GAZET INFORMATIVE, POLITIKE, EKONOMIKE, SOCIALE, KULTURORE VITI 2 Nr. 78 E mart, 30 Qershor 2015

shtja e prons do t vazhdoj t mbetet ende sfid pr qeverin shqiptare...

Leximi i zgjedhjeve lokale

Adresa: Bulevardi George W. Bush, Nr.15/1, Tirane-mail: gazeta.frymaere@gmail.come-mail: info@frd.alKryeredaktor: Agim ZekaMob: +355 69 21 15 769Marketing: +355 69 40 55 244

Alfred CAKO

Editorial

fq. 2

fq. 5

Lavdrim SHEHU

Diana BEU

Besim DERVISHIArmando MOSHO

Nuk ka paqe n bastione

N Shqipri vazhdon shkelja e t drejtave t njeriut

Dshira mund t jet e madhe, por far flet realiteti?

Zbulohet nj skulptur n malin e TomoritTragjedi Greke

KOMENT

Raport 2014, i Departamenti Amerikan t Shtetit

AKTUALITET

KULTUR/ARKEOLOGJIKRIZA/GREQI

BETEJA KUNDR KORRUPSIONIT FILLON ME ZGJEDHJE T LIRA E T NDERSHME

Topi: Nevoj imediate, ndryshimi i ligjit pr zgjedhjet

OPINION E DITS

Servilizmi si faktor i humbjes Tani mund t bhet nj analiz zgjedhore

Duhet theksuar se qeveria aktuale ka br mir disa reforma... megjithse ka shum pr t br, pasi problemet jan t trashguara

fq. 3 fq. 3Oltjana BECI Alfred FETO

FRD, e cila konkurroi pr her t par n zgjedhjet vendore n jetn e saj t shkurtr, jo vetm e ruajti konstanten e vet t votuesve krahasuar me numrin total t para dy vjetve, por pati edhe nj rritje t votave, por pr shkak t numrit m t vogl t votuesve, pesha e saj elektorale n prqindje u rrit. Gjithashtu, 37 antart e kshillave bashkiak n t gjith vendin, jan tregues domethns pr nj parti q mori pjes pr her t par n zgjedhje vendore n shkall vendi.

HITHRA E FRYMS S RE

N baz t rezultatit prfundimtar t ktyre zgjedhjeve, patm dy lloj reagimesh, akuza dhe prgzime n varsi t humbjes apo fitores. U pa dukshm q njerzit e thjesht ndryshuan drejtimin e bindjeve t tyre, duke prgzuar fituesit n shenj t nj mbshtetje q mbase kurr sua kan dhn ndonjher me vot.

fq. 4

fq. 6

fq. 6

fq. 10

FAQE 2 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

Alfred CAKO

EDITORIAL

E DITS

Leximi i zgjedhjeve lokale

TAKIM TOPI - OSBE

Tashm ka m shum se nj jav q jan zhvilluar zgjedhjet lokale. Dihet se ishin dy blloqe t mdha q u prplasn n nj konkurrenc t ashpr. Blloku i majt kishte grumbulluar afro 40 parti dhe grumbulloi gati po aq vota sa n vitin 2013, por partit fituese t para dy vjetve grumbulluan rreth 150 mij vota nga afrimi rreth tyre i disa partive me pesh t konsiderueshme n elektoratin shqiptar, si PDIU dhe FRD si edhe nj numr partish me influenc m t vogl n pesh. Sigurisht konsumi dy vjear i partive qeverisse dhe sidomos ndr-marrja e disa reformave t rndsishme n kt hark kohor solli kto karakteristika t sjelljes s elektoratit.

Nga ana e saj, FRD, e cila konkurronte pr her t par n zgjedhje vendore n jetn e saj t shkurtr, jo vetm e ruajti konstanten e vet t votuesve krahasuar me numrin total t para dy vjetve, por pati edhe nj rritje t pakt t votave, por pr shkak t nj numri m t vogl votuesish n total, pesha e saj elektorale n prqindje u rrit pak m tepr. Gjithashtu, 35 antart e kshillave bashkiak jan tregues impresionues pr nj parti q mori pjes pr her t par n nj pal zgjedhje vendore n shkall vendi.

Nga ana e saj, FRD, e cila konkurronte pr her t par n zgjedhje vendore n jetn e saj t shkurtr, jo vetm e ruajti konstanten e vet t votuesve krahasuar me numrin total t para dy vjetve, por pati edhe nj rritje t pakt t votave, por pr shkak t nj numri m t vogl votuesish n total, pesha e saj elektorale n prqindje u rrit pak m tepr. Gjithashtu, 35 antart e kshillave bashkiak jan tregues impresionues pr nj parti q mori pjes pr her t par n nj pal zgjedhje vendore n shkall vendi.

Sigurisht pritshmrit e FRD, kryesia dhe lideri i s cils kan zhvilluar nj aktivitet t dendur e t pan-drprer n t gjitha zonat e vendi prgjat ktyre dy vjetve pas zgjedhjeve t prgjithshme, ishin m t mdha. Ditn e enjte kjo parti do t mbledh Asam-blen Kombtare, ku do t analizohen me objektivitet

rezultatet dhe do hidhen hapat e duhur pr vazhdimin e puns dhe korrigjimin e t metave nga posht, deri n maj t piramids s lider-shipit t Kryesis s saj.

Gjithsesi, ajo q vihet re sht fakti se ka nj dob-si n rezultatin zgjedhor n pak rrethe t rndsishme t vendit, ku futet edhe Ti-rana dhe nj ngritje t ktij rezultati n disa rrethe t tjera m n periferi gjeo-grafike t vendit. Analiza do t jet e thell dhe do t marr n shqyrtim shkaqet subjektive n mosrealiz-

imin e pritshmrive dhe do t nxjerr detyra t reja, kryesisht n prmirsimin e strukturave organizative

pr ta kthyer FRD n nj parti elektorale nga qendra n periferi t vendit, dmth q do qendr votimi t ket

nj celul q do ta mbuloj e do t interesohet pr rritjen e rezultateve t saj n zonn prkatse urbane apo rurale.

Dihet se n kto zgjed-hje, n kuadr t nj aleance teknike me parti t majta, FRD, me programin e saj t Qendrs s Djatht, diti ta ruante identitetin e saj programor dhe ishte, k-sisoj, kripa n gjelln e ktij koalicioni fitues. Pasi t fil-lojn t mblidhen kshillat e reja dhe t konstituohen administratat lokale, kudo ku kan fituar kryetart e ASHE, FRD do t mbaj nj pesh t caktuar n admin-istrimin e pushtetit lokal, me njerzit e ekspertt e vet t pushtetit lokal duke qen n pritje t konkretizimit t bashkpunimit parazgjed-hor dhe t angazhimeve paraelektorale nga t gjitha forcat kryesore t ASHE dhe n mbajtjen e peshs s an-gazhimeve para elektoratit t t gjitha atyre bashkive ku kan fituar kryetart e ktij koalicioni t gjer politik.

Kryetari i Fryms s Re Demokra-tike, Prof. Dr. Bamir Topi, priti dje n selin e ksaj partie, me krkes t Misionit Vzhgues t OSBE-s, prfaqsuesin politik t ktij Misioni, zotin Ande+ Bruce.

Takimi pati n qendr procesin e admin-istrimit t vots e problematikat q dalin prej tij dhe solli n bised situatn zgjedhore konkrete. Larg gjuhs diplomatike, kryetari i FRD-s, zoti Topi, deklaroi se ka ardhur koha kur OSBE, s bashku me faktort e tjer ndrkombtar, duhet t ushtrojn rolin e tyre n funksion t shndoshjes s demokracis shqiptare. Rapor-tet e rrumbullakosura, gjuha diplomatike dhe metaforat elegante t raporteve ndrkombtare duhet ti len vendin paraqitjes reale t situatave dhe duhet t japin pa ekuivok rekomandime q i

ndihmojn jo vetm konstatimit t problemit, por dhe ndryshimit t tij. sht e pafalshme, dekla-roi zoti Topi, q demokracia n Shqipri i ngjan nj t smuri n kimioterapi t vazhdueshme. sht koha q sistemi duhet ndihmuar t dal nga agonia, n t ciln e kan futur elefantt e politiks, u shpreh m tej zoti Topi.

Ndrsa vrejti se vrtet procesi zgjed-hor ka kaluar pa probleme t mdha, kryetari

i FRD-s pati mendim t ndryshm sa i takon fazs s administrimit t vots. N kt proces u riprsritn t njjtat skema vjedhjeje t zgjed-hjeve t kaluara, skema q penalizuan edhe kt radh partit q pengohen nga Kodi Zgjedhor pr t qen pjes e administrimit t vots. Mo-sprputhja mes votave t numruara dhe atyre t paraqitura n proces verbalet e KZAZ-ve, pamundsia pr t reaguar dhe ndryshuar kt

faz t procesit, nj proces ankimimesh q rrezikon t jet nj shfaqje zgjedhore dhe jo nj proces i drejt ligjor, u solln n takim si pikat problematike t procesit.

I shqetsuar prtej procesit konkret t zgjedhjeve t 21 Qershorit, zoti Topi deklaroi se ka ardhur koha q n Shqipri tranzicioni t marr fund n t gjitha hallkat e sistemit, ksisoj edhe n at zgjedhor, n mnyr q ti shrbehet ndrtimit t nj demokracie t vrtet dhe funk-sionale. Ndryshimi i formuls zgjedhore dhe instalimi i teknologjis s numrimit, jan sipas zotit Topi mundsit konkrete q do t onin sistemin e zgjedhjeve n drejtimin e duhur.

I bindur pr rolin ndihmues dhe kshillues t OSBE-s, kryetari i FRD, Bamir Topi deklaroi se ka ardhur koha q OSBE t mos mbetet vetm n rolin e raportueses s radhs. Nj raport q n do proces zgjedhor prsrit vazhdimisht se procesi aktual sht m i mir se i pari, por ka ende pun drejt plotsimit t standardeve, nuk i shrben askujt, vrejti zoti Topi.

Zoti Bruce, ra dakord pr shum pika t diskutimit dhe krkoi q FRD t paraqes n mnyr t prmbledhur observimet e saj, n mnyr q t gjenden hapsirat pr tu implementuar si pjes t raportit prfundimtar t OSBE-s.

Topi: Ndryshimi i formuls zgjedhore dhe instalimi i teknologjis s numrimit, jan mundsit konkrete q do t onin sistemin e zgjedhjeve n drejtimin e duhur

FAQE 3 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

Nisur nga trendi i politiks shqiptare dhe n baz t rezultatit prfundimtar t ktyre zgjedhjeve, patm dy lloj reagimesh, akuza dhe prgzime n varsi t humbjes apo fitores. Kshtu u pa dukshm q njerzit e thjesht ndryshuan drejtimin e bindjeve t tyre, duke prgzuar fituesit n shenj t nj mbshtetje q mbase kurr sua kan dhn ndonjher me vot.

OPINION

Alfred FETO

Servilizmi si faktor i humbjesPasi ka luam n j fushat elektorale

paqsore n prgjithsi, ajo q nuk mund t kaloj pa u vn re sht reagimi i sim-patizantve, qofshin kta t rndsishm apo jo, si para dhe pas fushats, n lidhje me partit e tyre, por dhe me sub-jektet e tjera politike. Mnyrat se si interpretohet fitorja dhe humbja jan nga m t udit-shmet, ku nuk mungojn dhe notat e servilizmit, apo akuzat q humbasin dhe rrjedhn e tyre logjike. Her-her duket sikur shumica e ka t rrnjosur thell servilizmin n nj psikologji t kultivuar ndr vite nga mentalitetet politike, jo thjesht si nj tipar, por strategji mbijetese.

Kushtet historike kan ndikuar q politik brja t ket kt lloj tendence. Shq-ipria ka pasur disa qeveri por, ajo q pati ndikimin m t madh duke ndikuar dhe n formimin apo deformimin e karakterit t njeriut ka qen

qeveria komuniste. N at koh u prhap n mas vi-rusi servilizm, si mundsi mbijetese dhe zgjedhje e pashmangshme pr t ardhur deri n ditt tona, si strategji suksesi dhe sa m shum t gjej zbatim, aq m shum do prcillet ndr breza. Kshtu, nisur nga fenomeni servi-lizm, filluan reagimet e para direkt pas shpalljes s kandi-datve si nj raport i ndrsjel-l popull-politikan. Fakti q ky fenomen ndodh n mnyr reciproke, e ka br strategji t suksesshme, pavarsisht me afat t shkurtr, kurse fakti q sht kultivuar ndr vite, ka br q disa grupe t caktuara njerzish t krijojn varsi ndaj ktij lloj luksi, gj q amplifikon mundsit e suksesit pr servilt.

Nisur nga trendi i poli-tiks shqiptare dhe n baz t rezultatit prfundimtar t ktyre zgjedhjeve, patm dy lloj reagimesh, akuza dhe prgzime n varsi t

humbjes apo fitores. Kshtu u pa dukshm q njerzit e thjesht ndryshuan drejtimin e bindjeve t tyre, duke prg-zuar fituesit n shenj t nj mbshtetje q mbase kurr sua kan dhn ndonjher me vot. Nga ana tjetr, ata q fituan m pak, prfaqsues t rndsishm madje dhe deputet me nj formim in-telektual t konsiderueshm, filluan me akuza jasht do lloj logjike t pranueshme n nj sistem demokratik duke ngatrruar madje dhe fen me politikn, duke e vlersuar ri-valin fitues bazuar n besimin fetar prkats e duke sajuar lloj-lloj gjrash pr t nxitur urrejtje n popull, kur realisht as besimi fetar i t akuzuarve nuk ishte ai pr t cilin flitej. Pra akuzat m s shumti ishin shpifje n tentativ pr t justifikuar rezultatin.

Po lidhje ka servi-lizmi? Gjithka lidhet me humbjen. Dihet gjersisht q nj subjekt politik humbet

kur n struktura ka vendosur njerzit e gabuar. Po ashtu, nj parti politike humbet kur sht informuar me t dhnat e gabuara, apo kur n radht e saj ka spiun t sofistikuar dhe t gjitha kto lidhen me ser-vilt. Zakonisht servil sht njeriu i paaft dhe ndodh q t paaftt t marrin dhe poste npr parti politike, sepse shumica e atyre q merren me politik i duan ata pasi jan lehtsisht t menaxhueshm, por kjo nuk do thot se i do edhe populli i thjesht, kshtu q, n mundsin m t par i dnon dhe i largon me vot, sepse qytetart nuk e duan servilizmin e t paaftve e as shrbimin e tyre. Informimi i gabuar i strukturave drejtuese t nj partie sht faktor i rndsishm q nj parti t humbas ekuilibrin duke kaluar n eufori. Pse? Kjo sepse npr parti politike gjen servil duke filluar nga baza, t cilt kan prirje pr ti knaqur drejtuesit e tyre, t

cilt vijn sipas nj hierarkie t caktuar, duke i informuar me t vrtetat dhe gnjeshtrat e tyre. Pastaj vijn spiunt q edhe kta jan nj derivat i servilve. Pavarsisht sa t nnshtruar mund t jen kategoria e servilve, sa leht mund ti prdorsh dhe sjel-lsh nga t duash, duke qen se gjithmon jan n shrbim t t tjerve, vjen nj moment q lodhen dhe n momentin m t par, nse iu ofrohet dika nga e cila mund t ken ndonj prfitim, ata zgjedhin t largohen ose t infiltrohen brenda strukturave t partis. Kjo e fundit ka nj ndikim relativisht t rndsishm pasi n momentin q brenda nj partie ska m konfidencial-itet n raport me subjektet e tjera, beteja sht e humbur. Kshtu, arsyet q zakonisht analistt i lidhin me humbjen e zgjedhjeve, lidhen ngusht me pranin e njerzve t gabuar, pra humbja lidhet me faktorin servilizm.

Pavarsisht se ata q fitojn m pak cilsohen si humbs, mendoj se n nj sistem t bazuar n parimet e demokracis nuk duhet t ket humbs, por vetm fitues, dikush m pak apo dikush m shum. Para s gjithash, si njerzit e thjesht dhe politikant gjithashtu, jan qytetar t nj vendi, kshtu q lind nevoja e nj kontributi t prbashkt q gjithmon t fitoj qytetaria dhe demokra-cia. Po ashtu sht shum e nevojshme q pr nj fitore t vlerave njerzore t przgjid-hen njerzit e duhur npr struktura, duke i shmangur servilt, sepse mbshtetja e njerzve mund t fitohet vetm kur ata e ndjejn veten t prfaqsuar ndrsa vihen prball zgjedhjeve t caktu-ara dhe jo vetm kaq, por se me njerzit e duhur dhe vet partia politike mund t arrij rezultatet e dshiruara.

Zgjedhjet patn ann pozi-tive, por dhe negative t tyre. Pjesa m negative ishte pjes-marrja e ult n zgjedhje, n shifrn e 47.86 % t votuesve t regjistruar. Kjo shifr duhet lexuar si nj abandonim n prgjithsi pr politikn shqiptare, e cila n 25 vite nuk arriti dot t realizonte avantazhet e demokracis drejt nj shoqrie t prparuar de-mokratike e shoqruar me qeverisje t suksesshme. Shum njerz jan t zhgnjyer, kryesisht me qeverisjet, ku n qendr ka qen korrupsioni, mung-

esa e duhur e drejtsis, mungesa e in-vestimeve t huaja, q do t siguronte hapjen e vendeve t reja t puns etj. Duhet theksuar se qeveria aktuale ka br mir disa reforma,si reforma n arsim, n sektorin energjetik, nj koncept i prparuar n administrimin e territorit, ka prpjekje pr reformim t sistemit t drejtsis etj., megjithse ka shum pr t br, pasi problemet jan t trashguara.

Por, ka akuza nga ndrkom-btart pr shitblerje t vots, q ndryshon vullnetin e zgjedhsve si dhe kandidat me aktivitet kriminal t regjistruar.

N prgjithsi zgjedhjet u zh-villuan t qeta. Kjo edhe pr faktin se rezultati zgjedhor midis kampeve garuese ishte me diferenc t madhe. Aleanca pr Shqiprin Evropiane i fitoi bindshm kto zgjedhje, duke fituar gati t gjitha bashkit kryesore n vend. Koalicioni ishte m i gjer, m i organizuar. Koalicioni pr pun dhe dinjitet ishte i tkurrur dhe besonte m tepr te paknaqsit e votuesve

edhe pr shkak t krizs, por sipas saj t keq qeverisjes. Natyrisht jan probleme t tyre, ku as votat e FRD-s nuk do ti zgjidhnin problemin. Formula m e mir do t ishte analiza e zgjedhjeve nga intelektualt e bazs s Partis.

Sipas ktij koalicioni, rezultati jo i mir i arritur sht ndikuar nga ndarja e re territoriale, duke harruar se gara elektorale sht zhvilluar brenda territorit t Republiks s Shqipris dhe jo si ndarje t qytetarve jug-veri.

Partia Fryma e Re Demokra-tike arriti nj rezultat pozitiv n kto zgjedhje, duke treguar vlera largpamse n vendimmarrjen e saj politike. Lidershipi i saj shpreh vlera t dukshme qytetarie, larg trashgi-mis me sharje t politiks shqiptare, duke qen realist n premtime dhe duke sjell nj risi politike bashk-punimi n interes t vendit. Si sht theksuar vazhdimisht, kodi zgjedhor nuk favorizon partit e vogla. Shem-bulli m i mir do t ishin zgjedhjet e fundit parlamentare, ku FRD doli

e vetme n zgjedhje dhe megjithse mori mbi tridhjet mij vota, nuk ka asnj deputet n Parlamentin e Shqipris. N kto zgjedhje lokale, FRD garonte pr her t par. Ajo nuk paraqiti kandidat pr kryetar bashkie, por krkoj n koalicionin Aleanca pr Shqiprin Evropiane mbrojtjen e vots pr kandidatt e saj n kshillat bashkiak. Ajo shmangu mbledhjen e mijra firmave mbshtetse t votuesve, si kusht pr pjesmarrje n zgjedhje, n rast se do t dilte e vetme n baz t kodit zgjedhor. Kjo taktik e zgjuar i siguroi fitore t kandidatve pr kshillat bashkiak n shum bashki kryesore n vend, gjithsej 35 kshilltar dhe afrsisht rreth trid-hjetmij vota n t gjith vendin. Duke iu referuar teorive t avancuara t fushatave elektorale, FRD hynte n kto zgjedhje me vshtirsi t mdha:

1- Koha e krijimit t ksaj force politike sht mjaft e shkurtr dhe n prgjithsi votuesit jan pozicionuar si mbshtets t partive t tjera.

2- Mbshtetja financiare sht

shum e rndsishme n nj fushat elektorale, ku FRD kishte vetm 83.300 lek t dhna nga shteti meqe-nse garonte pr her t par n kto zgjedhje lokale.

3- Njerzit mbshtets t FRD nuk jan joshur nga premtime t mdha, apo pr vende pune, si ndodh me partit e mdha.

4- Koha mediatike n baz t kodit zgjedhor ishte mjaft e pafavor-shme pr FRD.

Duke krahasuar t dyja zgjedh-jet, ndonse me natyra t ndryshme, shihet stabilitet n numrin e votuesve, me luhatje t vogla. FRD ka qen korrekte n premtime, bindse n argumentet e saj, por besojm se do t jemi m frymzues n t ardhmen. FRD nuk ka lidhje me botn e krimit, sepse nuk pranohet nga filozofia e saj. Ajo sht nj forc politike me intelek-tual dhe qytetar t mir, q duan nj atdhe ndryshe, ku t sundoj drejtsia dhe perspektiva pr t ardhmen. Nj atdhe pr t gjith shqiptart.

Tani mund t bhet nj analiz zgjedhore

Oltjana BECI

Duhet theksuar se qeveria aktuale ka br mir disa reforma, si reforma n arsim, n sektorin energjetik, nj koncept i prparuar n administrimin e territorit, ka prpjekje pr reformim t sistemit t drejtsis etj., megjithse ka shum pr t br, pasi problemet jan t trashguara...

FAQE 4 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

Lavdrim SHEHU

Nuk ka paqe n bastioneKOMENT

Analiz Shqiptart preferojn blerjet n dyqanet e vegjl

Ky sht dhe prfundimi i par nga nj lexim i prgjithshm i zgjedhjeve vendore t 21 qershorit 2015. Dibra , Malsia e Madhe, Hasi, Bulqiza nga njra an dhe Pogradeci, Prmeti, Ballshi, Selenica, Mallakastra, nga ana tjetr jan dshmi e pakontestueshme e prfundimit t parashtruar n titul-lin e ktij shkrimi. Palt i qajn kto ndodhi dhe prpiqen ti shpjegojn me pretekste t stisura dhe artifice t ndryshme. Le t shpresojm se me qetsimin e emocioneve do t bjn analizat e duhura dhe do t gjejn shkaqet e vrteta q sipas nesh jan, s pari: euforia e siguria pr besn-ikrin e bastioneve, zullumi i kri-juar nga sunduesit e vegjl t t dyja palve n disa mandate, paaftsia, arroganca dhe abuzivizmi i lider-shipve partiake i t dyja kampeve, mos mbajtja e fjals dhe premtimeve t dhna, qasja ndaj administrats publike si ndaj kopshteve personale.

S dyti: Si duket kemi hyr n nj proces t ri emancipimi t elektoratit, q do t thot se ai ka filluar t reagoj dhe nuk pranon m ta trajtojn si dele, nuk sugjes-tionohet m nga lider prestigjator, nuk manipulohet pafundsisht prej

tyre. Marrdhniet mes elektoratit dhe liderve si raport mes tufs e bariut, u takojn shoqrive para demokratike, totalitare e gjysm totalitare. Prgjumja e popujve nuk vazhdon gjithmon. Hert a von ata trokasin n portn e emancipimit, duke u liruar nga mitet e perndit e s kaluars.

Elektorate t kalcifikuara, t palvizshme, t paafta pr t reaguar ndaj padrejtsive, ndaj deformimit t shtetit ligjor, ndaj oligarkive etj., ngjajn me fosile t shtreszuara e t mbi shtreszuara. Edhe Shkodra, Gjirokastra, Berati, apo ndonj tjetr, ndonse me vshtirsi, kan filluar t lirohen nga indoktrinimet klasore.

N vendet e Evrops Lindore e Perndimore elektoratet e eman-cipuara i kan imponuar politiks shkrirjen e partive me emr, por q kishin prfunduar misionet e tyre. Kshtu Solidarnosti i Lev Valess n Poloni, partit e Shirakut e Sakozis n Franc, t majtt e t djathtt n Itali, partit tradicionale t s majts e t s djathts n Greqi, hyn n procese rithemelimi, ridimensionimi apo riformatimi pr t mundur t kryejn misionin si lokomotiva t shoqris njerzore.

uditrisht dhe mjerisht shq-iptart, kudo ku jan t organizuar si n Shqipri, Kosov, Maqedoni, lvizin me shpejtsin e breshks; si duket vuajn akoma nga kom-pleksi i bunkerizimit apo sidromi i Stokholmit. Sidoqoft, prishja e statukuos npr bastione sht nj sinjal pozitiv se edhe te ne dika ka filluar t lviz e t ndryshoj.

Pogradecart , lezhjant, durrsakt, prmetart, selenicasit, malsort e Malsis s Madhe, hasiant etj., nuk i pranuan modelet e servirura, gati me dhun t she-fave t Tirans. Dibrant gjithashtu. sht pr t ardhur keq. Dikur zhvilloheshin procese demokratike parazgjedhore pr t prcaktuar kan-didatt pr kshilla, pr kryetar apo pr deputet. Bhej nj gar brenda forcave politike. Bheshin sondazhe pr t identifikuar ndjeshmrit apo prparsit e qytetarve lidhur me kandidimet. Sot kemi br hapa mbrapa. Gjithka e prqendruar dhe e personalizuar. Lind kshtu nj qasje tjetr e rrezikshme pr demokracin, kur deputet t cak-tuar si Koo Kokdhima n jug, apo te tjer n veri, imponohen pr kandidatt dhe akoma m keq nuk mbajn prgjegjsi kur preferencat e tyre humbasin. Prkundrazi bjn t uditurin, shajn, fyejn, gjejn fajtorin te t tjert, duke u hedhur sa n nj teori konspiracioni n tjetrn. Kshtu deputeti i Dibrs ditn e numrimit t votave, para kamerave agresonte verbalisht kandidatt e pavarur, duke i etiketuar si t shitur. Ashtu si bnin shefat e tij n Tiran, ku anatemonin e prgojonin risin m ekzemplare t ktyre zgjedhjeve, dukurin Bojaxhiu. Nuk besoj se dikush me mend n kok mendon se kandidatt e pavarur n Dibr, Tiran apo gjetk kishin dal pr tu shitur apo pr tu bler.

Ata ishin reagim i ardhur si re-zultat i nj akumulimi gati 25 vjear kundr sjelljeve e politikave antide-mokratike, personale, klienteliste,

pa vizion e t pa emancipuara q dominuan skenn politike shqiptare.

Karrierist t smur, shpirt-vegjl dhe injorant, t flakur jasht me vot demokratike, prpiqen t shfrytzojn humbjen npr bas-tione duke thurur e intriguar teori konspirative, duke fajsuar njerzit m t ndershm, pr tu rikthyer n parajsn e humbur. Por n t vrtet ata jan shkaktart e humbjes, sepse me zullumin e krijuar n vite t tra kishin shkaktuar aq alergji e neveri te votuesit, saq nuk guxonin as t dilnin para qytetarve n fushat.

Fakti q harta e Shqipris nuk ndahet m gjeografikisht posht Shkumbinit e sipr tij, sht sinjal pozitiv. Kur bastione t tilla, si: Prmeti, Selenica, Pogradeci, Mal-lakastra etj., do t qeverisen nga t djathtt apo Hasi, Dibra, Bulqiza, Malsia e Madhe nga t majtt, pa dashur na shkon mendja se teorit klasore, krahinore, tribale t bar-rikadave e skalioneve t sigurta kan rn. Humbja e qetsis npr bastione ka nxitur q tani intrigantt, prfituesit shpirtvegjl t politiks, q kurr su bn politikan, pr in-teresat e tyre t nntoks, t aludojn apo shpifin drejtprsdrejti apo tr-thorazi pr socialist apo demokrat t ndershm. Disa prgjegjs real pr humbjen kan filluar t ulrijn pr shitje apo blerje individsh apo prfaqsuesish, pr shitje apo blerje votash. Jo se nuk ka ndodhur kjo e fundit. Por duhet t pranojm se du-kuria e shmtuar e shitblerjes sht m e hershme. Blerje vote sht edhe kur u premton punsime n admin-istrat, edhe kur jep leje ndrtimi a

shfrytzimi, kur jep pagesa asistence padrejtsisht, rroga pa qen asnj dit n pun, tender, favorizime pr mospagime taksash, t energjis elektrike etj. Pra, blerja e shitblerja duhen par si dukuri t shmtuara n kompleksitetin e tyre, t shtrira n koh e hapsir dhe jo si raste t veanta t shfaqura vetm gjat zgjedhjeve. Kujtoni si fryheshin me personel sidomos administratat vendore apo kompanit qeveritare dy tre muaj para zgjedhjeve. Gjith-sesi, nj fitore e pandershme rndon m shum se nj humbje dinjitoze. Por, m s fundi, duhen br analiza serioze. Nuk mjafton ta delegosh prgjegjsin vetm te kryetari vendor apo ai qendror. Kur hum-bja ka kto prmasa analiza duhet thelluar prtej n koh, n harkun e dy dekadave, sepse rrnjt e s keqes jan ngulur shum thell. N kt vshtrim, veanrisht e Djathta, q n dy zgjedhjet e fundit ka psuar humbje shokuese, ka nevoj t zbu-loj plagt, ti operoj e m pas ti shroj. T riformatohet.

E Djathta ka gjith kohn e Zotit pr ta br kt gj. Pastaj edhe bastionet do ti rifitoj duke u

kthyer atyre paqen e qetsin. Natyrisht, jo

t prhershme.

Shitjet me pakic u rritn n tremujorin e par me 4,7 pik prqindje, krahasuar me t njjtn periudh t vitit 2014, duke dshmuar rritjen e blerjeve kryesisht pr artikujt ushqimor, librat, veshjet, kozmetika, etj., ndrsa u ul krkesa pr karburantet.

Blerjet m t mdha vijojn t bhen m s shumti nga kon-sumatort te njsit e vogla tregtare, krahasuar me marketet e mdha, si Carrefour, Rossman, Big market, Conad, Eco Market. Rnia e blerjeve n marketet e mdha n tre muajt e par 2015 lloga-ritet me -0.7%, krahasuar me t njjtn periudh t vitit t kaluar pr grupin Ushqime pije e duhan n njsi tregtare t specializuara.

Sipas INSTAT-it, n tremujorin e par 2015 ndikuan n kt rritje nngrupet si artikuj t przier kryesisht ushqime, pije, duhan n njsi tregtare jo t specializuara me +3,9 pik prqindje, Produkte farmaceutike, mjeksore dhe ortopedike, kozmetike, parfume dhe t tjera t higjiens personale me +1,9 pik prqindje, Veshje, kpuc dhe artikuj prej lkure me +0,9 pik prqindje, artikuj t tjer in-dustrial n njsi tregtare t specializuara t paklasifikuara me +0,3 pik prqindje. Po ashtu, Artikuj t przier kryesisht jo ushqimore n njsi tregtare jo t specializuara me +0,3 pik prqindjeje dhe Libra, gazeta, artikuj shkollor, produkte t argtimit, pajisje sportive, lodrat, lojrat dhe t tjera produkte industriale n njsi tregtare t specializuara me +0,2 pik prqindje.

Blerjet u uln n tre muajt e par t vitit pr mallrat n nn-grupin pajisje t ndryshme elektro-shtpiake, mobiliet dhe pajisje t tjera shtpiake, q ndikuan me -0,9 pik prqindje. Gjithashtu me ulje rezultuan dhe blerjet pr karburant me -0,8 pik prqindje dhe Pajisje kompjuterike, informatike dhe t komunikacionit me -0,3 pik prqindje.

Tregu i shitjeve me pakic sipas vlersimit nga Anketa Struk-turore e Ndrmarrjeve prej INSTAT-it, arrin n rreth 850 milion

euro, pa llogaritur informalitetin, sepse ende nj numr mjaft i madh i dyqaneve t vogla nuk lshojn kupon tatimor, pra nuk deklarojn xhirot reale.

Duket se prania e marketeve t mdha, ende nuk ka krijuar besimin e plot konsumator pr cilsin e mallrave, por dhe sepse duke u drejtuar te njsit e vogla, dyqanet, nuk paguajn TVSH-n. Ekspertt mendojn se ky trend lidhet dhe me mos qndrueshmrin e vrejtur vitet e fundit n rrjetin e super marketeve Carrefour, q n kt fillim viti pr shkak t borxheve t pashlyera n total rreth 7 milion euro, nuk u furnizua m nga furnitort.

N tremujorin e dyt kjo situat ka ndryshuar pasi Grupi Bal-fin ka marr ekskluzivitetin e Carrefour Albania, duke rikthyer normalitetin n kt treg.

Sipas llogaritjeve, pjesa e shitjes me pakic n rrjetet e orga-nizuara sht e ult n rreth 7-10% t totalit t tregut, pasi prve konkurrencs mes rrjeteve t super marketeve t huaja Connad, Carrefour dhe vendaset Big Market dhe Eco Market, ndikon negativisht informaliteti i dyqaneve t vogla.

FAQE 5 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

KOMENT

OPINION

Tragjedi Greke

Banka Evropiane vendosi t ngrij fondet drejt bankave t Greq-is, ku sistemi financiar grek gjendet pran rrnimit. Dje n mngjes qepenat e hekurt t t gjitha bankave n Greqi kan rn prtok si n nj dit zie. Flitet se kshtu do t qndro-jn deri m 6 korrik, t hnn pas referendumit popullor t nxitur nga Qeveria Cipras.

Radh t gjata pran bankomatve n shpres t trheqjes s buks s dits, vetm 60 euro. Kjo n rastin e lumtur, kur n sirtart e bank-omatit ka para. N disa bank-omat radha ishte shthurur, ishin mbaruar parat...

Radh t gjata pr kar-burant n t gjitha pikat e shprndarjes. Ke t drejt t marrsh vetm 20 euro benzin, me para t thata n dor. Kartat e kreditit nuk kan vler. Dyndje n aero-porte nga turistt n kthim urgjent drejt vendbanimit t tyre. Alarm n sistemin zyrtar t turizmit. Zdhns deklarojn se pr turistt nuk ka kufi pagesash nga bankom-att. Greqia sht n kolaps. sht deklaruar e rrnuar eko-nomikisht. Po kush paguan pr kt gjendje t Greqis?

Pamja q zotronte dje Athinn (dhe t gjith Greqin), nga vzhgimi i thjesht me sy, tregon se ata q e paguajn jan njerzit e thjesht, ata q rrin n radh pr bukn e dits, pr ben-

zinn e dits, pr shpenzimet pr energjin elektrike, ujin, qiran... N radh pr 60 euro-t e buks s dits nuk sheh ata q e iniciuan dhe e uan n kt derexhe Greqin, q ia uln kokn dhe ia than t ardhmen. Greqia nuk sheh t ardhme. Ajo sht n kaos. sht para nj referendumi, ku sido q t votoj, ti thot JO apo PO, shpresat i ka t shuara.

Evropa, nprmjet zrave t kamur sht e pra-nishme n t gjitha dritaret e vogla t televizioneve greke. Tjerr lesh pr t nxjerr fill n furk pa bashk. Gjendja e tanishme n Greqi, rrnimi ekonomik e shpirtror i saj,

sht n baraspesh midis politiks greke dhe evropiane, midis marrsve dhe dhn-seve t parave, t miliardave.

Evropa krkon parat q ka dhn. Greqia refuzon q ti jap. Nuk ka ku ti marr. Taksat, uljet e pagave dhe t pensioneve, rritja e TVSH pr produktet e do-mosdoshme q mbajn jetn gjall kan nj kufi prekjeje. Evropa kmbngul q kto t ulen, q populli t paguaj dhimbshm, ndrkoh q ata q e uan Greqin n kt derexhe, t pasurit, miliar-dert, parat e krimit dhe t korrupsionit, t vjedhjes s madhe t fondeve akorduar ndr dhjetra vjear, jan

GREQIA N ALARMIN E SHPRBRJES DHE RRNIMIT

Armando MOSHO

Shnime n ditn e par t kapitullimit t Greqis

Pr Greqin fundjava q shkoi, rezultoi e egr, pas deklarimeve t kryeministrit Tsipras pr thirrjen referendumit m 5 Kor-rik. Nj referendum q do t pyes nse, Greqia duhet t pranoj termat e trojks, apo t largohet prej tyre? Kjo solli mbylljen e bankave greke dhe vendosi kufizimin e trheqjes s cash-it deri n limitin e siprm ditor prej 60 eurosh. Banka Qendrore Evropiane njoftoi gjat fundjavs se do t vijoj t lshoj likuiditet ekstra deri n shumn e 89 miliard eurove. Kjo situat trazoi keqazi tregjet ndrkombtare, duke sjell

edhe nj ngritje me 20 basis points t bondeve 10 vjeare t Italis dhe Spanjs.

Po ashtu, tejet aktiv ka qen edhe presidenti amerikan nprmjet sekretarit t thesarit Le+, n komuni-kime t vazhdueshme me partnert e tyre evropian. Po n kt linj kan qen dhe zyrtart kinez, t cilt kan ofruar inkurajimin e tyre pr zyrtart evropian. Por, a fshihet Kina pas ksaj lvizjeje t Greqis? Mos valle do t jen kinezt ata q do t blejn borxhin grek ndaj Fondit Monetar Ndrkombtar, Bashkimit Evropian dhe Banks Qendrore Evropiane, pr ta strukturuar kt borxh n nj borxh 100 vjear? Edhe kjo mund t ndodh dhe do ta sillte Azin shum pran dyerve t Evrops. Ky sht nj skenar pr t afruar Azin me Evropn, por ekziston dhe nj

skenar tjetr, i cili ka koh q flitet, ai ku, vendet e Ballkanit t mbetura jasht BE-s bashkohen t gjith nn nj monedh t prbashkt, t udhhequr nga Turqia. Nj Ballkan i till, do t shrbente si ur lidhse midis Evrops dhe Azis. Ky skenar i dyt sht m i prshtatshm pr Evropn, pr sa i prket filtrimit t flukseve njerzore. N t dy kta

skenart e prmendur, Greqia sht nj shtet q shkputet nga Eurozona dhe do t prbj precedentin e vendit t par q largohet nga BE-ja, duke detyruar politikn e lart t BE-s t ndryshoj traktatet dhe sidomos traktatin e Mastricht-it, nj traktat, i cili nuk ka t parashikuar n prmbajtjen e tij daljen e nj shteti antar nga monedha Euro.

Natyrisht pr Greqin dalja nga BE do t sjell ulje t menjhershme t standardit t jetess dhe shum vite lngim, por efektet dhe pasojat do t shprhapen edhe prtej Greqis dhe natyrisht si nj vend fqinj, Shqipria ekspozohet fort.

Teksa shkruaj kto rreshta ndiej nj keqardhje t madhe pr kohn e muar q Shqipria humbi duke mos plotsuar kushtet e vna nga BE dhe pr rrjedhoj ne mbetemi nj zgjatim, ku bashkjetesa n rajon nuk do t jet fort e leht. Shqiptart humbn nj shans t art pr t qen pjes e familjes Evropiane. Nga tani e n vijim, jo vetm q prafrimi i Ballkanit do t jet n grup me BE-n, por dhe kush nuk kuptoi fillimisht ndrtimin e barriers fizike midis Hugaris dhe Serbis, sot mundet ta lexoj e kuptoj thjesht.

ngrir n banka t njohura pr hermetikshmrin e tyre dhe dyert e dritaret e mbyllura.

Evropa i ka dhn parat, por nuk ka kontrol-luar kurr ku shkuan dhe si u prdorn, nuk ka kontrolluar se si ato u rikthyen n bankat nga ishin marr n llogari private t pushtetarve. Nuk kontrolloi se n Greqi djali apo vajza, pr 15-20 vjet nga vdekja e prindit merrte pensionin e tij. Nuk kontrol-loi se n Greqi askush nuk paguante taks pr shtpin, pr pagn q merrte, pr siprfaqet e mbjella me ullinj, vreshta, drithra, pambuk, duhan, agrume. Ishte jasht vmendjes s donatorve ev-ropian kontrolli ndaj parave n adres t zhvillimit t bu-jqsis dhe blegtoris ku nj pronar me 10 ullinj shkruante se ka njmij, nj blegtor me 10 dele shkruante se ka

pesqind... Evropa q kto n ven-

det e veta i mat me mik-rometr, nuk e krkoi dhe nuk e kontrolloi q kjo gj t bhet edhe n Greqin antare e Bashkimit Evropian, pjes e t njjtit sistem monetar, euros. Greqia livadhisi si deshi, shiu n lm pa grur, mori dhe nuk dha, vodhi ditn me diell.

Populli grek ka hyr n nj tunel pa gryk dalje, udhton n errsir pa nj qiri t ndezur.

Evropa, nga sa shoh e dgjoj nga zrat q m vijn n ekranin e vogl nga Brukseli, sht n alarm. Nj personalitet i saj fton popullin grek t votoj PO?!

Njqind vjet t shkuara, nj filozof botonte nj libr me titullin Mbi parulln e Shteteve t Bashkuara t Ev-rops. Konkluzioni i tij ishte

se nj Evrop e Bashkuar n kushtet e kapitalizmit sht utopi... Evropa u bashkua. Evropa po shprbhet...

Greqia sht hallka e par e zinxhirit t saj t dobt bashkues. Mbas saj mund t kputen hallka t tjera. Mbase hallkn greke, n ditt n vijim, Evropa e pasur do t mundohet ta sal-doj. A do t mbaj? Dyshoj... Shpresoj... Shpresa sht e vetmja dshir njerzore q nuk vdes...

Ndrsa ndjek fytyrat dhe zrat n ekranet e vegjl t televizioneve grek, men-dimi m ndalet te nj e katrta e shqiptarve, te mrgimtart q n kt rrnim t Greqis e ndjejn veten si kali kur e godasin n kok. Nuk di nga t shkoj...

Korresp. Fryma e Re

FAQE 6 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

N Shqipri vazhdon shkelja e t drejtave t njeriut

R A P O R T Departamenti Amerikan i Shtetit publikon raportin 2014

Zyrtart qeveritar dhe politikant, si edhe gjyqtart dhe ata me interesa t fuqishme biznesi, shpesh ishin n gjendje ti shmangeshin ndjekjes penale. Disa zyrtar t nivelit t ult u ndshkuan pr abuzimet e tyre. Qeveria nisi hetimet e disa zyrtarve t nivelit t lart, por m von prokuroria i ka pezulluar shtjet.

Mosndshkimi n lidhje me vrasjet e mparshme mbeti gjithashtu nj problem. N shtator 2014, prokurort n Shqipri akuzuan ish-Drejtorin e prgjithshm t Policis, Hysni Burgaj dhe ish zvendsin e tij Agron Kuliaj, pr shprdorim t detyrs, pasi policia nuk pranoi t zbatonte urdhr-arrestet pr oficert e Gards s Republiks s Shqipris, t krkuar n lidhje me vrasjen e protestuesve n janarin e vitit 2011.

Diana BEU

Departamenti amerikan i Shtetit n Uashington publikoi raportin pr t drejtat e njeriut n bot gjat vitit 2014. M posht, po botojm nj prmbled-hje t pjess pr Shqiprin nga ky raport.

N Shqipri, problemet m t mdha t t drejtave t njeriut, gjat vitit 2014, vazhduan t ishin kor-rupsioni i prhapur n t gjitha degt e qeverisjes. Veanrisht, ky korrup-sion sht i ndjeshm brenda sistemit gjyqsor n Shqipri dhe n fushn e shrbimit dhe t kujdesit shndetsor. Dhuna n familje dhe diskriminimi ndaj grave sht dukuri tjetr shqet-suese, q vazhdon t dshmoj pr shkeljen e t drejtave t njeriut.

Probleme t tjera t shkeljes s t drejtave t njeriut, prfshijn rrahjet e keqtrajtimet nga ana e policis t personave t dyshuar, gjat ndalimit dhe marrjes s tyre n pyetje, ndon-jher edhe pr t nxjerr rrfime. Kushtet e jetess npr burgje jan jasht standardit dhe sistemi i paefekt-shm i gjyqsorit sht objekt trysnie dhe korrupsioni n Shqipri.

Qeveria n Shqipri ka br pak prparim n zgjidhjen e shtjes s krkesave pr kthim, apo pr kom-pensimin e pronave t marra gjat ish epoks komuniste. Edhe gjat vitit 2014, shum nga pretendimet pr pro-na mbetn t pazgjidhura dhe shkelje e t drejtave t njeriut n Shqipri.

N Shqipri ka vazhduar t ket shenja t abuzimit t prhapur t fmijve. Edhe pse nuk jan raportuar sa duhet, abuzimi me fmijt ka qen i pranishm si dukuri e pranueshme n shoqrin shqiptare. Raporti vren se n Shqipri ka pasur shum fmij t zhvendosur dhe fmij q enden n rrug, sidomos brenda komunitetit rom, edhe pse gjat vitit qeveria ka br prpjekje m t mdha pr tu prballur me kt problem.

Gjat vitit 2014, Shqipria vazhdoi t jet nj burim dhe vend destinacioni pr burra, gra dhe fmij, t cilt u jan nnshtruar trafikimit seksual dhe puns s detyruar. Komu-nitetet rome dhe egjiptiane ballkanike, kan qen t margjinalizuar dhe t abuzuar. Problem serioz ishte edhe diskriminimi n baz t orientimit sek-sual dhe t identitetit gjinor. Zbatimi nga e qeveris i ligjeve t puns mbeti i dobt dhe rrall n Shqipri jan mbrojtur puntort vendas, ose emi-grant. Nj numr i madh i fmijve jan t angazhuar n pun t detyruar.

Mosndshkimi, i ngritur me shqetsimin e duhur qytetar, mbeti nj problem i pazgjidhur. Ndjekja ligjore dhe dnimi i zyrtarve, q kan kryer abuzime ka mbetur sporadik, edhe pse qeveria i ka shtuar prpjekjet pr t hetuar zyrtar t dyshuar pr vepra t tilla.

Raporti 2014 i Departamentit Amerikan t Shtetit pr gjendjen e t drejtave t njeriut n Shqipri, trheq vmendjen se zyrtart qeveritar dhe politikant, si dhe gjyqtart dhe ata me interesa t fuqishme biznesi, shpesh ishin n gjendje ti shmangeshin ndjekjes penale. Disa zyrtar t nivelit t ult u ndshkuan pr abuzimet e tyre. Qeveria nisi hetimet e disa zyr-tarve t nivelit t lart, por m von

prokuroria i ka pezulluar shtjet. Mosndshkimi n lidhje me

vrasjet e mparshme mbeti gjithashtu nj problem. N shtator 2014 proku-rort n Shqipri akuzuan ish-Drejto-rin e prgjithshm t Policis Hysni Burgaj dhe ish zvendsin e tij Agron Kuliaj pr shprdorim t detyrs, pasi policia nuk pranoi t zbatonte urdhr-arrestet pr oficert e Gards s Republiks s Shqipris, t krkuar n lidhje me vrasjen e protestuesve n janarin e vitit 2011.

Q nga shtatori 2014, shtjet e pjestarve t Gards s Republiks, Ndrea Prendi dhe Agim Llupo, t aku-

zuar n vitin 2011 pr vrasjen e katr protestuesve, vazhduan t mbeten para Gjykats s Lart. Gjykata vazhdoi t shqyrtoj apelimet e dnimeve me 1 dhe 3 vjet, dhn kundr dy t pande-hurve n vitin 2013, nga nj gjykat e apelit, e cila e liroi nj t dyshuar t tret.

Qeveria n Shqipri ka vazh-duar t bashkpunoj me hetimin e Task Forcs Speciale Hetimore t Bashkimit Evropian rreth disa aku-zave, se Ushtria lirimtare e Kosovs dhe bashkpuntor t saj kan ar-restuar civil t burgosur lufte nga Kosova, n pika t ndryshme

t Shqipris, duke i mbajtur ata n kushte njerzore, duke i vrar n mes t viteve 1999 dhe 2000 dhe duke trafikuar pastaj organet e tyre. Gjat vitit 2014, n Shqipri ka pasur edhe incidente vrasjesh pr gjakmarrje dhe pr hakmarrje.

Kushtetuta n Shqipri parashi-kon lirin e fjals dhe t shtypit dhe qeveria, prgjithsisht i respektoi kto t drejta. Ka pasur raporte, se qeveria dhe bizneset krkuan t ndikojn mbi mediat n mnyra t paprshtatshme.

Mediat e pavarura kan qen ak-tive dhe t pakufizuara prgjithsisht, edhe pse ka pasur raste t presionit

Duket si nj marato-n q ka filluar dhe nuk ka t mbaruar agonia pr popullin dhe qeverin greke, por edhe pr emigrantt q jetojn atje. T gjith presin me ankth nse do t gjejn nj mirkuptim kreditort dhe qeveria greke, pr sa i prket larjes s njrit prej ksteve t borxhit ndaj kreditorve. Pavarsisht se far shkruajn her pas here gazetat e njo-hura ndrkombtare, ose far

mendimesh japin analistt ose kritikt, un n vetvete nuk e pranoj nj gj t till, sepse n mendjen time, Evropa sht nj forc e madhe, nj familje q ka shum pr ti dhn njerzimit, nuk po e thelloj n kuptimin politik, far do t ishte nj dalje e Greqis nga Eurozona, por po e theksoj se Evropa sht ndrr e t gjithve si mnyra m e mir e t jetuarit dhe punuarit, ose mnyra m e mir e jetess, me standarde ekonomike e sociologjike.

Pas shum takimesh t Eurogrupit, ende nuk sht arritur nj marrveshje pr masat q ka marr qeveria greke, t cilat i ka paraqitur n mbledhjet e programuara dhe ato urgjente. Nj mesazh n profilin e zotit Peirre Mosco-vic, komisionarit ekonomik pr Evropn, ku ka dshir

dhe shpres, la shum pr t shpresuar se ndofta ka ardhur ora t gjendet nj mirkuptim. N Bruksel ku mbahen mbledhjet Euro gru-pit, ministrat ekonomik t Evrops, por dhe kryemin-istrat e vendeve Evropiane, pavarsisht dshirs s madhe pr t mbajtur n familjen Evropiane Greqin, akoma nuk kan arritur nj mar-rveshje midis kreditorve. Masat q komisioni ose m mir ministrat ekonomik pr t br marrveshje jan shum mbytse, jo vetm pr zhvillimin e ekonomis, por dhe pr jetn e prditshme t popullit, q para 5-vjetsh q kriza ekonomike n vend tre-goi dhmbt, jeta pr qytetart me nj ekonomi nn nivelin normal sht vshtirsuar dhe kriza ekonomike shar-ron, jo vetm papunsia pr

vendasit, por dhe pr patriott tan, sidomos ata q punonin n ndrtim.

Pavarsisht krizs eko-nomike, pr tu admiruar jan edhe ndihmat q japin her pas here jo vetm shoqri t ndryshme, jo vetm kishat, por dhe vet shteti q bn t pamundurn pr ti ardhur n ndihm shtress s popullsis nn nivelin ekonomik, duke lehtsuar jo vetm n pagesn e energjis elektrike, por dhe me kupona ose karta pr t psonisur n supermarketet dhe dhnies s ndihms sim-bolike me para. Sa her q jetojm kt situat, mndja m shkon n zhvillimin, ose ecurin e vendit ton drejt familjes Evropiane, ose m mir te borxhet q merr her pas here qeveria jon te Banka kombtare dhe te kreditor t tjer, sepse si e tregon

realiteti ktu, pa akuzuar asnj nga ata q solln kt gjendje vendin ku lindi demokracia, njra nga arsyet q uan ven-din n kt situat, sht ndofta edhe marrja e borxhit n shifra t mdha. Prandaj nga kjo situat sht mir t nxirret nj konkluzion ose m mir t bhet nj studim nga ekonomist specialist dhe bankier t nivelit t lart n vendin ton, me qllim q n t ardhmen t mos gjen-demi n t njjtn situat dhe pozicion ku gjenden n kto momente populli dhe qeveria greke, pr t cilt shpresojm dhe urojm m t mirn, t gjendet sa m par nj mar-rveshje pr ti shrbyer m t mirs s popullit grek dhe urojm q s shpejti ekonomia t lulzoj, duke shpresuar se dit m t mira do t vin.

politik dhe ekonomik, t drejtprdrejt dhe t trthort mbi media, prfshir edhe krcnime ndaj gazetarve. Trhiqet vmendja, se presioni politik, korrupsioni dhe mungesa e fondeve, vun kufizime mbi mediat e shkruara t pavarura dhe gazetart kan pohuar, se praktikonin vet-censurn. Partit politike, sindikatat dhe grupet e tjera botuan gazeta, apo revista t pavarura nga ndikimi i qeveris.

Ndrsa stacione private n prgjithsi operuan t lira nga ndikimi i drejtprdrejt qeveritar, shumica e pronarve besonin, se prmbajtja e transmetimeve t tyre mund t ndikonte mbi veprimet e qeveris ndaj bizneseve t tyre t tjera, edhe pse m pak se n t kaluarn. Pronart e biznesit prdorn mediat pr t prom-ovuar interesat e tyre te t dyja partit e mdha. Gjat vitit t kaluar 2014, n Shqipri ka pasur incidente dhune ndaj pjestarve t mediave.

Ligji n Shqipri i parashikon dnimet penale pr korrupsion t zyr-tarve dhe parlamenti miratoi dnime m t rrepta, si nj pjes e prpjekjeve m t gjera t qeveris kundr kor-rupsionit. Qeveria nuk e ka zbatuar ligjin n mnyr efektive dhe zyrtart e angazhuar n praktikat korruptive, shpesh i kan shptuar ndshkimit.

Korrupsioni sht i prhapur n t gjitha degt e qeverisjes n Shqipri. Nga janari deri n qershor 2014, njsit e prbashkta hetimore filluan 762 hetime t reja dhe drguan 131 raste n gjykat. U dha fajsi pr 183 t pandehur dhe pushim nga puna pr 26.

Dshira mund t jet e madhe, por far flet realiteti?

FAQE 7 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

HAPESIRA SHQIPTAREKosov, Qeveria nis punn pr riprocedimin e Gjykats Speciale

Gjykata Speciale do t miratohet n votimin e radhs Gjykata Speciale, VV: Gati t bashkpunojm

Gjykata Speciale, Zhbogar: Refuzimi dmton Kosovn

THAI, OPTIMIST: KOSOV

KOSOVA

Pas paralajmrimit t Qeveris s Kosovs pr riprocedim t ndryshimeve kushtetuese n Kuvend, pr themelimin e Gjykats Speciale, Lvizja Vetvendosje sht shprehur e gatshme pr bashkpunim, pr alternativn e vetme, q kjo gjykat t mos jet vetm pr shqiptart dhe t mos shkelet sovraniteti i Kosovs.

Deputeti i Lvizjes Vetvendosje, Glauk Konjufca, n konferenc pr media tha se sht qartsuar alternativa e ardhshme, gj pr t ciln duhet t reflektoj Qeveria. Ne jemi t gatshm t bashkpunojm, vetm pr nj alternativ t re t Gjykats Speciale, e cila nuk ka dy karakteristika: nuk sht gjykat vetm pr shqiptart, nuk duhet ta ket kt karakteristik vetm pr UK-n dhe e dyta t mos e shkel sovranitetin e Kosovs duke e ndryshuar sistemin ton gjyqsor. T jet brenda sistemit ton gjyqsor dhe t mos jet gjykat etnike. Pr kt jemi t gatshm t diskutojm tr ditn e tr vitin, tha Konjufca.

Paralajmrimin e Qeveris, pr riprocedim t ndryshimeve kush-tetuese, Konjufca e cilsoi si fund t demokracis dhe diktatur. Cili sht kuptimi i demokracis dhe parlamentarizmit, nse shtjet, t cilat i procedon Qeveria duhet t kalojn patjetr, ose me krcnime, ose me shantazhe, ose me detyrime dhe shtrngime? far kuptimi ka edhe vet Kuvendi i Republiks s Kosovs si tempull i demokracis, nse shtja shtrohet kshtu, ose duhet t votohet si thot qeveria, ose nuk ka zgjidhje tjetr?!, u shpreh ai.

Konjufca i quajti binjak siamez kryeministrin Isa Mustafa dhe zvendsin e tij, Hashim Thai, duke thn se me krcnimet q po u bjn deputetve t tyre, do dit e m shum po i ngjajn njri-tjetrit.

Pas dshtimit t Kuvendit t Kosovs q t miratoj ndryshimin e kushtetuts pr t lejuar themelimin e gjykats speciale, prfaqsues ndrkombtar dhe t qeveris than se deputett morn vendim t dmshm pr Kosovn, ndrsa zvendskryeministri Hashim Thai paralajmroi se amendamentet do t procedohen srish n Ku-vend. Prve deputetve t opozits Vetvendosje, AAK, Nisma, deputett e t cilave ishin n sall, por nuk morn pjes n votim, 7 votat kundr dhe 2 abstenimet ishin nga partia e Thait.

Deputett e Kuvendit t Kosovs morn nj vendim. sht prgjegjsia e tyre, ne do ta respekto-jm kt vendim, por duhet ta them q jemi shum t zhgnjyer. N lidhje me at q do t ndodh m tej, do t presim dhe do t shohim, deklaroi pas votimit Samuel Zhbogar, prfaqsues i Bashkimit Evropian n Kosov.

Ndrsa n nj deklarat zyrtare t lshuar nga zyra e BE-s n Prishtin thuhet se Kosova nuk ka alternativ tjetr prpos q ti trajtoj supozimet serioze q dalin nga raporti i vitit 2011 t Kshillit

t Evrops. N kt mnyr BE-ja do t vazhdoj t punoj me institucionet e Kosovs sic prkon me konfirmimin e zotimeve q dalin nga Letr kmbimet 2014.

Votimi kundr q nuk ngre kt gjykat, Kuvendi i Kosovs, apo ata q kan votuar kundr, kan br dmin m t madh q mund ti bhet Kosovs. Ne do t vazhdojm menjher srish dhe shpresoj n guximin qytetar, prkushtimin kom-btar t njerzve q t votojn dhe deputett kan legjitimitetin qytetar pr t marr vendim n interes t shtetit, deklaroi zv. kryeministri i Kosovs, Hashim Thai. Ndrsa prfaqsuesit e opozits, t cilt gjat gjith kohs kan krkuar q mos t votohet formimi i Gjykats Speciale u shprehn t lumtur pr betejn e fituar n Kuvend. Ktu sht koha e konsensusit kombtar q t mos kaloj asnj rezolut e Rusis n Kshillin e Sigurimit, edhe q ta kundrshtojm ne bashk me Shqiprin, bashk me t gjitha shtetet q perndimore q na kan njo-hur, q t kundrshtojm do rezolut t Rusis n Kshillin e Sigurimit, tha Glauk Konjufca, kreu i

Grupit Parlamentar t Vetvendosjes. Konsiderojm q OKB, prej 8 vitesh q

sht n Kosov, ishte prgjegjse pr sundimin e ligjit, pr ndjekjen e t gjitha krimeve t supozuara. Ishte pr gati nj dekad. Ai kapitull tashm sht i mbyllur. Kosova sot sht shtet sovran dhe i pavarur dhe askush nuk ka t drejt t cenoj integritetin dhe sovranitetin e saj dhe kjo u pa sot n vendimin q mori Kuvendi, pavarsisht subjekteve politike, tha Donika Kadaj Bujupi, shefe e Grupit Parlamentar t AAK-s. Pas dshtimit t institucioneve kosovare pr ta miratuar formimin e Gjykats Speciale, pritet q sipas paralajmrimeve t Bashkimit Evropian dhe t Shteteve t Bashkuara, shtja t kaloj n Kshillin e Sigurimit t Organizats s Kombeve t Bashkuara.

Por deklaratat e zvends kryeministrit Thai pas seancs s dshtuar, se amendamentet mund t kthehen srish n Kuvend, len t hapur mundsin q shtja nuk do t procedohet menjher nga ndrkombtart.

Ende pa kaluar 24 or nga dshtimi i Kuvendit pr t miratuar ndry-shimet kushtetuese pr formimin e Gjykats Speciale, kryeministri Isa Mustafa ka ftuar mbledhje t kabinetit qeveritar pr t ven-dosur pr hapat e mtejshm. Kryeministri Mustafa dhe zvendskryeministri Hashim Thai paralajmruan se ditve n vijim do t drgojn srish n Kuvend amendamentet e njjta kushtetuese, ndrsa paralajmruan edhe konsultime me grupet parlamentare opozitare dhe me faktorin ndrkombtar.

Ne mendojm se sht mir q n ditt n vijim, qeveria e Kosovs t bashkrendis aktivitetet me Kuvendin e Kosovs, me Grupet

Parlamentare, n mnyr q t punojm gjith s bashku q n ditt n vijim t riprocedohet lnda e ndryshimeve kushtetuese, prkatsisht amendamenteve kushtetuese n Kuvendin e Kosovs dhe po ashtu t zhvillojm edhe takim dhe biseda edhe me faktorin ndrkombtar q sht n Kosovs dhe t bashkrendisim me ta gjitha kto pun, tha Mustafa. Ndrsa zv/kryeministri Thai tha se formimi i Gjykats Speciale nga Kosova do t nnkuptonte nj mandat t saj prej rreth pes vite, teksa sipas tij, nse Gjykata formohet nga Kshilli i Sig-urimit ajo do t zgjas 20 vjet. Vlersoj se riprocedimi n kohn e duhur apo n ditt e ardhshme nga ana e Qeveris sht vendim i

drejt, vendim q duhet t kaloj prmes edhe nj koordinimi ndrpartiak, por n t njjtn koh edhe t nj konsultimi t ngusht edhe me partnert tan ndrkombtar. E ritheksoj edhe sot, sht jetike pr t ardhmen e vendit q t themelojm ne Gjykatn Speciale, n baz t Kushtetuts dhe ligjeve t Kosovs dhe n asnj rrethan kjo shtje t mos kaloj tek oponentt e pavarsis s Kosovs n Kshillin e Sigurimit, shprehet Thai. Krert e qeveris s Kosovs than se procedimi tjetr i amenda-menteve kushtetuese n Kuvend do t ndodh pas nj konsulte me ekspertt juridik brenda Qeveris dhe Kuvendit, pasi nj gj e till nuk ka ndodhur m par n Kosov.

Zvendskryeministri i Kosovs, Hashim Thai beson ende se Kosova do ta miratoj formimin e Gjykats Speciale, edhe pse n seancn e fundit deputett e partis s tij votuan kundr saj. Krye diplo-mati kosovar tha se, rezultati i votimit erdhi pas nj debati t gjat n Kuvend, ndrsa u shpreh i bindur se, n votimin e radhs, Kuvendi do t miratoj ndryshimet kushtetuese. Ku-vendi i Kosovs ka zhvilluar nj debat shum aktiv, dinamik dhe t gjall. Nj debat, q ka uar drejt nj votimi me shumic n favor t theme-limit t Gjykats Speciale. Rezultati ishte ai q e pan t gjith. Votimit i s premtes ishte dshprues dhe zhgnjyes, por ne kemi mbajtur nj mbledhje t Qeveris s Kosovs dhe kemi rn dakord q t riprocedojm, n mnyr q t kemi nj mundsi tjetr. Shpresoj q kjo shtje do t tejkalohet, do t riprocedohet dhe do ti kemi votat e mjaftueshme pr t themeluar Gjykatn Speciale nga Kuvendi i Republiks s Kosovs, tha Hashim Thai, zv.kryeministr i Kosovs, njkohsisht ministr i Punve t Jashtme.

Q nga shpallja e pavarsis dhe hyrja n fuqi e Kushtetuts s Kosovs, nuk ka pasur ndonj prak-tik, q nj amendament kushtetues, i cili nuk merr dy t tretat e votave, t riprocedohet srish n Kuvend. Prandaj Thai tha se, po shikojn mundsit ligjore, por edhe konsen-susin me ndrkombtart e grupet e tjera parlamentare pr t proceduar srish. Ka mbetur q ekspertt ligjor t konsultohen mes tyre, por edhe me autoritetet e Kuvendit t Kosovs, gjithashtu dhe me partnert strategjik t Kosovs, n mnyr q t kemi nj agjend t qart. Radhn tjetr, kur t caktohet seanca e Kuvendit t Kosovs, t ket qartsi edhe m t madhe, t ket konsensus edhe m t madh ndrpartiak, si dhe nj harmo-nizim edhe m t ngusht me bash-ksin ndrkombtare, tha Hashim Thai, zv. kryeministr i Kosovs.

Thai shtoi se formimi i Gjykats Speciale nga ana e Kosovs

duhet par edhe si nj veprim diplo-matik, ku Kosova pret q s shpejti t avancoj n integrimin evropian dhe t marr rekomandimin pr lib-eralizimin e vizave, ndrsa n rast t dshtimit, ai parashikon kosto t lart politike pr vendin. Jemi mes dy mundsive. Mundsia e par, q ta themelojm vet Gjykatn Speciale, q do t ishte me interes pr Kosovn dhe t ardhmen euroatlantike t vendit ton. E n ann tjetr, mundsia q t mund t na imponohet, n rast t dshtimit ton t dyt, themelimi i Gjykats nga Kshilli i Sigurimit, q do t kishte nj kosto t lart edhe politike, edhe kombtare, edhe

shtetrore pr Kosovn, sepse n rastin e Kshillit t Sigurimit do t prfshiheshin edhe kundrshtart e pavarsis s Kosovs, tha Hashim Thai.

Ndrsa, duke folur pr ta-kimin e radhs me paln serbe n dialogun e Brukselit, Thai tha se presin prafrim t qndrimeve dhe nnshkrim t marrveshjeve, n prputhje me Kushtetutn dhe ligjet e Kosovs. Sa i pr-ket formimit t Asociacionit t Komunave me shumic serbe, qndrimi i Kosovs sht i qart.

Gjithka duhet t jet sipas Kush-tetuts s Kosovs, ligjeve tona, marrveshjes s Brukselit t prillit 2013 dhe ky qndrim sht edhe i bashksis ndrkombtare. Un be-soj, q edhe ato gjra q kan mbetur, t tejkalohen nga pala serbe dhe t arrihen marrveshjet si pr formimin e Asociacionit t Komunave me shu-mic serbe, edhe sa i prket energjis, telekomit dhe kalimit mbi urn e lumit Ibr, tha zoti Thai. Sipas tij, arritja e marrveshjeve mes Kosovs dhe Ser-bis vetm sa do t forcoj shtrirjen e kushtetutshmris s Kosovs n pjesn veriore t vendit.

FAQE 8 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

P O R T R E T Sokol Murataj, engjlli mbrojts i personave me aftsi ndryshe

Arbi FORTUZI

Sokol Murataj sht nj engjll mbrojts pr per-sonat me aftsi t kufizuar. I lindur n Fier 42 vite m par, ai ka nj jet q i dedikohet personave me aftsi ndryshe, me qllim q edhe kjo pjes e shoqris t jet pjes e integruar dhe thelbsore e zhvillimit t vendit ton.

Ndr objektivat imediat dhe kryefjal t puns s tij dhe Orga-nizats Daneze pr Personat me Probleme me Shtylln Kurrizore, e cila e mbshtet sht elja e Qen-drs s Rehabilitimit pr personat paraplegjik, t cilt n kt mnyr do t ken mundsi t ri-integrohen n jetn shoqrore t vendit. sht mjaft e rndsishme q personat paraplegjik t rehabilitohen, pasi e gjith shoqria prfiton. N radh t par t dmtuarit nga ky problem, t cilt jo vetm njihen me aftsit e tyre, por dhe futen n pun, duke u kthyer nga prfitues t ndihms ekonomike n kontribues, ka i hap dritn jeshile ndihms pr personat e tjer paraplegjik e kshtu me radh. Po ashtu prmes rehabilitimit personat me aftsi ndryshe mund jetojn njlloj si e gjith pjesa tjetr e shoqris, thot Sokoli.

Ai ka gati 20 vite q kujde-set pr integrimin e personave me aftsi ndryshe. Murataj me vullnet t hekurt pr vite me radh krkoj vendosjen e statusit pr persona me aftsi t kufizuar, gjithashtu zhvil-loj nj sr seminaresh.

Sokol Murataj sht njeri i thjesht, i cili frymzohet nga filozofia se e pamundura sht nj barrier q njerzit i vendosin vetes, kur i mungon besimi pr t ecur prpara drejt suksesit. Por, Murataj edhe pse me shum vshtirsi t pa-mundurn nuk e konsideron aspak si mundsi. Prkundrazi, Murataj n rrugtimin e tij frymzohet gjithnj nga energjia pozitive dhe vullneti pr t gjetur zgjidhjet aty ku t tjert nuk shohin.

Historia e Murataj sht e ngjyrosur me tre ngjyra thelbsore, t kuqen, t bardhn dhe t zezn. E para simbolizon gjakun e shqiptarit dhe ndjejn dashuris pr vendlind-jen. E dyta, prfaqson pastrtin e misionit t tij, ndrsa ngjyra e zez sht simboli i drit-hijeve q kan karakterizuar jetn e Sokolit.

Zanafilla:Jeta e Sokolit ishte e njjt

dhe e ngjashme me shum t rinjt shqiptar. Q n vogli ai kultivoi n-drrat e tij dhe tentoi ti onte prpara,

deri kur n vitin 1997, kur djaloshi nga Fieri ishte 24 vje nj errsir e befasishme i merr kmbt dhe Sokoli mbeteti i paralizuar. ndrrat dhe pasionet priten n mes dhe s bashku me to, brenda nj viti edhe jeta e babait t Sokolit. ka e detyroi Sokolin jo vetm t ballafaqohej me problemin e tij fizik, por t merrte n duar edhe fatin e familjes s tij. Fil-limisht, si thot edhe vet Sokoli, ishte shum e vshtir. Gjithka ndodhi shum shpejt. Brenda nj viti dielli q kisha n horizont perndoi dhe errsira pllakosi syt e mi. Mbeta i paralizuar nga nj ak-sident dhe jo vetm kaq, por humba dhe baban, ka bri q jeta ime t merrte nj rrjedh krejt tjetr. Fati m vuri prball nj prgjegjsie shum m t madhe se mund t mbanin supet e mija, por fatit nuk mund ti largohesh dhe e vetmja mnyr pr t kaluar sfidn sht prballja me t. Dhe un, nnvizon Sokoli, kshtu bra.

Fillimisht 24-vjeari u kujdes pr shndetin e tij dhe familjes. M tej, Sokoli prqafoi realitetin e ri dhe shum shpejt u njoh dhe kuptoi se nuk ishte i vetm me kt problem, por ishin shum persona t tjer, ka bri q i riu nga Fieri t merrte nj iniciativ, ngritjen e Shoqats s par t Paraplegjikve pr qytetin e Fierit, M tej kt aktivitet e zgjeroj n Tiran, ku u transferua pak vite m von dhe nga ku ai krkoi me insistim njohjen e statusit t parpa-legjikve, NENI 59-t i Kushtetuts s Shqipris. Ky Nen sht nj betej e fituar n vitin 2000. Ky nen na mundson t kemi t drejtat dhe detyrimet tona karshi shtetit dhe shteti karshi nesh, thot Sokoli, i cili m tej bie preh e burokracive dhe kthetrave t interesave t er-rta, duke br q djaloshi nga Fieri t krkonte azil jasht vendit dhe linte pr pak koh jasht vmendjes misionin e tij, Integrimin n Shoqri me t drejta t plot personave me aftsi ndryshe.

Rikthimi n MisionLargimi nga Shqipria ishte i

dhimbshm, gjaku i tij thrriste pr vendlindjen, por vendlindja ishte kthyer n nj xhungl t ashpr, ku e drejta nuk fitohej lehtsisht. Danimarka ishte nj vend miqsor, i cili mbushi me bardhsi dhe en-ergji pozitive trupin, mendjen dhe zemrn e Sokolit, i cili u b pjes e nj qendre rehabilitimi, nga ku ai u frymzua pr tu br misionari, apo engjlli mbrojts i aftsis ndryshe.

Mbshtetjen e par e mora nga Shoqata Daneze e Shtylls Kur-rizore" nga Antari i Bordit, finan-cieri i Ryk.dk Jens B Srensen, pastaj nga Shefi i Kliniks Daneze t Shtylls Kurizore" Honbk Dan-mark, dr. Fin Biering Srensen, zv President i (ISCoS) 2002-2003, n vijim ISCoS President 2010-2012. Dhe nga Dr. Sergio Aito, Drejtor i Njsis s Shtylls Kurrizore "L'unita Spinale Rehab. Centro, Careggi Toscana Ospitale Universi-tario di Firence Itali, deri n vitin 2011 Zv. Pres. ISCoS- akorduar nga ISCoS.org.uk, ne 2014-n si ISCoS Amdassador for Albania.

21 shtator 2003, Drita n fund t tunelitQ prej dit s aksidentit, So-

koli ve errsirs me forcn e zemrs s tij, shum larg n horizont shihte nj fije t leht drite. 24-vjeari, asokohe prpiqej q me gishtrinjt e tij t prkdhelte kt drit shpres. Ai e ndjente n do hap t tijin se ajo drit ishte misioni i madh q natyra i kishte rezervuar. Energjia, q zoti i kishte falur pr tua shprndar edhe personave t tjer me t njj-tin problem. Bashkpunimi sht mjaft i rndsishm. Njeriu duhet t ndihmoj sa her ka mundsi t jap ndihm dhe duhet t pranoj ndihm n momentet e nevojs, thot Sokoli, i cili rrfen se n jet u ka besuar shum njerzve, me t cilt ka krkuar bashkpunim pr t vijuar prpara, por vetm disa prej tyre kan arritur ti prgjigjen me pastrti misionit t tij.

Sokoli rrfen se pes vite pas aksidentit, drita n fund t hori-zontit filloi t zmadhohej dhe kjo fal eksperiencs dhe disa person-aliteteve mjaft t rndsishm n Danimark. Ai tregon se dita m e lumtur e jets ka qen 21 Shtatori 2003, kur gishtrinjt e Sokolit u forcuan dhe e kapn dritn, duke e prqafuar at dhe prmes saj duke vijuar misionin e tij. Dr. Fin Biering Srensen, zv President i (ISCoS)- 2002-2003, m afroi me mjaft mirsi dhe nj dit para s t dilja nga Rehabilitimi m dorzon Projekt Mbshtetjen e ISCoS pr Shqiprin.

Ajo dit ka qen ndr ditt me emocionuese t jets sime pr-ball ktij projekti ambicioz, i cili i hapte dritn jeshile vijueshmris s misionit tim dhe tashm t pr-bashkt me Organizatn Daneze pr problemet n shtylln kurrizore (ISCoS), pr ndrtimin n vendin e gjakut tim Qendrn Rehabilituese pr paraplegjikt, shprehet Sokoli.

Pas ktij bekimi, Sokoli merr rrugn e gjat t kthimit pr n atdhe, ku vihet menjher n kontakt me shoqatat e fokusuara te paraplegjikt n vendon ton, ku krkon bashkpunim dhe e gjen at. Po ashtu bashkpunim krkon edhe nga qeveria e asokohe, e cila me kmbnguljen e faktorit t huaj investohet n kt mision. Rrugtimi ecn mir.

N vitet pasardhse, Sokoli ndrmerr disa nisma, disa seminare, ku prmes mjekve shqiptar dhe t huaj u dshmon paraplegjikve t vendit ton se jeta e tyre mund t jet e shndetshme n t gjitha drejtimet, duke punuar, duke kri-

juar nj familje, duke kujdesur pr t gjitha detajet e nj jet familjare dhe normale t nj shqiptari. Nj shtet i fuqishm kujdeset pr fmijt, pasi ata jan e ardhmja. Nj komb i fuqishm, prmes politikave t caktuara, lufton q t rinjve e t rejave tu ofroj kushte maksimale, ekonomike e sociale pr t krijuar nj familje, pasi kshtu qytetri-met ecin prpara dhe kombi vijon t mbijetoj. Pjes e ktij procesi mund dhe duhet jen edhe personat parpalegjik dhe nj nga seminaret, i zhvilluar n vitin 2007 kishte pikr-isht kt n qendr t vmendjes, ri integrimin e personave me aftsi ndryshe, duke i punsuar ata, ka do krijonte kushtet ekonomike edhe pr krijimin e nj familje, thot Sokoli, duke sjell pr kt edhe shembullin e djalit t tij.

N prag t suksesit Udht e jets jan t paparashi-

kueshme. Ato ngjasin mjaftueshm me dallgt e detit. Lundrimi n to sht me mjaft lkundje, si ua ka nda kushteve atmosferike, pra fatit, energjis s mistershme t ciln t gjith e ndjejn dhe shohim n varsi t veprimtaris son t prditshme. Pas shum prpjekjesh, dshtimesh e ringritjesh dhe intrigave karakter-istik t vendit ton, Sokoli m n fund sht shum pran ndrrs s tij. Ai rrfen takimet me disa zyrtar t Qeveris.

Fillimisht n qeverin Berisha me ish-Ministrin Vangjel Tavo dhe m pas ish-Ministrin, Halim Koso-va, teksa tashm sht takuar dhe me Ministrin aktual t Shndetsis, Ilir Beqaj, me t cilin sht zhvilluar dhe nj konferenc e madhe nj vit m par, konkretisht 31 maj 2014, teksa takimi n zyr sht zhvilluar nj dit prpara. Ngritm grupin e puns. Prcaktuam ambientet n spitalin ushtarak pr ngritjen e qendrs s rehabilitimit, madje gjetm edhe mjekun e prshtatshm q do t drejtonte punn n qendrn e rehabilitimit. U ngrit nj grup pune n Ministris s Shndetsis me urdhr t Ministrit Beqaj, i cili mori pjes dhe n Konferencn e 31 Majit. Tashm presim q Ministria t jap dritn e saj jeshile pr nisjen e ktij projekti, ksaj qendre reha-bilituese pr personat paraplegjik, thekson Sokoli, q sot sht 42 vje dhe n syt e tij lexohet shpresa e t qenit shum pran suksesit.

sht mjaft e rndsishme q personat paraplegjik t rehabilitohen, pasi e gjith shoqria prfiton

FAQE 9 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

E M I G R A C I O NFryma e Re

VOTA E HARRUAR E MRGIMTARVE E drejta kushtetuese e mohuar

N nj ast mdyshjeje kryemi-nistri i vendit, si ti drejtohej Zotit n qiell, u kujtua se ka edhe nj Shqipri tjetr, s cils i duhen shtrir duart si n faltore. Nj Shqipri tjetr pr t ciln qeverit jan kujtuar dhe kujtohen kur arka e financave sht n zgrip. N rrjetet sociale, ani se e diela ishte n heshtje zgjedhore, prcolli nj thirrje q i ngjan thirrjes SOS n oqean t hapur kur anija merr uj... Ju q jeni n emigracion bni nj telefonat n shtpi, te t afrm a miq n Shqipri dhe thuajuni t shkojn n votim, sepse vota e tyre sht investim edhe pr ju! Rrofshi! Edi Rama. Nuk duhet t kishte thrritur kryeministri yn kaq fort. Kjo sepse emigrantt, dshi-ron apo nuk dshiron Ai, n koh zgjedhjesh jan n Shqipri, jo me trup por me mend, jo fizikisht por shpirtrisht. Ata e duan Shqiprin si gjith Evropa apo Amerika (ku tash nj erek shekulli punojn e jetojn) m qart se kushdo tjetr. T afrmit e tyre edhe n saj t gjakut dhe remitan-cave (postimit t parave) jan vot e emigrantit.

Kryeministri yn, kryeministrat tan, n ngjitje - zbritjet n karrigen e but, asnjher nuk menduan dhe vepruan pr votn e mrgimtarit, asnjher nuk e lakuan at n t gjitha rasat e gjuhs shqipe, asnjher nuk morn lapsin pr t hedh n letr nj projektligj pr njohjen e vots s emi-grantit, pr ti ftuar ata t votojn nga larg pr t ardhmen e vendit.

Kryeministri yn votn e famil-jarve, t afrmeve dhe miqve t tyre n Shqipri e quan ... investim edhe pr ju. Emigrantt duan ta thon fjaln e tyre jo me telefonata e sms n adres t gjakut e gjinis s tyre, por drejtprdrejt, me vot t pastr. sht folur pr kt dhe sht shkruar. sht folur n rrjete sociale e n faqe gazetash. sht folur nga pushtetar pa pushtet, asnjher nga pushtetar me pushtet. sht folur n prag t zgjedhjeve t vitit 2009. N arkivin e gazetarit ruaj nismn e dy ithtarve t vots s emigrantit, kryetarit t nj partie q krkonte vend n kuvend dhe nj antari kryesie t nj partie q do t bnte vend n qeverisje. Foln n vitin 2008. Heshtn pr katr vjet deri n zgjedhjet q erdhn katr vjet m von. Heshtn edhe kto dy vjet tash n pushtet, kur i kan n dor edhe arrn edhe gurin. Asokohe, publikisht n shtypin e shkruar dhe elektronik apo n dritaret e vogla t televizioneve kombtare, pa pranin e qoft edhe t nj emigranti, ata prcillnin nj lloj utopie pr votimin e mrgimtarve. N hapsirn mediatike shqiptare, n radio, televizione, gazeta, etj., parti politike, kryesisht t majta: PS, LSI, G-99 etj., e kan ngulur hurin e lmit politik pr t shir grur n emigra-cion. I pari e nguli hurin dhe nisi t shij kryetari i Partis Socialiste Rama. Pas tij me siguri do t vijn edhe t tjer: t majtt n radh t par, por

edhe t djathtt. Lmi i emigracionit konsiderohet si m me bereqet dhe miniera m e pa shfrytzuar e votave pr karriget n pushtet. Po pse brtasin dhe thrrasin me t gjitha gjuht me-diatike partiakt tan t nderuar ? Pse pikrisht tani partiakt tan t lart e konsiderojn votn e emigrantit si nj detyrim kushtetues dhe n leksionin e tyre prcjellin fraza t ktij lloji: Ne gjykojm se emigrantt nuk duhen par vetm si nj element q lehtson problemet e rnda ekonomike t vendit me prurjet financiare t tyre. Por ne i konsiderojm emigrantt edhe si nj z i fuqishm pr zhvillimet politike n vend?!

Kur i dgjon apo lexon deklarata t tilla, mendja ta thot se ndaj emi-grantve, n kto vite demokraci, sht shkelur nj e drejt kushtetuese, e drejta e votimit t tyre. Pr mua emi-granti ka qen i lir t votoj, askush nuk ia ka mohuar me ligj t drejtn e votimit, at t drejt q sht sank-sionuar n Kushtetutn e Republiks s Shqipris miratuar nga Kuvendi n vitin 1998. N Kushtetut, n nenin 45, thuhet shprehimisht:

do shtetas q ka mbushur tetmbdhjet vje, qoft edhe ditn e zgjedhjeve, ka t drejtn t zgjedh dhe t zgjidhet. I ndodhur m e afrta n Greqi e Itali dhe m e largta n Kanada, ShBA, Australi etj., me probleme legalizimi, emigranti nuk ka mundur (dhe as do t mundet) ta ushtroj t drejtn e tij kushtetuese, t plotsoj detyrimin kushtetues. Ta ftosh emigrantin t vij n Shqipri pr t votuar, sht m e pakta budal-lallk. Kshtu, t paktn deri tani, q nga zgjedhjet e para kuvendare e deri tek e fundit, sht vepruar. Autobus partiak jan nisur nga Athina pr ti dhn nj dor kandidatve pr deputet t PBDNJ-s, PS-s dhe PD-s pr tu ngjitur n karrigen e pushtetit, veprim ky i financuar nga burime t errta financiare. Dy jav m par shpreha mendimin vetjak mbi udhtimin e ekipit t madh socialist me Edi Ramn n krye. Ksaj radhe do t ndalem te simotra e saj, apo si bija e saj, te LSIja, zri i s cils po synon do dit e m tepr notat m t larta t pentagramit politik. Kam respekt pr zotin X, pr erudicionin e tij n fush t historis, fush t ciln mund t them (sigurisht nga larg, nga ato q shoh n emisione televizive) se e ka nn kontroll me nj profesionalizm t lart. Nuk do t thosha t njjtn gj pr emigrantt dhe emigracionin. sht e vrtet q ai pr disa vjet,

si ambasador n Rom, ka qen n kontakt me emigrantt. Por tjetr sht t jesh n kontakt dhe tjetr sht t jesh pjes e ksaj armate t madhe q po kontribuon vrullshm jo vetm n punn dhe jetn e vendeve ku ka mr-guar, por edhe i ka dhn tjetr fytyr Shqipris me vlerat monetare, mate-riale e kulturore, jo vetm n qytetet e mdha por edhe n fshatrat e largt midis maleve. Zoti X n nj prononcim para gazetarve, e nis nyjn lidhse me emigrantt kshtu: LSI-ja q para nj viti, zyrtarisht ka paraqitur nj propozim pr Reformn Zgjedhore, duke przgjedhur nj sistem zgjed-hor, sistemin proporcional kombtar, sistem i cili krijon edhe kushtet m t mira t mundshme pr realizimin e vots s emigrantve.

Pr kt z. X bn t ditur se: Nj grup i posam ka punuar dhe ka prgatitur nj dokument me t cilin un dua tju njoh sot. Po cili sht ky grup dhe nse n t ka marr pjes ndonj emigrant nga Greqia, Italia, Gjerma-nia..., kt nuk e thot. Mbase nuk e thot, sepse n at grup t posam nuk ka pasur asnj emigrant?! M tej ai vazhdon: Grupe t posame pune, t zgjedhura nga KQZ-ja, do t duhet t merren posarisht me evidentimin e listave t shpallura nga Komisionet Zgjedhore Zonale (KZZ). Kto grupe duhet t evidentojn qytetart shqip-tar, t cilt kan mbushur moshn e duhur dhe ndrkoh jan shprngulur jasht vendit pr arsye pune. Ky evidentim do t bhet me nj kod t veant... Kto grupe do t prcaktojn gjithashtu se n far njsie vendore emigranti ka marr dokumentin iden-tifikues, pra pasaportn n momentin e largimit nga vendi...

Deri ktu zoti X nuk bn gj tjetr, vese kopjon Barkn dhe ndonj tjetr n pushtet, kur flasin pr Regji-strin e emigrantve, regjistr q as e kan filluar dhe, me sa po shoh, as do ta fillojn ndonjher. Por ka edhe m. Zoti X thot: N baz t ktij prcaktimi, edhe emigranti do t votoj pr rajonin e caktuar, n qarkun e cak-tuar. Nuk do t merren n konsiderat shprnguljet q mund t ket br familja e tij brenda vendit. Por ajo q t befason dhe t bn jo ta tundsh, por ta shkundsh fort kokn vjen m pas: Grupet e puns do t prcaktojn edhe adresn e sakt, vendqndrimin e sakt t emigrantit jasht shtetit...

Bni shaka zoti X kur thoni kto fjal apo e keni seriozisht? Mua m duket se nuk bni as njrn dhe as tjetrn, bni nj budallallk teorik

dhe praktik. Serioz zoti X, pasi ka marr nga grupet e puns listn e emigrantve e merr dhe e on at n Komisionin Qendror t Zgjedhjeve, komision i cili do ta drgoj n do KZZ, ku do t plotsohen flett e votimit pr ti drguar jasht shtetit tek emigrantt n fjal. Por Ideja X nuk ndalet ktu. Ai thot se KZZ-t do t prcjellin n adres dhe n emr t do emigranti, q sht regjistruar n njsin e tij prkatse zgjedhore n Shqipri, nj zarf t madh, i cili do t prmbaj nj flet orientimi pr mnyrn e votimit dhe nj zarf t vogl, i cili ka brenda fletn e votimit. Por..., zoti X ktu bn nj ndrhyrje t vogl kur thot se ky zarf i vogl nuk ka emrin e personit pr t ruajtur fshehtsin e vots. Emigranti, pasi voton, - prfundon seriozisht zoti X, v shenjn prkatse e mbyll zarfin dhe voton normalisht.

Praktika sht kriter i s vrtets. Si gazetar dhe si emigrant po ju v prpara nj problem t thjesht, prak-tik. Quhem Abdurahim Ashiku dhe pasaportn e kam marr n qytetin e Peshkopis. A mund ta gjeni i dashur X adresn time n emigracion? Nga Shqipria (q t m drgosh zarfin e madh dhe zarfin e vogl) kot mundohesh se nuk e gjen dot. Edhe vllezrit, edhe motrat e mija nuk e din, kjo jo pr gj tjetr, por ne komu-nikojm me telefona, me kompjuter e jo me letra. N nj rrug tjetr mund ta gjesh. Adresa ime sht e regjistruar n t gjitha sistemet greke t sigurimeve shoqrore, t financs, policis, bash-kis, prefekturs etj. Ktij rregulli nuk mund ti luaj as un e asnj emigrant legal. Ne jemi t detyruar sa her ndrrojm adres (shtpi) t shkojm n t gjitha kto institucione dhe t deklarojm adresn. Po nuk e bm nj gj t till, gjoba sht 250 euro! Un e di se adresn time nuk do ta gjesh, ashtu si nuk do t gjesh edhe adresat e treqind mij e m tepr shqiptarve dhe homogjenve legal. Ti gjesh t gjitha kto sht utopi, absurditet...

Zoti X, duke na prshkruar tr kt maraton me komisione, grupe pune, zarfe, letra, posta etj., harron nj gj elementare, faktin se emigrantt jan shprndar n tr botn dhe shpenzimet pr ti gjetur ato do t jen marramendse. Dhe jo vetm kaq: Nj pjes e madhe e emigrantve, m shum se gjysma, m shum se pesqind mij, jan ilegal, pa adres, flen n qiell t hapur. Kta, do nuk do zoti X, jan t privuar nga e drejta e vots. Zoti X (dhe t gjith partiakt e

tjer) hallin nuk e kan se emigrantve u sht mohuar e drejta e vots. Gjetk rreh ekani i tyre. Kjo duket edhe n monologun e tij votues kur thot se, emigranti do t votoj pr rajonin e caktuar, n qarkun e caktuar. E prk-thyer n shqipen e interesit partiak kjo do t thot q emigranti do t votoj pr kandidatin e LSI-s (apo t ndonj partie tjetr) n zonn ku ai ka marr pasaportn dhe ku ajo ka kandidatin e vet...

Petulla me uj zoti X... Emigranti, zoti X, me vshtirsi

t mdha e ka ndrtuar jetn e vet n emigracion. E nxjerr vet bukn e dits, paguan sigurimet shoqrore, zba-ton ligjet e vendit ku jeton. Emigranti, gjat gjith ktyre viteve tranzicion, nuk ia ka par hairin asnj formacioni pushtet mbajts, as t majts dhe as t djathts. Ai e mban Shqiprin me buk, mban edhe ju deputett me paga t larta e me dieta udhtimesh n Week end. Doni t merrni votn e emigrantit z. X ? Caktoni nj apo m shum kandidat pr deputet nga radht e emigrantve, deputet q t zotohen t jetojn n emigracion gjat gjith legjislaturs me mandatin, q para se t mbrojn ngjyrat partiake, t mbrojn ngjyrat e emigrantve. Vendoseni n ligj q 40 (apo 20) vendet mbi 100 vendet n zonat zgjedhore t jen emigrant nga e gjith hapsira mi-gratore. Emigranti nuk ka pse tia jap votn nj njeriu q as nuk e njeh dhe as nuk e mbron ( si nuk e ka mbrojtur deri sot). Lrini komisionet, grupet e puns, KZZ-t etj. Krijoni me ligj nj komision njohs t vots s emigrantit n KQZ, grup i cili t numroj votn e hapur t emigrantit, vot pr kan-didatin emigrant propozuar nga LSI-ja, PS-ja, PD-ja etj.

Si do t votoj emigranti? Shum thjesht: Nga vendi ku punon e jeton (n t gjith botn) t marr nj letr t bardh e nj stilolaps dhe pasi t jap t gjitha t dhnat e tij, me emr, mbiemr, atsi, mmsi, datlindje, vendlindje, vend banim n Shqipri, numr pasaporte, vendbanim n Greqi apo vend tjetr, pas gjith ktyre t shnoj: Votoj pr kandidatin emigrant propozuar nga LSI-ja.... Do t thoni zoti X se ktu nuk ruhet fshehtsia e vots. E di nj gj t till. Por n t njjtn koh di q n Shqipri, n kto 18 vjet, sht votuar hapur.

Vota sht vetjake, e barabart, e lir dhe e fsheht, thuhet n nenin 45 t Kushtetuts s Republiks s Shqipris. Ajo fjala e par vetjake m jep mua t drejtn legjitime q t votoj edhe hapur. Pastaj, un nuk di ndonj rast kur ndokush sht dnuar kur para kutis s votimit ka br deklarimin e vots, madje ka br edhe propagand partiake. Pastaj, ky komision n KQZ do t jet kaq llafazan sa votn time nga Athina ta bj publike? Drafti juaj sht utopi z. X, utopi e pastr, si utopit e Sen Simonit, Furjes dhe Robert Oenit pr socializmin e komunizmin...

Duke prfunduar zoti X, dua tju falnderoj q kalova nj pasdite me ju, pas nj dite t lodhshme duke punuar kopshtet e Athins.

Abdurahim ASHIKU

FAQE 10 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

Kultur - arkeologji

Zbulohet nj skulptur n malin e Tomorit

Mali i Tomorit n Shqipri, sht folur shpesh si vendi ku kishte selin Dodona Pellazgjike. Ky mendim sht kundrshtuar nga shum studiues t huaj, por dhe t vendit ton, t cilt jan t mendimit se Dodonn e zbuloi greku i pasur nga Arta, Konstandin Karapano, n vitin 1887 dhe ajo ndodhet pran fshatit Dramesi n Janin, afr Malit Olicka. Si dihet, ai nxori n drit nj amfite-atr si dhe disa ndrtesa. Me ndihmn e disa akademikve francez t kohs, arriti t botoj nj libr me gravura, t gjetura sipas tij n Orakullin e Dodons. Por, pas zbulimit t rrnojave t Janins, pati nj prqindje t konsiderueshme shkenctarsh, t cilt iu kundrvun tezs s tij. Disa ishin dhe grek si Emmanuelis Rikakis e t tjer.

Sa pr Rilindsit tan, ata ishin gati t gjith n nj mendje, se Dodona Pellazgjike egzistonte q para kohrave Homerike dhe ndodhej n Malin e Tomorit. Zona rreth Malit t Tomorit sht quajtur nga arkeologt si nj zon jo e rndsishme arkeologjike. Disa arkeolog t dgjuar pas viteve 1970-s, kan qen n kto an duke br klasifikimin dhe datimin e shum rrnojave, por ata kan mjaftuar vetm me kqyrjen e tyre me sy t lir dhe pa ndrmarr grmime sistematike. Ata jan shtruar kmbkryq n kt zon duke pir raki, ose duke ngritur dhe dolli npr shtpit e banorve t zons, si rrjedhoj e ksaj vetm me arkeologji nuk jan marr. N kt zon sipas prshkrimeve t Polibyt si dhe Titus Livy, ndodhen disa qytete Ilire, si Antipatrea, q mendohet se sht Berati i sotm, Codrioni afr Sulovs, Chrisondio (Dio ose qyteti i zotit) n faqe t malit t To-morit mbi qytetin Antipatrea dhe n luginn e lumit Apssus (Osumi), Ilion ose Ilium (qyteti i Diellit), edhe ky mbi qytetin Antipatrea (Berati) n luginn e lumit Apssus (Osumi) dhe n faqen e Malit t Tomorit, Bantia, Orgessus, Cerax apo Corragum, Bargullum (Bar-gullasi i sotm) e t tjer.

Shum nga kto qytete nuk jan identifikuar nga arke-ologjia jon. Nga t gjith kta qytete q prmenden, trheqin vmendjen dy prej tyre: Ilion apo Ilium, i cili quhet qyteti i Diellit kur dihet se Tempulli i Dodons sht ngritur pr shkak t adhurimit t kultit t Diellit dhe se nuk sht rastsi q para disa muajsh n fshatin Selan t Skraparit, afr Tomorit u zbulua nj artifakt spektakolar me simbolet e Diellit dhe Lisit. Qyteti tjetr q trheq vmendje, sht qyteti i Zotit apo Zeusit, Chrisondio ( Dio= Zot= Zeus), askush nuk e di vendndodhjen e tij n kt zon. Zbulimi i dy qyteteve do t ndihmonte n gjetjen e tempullit mitik t Dodons Pellazgjike. Nj qytet tjetr q ka qen n kt zon, pikrisht afr lumit Apssus, sht qyteti i Pelliumi ose Pellasi. Sipas autorit William Woodbridge n librin Ancient atlas: to accompany the Uni-versal geography, afr lumit Apssus ndodhej dhe qyteti Pel-las. Dihet se nj qytet me kt emr ka qen dhe n Maqedoni. Por nuk prjashtohet q ka qen dhe afr malit t Tomorit. Sipas shum autorve t lashtsis, prfshi ktu dhe Eustathin (shih librin VII, 16, 17) si dhe Hesio-din (shih librin VII, 18), t cilt thon se: Orakulli i Dodons ishte afr qytetit Hella ose Pella dhe afr tij ishte qyteti Dodo-na... (Shih Perikli Ikonomi fq 13). Ka supozime t shumta se kto qytete mund t jen mbi qytetin aktual t Beratit ose ekzaktsisht n fshatin Peshtan (Fush- Peshtan ose n lagjen Gradisht) si dhe mbi fshatin Tomor. Por koht e fundit kan dal n drit disa fakte q na af-rojn shum tek e vrteta. Disa banor t zons, n mnyr t rastsishme kan gjetur gjat punimit t toks mbetje varresh t vjetra, t cilat sipas studiuesve jan pjes skulpture q prdoreshin pr zbukurimin e tyre. Prve tyre raportohet shpesh se n kt zon, gjenden her pas here maja shigjetash hekuri dhe bronzi, n majn e t cilave kan t stampuar shenja dhe germa t uditshme si germa F apo numrin 8, i cili mendohet se sht numri q identifikohet me infinitin. Prova m e rndsishme q sht gjetur nga nj banor n lagjen Gradisht t fshatit Fush- Peshtan (i cili ishte duke punuar tokn e tij), sht nj skulptur njeriu, e prmasave 30 X 40 cm, t dy duart jan t bashkuara dhe vihet re se mungon nj pjes e krahut t majt. Si veshje sht prdorur

nj mantel me krah t shkurtr. Por, ajo q e vshtirson iden-tifikimin sht se skulpturs i mungon koka. Ndoshta ajo sht aty rrotull, ose ndoshta sht thyer nga pushtues t ndryshm, t cilt kan shkelur n kto an. Sipas studiuesit Gjergj Zogaj i cili thot: Ky bust duhet t ket qen br pr nj njeri t njohur, i cili ka vdekur dhe sht veshje tipike ilire pavarsisht se sht pa kok, kjo veshje ndryshe quhet TUNIK. Ndrkoh q ka dhe mendime t tjera si ajo e studiuesit Frederik Stamati, i cili thot se: Kjo sht nj stel varri. Veshja nuk sht tunike. M bn prshtypje q sht me mng t shkurtra. Tunika ishte si puna e arafit, pra mbshtjellje me araf, pa mng. Por, ajo q vihet re sht materiali me t cilin sht br ky bust. Ai sht gdhendur n gur dhe me sy t lir dallohet dhe nga nj banor i zakonshm q kemi t bjm me gurin e zons s Tomorit. sht gur i zi apo ngjyr hiri t errt, edhe sot n kt zon nxirret nga toka ky lloj guri si n fshatrat e Beratit (Karkanjoz, Drenov, Rabiak e t tjer). I t njjtit mendim sht dhe studiuesi Luan Shmilli, i cili thot se: Ky sht guri tipik i zons s Nahijes s Tomorit. Nga kqyrja e bustit mendohet se ai duhet t jet nj Personal-itet. Ndonse ka mendime t tjera se mundet q imazhi i tij t jet i nj perndie dhe duhet t ket qen vendosur afr ndonj Orakulli,ose Faltoreje Pagane. Megjithat, jan spe-cialistt q do ta prcaktojn vjetrsin e tij, si dhe t dhnat e tjera. Trheq vmendjen se pikrisht n kto vende sipas Perikli Ikonomit, n vitin 1921 sht gjetur nj statuj e nj ushtari ilir, i cili mbante nj shigjet n dor. Kjo statuj ka qen n fillim si ikon kishtare dhe sht mbajtur n kishn e fshatit Vertop, afr Beratit. Ky bust sht mbajtur pr nj far kohe, kurse m von sht drguar n Muzeun Kombtar

n Tiran. Por, sipas Ikonomit n Fush - Peshtan n vitet 30 sht gjetur nj pllak varri nga banort q punonin tokn dhe sht mbuluar prsri me dhe. Ai tregon se edhe n fshatin Peshtan sht gjendur nj pllak me ieroglife dmth me figura kafshsh t ndry-shme, t cilat populli i quante Malukate. Kto t dhna tejet informuese, plotsohen me

tregimet e banorve t zons, se n vitet 80, n kt fshat jan gjetur n mnyr t rastsishme koka statujash me deg ulliri n kok, por jan dmtuar; si dhe sht gjetur nj pllak guri me imazhin e nj njeriu, por q n kok kishte t dukshme brirt e dashit. Nga prshkrimi duhet t kemi t bjm me imazhin e Jupiterit. Prve gjetjes s ktij busti nga banort e zons,

raportohet se nga nj Firm ndrtimi, e cila po punon pr ndrtimin e nj Hidrocentrali afr fshatit Drenov t Beratit te vendi i quajtur Stallat afr lumit t Lybeshs, gjat puns me mjete t rnda, nga grmimet kan dal n drit rrnojat gjigande ndoshta t nj ure, por ato me von jan mbuluar me shpejtsi nga administratort e ksaj firme. Ka supozime t forta, t cilat na i sjell dhe Perikli Ikonomi se, ky lum dikur sht quajtur Lumi i Dodons. Zbulimi i ktij busti, por edhe i relikeve t tjera, sht shuplaka e dyt e radhs (pas asaj t zbulimit t artifaktit t Selanit me simbolet Dodon s t Diellit dhe Lisit), q i jepet Akademikve t Mejhanve t Tirans, t cilt e identifikojn zonn e Tomorit si nj zon jo t rndsishme arkeologjike. Ne u bjm edhe njher thirrje Akademikve t ndershm t Shqipris dhe Kosovs, si dhe Instituteve Arkeologjike dhe Albanologjike t t dy vendeve t nisin sa m shpejt hulumtimet dhe studimet n kt zon pr nxjerrjen n drit t s vrtets s madhe, t vrtetn e Dodons Pellazgjike n malin e Tomorit.

Besim DERVISHI

Sipas tradits s murgjve t krishter t manastirit Shn Katerina n Sina, pejgameri Muhamed shpesh e vizitonte ma-nastirin dhe zhvillonte biseda me klerikt e krishter. Ky dokument sht shkruar m vitin 626, ndrsa prbhet nga disa dispozita rreth termave t lidhura rreth jets s t krishterve nn udhheqjen islame dhe mban vuln e njohur t pejgamerit.

Sulltan Selimi i par, letrn origjinale e drgoi n Stamboll n vitin 1517, ku edhe sot ruhet n muzeun Topkapi, kurse me krkes t murgjve sht br edhe kopja e saj dhe sht vendosur n manastir.

Prmbajtja e letrs sht sa vijon: Kjo sht nga pejgameri Muhamed,

Ibn Abdullah si testament pr ata q jan t krishter, qoft n afrsi ose largsi. Ne fuq-ishm qndrojm pran tyre. Me t vrtet un, shrbtort, ndihmsit dhe pasuesit e mi, do t'i mbrojm, sepse t krishtert jan qytetart e mi dhe pasha Allahun do t'i kundrvihem do gjje q ua prish rehatin. Kundrejt tyre nuk guxon t ushtrohet dhun. Gjykatsit e tyre

nuk guxon t prjashto-hen prej pune. As murgjit sguxon t dbohen prej manastireve t tyre.

Askush nuk guxon t'i rrnoj shtpit e fes s tyre (kishat) e as t'i dmtoj ato, ose t marr (grabis dika) prej tyre e t drgoj n shtpi t myslimanit. Po qe se dikush merr ndonj gj prej tyre, ather ai kon-siderohet se ka shkelur testamentin e Zotit dhe ka treguar pa dgjueshmri ndaj Pejgamerit t tij. Vrtet ata jan aleatt e mi dhe kan mbrojtjen time

kundr asaj q urrejn. Askush nuk guxon t'ua imponoj udhti-

min ose shkuarjen n luft. Myslimant duhet t luftojn pr ta. Nse myslimani dshiron, ta marr pr grua nj t krishtere. Martesa nuk guxon t ndodh pa plqimin e krishters, e as e krishtera sguxon t pengohet nga burri mysliman q t mos e vizitoj kishn pr t'u lutur. Kishat e tyre duhet patjetr t respekto-hen, rindrtimet e tyre sguxon t pengohen e as t ndalohen gjrat e shenjta t shkrimeve t tyre. Askush prej myslimanve nuk guxon t tregoj pa dgjueshmri ndaj ktij testamenti gjer n Ditn e Kjametit".

Ndonse ka mendime t tjera se mundet q imazhi i tij t jet i nj perndie dhe duhet t ket qen vendosur afr ndonj Orakulli,ose Faltoreje Pagane. Megjithat, jan specialistt q do ta prcaktojn vjetrsin e tij, si dhe t dhnat e tjera.

Letra e pejgamerit Muhamed drejtuar murgjve krishter

FAQE 11 E mart 30 Qershor 2015Fryma e Re

GJEOPOLITIKPrsiatje pr nj intervist t presidentit Putin

Prof.dr. Eshref YMERI

Kur u njoha n faqet e internetit me dy krcnimet e lartprmendura t Dmitr Kiselovit dhe t Konstantin Sivkovit n adres t SHBA, mu kujtua libri i Stendalit (1783-1842) me titullJeta e Napoleonit. Stendali shk-ruan: Q nga koha e Pjetrit t Madh, Rusia besonte me bindje t fort se ajo do t bhej sundimtarja e Evrops dhe se e vetmja fuqi q do t matej me t, do t jet Amerika.

Dhe kshtu do t kishte ndodhur me t vrtet. Po t mos kishin zbarkuar trupat amerikane n Normandi, n qeshorin e vitit 1944, pr t hapur fron-tin e dyt kundr Hitlerit, Stalini, nn maskn e lirimtarit t Evrops nga zgjedha e Gjermanis naziste, do t marshonte drejt Perndimit, pr t arritur deri n Gjibraltar, me qllim sovjetizimin e mbar kontinentit. Pra, mjetet ruse t informimit masiv n shrbim t Putinit, bjn publike kr-cnime pr shfarosjen e SHBA dhe pr pushtimin e Evrops. sht n traditn e kasts sunduese ruse q popullin rus ta mkoj n vazhdimsi me psikozn e lufts. Gjenerali rus Aleksej Kuropatkin (1848-1925), n nj memorandum q i drgonte carit n vitin 1900, shkruante: Gjat 200 vjetve t fundit, Rusia ka qen n gjendje lufte 128 vjet. Nga 128 vjet luftrash, 5 vjet kemi br luftra mbrojtse, kurse 123 vjet kemi br luftra pushtuese. Kjo psikoz, me ka-limin e shekujve, ka ushtruar ndikimin e vet n formimin psikologjik t popullit rus, i cili e ka pranuar despotizmin ushtarak si pjes t jets s vet. Prandaj Stendali thekson: N Rusi askush nuk uditet nga sundimi i despotizmit. Ky sht i lidhur fort me fen dhe pr derisa mbarts i tij sht nj njeri i urt dhe i sjellshm, despotizmi atje revolton vetm pak njerz me bindje filozofike, t cilt kan qen n vende t huaja. Nuk jan thirrjet dhe as medaljet ato qi frymzojn ushtart rus t hidhen n betej, por urdhrat e lajkatarit t shenjt t Nikollajit. Mareshali Masena (Andr Massna 1758-1817) ka rrfyer n pranin time se ushtari rus, kur nj bash-katdhetar rrzohet pran tij i vdekur prdhe, sht kaq i bindur pr faktin q ai do t ringjallet n atdhe, saq i jep porosi ti bjt fala nns s tij.

Psikoza e lufts, me t ciln kasta sunduese n Rusi e ka mkuar popullin e vet pr shekuj me radh, ka br q ajo t gjej nj truall t prshtatshm n radht e tij, pr faktin se kasta n fjal at se ka lejuar asnjher t jetoj i lir, asnjher nuk e ka lejuar t shijoj frytet e demokracis, t mishruar n formatin e nj shteti ligjor, ku mbrojtja e prons dhe e t drejtave t individit prbjn themelet e tij.

Dmitr Korinski (1954), per-sonalitet politik dhe shoqror ukrainas, gazetar dhe drejtues emisionesh tele-vizive, thot: Rust pr Kremlinin shrbejn si nj material konsumi, madje si nj material, pr t cilin atij

nuk i dhimbset fort dhe q at mund ta zvendsoj me knaqsi me dika tjetr, m t prshtatshme. N vetdi-jen e shumics s rusve, Kremlini psikologjik nuk duhet t rrij bosh: rust heqin dor vullnetarisht nga sub-jektiviteti i vetvetes dhe at ia dorzo-jn kujtdo qoft, madje edhe forcave armiqsore (bolshevikve, fjala vjen), por mjafton q ato t mishrojn n vetvete Kremlinin. Pikrisht ky tipar i psikologjis kombtare mund t rezul-toj i kobshm pr rust.

Faktin q kasta sunduese e ka trajtuar tradicionalisht popullin rus si material konsumi, e ka pranuar edhe vet bashkshortja e carit Nikollaj II (1868-1918), caresha Aleksandra Fjodorovna (1872-1918). N nj letr q i drgonte bashkshortit t saj m 17 gusht 1916, ajo shkruante:Gjeneralt e din se ne kemi shum ushtar n Rusi dhe prandaj nuk u dhimbset jeta e tyre. Edhe n periudhn e sistemit komunist, Kremlini, n vazhdim t tradits s carizmit, popullin rus t till e ka pas vlersuar, si material konsumi. Gazetarja dhe shkrimtarja ruse Julia Llatjnina (1966), shkruan: Popullsia e Bashkimit Sovjetik shrbente si mate-rial konsumi pr nnshtrimin e mbar bots. Nga pikpamja e atyre qllimeve q i patn vn vetes bolshevikt dhe Stalini, kjo ishte gj pa rndsi. Dhe Julia Llatjnina vazhdon: Gjat zh-villimit t luftimeve pr pushtimin e Berlinit, humbjet n njerz t Ushtris s Kuqe arrinin n 15 mij ushtar n 24 or. Cila ishte arsyeja? Ishte gara socialiste mes Konjevit (mareshalit Ivan Konjev, 1897-1973) dhe Zhukovit (mareshalit Gjergj Zhukov, 1896-1974) se kush do ta pushtonte i pari Berlinin.

Edhe pas prmbysjes s sistemit komunist, Kremlini, si gjithmon, popullin rus ka vazhduar ta vler-soj si material pr konsum. Profesori i Universitetit t Ilis n Gjeorgji Oleg Panfillov (1957), shkruan: Kremlini qenka duke mbrojtur rust? N Rusi, deri tani, vazhduakan ti marrin pr t vrteta prralla t tilla? N Taxhikistan, n vitin 1992, Rusia shprtheu nj luft t prgjakshme civile. N prfundim, numri i rusve nga 388,5 mij n vitin 1989, ra n 68,2 mij n vitin 2000. N eeni, gjat periudhs midis dy luftrave, prej vitit 1994 numri i rusve u shkurtua nga 294 mij n vitin 1989 n 40 mij n vitin 2002. Atje ku Rusia shprthen luftra, e pson jo vetm popull