GAZET INFORMATIVE, POLITIKE, EKONOMIKE, SOCIALE, KULTURORE VITI 2 Nr. 63 E premte, 8 Maj 2015

Uroj q deklaratat tUaja t forta t shkojn n veshin

q dgjon...

i ri dhe i papun nga kndvshtrimi i nj

auditimi

fq. 4 fq. 4

INERVISTA AKTUALITET

Adresa: Bulevardi George W. Bush, Nr.15/1, Tirane-mail: gazeta.frymaere@gmail.come-mail: info@frd.alKryeredaktor: Agim ZekaMob: +355 69 21 15 769Marketing: +355 69 40 55 244

Letr ambasadorit gjerman Hoffman

Ju keni prmendur zarfe si pr fillim dite, por ndoshta nuk sht krejt kshtu. Thashethemet thon se n t vrtet funksionon ndryshe. Deri dje funksiononte dhe ashtu me zarfe, por edhe me vlera t denja pr tu transportuar me eskort e makin t blinduar. Ndrsa sot, njerzia thon se pagesat bhen me pasuri t paluajtshme edhe jasht Shqipris...

Tufa ka nj prijs, por punn e bjn qent

Rregullimi i qyteteve sht i rndsishm pr imazhin e Shqipris, por rrit dhe interesin pr investime ekonomike.Armando MOSHO

Krijohet shtabi i FRD-s pr Tirann, Kryetar Theodor Kristulli

FRD: Reforma n drejtsi ta shndrroj sistemin tejet t korruptuar, pr t garantuar luftn kundr korrupsionit dhe

funksionimin e shtetit ligjor

toPi: nse n shqipri zgjedhjet vidhen, mos prisni drejtsi t kulluar...

sistemi i drejtsis ka nevoj t prsoset, sepse ende ka probleme

t mdha q lidhen me defekte n bazamentin ligjor mbi t cilin

funksionon, q na mban ende larg modelit t Be-s

Agim Arapi, kryetar i FRD-s, dega Lushnje

EKONOMI KRITIKJO VETM SATIR

fq. 10 fq. 2fq. 2

Fili BERI Genci RAMA Aleksandra TREBIckA

Programi strategjik pr rimkmbjen ekonomike, i

domosdoshm

fjal apo vepra?shesh-besh

HITHRA E FRYMS S RE

Nj antar, nj vot

Topi: Zgjedhjet e 21 qershorit jan administrative, pr t qeverisur qytetet tona dhe kan nevoj pr aleanca t gjera qytetare

Kandidati i Aleancs Evropiane sht pjes e marrveshjes, e premton vizionin dhe energjin e duhur q i duhet drejtimit t kryeqytetit

Si t jet institucioni i zgjedhjeve n Shqipri, ashtu do t jet edhe cilsia e drejtsis

Editorial

shtja e korrupsionit, themelore pr rikthimin e situats t shndosh n shoqrin shqiptare

fq. 2

Redina kARAPIcIaudituese n KLSH

FAQE 2 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

Nga Armando MOSHO

EDITORIAL

JO VETM SATIR KRITIK

Uroj q deklaratat tUaja t forta t shkojn n veshin q dgjon...

Ju keni prmendur zarfe si pr fillim dite, por ndoshta nuk sht krejt kshtu. Thashethemet thon se n t vrtet funksionon ndryshe. Deri dje funksiononte dhe ashtu me zarfe, por edhe me vlera t denja pr tu transportuar me eskort e makin t blinduar. Ndrsa sot, njerzia thon se pagesat bhen me pasuri t paluajtshme edhe jasht Shqipris...

I nderuar ambasador Hoffman,

Para dy ditsh pothu-ajse n do gazet lexohej n titujt kryesor deklarata juaj lidhur me sistemin gjyqsor n Shqipri. Deklarata tek un mbrriti si nj rreze drite, n nj qiell t mbyllur e t ngry-sur prej resh t ngarkuara fort, prej nga ku deprtimi i rrezes s Diellit bhet i pamundur. Ju i nderuar, i gjendur n pozi-cionin komod t ambasadorit t nj prej vendeve m t fuq-ishme t Evrops n Shqipri, gzoni privilegjin e rrall t mos cenoheni nga gjyqsori shqiptar pr deklaratat tuaja. Pra, ju nuk mund t`ju ngar-kojn pr deklarime t rreme, kur thoni t vrteta. Prve ksaj, admirimi im ndaj jush pr thnien tro t s vrtets s gjyqsorit shqiptar, m amplifikohet, kur kuptoj se keni mbetur nj gjerman i vrtet, nuk kan mundur t`ju

shqiptarizojn dhe uroj t mos ndodh kurr kjo.

N fakt ju keni pr-mendur zarfe, si pr fillim dite, por ndoshta nuk sht krejt kshtu. Thashethemet thon se n t vrtet funk-sionon ndryshe. Deri dje funksiononte dhe ashtu, edhe me zarfe, por edhe me vlera t denja pr tu transportuar me eskort dhe makin t blinduar. Ndrsa sot, njerzia thon se pagesat bhen me pasuri t paluajtshme edhe jasht Shqipris. Edhe pse i formuar nga ana juridike, aq sa pr t mos fajsuar knd, pa iu provuar fajsia, ekziston nj tragjizm n Shqipri, kur nevojitet vetm pak koh pr tu provuar se thashethemet jan gjra q shndrrohen n t vrteta.

Ju keni realizuar n vijimsi deklarata t forta koh pas koh, q nse do t kishin gjetur vesh pr tu

dgjuar e vn n zba-tim, Shqipria sot do t ishte nj vend m i mir. Por, fatkeq-sisht komunikimi juaj dhe i kolegve tuaj mbetet me klasn politike shqiptare, e cila tek un mbetet prgjegjsja pr do akumulim llumi rreth vetes, pr dekada. Ekziston nj art magjepss i ngjitjes dhe katapultimit t individit tapet, n Shqiprin ton. Individit q nuk turprohet nse mbi t shkelin shum kmb t prbaltura, t ngjy-rimeve t ndryshme politike. E natyrisht q individ t till mund ti prdorsh, si dhe

pr far t duash. Te kjo lloj vemje nuk mund t gjesh shtyll kurrizore pr tu mba-jtur drejt. E jan kta (vem-jet) q sot gjenden n postet kye, prej nga ku duhet t fil-lonte reformimi i Shqipris. Por a keni faj ju si Evrop, ku ne aspirojm t prkasim pr situatn e krijuar? Sigurisht q jo. Pr aq koh sa shqip-

tarve u plqen t trajtohen si trajtohen. Pr aq koh sa dshiroj-n dhe zgjedhin t vidhen e dhuno-hen. Pr aq koh sa mbeten barts t sindroms s Stokholmit. Pr aq koh sa n

Shqipri nuk shijon rroga q paguhet, por shijon rreziku q sjell sjellja korruptive, aktive ose pasive qoft kjo, n gjy-kimin tim, ju si ambasador e do koleg juaji, nuk mund t ndryshoni asgj. Pa ndrysh-uar ne m s pari mentalitetin ton t brendshm. Kuptoj ashprsin e paragrafit q

kam shkruar, por m mir t ndalim sot mpirjen e publikut me lvdata boshe e t jemi t sinqert, sesa t vijohet me hi-pokrizi e t na zbrazet atdheu.

Ju lutem, zoti Ambasa-dor t mos paragjykoni shqip-tart, pse po aspirojn t ikin, po tentojn e po prpiqen me do mundsi t ln atdheun. Po zgjedhin emigrimin, sepse kuptojn se secili i vetm nuk mund ta prballoj nj mega grshetim midis, politiks + gjyqsorit+ bots s krimit. Po kuptojn se do para e fituar n kt vend, mbetet e destinuar si destinacion fun-dor t dorzohet te gjykatsit. Shqiptarve nuk u shijon m asgj q iu jepet falas n Shqipri, sepse n t vrtet paguajn fort. Po kuptojn se n kt vend ka smundje, ka helm, ka rrezik.

Ju uroj shndet t mir e pun t mbara, i nderuar ambasador Hoffman!

A duhet t kuptojm q demokracia nuk sht egoiste? Se nuk mund t luftohet individi? Se vendimmarrja sht kolektive dhe rrjedhimisht duhet tu themi JO ideologjive bastarde pa i duartrokitur rndom? A duhet t kuptojm q shkak-pasoja e ktij rrebeshi udibrs nuk zhbhet n tjetr lloj forme, vese n t qenit realist pr at ka jemi? Mos ndoshta i kemi hyr nj beteje fantazmash, apo gjuetis s shtrigave? A nuk duhet t kuptojm q prurjet duhen kontrolluar prtej shtratit? Q tufa ka nj prijs, por punn e bjn qent? Mbase sht frika q tej ndan, na ka br t duket se po mban larg hajdutt? Kush ka frik? Dhe jam i sigurt q n kt pik t gjith do t rebelohen, po! E di q jemi trima, na e ka treguar historia... Po gjithsesi jam i mendimit se t qenit aspirant t nj demokracie evropiane, nuk ka lidhje me figurn n veanti. Nuk mund t ket nj shkak-pasoj t tipit nga populli pr popullin pr aq koh q luftojm si t mendur pasojn dhe jo shkakun. Mos vall duhet t jemi realist? Apo jemi e nuk dukemi? Kush ka kuptuar nocionin

rotacion? T jeni t sigurt q askush nga ne! N t kundrt, nuk do bhej kaq shum zhurm, shum zhurm pr asgj... Mbase duhet t kuptojm q gjithka vrtitet n kt spirale pafundsisht egoiste, sepse ne nuk e kemi kuptuar thelbin, ne jemi e do mbetemi trumbeta bronzi n nj orvatje t dshpruar pr tingullin demokraci, n nj orvatje pr tu perfeksionuar prgjat agonis vrastare t shkakut, agonis son.

24 vite premtime, protesta, pseudo plu-ralizm, vende pune uditrisht t zna nga fantazma e gjyshit! 24 vite me t drejtn e fjals t lir, por q mbeti ndrmend n orn e aritmetiks! 24 vite plot shpresa, nga ato q nuk vdesin kurr! 103 vite uditrisht shtet! Plot dshir e aspak apitje. Plot drita n fund-tunele e vetm karikatura shum ngjyrshe pr analfa-bett q kurr nuk e ndoqn nj or leksioni t vetme, se n t kundrt, do t kishin kuptuar at q dikush, dikur, na i serviri n pjat floriri! 24 vite n nj maraton pr gojn m t madhe e kostumin m t shtrenjt! 24 vite pingpong kinez me 4 lojtar, pingpong me fajin-qyrk q asnj nga kta bura nuk pati guximin ta vishte! 24 vite q pam vetm shfrenim amoral si t vet-min ushqim shpirtror, me dshirn pr t qen nj orator perfekt! 24 vite kng dhe kndesa shterp, paaftsi, injoranc vrastare dhe mem-ecri makute q shet veten kaq lir tavolinave kmb shtrembta t nj vizatimi uditrisht n formn e nj arkivoli! Ngrihuni t vdekur! Zoti nuk sht mace!

Letr ambasadorit gjerman Hoffman

Shesh-besh

Filip BERI

Koht e fundit kemi dgjuar kritika n adres t qeveris, t cilat vijn jo nga opozita, por s "brendshmi". Sigurisht gjat ktyre dy viteve ka pasur edhe gabime. Kur i v vetes prpara nj alternativ madhore dhe gabimet jan t mundshme. E vrteta sht se kto dy vjet, ka pasur nj prpjekje pr t ven-dosur n vendin ton nj shtet ligjor. Nj shtet n kuptimin bashkkohor t fjals. Ndoshta disa gjra duheshin menduar m mir si pr shembull: rritja e mimit t energjis elektrike sht dika e diskutueshme, apo shembja e disa ndrtimeve ilegale dhe legalizimi i t tjerave. Nse n fokus t kritiks jan kto gabime, ather kjo sht dika normale. Por, nse duke u nisur nga kto gabime mohohet do gj, ather kjo kritik sht e njanshme dhe ka si baz ambiciet dhe paknaqsit vetjake. Kjo sht prshtypja q mu krijua teksa dgjova nj deputet socialist duke kritikuar qeverin e tij. N fakt n vendin ton sht formuar nj tradit e mbrapsht, ku kundrshtart mohojn gjithka, premtojn gjithka dhe n fund bjn t njjtn gj ose asgj. Nj nga kritikat e ktyre ditve ka qen pr sh-embull edhe emigrimi masiv i shqiptarve (n fakt nj rizgjim i ksaj dukurie). E vrteta sht se gjendja ekonomike kto dy vjet, pak a shum sht e njjt. Arsyet e ikjes duhet t krkohen n nj plan m t gjer. Psikoza e largimit ka prekur edhe vende t tjera t rajonit, ka do t thot se nuk sht nj dukuri vetm shqiptare. N lidhje me pagesat e energjis elektrike duhet t pranojm se n kt vend ishte krijuar nj gjendje anarkie, ku dikush paguante edhe pse ishte n vshtirsi dhe tjetri jo. N do shtet normal, pag-

esa t tilla jan nj detyrim. Rregullimi i qyteteve sht gjithashtu nj aspekt tjetr i rndsishm, i cili ndikon jo vetm tek imazhi i Shqipris te t huajt, por rrit dhe interesin ton pr kt vend si dhe investimet ekonomike. Dhe nuk sht aspak ashtu si e quan nj deputet i djatht "absolutizm estetik". Sigurisht edhe estetika sht pjes e jets, sidomos e asaj urbane. Prderisa ne mun-dohemi t jemi estetik n shtpit tona, prse t mos e bjm kt gj dhe n ambientin ton t prbashkt? Kjo ka nj ndikim pozitiv dhe n mentalitetin e njerzve. T gjith e dim se kishte nj lidhje mes komunizmit dhe arkitekturs s varfr komuniste, e cila sipas psikologve, ka pa-sur ndikim t madh negativ n brezin e asaj kohe. Kshtu plani pr rregullimin e qendrave urbane q qeveria aktuale po ndrmerr, sht dika me efekt pozitiv. sht sikur t hedhsh posht veprat e kryera gjat qeveris s djatht si pr shembull: tuneli i Qaf- Krrabs, apo Rruga e Kombit, t cilat jan t nj rndsie t dors s par pr t ardhmen. Edhe pse partit kundrshtojn njra tjetrn, puna q bhet mbetet. Ajo q ka rndsi sht vullneti q ka sot qeveria shqiptare pr t br dika ndryshe, duke ardhur n pushtet me nj vizion ndryshe. Gabime dhe kritika ka gjithmon. Edhe qeverit e vendeve m demokratike kritiko-hen. Por kjo nuk do t thot q ta ln punn e tyre n mes dhe t ikin. Sfida vazhdon dhe fjala e fundit i takon popullit q pas katr vitesh, t gjykoj me votn e tij, nse sht qeverisur mir apo keq. Nse rndsi kan fjalt apo veprat...

Aleksandra Trebicka

fjal apo vepra?

FAQE 3 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

I N T E R V I S T A Topi: ZgJEDhJET E 21 qERShoRiT JAN ADmiNiSTRATivE, pR T qEvERiSuR qyTETET ToNA DhE KAN NEvoJ pR AlEANcA T gJERA qyTETARE

shtja e korrupsionit, themelore pr rikthimin e situats t shndosh n

shoqrin shqiptare

Zoti Topi, partia juaj Fryma e Re Demokratike sht futur n aleanc me koalicionin e majt pr zgjedhjet lokale, por do t jet kundrshtare n qever-isje. kjo risi n politikn shqiptare, si sht pritur nga elektorati juaj?

Nse do t shikojm pr nj ast si funksionon politika evropiane, do t shikojm diferenca t dukshme me politikn n Shqipri, ku nuk do t arrini t kuptoni ku jan partit politike q i prkasin qendrs s spektrit politik. Kjo vjen pasi n mnyr t dhunshme sht imponuar q nse do t marrsh pjes n zgjedhje, je i detyruar t futesh n koalicion, pasi ndry-she rrezikon t prjashtohesh nga KQZ-ja pa arsye bindse, t mos arrish t mbrosh votat aty ku numrohen etj. Por, kjo mbetet pjes formale e pjesmarrjes n koalicion. Me e rndsishmja lidhet me nj bashkpunim pr shtje q lidhen me thelbin e pro-gramit ton, q kan t bjn me nevojn pr ndryshim n Kushtetut, sikurse sht sistemi zgjedhor e shtje t tjera t rndsishme. S dyti, kto zgjedhje jan ad-ministrative pr t qeverisur qytetet tona, q kan nevoj pr aleanca t gjera qytetare.

Fushata elektorale e zgjedhjeve lokale sapo ka nisur dhe Partia juaj zyrtar-isht do t jet n mbshtetje

t kandidatit t majt, Er-jon Veliaj. cilat jan arsyet q mendoni se kryeqyteti duhet t mbshtes kt kandidatur kundrejt asaj t Halim kosovs?

Marrveshjet pr koa-licion lidhen me principe t rndsishme dhe ka ndodhur, q kjo marrveshje sht nnshkruar prpara caktimit t kandidatve pr kryetar bashkie. Nga kjo pikpamje, ne nuk i futemi analizs s kan-didaturave, por mbshtetjes apriori, prndryshe nuk do t kishte kuptim marrveshja. Sipas meje, qytetet tona kan dshtuar t administrohen n mnyra normale gjat viteve t tranzicionit dhe individt kryetar bashkie, jan kushtzuar nga rrethana politike pr t br punn e tyre, prandaj prgjithsisht kan dshtuar, duke i br qytetet tona t shmtuara dhe pa funksion. Qytete pa zhvil-lim t planifikuar, pa rrug t mjaftueshme dhe shum larg vizionit t viteve 30-t t shekullit t kaluar, kjo vetm n Shqipri ka ndodhur. Nga kjo pikpamje, kandidati sht i rndsishm, por pro-jekti politik sht akoma m i rndsishm. Kjo sht ar-syeja q FRD konkurron pr kshillat bashkiak dhe nuk ka asnj kandidat pr kryetar bashkie. Sigurisht, ne do t mbshtesim kandidaturn e Erjon Veliajt, sepse mbi t gjitha sht brenda mar-rveshjes, por dhe premton

pr marrdhniet reciproke me Presidentin, duke br q institucionet e shtetit t jen jasht normales e sigurisht pr fajin e t dy palve.

Sa i prket nivelit t korrupsionit n adminis-trat, a po bhen prpjekje t mjaftueshme pr t luftu-ar at dhe ku mendoni se ky proces po has pengesa?

Mendoj se shtja e korrupsionit sht themelore pr rikthimin e nj situate t shndosh me institucione e shoqri. Ky sht nj proces q implikon shum njerz dhe institucione, duke filluar me denoncimin n nivel admin-istrativ, pr t cilin mendoj q sht br dika ndonse jo aq sa duhet. Pastaj sht shtje e institucioneve t drejtsis, q t gjith e kemi par sesi funksionojn. Nj gj nuk duhet t harrojm. Si t jet institucioni i zgjedhjeve n Shqipri, ashtu do t jet edhe cilsia e drejtsis. Nse n Shqipri zgjedhjet vidhen, mos prisni drejtsi t kulluar. Prandaj do gj fillon me demokracin e brendshme n partit politike dhe me zgjed-hje demokratike n vend.

A ka sot Shqipria nj sistem t pavarur drejtsie apo sadopak t pranueshm, pr t qen antare e BE-s n nj koh sa m t shpe-jt?

Sapo e thash q sis-temi i drejtsis ka nevoj t prsoset, sepse ende ka probleme t mdha, q lidhen me defekte n bazamentin ligjor mbi t cilat funksiono-jn, t cilat jan komplikuar

edhe me vendime t Gjykats Kushtetuese, q jo rrall nuk merren si pik referimi nga palt q ndikojn n sistem. Nga kjo pikpamje, ende jemi larg modelit t BE-s.

kLD-ja ende nuk ka nj nnkryetar dhe Gjykata e Lart ende nuk ka mar-r n shqyrtim me mijra dosje. Si mund t shpje-gohet kjo dukuri, n rolin e ish-kryetarit t Lart t Drejtsis?

Gjendja n institucionin e KLD-s apo Gjykatn e Lart sht jo normale dhe padyshim sht produkt i ka-priios s partive politike, q duan t dominojn drejtsin. Ajo q un shikoj, institucio-net e depolitizuara jan futur me kok n politik, duke krijuar probleme t mdha me shtetin e s drejts. Boshllqet n kto institucione tregojn nj vartsi t papranueshme politike t drejtuesve t tyre. Kjo histori duhet t mar-r fund sa m shpejt, pasi prve t tjerave po bhemi qesharak para partnerve ndrkombtar.

A sht e prfaqsuar denjsisht Shqipria n bot, nga diplomacia e saj?

Shoqria sigurisht ka shrbimin e vet diplomatik me probleme specifike, gjith-mon pr faj t politiks dhe jo t diplomatve. A nuk ishte raporti midis mazhorancs dhe presidentit shkaku i krizs pr institucionin e ambasa-dorve? Kur problemi sht serioz me procesin e emrimit dhe mjaft vende jan t pa-plotsuara, far shansi ka shrbimi diplomatik t jet cilsor?

A s h i h n i n d o n j prgjegjs pr kriminali-zimin e Parlamentit, pr-derisa po diskutohet sot dekriminalizimi i legjisla-cionit n vendin ton?

Prgjegjsi pr gjendjen kritike t parlamentarve t sotm kan partit politike dhe sidomos ata q projek-tuan ndryshimet e sistemit zgjedhor me ndryshimet e Kushtetuts n vitin 2008, domethn, drejtuesit e dy partive t mdha, q bn rrnimin drastik t demokra-cive t brendshme n partit politike dhe kthimin e kry-etarve t partive n faraon politik. Kjo sht arsyeja pse ky parlament sht produkt i tyre, nj prgjegjsi q nuk kan kuraj ta pranojn, duke mos dhn garanci q kjo nuk do t prsritet.

mendoni se duhet br n kt drejtim?

Demokratizimi krkon motivim t klass politike pr t ndryshuar sistemin dhe demokratizimin e brendshm t partive politike.

S fundmi, si do ta komentonit eksodin e fun-dit t shqiptarve drejt Perndimit. A largohen ata ngaq jan t zhgnjyer nga kjo politik dhe pse shum nga t rinjt pas 24 vjet demokraci nuk e sho-hin t ardhmen e tyre n Shqipri?

Mendoj se sht kthyer n psikoz kolektive pr shkak t politiks, por natyrisht pr shkaqe ekonomike, pr t ciln jan prgjegjs t gjith politikant e tranzicionit. Nuk besoj se ky vend ka lulzuar ndonjher n ekonomi. E harruat iluzionin e mirqenies ekonomike n kohn e fir-mave piramidale? S pari, ata q kan prodhuar kt gjendje ekonomike, t mos trazojn m tej kt situat, duke vazhduar hipokrizin politike.

Ne do t mbshtesim kandidaturn e Erjon veliajt, sepse mbi t gjitha sht brenda marrveshjes, por dhe premton vizion dhe energjin e duhur q i duhet nj detyre t lodhshme, sikurse sht drejtimi i kryeqytetit

vizion dhe energjin e duhur q i duhet nj detyre t lodh-shme, sikurse sht drejtimi i kryeqytetit. Sa i takon z. Ko-sova, e kam shprehur, gzon respekt si profil njerzor dhe profesional.

Partia Demokratike, tek e cila edhe ju nist kar-riern tuaj politike, drejto-het nga Lulzim Basha pas rikthimit n opozit. Duke qen se e njihni mir kt forc politike, a mendoni se Basha po e drejton at me nj stil ndryshe nga Berisha dhe a ka shanse ai t vij n pushtet m shpejt se paraardhsi i tij?

M vjen keq q ksaj pyetjeje do ti prgjigjem n nj mnyr disi t veant, un nuk jam analist politik, ndonse bj analiza politike n funksion t detyrs q kam pr t drejtuar Frymn e Re Demokratike drejt suksesit. Nga kjo pikpamje, nuk mund t humbas koh t shquaj diferencat n drejtim t lider-shipit t PD-s. Kjo sht nj shtje q i takon asaj partie, tek e cila un kam koh q nuk jam. Kemi boll gjra q duhet t analizojm n funk-sion dhe interes t suksesit t subjektit ton politik.

Me far notash do t prshkruanit qeverisjen e vendit nga e majta n kto dy vjet?

N vazhdimsi, ne i kemi br publike qndrimet tona. Nuk sht thjesht pozi-cioni yn si parti e Qendrs s Djatht, por dhe kom-pleksiteti i gjrave q kemi n Shqipri, duke filluar me politikn, nivelin e Parla-mentit dhe situats n in-stitucionet e shtetit. Sigurisht, kemi qndrimet tona kritike, por ndryshe nga opozita tjetr, kemi pasur kurajn publike dhe politike t vlersojm ato pun t mira t qeveris, q lidhen me rikthimin e besimit te shteti. Nuk mund t japim nota pozitive pr ekonomin q vazhdon t eci dobt, si nj inerci e qeveris s kaluar dhe kemi vlersim negativ

Ish-Presidenti i vendit, njkohsisht nj prej figurave drejtuese t Partis Demokratike pr shum vite dhe aktualisht kreu i Fryms s Re

Demokratike, Bamir Topi flet lidhur me zgjedhjet lokale, koalicionin e majt, duke shtuar se kto zgjedhje jan administrative pr t qeverisur

qytetet tona, q kan nevoj pr aleanca t gjera qytetare. Topi flet edhe lidhur me korrupsionin n administrat, duke e quajtur proces q implikon

shum njerz dhe institucione duke filluar me denoncimin n nivel administrativ, pr t cilin

ai mendon q sht br dika ndonse jo aq sa duhet. Ndr t tjera ai flet edhe pr kriminalizimin

e parlamentit si edhe eksodin e fundit t shqiptarve drejt perndimit.

FAQE 4 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

I ri dhe i papun nga kndvshtrimi i nj auditimiAKTUALITET

Papunsia e t rinjve sht nj nga sfidat m t mdha, q shumica e vendeve t BE-s po pr-ballen sot. Rreth 5 milion t rinj (nn moshn 25 vjeare) n zonn e BE, rezultonin t papun n qershor2014, nga t cilt mbi 3,3 milion bnin pjes n zonn e euros. Kjo paraqet nj norm papunsie 22% e t rinjve n BE dhe do t thot, q m shum se nj n pes t rinj n BE nuk mund t gjej nj pun. Ndrsa, n Greqi dhe Spanj, situata sht edhe m e rnduar dhe nj n dy t rinj sht i papun. Nga ana tjetr statistikat flasin pr nj hendek tepr t madh mes nivelit m t ult dhe atij m t lart t papunsis n vendet antare (Gjermania 7.8% dhe Spanja 53.4%). Ndrsa gjendja nuk mund t vazhdoj kshtu. I ri dhe papun, jo m kshtu!., sht br sot nj motiv i lart udhheqs n zbatim t projektit t madh t Bashkimit Ev-ropian pr punsimin.

Dukuria i papun n Evrop, sht shqetsim serioz pr t sotmen dhe t ardhmen e Unionit me 28 vende antare. Akoma m shqetsuese bhet dukuria papunsi, duke marr parasysh politikat e fqinjsis dhe zgjerimit me vende t reja. Ja pse ktij shqetsimi Bashkimi Evropian i sht prgjigjur duke ngritur nj mekanizm t rnd-sishm i quajtur Garancia Rinore. Programi ka pr synim jo vetm puns-imin. N t prfshihen edhe edukimi, edhe trajnimi i 7.5 milion t rinjve evropian, duke i lejuar ata t japin kontributin e tyre pozitiv n shoqri. Edukimi profesional dhe trajnimi jan parakushte t rndsishme pr

punsimin dhe t dy kto komponent prbjn thelbin e programit Garancia Rinore. N vitin 2013, Kshilli i Mi-nistrave t BE dhe Kshilli i Evrops, miratuan edhe skemn e financimit t ktij projekti.

Sipas ksaj skeme, vendet antare duhet t sigurojn se: Pas nj krkimi prej 4 muajsh pr mundsin pr t pasur nj pun, do i ri nn moshn 25 vjeare, ka t drejtn ti ofrohet nj pun cilsore, e cila i prshtatet edukimit, aftsive dhe eksperiencs s tij. N rast t kundrt, atyre u mundsohet mbshtetja e duhur nprmjet arsimimit apo trajnimeve t ndryshme, n mnyr q ata t fitojn aftsit e duhura pr t gjetur nj pun n t ardhmen. Q nga viti 2014 dhe deri n vitin 2020 kjo skem do t financohet nga Bashkimi Evropian, nprmjet Fondit Social Evropian me nj shum t prgjithshme prej 12.7 miliard euro. Njkohsisht, vendet antare do t ofrojn fonde shtes pr zbatim reformash strukturore n

fusha t tilla si sistemi arsimor dhe trajnimi, n mnyr q t prmirso-het faza tranzitore shkoll-pun, si dhe mundsit e punsimit pr t rinjt. Projekti Garancia Rinore, mund t mbshtetet edhe nga fondet e kompanive private, q operojn n fushn e edukimit, trajnimit dhe t kualifikimeve.

E ndrsa kjo sht nj skem financiarisht e shtrenjt pr tu zbatuar, alternativa tjetr do t ishte edhe m e shtrenjt, vazhdimi i realizimit t kos-tove t mdha sociale dhe ekonomike si rezultat i papunsis. T ardhurat publike dhe taksat t munguara nga kjo kategori, sipas Agjencis EU-ROFOUND t BE-s,vlersohen n 153 miliard euro n vit, dmth, mbi nj pr qind e PBB t Bashkimit Evropian. Megjithat, suksesi i ksaj nisme ndr evropiane, nuk mund t jet i mirqen, pasi pyetje serioze na mbeten ende pa prgjigje. Ndr rreziqet kryesore, q mund t identi-fikohen n mbarvajtjen e nisms jan

prshtatshmria, apo mjaftueshmria e skems financiare, cilsia e rezultatit, q i ofrohet ksaj kategorie, si dhe mnyra e monitorimit t produktit prfundimtar nga Komisioni Evropian. Adresimi i ktyre rreziqeve,q n hapat e par t projektit, do t ishte elsi i suksesit pr efektivitetin e ksaj nisme.

Audituesit e BE-s n Luksem-burg, Gjykata Evropiane e Auditit, vlersojn se Komisioni ka ofruar mbshtetjen dhe kohne duhur pr vendet antare, n krijimin e ske-mave t tyre t Garancis Rinore. Megjithat, vrejn, se nuk jan br vlersimet e duhura mbi impaktin, vlersimet, t cilat prcaktojndhe kostot dhe prfitimet e pritshme, pavarsisht se n dukje sht nj procedur standartepr t gjithaini-ciativate mdha t Komisionit. Si rezultat, nuk ka asnj informacion t sakt mbi kostot potenciale globale t zbatimit t skems n t gjith BE-n. Rrjedhimisht, ekziston rreziku i pa mjaftueshmris s fondeve n totalin e paracaktuar. Duke marr parasysh edhe mungesn e nj prkufizimi t sakt t nj oferte pune cilsore, risku i mos implementimit n mnyre efektive t ksaj nisme, sht edhe m i madh.

Pr kt arsye sht e nevojshme q vendet antare t prgatisin preven-tiv t sakt dhe t detajuar mbi kostot dhe nevojat pr fonde pr implementi-min e ksaj skeme. Ndrsa, Komisioni Evropian ngarkohet t promovoj nj

set kriteresh, t cilat prcaktojn qart atributet q duhet t ket nj vend pr aplikimin pr t prfituar mbshtetjen e BE-s si dhe t ngrej nj mekanizm efektiv monitorues pr mbarvajtjen e projektit.

Perspektiva e Shqipris pr tu br pjes e projektit t BE Garancia Rinore pr punsim nuk sht iluzion. sht e vrtet q te ne ka papunsi n nivele problematike pr t rinjt dhe shoqrin. Nse do u referohemi t dhnave t Ministris s Mirqenies Sociale dhe Rinis, kto vrtetojn se n vitin 2013 ka 51 mij vet m pak t punsuar se n vitin 2008. Shkalla mesatare e papunsis pr vitin 2013 ishte 15,6 pr qind. Krahasuar me vitin e mparshm pati nj rritje t papun-sis me 2,2 pik pr qind. Shkalla e papunsis pr t rinjt e moshs 15-24 vje, ishte 30,2 pr qind. Krahasuar me vitin pararends shkalla e papunsis s t rinjve psoi rritje prej 2,3 pik prqindje. Rritja ekonomike relativisht e qndrueshme nuk u shoqrua aq sa duhet me zvoglim t ekonomis jo-formale dhe me zhvillimin t kapitalit njerzor.

Vshtirsit pr punsimin e t rinjve n Shqipri jan t mdha dhe reale, ato dihen pse kjo gjendje dhe ska nevoj t hyjm n detaje. Por sht po kaq e vrtet, q n institucio-net e BE ekziston besimi, se kryerja e reformave t integrimit na hap rrugn pr t prballuar me sukses edhe sfidat e punsimit. I ri dhe papun, jo m kshtu!., sht br sot nj motiv i lart udhheqs n zbatimin t projektit t BE-s pr punsimin. Edhe pr Shq-iprin, jo m kshtu! Nj sr pro-jektesh t ngjashme po zbatohen edhe nga Ministria e Mirqenies Sociale dhe Rinis, natyrisht me mbshtetjen e Bashkimit Evropian. E till sht edhe mbshtetja e BE pr Strategjia Kombtare pr Punsim dhe Aftsi 2014-2020 n Shqipri, q ka marr prsipr t realizoj Qeveria shqiptare me Ministrin e Mirqenies Sociale dhe Rinis. sht nj strategji sekto-riale pr punsim dhe kualifikimin n vend, me nj dimension t prfshirjes sociale pr zhvillimin e aftsive t t rinjve dhe rritjen e mundsive pr punsimin e tyre.

Me nxitjen e reformave t inte-grimit, BE mbshtet vendin ton, q t shkoj n nj stad t ri zhvillimi t prshpejtuar dhe pr t br t mundur hapjen e negociatave t antarsimit. Vendosmria e Brukselit nuk vjen thjesht dhe vetm nga fakti i poli-tikave t pandryshuara t fqinjsis dhe zgjerimit. Shqipria ka burime t pazvendsueshme natyrore dhe mbi t gjitha burime njerzore, ka pr Brukselin ssht aspak nj retorik boshe. Jemi fqinj me grupimin m t madh ekonomik dhe politik t bots, Bashkimin Evropian dhe presim bash-kngjitjen me statusin e plot t an-tarit. Ja pse perspektiva e Shqipris, q t bhet pjes e projektit t BE-s Garancia Rinore pr punsim, nuk sht iluzion.

Redina kARAPIcIaudituese n KLSH

me nxitjen e reformave t integrimit, Bashkimi Evropian mbshtet vendin ton q t shkoj n nj stad t ri t zhvillimit t prshpejtuar dhe pr t br t mundur hapjen e negociatave t antarsimit. Dhe kjo vendosmri e Brukselit nuk vjen thjesht dhe vetm nga fakti i politikave evropiane t pandryshuara t fqinjsis dhe zgjerimit.

Ekziston gjithmon nj arsye themelore brenda nesh, q na bn t jemi t arsyeshm n veprimtarin ton t prditshme n familje e shoqri, e cila sht domosdoshmria e harmon-is. Pra ekziston nj arsye pr t qen t arsyeshm.

T mos shpresojm t na duan t gjith, q t gjith t ken t njj-tin mendim me tonin, por t shpresojm q fjala dhe sjellja jon t mbledh sa m shum miq rreth nesh.

Kemi nj t shkuar qoft si indi-vid, qoft si shoqri dhe jemi t detyruar t besojm at ka thuhet pr t shkuarn ton, ose ndryshe do t mbes pa t shkuar, ose tek e fundit mund t besojm nj t shkuar sipas dshirs son, por q ajo nuk sht e vrteta e saj.

Justifikimi sht i mir vetm hern e par, sepse na jep edhe nj shans t dyt, m tej ai reflekton paaftsin ton pr t qen t suksesshm n detyrn e marr prsipr.

Mkat nuk sht vetm t bsh gjrat e ndaluara, por dhe t ndalosh gjrat e lejuara.

Nuk duhet t harrojm at q duhet t bjm mir sot, q n t ardhmen t mos pendohemi pr at q duhet t kishim br mir n t shkuarn.

Ka shum mnyra pr tua fshe-hur t tjerve nj gabim, por nuk ka asnj mnyr pr tia fshehur vetes son, ndaj bluhemi n ndrgjegje.

Nse dikush mendon se eprori ka gjithmon t drejt, dihet se jo vetm e ka humbur lirin tij, por sht kthyer n nj skllav pr shkak t friks q e rrethon.

Ajo q na bn t mos ecim prpara nuk sht verbria e syve, por e mendjes.

Mirqenia sht mundim, para se t shndrrohet n mirqenie.

Kush bind, bind se di, jo se ka gjithmon t drejt.Jeta sht e egr, por mbijetesn tnde mos e mbill n gur.Sa her u tregojm t tjerve se jemi superior, aq her provojm

se sht largimi i tyre.

Kur shoqria nuk bn asgj kur duhet, ka miratuar n heshtje at q sduhet.

Ekziston nj komunikim perfekt, por q zakonisht qndron n muzeun e komunikimit njerzor.

M mir t arsyeshm n ambicien ton, sesa ambicioz pr t qen t barabart me t tjert, edhe kur sjemi.

Nse nuk di t aktrosh n jet, fati do t aktroj me ty duke t prdorur si model q sduhet ndjekur.

Aforizma

FAQE 5 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

Genci RAMA

EKONOMI

DREJTSIA

Programi strategjik pr rimkmbjen ekonomike, i domosdoshm

Reforma n drejtsi, duhet t nis nga lufta ndaj korrupsionit

N kto 25 vjet, nga politika, shtypi, mediat, shoqria civile kemi dgjuar dhe dgjojm anali-za, komente, kritika nga m t ndryshmet pr regjimin: ishte diktatur, tani jemi n demokraci. Por n asnj rast pr rendin: ishte rend komunist, ku kishte vetm nj pronar, Shtetin, ndrsa tani jemi n rend kapitalist, ku ka shum pronar. Kjo ndodh sepse ne shqiptart, historikisht kemi pasur pr baz parimin, Politika n plan t par, parim q u imentua n kohn e diktaturs, por q vazhdon edhe sot.

Nuk duhet t jet politika n plan t par, por ekonomia, kapitali, duhet t jen n plan t par.

Partit n pushtet n kto 25 vite, duhet t kishin nj vizion t ri, ide t reja pr rimkmbjen e ekonomis.

Historia ekonomike ka treguar q sistemet ekonomike m efektive, sot jan siste-met ekonomike mikse ose t Rrugs s Tret. N sistemin e Rrugs s Tret, Shteti luan nj rol aktiv n ndrmjetsimin midis klasave, inkurajon ar-ritjet e fitimeve private, ofron nxitje ndaj bizneseve, por edhe krkon q i gjith aktiviteti ekonomik ti shrbej interesit kombtar. Pra thelbi i Rrugs s Tret, sht nevoja e ndrhyrjes s Qeveris n nxitjen e ekono-mis kombtare.

Instrumentet m t rnd-sishm pr realizimin e ktij qllimi ekonomik jan:

Truri - Bordi i Inteligjen-cs Ekonomike.

Zemra - Tregu Financiar dhe ai Bankar.

Muskujt - Korporatat e Mdha dhe Politikat Fiskale.

Nprmjet realizimit t ktij programi ekonomik, do t ndodh edhe transformimi i ekonomis shqiptare nga nj ekonomi e dobt dhe aspak frymzuese e deritanishme, n nj ekonomi t nj vendi t begat dhe t integruar n BE. N kt mnyr do t realizohet ndarja nj her e prgjithmon nga ajo q politika e deritan-ishme kto 25 vjet e quan tran-zicion.

N kt kontekst, rndsi t veant, Partia q sht n Pushtet, duhet ti kushtoj funksionimit t tregut Financiar dhe Bankar.

Tregu Financiar, ku pri-mar sht Bursa, te ne figuron vetm n letr. Ky institucion, q me ligj figuron qysh nga viti 1996, si Departament i Banks s Shqipris dhe q nga 2002-shi figuron si shoqri aksion-

are, ku Ministria e Financave zotron 100% t aksioneve, nuk funksionon. Te mosfunksionimi i ktij institucioni duhet gjetur shkaku kryesor i gjendjes s mjerueshme financiare q kemi. Bursa sht tregu i kapitalit, ku bhet ballafaqimi krkes ofert pr kapitale dhe ky balla-faqim bhet me ofert publike.

Bursa, n ato vende q hyn n rendin kapitalist nga ai komunist, pjes e t cils jemi edhe ne, e fillon aktivitetin nga lart- posht, q do t thot q pronari Shtet, duhet ta fillonte kt aktivitet me at q te ne sht quajtur privatizim. Por uditrisht, i vetmi institucion q nuk sht prfshir asnjher kto 25 vjet n komente t ndryshme nga politika, shtypi e mediat, sht Agjencia Kom-btare e Privatizimit.

N Burs, duhet t ishte br dhe t bhet edhe Ankandi i Bonove t Thesarit. Por kto dy drejtime t ktij aktiviteti

institucional, nuk jan br as-njher n Burs. Ktu buron edhe shkaku kryesor i kor-rupsionit galopant dhe i mos zhvillimit ekonomik.

N programin ekonomik duhet ti kushtohet rndsi edhe sistemit bankar, i cili ak-tualisht nuk sht mbshtets i ecuris s bizneseve, por sht kthyer n nj sektor pasiv pr ekonomin. Kemi nj sistem bankar t shumt n numr, q do t thot se n Shqipri eg-zistojn dhe qarkullojn sasi t mdha parash. N vitin 1995, kur n Shqipri ishin vetm 3 banka t pronsis shtetrore, erdhi rekomandimi nga Banka Botrore q n privatizimin e sektorit bankar t ndiqnim mod-elin meksikan. Kjo gj q nuk u realizua te ne n at koh, bri q t ndodhte edhe falimenti i kompanive piramidale dhe pasojat e ktij falimenti. Rritja e kredive t pashlyeshme dhe pagesat e shumta q bhen pr

komisione t ndryshme shr-bimi e faktojn m s miri kt pozicion t sistemit bankar. N kt drejtim, konform Rrugs s Tret, Shteti duhet t krijoj nj bank ku t zotroj jo m pak se 51% t aksioneve.

Ristrukturimi i ktyre dy drejtimeve n Tregun Financiar, duhet t jet nj nga prioritetet e programit ekonomik t Partis n Pushtet, sepse do t jen fak-tort kryesor pr zhvillimin, prballimin dhe minimizimin e efekteve t krizs ekonomike n ekonomin ton.

Prioritet ndryshimi, duhet t ket edhe sektori shndetsor, i cili fatkeqsisht deri m sot sht sektori m i prapambetur dhe m i korruptuar, n nj koh q sht sektori m i nevojshm dhe i domosdoshm pr t gjitha shtresat e popullsis. Pr ristrukturimin e ktij sektori, duhet s pari q ai t shndrro-het n sektor me aktivitet edhe ekonomik. Sipas vlersimeve t

Banks Botrore, sektori m fi-tim prurs sht ai i shrbimeve, ku shrbimi mjeksor sht pri-mar. Prandaj sht e nevojshme dhe e domosdoshme q ky sektor t shndrrohet n sektor juridik, sipas Ligjit t Shoqrive Tregtare, pasi si spitalet, ashtu edhe Instituti i Sigurimeve Shndetsore, akoma nuk kan nj status juridik bashkkohor.

N qendr t programit duhet t jet edhe sektori i tur-izmit. Ne jemi vend me resurse t shumta gjeografike, detare, fushore e malore ku ndrtimi i infrastrukturs do ti jap nj zhvillim t madh ekonomis s vendit n kt drejtim. Parimet kryesore t rendit kapitalist jan: Iniciativa e lir, prona pri-vate dhe infrastruktura rrugore. N Shqipri sht shum i nevojshm nj prmirsim radikal dhe i gjithanshm i infrastrukturs.

Prmirsimi i infrastruk-turs rrugore luan nj rol krye-

sor n zhvillimin e vendit, sepse lehtson lvizjen e lir t njerzve e mallrave, ndihmon siprmarrjet n realizimin e shpejt t qllimeve t tyre ekonomike, si dhe plotson nevojat jetsore t popullsis. N program duhet synuar har-monizimi i infrastrukturs pr transportin rrugor, ujor, ajror, hekurudhor, ngritjen e termi-naleve moderne etj.

Po ktu duhet t ket prioritet transporti detar pr kthimin e vendit n transit t tregtis s mallrave. Pr infra-strukturn, projektet duhet t bhen t gjithanshme vetm nga Institucione Shkencore Shtetrore, ndrsa ndrtimi i tyre t kryhet nprmjet dhnies me koncesion, ku primare t jen kompanit vendase.

Rruga pr realizimin e ktij qllimi, n programin eko-nomik t Partis n Pushtet, duhet t kaloj nprmjet nj ndryshimi rrnjsor t struk-turs ekonomike, t zhvil-limit harmonik t sektorve t ndryshm t ekonomis, t shndrrimit t ekonomis n nj ekonomi t bazuar te puna dhe rritja e produktivitetit. Shteti, si person juridik, duhet t jet pjesmarrs aktiv n ekonomi.

Reforma n drejtsi pritet t jet m kryesorja q do t ndrmerret n Shqipri kt vit. Kjo reform synon t shndrroj sistemin tejet t korruptuar t drejtsis, duke garantuar respektimin e shtetit ligjor n vend. Pr kt ka nisur nga puna edhe Komis-ioni i Posam Parlamentar pr Reformn n Sistemin e Drejt-sis, i cili ka hyr n nj faz t rndsishme me diskutimin n tryezat e puns me pjesmarrje t gjer t grupeve t interesit.

Grupi i ekspertve t Nivelit t Lart, q sht nj struktur teknike pran Komis-ionit t Posam Parlamentar pr Reformn n Sistemin e Drejtsis, ka organizuar nj tryez disa ditore pr disku-timin e kapitullit pr masat anti korrupsion, pjes e Doku-mentit Analitik pr Sistemin e Drejtsis. Ky kapitull sht hartuar nga ekspertt vendas dhe ndrkombtar, pjes e nngrupit pr masat legjisla-tive anti korrupsion, q bashk drejtohet nga krert e misioneve Euralius t BE dhe OPDAT t Departamentit t Drejtsis s SHBA.

Nn drejtimin e dr. Rain-er Deville, shef i misionit Eura-lius, z. Jon Smibert, prfaqsues rezident i misionit OPDAT t Departamentit t Drejtsis s SHBA dhe z. Gent Ibrahimi, ekspert konstitucionalist, n punimet e tryezs ishin prezent

prfaqsues t Prezencs s OSBE-s n Tiran, Kshillit t Evrops, Delegacionit t BE, Gjykats s Lart, Kshillit t Lart t Drejtsis, Prokuroris s Prgjithshme, Avokatit t Popullit, ILDKPKI, shoqatave t gjyqtarve, Kshillit t Mini-strave, Ministris s Drejtsis, Ministris s Integrimit Evro-pian, Koordinatorit Kombtar Anti korrupsion, Drejtoris s Prgjithshme t Policis dhe shoqatave t shoqris civile.

N kt takim ishte e pranishme dhe znj. Laura Co-druta Kovesi, Kryeprokurore e Drejtoris Kombtare Anti- Korrupsion (DNA) n Rumani, q shoqrohej nga znj. Anca Jurma, Drejtoresh n DNA n Drejtorin pr Bashkpunimin dhe Programet Ndrkombtare.

Laura Codruta Kovesi, Kryeprokurorja e Drejtoris Kombtare Anti- Korrupsion (DNA) n Rumani parashtroi fakte dhe statistika t prvo-js rumune n luftn kundr korrupsionit n administratn shtetrore dhe brenda sistemit t drejtsis. Kshtu ajo pr-mendi rastet e arrestimit dhe dnimit t zyrtarve m t lart t shtetit si kryeministri, zv. kry-eministri, disa ministrave, dhje-tra deputet, senator, gjyqtar dhe prokuror. Ajo nnvizoi se lufta kundr korrupsionit ka nevoj pr mbshtetje politike,

por sidomos pr mbshtetjen e opinionit publik. Jo n pak raste tha ajo, ka pasur tendenca pr t ndikuar n pavarsin e drejto-ris kombtare anti korrupsion, por reagimi i Komisionit Evro-pian, Ambasads s ShBA dhe vet opinionit publik ka br t mundur q kjo struktur e pa-varur e prokuroris rumune t vijoj punn e saj, duke goditur fenomenin e korrupsionit.

Znj. Kovesi theksoi rndsin e ndrgjegjsimit se kjo luft kundr korrup-sionit sht nj sfid q do t duhet t prballohet duke iu referuar domosdoshmris pr ecurin pozitive t proceseve integruese.

N diskutimet e tyre, prfaqsues t institucioneve shtetrore, mbshtetn gjetjet e materialit analitik t paraqi-tur nga konstitucionalisti Gent Ibrahimi, duke vn n dukje po ashtu nevojn pr tu shman-gur nga perceptimet e prgjith-shme jo realiste mbi prhapjen e fenomenit t korrupsionit brenda sistemit gjyqsor, si dhe nevojn pr t garantuar nga njra an bashkpunimin e institucioneve t pavarura dhe politiks pr ti dhn mbshtetjen e duhur gjyqtarve dhe prokurorve dhe nga ana tjetr pr tu siguruar aktorve t sistemit nj status t duhur, t till q ti bj ata indife-

rent ndaj ndikimeve jo t pr-shtatshme q mund t ojn n sjellje korruptive. U rekoman-dua gjithashtu q gjetjet e anal-izs t trajtohen n mnyr t detajuar dhe t veuar lidhur me problematikat dhe parashikimet e legjislacionit apo zbatimit t tij, sa i takon parandalimit apo dhe ndshkimit t korrupsionit n sistemin e drejtsis.

N ditt vijuese t anal-izs ndaj sistemit t drejtsis, ekspertt e nivelit t lart thek-suan se gjyqtart jan t pamo-tivuar t japin drejtsi pr shkak t pagave t ulta e pr kt ata mendojn q shteti t mbaj nj xhep t posam buxhetor pr gjyqsorin.

Do t ishte m e drejt q piramida e pagave t gjy-qsorit, t ishte m vete nga administrata e prgjithshme shtetrore, deklaroi eksperti Genc ifliku.

N kt frym edhe ekspertt e misionit Euralius, mendojn se vendosja e tarifave q duhet t paguajn qytetart, jo vetm do t konsolidonte buxhetin, por do ti bnte m t matur qytetart pr tiu drejtuar gjykats. Prsa u prket reko-mandimeve t Euralius, duhen vendosur tarifat n Gjykatn e Lart dhe n Gjykatn e Apelit, kjo do t ishte e kshillueshme. Natyrisht, kjo vendosje tarifash do t jepte nj financim pr

buxhetin gjyqsor, deklaroi Erin Rooze.

Nga kjo kan rrjedhur dy probleme kryesore: e para jan shtuar shpenzimet admin-istrative pr Gjykatn Kush-tetuese pr shkak t krkesave vitet e fundit dhe e dyta sht shtuar numri i krkesave t pabazuara e t prsritura. Kjo vjen pr pasoj e mos aplikimit t tarifave dhe taksave n Kush-tetuese, q ka sjell n mnyr artificiale rritje t shtjeve dhe prsritjen e krkesave pr fak-tin se personat nuk kan asnj kosto financiare pr ta vn n lvizje kt gjykatn, vijoi n fjaln e tij ifligu.

Probleme me buxhetin u evidentuan edhe pr ndihmn ligjore falas, ku konkludo-het se shteti ka detyrime ndaj avokatve kryesisht. Buxheti shihet nn normn e duhur edhe pr prokurorin, e cila vetm pr shpenzimet proceduriale deklarohet se ka akumuluar nj borxh prej rreth 90 milion lek ndaj mjeksis ligjore dhe ekspertve t t gjitha fushave.

T gjitha konkluzionet e arritura n prfundim t ksaj tryeze pune, do t mund t shqyrtohen dhe vlersohen nga ana e Grupit t Ekspertve t Nivelit t Lart, pr tu inte-gruar eventualisht n materialin prkats.

FAQE 6 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

PROFILE KANDIDATESH

K O M E N T

Bashkia Pogradec

Qazim Sejdini Ardian Turku

Beteja pr Bashkin e Elbasanit v prball dy personalitete dhe figura t njohura n kt qytet, t cilt e kan drejtuar edhe m par kt bashki, duke synuar eksperiencn e tyre n drejtimin e ktij qyteti.

partia Socialiste dhe aleatt e saj kan zgjedhur q pr kt bashki, mjaft t rndsishme t vendit, t rikandidojn pr her t tret kryetarin aktual t bashkis, qazim Sejdini. N fakt, pr Bashkin e Elbasanit u prfol edhe deputetja e partis Socialiste, Evis Kushi, nj nga miket e afrta t kryeministrit Rama. Duket se qazim Sejdini dhe kryebashkiaku i Durrsit, vangjush Dako jan dy emrat e vetm q do t rikandidojn n zgjedhjet vendore t 21 qershorit.

Ndrsa pD ka vendosur q prball Sejdinit t kandidoj Ardian Turkun, i cili sht deputet n Kuvend, duke pas qen m par (2003-2007) kryetar i Bashkis s Elbasanit.

Prballje eksperience mes qazim sejdinit dhe ardian turkut

Funerali politik i kryetarit de jure t PD-s

Qazim Sejdini sht kryetari i 22-t i Bashkis s Elbasanit. Ai u zgjodh n mars t vitit 2007 dhe bri betimin n Maj t po atij viti. Lindi n Elbasan n 12 shkurt t 1951. Ndoqi shkolln e mesme Jeronim De Rada dhe vazhdoi edukimin e tij t lart n Universitetin Luigj Gurakuqi t Shkodrs, nga 1968-1970, n degn e Edukimit Fizik. Nga 1973-1978 vazhdoi studimet e larta n Universitetin Aleksandr Xhuvani t Elbasanit, n degn Histori-Gjeografi. N vitet 1983-1987, ai ndoqi studimet n Institutin e edukimit fizik Vojo Kushi n Tiran. M 1970, z. Sejdini kreu shrbimin ushtarak, m pas n 1973 ai punoi si msues historie, gjeografie dhe edukimi fizik n shkolln 9-vjeare t Labinot Mal-it. M pas n vitin 1974, ai u b instruktori i Komitetit t Rinis n Elbasan. N vitet 1983-1992 punoi n Sport Klub Elbasani, fillimisht si Inspektor i lojrave me dor e m pas zuri vendin e Shefit t Klubit t Sportit t Labinotit t Elbasanit.

N vitin 1995 z. Sejdini u zgjodh President i Dhoms s Tregtis dhe Industris s Elbasanit. Nj vit m von ai u zgjodh President i Shoqats s Doganierve t Shqipris dhe nga maji i 2002 deri n maj 2004 ai ishte President i Unionit t Dhomave t Tregtis dhe Industris s Shqipris. N tetor 2002 deri n Maj 2005, ai u zgjodh Prefekt i Prefekturs s Elbasanit. Aktualisht kryebashkiaku Qazim Sejdini, sht n prfundim t mandatit t tij t dyt n drejtimin Bashkis s Elbasanit.

Kandidati i Partis Demokratike dhe aleatve t saj pr Bashkin e Elbasanit, Ardian Turku, sht diplomuar pr Fizik n Fakultetin e Shkencave t Natyrs t Universitetit t Tirans, n vitin 1979. N vitet 1982-1983 sht specializuar pr pedagogji dhe psikologji. Nga viti 1992 deri n vitin 1997 ka dhn msim si pedagog n Departamentin e Psikologjis dhe Edukimit n Universitetin Aleksandr Xhuvani, n Elbasan. N vitin 1997 merr titullin Doktor i Shkencave.

N periudhn nga viti 2003 deri n vitin 2007, ka qen kryetar i Bashkis s Elbasanit. Gjat karriers s tij politike, Turku ka qen zvendskryetar i Kuvendit t Shqipris. Ard-ian Turku ka mbajtur postin e ministrit t Turizmit, Kulturs, Rinis dhe Sporteve n vitin 2009.

Turku gjithashtu ka botuar disa libra n periodikun shkencor si: Bazat shkencore t edukimit special, Paaf-tsia specifike n t nxn si kategori e veant e edukimit special, Vshtrim panoramik i pikpamjeve dhe ndihms s Vygotsky, botime tekstesh dhe manualesh Universitare, guid e praktiks pedagogjike 2, modulart e vlersimit t praktiks pedagogjike.

Aktualisht, ArdianTurku sht deputet i Partis Demokra-tike n Kuvendin e Shqipris.

Zgjedhjet e 21 qershorit do t jen zgjedhje ku pritet t marr jet nj nga reformat m t mdha n vend kto 25 vitet e fundit, si sht reforma-administrativo territoriale.

Por Partia Demokra-tike dhe kreu i saj de jure, Lulzim Basha, duket ka marr mbi vete nj

bast me shum m tepr risk, kur ka vendosur q ti kthej kto zgjedhje lokale, n poli-tike, pra n nj referendum

antiqeveritar. Gjat gjith muajit q sapo mbyllm, kur shefi i opozits ka shkuar pr t prezantuar kandidatt e PD-s n rrethe, ka shpallur nj votim plebishitar kundr politikave njerzore t qe-veris Rama. M 21 qershor do t votojm n nj referen-dum historik pr ti thn jo Mets dhe Rams, 21 qer-shori referendum pr taksa t ulta, 21 qershori sht dita e gjykimit popullor. Kto jan vetm disa nga deklaratat e Bashs gjat ksaj fush-ate, i cili si mund t shihet

qart, e ka paraqitur ditn e zgjedhjeve vendore si nj dit gjykimi, si nj dit hakmar-rjeje, si nj dit kur populli i shtypur do t shprehet me nj referendum plebishitar.

Por ky risk q ka marr mbi vete Basha, a rrezikon ti rikthehet kundr si nj boomerang nse, ashtu si pritet Partia Demokratike dhe aleatt e saj t dshtojn n kto zgjedhje? A do t vihej ather n diskutim roli i Bashs n krye t PD? A e di Basha se ata q sot e kshillo-jn q t shpall 21 qershorin

si referendumin ndaj qeveris apo ditn e gjykimit, mund t jen t njjtt q vetm pak dit pas disfats n zgjedhje mund t risjellin srish n krye t PD, at q n fakt sht kryetari de facto i ksaj partie, apo nj delfin t tij? Pra kjo qasje e liderit t opozits, q n pamje t par duket sikur ka nj efekt mobi-lizues dhe q synon t tuboj rreth vetes t gjith PD-istt, edhe ata q u zhgnjyen n 8 vite qeverisje, rrezikon t jet funerali politik i kreut de jure t PD-s.

FAQE 7 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

HAPESIRA SHQIPTAREGruevski: Zaev krkon marrjen e pushtetit

me dhun, videot montime

akuza e fjal fyese n kuvendin e kosovs

Prfasqsuesi i BE: N Kosov ska Republika Srpska

Kryeministri dhe lideri i VMRO-DPMNE, Nikolla Gruevski e shikon zgjidhjen e krizs politike q ka prfshir Maqe-donin prmes nj procedure transparente dhe dialogu n parlament. N nj intervist pr televizionin pro qeveritar TV Sitel, Gruevski reagoi pr protestat q krkojn largimin e qeverisjes s tij, t cilat i konsideroi nj skenar t liderit t opozits maqedonase, Zoran Zaev pr t marr pushtetin me dhun.

Ne do tu prgjigjemi me qetsi protestave. Nuk duhet t prfshihemi n ske-nart e Zaevit, i cili dshiron t marr pushtetin me dhun dhe n kt mnyr t pastroj m pas t gjitha punt antiligjore q ka br, deklaroi Gruevski.

Kryeministri maqedonas tha se autoritetet e drejtsis

Prfaqsuesi Special i Bashkimit Evropian n Kosov, Samuel Zhbogar, ka deklaruar se n vend nuk do t lejohet formimi i nj entiteti t ngjashm me Republikn Srpska q ekziston n Bosnje-Hercegovin.

Sipas tij, Asociacioni i Komunave me Shumic serbe, do t formohet vetm sipas ligjeve t Kosovs, ndrsa do t ket prgjegjsi vendimmarrje n fushat e arsimit, shndetsis, zhvil-

limit ekonomik si dhe planifikimit rural e urban. Shohim nervozizmin e institucioneve t Kosovs, t cilt

frikohen se kjo Bashksi, do t transformohet n nj Republika Serbska, por kjo nuk do t ndodh, ka thn Zbogar.

Ne nuk e dshirojm nj Republik Srpska, pasi kjo t on te krijimi i problemeve t brendshme t funksionimit t nj komuniteti.

duhet t vijojn procesin ndaj Zaevit pr akuzn pr spiunim dhe bashkpunim me Shr-bimet Sekrete pr rrnimin e sistemit shtetror, por edhe pr afern e prgjimeve q ai po publikon do dit. Ai tha se opozita po mashtron popullin dhe po luan me ndjenjat e tij prmes materialeve t montu-ara t prgjimeve.

Atje ka gnjeshtra kla-

sike dhe manipulime. Qytetart duhet t ken durim dhe t shohin far ka ndodhur n t vrtet, tha ai duke para-lajmruar se Zaev do t pub-likoj prgjime edhe pr rastin Monstra, pr vrasjen e gaze-tarit Nikola Mladenov apo shtjen e emrit.

Ndrkoh situata e tensionuar n Maqedoni ka shqetsuar Bashkimin Evro-

Nj debat plot polemika dhe akuza t ndrsjella, ka prcjell punimet e seancs plenare n Kuvendin e Kosovs t mrkurn. Debatet u ashprsuan n momentin kur zvendskryeministri dhe ministri pr Kultur, Rini dhe Sport, Kujtim Shala, i cili vjen nga radht e Lidhjes Demokratike t Kosovs, ka njoftuar deputett se qeveria ka trhequr disa projektligje nga rendi i dits, prfshi Projektligjin pr Parandalimin e Konfliktit t Interesit dhe Projek-tligjin pr Trashgimin Kulturore.

Trheqja e ktyre projektligjeve ka irrituar tej mase deputett opozitar. Kryetarja e Komisionit Parlamentar pr Legjislacion, deputetja Albulena Haxhiu nga radht e Lvizjes Vetvendosje, tha se Qeveria ka trhequr Projektligjin pr Parandalimin e Konfliktit t Interesit pr shkak t interesave t zyrtarve t lart, t cilt mbajn disa funksione publike.

Arsyeja kryesore e trheqjes s ktij projektligji sht e qart, pasi amendamenti gjasht n kt projektligj, i prpiluar nga Komisioni thot: zyrtari i lart nuk mund t ushtroj m shum se nj funksion n sektorin publik si dhe nuk mund t jet antar n bordet e ndrmarrjeve publike dhe n agjencit e pavarura, ka thn deputetja Haxhiu.

Polemikat jan shtuar sidomos pas fjalimit t deputetes s Aleancs pr Ardhmrin e Kosovs, Donika Kadaj Bujupi, e cila tha se trheqja e Projektligjit pr Parandalimin e Konfliktit t Interesit, ka t bj me krimin e organizuar mbi t cilin, sipas saj, po funksionon qeveria aktuale e Kosovs. Prpjekja pr trheqjen me do kusht projektligjin, i cili parandalon konfliktin e interesit lidhet me krimin e organizuar, prmes t cilit po funksiononi duke i mbikqyr, monitoruar, kap t gjitha bordet e pavarura dhe duke i vendosur aty njerzit tuaj, t cilt kan nga pes vende pune, ka thn Kadaj Bujupi.

Ndaj deputetes Donika Kadaj Bujupi, ka reaguar zvendskryeministri Kujtim Shala, duke i quajtur t pakuptimta akuzat e saj dhe subjektit politik q ajo prfaqson. Zonja Bujupi sht shenja m e mir se si mashtruesit nuk lejohen n pushtet, sepse nuk votohen. Dhe e dyta, m duket paradoksale se si nj

prfaqsuese e Aleancs pr Ardhmrin e Kosovs, i drejtohet dikujt tjetr pr krim t organizuar, sht kundrprgjigjur Shala.

Por, deputetja e AAK-s nuk sht ndalur. Ajo ka thn se kryeministri i Kosovs, Isa Mustafa ka mbi 70 dosje n prokurori, kshtu sipas saj, nga nj qeveria q udhhiqet nga t till njerz, nuk mund t pritet ndonj ndryshim pozitiv. Shefi yt (Kryeministri Isa Mustafa), i cili ka ardhur n pushtet me premtimin pr 120 mij vende pune, i ka nja 7080 dosje n prokurori dhe n momentin kur ky shtet t lirohet, do ti vij radha pr tu marr vesh se kush, ka theksuar Kadaj Bujupi.

I menjhershm ka qen reagimi i zvendskryeministrit Kujtim Shala, i cili ka apostrofuar me kt rast komunn e Pejs, q njihej deri von si bastioni i AAK-s, por q n zgjedhjet e fun-dit qeveriset nga LDK-ja, si nj qytet ku, sipas zvendsministrit Shala, po luftohet krimi dhe zhvatja. Se far sht kapja e shtetit, shko e shiko n Pej. Shihni se ka po ndodhur atje. Se ka sht dalja nga zhvatja, nga shantazhet dhe nga krimi i organizuar shkoni dhe shikoni n Pej, ka theksuar Shala.

M pas, polemikat jan ashprsuar, kur deputetja e AAK-s tha, se Shala po gnjente duke mos treguar t vrtetn n foltoren e Kuvendit. Pr nj ministr q sillet si rruga, dua t them se ai po rren, sht shprehur Donika Kadaj Bujupi.

Debatet polemizuese jan ndrprer pas vrejtjes s shefit t Grupit Parlamentar t Lidhjes Demokratike t Kosovs, Ismet Beqiri, i cili krkoi nga kryetari i Kuvendit, Kadri Veseli q t mos lejoj q foltorja e Kuvendit t prdoret pr fyerje e etiketime.

N vijim, deputett nga radht e opozits kan kritikuar qe-verin edhe n lidhje me trheqjen nga rendi i dits s Projektligjit pr Trashgimin Kulturore. Sipas tyre, qeveria nuk po thot t vrtetn, pasi ky projektligj sht trhequr me krkes t Beogradit dhe Lists Serbe.

Ndaj ktyre deklaratave ka reaguar srish zvendskryemi-nistri Kujtim Shala, duke thn se trheqja e ktij Projektligji, ka t bj me disa harmonizime q duhet br me UNESCO-n.

Dega e Lidhjes Demokratike t Kosovs n Mitrovic, ka shnuar 25 vjetorin e themelimit t saj.T pranishm n kt ceremoni solemne ishin kryetari

i LDK-s, njhersh dhe kryeministr i Kosovs, Isa Mus-tafa, prfaqsues nga kryesia qendrore e LDK-s, ministra t qeveris, deputet t Kuvendit, prfaqsues t ekzekutivit t qeverisjes lokale n Mitrovic, themelues, kontribuues dhe ak-tivist t LDK-s ndr vite, si dhe antar e simpatizant t saj.

Kryeministri i Kosovs, Isa Mustafa, duke uruar para t pranishmve kt prvjetor t rndsishm, ka shprehur respektin e tij pr t gjith ata q kan punuar deri tani pr ta mbajtur n kmb kt parti.

Sipas tij, mitrovicasit kan qen bashkudhtar t denj t deritashm t LDK-s. Sot po punojm pr Lidhjen De-mokratike, parti e cila sht shtet formuese, q n krye ka vn themelet e shteti t Kosovs, e cila n krye me Ibrahim Rugovn dhe t gjith bashk themeltart e LDK-s, i ka vn vuln konceptit t pavarsis, liris dhe t demokracis, ka thn Mustafa.

Nisi n Prishtin ndrtimi i godins s re t Amba-sads Amerikane n Kosov, me pjesmarrjen e t gjith drejtuesve m t lart t shtetit, si presidentja Atifete Jahjaga, kryeministri Isa Mustafa dhe krye parlamentari, Kadri Veseli.

Prve se nj projekt ekologjik, ku do t mbizotrojn hapsirat e gjelbra, sipas ambasadores amerikane, Trejsi En Xhekobson, ambasada do t jet edhe gur themeli pr vazh-dimin e miqsis mes dy vendeve.

Ndrsa Jahjaga prfitoi nga rasti pr t vlersuar edhe nj her kontributin e Shteteve t Bashkuara pr shqiptart e Kosovs.

Kemi kaluar nj rrugtim bukur t gjat s bashku, q prej kur kemi hapur qendrn ton t par informative ktu n Kosov, diku n vitet 90-t. N kto 16 vite ekipi yn ka punuar me shum zell pr ta mbshtetur Kosovn n rrugtimin e vet, n zhvillimin e demokracis dhe sundimit t ligjit. Prandaj po e ndjej q sot po e vm vnien e gurin e themelit jo vetm pr nj ndrtes tepr t domosdoshme, por edhe pr shnimin e vazhdueshme t miqsis son, u shpreh ambasadorja amerikane.

Qndruat prkrah nesh n momentet m sfiduese t shekullit t kaluar dhe bashkrisht nism nj kapitull t ri t shpress dhe optimizmit n fillim t ktij shekulli pr t kurorzuar prpjekjet tona pr Kosovn shtet t t gjith qytetarve t saj shtat vite m par. Prkundr shum vshtirsive, vullneti yn i prbashkt triumfoi ndaj t keqes dhe sot si dy popuj q ndajn vlerat fundamentale dhe idealet e demokracis shnojm edhe nj fillim t ri, at t vendosjes s adress tuaj permanente si simbol i qndrueshmris, tha Jahjaga.

Objekti i ambasads amerikane n Prishtin, q do t ngrihet n nj truall prej 5 hektarsh, pritet t kushtoj rreth 215 milion dollar, ndrsa n t do t ket nj staf prej 700 vetsh, prfshi nj rezidenc pr nj njsi t marins ameri-kane.

pian. Euro komisionari pr Zgjerim dhe Politika Fqin-jsore, Johanes Hanh, tha se gjendja sht tejet serioze dhe bn thirrje pr gjetjen e nj zgjidhje politike dhe juridike. Apelojm t ket trajtim poli-tik t ksaj shtje n Kuvend me themelimin e Komitetit pr hetime, por t ket edhe hetime t mtejshme pr rastin krimi-nal t ksaj shtje. Mendoj se kto jan parakushtet pr vendin n rrugn drejt BE-s, deklaroi Komisionari i BE-s pr Zgjerim, Johanes Han.

Ndrkoh protesta e djeshme q u organizua para parlamentit, u shprnda e qet dhe nuk u shnuan incidente. Protestuesit krkuan largimin qeveris dhe transparenc pr rastin e vrasjes s mbajtur t fshehur nga qeveria.

MAQEDONI

MUstafa: ldk-ja me ibrahim

rugovn vuri themelet e shtetit t kosovs

nisin punimet pr godinn e ambasads amerikane n Prishtin

KOSOV

KOSOV

FAQE 8 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

P R O N A TPronsia e toks n Zonat rUrale, ProBleMe e MendiMe Pr Zgjidhje

Sistemet politike q ka kaluar bota, nga komuniteti primitiv n komunizm e m pas kthimi prsri n kapitalizm, jan shoqruar vazhdimisht me qndrimin q sht mbajtur ndaj prons. sht e natyrshme se mnyra si sht fituar prona dhe si organizohet ajo, prcaktonte dhe prcakton edhe sot sistemin shoqror.

Pak historiT gjith e njohim faktin q n

lashtsi, sistemi skllavopronar i zuri ven-din komunitetit primitiv, kur drejtuesit e fiseve morn n pronsi pr familjet e fiset e tyre, terrene dhe zona gjuetie, t cilat m par prdoreshin nga i gjith ko-muniteti. M von, kalimi n feudalizm u shoqrua me dhun t egr brenda t njjtit komunitet dhe jasht tij, me qllim q t ruhej ose shtohej prona n favor t njrs apo tjetrs pal. Lidhur me kali-min n kapitalizm, informacioni sht m i sakt, pasi edhe dokumentet jan autentike. Edhe n kt rast, sistemi u vendos me dhun. Revolucioni Bolshe-vik i dnoi njerzit, jo vetm pr bindjet e tyre t ndryshme nga komunistt, por edhe pr pronn, duke e shpronsuar pronarin me dhun dhe pa shprblim. Rezultat i gjith ksaj aventure morale e ligjore ishte krijimi i prons s grupit e pastaj i prons s gjith popullit, q m von u etiketua si pron e t gjithve dhe e askujt.

Pr her t par n historin e shoqris njerzore, pr merit t shum burrave t menur, q historia do ti ven-dos n altarin e nderit t globit, u pranua kalimi nga sistemi komunist n sistemin kapitalist pa luft. Natyrisht, pas ksaj do t krkohej edhe ndryshimi i forms s pronsis, nga pron e gjith popullit n pron private. Pr t analizuar real-izimin e ktij objektivi mir do t ishte q vendimmarrsve tu lihej m shum koh pr t njohur evoluimin e prons n Shqipri, me qllim q edhe vendimet t ishin sa m t qeta. Nj gj e till nuk do t krijonte kt debat tani n shoqrin ton, pr kt problem sa t mpreht aq edhe t vshtir pr tu zgjidhur. Nga ato ka kemi pasur mundsi t studiojm, elementt e par t prons private njihen q n vitet e para t ers s re. Prov pr kt sht fakti se kur Qezari erdhi n Llogara pr t sulmuar Pompeun n Ori-kum, banort pranuan kalimin e ushtris, por pa iu dmtuar pronat e mbjella n terrenet private. Cilado nga perandorit q kaloi vendi, ajo Bizantine, Bullgare, periudha e Sknderbeut e n vazhdim ajo Otomane, lan gjurmt e tyre n sistemin e pronsis. Prjashtim bn zona malore e Shqipris, ku - ashtu si pr gjrat e tjera, edhe pr pronn vepronin kodet zakonore, t cilat rregullonin rreptsisht, marrdhniet q krijoheshin pr pronn dhe me pronn. Tentativa e filluar nga mbretria n vitin 1928, pr ti dhn goditje forms feudale t pronsis pati qllimin e mir, por kmbnguljen e pamjaftueshme, pr ta uar deri n fund nismn e marr, nism e cila do t leht-sonte shum gjra m von.

N momentin e marrjes s qe-verisjes nga komunistt, pr t qen sa m afr realitetit q nuk njihet nga t gjith dhe q shpesh prdoret gabim, po u referohemi t dhnave t reforms agrare t 29 gushtit t vitit 1945, pr situatn e pronsis n vendin ton: 83% e familjeve me tok kishin deri n 2 hektar, 13% e familjeve ishin pa tok dhe prfituan nga reforma agrare, 3.8% kishin mbi 50 hektar, ndrsa 0.2% (ose 7 familje ) kishin 15.000 hektar. N vitin 1946 u krijua kooperativa e par bujqsore n Krutje, form organizimi q u shtri n gjith vendin deri n vitin 1967. Po n kt vit u kufizua n 1.5 dynym toka n prdorim familjar, s bashku me bagtit, t cilat patn t njjtin fat. Dihet far ndodhi n vitin 1981 me oborrin kooperativist dhe me

blegtorin q kishte fshatari, t cilat u grumbulluan pr t lehtsuar furnizimin e organizuar t kooperativistve. N vitin 1991, kur filluan transformimet n Shqipri, situata e prons ishte: tok nn kulturat bujqsore (bim arash, drufrutore, ullishte, agrumishte, vreshta) 702 mij hektar, pyje rreth 1 milion ha dhe kullota rreth 400.000 ha. N muajin e tret t parlamentit t par pluralist shqiptar, u hap debati pr pronat n ish kooperativat bujqsore, q sipas statutit t tyre mund t dilnin nga kooperativa kur t donin. Opozita krkoi t respe-ktohej ky nen i statutit t saj. N kto momente lindi nevoja e ideimit t ligjit m t prfolur e famkeq, atij 7501 t korrikut 1991. Me nenin e par t ligjit u ra dakord q pr efekte ligjore territori i Shqipris me mbi 28.000 kilometra katrore t ndahej n:

1. Tok bujqsore (bim arash, pemtore, vreshta, ullishte), rreth 702.000 Ha.2. Toka t zna me pyje, kullota e livadhe, rreth 1,4 milion ha.3. Toka jo bujqsore e zn nga ndrtimet, rrugt, ndrtimet ushtarake, aerodromet, hekurudhat, lulishtet, parqet, varrezat, vendet shkmbore, rrat bregdetare etj.

E vum theksin te ky fakt se ka shum njerz q me dashje apo pa dashje, ngatrrojn kategorizimin sipas ktij neni dhe bjn keqinterpretimin e shtjeve q trajtojn. Cilido mund t ket vrejtje pr kt lloj kategorizimi dhe mund ti shfaq ato, por sht nor-male q n do rast ti referohemi ktij neni. Kur filloi diskutimi pr pronsin, t dy grupet parlamentare ishin t men-dimit q ata antar kooperative q donin t dilnin nga kooperativa, le t dilnin duke marr tok proporcionalisht pr frym sipas siprfaqes q kishte subjekti (kooperativa), pa njohur kufijt e vjetr. N momentin e diskutimit t mnyrs s trajtimit t prons, mazhoranca ishte pr dhnie n prdorim (variant i cili i gjykuar pas kaq vitesh do t lehtsonte shum veprime te mvonshme). Opozita (PD) kmbnguli pr ta dhn tokn n pronsi, pr ti provuar kshtu popullit se n kt mnyr, ajo synonte politikisht instalimin dhe konsolidimin e prons private. N fund t korrikut 1991 doli ligji 7501 dhe pas disa ditsh udhzimet pr zbatimin e tij. Qeveria e stabilitetit q mori prsipr zbatimin e ktij ligji kapital, pa struktura t fuqishme dhe me koncepte nga m t ndryshmet, prballoi nj volum t madh pune, i cili vazhdoi n vitin 1992 nga qeverisja e Partis Demokratike edhe me privatiz-imin e ndrmarrjeve bujqsore n baz t vendimit t kshillit t ministrave t

tetorit 1992, me nr. 452. Pr realizimin e ksaj reforme, t pa br ndonjher m par n vendin ton, u angazhuan rreth 3.000 komisione, me afrsisht 25.000 njerz. N shum fshatra ku thuhej se kooperativa do t transformohej, banort qeshnin pasi nuk e besonin nj akt t till. E prmendm kt fakt pasi dgjojm shum njerz q diskutojn tani me kompetenc, jo vetm n admin-istrimin e prons, por n radh t par, t koncepteve q kishim ather dhe ato q kemi tani. Nga 702.000 ha q u vun n ndarje, u pranuan si tok pr qllime bujqsore rreth 560.000 ha. Ndrsa pjesa tjetr u refuzua si tok e till, pasi ishte larg qendrave t banuara ose tok e prfituar nga kodra joproduktive, apo toka n proces shkripzimi.

Pas vitit 1994 filloi diskutimi pr pyjet dhe kullotat. Nga t gjitha palt u pranua q kullotat tu ktheheshin pronar-ve. Po kshtu do t veprohej edhe pr pyjet deri n 100 hektar. Prve ksaj, u fut si pyk nj klauzol q pyjet dhe kullotat n zonn me prparsi t zhvillimit t turizmit, tu njiheshin pro-narve, por t mos u ktheheshin deri n kompensimin e pronarve t vitit 1945. Kan kaluar vite nga ky nen i kundrsh-tuar fort dhe akoma vazhdon absurdi q pronart as i morn pyjet e kullotat dhe as u kompensuan. Paralelisht me kto ligje pr pronsin, doli ligji pr trojet, pika 3 e ligjit 7501, i cili bri prpjekje t zgjidhte pronart e ktyre terreneve. N vitin 1995 u formulua ligji, sipas t cilit, me dokumente ose me prova q fillonin nga lagjja n bashki, (komun) e pastaj n gjykat, t provohej pronsia e 1945 e shpronsuar, sekuestruar apo konfiskuar.

Disa nga tezat pr pronn

N kt periudh ka filluar shfaqja me forc e mendimeve pr pronart. Mendimi i par ka qen q prona t shkonte tek i zoti ligjor, prderisa pranojm shenjtrin e saj. Mendimi i dyt ishte t jepen pronat e lira dhe t kompensohen ato t znat pr arsye t ndryshme, mendim i cili akoma pa u shprehur gjeti m shum prkrahs. Mendimi i tret ishte q t njihej reforma e 1946-s dhe familjet t merrnin tokn e dorzuar n kooperativ apo n ferm. Mendimi i katrt ishte t fillonte jeta nga e para n Shqipri dhe t respektoheshin ligjet e miratuara pas vitit 1991. Pr kt variant pati reagime t mdha. N kto rrethana, strumbullari i prons n Shqipri mbeti ligji 7501, i cili trajton shumicn e territorit dhe cenon jo vetm pronart, por nuk knaq as t larguarit nga vendlindjet pr motive t ndryshme. Kta t fundit nuk prkrahen as nga t afrmit e tyre q jan m banim n fshat me argumentin se, kur ne merrnim 50 lek t vjetra pr dit pune, ju merrnit 200 lek dhe prve ksaj keni marr

shtpit me mime qesharake, kshtu nse e ndajm pronn n baz t kodit civil t trashgimis, ather n kt trashgimi t futet edhe shtpia, q sht prfituar n vitin 1993.

Meqense na sht dashur t merremi q n korrik t vitit 1991 me problemet e toks bujqsore, pyjeve dhe kullotave, meqense na sht dashur t dgjojm dhe diskutojm me shum njerz nga t gjitha krahinat e Shqipris, ndjejm obligim t japim opinionin ton pr kt tem, e cila sido q t trajtohet, do t ket pal q nuk do ta plqejn dhe kjo n demokraci sht tejet normale. Duam t theksojm opinionin se Ligji 7501, n kohn q u hartua, kishte karakter social dhe nuk respektoi traditn juridike t pronsis. N bujqsi prdoret nj shprehje pr fenomenin e transpiracionit, ai sht nj e keqe e domosdoshme, se prej ktij fenomeni prfitohet lnda e that e domosdoshme pr jetn e qenieve t gjalla. Edhe ligji 7501 n vitin 1991, ishte nevoj e pranuar pr t br ka-limin paqsor nga sistemi i centralizuar n at t tregut. Zgjedhja e nj rruge t ndryshme nga kjo, ose do ta vononte kt kalim, ose do ta gjakoste at. Por le ti thrrasim pak kujtess. Antari i kooperativs bujqsore e shikonte at si nn, si baba, si vlla, si motr, si kish, si xhami. Po ti thoshe antarit q do t iksh nga kooperativa pa marr asgj, ai do t transformohej automatikisht n nj idhtar t mos prishjes s kooperativs, ose do t krijoheshin konfrontime q nuk do t kishin t mbaruar. Kjo nuk do t thot se jemi dakord me dshirn pr t mos gjetur zgjidhjet e ksaj teme q sht elsi q Shqipria t ec paralelisht me vendet e tjera.

Opinioni yn S pari, duhet t jemi t sinqert

me pronart, t mos u premtojm gjra q nuk i zgjidhim dot. S dyti, t puno-jm realisht pr zgjidhjen e tyre e t mos bjm demagogji, se njerzit i kuptojn dhe reagimi ka disa mnyra q manifes-tohet. Hapat pr zgjidhjen e problemit t pronave, sipas kndvshtrimit ton mund t ndjekin kt radh pune:

1)Pyjet dhe kullotat, kudo q jan t lira tu kthehen pa kufizim pronarve. N rast se shtetit i intereson zhvillimi i turizmit, t bashkpunoj me pronarin legjitim dhe ta bjn at s bashku.

2) Dhnia e toks n vitin 1991 kishte karakter social pr t br t mun-dur q antari i kooperativs bujqsore t siguronte mjete jetese pr familjen. Nga ana tjetr neni 15, i ligjit 7501 thot: do person juridik a fizik q i jepet tok n prdorim dhe nuk e shfrytzon at pr qllime bujqsore a blegtorale gjat nj viti, i hiqet e drejta e prdorimit t saj. Le t filloj zbatimi i ktij neni me au-torizimin q kjo tok ti kthehet pronarit legjitim, pavarsisht ku banon.

3) Pr t gjitha rajonet ku gjat 50 vjetve jan br ndrtime q nuk mund t prishen, si fshatra t reja, me studim e miratim t instancave t athershme, zgjerim lagjesh qyteti rruge, hidrocen-trale, parqe e lulishte brenda ambienteve qytetare , mund t ndiqen dy rrug:

a) T studiohet madhsia e ktij territori dhe t kompensohet me terrene q kan qen pron shteti.

b) Pr t gjitha pronat e palua-jtshme ka nj ligj, sipas t cilit duhet paguar taks n fshat e n qytet. Kt taks ta grumbulloj pushteti vendor. Ai t mbaj taksn e puns dhe tjetrn, pr 20-25 vjet ta marr pronari, i cili ka provuar me dokumente e ligj pronn e tij. N ligj t lihet q varianti t zgjidhet nga pronari.

4) Pr tokn bujqsore q vazhdon t jet mjet jetese pr banorin e fshatit, por q m 1945, nuk ka qen prona e tij, t aplikohet tatimi mbi tokn bujqsore i nisur nga viti 1995 dhe i ndrprer m 1966. Do t jet mir t rifilloj duke vepruar m parat e grumbulluara, njlloj si n pikn tre me pasurit e paluajtshme. Edhe kjo mnyr veprimi t shtrihet n nj afat 2025 vjear, pastaj ajo bhet pron e atij q e ka dhe detyrimet ti dorzohen shtetit.

5) Bhet nj debat mjaft i ashpr pr mnyrn e ndarjes s toks n veri t vendit. Sipas disa njerzve q njohin vetm nj pjes t territorit shqiptar, thuhet se e njjta gj sht br edhe n jug t vendit. Ligji 7501 dhe jo vendimi i qeveris, n nenin 5, n nj paragraf t tij thot: Sasia dhe vendi ku do t jepet toka, prcaktohet nga komisioni i toks. Mbi kt baz, kan vepruar disa komisione q kan punuar pr t pasur sa m pak sherre n fshat e jo pr ti shtuar artificialisht. N kto zona, shum komisione kan harmonizuar traditn me ligjin dhe kan br t mundur zgjidhje t pranueshme nga banort e fshatit. Gjrat jan br hapur dhe aspak t fshehta. Ndrkoh n shum zona, me gjith rekomandimet e dhna, pr shkak t xhelozis fshat-qytet dhe arsyeve t tjera, problemet e pazgjidhura si familje i drejtohen shtetit.

6) Pr objektet e ndrtuara pa lejen e instancave prkatse t kohs mund t ndiqen dy variante:

a) N rast se nuk i bn dm mjedis-it, mund ti blej pronari i terrenit, mund t bhet ortak n fitim. N rast se sht objekt ekonomik t paguaj dyfishin e takss pr pronat e paluajtshme e ato ti marr, pronari si n pikn 3.

b) N rast se ato i sjellin pasoja mjedisit, pa hezitim duhet t prishen.

c) Pr ndrtimet pr qllime stre-himi (banes pr familjen, jo hoteleri) mund t aplikohet varianti i piks 3.

7) Pr t gjitha objektet shtetrore q nuk mund t prishen, t prdoret vari-anti i kompensimit, i qeras ose blerjes nga shteti me mimin e tregut.

Ky ishte opinioni yn lidhur me problemin e pazgjidhur t pronave, i cili sht nj nga shtjet kryesore n t gjitha ambientet shqiptare. As kemi km-bngulur dhe as kmbngulim se kto jan variantet m t mira pr zgjidhjen e problemit t pronave. Por mendojm se me nj gjuh mirkuptimi mund t gjendet emruesi i prbashkt.

FAQE 9 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

Letr n redaksi Fryma e Re

DUKATI KA T DREJT

Dukati ka t drejt kur krkon q secili t marr pronn e tij. Jan ato prona q dik-tatura e Enver Hoxhs i grabiti me ligjet e diktaturs s proletariatit dhe Sali Berisha. Jan ato prona, pr t cilat arkeologt thon se t part tan, kan qen aty prej mse 10.000 vjetsh dhe dokumentet thon se ata kan mbajtur deri 150.000 kok dhen e dhi e qindra gjedhe, ndrkoh q prodhimet e tyre i eksportonin n Brindizi. Jan po ato prona t dukatasve autokton, t cilat prej m se 20 vjetsh politikant po synojn ti quajn prona publike, me hilen lakmitare q me to t knaqin veten dhe miqt e tyre. Jan po ato prona q mbajn brenda vetes varret dhe kockat e pronarve t tyre autokton. Malet, bregoret dhe fushat tona kan dgjuar nga pronart vendas melodit e bukura baritore dhe kan prjetuar shum histori njerzore, t cilat nuk i beson kollaj kur ti tregojn...

Mohimi i prons sht mohim i dinjitetit njerzor dhe i atdheut. Padrejtsia e filluar me ligjin 7501, duhet t korrigjohet, prndryshe vazhdimisht do t ket korrupsion, konflikte, tensione sociale gjak-derdhje, jet t humbura. U lutem t gjith vendimmarrsve, t majt apo t djatht, ta dgjoni edhe fjaln time se po merrni popullin n qaf. Ata q kan prfituar e din mir se jan n pron t bots, por vazhdo-jn ta mbajn pronn e tjetrit, duke u justifikuar vetm me faktin se at

Nj 80-vjear i shkruan kryeministrit Rama

Kt shprehje e ka thn m 2011 kryetari i opozits s kohs, zoti Edi Rama, sot Kryeministr. N at koh djemt e Dukatit, t rrethit t vlors, pr t mbrojtur pronat e t parve t tyre nga politikant zaptues, prlesheshin me gur me polict e armatosur t forcave speciale t drguar nga ish kryeministri Sali Berisha. un, Nuro Kulluri, pronar autokton n fshatin Dukat, sot n moshn 80 vje, kam provuar dhe prjetuar gjithka ka ndodhur n fshatin ton dhe nuk mund t rri i heshtur dhe t largohem nga kjo jet pa i thn porosit e mija ashtu si i mendoj...

pron ia ka dhn ligji dhe shteti. Po ku e gjeti shteti at pron? Shum mir q krkoni transparenc pr pasurin e politikanve, por pse nuk krkoni transparenc pr pasurit q pretendohet se jan t shtetit, kur ato asnjher nuk kan qen pasuri t shtetit. Prona nuk fitohet me grabitje dhe as me legalizime, aq m tepr kur sht pron q ka zot. Ather, pse Kuvendi nuk po e bllokon padre-jtsin me pronn? Ju keni detyrimin t bni nj ligj t vetm dhe t drejt, ashtu si thot dhe Kushtetuta n ne-nin 41 dhe me kt ligj t korrigjohen paudhsit e bra pas vitit 1991.

Zoti Servet Pllumbi, me vones por bri shum mir, q e deklaroi publikisht politikn e Katovics q sht zbatuar pas vitit 1991 prej Ramiz Alis me veglat q caktoi n krye t forcave politike. Qeveria e 1991 kishte detyr t r-rnjoste diktaturn komuniste. Kjo do realizohej nse do t ishte zbatuar satuti i kooperativave bujqsore q ngriti diktatori Enver Hoxha. Aty thuhet se n rast se kooperativa pr-ishej, do familje merr pronn q ka futur n kooperativ. M 1991, depu-tett duke shkelur mbi parimet mo-rale dhe t drejtn, miratuan ligjin 7501, ligji m djallzor q vazhdon ta shkatrroj Shqiprin. Si sht deklaruar edhe n Kuvend, nga ju zoti Kryeministr dhe deputet t tjer, anarkia e prons ka shkaktuar mbi 8000 viktima.

N breza dukatasit jan shquar si njerz t ekuilibruar. Dukati nj fshat i dalluar pr respektimin e tradits, prej kohsh ndjen pasojat e ktij ligji. Jan ligjet q nuk e kthejn

pronn tek i zoti ato q po e thyejn traditn e nderit dhe t korrektsis q sht respektuar n breza. Dukati ka t drejt! T gjith ne, bij t ktij vendi, e dim mir kt, por e harro-jn t zgjedhurit tan menjher pasi bhen deputet. Pse? Mos vall t drejtn ton pr pronat e trashguara duhet ta krkojm nga SHBA, Gjer-mania, Italia, Greqia, Turqia, Beo-gradi, Moska apo kryetar shtetesh t tjer. Ata dhe Strasburgu jan mjaftuar me vendimin Pilot, por atje me siguri bhen raportime t rreme dhe ata nuk mund ta imagjinojn situatn e rnd q sht krijuar pr shkak se shteti pr 25 vjet vazhdon t mashtroj me fasadn e kompensimit dhe po vepron me ligje q shkelin detyrimet kushtetuese. Nga kto ligje t padrejta po prfiton batakiu dhe i pandershmi, ndrsa i ndershmi revoltohet. Ne jemi t revoltuar, por po presim se revolta sjell pushkn dhe pushka merr jet njeriu, por kjo nuk na plqen se kshtu humbasin t gjith shqiptart e mbyllen edhe dyert e Evrops.

Kemi nuhatur se qeveritart po hedhin syt nga kullotat e maleve t Dukatit. Dihet se aty shteti nuk ka prona, pronsin e kan familjet au-toktone t Dukatit. Po t jet nevoja burrat e Dukatit flasin t gjith me nj z dhe rreshtohen t gjith me nj ko-mand t vetme. Zoti Rama: Bhuni burr shteti dhe kuptoni realitetin, mos na shtyni n luft civile se do t ishte fatalitet pr t gjith Shqiprin dhe kombin ton. Ky palo pluralizm kriminal q po bhet 25 vjear, duhet t ket respekt pr Dukatin dhe du-katatasit, q jan mbi 10.000 vjear n ato male.

Dgjojm t thuhet se nuk ka dokumente pronsie. Kjo nuk sht e vrtet. sht e sigurt se pushtuesit turq dhe ata italian, i kan regjistruar pronat e shqiptarve. Mbreti Zog ngriti nj kadastr shum t rregullt pr kohn, por edhe diktatori Hoxha

i ruajti dokumentet e pronave q shtetzoi pas vitit 1945. Pra Shteti i kishte dhe i ka dokumentet e pronave t shqiptarve. Nse n krye t shtetit dhe n Kuvendin e Shqipris, do t kishte shqiptar t ndershm, nuk duhej t miratohej ligji 7501, por nj ligj q pronart t dorzojn krkesn dhe t jet detyrim i shtetit q duke hapur arkivat ti kthej n origjin pronat e grabitura nga diktatura. Nse te drejtuesit e derisotm ndrgjegjja kombtare sht mposhtur nga nxitja pr para e prvetsim, kjo le t bhet sot. Asnjher nuk sht von pr t korrigjuar gabimet. Kjo sht detyra kryesore e njerzve t zgjedhur.

E kuptoj zoti Kryeministr revoltimin tuaj nga situata dhe uroj me gjith zemr q ju t dshironi me sinqeritet t bni shtet ligjor. Ather, hapini arkivat, kadastrat dhe regjis-trat e shtetzimeve dhe ktheni n origjin pronn tek i zoti. Pronart nuk duan kompensim. Kompensoni ata q shkeln ligjin, por pronarit kthejani tokn babait. Por keni dhe nj rrug ndihmse, mblidhni fshatin, se dukatasit e din se ku jan kufijt e secilit dhe jepuni dokumentet e reja t pronave ashtu si i krkon koha e sotme moderne. Ju garantoj se n shumicn e rasteve n t gjith bregdetin, pronart i din kufijt e pronave t tyre. N rastet ku ka vshtirsi, ose kufitart nuk e gje-jn dot gjuhn e prbashkt, duhet ndrhyrje Shteti me dokumentet q disponon. Reforma q presim nga ju sht q secili t gzoj pronn e tij t trashguar sa sht i gjall. Por kjo do t kundrshtohet nga t babziturit apo t shiturit t ulur si deputet n Kuvend, ata si puna e ujkut plqejn mjegull pr t shqyer dhe grabitur m leht.

Zoti Edi Rama, Ju jeni shpre-hur se Dukati ka t drejt. Kry-eministrat pas vitit 1991, kan ln gjurm negative dhe do mbahen mend si gnjeshtar t mdhenj q

e mashtruan popullin, q sabotuan demokracin dhe i futn familjet shqiptare n konflikte dhe n gjak me njra tjetrn. Si asnjher n histo-rin qindra shekullore t ktij vendi, konflikti pr pronn sht futur edhe brenda familjes. Gazetat japin shpesh lajme t tilla. Ne jemi larguar nga Sali Berisha, sepse ai mashtroi dhe punoi pr tu pasuruar pr veten e tij sipas udhzimeve t Katovics. Prona nuk ka vetm vler si para, por sht prob-lem delikat q nuk mund t shlyhet me kompensime. Politika pr pronat lidhet me fmijt tan dhe prcakton t ardhmen e kombit. Me politikn e kompensim/legalizimit, t nisur nga Saliu, brezi i ri, i ln pa prona, si arixhiu pa atdhe do largohet nga vendi, sepse me forcn e shtetit prej 25 vjetsh, po i mohohet atdheu i t parve. Kryeministrat pararends, i kan shtuar problemet q la pas diktatura, aq sa ndrkombtart ju ven si kusht dhe ju krkojn q ta dekriminalizoni shtetin. Ata kan t drejt, por kan edhe detyrim t orientojn se nse dekriminalizimi nuk fillon me drejtsin mbi pronn, edhe ju do t dshtoni edhe m keq se Sali Berisha. Me kompensime e legalizime Shqipria do t vazhdoj t zhytet n knetn e korrupsionit dhe n orbn e politiks s mbrap-sht e antishqiptare t Katovics q po vazhdon prej 1991, kur drejtonte Ramiz Alia. Ata q vijn si reporter t BE nga zoti Stefan Fyle deri te gjermani Fleckenstain, duke qen t edukuar ndryshe, mbase nuk arrij ti kuptojn n thellsi kto gjra, por raportojn pr progres dhe lavdro-jn edhe kur Kuvendi bn ligje q shqiptart t thellohen n anarkin e Katovics dhe t justifikohen kur vjedhin pronn e tjetrit. Kjo sht e vrteta e hidhur.

Mos sakrifiko zgjidhjen e problemit t prons pr interesa elektorale. Turqia u b shtet i fort dhe ligjor nga Qemal Ataturku, Italin e shptoi n post fashizm De Gasperi. Ju zoti Edi Rama keni mundsin historike t ngrini themelin e shtetit demokratik nse zbatoni parimin se Prona e grabitur i kthehet t zotit. Zgjidhja bhet me kthimin fizik t prons tek i zoti dhe kuptohet q edhe kompensimi duhet, por kur bhet fjal pr nevoja publike. Krkojm t jeni shum i kujdesshm, i matur dhe largpams. Si themi n gjuhn e popullit: mat mendo e diskuto 7 her dhe vendos e pre nj her. Drejtsin e duan t gjith, se ajo i qetson t gjith, ndaj duhet t vendossh drejtsi duke fil-luar me pronn e trashguar se kshtu hapet dera q Shqipria t pranohet n Evrop.

Kr y e m i n i s t r i E d i Rama deklaroi dje n Kuvend se brenda gjasht mua-jve qeveria do t paraqes n parlament ligjin e ri pr kthimin dhe kompensimin e pronave. Ligji Pr kthimin e pronave, i miratuar n vitin 2004 prfshin 31 nene dhe prgjat tet viteve t qe-verisjes s Partis Demokratike, u ndryshuan 24 prej tyre. Kjo do t thot q ligjit nuk i ka mbetur as nam e as nishan, duke sjell m shum kaos n lidhje me pronat dhe n marrdhniet e pronarve me shtetin. Ndaj nuk ka m asnj arsye q ky ligj t ekzistoj, ndaj brenda 6 muajve t ardhshm ne

do t paraqesim ligjin e ri q do t sjell zgjidhje q nga viti i ar-dhshm, u shpreh kryeministri n seancn plenare, ndrsa diskuto-hen disa ndryshime n ligjin, Pr kthimin dhe kompensimin e pro-ns. Ndryshimet iu mundso-jn ish-pronarve t pasurive t paluajtshme nj zgjatje me 6 muaj t afateve pr trajtimin e krke-save t tyre pr njohje, kthim dhe kompensim pasurie, nga 30 prilli 2014 deri m 30 tetor 2015. Kjo shtje shkaktoi debate t forta mes palve n parlament, t cilat shkmbyen akuza t ndrsjella rreth kthimit dhe kompensimit t pronave ish-pronarve.

Pronat, qeveria brenda 6-t muajve ligjin e ri

Nuro Kulluri

Nuro kuLLuRI

FAQE 10 E Premte, 8 Maj 2015Fryma e Re

EMIGRACION/PORTRETAtdhetar i prkushtuar dhe pa komplekse

Fatjon LEkDuSHI Veprimtar i FRD, Athin

Shptim HOXHA

M 11 Maj t ktij viti, publicisti i mirnjo-hur n emigracion n Greqi, por edhe n t gjitha trojet shqiptare, Abdurahim Ashiku, hyn n vitin e 75 t jets. Zakonisht festojm ditlindjet n do prvjetor, por pr Ashikun, prvjetorin e 75, do e festojm jo si nj dit lindje, por si nj vitlindje. Zoti Ashiku, do dit t vitit jep kontributin e vet atdhetar me publicistikn e tij t pasur dhe njerzore...

Abdurahim Ashiku u lind m 11 maj 1941, n fshatin Brezhdan-Zdojan t Dibrs. Arsimin fillor dhe shtatvjear e mbaroi n vendlindje, kurse shkolln e mesme n tekni-kumin bujqsor n Fier. N vitin 1966 mbaroi studimet n Institutin e Lart Bujqsor n Tiran. Ka punuar n profe-sionin e agronomit n rrethin

e Dibrs, m von msues n shkolln e mesme bujq-sore Nazmi Rushiti n Peshkopi, gazetar n ATSH, n shtypin qendror dhe at lokal. Pasion i jets s tij ka qen gazetaria. Shkrimi i tij i par daton n pranvern e vitit 1957, nxns n shkol-ln e mesme bujqsore n Fier, pr t vazhduar m pas me gazetn Zri i Rinis. N vitin 1974 merr detyrn e korrespondentit t ATSH-s pr Dibrn dhe Matin, si dhe gazetar i Zrit t Popullit dhe Ushtima e maleve.

U largua nga Shq-ipria n korrik t vitit 1996. N mrgim (Greqi) iu nnshtrua statusit t mrgimtarit, duke punuar si bahevan n ambiente shtpiake greke, edhe pse niveli intelektual dhe profesional i tij ishte m i lart se i atyre q u shrbente. Por edhe n mrgim, z. Ashiku nuk do t rrinte pa shpalosur pasionin e gazetaris dhe aq m tepr aftsit e tij ti vinte n shrbim t komunitetit. Me ardhjen n emigracion, n fillim iu prkushtua gazets Vllazrimi, e cila doli n vitin 1997, kur n Shqipri ishin mbyllur t gjitha gazetat, pasoj e politiks s mbrapsht n nj vit t mbrapsht, pr t vazhduar m

tej me gazetat: Rilindja XXI, Gazeta e Athins, Emigran-ti etj. Kontributin e tij e shohim sot edhe te gazeta Fryma e Re, e cila sht br zdhnse dhe pasqyruese e jets n emigra-cion, kur aktualisht n asnj gazet shqiptare, nuk trajtohen probleme t emigrantve t shumt n Greqi. Por njeriu me vullnetin e tij t jashtzakon-shm nuk do t mjaftohej, duke kontribuar thjesht n gazetari pa asnj lloj shprblimi. Me kursimet e mbledhura si bleta nektarin, Ashiku do na dhuronte nj seri librash, duke grum-bulluar si nj thesar t muar publicistikn e tij. Njerz q

i dua, 2007.Rilindsit e ko-hs, 2008, Shkolla shqiptare e Athins, 2009, Po Dibrs! Jo Skavics, 2010, Rrfimet e komshiut, 2011, Shkolla shqipe e Selanikut, 2014, jan libra t botuara nga Ashiku. Gjith kjo krijimtari publicis-tike, merr vlera t veanta edhe si arkiv historike pr brezat q do t vijn. N publicistikn e tij nuk e gjen personazhin negativ, spekuluesin, hileqarin, ziliqarin, zullumqarin. Ai nuk di t prplaset me asknd. Arma e tij, me t ciln debaton, sht shembulli pozitiv, prkushtimi atdhetar, prpjekjet pr t paran-daluar t keqen. Q n titujt e

librave, t botuar, z. Ashiku jep imazhin se nuk ka kundr-shtar ta prballojn. Njerz q i dua, sht titulli i librit t tij t par. 80 personazhe me kontribute n emigracion jan pasqyruar n kt botim. Po kaq do gjejm n do prej pes vllimeve t tjera. Dy jan shtyllat me t cilat z. Ashiku lufton t sfidoj, por edhe t lartsoj. Msimi i gjuhs shq-ipe n emigracion nga fmijt e emigrantve, sht plaga m e rnd q komuniteti shqiptar n Greqi po e prjeton, si plag e pa shrueshme. Dy libra jan shkruar kushtuar ksaj teme.

Prkushtimi atdhetar i z. Ashiku ka br t mundur t gjej edhe n ishujt m t humbur t Greqis, komisart e vrtet t drits dhe ti pasqyroj n publicistikn e tij. Shteti shqiptar nuk siguron dot nj abetare, nj program msim dhnie pr fmi-jt e emigrantve. Me dhjetra jan msuesit e gjuhs shqipe n Greqi dhe nuk ka mbetur asnj pa u kontaktuar dhe biseduar me z. Ashiku, atdhetarin misionar n emigracion. Rilindsit e kohs son i pagzon shum emigrant me kontribute dhe prkushtim at-dhetar, duke i prgjithsuar e nxi-tur pr t rritur sa m shum vlerat atdhetare dhe dinjitetin kombtar

n emigracion. Shtylla e dyt tek e cila z. Ashiku sht prkushtuar, sht ruajtja e traditave kulturore artistike n emigracion. Me dh-jetra shkrime ka pasqyruar dhe vlersuar grupin polifonik lab Vllazrimi dhe pena e tij nuk u tha asnjher. Edhe n kto momente kur koalicionistt e majt, ktij grupi i privuan t drejtn pr t prshndetur n festivalin folklorik, Gjirokastr 2015, zoti Ashiku nuk nguroi ta thoshte fjaln e tij n shtypin e kohs. Prpjekjet e tij pr ruajtjen e kulturs n emigracion, i shiko-jm n organizimin e ansamblit Na bashkoi isoja dhe iftelia, t prbr nga grupi polifonik Vllazrimi dhe grupi i iftelis Zri vendlindjes.

T flassh pr vlerat e ktij atdhetari n nj shkrim t vetm, n nj prvjetor vitlindje, sht e pa mjaftueshme dhe e pa mun-dur. Ajo ka duhet t theksojm sht se komuniteti shqiptar dhe organizmat shoqrore e shtetrore n Shqipri, duhet t kthejn vmendjen pr ti vlersuar dhe prgjithsuar figurat e shquara atdhetare, si kjo e zotit Abdurahim Ashiku, t cilit n 75 vjetorin e ditlindjes s tij i urojm jet t gjat, lumturi familjare dhe sukse-se n krijimtarin e tij publicistike.

fuqia e unit t brendshm

Meditim...

N koht e lashta, njeriu konsid-erohej nj njsi e ndar n tre elemente: trup, mendje dhe shpirt. Njeriu sht nj trinitet, si dhe vet Zoti, shkru-ante Paracelsus. Njeriu pra, sht nj n thelb, i trefisht n substanc, i vdekshm dhe i pavdekshm, brenda tij gjendet fryma hyjnore (vetdija universale). Pra, kjo nnkupton se do gj q ka lart, ka edhe posht, do gj sht zgjatimi i do gjje tjetr. Natyra na ofron analogji pa fund. Pr shembull, njeriu, atomi, galaktikat jan br nga e njjta energji vibruese dhe u binden t njjtave ligje. N mnyrn se si elektronet sillen rreth nj brthame qen-drore, n t njjtn mnyr dhe planett rrotullohen rreth diellit. Nse njeriu ka nj aparat pr qarkullimin e gjakut, nj pr frymmarrjen, nj trets, n t njjt mnyr i ka dhe Toka: nj q merr frym, nj trets, nj q rinovohet dhe

sht n komunikim me bott e tjera q e rrethojn at.

Le t shikojm se si okulti e shi-kon njeriun. Pr t, Trupi (Toka, ose Saturni) sht pjesa e dukshme, m e dendura, sht pjesa ku mbshteten pjest e tjera, gjithashtu e vetmja pjes q profani e konsideron si t vrtet. Mendja, Ndrgjegjja (Uji-Ajri sht pjesa hermetike, Hna dhe Mrkuri jan planett q identifikohen me t). Ajo sht pjesa-shtresa, ku maganizohen imazhet, kujtesa; sht bota e ndjen-jave, mendimeve. Akti i reflektimit t mendjes korrespondon me Ujin si lnd dhe Hnn si planet. Mnyra intuitive e t menduarit korrespondon me Ajrin si lnd dhe Mrkurin si planet.

Mendja-Ndrgjegjja prbhet nga dy elemente, ose mund t konsid-erohet si nj medalje me dy an. Ana e parme e medaljes, e cila sht e kthyer nga toksorja (si psh Uji-Hna), refle-kton at q merr nga toksorja dhe pr kt arsye prodhon imazhe. Kjo pjes sht jashtzakonisht e rndsishme (sht pjesa femrore, e modelueshme dhe e adaptueshme), sht e rnd-sishme, sepse kjo sht pjesa q krijon iluzionet dhe at q quhet realitet, ose e vrtet, e prekshme ktu n kt bot, duke ndaluar perceptimin e thelbin e saj me intim dhe global: kshtu ky trup (ose filtr) sht i pist, i bllokuar

dhe ka vshtirsi n leximin e qllimit prfundimtar t tij, i cili i prket shpirtit. E thn ndryshe: m pak ne shohim n pjesn m t leht, q sht Shpirti, i cili sht drit, zjarr, diell, m t thrrmuar dhe t ndar jemi nga vetja. Ana tjetr e medaljes sht Ajr, Mrkuri: Kjo sht shpresa jon! Kjo an e medaljes sht e kthyer n drejtim t Diellit, zjarrit dhe reflekton dritn: Nse uji pastrohet, nse Hna dominohet, ather syt tan mund t shikojn shtresat e holla t ajrit (element i cili bn t mundur djegien e prushit, zjarri i t cilit lejon jetn). E vetmja mnyr pr t arritur kt zjarr (t Shpirtit, Diellin, Dritn), sht t dominojm dhe zotrojm me vetdije ann e dyt t medaljes. Lirohu pra nga do gj q na lidh me shtresn m t dendur, mjaft m skllav i fantazive dhe iluzioneve, i lir nga zinxhirt. Shpirti (ose Flaka, Dielli) sht shtresa, pjesa universale, sht ajo q na lidh me t gjith infinitiv, sht vetvetja. sht i vrtet dhe i pandryshueshm, i pakufi-zuar dhe pr kt arsye nuk ka dualitet. Prandaj sht thelbi i brendshm, sht Mendimi absolut. Si trinitet n Trup, Mendje dhe Shpirt, ne kemi: far duhet t vdes, far mund t vdes, dhe far nuk vdes kurr!

N kt kontekst t gjith duhet

t msojm t shikojm brenda vetes dhe jo jasht saj, dritn hyjnore t mishruar, por t zbehur nga Uni personal dhe kolektiv. T qenit i ndri-tur n dika, do t thot t posedosh kuptimin e vrtet t gjrave. Pr t arritur ndriimin n rrugn shpirtrore, duhet t njohsh n mnyr t qart natyrn e ndrgjegjes, n planet e saj t pa manifestuara deri n shprehjen e plot t proceseve kozmike. Pr tu ndriuar sh