar.

Mbshtetja q do tu jap politika qendrore, do t jet e pamjaftueshme nse ata nuk do t jen personalisht t gatshm t ndjekin dinamikn e jets s qytetarve t bashkive t tyre dhe qndrestar nga presionet q vijn nga gjithkush e kurdo, sidomos nga rruga e mirm-suar e deritanishme e ndrrs s br realitet pr ndoknd t Milioner n nj dit. Nse kjo sfid nuk fitohet, m 2019 do t kemi 61 qytetar t pasur dhe njhersh abuzues t rinj m shum me pushtetin, por natyrisht do kemi shum m tepr qytetar prher m t varfr e m t zhgnjyer nga qeverisja e tyre.

A do arrijn partit poli-tike shqiptare, n koalicion apo jo, t fitojn sfidn pr t ofruar kt radh si kandidat qytetar t ndershm dhe profe-sional, pikrisht si i krkojn qytetart?

Presioni i ardhur nga qytetart dhe i shtuar si rezultat i ngjarjeve t fundit politike n vend, nxitja ndrkombtare pr t ecur pa mdyshje n rrugn e pastrimit t politiks shqiptare nga t inkriminuarit, nj doku-ment mbi dekriminializimin, i firmosur m 24 Dhjetor 2014 dhe premtimet pr nj rrug-tim m n fund drejt nj shteti t drejt, jan premisa, por jo certifikata pr fitoren e sfids.

Pr ti dhn prgjigje dilems son mbi fitoren ose jo t ksaj sfide, mjaft e rnd-sishme pr fatet e nesrme t shtetit dhe t gjithve, do t na duhet t presim deri m 1 Maj, data kur sipas nenit 67 t Kodit Zgjedhor, partit ose koalicionet zgjedhore kan afatin e fundit pr t dorzuar pran KQZ listat e tyre me kandidatt pr bashkit dhe kshillat bashkiak, lista q, edhe sipas detyrimeve q v ligja do t jen publike pr t gjith ne.

Temperatura e politiks shqiptare ka nisur t ngrihet teksa koha po nxiton drejt zgjedhjeve lokale t 21 Qershorit. shtjet e hapura nga drejtsia dhe t ngatrruara pr shqiptart n argumentet juridik q lidhen me kallzimin e rrem, vepra t rnda penale si ajo e vrasjes, cenime t rendit publik apo shpr-dorim detyre, konkurrojn pr t fituar interesin e publikut me valn e nxeht t negociatave, qllimi i t cilave sht t diskutojn, rakordojn dhe vendosin pr koalicionet e mundshme zgjedhore si dhe n prcaktimin e emrave t kandidatve pr 61 bashkit e reja t vendit. Ndrmjet ktyre fushave t ndry-shme ku zhvillohet loja e sotme politike, ka nj pik ku t dyja palt bashkohen: dekriminalizimi. Termi i prdorur dhe i stampuar me firmn e PD-PS n deklaratn e 24 Dhjetorit dhe i bekuar nga ndrkom-

btart, duket se ia ka dal t jet ura lidhse mes situats s ngarkuar t rendit dhe zgjedhjeve t 21 Qershorit. PD, e mbrojtur nga mosqenia n pushtet, por jo nga mkatet e s shkuars, gjendet n

prpjekje pr t mbajtur ajo flamurin e procesit t dekriminalizimit t politiks shqiptare, duke synuar hartimin me nxitim t nj ligji q do iu ndihmonte lokaleve t pritshme t mos cenoheshin nga futja n

lista e emrave me rekorde kriminale.

FAQE 4 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

Diana BEU

Me syt nga qielli...V Z H G I M

Z G J E D H J E T

Gzim i madh ishte 14 marsi pr ne shqiptart, pasi festuam ditn e vers. Ditn kur t gjith i tham n mnyrn ton miru-pafshim dimrit, q gjithnj na kujton reshjet e shiut, born, t ftohtin dhe n rastin e vendit ton edhe prmbytjet, bllo-kimin e rrugve, mungesn e energjis elektrike dhe nj vallzim tragjik e komik mes ujrave t zeza e t bardha, t cilat parfumosin ajrin e qytetit. Por, fatkeqsisht edhe pse ka kaluar thuajse nj muaj nga ajo dit, srish jemi me syt nga qielli, pasi dimri ende nuk na ka thn mirupafshim dhe reshjet vijojn n territo-rin shqiptar dhe bashk me to edhe prmbytjet, mung-esa e energjis dhe t gjitha problematikat e siprcituara. Mjafton nj zaping n TV pr t kuptuar situatn n zonat e przgjedhura nga fati. Vetm dy or shi dhe qyteti i Durrsit u izolua nga prmbytjet. Hyrja e qytetit, lagjet 18, 10 dhe zona e Shkozetit u kthyen n ishuj t paarritshm nga zonat prreth, si prmes automjeteve, ashtu edhe pr kalimtart. Ujrat e bardha mbuluan qytetin, pasi nuk arrijn t trhiqen nga rrjeti i konsumuar i kanalizime. Ky problem vijon t jet prher-shm n kt qytet, edhe pse qeveria lokale trumbeton q investimet jan kryer. Situat e vshtir paraqitet edhe n Elbasan. Qyteti ishte prfshir nga reshjet e dendura t shiut, t cilat shkaktuan edhe ndr-prerjen e energjis elektrike. Kryeqyteti gjithashtu u prfshi nga reshjet e dendura t shiut dhe breshri, por fati ishte m i mir pr tiranasit, t cilt nuk vuajtn prmbytjet dhe mung-esn e energjis, kjo edhe pr shkak se disa investime t bra n rrjetin e kanalizimeve. Moti i keq para dy muajsh prmbyti dhe jugun e Shqipris, konkre-tisht disa zona mes Fierit dhe Vlors, ndrsa vitet e shkuara pre e motit t keq kan qen zonat veriore, nn Shkodra m s shumti. Kjo sht dhe panorama e nj viti kalendarik n vendin ton, ku fatkeq-sisht rnia e shiut nuk sht m bereqet, apo fati i sjell nga perndia, q riciklonte natyrn, duke ushqyer lulet dhe pr rrjedhoj begatuar tokn, duke rritur pjellorin e saj, por nj frik e vazhdueshme nga prmbytjet apo problemet e tjera, duke filluar nga energjia elektrike dhe duke prfunduar te vallzimi i ujrave npr qytet. 3 jan shkaqet kryesore t ktyre problemeve.

S pari, jan qytetart me ndrtimet e tyre t paprgjegjshme vend e pa vend, duke ngritur banesa

prmbytje, si n zonn e nn Shkodrs apo kneta n Dur-rs. Po ashtu edhe Kryeministri aktual, Edi Rama, q pr hir t qejfeve elektorale, po i le-galizon tashm kto ndrtime, n pamundsi apo frik pr tu ndeshur me kt fenomen. Kreu i ekzekutivit legalizoi disa muaj m par ndrtimet pa leje n zonn e knets, teksa sot knetart jan nn uj pr shkak t prmbytjeve nga reshjet.

Ndrsa arsye personale sht rasti, kur vendimmar-rs t ndryshm politik kan harruar t investojn n

rrjetin e kanalizimeve, edhe pse fondi ishte alokuar. Rezultati sht ai i siprcituar, qytetart shohin nga qielli dhe i luten zotit mos t ket reshje shiu. Por, nuk duhet t jet kshtu, pasi t gjith syt duhet ti kemi te vetja, pr t qen m t ndrgjegjshm, te politika pr t krkuar llogari lidhur me investimet e tyre dhe s fundmi te drejtsia, e cila duhet t monitoroj edhe qytetart edhe politikn n zbatimin e ligjit, pasi vetm kshtu proce-sin e reshjeve do ta kthejm n proces t begat, pr riciklimin e nns natyr.

edhe n zona t njohura pr vrshimin e ujit.

S dyti, qeveria q pr arsye politike dhe personale ka lejuar kto ndrtime dhe ka ln n mshir t fatit rrje-tin e kanalizimeve. Pr arsye politike, pasi kshtu faktor t ndryshm t politiks pr t ushqyer orekset elektorale kan shkelur nj sy kur persona t caktuar kan ndrtuar n zona t palejuara. Lidhur me kt rast mund t prmendin ish-Kryeministrin Sali Berisha, q pr t mos prishur qejfe me elektoratin, la ndrtimin e banesave n zonat me rrezik

Frik e vazhdueshme nga prmbytjet

Konkurrenc, koalicion, apo domosdoshmri pr revolucion t vrtet qytetar

Qyteti sht shtpia e dyt e donjrit prej nesh, vendi ku njeriu ndrton e jeton jetn e tij dhe t brezave t ardhshm, vendi ku bn ndrrat e s nesrmes. Qeverisja e tij varet shum nga nj njeri, menaxher i aft, se si do t veproj me grupin e adminis-trats, pr strategjin e zhvillimit ekonomik, social etj. Cila do t jet sfida e prmirsimit t mirqenies s qytetarve n fushat e mjedisit, n sigurin publike dhe civile, n ndihmn humanitare pr qytetart n nevoj, pr shrbimin ndaj qytetarve dhe zgjidhjen e proble-meve jetike, pr prmirsimin e qa-rkullimit rrugor, transportit publik, pr shmangien e ndotjeve t atmos-fers dhe ndryshimeve klimatike, pr hapsirat publike t gjelbra, pr prmirsimin e ndotjes s qytetit, pr zhvillimin e turizmit, pr formn e bashkpunimit industrial, pr hapjen e vendeve t reja t puns etj. Pra, si shihet, qytetart dhe qyteti kan nevoj pr nj arkitekt t vrtet, q t qeveris n baz t ligjeve, programeve largpamse dhe t nj strategjie n shrbim t qytetarve.

Nuk na ndan dhe shum koh deri n zgjedhjet e 21 Qershorit dhe kudo shkruhet e dgjojm vetm pr ndarje tortash, si do ti ndajn zonat pr kryetar bashkie, cila parti do vendos kandidat n kt zon, apo n at tjetrn, me ciln do t bj koalicion, por asnj z pr m t rndsishmen, pr revolucionin e vrtet qytetar, pr mnyrn se si do tiu shmangemi problemeve t mdha t grumbulluara n vite.

Koht e fundit, si i kemi ndjekur npr media t ndryshme, n disa raste na jan paraqitur per-sona, kush me fatura e kush me t thna, q kan shpenzuar kaq apo aq para pr kt apo at parti, pr kt apo pr at deputet dhe krkojn shprblimet prkatse. Q t mos ndodh ajo q ka ndodhur deri sot, pr t mos qen peng i askujt, por as dhe i politiks, do kandidat pr kry-etar bashkie dhe antar pr kshillat bashkiak, duhen przgjedhur me kujdes e sipas shprehjes popullore: kush digjet nga qumshti, i fryn edhe kosit.

Tepr e rndsishme do t jet shpallja e programeve t zhvillimit e kandidatve pr njsit respektive t pushtetit vendor, n mnyr q zgjedhsit t krijojn bindjen pr t votuar kandidatin m t mir e jo si deri tani, kur sht votuar krye-sisht me tifozllik politik-partiak. I rndsishm do t duhet t jet edhe ballafaqimi i kandidaturave n media, prmes debateve (jo politike) dhe shpalosjes s programeve t tyre t zhvillimit, pr tua lehtsuar qytetarve zgjedhs przgjedhjen pr m t mirin, m bindsin.

N kt mnyr do t hid-het nj hap drejt emancipimit t procesit zgjedhor dhe Shqipria, duke ndrruar faqen e shmtuar t deritanishme, do t paraqes edhe para opinionit ndrkombtar nj fytyr t re, at q krkon integrimi me shpejtsi drejt familjes evropi-ane. Dhe pikrisht ktu qndron i ashtuquajturi revolucion qytetar, te trheqja e mendimit qytetar, t

grupeve t interesit, shoqris civile, t t rinjve etj. Gjithashtu mendoj se do t ishte e nevojshme dhe n dobi t transparencs s procesit zgjedhor e pr ti bindur zgjedhsit, n radh t par t marrin pjes n votime e pastaj t przgjedhin kandidatt m t mir, edhe paraqitja publike e stafeve t afrta t kryetarve t bashkive, me t cilt do t real-izohen programet e zhvillimit t hapsirave publike, shrbimeve ndaj qytetarve, problemeve t shumta sociale e kulturore, mirqenies, punsimit etj. Tashm bashkit tona kan nevoj pr punonjs t admin-istratave t aft, t ndershm e t pa prfolur pr afera korrupsioni, q t ken n baz t puns s tyre nevojat qytetare, por pr kt roli kryesor do t jet i kryetarve t zgjedhur t njsive administrative, t cilt me kompetencat e shumta q do t ken, do t mund tia dalin ose turprohen para publikut shqiptar.

Le t hedhim pra nj hap pr-para n drejtimin e duhur, duke ln prapa mnyrn e djeshme. Koha e sotme, por edhe e ardhmja, krkojn t ecim bashk me teknologjin e zhvilluar. N qoft se do t mund t hedhim hapin e par n mnyrn m transparente, sigurisht edhe puna do t ec m mir, do tu shmangemi detyrimeve politike-partiake t miqve dhe deri diku do t ruhet etiketa e respektit qytetar. sht koha pr revolucion t vrtet qytetar, por edhe pr menaxher me programe largpamse. Shpresoj t bhet m e mira pr qytetart dhe pr qytetin.

Q t mos ndodh ajo q ka ndodhur deri sot, pr t mos qen peng i askujt, por as dhe i politiks, do kandidat pr kryetar bashkie dhe antar pr kshillat bashkiak, duhen przgjedhur me kujdes e sipas shprehjes popullore: kush digjet nga qumshti, i fryn edhe kosit.

Andi SEFERI

Zhvillimet e fundit politike duket se kan turbulluar keqas zemrat e disa mjeranve q te politika kan gjetur prej shum kohsh strehn e tyre t vetme ku vegje-tojn, kan gjetur qoshen ku mund t gatuajn orbn e tyre helmuese, me shpresn pr tua servirur srish qytetarve...

Pr kt po prpiqen t hedhin balt mbi do parti, politikan, apo ide, pa marr parasysh asnj parim, por as edhe prgjegjsi, duke mos e kuptuar se kan mbetur t vetmuar, si vjetr-sira politike, pikrisht prej mureve t larta q kan ndrtuar rreth vetes, ku nuk kan lejuar kurr, asnjher q qytetart apo politikant e ndershm t bhen pjes e tyre.

Kjo sjellje ka br q sot t jen m t vetmuar se kurr, duke quajtur armiq, kriminel apo t korruptuar, t gjith prve vetes, kur n fakt jan vet ata q qytetart prej kohsh tashm i kan braktisur dhe i kan cilsuar si minj t vjetr t politiks q nuk e meritojn m t ken pesh n politikn shqiptare.

Ata prdorin gjithka, q nga opinion-istt e paguar, pr t hedhur balt mbi do forc t re, mbi do ide t re, duke mbetur besnik si prher t parimeve t tyre mjerane q vijn nga politika e nj oborri, t cilit tashm i ka mbaruar koha.

Tashm q busulla u ka humbur krejt-sisht, kur humbja n 21 qershor sht evidente, kta minj politik jan t part q e kan ndjer ern mbytse t humbjes, q kt her, m e rnd se 23 qershori 2013, rrezikon ti shkpus nj her e mir nga realiteti politik i ktij vendi, duke i shndrruar n parti klanore e farefisnore, pa lidhje me qytetart dhe pro-jektet q partit e reja krkojn t sjellin pr zhvillimin e vendit. N momentin kur oferta dhe idet politike mungojn, kta prpiqen vetm t hedhin balt mbi kundrshtarin, duke shkruar me helmet e radhs pr kdo.

Por bisedimet e principta pr bashk-punimet dhe aleancat e gjera q synohet t arrihen mes disa partive politike pr zgjedhjet e 21 qershorit, kan n qendr t saj qytetart dhe zhvillimin e institucioneve.

Minjt e ndjejn t part trmetin

FAQE 5 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

I N T E R V I S T A OKETA: Fryma e re Demokratike, sht dhe do t

mbetet nj forc e Qendrs s djatht

Sekretari i Prgjithshm i FRD, Gazmend Oketa, flet pr procesin e dekriminalizimit t politiks dhe koalicionin me PS-n.

shtja Doshi dhe Frroku jan kthyer n shtje dite pr politikn ton. Sipas jush sht sajes, apo politika po merret seriozisht me ndrshkueshmrin?

sht e vrtet q kto dy

shtje kan dominuar debatin politik dhe at mediatik q nga dita q jan br publike. Vnia kaq shum e theksit tek ato, ka trhequr vmendjen nga shum shtje t tjera m t rndsishme pr jetesn e pr-ditshme t qytetarve, si jan ekonomia, punsimi, shndet-sia apo dhe arsimi. Megjithat, fakti q t gjitha institucionet e shtetit, si prokuroria, Kuvendi dhe gjyqsori po merren me intensitet dhe shpejtsi maksi-male me kto shtje, t krijon prshtypjen e nj prpjekjeje serioze pr t rritur shkalln e ndshkueshmris edhe n nivele t larta t politiks. A ka sajes? Historia politike e ktyre 25 viteve tranzicion ka dshmuar se shpifja, sharjet, prbaltja e kundrshtarit me dhe pa t drejt, kan qen arma m e fort e nj pjese t politikanve shqiptar. T shpresojm q ktij modeli po i vjen fundi dhe uroj q dhe shoqria shqiptare ta kt kuptuar se nuk mund t ecet m prpara me t tilla modele.

Dekriminalizimi sht

nj proces q sipas jush ka nisur me rastin Doshi dhe Frroku, apo sht nj debat politik q do harrohet pas ca kohsh?

shtja Doshi n fakt

nuk filloi si histori dekriminal-izimi e nuk ka pse shitet si e till. Sot ne vuajm faktin se n Kuvend ka individ me prece-dent penal, por sistemi zgjed-hor q ne kemi e ka mundsuar nj gj t till dhe praktikisht sht e pamundur q ky parla-ment t dekriminalizohet pa u shprndar, apo pa mbaruar mandatin. Ajo far duhet t na shqetsoj t gjithve sht sistemi i balancuar q sht krijuar pas ndryshimeve kush-tetuese t vitit 2008, i cili krijon problematika t tilla. Nse nuk i heqim varsin nga politika sistemit t drejtsis, nse nuk respektojm pavarsin e insti-tucioneve kushtetuese, mund t bjm disa arnime apo mund t mbyllim prkohsisht nj plag, por n nj mnyr apo nj tjetr plag t tjera do t hapen.

shtja Doshi k dmtoi m shum, kreun e Kuvendit, PS-n dhe kryeministrin, apo opozitn q nisi protestat duke u bazuar n akuzat e tij?

Besoj se m s shumti

dmtoi imazhin e politiks shqiptare, i cili pr hir t s vrtets edhe pa kt histori sht goxha i dmtuar.

Kush prfitoi nga kjo histori?

Nse i referoheni prfiti-

mit politik, askush. PD thot se jan 19 de-

putet me precedent penal n radht e mazhorancs. Si eksponent i s Djathts, si i vlersoni kt pretendim?

Raporti me t vrtetn

dhe drejtsin nuk ka lidhje me faktin nse je i djatht, apo i majt. Ka nj institucion shqiptar dhe ky sht institu-cioni i prokuroris, ku mund t depozitohen kallzimet penale pr cilindo q ka kryer nj ve-pr t till, pavarsisht krahut politik. Nse PD ka prova pr pretendimet e saj, do ishte n interesin e shoqris shqiptare q ato ti prcilleshin proku-roris dhe t mos mbeteshin thjesht n nivel thashethemi apo shantazhi politik. Person-alisht do ta vlersoja shum nj veprim t till nse do ndodhte.

A ka politikan me prec-edent penal edhe brenda s Djathts?

Nuk jam prokurori i

prgjithshm i vendit dhe nuk bj pjes tek ata politi-kan q baltos dik thjesht se kshtu funksionon politika n

Shqipri. I qndroj parimit se duhen respektuar institucionet dhe mua nuk m intereson krahu politik i njerzve me precedent penal, por m intereson vendosja e drejtsis dhe funksionimi si duhet i shtetit shqiptar.

Cila sht mnyra m e

mir pr t mbajtur larg poli-tiks personat me precedent penal? Dhe le t themi hapur, politika e ka n tradit prf-shirjen e t fortve...

Mendoj se mnyra

m e mir sht tu kthehet qytetarve shqiptar e drejta pr t zgjedhur me vot pr-faqsuesit e tyre. Sistemi ak-tual ia ka hequr kt mundsi qytetarve dhe i ka kthyer ata thjesht n noter t listave t mbyllura t kryetarve t partive politike. Askush nga individt e prfolur nuk ka hyr n kuvend me arm n krah, prkundrazi kan hyr me kostum e kollare t cilat ia kan veshur forcat politike q

kan pasur nevoj pr shrbi-met e tyre. Fakti q kjo situat ka ardhur duke u prkeqsuar, tregon dshtimin e sistemit q kemi aktualisht. Si dhe nga ana tjetr nuk mund t l pa prgjegjsi dhe shoqrin shqiptare, nj pjes e mir e s cils ende nuk e ka kuptuar

rndsin e vots, por e km-ben at n tregun zgjedhor pr interesa fare t vogla.

Ju sapo keni nisur nj rrug bashkpunimi me Parti-n Socialiste pr zgjedhjet lokale. Ndiheni komod ju, por edhe elektorati juaj, duke qen forc e djatht?

N situatn ku ndodhet

Shqipria dhe vet e Djathta shqiptare, shqetsimi yn kryesor mbetet shteti dhe institucionet e tij. Fryma e Re Demokratike, sht dhe do t mbetet nj forc e Qen-drs s djatht. Pavarsisht diferencave q ka ndrmjet forcave t ndryshme politike, t ulesh dhe dialogosh apo t gjesh pikat ku mund t bashkpunosh me nj forc tjetr politike, n t mir t interesit publik, sht nj gj krejt normale n politikn e vendeve t qytetruara. Vetm ata q vuajn nga kompleksi i katundaris dhe e perceptojn politikn si parcela t ndara me ligjin 7051 mendojn ndryshe. Shqetsimi juaj apo dhe i opinionit publik nuk duhet t jet, sa komod ndje-hemi ne n kto bisedime q kemi nisur, por mbi cilat parime dhe objektiva do t zh-villohen kto bisedime. FRD sht shprehur q ditn e saj t par t themelimit se sht dhe do t jet nj forc pozitiviste n skenn politike shqiptare, nj forc e moderuar dhe pa asnj kompleks ndaj forcave t tjera. T kesh n plan t par interesin pr forcimin e shtetit dhe institucioneve t tij si dhe interesat e qytetarve, besoj se je qartsisht n pozicionimin tnd si forc e djatht, pa e lidhur kt pozicion me ata q flasin n emr t s Djathts, por e kan shkatrruar si at, ashtu dhe shtetin shqiptar.

Cilat jan krkesat q ju

keni n kt koalicion? Z. Topi tha pas takimit me Ramn se, Gjejm pika t prbashkta q mund t bashkpunojm. Pr far e ka pas fjaln?

Ashtu si edhe u b

publike pas takimit, pavar-sisht diferencave apo pozi-cioneve t ndryshme politike, ka vend pr t bashkpunuar pr shtje q nuk kan t bj-n me kahet politike. Nj nga to sht pr shembull sistemi i drejtsis, nj tjetr mund t jet kushtetuta, e cila krkon nj konsensus maksimal pr tu rishikuar, ashtu si dhe nuk duhet t harrojm se bhet fjal pr zgjedhje administra-tive dhe qytetart shqiptar

kan nevoj pr nj politik jo konfliktuale, por pr nj debat konstruktiv e bashk-punim edhe midis forcave me kahe t ndryshme pr sa koh interesi qytetar dominon mbi at partiak.

Keni besim te Rama, duke qen se shum nga t vett jan zhgnjyer, si Gji-nushi, Milo edhe prfaqsues t tjer partie?

Nuk mund t flas n

emr t partive t tjera poli-tike, ashtu si dhe nuk mund t paragjykoj asnj bashkpunim pr sa koh ai nuk ka filluar apo nuk sht konkretizuar. Nse paragjykimi do domi-nonte mbi arsyen, ather secili politikan do ulej n tavolin i vetm dhe do fliste me veten e tij.

Ju keni kritikuar Ber-

ishn. Pse nuk gjeni nj gjuh t prbashkt me Bashn? A sht Basha kryetari real i PD-s?

Fakti q gjithnj e m

shpesh ngrihet pyetja, se cili

sht kryetari real i PD, tregon se ka dika q nuk shkon me drejtimin e asaj force. Person-alisht mendoj se z. Basha nuk sht kryetari real i asaj force politike.

Si e shikoni negliz-

hencn e PD n kto zgjedhje? Nuk afroi as PDIU-n, e cila sht n opozit ende, as Ju. Basha ka br takime shum von n krahasim me Ramn sa u prket aleatve, madje publikisht ska br as ftesa...

Kjo sht nj pyetje dhe

nj shtje q i takon PD dhe besoj se aty mund t merrni prgjigjen e ksaj pyetjeje.

Duka po rrezikon

kandidimin nga PD-ja. Duke e njohur mir mendimin e qytetarve durrsak, kush fiton Dako apo Duka nn sigln e PR-s?

Kjo pyetje do ta marr

prgjigjen m 21 qershor, kur qytetart durrsak do ta thon vet mendimin e tyre.

(Marr nga Koha Jon)

Tre deputet nga maxhoranca dhe opozita propozo-jn nj ndryshim n ligjin, Pr dhnie amnistie, i miratuar nj vit m par nga parlamenti. Nisma ligjore e pro-pozuar nga deputett Nard Ndoka, Miranda Rira dhe Kozma Dashi, parashikon t prfitojn amnisti t gjith personat, t cilt dnohen pr ndrtime t paligjshme, si ata q ndrto-jn n tokn e tyre dhe ata q ndrtojn n tok shtetrore. Projektligji parashikon q t gjith ata shtetas q kan ndrtuar pa leje deri m 10 prill 2014 dhe q, ose jan dnuar pr kt vepr penale, ose jan n ndjekje penale pr kt gj, do t amnistohen. Pr kt qllim tre deputett propozojn q n nenin 3 t ligjit baz, ku prcaktohen kriteret pr t fituar am-nistin, t shtohet dhe nj pik me kt prmbajtje: per-sonat e dnuar me burgim pr veprn penale t ndrtimit t paligjshm, parashikuar nga neni 199/a, t Kodit Penal, kur vepra penale sht kryer jo m von se data 10 prill 2014. N relacionin q shoqron projektligjin, argumentohet se n nenin 5 t ligjit aktual, sanksionohet se amnistohen nga ndjekja penale t gjith personat, t cilt deri m 31dhjetor 2013 kan kryer vepra penale, q parashikojn nj dnim n maksimum deri n dy vjet burgim ose do lloj dnimi tjetr m t leht, me prjashtim t veprave t parashikuara n pikn 2 t nenit 6 t ktij ligji, duke prfshir n kt mnyr ata q ndrtojn pa leje n tok t vet, por ndrkoh q prjashtohen nga amnistia personat q ndrtojn pa leje n tok t tjetrit apo n tok t shtetit. Kjo pr faktin se Kodi Penal jep dnime t ndryshme pr kto dy kategori. Saktsisht n nenin 199/a t Kodit Penal thuhet se, ndrtimi i paligjshm i nj objekti n tokn e vet dnohet me gjob ose me burgim deri n nj vit. Po kjo vepr, e kryer n tokn publike ose shtetrore apo n tokn e tjetrit, dnohet me burgim nga nj deri n pes vjet.

Deputett shtojn se ligji pr legalizimet bn nj ad-resim t njjt t ndrtimit t paligjshm, pavarsisht nse ai sht br n tok t vet subjektit apo n tok publike.

Ndrtimet pa leje, amnisti pr t dnuarit

FAQE 6 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

E M I G R A C I O NFundjav n Kifisia n prag Pashksh

Treni, pasi mori kthesn majtas, frenoi but-but derisa vagoni i par, q shrben edhe si lokomotiv elektrike, zbriti n shpejtsin zero vetm dy metra para pasqyrs q kontrollon tr peronin Njerzit, me nj lloj padurimi, ishin ngjeshur para dyerve t shumta t vagonve, a thua se do t nisin nj gar maratone. sht e vrteta, gar sportive nuk bjn, por nevoja e jets i ka br atlet t nj lloj gare t shkurtr, gars pr t qen sa m par n dyert e autobusve t vegjl q i prcjellin n drejtime t ndryshme, drejt vilave t lagjeve m t pasura t kryeqytetit grek; Kifisia, Kefalari, Ekali, Erithrea, Melisia Ata q linjat urbane i ln larg apo edhe nuk shko-jn n ato shkrepa ku jan ngritur vilat e mdha u drejtohen taksive, pronart e t cilave thrrasin e brtasin n kup t qiellit pr t vjel parat e

shrbtorve t borgjezis s madhe greke.Sheshi prball stacionit t trenit sht i

mbushur si gjithnj me argat. Shqipja sht gjuha e ktij sheshi, nj shqipe q her bhet e but, lutse e her bhet e rrept duke nxjerr nga barku bard-hakun e sharjeve nga t gjitha krahinatM t rndomtat prfundojn me nnn, motrn

Sot dika m befasoi, dika q nuk e kisha par dhe jetuar ndonjher. Tek dera dalse nga stacioni i trenit m trhoqn vmendjen nj turr gazetash dhe nj piramid me kuti me ngjyra, lajle e lule nga t gjitha ant e paralelepipedit, pak m t mdha se nj tull ndrtimi. Pak metra m tej nj i ri dhe nj e re t prshndesnin dhe njeri shkpuste nga turra nj gazet dhe tjetra nxirrte nga kutia nj okollat. Gazeta ishte nga ato lloj fletoresh q do dit i vendosin n rafte t posame dhe njerzit, pr t vrar kohn n udhtim i shfletojn m tepr pr tu hedh nj sy reklamave se sa pr t lexuar shkrimet e rndomta q prcillen. Reklamat jan shpirti dhe truri i ktyre fletorkave q pas disa stacioneve rrug bjn vend n koshat e plehrave. Nuk e di se pr k at dit (jo vetm para stacionit t trenit por edhe n sheshin e Kifisias dhe n rrugt m tej) bhej kjo reklam, pr fletoren pa vler tregu Metro apo pr okollatn Weetos. Nuk ka rndsi. E rndsishme sht se un at dit, duke deprtuar rrugve t qendrs s Kifisias hngra tre okollata dhe hodha n koshin e plehrave dy gazeta ( njrn, pr respekt t okollats e shfletova gjat udhtimit me tren).

E shtuna n Kifisia (por n penelatat q her - her hedh n telajon e kujtess) edhe ditt e tjera t njjta ngjyra kan

N rrugn q kur ngjitesh lart ka n t djatht sheshin e madh me lulishte (dyert e s cils sot ishin mbyll sepse po bheshin prgatitjet pr pa-nairin pranveror t luleve) do t takosh, si t ishin monumente n bronz nj grua me nj fmij disa muajsh n prehr q si refren t saj ka shprehjen Na ndihmoni ju ndihmoft Panagjia, nj lyps t shtrir n form L je q nuk thot asnj fjal dhe prball tyre, me shpinn kthyer parkingut t makinave t vogla, nj violinist mbi telat violi-ns t t cilit lundrojn kompozitort e mdhenj her me nota gazmore e her me nota vajtuese Njerzit q zbresin e ngjiten n t dy kraht e rrugs her kruajn xhepat e her kthejn kokn mnjan

M tej pamja bhet m e gjall. E gjallro-jn at ndrtimet karakteristike t ulta t qendrs

s lagjes s t pasurve, katet prdhese (por edhe ato m lart) kan shum mall (nga m t ndryshmit duke filluar nga bizhuter-it serviset e art dhe t argjendt, rrobat e kush-tueshme t mods m t fundit) por pak klient. T pasurit e lagjes, q pr hob kan t shkojn t pin nj kafe n Paris, Londr, Sharm el Sheik e ku ta di un, preferojn t psonisin n tregje t mdha t bots kurse argatt, shrbtort e tyre kalojn pran dyqan-

eve luksoze duke shtrnguar pas trupit antat e dala boje ose duke mbyllur me zinxhir xhepat nga frika se mos u dalin ato pak para t marra me djersn urg t nj dite pune t lodhshme.

Ktu, lypsit nprmjet muziks, i sheh t bashkuar dy e dy e tre e tre, me duet violinash e me trio veglash t tjera. Notat i forcojn me mjete moderne t fonis ka i bn t dgjueshm nga larg. Pr t keqen e tyre e kan, them un me vete, se po t mos i prdornin ato fonit moderne, njerzit, pr t dgjuar telat origjinal t violins, ashtu si dalin nga instrumenti magjik, do t ishin m pran dhe ndoshta do t kthenin mbrapsht astart e xhepave. Kshtu nga larg

N ann tjetr t sheshit t vogl, prtej kryqzimit t rrugs, kisha e vogl sht e rrethuar me lypsa, me gra me fmij t shtrir pr imen-toje vetm me nj sfungjer posht, me plaka t rrudhura n fytyr e me duar t ngrira si t kishin dal nga frigorifer ftohjeje t thell, shtrir pr lmosh, burra sakat kush me nj kmb e kush me nj dor...

Bri tyre, ngjit me ta, nj kal turfull-on fryr flegrash, futur midis dy druve-timo-n, trheqs t nj pajtoni q luksi i sht vdir prej kohsh. Karrocieri thrret klient Kali hingllon

Midis gjith ksaj kakofonie zrash e larmie ngjyrash syri t kap makina luksoze, t mbyllura hermetikisht, me roje prpara e me zotrinj t mdhenj prapa, makina t hapura me ifte t rinjsh q harbojn

Luks Varfri BosLyps

Abdurahim ASHIKU

G R E Q I jAjA, FLET GREQIsHT ME

MBEsNN Aharnon, nj ndr bulevar-

det m t mdha t Athi-ns, nj tabel t merr e t kthen n Shqipri, n qendr t saj, atje ku Shkumbini e pret n mes trupin e saj, n Elbasan. Elbasani sht nj ndr qytetet e lashta t vendit tim, me nj histori t mbushur m e q n d r e s hero ike mas ive njerzish t popul-lit dhe me figura q i bjn nder jo vetm qytetit, por edhe tr Shqipris. Nga kto un veoj si m t vyern dhe m domethnsen pr at q do t them m posht, Nor-malen e Elbasanit, shkolln q i dha drit gjuhs shqipe jo vetm brenda kufirit t ndar nga Londra, por gjith shqiptarve n trojet e tyre shekullore. N Aharnon mbi nj hapsir t xhamt ka nj tabel shkruar me germa kapitale SKAMPA... Emri i vjetr i Elbasa-nit t lasht ka br vend pr t gjith dhe frekuentohet prej t gjithve. Nga nj tabel n hyrje lexon n greq-isht, anglisht, rusisht dhe shqip fjaln QETHJE dhe bri saj 5 euro. sht nj qethtore, nj berber-hane si jemi msuar ta themi hua-jtur nga nj gjuh e huaj. E pastr deri n shklqim, me nj mirseard-hje n gjuh t klientit, me respekt. Disa dit m par hapa dern dhe u ula n kolltukun ku qndrojn n pritje klientt. - Para teje, mu drejtua berberi, keni nj fmij. - Po pres, i them dhe e prqendrova vshtrimin mbi duart e tij q rrshqisnin her me makin qethse e her me grshr e krehr mbi flokt e dendura t klientit n radh. Pak para se t mbaronte, n der u duk nj grua e vjetr me nj djal dhe nj vajz prdore. Nga gjatsia e trupit n fillim fmijt mu dukn si binjak, por kur fjalt dhe mimika e tyre doli paksa n drit, u vura n mes nj vit apo nj vit e gjysm diferenc. Gruaja u ul pran meje s bashku me vajzn, kurse djali, pasi berberi vuri nj drras midis dy krahve t karriges dhe nj gazet n ndenjsen e saj, u ul pr tu qethur.

Nga diferenca n mosh fiksova faktin se kisha t bja me nj gjyshe me nipin dhe mbesn.

Ndrsa djali lvizte kokn sipas fjalve t berberit dhe flokt pasi shtro-heshin mbi mbulesn ngjyr qielli binin mbi mermerin e bardh, gjyshja duke e prkdhelur mbesn di i thoshte.

U mundova t kap fjalt dhe gjuhn e gjyshesh. Fliste greqisht. E mbante veten greke, ndrsa pamja e fytyrs dhe mnyra e veshjes ishin thjesht shqiptare, madje nga krahina t

jugut t vendit. N nj ast nga goja n fytyrn e bukur t mbess si nj margaritar m ra n vesh fjala e bukur shqipe:

- Nna...A t f j a l

dinte vajza e vogl dhe at fjal e shq-iptoi aq bukur dhe aq me ndjenj, sa m bri t drid-hem dhe ta shikoj me mblsi.

Zgjata dorn dhe e prkdhela vajzn, ndrsa ajo m lshoi rruaza

margaritarsh me buzqeshjen e saj. Nuk fola me plakn, kundr zakonit tim n ksi rastesh, q nuk e mbaj veten pa ndrhyr dhe pa thn fjal qortuese. E kam thn shum her n biseda, madje edhe n shkrime t shkputura e n libra. Mir prindrit e rinj q erdhn n shprgnj, u rritn, u shkol-luan n shkolla greke, u martuan dhe lindn e po rrisin fmij (q mbase e kan m t leht t komunikojn greqisht), po gjyshet dhe gjyshrit q greqishten e din si Hapa te Hupa, pse u flasin fmijve, niprve e mbesave greqisht? Djalin berberi e bri si pllumb, ia nx-ori n drit fytyrn e tij t bukur. Gjyshja i mori prdore nipin e mbesn dhe pasi u tha: Ela..., bri gjurm n trotuar. Kur u ula n karrigen e berberit, para se ai t m hidhte mbi trup pelerinn e kaltr e pyeta:

- I njeh ata? Nga jan? - Plaka sht nga Vlora, m tha. Kur dola nga SKAMPA e mora t

prpjetn e bulevardit t gjer Aharnon, u mundova t heq nga vetja momentin e jetuar.

Vajza e vogl i tha gjyshes s vet... NN.

Jaja-ja (gjyshja greqisht), i foli mbess s vet n gjuhn e nj vendi tjetr nga gjuha e vendit t vet, ku lindi dhe u rrit. Shoqria shqiptare n Greqi, mrgata me mosh m t vogl se nj erek shekulli sht n asimilim.

Jo vetm burrat e grat, jo vetm fmijt, niprit dhe mbesat, por edhe GJYSHET, ato q e kan kndell si prushin n zjarr gjuhn e gjyshe- strgjy-sheve, tabani i fort i pa lvizshm si malet i Gjuhs Shqipe...

Paradokset e mrgimit

Mbesa trevjeare e thrret NNA...

FAQE 7 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

HAPESIRA SHQIPTARE KosovGSJP:Pr liberalizimin e vizave nevojiten

reforma t shpejta dhe efikase

Pr liberalizimin e vizave pr qytetart e Kosovs, nevojiten reforma t shpejta dhe efikase dhe prgjegjsi m e madhe e Qe-veris s ktij vendi, deklaroi Grupi pr Studime Juridike dhe Politike.

N Qershor 2015 mbush-en tre vite q nga fillimi i Dialogut pr Liberalizimin e Vizave dhe Kosova, fatkeq-sisht, ende nuk i ka plotsuar t gjitha kriteret e vendosura nga Udhrrfyesi.

Grupi pr Studime Ju-ridike dhe Politike, i bn thirrje Qeveris t ndrmarr reformat e duhura pr ta prmbyllur kt proces brenda nj afati sa m t shkurtr kohor, n mnyr q dhe qytetart e Kosovs t prfitojn nga lvizja e lir dhe pa viza n vendet e zons Schengen, duke i rikujtuar n t njjtn koh nevojn q procesi pr liberalizimin e vi-zave me Bashkimin Evropian t shndrrohet n nj prioritet absolut pr t.

Q nj gj e till t ndod-h, Qeveria duhet ti prkushto-het m me seriozitet zbatimit t kritereve t mbetura, n veanti sa i prket Bllokut t Siguris dhe Rendit Publik dhe Para bllokut t Riintegrimit t per-sonave t riatdhesuar.

N kt kontekst, Grupi pr Studime Juridike dhe Poli-tike, vlerson q kushtet e

4 prilli ishte Dita Ndrkombtare pr Ndrgjegjsi-min ndaj minave. OKB-ja vlerson se deri n 20 mij njerz humbin jetn, ose gjymtohen do vit nga minat toksore dhe thot se t paktn nj e pesta e viktimave jan fmij. Ndrkoh, edhe n Kosov mbetet nj hapsir e madhe e pa pastruar nga minat.

Kombet e Bashkuara thon se vendet m t prekura nga minat jan Angola, Kamboxhia, Afganistani dhe Bosnj-Hercegovina.

Kompania e Deminimit t Forcs s Siguris s Kosovs, para disa ditsh ka filluar operacionet pr deminim humanitar dhe pastrim t fush-betejave n tri lokacione t ndryshme, ku sht parapar fillimi ose edhe vazhdimi i puns pr pastrimin e fushave t minuara dhe fushbetejave.

Sipas nj njoftimi nga Ministria e FSK-s, kompania e Deminimit, sipas planit operacional ka filluar punn dhe aktivitetet me tri ekipe n terren, n tri lokacione: n Zagerm t komuns s Pejs dhe n Ferizaj, do t kryhet pastrimi i fushbetejave (BAC), ndrsa n Seqisht t ko-muns s Hanit t Elezit, do t kryhen operacionet e deminimit humanitar.

Kompania e deminimit gjat sezonit dimror, ather kur kushtet atmosferike nuk lejojn operacionet n terren, vazhdimisht, pr do vit angazhohet n fushat ndrgjegjsimi pr rrezikun nga minat dhe mjetet e tjera eksplozive t pashprthyera. Kshtu pjestart e Kompanis s deminimit, kan mbajtur ligjrata n shum prej shkollave fillore n disa komuna si Prishtin, Mitrovic, Pej, Gjakov, Ferizaj dhe Gjilan, ku i kan njoftuar nxnsit mbi rrezikun nga mjetet eksplozive t shprthyera si dhe i kan udhzuar pr proceduarat q duhet ndjekur n rastet se i hasin ato, thuhet n komunikat.

Vlen t theksohet se gjat vitit 2014, kompa-nia e Deminimit me operacione t suksesshme n deminim humanitar dhe pastrim t fushbetejave, ka pastruar 375.324 metra katror siprfaqe dhe ka demoluar 569 mjete shprthyese t pashpr-thyera.

Ndrsa ekipet pr eliminimin e mjeteve t pashprthyera n kuadr t kompanis s Demi-nimit, t cilat kujdestarojn 24 or gjat 7 ditve t javs, n Prizren dhe Pomozotin brenda vitit 2014, jan br 360 thirrje pr ndrhyrje, si dhe kan asgjsuar 449 mjete eksplozive t pashpr-thyera.

KOSOVA: Ende rezik nga minat

Demarkacioni Kosov-Mali i Zi sht shtje javsh. Kshtu ka deklaruar presidenti i Malit t Zi, Filip Vujanovi. Kt deklarat Vujanovi e bri nga Ulqini, ku kryeministri i Shqipris, Edi Rama dhe zvendskryemi-nistri i Kosovs, Hashim Thai u shpalln qytetar nderi t ksaj komune. Vujanovi tha se shtja e demarkacionit do t prfundoj si fqinjsi e mir. Ai shtoi se me Thain ka biseduar lidhur me demarkacionin e linjs kufitare dhe sht shtje javsh q nj marrveshje e till t prfundoj n kuadrin e fqinjsis s mir.

mbetura nuk mund t konsid-erohen t prmbushura vetm prmes adresimit n Kuvend t pakets s ligjeve t mbetura dhe kjo mbetet nj qasje e mangt.

Adresimi i kushteve t Udhrrfyesit dhe i grupit t dyt t Rekomandimeve t Komisionit Evropian, krkon q Qeveria dhe institucionet e tjera t pavarura t dshmo-jn evidenc t qart t lufts

kundr krimit t organizuar, me theks t veant n luftn ndaj korrupsionit politik.

Nj dshmi e till ende nuk sht raportuar nga Qeveria dhe institucionet e tjera prgjegjse (sidomos Prokuroria e Shtetit dhe sis-temi gjyqsor), prandaj edhe e vlersojm qasjen e der-itanishme t Qeveris, por edhe t sistemit t drejtsis, t paprgjegjshme dhe n

kundrshtim me deklarimet e tyre publike pr prkushtimin e tyre t plot n adresimin e kritereve t Udhrrfyesit, thekson Grupi pr Studime Juridike dhe Politike.

GSJP i rikujton Qeveris q prve realizimit t hapave konkret t luftimit t krimit t trafikut me emigrant, Qeveria ende nuk ka ndrtuar nj baz t sigurt ligjore dhe politik riintegruese pr qytetart q riatdhesohen me forc nga shtetet e zons Schengen e q i prkasin grupit t fundit t emigrimit nga Kosova.

Prandaj, krkojm q Qeveria ndr t tjera, ta bj t rregullt takimin, t paktn do dy jav, t Komitetit Drejtues pr Liberalizim t Vizave, ku t prcaktoj edhe indikator mats pr seciln ministri dhe organ tjetr sa i takon zbatimit t kritereve t mbetura, vijon Grupi pr Studime Juridike dhe Politike.

vUJAnOvi: DEMArKAciOni KOSOv- MALi i Zi, SHtJE

JAvSH

PtK nUK PrivAtiZOHEt PA U MODErniZUArPosta dhe Telekomi i Kosovs (PTK), nuk do t privatizohet

kt vit. Ky proces sht i domosdoshm pr ekzekutivin, por derisa t rritet vlera e saj, PTK nuk do t hidhet n shitje.

Kt e ka br t ditur Ramadan Sejdiu, drejtor i Njsis pr Politika dhe Monitorimin e Ndrmarrjeve Publike n Ministrin e Zhvillimit Ekonomik.

Pr opozitn, PTK sht aseti m i rndsishm ndaj dhe pr mnyrn se si duhet t veprohet m tej duhet t vendos parlamenti. Ndrkaq, Qeveria n programin e vet parashikon rishikimin e strategjis pr PTK-n. N programin e Qeveris parashihet t rishikohet strategjia pr PTK-n dhe t punohet n prmirsimin e performancs s saj, derisa ti rritet vlera n treg dhe t krijohen kushtet n nj pe-riudh afatmesme pr privatizimin e saj, tha drejtori Sejdiu, n nj bised me an t posts elektronike.

Sipas tij, procesi i privatizimit sht domosdoshmri pr operatort e telekomit, sepse nuk ka asnj shtet n rajon q e ka 100 pr qind n pronsi publike operatorin e tel-

ekomit dhe mbi 95 pr qind e t ardhurave n nivel global n sektorin e telekomit arrihen prej operatorve t privatizuar t telekomit.

Meq PTK-ja sht njra prej kompanive m t rndsishme publike q kemi, pasi t prmirsohen aftsit e saj konkurruese n treg, pr ecurin e mte-jshme dhe formn e saj t privatizimit, ne do t diskutojm edhe n Kuvend dhe do t krkojm konsensus politik, thot Sejdiu.

Ndrkoh, Besa Gaxheri, antare e Komisionit parlamentar pr Buxhet dhe Financa, thot se PTK duhet t pri-vatizohet, pasi sipas saj sht nj aset shum i vlefshm dhe n t kaluarn sht zhvlersuar nga keq menaxhimi. Un mendoj se tashm sht koha q vrtet t merren organet kompetente me vlersimin e ksaj kompanie dhe puns q sht br n t. T merren n prgjegjsi personat, t cilt e kan zhvlersuar kt kompani. Qeveria duhet t bj nj strategji konkrete, q pr 3-4 vjet kompania t modernizohet dhe pastaj ta prgatisim pr tregun, thot Gaxheri.

Pal Lekaj, antar i Komisionit parla-mentar pr Zhvillim Ekonomik, thot se pr PTK-n duhet t vendos Kuvendi. Sa u prket ndrmarrjeve publike n prgjithsi, q jan asete t Qeveris, mendoj se ne e kemi propozuar ndryshimin e ligjit, ku kemi krkuar q do ndrmarrje q kalon n shitje t vendoset n parlament me dy t tre-tat e gjith deputetve. Prandaj, duke u nisur nga prvojat e mparshme qeveritare dhe mos efikasiteti i tyre, kemi menduar q kjo t mos mbetet q me nj numr t vogl t votave t shiten ndrmarrjet, t shiten asetet t Kosovs, thot Lekaj. Ndrkaq, Zafir Berisha, deputet nga Nisma, konsideron se PTK si kompani gjigante sht dmtuar qllimisht. Fatkeqsisht, ky gjigant pr buxhetin e Kosovs sht dmtuar qllim-isht nga qarqe t caktuara pr ta degraduar vlern e vrtet t Posts. Mendoj se 51 pr qind e Posts duhet t jet n kontroll dhe n menaxhim t institucioneve t Kosovs, ndrsa 49 pr qind t shitet pr shkak t ngritjes s prgjegjsis n menaxhimin e PTK-s, tha ai. Procesi i privatizimit t PTK-s ka dshtuar dy her deri tani.

FAQE 8 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e ReFryma e Re

K u J T E S

Kryengritja e SpaitBedri BLLOSHMI

Dukej se mbas kapitullimit t nazizmit (n Luftn e Dyt Botrore) dhe n Shqipri do t merrte fund lufta civile q bn ter-roristt komunist. Tre t mdhenjt e Bots: Franklin Roosvelt, presidenti i SHBA, marshalli Josif Stalin, i BRSS dhe Winston Churchill, kryeministr i Britanis s Madhe, nga 4-11 shkurt 1945, n Livadia, jo larg nga Jalta, do t ndanin Botn. Jalta prgatiti ndarjen e Evrops n dy blloqe

Jalta diskutoi dhe ra dakord pr ndarjen e shum shteteve dhe m n fund, kur arriti diskutimi pr Bullgarin dhe Jugosllavin e Titos, u vendos ashtu si deshn, ndrsa pr Shqiprin asnj fjal. N ndarjen e Evrops, kur Stalini krkoi Greqin, Churchilli u nxeh dhe goditi tavolinn me grusht. Jo, jo! N asnj mnyr! M pas diskutimi kaloi mbi Polonin. Pr Shqiprin e coptuar q kishte njo-hur vetm terror, mjerim e dhimbje, e mbuluar e gjitha nga plagt e lumenj gjaku, askush nuk e ngriti zrin. Anglia q kishte borxhin e madh n coptimin e Shqipris m 1913, jo q su kujtua pr kt padrejtsi, nuk e vuri veton, por heshti dhe na la nn ombrelln e Stalinit.

Nj or para se t vdiste, n telegramin e fundit drejtuar Church-illit, Roosvelti do t arrij t pranoj se t minimizojm sa m shum q t jet e mundur problemin Sovjetik. Megjithat duhet t mbetemi t fort. E fjala e tij e fundit do t jet m mallngjyese. Kufiri i vetm i realiz-mave tona t nesrme, jan dyshimet e t sotmes.

Mbas 1944 kur pushtuan vendin, ku kultivuan me knaqsi terrorin, t frymzuar m pas nga mijra t vrar gjat rrugs s tyre pr t instaluar, shkatrruar e gjakosur vendin, pr t ln gjithmon rnkime e dhimbje t pashrueshme e pr t hapur mijra gropa, pr t ngritur mijra treknd-sha, pr t ln prjetsisht n vesht e ktij populli zhurmn rrqethse t kallashnikovit, duke vrar njerzit e dashur t tyre, pr t ndritur kudo burgje e kampe prqendrimi n t gjith vendin, terroristt e kuq ven-dosn komunizmin n Shqipri.

Sapo hyri viti 1945, filluan arrestimet n mas, filluan varjet n litar, vrasjet masive, burgosjet, sekuestrimet dhe internimet. U hapn mendinat pr t mbyllur prjetsisht t gjith ata t arrestuar q gjat tor-turave njerzore n bodrumet e errta e t lagshta psonin tronditje psikike. Banda e kuqe, e prbr nga injorant e vrass q nuk dinin as t firmosnin apo shkruanin emrin e tyre, thithnin gjakun e pafajshm t shqiptarve. Pr t kontrolluar popullin, pr ta br t jetonte n varfri ekstreme, pr ta sfilitur n pun t pashprblyer, hua-zuan nga Siberia e prbindshit Stalin, kooperativat. Nj organizim i organi-zuar q kontrollohej nga komunistt, bashkpuntort, informatort, denon-

cuesit dhe ata q bnin pjes te forcat e lira t Sigurimit. dokush kishte frik e nuk fliste, ashtu t heshtur, t rraskapitur, t shtrembruar, zbathur, t leckosur, me dhmb t rn apo t krimbur, t parruar e me ern e thartuar t djerss, kur ktheheshin nga puna,kalonin pran dyqanit ku shitej buka e misrit me racion, shnonin emrin (buk me list se skishin para) dhe duke u zvarritur e hanin that deri sa shkonin n shtpi. Shtriheshin pr tre-katr or si ishin veshur q t ishin gati n mngjes, pr t shkuar prap n pun. Kjo ishte lumturia e fshatit , ditt e lumtura q solli partia.

Aty nga viti 1973, Vilsoni, i cili punonte n miniern e Prrenjasit, ndaj t errur vjen n shtpi e mbasi u prshndet me ne t tjert, vajti n konakun ku rrinte xhaxhai (Hasani), i cili gzohej shum kur vinte Vilsoni, se bisedonin gjith natn, madje kishte raste deri n mngjes, pa u shtrir fare. N bised e sipr Vilsoni thot xhaxhait se kishte ndodhur nj revolt n burgun e Spait, ku t burgosurit ishin prleshur m policin, i kishin mundur dhe i kishin nxjerr jasht territorit t kampit.

-E dgjova n lajmet q dha Italia, e ka dhn dhe radio Prishtina xhaxha, prfundoi Vilsoni.

Xhaxhai shtangu, mbushi prsri llulln e mbasi i vuri nj thngjill prsipr, e thithi nja dy-tri her dhe iu drejtua Vilsonit:

-Aman mor burr, mos fol me njeri pr kto pun, se t ikn koka. Ti di t ruhesh, megjithat un t porosis, shmangu sa m shum bisedave me t tjert, jan koh t turbullta e neve na z plumbi gropave, prandaj ulni kokn e mos u ndjeni. Dgjo ti Bedri, mos u ndje fare pr asgj.

Biseda vazhdoi gati gjith natn. Xhaxhai rrinte e rrinte dhe vazhdonte:

-Paska ndodhur shum keq, kushedi sa do vrasin kta katil.

-Pse, i thosha un xhaxhait, ata n burg jan, do u bjn?

-Bedri, ti mos e msofsh kurr e mos e past fat asnjri nga ne, pr t ditur ' sht burgu, un me tt at e dim se si sht atje.

Vilsoni vetm dgjonte dhe m porosiste mua: "Kujdes Bedri"! Vitet 70 ishin m t nxehta si pr kupoln komuniste, por dhe gjith vendin. Festvali i 11-t e me radh ushtria, ekonomia, industria u godit n naft e kshtu me radh. Bheshin arrestime, dnimi dhe mjerimi kishte arritur kulmin, megjithat ne nuk men-donim kurr se familjes ton mund t'i ndodhte ndonj gj. Xhaxhai ishte dnuar, kishte br pesmbdhjet vjet burg. Babai po ashtu tet vjet burg i kishte br. Ne nuk ndjeheshim pr asgj, ruheshim si i thon fjals, si delja prej grshrs e megjithat gjma ndodhi. Na arrestuan, mua e m von Vilsonin, m pas Gencin dhe pas m shum se pesmbdhjet muaj torturash, na dnuan me akuz t sajuar, m pas internuan familjen. Po at dit arrestuan xhaxha Hasanin pr s dyti dhe e dnojn me dhjet vjet. Pas pes vjetsh smuret dhe

ndrron jet n burg. Un prfundoj n burgun e Spait. Ktu erdhi puna me shokt e burgosur, t pyes e t di me hollsi se si ndodhi, far ndodhi e si prfundoi revolta. Biseduam gjer e gjat se far kishin dgjuar jasht n ato vite mbasi tani ishin katr vjet e m shum, nga 21 maji i vitit 1973. Tani jemi n tetor t 1977. Un n Spa bisedoja me shum t ridnuar pas ksaj revolte si pjes-marrs. Kam biseduar me Murat Martn, t cilin e kisha nga fshati, Mersin Vlashin, i cili kishte pikturuar shqiponjn n flamur pa yllin e ko-munizmit. Kisha biseduar me Qemal Demirin, Luan Kokn, Luan Burimin e plot t ridnuar n kt revolt t prgjakur. Nga t gjith kta msova pr katr t pushkatuarit: Sknder Dajn, Dervish Bejkon, Hajri Pashain dhe Pal Zefin. Kta kishin qndruar deri n fund t palkundur, si heronj. Ishin kta t katr q jan arrestuar n tarrac nga lukuni sigurimsash. Por dhe nga vet fakti q ata u "gjykuan" bashk me tet t tjer dhe brenda pak orsh u pushkatuan dhe u groposn nga dora gjakatare, duke fshir do shenj e do kujtes.

U mbushn 40 vjet q jan pushkatuar dhe kta trima, kta heronj nuk kan nj varr. Ka 22 vjet q familjaret e tyre krkojn e krko-jn, prrua m prrua, mal m mal e shteg m shteg. Pyesin e intereso-hen se kush di apo ka informacion, an e knd. Por deri tani asgj nuk dihet. Vetm heshtje dhe heshtje. Koht e fundit botova nj libr: "Re-volta e Qaf-Barit dhe terrori komu-nist". E kam prshkruar kt revolt si dshmitar okular. Kisha vite q prpiqesha dhe mblodha dokumentet q flinin n arkivat e Sigurimit, nga Komiteti i Partis e deri n KQPP, q flasin e japin direktiva pr dnimin e tyre. At mendova t bj dhe pr re-voltn e Spait t vitit 1973. Un kam qen n ato vite n burgun e Spait. I prekur nga dhimbja dhe i nxitur nga

urrejtja pr komunizmin barbar, i jam vn puns duke krkuar npr kor-ridoret e errta, n pranin e mykut, npr letrat e lagura e t gjakosura,t rnkimeve t atyre shpirtrave q kurr nuk kan pr t gjetur prehje, duke mbledhur copa letrash, vendime, urdhra q nga KP i rrethit t Mirdits, t firmosura nga nallbani Jovan Bar-dhi, nga komandanti i kampit, nga Ministria e Brendshme e deri n majn e piramids s krimit, Hysni Kapo. Po ashtu dhe vendimet e refuzimit pr faljen e jets (t katr t dnuar me vdekje, pushkatim) nga injorantt e Presidiumit t Kuvendit Popullor. Ktu do t sjell dshmit nga t dnu-arit n kt revolt, t cilt shpjegojn me hollsi se si ndodhi, si u torturuan, si u masakruan t dnuarit, kur u futn brenda me forc ushtria e sampistve t ardhur nga Tirana. Po ashtu dhe forcave t tjera t ardhura nga rrethe t ndryshme, t vn nn urdhrat e Min-istris s Brendshme, t drejtuara nga Feor Shehu. Kjo tortur zgjati tre dit rresht nn valvitjen e flamurit pa yllin komunist, nn valvitjen e flamurit t Sknderbeut. T atij flamuri, pr t cilin u masakruan dhe dhan jetn mijra bij e bija bij t ktij vendi. Mi-jra t rnve pr Shqiprin etnike, q para gryks s kallashnikovit do jepnin shpirt, duke shqiptuar krenar e me kokn lart T rroj Shqipria, do tu shtoheshin dhe katr emra t tjer: Dervish Bejko, Sknder Daja, Pal Zefi dhe Hajri Pashi, q kundrshtuan bashk me gjashtdhjet e tre t tjer n kampin e Spait. Do t sjell dsh-min rrqethse, t nj nga t dymbd-hjet t grupit t par, i ridnuari Luan Burimi, i cili ka nj dram rrqethse n familje, q vetm pena e Shekspirit mund ta shkruante. Dshmia tjetr sht nga grupi i dyt i t arrestuarve, i cili prbhej nga 20 t dnuar, nj nga t cilt sht Bedri oku. Dshmia tjetr do t prshkruhej nga i arrestuari dhe i dnuari Gzim ela.

Dhe i fundit q un kam mun-dur t kontaktoj dhe t'i shkpus prshkrimin e atyre tre ditve t prg-jakura, sht e njrit nga grupi i katrt dhe i fundit i arrestuar dhe i ridnuar, Gjet Kadeli. Jan kto katr rrfime apo prshkrime, t cilat rrfejn q nga fillimi deri n shuarjen e plot t ksaj revolte. E vetmja dhe e para revolt q n kulmin e terrorit komunist, u ngrit dhe u valvit flamuri pa yll n tarracn e katit t tret t fjetores. Kjo ngritje fl-amuri do t paguhej me gjakun e katr dshmorve t liris dhe me mijra vjet burg shtes t shum t dnuarve. Kan kaluar m se 40 vjet nga kjo ndodhi e prgjakur dhe katr t push-katuarit n kt revolt mbetn pa varr. Ata treten dalngadal t groposur kushedi se ku nga dora gjakatare e kriminelve komunist.

Ata do t mbeten t paharruar prjetsisht, do t'i prfshij historia pr t'i br t pavdekshm n jet t jetve, brez pas brezi. Do t tregohen plagt e ulrimat q dalin nga thell-sia e shpirtit, nga zemra e nj nne q shprfytyrohej nga dhimbja q i shkaktonte djali, vllai, burri, t cilt u morn nga gjiri i saj dhe u masakruan. Kjo nn fatzez, sa her do t marr frym do ti dhmb gjoksi, kurr s'ka pr ta br gjumin e qet, do t zgjohet e llahtarisur nga shfaqjet n at prgjumje nga zrat q i bhen sikur dikush e thrret pr ndihm, ta shptoj nga thonjt e xhelatit. Kjo nn gjith kohn ashtu e plagosur, e krrusur, me shpirt ndr dhmb, do t endet dit e nat, e lotuar, zbathur e me ato duar t rreshkura e damart jeshil nn lkurn e shumvuajtur e t thar, duke shpresuar ta gjej groposjen e djalit t coptuar. Duke pshertir shpesh me vete: O Zot, t paktn m trego n ndrr ku e kam djalin ta marr e ta vendos, me kto duar n varr, ta shikoj sa her t dua e t flas me t. Ja ky truall i djegur, me emrin Spa sht gjithandej me plag, me gropat q mbajn brenda nj grumbull eshtrash t pushkatuari, apo t vrar nga ushtari. T gjallt e vdekur ecin prmbi ta. T tjer t burgosur politik t vrar n galerit e errta dhe vdekjeprurse t Spait, treten dalngadal t groposur n vendin e quajtur Shpal, pran nj kishe. Ata i ka mbuluar harresa, bari i przier me ferra dhe disa shkurre t mbira aty ktu. Ndrsa n dimrin e egr me tufan e shi, furtun e dbor, i mban t ngrir nn dherin e djegur e t zhuritur pr vet faktin e prbrjes s tij n mesin e nj pllaje, e cila vetm rnkon nga dhimbja dhe amaneti.

Sknder Daja, nj nga t pushkatuarit e Revolt s Spait 1973.

Kan kaluar m se 40 vjet nga kjo ndodhi e prgjakur dhe katr t pushkatuarit n kt revolt mbetn pa varr. Ata treten dalngadal t groposur kushedi se ku nga dora gjakatare e kriminelve komunist.

E vetmja dhe e para revolt q n kulmin e terrorit komunist, u ngrit dhe u valvit flamuri pa yll n tarracn e katit t tret t fjetores.

FAQE 9 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

Dip lomac iFryma e Re

NATO, N sHRBIM T pAQEs DHE sIGURIssht Organizata e Atlantikut t Veriut (NATO)?

Evropa e pas Lufts s Dyt Botrore, e cila mbajti peshn kryesore t saj dhe psoi dmtimet m t mdha, krejt natyrshm kishte nevoj emergjente rimkmbjen e saj. Por kt ajo nuk mund ta realizonte kurrsesi vetm, qoft n pikpamjen politike, por sido-mos ekonomike. SHBA, nj ndr drejtuesit kryesor t Koalicionit Antifashist Botror, e patn n rend t dits edhe rimkmbjen e Evrops, pr ta pasur partner t sigurt e besnik n t ardh-men. Prandaj m 3 prill 1948, Kongresi miratoi Programin pr Rimkmbjen e Evrops, i njohur ndryshe me emrin Plani Marshall. Qllimi ishte i thjesht e transparent: T siguroheshin fonde pr rindrtimin e Evrops s shkatrruar nga Lufta e Dyt Botrore. Por, ndrsa t hollat ishin thuajse t pamjaftueshme, etja ishte e madhe dhe e shtrir n gjith kontinentet. Ndrkoh n planin politik duhej garantuar ndjenja e siguris dhe e unitetit, q do t bnte m efektiv prdori-min e t hollave.

Q t krijohej nj lidhje e fort dhe e qndrueshme Euroat-lantike, nj vit m von, (m 3 prill 1949), presidenti i SHBA-s, Truman, me sekretarin e Departa-mentit t Shtetit dhe at t Mbro-jtjes, mblodhi ministrat e jashtm t 10 Shteteve Evropiane dhe at t Kanadas. Ata nnshkruan, m 4 prill 1949, nj dokument q shnoi Ditlindjen e Ale-ancs, e quajtur edhe Traktati i Atlantikut t Veriut. Misioni i ksaj Aleance, ishte garantimi i mbrojtjes kolektive t vendeve pjesmarrse n Aleanc.

Prgatitjet dhe propaganda pr kt akt madhor kishin nisur me koh. Ndodhemi katr vjet nga prfundimi i Lufts s Dyt Botrore. Paraprakisht ishin njof-tuar edhe ish-Bashkimi Sovjetik dhe disa nga vendet q grupo-heshin n ish-Kampin Socialist. Megjithat, nga ky moment do t zn fill edhe reagimet e para negative. Kundrshtime paraq-isnin edhe forca t ndryshme majtiste n Itali, Holand, Franc, por edhe n SHBA, e t tjera, t cilat mbanin qndrim mohues ndaj krijimit t NATO-s. Edhe n vendin ton, deri n vitet 90-t, kur u realizuan ndryshimet n sistemin shtetror, NATO-ja cilsohej si instrument ushtarak agresiv etj. M pas artikulohet misioni i vrtet i NATO-s, si organizm politik e ushtarak me mision t qart: mbrojtjen e popujve t vendeve antare t saj, t cilt q nga viti 1949 bash-kuan potencialet ushtarake pr t mbrojtur vetveten nga rreziku q prmbante dhe mbartte ajo, q n historin e njerzimit ka hyr me emrin Lufta e Ftoht.

Rnia e Murit t Ber-linit n nntor 1989, bashkimi i Gjermanis n tetor 1990, shpr-brja e Bashkimit Sovjetik, n dhjetor 1991, si dhe ndryshimet rrnjsore n vendet e Evrops Lindore e Qendrore n vitet 90-t, do t firmosnin edhe fundin real t Lufts s Ftoht. Havier Solana, me cilsin e Sekretarit t Prgjithshm t

NATO-s shprehet: Pas Lufts s Ftoht NATO ka mbetur organizata e mbrojtjes kolektive, por edhe e ruajtjes s paqes. Ndrsa lidhur me misionin e NATO-s, ai u shpreh se ajo ka nj kufi gjeografik t kufizuar. Pra, NATO sht vetm Euro-Atlantike, prandaj ka detyrime t qarta e transparente pr t prmbushur, si t hartoj dhe t zbatoj nj politik t jashtme e t mbrojtjes s vendeve antare, t ruaj identitetin e siguris etj.

Gjat periudhs s Lufts s Ftoht, NATO u fokusua kryesisht n zhvillimin dhe n mbajtjen n kmb t nj sistemi mbrojtjeje kolektive prgjat vijs ndarse midis dy Blloqeve Ushtarake. N kushtet e reja t krijuara pas viteve 90-t vep-rimtaria e saj sht orientuar n forcimin e stabilitetit n gjith hapsirn territoriale t Kon-tinentit Evropian, nprmjet bashkpunimit dhe zhvillimit t instrumenteve t menaxhi-mit kolektiv t krizave dhe t operacioneve paqeruajtse. Ve-primtaria e saj sht aleanc e mirfillt politiko-ushtarake, antart e saj jan t vendosur n mbrojtje t liris, trashgimis s prbashkt dhe qytetrimit t popujve t tyre, bazuar n parimet e demokracis, lirive t individit si dhe respektimit t ligjeve.

Si realizohet drejtimi i Aleancs?

NATO sht Organizat shumkombshe dhe ndrqe-veritare i shteteve t lira e t pavarura, por nuk ka autoritet mbarkombtar dhe nuk ka mis-ion t bj politik t veant nga ajo e vendeve antare. Qeveria e NATO-s prbhet nga kryetart e shteteve antare t saj. Vendimet merren me konsensus, pas dis-kutimeve dhe konsultave midis antarve, q zbatohen prak-tikisht vetm pas rnies dakord t vendeve antare. Konsultimet midis aleatve kan n baz be-simin n garantimin e integritetit territorial, pavarsis politike dhe siguris. Antart zotohen t marrin pjes n mbrojtjen e njri-tjetrit sipas konceptit: nj sulm i armatosur kundr nj ose m shum prej tyre n Evrop ose n Amerikn e Veriut, konsiderohet si sulm kundr t gjithve.

Si zgjerohet NATO?

Prgjat historis s ekzis-tencs s vet, NATO ka evoluar n baz t ndryshimit dhe kush-

teve t ambientit gjeopolitik. Kshtu, gjat viteve 90, ajo iu nnshtrua procesit t gjithanshm t prshtatjeve sipas ndryshimeve t ndodhura pas prfundimit t Lufts s Ftoht. N seanca mbledhjesh t nivelit t lart, Aleanca e Atlantikut prshtati strategjin e saj me synimin q tu prgjigjej m mir sfidave t reja t kohs. Tema e zgjerimit t NATO-s, si mundsi pr rritjen e stabilitetit n Evrop, sht nj ndr temat kryesore t diskuti-meve. Pas mbledhjes s dhjetorit 1994 t Ministrave t Jashtm t Aleancs, u hartua studimi pr zgjerimin e saj, duke u dhn prgjigje pyetjeve: Prse dhe Si do t bhej ky zgjerim. Por qllimi themelor i saj mbeti prap mbrojtja kolektive. Me prfundimin e Lufts s Ftoht dhe largimi nga skena i Traktatit t Varshavs, shtronin nevojn dhe mundsin pr t organizuar nj arkitektur t re sigurie pr gjith hapsirn Euro-Atlantike. Synimi qe prputhja me ob-jektivin pr forcimin e siguris dhe shtrirjen e stabilitetit drejt hapsirave t reja Euro-Atlantike, duke prmbushur tendenca m t gjera integruese t Bashkimit Evropian, por edhe forcimin e veprimtaris s OSBE-s. Ale-anca do t ishte e hapur edhe pr vende t tjera. ka mundsoi n t ardhmen q Aleanca t zgjerohet, duke shtuar fillimisht katr antar t rinj, pr t kapur shifrn gjashtmbdhjet.

Njhersh u adaptuan krkesat e reja, q lidheshin me bashkpunimin me vendet jo antare t Aleancs, por edhe me menaxhimin efektiv t krizave, ndrkoh ajo do t synonte t zgjeronte bashkpunimin me institucionet e tjera, pr t mba-jtur parametrat e normalitetit, sigurimin dhe stabilitetin, mandej t operohet pr rinovimin e saj duke thithur gradualisht gjith vendet e Evrops. Koncepti strategjik synon nj qndrim t gjer pr sigurimin kolektiv t rajonit, bazuar n dialog kon-struktiv, n bashkpunimin e gjithanshm dhe efektiv. Prandaj

Aleanca zhvilloi procedura e mekanizma pr bashkpunim efektiv me vendet partnere si psh Partneriteti pr Paqe, Kshilli i Partneritetit Euro-Atlantik, Dialogu Mesdhetare t tjera si kto. Pr rrjedhoj, u rrit koor-dinimi e bashkveprimi me or-ganizatat e tjera ndrkombtare si OKB, OSBE, BE, sht arritur marrveshja pr vnien n dis-pozicion t OKB-s t aseteve t NATO-s n mbshtetje t operacioneve ndrkombtare paqeruajts, prandaj disa op-eracione n Bosnj-Hercegovin, Kosov, Maqedoni e kan pa-suruar eksperiencn e viteve 90.

NATO sht zgjeruar fil-limisht me tre antar t rinj, Poloni, eki, Hungari. N vitin 1999 NATO ndrmori sulme mbi makinn militare serbe t lufts. Aleanca vlersoi se pr Dramn e Kosovs, ku u shprnguln me dhun gati 1 milion shqiptar nga vatrat e tyre strgjyshore, e cilsuar edhe Faji m i madh i shekullit, Miloshevii mbetet prgjegjs.

N prag t shekullit XXI, Aleanca e Atlantikut t Veriut, vendosi zbatimin e alternativs s zgjerimit t saj, ka do t krijonte edhe nj varg marrdhniesh t reja, t cilat jo vetm q duhet t njihen por sidomos duhet t zba-tohen me korrektsi. N takimin e nivelit t lart n Londr, n korrik 1990, kryetart e Shteteve t Aleancs, ran dakord t trans-formojn Aleancn, q ajo t jet efektivisht interprete e be-sueshme e epoks dhe premtuese pr Evropn e re t ardhshme. N Samitin e Roms (Nntor 1991), pos adoptimit t nj koncepti t ri strategjik, Aleanca hodhi nj hap vendimtar pr nj bashkpunim t ri dhe t institucionalizuar n problemet e siguris dhe ato politike midis dy blloqeve ush-tarake ekzistuese: NATO dhe Traktati i Varshavs, duke krijuar nj organizm t ri konsultues, Kshillin e Bashkpunimit t Atlantikut t Veriut. N qershor 1992, edhe Shqipria aderoi n kt organizm, por evidentohet edhe fakti q, n kushtet kur

peizazhi i sigurimit evropian psonte ndryshime t vrullshme, m 20 dhjetor 1991 nga Moska vjen deklarata se BRSS kishte pushuar s ekzistuari. M von u b gjithnj e m e qart se vizioni i stabilitetit dhe i siguris t komunitetit merrte prmasa transatlantike, duke u shtrir nga Kanadaja deri n Lindjen e Largt, ka prbnte edhe nj sfid, q krkonte prballim me seriozitet.

Antarsimi i vendit ton n kt Aleanc, ka qen nj proces i ndrlikuar dhe afatgjat, sepse NATO ka qen dhe mbetet nj Aleanc t barabartsh midis t barabartve, pavarsisht nga madhsia territoriale apo sasia numerike e banorve t nj shteti. Ndonse n vshtirsi dhe me kosto mjaft t lart, vendi yn bri kujdesin e duhur q t ndr-toj e perfeksionoj sistemet e krkuara. Pozicioni gjeografik i vendit ton jep pozit t rnd-sishme strategjike dhe nevral-gjike, ka natyrshm shrben si shkak, q n rast konfrontimesh, t shrbej si objekt strategjik i plqyeshm pr cilndo pal n konflikt. Antarsimin e vendit ton n NATO e lehtsuan mjaft faktor strategjik dhe politik t s ardhmes, t sotmes dhe t s kaluars. Akti i guximshm i denoncimit t Traktatit Ushtarak t Varshavs (n gusht 1968, pas sulmit nga ish-BS kundr eko-sllovakis), i bri nj shrbim t veant e t drejtprdrejt Pern-dimit, i cili e vlersoi pozitivisht.

Si kan filluar e rrjedhur

marrdhniet midis NATO-s dhe

Shqipris?Zanafilla duhet krkuar

pas viteve 90, kur edhe te ne u vendos sistemi pluralist de-mokratik. Integrimi sht muar si mjet pr t garantuar sigurin kombtare, por edhe si proces afatgjat pr prsosjen e sig-uris kombtare. Shqipria ishte ndr vendet e para t Evrops Juglindore q krkoi zyrtarisht antarsimin n NATO. N nn-tor 1991 u vendosn kontaktet e para me zyrtar t lart t saj. M 23 shkurt 1994, u nnshkrua Dokumenti Themelor. M 20 Prill 1994, Parlamenti Shqiptar ratifikoi dokumentin dhe n shta-tor paraqiti n NATO Dokumen-tin e Prezantimit t Shqipris n PfP. M 25 janar 1995, u mi-ratua Programi i Par Individual i PfP. Nnshkrimi i ktyre doku-menteve krijoi bazn juridike pr pjesmarrjen e ushtris shqiptare n veprimtari t prbashkta me vendet aleate e partnere edhe jasht territorit t Shqipris. N vitin 1996, Shqipria diskutoi me partnert parimet e Studimit pr Zgjerimin e NATO-s. Po kt vit

u intensifikuan marrdhniet n shkall institucionale. Zhvillimet e vendit ton u bn objekt dis-kutimi me interes n organizmat e NATO-s. N vitin 1997, pr shkak t zhvillimeve negative t krizs n Shqipri, vendi yn u prjashtua nga procesi i zgjerimit t NATO-s. Por interesi i Evrops e krkonte q Shqipria t mbahej pran, ashtu si Shqipria krkoi t ndihmohej n procesin delikat t rindrtimit t Ushtris Shqip-tare t shkatrruar. Si hap i par shrbeu vizita e nj delegacioni t NATO-s, me mision pr mbled-hjen e fakteve. Delegacioni pr-gatiti dhe aprovoi Dokumentin e Programit Partnership Individual, i cili parashikonte aplikimin e nj ndihme emergjente deri n fund t vitit 1997 me kshillime dhe asistenc n rindrtimin e infra-strukturs ushtarake. N program prfshihej edhe ndihm afat-mesme, q konsistonte n asis-tenc pr kualifikimin e kuadrove pr komunikimin e planifikimin e buxhetit t Mbrojtjes. Parashi-kohej edhe ndihm afatgjat, e cila prfshinte, kshillim dhe asistenc n emergjencn civile pr prballimin e katastrofave dhe fatkeqsive natyrore. N tetor 1997 pran Aleancs n Bruksel u hap Misioni Shqiptar.

Shprthimi i Konfliktit n Kosov (1998-1999) i dha di-mension t veant dhe shumdi-mensional marrdhnieve me NATO-n. Aleanca u shndrrua n nyje lidhse me rndsi e Bashksis Ndrkombtare pr zgjidhjen e krizs kosovare, qoft edhe me prdorimin e forcs. N qershor 1998, pas situatave dramatike n Kosov, Ministrat e Mbrojtjes t NATO-s ven-dosn adoptimin e mjaft masave konkrete, midis t cilave spikat hapja e Zyrs s NATO-s dhe PfP n Tiran. Shqipria sillej dhe reagonte sikur t ishte antar i NATO-s etj. Pra, sikurse mund t gjykohet, kto marrdhnie jan intensifikuar dhe zgjeruar. N kushtet aktuale vendi yn ka nj program reformash dhjetvjeare pr prgatitjen e FA me paramet-rat q aplikon dhe krkon NATO.

M 19-21 Nntor 2002, u zhvillua Samiti i NATO-s n Prag t ekis, i cili vendosi pra-nimin e shtat vendeve t reja nga ish-shtetet e Lindjes, me t drejt aderimi nga viti 2004. Midis tyre jan Sllovenia, ekia, Letonia, Bullgaria, Rumania, Lituania, Estonia, por u deklarua se dyert e NATO-s do t jen t hapura pr vendet e tjera si Maqedonia, Shqipria, Kroacia e t tjera.

Shqipria sot, q prej 6 vitesh sht antare e NATO-s. Ajo prshtat strukturat me ato t Aleancs, prgatitet dhe kryen veprimtarin n prputhje me krkesat e simotrave, kryen op-eracione me karakter shptimi, merr pjes aktive n kuadr t forcave t NATO-s n vende me rrezikshmri t lart, etj.

Safet N. Ramolli

FAQE 10 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e ReFAQE 10 Fryma e Re

libri...

vijon nga numri i kaluar Nderim Katalonjs -

Xhevahir CIRONGU

N shqip nga Shtpia Botuese 100% non fiction, HElGAs SECRETS Titulli i veprs n origjinal: The Road to Wigan Pier George Orwell

Pr ta shptuar An-glin nga fashizmi, ve n rast se n pushtet sjellim nj parti socialiste t fort. Ajo duhet t jet parti me synime t vrteta revo-lucionare dhe, antart e saj duhet t jen aq t shumt n numr, sa t jen n gjen-dje t veprojn. Kjo mund t bhet vetm nse paraqitim nj piksynim t till q nj numr i madh njerzish t zakonshm ta pranojn at si t dshirueshm. E, mbi t gjitha, na duhet nj pro-pagand e zgjuar. Ajo nuk duhet t merret me dallimet klasore, shpronsimin e shpronsuesve, ideologjin borgjeze dhe solidaritetin proletar, pr t mos prmen-dur pastaj treshen e shenjt: teza, kundrteza dhe sinteza; e do t duhet t flasim m shum pr drejtsin, lirin dhe hallet e t papunve. Po ashtu, duhet t merremi m pak me prparimin mekanik, traktort, pritn e Lumit Dnje-pr dhe fabrikn e konservave t salmonit e ndrtuar aty shpejti n Mosk; kjo sht pjes prbrse e doktrins socialiste e cila largon shum njerz pr t cilt shtja socialiste ka nevoj, prfshi

ktu shumicn e atyre q din shkrim e kndim. Ne na duhet farktimi i dy fakteve n drejtim t ndrgjegjsimit t njerzis. I pari sht q, interesat e gjith njerzve t shfrytzuar jan t njjta, ndrsa tjetri sht q, so-cializmi sht n pajtim me njerzillkun, n prgjithsi.

Pr sa i prket shtjes s vshtir t dallimeve kla-sore, i vetmi drejtim i mun-dur i hprhshm sht q gjrat t merren shtruar dhe t mos friksohen m shum njerz nga sht e domos-doshme. E, mbi t gjitha, jo m tregim muskujsh q shrbejn ve pr prarjen e shtresave shoqrore. N qofsh borgjez, ather mos u trego aq i padu-ruar sa t turresh t prqafosh vllezrit e tu proletar, sepse atyre mund t mos u plqej kjo e, n tregofshin se kt nuk e kan me sy t mire, ather ka shum t ngjar q t zbulosh se paragjykimet klasore nuk kan vdekur si mund t pan-dehje. Dhe n i prkitsh prole-tariatit, qoft q ke lindur i till apo n syt e Hyjit, mos u tall vetiu me traditn e Shkolls s Vjetr; kjo nnkupton besnikri gj q do t t jet me vler, n ditsh si ti merresh me to.

Prapseprap, un besoj q ka njfar shprese se, kur

socializmi t bhet shtje e gjall, gj pr t ciln nj numr mjaft i madh anglezsh kan interes, ndarjet klasore mund t zgjidhen shum m shpejt nga sa mund t merret tani me mend. Mbas pak vitesh ose do t kemi Partin Socialiste t forte, q na duhet, ose nuk do ta kemi. Nse jo, ather prite kur tia beh fashizmi; mbase nj form fashizmi i anglicizuar dhe i pshtir, me polic t kulturuar, n vend t gorillave naziste dhe, me luan e brivetmi n vend t svastiks1. Por, atje nuk do t arrijm dot pa mundime, kuptohet fizike, sepse plutokracia jon nuk do t rrij duarkryq nn qeverisjen vrtet revolucionare. E kur

1 ) Ose ndryshe kryqit t thyer. Simbol q m 1935 u pranua zyr-tarisht nga nazistt. Prejardhja e tij sht shum e lasht dhe vjen nga sanskritishtja q do t thot: Pa fat, T ect fati. Nga Mesopo-tamia ai u prhap n mbar botn pas ngatrrimit t gjuhve n Babel (Babilonin e lasht) ktu e 4500 vjet m par.

shtresat thellsisht t prara t shoqris, t cilat, detyrimisht, do t krijojn Partin e vrtet Socialiste duke luftuar krah pr krah, mund t kuptojn se kan ndjenja jo t njjta me njra-tjetrn. E, mbase ather, ky tmerri i paragjykimeve klasore duhet t jet zhdukur e, ne t shtress s mesme t shoqris q po fundoset msuesi i shkolls private, gazetari q punon si bashk-puntor i jashtm i gazettes, i cili nuk e ka mbushur asnjher barkun me buk, e bija lnesh e kolonelit q fiton 75 sterlina n vit, studenti i papun i diplo-muar n Kambrixh, kapiteni i anijes q ssht e tija, pu-nonjsit e zyrave, npunsit e administrats civile, tregtart shtits dhe tregtart e stofrave t qyteteve provinciale mund t futen pa mundime t tjera n klasn puntore ku bjm pjes e, ndoshta kur t futemi aty, nuk do t jet aq e tmerrshme sa i druhemi sepse, n fund t fundit, skemi t humbim tjetr ve gjuhs amtare, q nuk e flasim si duhet. Fund

sht socializmi?

nJEriU LEGJEnD: Mestan ujaniku, nj yll n histori

Me rastin e 67-vjetori t ndarjes nga jeta n mnyr misterioze n burgun komunist, n korrik 1948.

Pr njeriun legjend, pr at burr me kock t fort, sht shkruar e do t shkruhet edhe n t ardhmen. Jeta e ktij njeriu atd-hetar, ka n vetvete t shkruar me fije ari nga lindja deri n vdekjen misteri-oze, historin e jets s tij, q ia fali atdheut e liris. Jeta dhe veprimtaria e ktij patrioti e lufttari guximtar, figur legjendare e Tomorics dhe Skraparit, me veprimtarin shum planesh pr lirimin e atdheut dhe veprimtaria e shkurtr lufts, e plot-suan personalitetin e tij me vlera n dobi t kombit ton.

Mestan Ujaniku u lind m 7 janar 1902 n fshatin Ujanik dhe u largua nga jeta n mnyr miste-rioze, m 11 korrik 1948 n burgun e Tirans. M 14 mars t vitit 1942, n Kulmak t fshatit Ujanik, rrz malit Tomor, u krijua eta Plak e Skraparit, nj nga formacionet e para partizane n Shqipri pas asaj t Pezs. Komandant i ets u zgjodh Mestan Ujaniku, ndrsa komisar Gjin Marku, nj djal trim e i zgjuar nga Mirdita.

Shoqata Atdhetare e Kulturore Tomori (dega Durrs), m 31 mars 2015 organizoi nj aktivitet prkujti-mor n nderim t ksaj figure. Odeoni i salls Nikolin Xhoja n Pallatin e Kulturs Aleksandr Moisiu, u

mbush me njerz t grupmoshave t ndryshme nga Skrapari dhe vise t ndryshme t Shqipris. Pjesmar-rsit i prshndeti kryetari i Shoqats Hajri Nuhu. Me kt rast u prurua libri Mestan Ujaniku, legjenda e maleve t Skraparit, monografi e Dule Kalemit. Nga aktori Ilir Po-

rodani u recituan poezi, t krijuara nga autor t ndryshm. Meqense, Mestan Ujaniku nuk ka nj varr pr ti uar nj tuf lule, ai u ringjall m 31 mars 2015, me bustin q u zbulua n sall para qindra pjesmarrsve. N atmosfern e ktij entuziazmi e mori fjaln edhe skulptori elbasanas,

Vladimir Caridha, q tha se sot kapedanin e maleve t Skraparit dhe gjith Shqipris, Mestan Ujaniku, pas 67 vitesh t ln n harres nga regjimi komunist e kemi para syve tan. Me kt rast u shfaq edhe filmi dokumentar kushtuar figurs dhe veprimtaris jetsore atdhetare t Mestan Musabelli (Ujaniku) me regji t Zylyftar Hoxhs e operator Agim Blloshmin.

Nga foltorja e aktiviteti prku-jtimor, e mori fjaln edhe Nuri Musabelli, djali i Mestanit, i cili falnderoi Shoqatn Tomori, dega Durrs dhe pjesmarrsit q solln kujtimet e tyre si n libr, por edhe n prgatitjen e filmit dokumentar, t cilt ngritn lart emrin dhe veprn e Mestan Ujaniku. Kur e pyetm pr emrin Kujtim Musabelli, i biri i Xhemalit dhe nip i Mestanit, ai na u prgjigj duke na thn se emrin e trashgoj nga Mestani. Dhe vazhdon: Ishte viti 1947, kur linda un. Mes-tani qe arrestuar dhe ishte n burgun e Tirans. Kur shkuan pr ta par n burg, i than se na lindi djal dhe emrin ja thirrm Kudret. Mestani u mendua pak, uroi me jet t gjat pr

djalin e lindur dhe u tha: Meqense jam n burg e jeta ime nuk dihet, dua q djalit t sapolindur ti vini emrin Kujtim!. Ashtu u b, emri im ngeli Kujtim, na thot Kujtim Musabelli, i biri i Xhemalit.

N vitet e komunizmit, pr jetn e veprimtarin e Mestan Ujani-kut, sht folur pak dhe kjo figur e rndsishme e LAN sht ln ql-limisht n hijen e harress historike, sepse ai kundrshtoi reformat q po ndrmerrte qeveria e asaj kohe. N vitet e para pas lirimit nderohet me disa tituj si: Letr Lavdrimi nga Kongresi i Madh IV i Bektashinjve, m 5 Maj 1945. Ndrsa Kryesia e Kshillit Antifashist Nacionallirim-tar majorin Mestan Ujaniku e dekoroi me urdhrin e Yllit Partizan, grada I- r, m 23 nntor 1945. Po kt vit dekorohet me urdhrin e Yllit Parti-zan Grada II-t si dhe me Medaljen e Kujtimit 1942- 43.

Me ardhjen e demokracis mbas viteve 90 n Shqipri bhen rivlersime t figurave historike q kan kontribuar pr lirin e atdheun. I till ishte edhe vlersimi i figurs s Mestan Musabelli (Ujaniku) nga Skrapari, pr t ciln mori titujt e lart Martir i Demokracis dhe Shqiponja e Art.

Mestan Musabelli (Ujaniku), bir i Tomorics dhe Skraparit, ishte dhe mbetet nj figur q do ndrioj si yll n historin e popullit shqiptar.

FAQE 11 E Mart, 7 Prill 2015Fryma e Re

H I S T O R I

Vilhelme Vrana Haxhiraj

Pse sht e cunguar dhe e tjetrsuar historia e Shqipris?

*Toleranca e tepruar e politiks shqiptare pas viteve 1990, ia ka zgjatur kraht, ka joshur mendimin dhelparak dhe ia ka shtuar oreksin shovinizmit grek dhe atij serb. Dhe kjo dehje e tyre mori hov qysh kur erdhi Janullatosi n Shqipri, gjoja pr t ndihmuar kishn ortodokse shqiptare. Ndrkoh ne kishim Kishn Autoqefale t ngritur nga Imzot Fan Noli.

*Kleriku grek Janullatos. Ardhja e tij nn petkun fetar me synime t tjera politike dashakeqe ndaj Shqipris, ka qen fatale pr fatet e kombit. sht vn re se ndrhyrja e tij ka ndikuar pr keq n prob-lemet e marrdhnieve Shqipri-Greqi. Nn ndikimin e tij jan hapur shkolla greke, madje edhe Universitet n mes t Tirans. sht faji i tij q po abuzohet me varrezat shqiptare n Prmet dhe Kor, duke i varrosur eshtrat e hershme shqiptare t zonave kufitare q i kan emrtuar greke. Natyrisht mund t jet tek-tuk ndonj varr, ku prehen eshtrat e ndonj ushtari grek, por jo aq sa pretendon kisha greke. Me veprime t tilla falsifikuese, Janullatosi me eprort e tij krkojn t bindin opinionin se kto toka ku jan varrezat e ushtarve grek, shrbejn si identitet i toks greke. Sipas tyre padrejtsisht i takojn Shqipris.

*A mund ti hiqet Qendrs Kultu-rore t Prmetit emri i emblems s shqip-tarizmit, q mban emrin e Rilindasve tan, vllezrve Frashri dhe t shndrrohet n kish?! Ku shkoi kultura shqiptare? Prse zvendsohet me nj institucion fetar grek? Pa qllim sht edhe kjo?

*E njjta gj po ndodh me Himarn. Jo vetm se flamuri grek sht ngritur pa-drejtsisht n krahinn autoktone shqiptare t Himars disa her n kto vite tranzi-cioni, por e keqja qndron tek ata himarjot q e kan origjinn nga Kurveleshi, nga Mirdita apo Kruja e Rrafshi i Dukagjinit dhe thon se jan me origjin nga Greqia. Pr kt dshmojn emrat mbiemrat dhe toponimet shqiptare, q nuk i lidh asgj me etnitetin grek. sht pr t ardhur keq se sa kalon Qafn e Llogaras celulart n greqisht t urojn mirseardhjen n tokn greke. Tabelat i kan vendosur n gjuhn greke. Televizionet dhe radiot buasin n greqisht, duke i habitur shqiptart me gene pellazgo-ilire si dhe turistt q pyesin veten t uditur: Ku jemi kshtu, n Shqipri apo Greqi?!

*Si mund t ndryshoj kufiri detar n jug t