© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

Аўтар:В. М. Варановіч

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

3

ПрадмоваКаляндарна-тэматычнае планаванне па сусветнай гісторыі распрацавана

ў адпаведнасці з тыпавымі вучэбнымі планамі для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі на 2017/18 навучальны год і складзена ў адпаведнасці з дзеючымі вучэбнымі праграмамі для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі, зацверджа-нымі Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь.

Планаванне аформлена ў выглядзе табліцы, у якой пададзены тэма ўрока, план і пазнавальныя мэты яе вывучэння, а таксама колькасць гадзін і спосабы вучэбна-пазнавальнай дзейнасці. Перад табліцай пазначаны вучэбныя дапа-можнікі і рабочы сшытак, рэкамендаваныя Міністэрствам адукацыі Рэспублі-кі Беларусь, якія дапамогуць у арганізацыі працэсу навучання. Практычныя заняткі, прадугледжаныя вучэбнай праграмай, настаўнік плануе самастойна ў адпаведнасці з асаблівасцямі адукацыйнага працэсу і магчымасцямі вучняў.

Пры падрыхтоўцы да вучэбных заняткаў настаўніку неабходна вызна-чыць дамашняе заданне. Пры гэтым варта мець на ўвазе, што асноўны ву-чэбны матэрыял павінен быць засвоены на ўроку. Час выканання і аб’ём дамашняга задання рэгламентуюць СанПіН «Гігіенічныя патрабаванні да парадку, зместу і арганізацыі вучэбна-выхаваўчага працэсу агульнаадука-цыйных устаноў». Магчымыя таксама заданні апераджальнага характару. Неабходна загадзя звярнуць увагу вучняў на падрыхтоўку да ўрокаў, якія могуць быць прысвечаны праектнай дзейнасці.

У працэсе навучання гісторыі рэкамендуецца актыўна выкарыстоўваць інфармацыйна-камунікацыйныя тэхналогіі (ІКТ). Пры гэтым настаўніку важна разумець іх адукацыйныя магчымасці і выразна ўсведамляць межы ўжывання, умець арганічна спалучаць гэтыя тэхналогіі з традыцыйнымі методыкамі. Пры выкарыстанні ІКТ мэтазгодна звярнуць увагу на сэрвісы вэб 2.0 (LearningApps, PuzzleCreation, Mindomo, MindMaps, TimeLine, Calameo, Wordle, Tagxedo, Google Earth, GoogleMaps, Blogger, Фабрыка крыжаванак і інш.), якія дапамогуць у падрыхтоўцы і правядзенні ўрокаў, а таксама стварэнні дыдактычных матэрыялаў.

На сучасным этапе настаўнік мае магчымасць планаваць вучэбную дзей-насць такім чынам, каб вучні не толькі знаёміліся з вучэбным зместам, але і самі выступалі ў ролі актыўных стваральнікаў інфармацыйнага кантэнту. На ўроку любога тыпу (вывучэнне новага матэрыялу, замацаванне, абагуль-ненне, кантроль) правільнае выкарыстанне сэрвісаў вэб 2.0 матывуе вучняў да актыўнай дзейнасці, раскрыцця творчага патэнцыялу, камунікацыі і суп-ра цоў ніцтва.

Матэрыял, пададзены ў дапаможніку, носіць рэкамендацыйны характар.

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

4

5 клас Гісторыя Старажытнага свету

(70 гадзін на год, 2 гадзіны на тыдзень)

1. История Древнего мира : учеб. пособие для 5 кл. учреждений общ. сред. образования с рус. яз. обучения : в 2 ч. / под ред. В. С. Кошелева. — Минск : Нар. асвета, 2014.

2. Гісторыя Старажытнага свету : вучэб. дапам. для 5 кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання : у 2 ч. / пад рэд. У. С. Кошалева. — Мінск : Нар. асвета, 2014 (далей — вучэбны дапаможнік).

3. Забельникова, О. В. История Древнего мира в 5 классе : учеб.-метод. пособие для учителей учреждений общ. сред. обра-зования с белорус. и рус. яз. обучения / О. В. Забельникова, С. А. Кудрявцева ; под ред. В. С. Кошелева. — Минск : Изд. центр БГУ, 2015 (далей — вучэбна-метадычны дапаможнік).

4. Кошелев, В. С. История Древнего мира. 5 класс : рабочая тетрадь : пособие для учащихся учреждений общ. сред. образо-вания с рус. яз. обучения / В. С. Кошелев, Н. В. Байдакова. — Минск : Аверсэв, 2016, 2017 (далей — рабочы сшытак).

5. Хрестоматия по истории Древнего мира : пособие для учителей / под ред. Н. И. Миницкого. — Минск, 2003 (далей — хрэстаматыя 1).

6. Забельникова, О. В. История Древнего мира. 5 класс : хрестоматия / О. В. Забельникова, С. А. Кудрявцева ; под ред. В. С. Кошелева. — Мозырь, 2015 (далей — хрэстаматыя 2).

7. Волынец, А. О. История Древнего мира : тестовые и разноуровневые задания. 5 класс : пособие для учителей учреждений общ. сред. образования с белорус. и рус. яз. обучения / А. О. Волынец, О. В. Забельникова. — Минск, 2012.

8. Тесты и разноуровневые задания по истории Древнего мира. 5 класс. — Минск, 2013.9. Атлас. История Древнего мира. 5 класс / И. А. Авдеев [и др.]. — Минск : Белкартография, 2016.10. Атлас. Гісторыя Старажытнага свету. 5 клас / І. А. Аўдзееў [і інш.]. — Мінск : Белкартаграфія, 2011 (далей — атлас).11. Корзюк, А. А. Изучение вопросов культуры и религии на уроках истории Древнего мира в 5 классе / А. А. Корзюк. —

Минск, 2016.

5

№ урокаі дата

правя-дзен-

ня

Тэма ўрока, план вывучэння

новага матэрыялу

Коль-касцьгадзін

Мэты вывучэння тэмы

Характарыстыка асноўныхвідаў і спосабаў дзейнасці

(з рэкамендаванымі практыкаваннямі)

Дамашняе заданне

1 2 3 4 5 6

Уводзіны (2 гадзіны)

1 Свет старажытнай гісторыі1. Паняцце «гісторыя Старажытнага свету».2. Гістарычныя крыніцы.3. Міфы

1 Вучні павінны ведаць: па-няц ці гісторыя, гістарычная крыніца; храналагічныя рамкі гісторыі Старажытнага свету; віды гістарычных крыніц.Вучні павінны разумець: мэ-ты вывучэння гісторыі.Вучні павінны ўмець: вызна­чаць, якія прадметы мінулага адносяцца да пісьмовых гіста-рычных крыніц, а якія — да рэчавых

Складанне простага плана «Свет старажытнай гі сто-рыі» (неабходна даць новыя наз вы пунктам парагра фа). Самастойная праца з вучэб-ным дапаможнікам: скла-данне табліцы «Тыпы гі с та-рычных крыніц» (вучэбна-метадычны дапа мож нік)

§ 1, зад. 3, 4 на с. 6 вуч. дапаможніка; зад. 6, 7 на с. 7 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): выкарыстоўваючы дадатковую літаратуру і рэсурсы сеткі Інтэрнэт, высветліць, якія архі-тэктурныя помнікі Ста-ра жытнага свету су стра-ка ліся вучням пад час па дарожжаў або летняга ад пачынку сям’і (2—3 прыклады з кароткім аповедам пра кожны)

2 Лічэнне гадоў у гісторыі1. Узнікненне летазлічэння.2. Календары.3. Па няц ці «да нашай эры»,

1 Вучні павінны ведаць: значэн-не паняццяў наша эра, да на­шай эры; храналагічныя рамкі гісторыі Старажытнага свету. Вучні павінны ўмець: суад­носіць год гістарычнай падзеі са стагоддзем, тысячагоддзем,

Эўрыстычная гутарка. Пра-ца з лініяй часу. Заданне 8, 9 на с. 8 раб. сшытка.Практычная работа(с. 9 вуч. дапаможніка)

§ 2, зад. 1, 2, 4 на с. 8—9 вуч. дапаможніка; зад. 3, 4, 10 на с. 6—8 раб. сшытка. Прыдумаць за-дачу па храналогіі, вы-ка рыстоўваючы любыя 2—3 даты, якія сустрака-

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

6

Працяг

1 2 3 4 5 6

«наша эра».4. «Стужка часу»

ча сам да нашай эры, на шай эры; вызначаць месца гіс та рыч-най падзеі на «стужцы ча су»; весці лічэнне гадоў у гіс торыі; чытаць і запісваць ста годдзі рымскімі лічбамі; рашаць за-дачы на лічэнне гадоў гіс торыі

юцца ў вучэбным дапа-можніку

Раздзел I. ПЕРШАБЫТНАЕ ГРАМАДСТВА. НА ШЛЯХУ ДА ЦЫВІЛІЗАЦЫІ (7 гадзін)

3 Старажытныя людзі1. Паходжанне чалавека.2. Першыя прылады працы і заняткі старажытных людзей.3. Неандэр-тальцы.4. Выкарыс-танне агню.5. Авалоданне маўленнем

1 Вучні павінны ведаць: назвы перыядаў гісторыі першабыт-нага грамадства (каменны, брон завы і жалезны век) і азна чэнні паняццяў прыс­войваючая гаспадарка, не­андэрталец, прылады працы; назвы і адметныя прыметы старажытных лю дзей (неан­дэрталец, краманьёнец («ча­лавек разумны»)).Вучні павінны ўмець: тлу­мачыць паходжанне назваў пе рыядаў гісторыі першабыт-нага грамадства; складаць аповед пра адкрыцці і вы-находніцтвы першабытных людзей (агонь, прылады пра­цы), выкарыстоўваючы тэкст

Эўрыстычная гутарка.Праца з гістарычнай картай «Стаянкі старажытных лю-дзей» (с. 2 атласа). Паказ-ваць на гістарычнай карце месцы рассялення перша-бытных людзей.Праца з дакументам (с. 13 вуч. дапаможніка): вылу-чыць галоўную думку, адка-заць на пытанні, пераказаць змест, апісаць умовы жыц-ця старажытных лю дзей, іх заняткі (паляванне, збі раль­ніцтва, земляробс тва, жывё­лагадоўля, рамя с тво) з апо-рай на тэкст і ілю страцыі.Праца з табліцай «Стадыі развіцця чалавека». Праца

§ 3, зад. 3, 6 на с. 12 вуч. дапаможніка; зад. 3, 6, 8 на с. 9—10 раб. сшытка.§ 4 (п. 1, 2), зад. 1, 2, 3, 6, 7 на с. 17 вуч. дапаможніка.Індывідуальнае (на вы-бар): скласці апавядан-не ад імя першабытнага чалавека:а) пра арганізацыю паля-вання на маманта;б) пра жыццё ва ўмовах ледавіковага перыяду

7

Працяг

1 2 3 4 5 6

вучэбнага дапаможніка і ілю-страцыі; апісваць умовы жыц-ця старажытных лю дзей, іх заняткі (паляванне, збі раль­ніцтва, земляробства, жывё­лагадоўля, рамяство) з апорай на тэкст і ілюстрацыі; паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цы рассялення першабытных людзей

з храналогіяй.Эўрыстычная гутарка. Пра-ца са схемай «Авалоданне агнём» (гл. схему 1, вучэб-на-метадычны дапаможнік).Праца са «стужкай часу».Праца з гістарычнай картай.Праца з ілюстрацыямі (с. 15—16 вуч. дапаможніка).Праца з дакументам (с. 17 вуч. дапаможніка): вылу-чыць галоўную думку, адка-заць на пытанні, пераказаць змест

4 Першыя крокі чалавека сучаснага віду1. З’яўленне «чалавека разумнага».2. Жыллё першабытных людзей.3. Родавая абшчына

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў краманьёнец («чалавек разумны»), родавая абшчына; назвы і адметныя прыметы старажытных людзей (неандэрталец, краманьёнец («чалавек разумны»)), даты: з’яўленне «чалавека разумна-га».Вучні павінны ўмець: апісваць умовы жыцця старажытных

Эўрыстычная гутарка з апо-рай на веды вучняў.Самастойная праца з вучэб-ным дапаможнікам (скла-данне простага плана «Пера-ход да родавой абшчыны»).Праца з гістарычнай картай «Рассяленне чалавека сучас-нага тыпу» (с. 3 атласа).Праца з ілюстрацыямі (с. 18—20).

§ 5, зад. 3, 6, 7 на с. 20—21 вуч. дапаможніка; зад. 2, 4, 7, 8 на с. 13—14 раб. сшытка

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

8

Працяг

1 2 3 4 5 6

лю дзей, іх заняткі (паляванне, збі ральніцтва, земляробства, жывёлагадоўля, рамяство) з апо рай на тэкст і ілюстрацыі; паказваць на гістарычнай кар-це месцы рассялення перша-бытных людзей

Праца ў групах з тэкстам ву чэбнага дапаможніка: за-паўненне табліцы «Аба вяз-кі членаў роду» (заданне 6, с. 20—21 вуч. дапаможніка)

5 Узнікненне мастацтва і рэлігіі1. Узнікненне мастацтва.2. Наскальны жывапіс.3. Скульптура.4. Рэлігійныя ўяўленні першабытных людзей

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў жывапіс, скуль­п тура, графіка, арнамент, культ, ідал, багі, мнагабож жа.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра рэлігійныя ўяў ленні старажытных лю-дзей; пра адкрыцці і вына-ход ні ц твы першабытных лю-дзей (рэлігія, мастацтва), выкарыстоўваючы тэкст вучэб-нага дапаможніка і ілю страцыі; пра ўзнікненне мас тацтва ў першабытным грамадстве; пра асаблівасці першабытнага жывапісу, скульптуры, графікі

Праца з ілюстрацыямі, якія паказваюць наскальны пер-шабытны жывапіс, ідалаў (с. 22—23).Праца са схемай «Узнікненне рэлігійных уяўленняў» (гл. вучэбна-метадычны дапа-можнік). Самастойная праца па складанні простага плана (па тэме вучэбных заняткаў) або пытанняў для віктарыны

§ 6, зад. 1, 3, 6 на с. 23—24 вуч. дапаможніка; зад. 5, 6, 7 на с. 15—16 раб. сшытка

6 З’яўленне земляробства і жывё ла­гадоўлі1. Удаскана-

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў прысвойва­ючая гаспадарка, вытворчая гаспадарка, родавая абшчына, племя.

Праца з храналогіяй: прад-ставіць усе даты з параграфа ў двух выглядах: тысяч гадоў да н. э. і тысяч гадоў назад. Ад значыць усе даты на «стуж-

§ 7, зад. 4, 6 на с. 26—27вуч. дапаможніка; зад. 5, 6 на с. 18 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): скласці апавяданне:

9

Працяг

1 2 3 4 5 6

ленне прылад працы і пераход да вытворчай гаспадаркі.2. Першыя земля робы і жывё ла воды.3. Узнік ненне рамяства.4. Род і племя

Вучні павінны ўмець: апісваць умовы жыцця старажытных людзей, іх заняткі (паляванне, збіральніцтва, земляробства, жывёлагадоўля, рамяство) з апорай на тэкст і ілюстрацыі; тлумачыць значэнне пераходу ад прысвойваючай гаспадаркі да вытворчай; тлумачыць пры чыны змены формаў ар-га нізацыі старажытнага гра-мадства, расказваць пра ўзае-маадносіны людзей у кожнай з іх; параўноўваць перавагі земляробства, жывёлагадоўлі перад збіральніцтвам і паля-ваннем з апорай на тэкст і ілю-страцыі

цы часу». Палічыць, коль-кі мінула часу паміж вына-ходніцтвам каменнай сяке-ры і пачаткам зараджэння земляробства.Праца з гістарычнай кар-тай «Першыя раёны земля-робства і жывёлагадоўлі» (с. 4—5 атласа).Праца са схемай «Узнік-нен не земляробства і жывё-лага доўлі» (у парах або са-мастойна)

а) пра жыццё ў племені;б) пра заняткі жанчын у родавой абшчыне

7 Пераход ад родавай абшчыны да суседскай1. Пачатак выкарыстання металаў.2. Развіццё рамяства.

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў гандаль, су­седская абшчына, прысвойва­ючая гаспадарка, вытворчая гаспадарка.Вучні павінны ўмець: апісваць умовы жыцця старажытных людзей, іх заняткі (рамяство) з апорай на тэкст і ілюстрацыі;

Праца па групах: скласці апавяданне пра адзін дзень з жыцця: 1-я — правадыра; 2-я — гандляра; 3-я — кава-ля; план апавядання ад пер-шай асобы, які складаецца з 3—4 пунктаў.Праца з дакументам (с. 30 вуч. дапаможніка): вылучыць

§ 8, зад. 3, 4, 7 на с. 29—30 вуч. дапаможніка; зад. 3, 4, 6 на с. 19—20 раб. сшытка

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

10

Працяг

1 2 3 4 5 6

3. Узнікненне абмену і гандлю.4. Суседская абшчына

тлумачыць значэнне пераходу ад прысвойваючай гаспадаркі да вытворчай; тлумачыць пры-чыны змены формаў аргані-зацыі старажытнага гра мадс-тва, расказваць пра ўзаема-адносіны людзей у кожнай з іх

галоўную думку, адказаць на пытанні, пераказаць змест

8 На шляху да цывілізацыі1. Утварэнне саюзаў плямёнаў.2. Асноўныя прыметы цывілізацыі.3. Узнікненне дзяржавы

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў племя, сусед­ская абшчына, цывілізацыя, дзяржава.Вучні павінны ўмець: апісваць умовы жыцця старажытных людзей, іх заняткі з апорай на тэкст і ілюстрацыі; тлума­чыць значэнне пераходу ад прысвойваючай гаспадаркі да вытворчай; тлумачыць прычы-ны змены формаў арганізацыі старажытнага грамадства, рас-казваць пра ўзаемаадносіны людзей у кожнай з іх

Праца з тэкстам вучэбнага дапаможніка на с. 28, 31.Праца з ілюстрацыяй (с. 28).Праца са схемай «Развіццё грамадскіх арганізацый лю-дзей» (гл. вучэбна-метадыч-ны дапаможнік).Праца з паняццямі «цы ві-лізацыя», «дзяржава» на с. 31

§ 8, с. 28—30 (п. 3), зад. 5—7 на с. 29—30. Паўтарыць § 3—8; за дан-ні для абагульнення па раздзеле «Першабытнае грамадства. На шляху да цывілізацыі»

9 Абагульненне па раздзеле I«Першабытнае грамадства. На шляху да цывілізацыі»

1 Вучні павінны ведаць: назвы перыядаў гісторыі перша-бытнага грамадства (камен­ны, брон завы і жалезны век); значэн не паняццяў прысвой­ваючая гаспадарка, вытворчая

Праца з тэкстам вучэбна-га дапаможніка (с. 30—31): складанне кароткага пла-на «Ад першабытнасці да цывілізацыі».Самастойная праца з за дан -

Паўтарыць § 1—8; па-дрыхтавацца да кантро-лю ведаў па раздзеле «Пер шабытнае грамадс-тва. На шляху да цыві лі-зацыі»

11

Працяг

1 2 3 4 5 6

гаспадарка, рэлігія, родавая абшчына, племя, суседская аб­шчына, цывілізацыя, дзяржа­ва; назвы і адметныя прыметы старажытных людзей.Вучні павінны ўмець: тлу­мачыць паходжанне назваў перыядаў гісторыі першабыт-нага грамадства (каменны, брон завы і жалезны век); апіс ваць умовы жыцця стара-жытных людзей, іх заняткі (паляванне, збіральніцтва, земляробства, жывёлагадоўля, рамяство) з апорай на тэкст і ілюстрацыі; паказваць на гіс тарычнай карце месцы рас сялення першабытных лю дзей; тлумачыць значэн-не пераходу ад прысвойваю-чай гаспадаркі да вытворчай; тлумачыць прычыны змены формаў арганізацыі старажыт-нага грамадства, расказваць пра ўзаемаадносіны людзей у кожнай з iх; складаць аповед пра рэлігійныя ўяўленні стара-жытных людзей, пра адкрыц-

нямі для ўрока абагульнення (с. 32 вуч. дапаможніка)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

12

Працяг

1 2 3 4 5 6

ці і вынаходніцтвы пер ша-быт ных людзей (агонь, пры­ла ды працы, рэлігія, мас­тац тва), выкарыстоўваючы тэкст вучэбнага дапаможніка і ілюстрацыі

Раздзел II. ЦЫВІЛІЗАЦЫІ СТАРАжЫТНАГА УСХоДУ І АМЕРЫкІ (24 гадзіны)

Тэма 1. Старажытны Егіпет (6 гадзін)

10 Прырода і насельніцтва Старажытнага Егіпта1. Прыродныя ўмовы.2. Значэнне ракі Ніл у жыцці старажытных егіпцян.3. Старажыт-ныя земляробы ў даліне Ніла.4. Егіпцяне-рамеснікі

1 Вучні павінны ведаць: значэн-не паняцця арашаемае земля­робства; даты гістарычных па дзей: узнікненне дзяржавы ў даліне Ніла.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес цазнаходжанне Ста ражыт-нага Егіпта; характарызаваць геаграфічнае месцазнаходжан-не з выкарыстаннем наз ваў кантынентаў, назваў рэк (Ніл), у даліне якіх ён быў раз ме-ш чаны; складаць аповед аб прыродных умовах, жыцці і за нятках старажытных егіп-цян; разумець значэнне раз лі-ваў Ніла ва ўзнікненні ста ра-жытнаегіпецкай цыві лі за цыі;

Кантроль ведаў вучняў па раздзеле I.Варыянт 1. Выкананне вуч-нямі праверачнай работы.Варыянт 2. Вуснае апытан-не. Праца з гістарычнай кар-тай «Старажытны Егіпет» (с. 33 вуч. дапаможніка; с. 8 атласа).Праца з ілюстрацыямі (с. 34—36 вуч. дапаможніка), дакументам (с. 37—38 вуч. дапаможніка). Самастойная праца з тэкстам вучэбнага да паможніка (складанне пла на «Гаспадарчае жыццё ў Старажытным Егіпце»).Праца з дакументам (с. 37—38 вуч. дапаможніка): вылу-

§ 9, зад. 5, 6 на с. 37 вуч. дапаможніка; зад. 5—7 на с. 26—27 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць апа-вяданне «Адзін дзень з жыцця земляро ба, ра-мес ніка, жраца, хлоп-чыка/дзяўчынкі»; пад-рыхта ваць паведамленне (бук лет, плакат і інш.) пра егі пецкія піра мі ды

13

Працяг

1 2 3 4 5 6

даваць ацэнку ролі земляроб-ства і рамяства ў жыцці стара-жытных егіпцян

чыць галоўную думку, адка-заць на пытанні, пераказаць змест

11 Дзяржава фараонаў1. Утварэнне адзінай дзяржавы ў даліне Ніла.2. Улада і становішча фараонаў.3. Парадак старажытна-егіпецкай дзяржавы.4. Улада жрацоў

1 Вучні павінны ведаць: значэн-не паняццяў фараон, піраміды, сем цудаў свету, жрацы; даты гістарычных падзей: утварэнне адзінай цэнтралізаванай дзяр-жавы са сталіцай у г. Мемфіс.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце Ста-ражытны Егіпет, даліну Ніла, месцы вывучаных гістарычных падзей; складаць аповед аб прыродных умовах, жыцці і занятках, сацыяльнай струк-туры старажытнаегіпецкага грамадства, аб’яднанні Егіпта царом Мінам; аб грамадстве і дзяржаўным ладзе, аб абавяз-ках фараона; аб ролі жрацоў у рэлігійным і палітычным жыцці Старажытнага Егіпта; аб рэлігійных уяўленнях жы-хароў Егіпта, аб будаўніцтве пірамід з апорай на тэкст па-раграфа і ілюстрацыі

Праца са схемай «Стара жыт-наегіпецкая дзяржа ва» (гл. вучэбна-метадыч ны дапа-мож нік); выкарыс тоў ваючы ілюстра цыі на с. 38—40, 42, 49, расказаць пра жыццё фа-раона паводле плана:а) паўнамоцтвы, абавязкі, кіраванне краінай;б) стаўленне да яго знаці і беднякоў;в) паўсядзённае жыццё. Праца з дакументам «Ан-тыч ны гісторык Герадот аб бу даўніцтве пірамід» (гл. ву чэбна-метадычны дапа-мож нік) або з дакументам на с. 41 вуч. дапаможніка: вылучыць галоўную думку, адказаць на пытанні, пера-казаць

§ 10, зад. 4, 5 на с. 41 вуч. дапаможніка; зад. 3, 5, 6 на с. 27—29 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па ве-дамленні (прэ зен тацыі) пра жыццё і дзейнасць фараонаў Тутмаса III, Ра мсеса II, Эхнатона

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

14

Працяг

1 2 3 4 5 6

12 Ператварэнне Егіпта ў магутную дзяржаву1. Узмацненне старажытна-егіпецкай дзяржавы.2. Заваяваль-ныя паходы Тутмаса III і Рамсеса II.3. Рэформа фараона Эхнатона. Заняпад улады і магутнасці фараонаў

1 Вучні павінны ведаць: зна чэн-ні паняццяў хеты, Пярэдняя Азія; даты гістарычных падзей: заваяванне Егіпта качавымі плямёнамі гіксосаў; заключэн-не дагавору паміж Рамсесам II і Хатусілі, праўленне Тутма-са III і Рамсеса II; рэформы фа раона Эхнатона і вынікі яго дзей насці; заваяванне Егіпта Персіяй.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цазнаходжанне Егіпта, завая-вальныя паходы Тутма са III і Рамсеса II; складаць аповед аб прычынах і выніках завая-вання Егіпта качэўнікамі-гік-сосамі; аб заваявальнай палі-тыцы Тутмаса III і Рамсеса II; аб ператварэнні Егіпта ў ма-гутную дзяржаву Старажытна-га Усходу; аб рэфарматарскай дзейнасці фараона Эхнатона; аб заняпадзе ўлады фараонаў пасля праўлення Рамсеса II

Праца з храналогіяй на «стуж цы часу» (па радах); з картай «Егіпет (XVI— VII стст. да н. э.)» (с. 9 ат-ласа).Праца з дакументам (с. 45 вуч. дапаможніка): вылу-чыць галоўную думку, адка-заць на пытанні, пераказаць змест. Выступленні вучняў з паве-да мленнямі пра жыццё і дзей насць фараонаў Тутма-са III, Рамсеса II, Эхнатона

§ 11, зад. 3, 5, 6 на с. 44 вуч. дапаможніка; зад. 2, 5, 6, 7 на с. 29—31 раб. сшытка. Індывідуальнае (на вы-бар): па матэрыялах сеткі Інтэрнэт або па выніках падарожжаў у Егіпет з сям’ёй падрыхтаваць па ведамленні пра жыц-цё старажытных егіпцян

15

Працяг

1 2 3 4 5 6

13 Побыт і штодзённае жыццё старажытных егіпцян1. Жыццё простых егіпцян.2. У доме знатнага егіпцяніна.3. Адзенне і знешні выгляд старажытных егіпцян.4. Сям’я ў Старажытным Егіпце.5. Харчаванне старажытных егіпцян

1 Вучні павінны ведаць: гісто-рыю паўсядзённага жыцця старажытных егіпцян.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра ўмовы жыцця, асноўныя заняткі, асаблівасці паўсядзённага жыцця, жыллё і побыт, харчаванне, мужчын-скае і жаночае адзенне прос-тых і знатных егіпцян; пра ся-мейныя адносіны ў Старажыт-ным Егіпце на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; выказваць сваё меркаванне аб жыллі старажытных егіп-цян і іх грамадскіх будынках, параўноўваць іх згодна з пра-панаванымі крытэрыямі (па-водле плана)

Праца з ілюстрацыямі (с. 46—47 вуч. дапаможніка).Праца з дакументамі «Ста-ра жытнаегіпецкая сям’я», «Старажытнаегіпецкі муд-рэц Птахатэп пра тое, як трэ-ба паводзіць сябе з жонкай, у кнізе настаўленняў у на-вучанне нашчадкам» (вучэб-на-метадычны дапаможнік). Самастойная праца: скла-данне плана адказу «Быт і штодзённае жыццё стара-жытных егіпцян»

§ 12, зад. 2, 4, 5 на с. 48 вуч. дапаможніка; зад. 2, 4, 7 на с. 31—32 раб. сшытка. Індывідуальнае (на вы-бар): напісаць апавядан-не на тэму «Адзін дзень з жыцця егіпецкага хлоп-чыка/дзяўчынкі»

14 Рэлігія старажытных егіпцян1. Вераванні.2. Вера ў замагільнае жыццё.

1 Вучні павінны ведаць: значэн-ні паняццяў храмы, сфінкс, му­мія, саркафаг.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра замагільныя, рэлігійныя ўяўленні стара-жыт ных егіпцян, пра аба гаў -

Праца з ілюстрацыямі, якія паказваюць асноўных багоў старажытнаегіпецкага пан-тэона.Самастойная праца (праца ў групах): запаўненне таб ліцы «Багі Старажытнага Егіпта»

§ 13, зад. 2, 5 на с. 52 вуч. дапаможніка; зад. 4, 6, 8 на с. 33—34 раб. сшытка.Выкарыстоўваючы да-датковую літаратуру, рэ сурсы сеткі Інтэрнэт, пра цягнуць запаўненне

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

16

Працяг

1 2 3 4 5 6

3. Абагаўленне жывёл і ракі Ніл

лен не жывёл і ракі Ніл, пра свяш чэнных жывёл Стара-жытнага Егіпта; пра галоўных багоў пантэона (Ра, Асірыс, Ізі да, Хапі, Сабек, Бастэт, Ану біс, Тот) з апорай на тэкст параграфа і ілюстрацыі; па­раўноўваць вераванні стара-жыт ных егіпцян і пантэон ба- гоў Старажытнага Егіпта з пан- тэонам багоў першабытных людзей паводле прапанаваных крытэрыяў

табліцы «Багі Старажыт-нага Егіпта».Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве-дамленне аб адкрыцці Ж.-Ф. Шампальёна

15 культура старажытных егіпцян1. Мова і пісьменнасць.2. Школа.3. Мастацтва Старажытнага Егіпта.4. Навуковыя веды.5. Медыцына.6. Матэматыка

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў папірус, іеро­гліфы; аб культурных дасяг-неннях народаў Старажытнага Егіпта (піраміды, сфінкс), аб узнікненні пісьменнасці.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед аб вынаходніцтве пісьма; аб развіцці навуковых ведаў старажытных егіпцян (ас траномія, матэматыка, медыцына); аб сістэме аду ка-цыі ў Старажытным Егіпце; аб помніках культуры, мастацтва Старажытнага Егіпта з апорай

Самастойная праца: скла-данне простага плана павод-ле тэксту параграфа.Праца з дакументам (с. 56—57 вуч. дапаможніка): склас ці апавяданне ад імя вуч ня пра адзін дзень у ста-ражытнаегіпецкай школе

§ 14, зад. 3, 5, 6 на с. 56 вуч. дапаможніка; зад. 4, 6, 8 на с. 34—35 раб. сшытка. Паўтарыць § 9—14, па-дрыхтавацца да абагуль-нення па тэме «Стара-жытны Егіпет»

17

Працяг

1 2 3 4 5 6

на тэкст параграфа і ілю стра-цыі; складаць просты план паводле тэксту параграфа; па­раўноўваць развіццё сучасных навуковых ведаў і сістэму на-вучання ў Старажытным Егіп-це: што мы запазычылі ў стара-жытных егіпцян?

Тэма 2. Пярэдняя Азія ў старажытнасці (10 гадзін)

16 Старажытнае Міжрэчча1. Прыродныя ўмовы Старажытнай Месапатаміі.2. Развіццё земляробства і жывёлагадоўлі

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця арашаемае зем ля робства; асноўныя па-дзеі гісторыі Міжрэчча (Ме­са па тамія, Двурэчча).Вучні павінны ўмець: паказ-ваць на гістарычнай карце мес цазнаходжанне Міжрэчча (Ме сапатаміі); характарыза-ваць геаграфічнае месцазна-ходжанне Міжрэчча з выкары-станнем назваў кантынентаў, бакоў свету і назваў рэк (Тыгр і Еўфрат), у даліне якіх яно было размешчана; складаць аповед аб прыродных умовах, жыцці і занятках, рэлігійных уяўленнях жыхароў Міжрэчча

Кантроль ведаў вучняў па тэ ме «Старажытны Егі­пет».Варыянт 1. Выкананне вуч-нямі праверачнай работы.Варыянт 2. Вуснае апытан-не.Праца з гістарычнай картай (с. 59 вуч. дапаможніка).Праца з дакументамі (с. 62 вуч. дапаможніка). Праца са схемай «Прыродна-геа гра-фічныя ўмовы Пярэдняй Азіі ў старажытнасці» (гл. вучэб-на-метадычны дапаможнік); запоўніць схему «Гаспадарка жыхароў Міжрэчча», вы ка-рыстоўваючы матэрыял па-

§ 15, зад. 2, 4 на с. 62 вуч. дапаможніка, зад. 6—8 на с. 38 раб. сшыт-ка. Запоўніць таблі цу «Пры родна-геаграфіч-ныя асаблівасці Егіпта і Між рэчча»

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

18

Працяг

1 2 3 4 5 6

з апорай на тэкст параграфа і ілюстрацыі; параўноўваць пры родныя ўмовы, земляроб-ства і жывёлагадоўлю Між рэч-ча і Егіпта паводле прапанава-ных крытэрыяў

ра графа (с. 61). Праца з да-кументам (с. 62 вуч. да па-мож ніка): вылучыць га лоў-ную думку, адказаць на пы-танні, пераказаць змест

17 Станаўленне дзяржавы ў Месапатаміі1. Рамёствы і гандаль.2. Узнікненне гарадоў-дзяржаў.3. Шумер і Акад

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэн не паняцця горада­дзяр­жавы; асноўныя падзеі гіс-то рыі Шумера і Акада і да ты гістарычных падзей: уз нік-ненне гарадоў-дзяржаў; праў-ленне акадскага цара Саргона, імя (Саргон Акадскі) і вынікі яго дзейнасці.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес цазнаходжанне гарадоў-дзяржаў у Месапатаміі з вы-карыстаннем назваў рэк (Тыгр і Еўфрат), у даліне якіх яны былі размешчаны; складаць аповед аб прыродных умовах, занятках (рамястве і гандлі), рэлігійных уяўленнях жыха-роў Міжрэчча з апорай на тэкст параграфа і ілюстрацыі; параўноўваць дзяржаўнае кі -

Праца з гістарычнай картай «Месапатамія (IV—III тыс. да н. э.)» (с. 10 атласа); cа «стужкай часу».Праца з дакументам «Шу-мер скія юрыдычныя даку-менты эпохі III дынастыі Ура» (гл. вучэбна-метадыч-ны дапаможнік)

§ 16, зад. 4, 6 на с. 65 вуч. дапаможніка; зад. 2, 4, 5 на с. 39—40 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве-дамленне (прэзентацыю) пра цара Хамурапі

19

Працяг

1 2 3 4 5 6

раванне, грамадскі парадак, лад жыцця жыхароў Міжрэчча і Егіпта паводле прапанаваных крытэрыяў

18 Дзяржава Хамурапі1. Уварванне качэўнікаў у Месапатамію.2. Заснаванне Вавілона.3. Стварэнне дзяржавы Хамурапі.4. Законы цара Хамурапі

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця горада­дзяржа­вы; асноўныя падзеі гісторыі і даты: узнікненне гарадоў-дзяр жаў; заснаванне Вавілона; праўленне цара Хамурапі; імя вавілонскага цара Хамурапі і вынікі яго дзейнасці; куль-турныя дасягненні дзяржавы Хамурапі; законы цара Хаму-рапі.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце месцазнаходжанне Вавілона з выкарыстаннем назваў рэк (Тыгр і Еўфрат), у даліне якіх ён быў размешчаны; чы таць пад кіраўніцтвам на стаў ні ка фрагменты гіс та рыч ных да-кументаў (зако ны Ха мура пі), ад казваць на пы тан ні да іх; складаць аповед аб пры родных умовах, гісторыі ўзнік нення дзяржа вы; занятках, рэлігій-

Праца з гістарычнай картай «Дзяржава Хамурапі» (с. 11 атласа); праца з дакументам (с. 69 вуч. дапаможніка).Паведамленне (прэзента-цыя) пра цара Хамурапі. Пра ца па характарысты цы гіс тарычнай асобы: скласці гістарычны пар трэт цара Хамурапі, выкары стоў ва-ю чы матэрыял вучэбнага да па можніка на с. 67—68. Даць ацэнку яго дзейнасці, праў ленню.Праца з дакументам «Арты-кулы з законаў Хамурапі» (с. 69 вуч. дапаможніка): вы лучыць галоўную думку, адказаць на пытанні, перака-заць змест

§ 17, зад. 3, 5, 6 на с. 69вуч. дапаможніка; зад. 6, 8 на с. 41—42 раб. сшыт-ка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па ве-дамленні (прэ зен та цыі) пра Навухадано са ра, ві-сячыя сады Семі рамі ды

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

20

Працяг

1 2 3 4 5 6

ных уяўленнях жы хароў Ваві-лоніі з апорай на тэкст парагра-фа і ілюстрацыі; аб праў ленні цара Хамурапі; да ваць ацэнку яго законам; параўноўваць за ко ны Хамурапі і законы, па водле якіх жыве сучаснае гра мадства, выказваць сваё стаў ленне да іх

19 Асірыя і Вавілонія1. Асірыйцы і іх дзяржава.2. Росквіт і гібель Асірыі.3. Дзяржава Навухаданосара

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў клінапіс, га­рады­дзяржавы; асноўныя па дзеі гісторыі і даты: узнік-нен не гарадоў-дзяржаў Ашур, Асірыя, Ніневія; рос квіт і гі-бель Асірыі; заваяван не Ні-не віі вавілонянамі; праў ленне цара Навухаданосара II, імя цара Навухаданосара II і вы-нікі яго дзейнасці; культурныя дасягненні дзяржавы Навуха-даносара II (Вавілонская вежа, вісячыя сады Семіраміды).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес цазнаходжанне Асірыі і Ва - вілоніі; складаць аповед аб

Праца з картамі «Асірыя», «Нововавілонскае царства» (с. 12—13 атласа).Скласці гістарычны партрэт цара Навухаданосара II, вы карыстоўваючы матэры-ял ву чэбнага дапаможніка на с. 71—72, паведамленне (прэзентацыю). Даць ацэн-ку яго дзейнасці, праўленню.Скласці або запоўніць та-бліцу «Унутраная і знешняя палітыка Навухаданосара» паводле прапанаваных кры-тэрыяў

§ 18, зад. 3, 5 на с. 72 вуч. дапаможніка; зад. 2, 5, 7 на с. 42—43 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленне пра Вавілон пры Навухаданосары, пра расшыфроўку клі-на пі су

21

Працяг

1 2 3 4 5 6

прыродных умовах, гісто рыі ўзнік нення дзяржавы На ву-ха даносара II; занятках, рэ лі-гійных уяўленнях жы ха роў Асірыі і Вавілоніі з апорай на тэкст параграфа і ілю страцыі; аб праўленні ца ра Навухадано-сара; аб асі рыйцах-воінах; пры-чынах росквіту і гібелі Асірыі; параўноўваць дзяржаўнае кі-раванне, гра мад скі парадак, палітыку Навухаданосара II і рэформы Ха му ра пі паводле прапанаваных кры тэрыяў

20 культура і рэлігія народаў Міжрэчча1. Вынаход ніц-тва пісьмен насці.2. Клінапіс.3. Веды жыхароў Старажытнага Міжрэчча.4. Месапатамскі каляндар.

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў клінапіс, ме­са патамскі каляндар; ас ноў-ныя падзеі гісторыі і дату ўзнік нення клінапіснай пісь-меннасці ў Міжрэччы.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра вынаходніцтва пісьменнасці і клінапісу, ме-са патамскага календара, пра развіццё навуковых ве даў шу-мераў, раскрываць іх сіс тэ му навучання; апавя даць пра рэ-

Праца ў групах: запоўніць табліцу «Рэлігія Месапатаміі і Старажытнага Егіпта», вы-карыстоўваючы матэрыял вучэбнага дапаможніка на с. 76.Праца са схемай «Адукацыя ў Міжрэччы».Апісаць жыццё шумерскага бедняка.Параўнаць развіццё наву-ковых ведаў у Месапатаміі і Старажытным Егіпце.

§ 19, зад. 2, 4, 5 на с. 77 вуч. дапаможніка; зад. 3, 7 на с. 44—45 раб. сшыт-ка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве-дамленне пра рэлігійныя ўяўленні хетаў

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

22

Працяг

1 2 3 4 5 6

5. Рэлігія народаў Месапатаміі

лігію народаў Між рэч ча з апо-рай на тэкст па ра гра фа і ілю-страцыі; параў ноў ваць развіццё навуковых ве даў і сістэму на-вучання ў Месапатаміі і Стара-жытным Егіпце; пантэон багоў Ме сапатаміі з пантэонам багоў Старажытнага Егіпта паводле прапанаваных крытэрыяў

Паведамленне аб рас шыф-роўцы клінапісу, яе значэнні (ілюстрацыя на с. 74 вуч. да-паможніка).Пры вывучэнні рэлігіі на-ро даў Міжрэчча выка рыс-тоўваць ілюстрацыі на с. 76 вуч. дапаможніка

21 Хецкая дзяржава1. Паходжанне хетаў.2. Утварэнне Хецкай дзяржавы ў Малой Азіі.3. Цар і царская ўлада.4. Заваяваль-ныя паходы хетаў.5. Рэлігія хетаў

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў Хецкае царс­тва, Малая Азія; асноўныя па-дзеі і даты: утварэнне Хецкага царства; дасягненне Хецкім царс твам найвышэйшай ма-гут насці; разгром Хецкай дзяр-жавы.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цазнаходжанне Хецкай дзяр-жавы; напрамак заваяваль-ных паходаў хетаў; складаць аповед аб прыродных умовах, утварэнні Хецкай дзяржавы; аб заваяваннях хетаў, іх за-нятках, рэлігійных уяўленнях з апорай на тэкст параграфа і ілюстрацыі; параўноўваць

Параўнаць функцыі хецка-га цара і егіпецкага кіраўніка (крытэрыі вызначыць сама-стойна).Праца з гістарычнай картай «Хецкая дзяржава» (с. 14 атласа).Параўнаць хецкія законы і законы Хамурапі паводле плана або ў табліцы.Паведамленні вучняў пра рэ лігійныя ўяўленні хетаў

§ 20, зад. 5, 6 на с. 80 вуч. дапаможніка; зад. 5, 7, 8 на с. 46—49 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): выкарыстоўваючы рэсурсы сеткі Інтэрнэт, падрыхтаваць паведам-ленне пра Дарыя I

23

Працяг

1 2 3 4 5 6

функцыі хецкага цара і егі-пецкага кіраўніка; зако ны ў дзяржаве хетаў і зако ны Ха-мурапі; рэлігійныя ўяў ленні хетаў з іншымі старажыт на-ўсходнімі рэлігіямі (напрык-лад, старажытнаегіпецкай) згод на з прапанаванымі кры-тэ рыямі паводле плана або ў та бліцы

22 Старажытны Іран1. Прыродныя ўмовы і насельніцтва.2. Першыя дзяржавы.3. Узвышэнне Персідскай дзяржавы.4. Рэлігія Старажытнага Ірана

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі і даты гістарычных падзей: утварэнне Персідскай дзяржавы; імя цара Дарыя I, гады кіравання і вынікі яго дзейнасці.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце месцазнаходжанне Стара-жытнага Ірана і Персідскай дзяржавы; месцы вывучаных гістарычных падзей; складаць аповед аб прыродных умо-вах і насельніцтве, утварэнні Персідскай дзяржавы і яе ўзвышэнні, заваяваннях; аб за-нятках, рэлігійных уяўленнях персаў з апорай на тэкст

Праца ў групах: скласці гіс-тарычны партрэт Дарыя I, выкарыстоўваючы тэкст ву-чэбнага дапаможніка; паве-дамленні вучняў; ілюстрацыі на с. 81 вуч. дапаможніка. Даць ацэнку яго дзейнасці.Праца з гістарычнай картай «Персідская дзяржава» (с. 15 атласа). Праца са «стужкай часу».Праца з дакументам «Ан-тычны гісторык Герадот пра вераванні персаў, іх жыц цё і ваенныя поспехі» (гл. ву-чэбна-метадычны дапа мож-нік)

§ 21, зад. 1, 5, 6 на с. 83 вуч. дапаможніка; зад. 2, 7, 8 на с. 47—48 раб. сшытка. Індывідуальнае (на выбар): падрыхта-ваць паведамленні пра адкрыцці фінікійцаў (шкло, алфавіт, пурпур), пра фінікійскіх ма ра-плаў цаў

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

24

Працяг

1 2 3 4 5 6

параграфа і ілюстрацыі; аб праўленні цара Дарыя I, яго палітыцы, асобе; аб вераван-нях персаў (зараастрызм), іх жыцці і ваенных поспехах; па раўноўваць прыродныя ўмо вы, заняткі, рэлігійныя ўяў ленні егіпцян, хетаў, шу-мераў і персаў згодна з пра па-на ванымі крытэрыямі паводле плана або ў табліцы

23 Старажытная Фінікія1. Прыродныя ўмовы і насельніцтва.2. Фінікійскія гарады-дзяржавы.3. Фінікійцы — гандляры і мараплаўцы.4. Фінікійскі алфавіт

1 Вучні павінны ведаць: аз-начэнне паняцця горада­дзяр жавы; асноўныя падзеі і да ты гістарычных падзей: уз нікненне гарадоў-дзяр жаў у Фінікіі, культурныя да сяг-ненні фінікійцаў (фіні кій скі алфавіт).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце месцазнаходжанне Фінікіі, фі нікійскія гарады-дзяржа-вы, месцы вывучаных гіс-та рычных падзей; складаць апо вед аб прыродных умовах і на сельніцтве, занятках фі ні-кійцаў, іх культурнай спадчы-

Праца з картамі «Фінікія і Палесціна», «Фінікійскія калоніі» (с. 16—17 атласа).Выступленні вучняў з па-ве дамленнямі аб вы наход-ніцтвах фінікійцаў.Самастойная праца са схе-май «Вынаходніцтвы фі ні-кійцаў»: пералічыць вы на-ходніцтвы фінікійцаў. Вы-значыць, якімі з іх карыс-таюцца сучасныя людзі

§ 22, зад. 3, 6 на с. 86 вуч. дапаможніка; зад. 5—7 на с. 49—50 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленне пра пахо-джанне яўрэйскага наро-да і пра цара Саламона.Напісаць аповед ад імя капітана гандлёвага суд-на пра гандаль з на сель-ніцтвам прыбя рэж ных раёнаў. Праду маць, якімі таварамі маг лі паспяхова гандляваць фінікійцы

25

Працяг

1 2 3 4 5 6

не, вынаходніцтвах з апорай на тэкст параграфа і ілюстра цыі; параўноўваць прыродныя ўмо-вы, заняткі, рэлігійныя ўяў-ленні, вынаходніцтвы егіп цян, шумераў і фінікійцаў згод на з прапанаванымі кры тэ рыямі паводле плана або ў та бліцы; пералічваць і ацэньваць, выказ­ваць сваё да іх стаў ленне

24 Старажытная Палесціна1. Прыродныя ўмовы.2. Паходжанне яўрэяў.3. Царства Ізраіль.4. Распад Ізраільскага царства.5. Рэлігія яўрэяў

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў, асноўныя па - дзеі і даты гістарычных па-дзей: утварэнне дзяржавы ста ражытных яўрэяў; імёны ца роў Саула, Давіда, Саламона і вы ні кі іх дзейнасці; культур-ныя дасягненні старажытных яўрэяў (Біблія).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес цазнаходжанне Старажыт-най Палесціны, Ізраільскага цар ства, месцы вывучаных гіс тарычных падзей: раздзя-ленне царства Ізраіль на два — Іудзейскае і Ізраільскае; зава-яванне Іудзейскага і Із раіль -

Праца з гістарычнай картай «Фінікія і Палесціна» (с. 16 атласа). Самастойная праца (ці па групах): скласці апа-вяданне аб царах Сауле, Да-відзе, Саламоне (паводле па мяткі II, вуч. дапаможнік, ч. 2).Сумесная праца па за паў-ненні табліцы «Царства Із-раіль» (крытэрыі: імя цара, гады кіравання, чым вядо-мы)

§ 23, зад. 4—6 на с. 89 вуч. дапаможніка; зад. 2, 6, 9 на с. 50—51 раб. сшытка. Паўтарыць § 15—23, пад рыхтавацца да аба-гульнення па тэмах 1 і 2 «Старажытны Егі пет», «Пярэдняя Азія ў ста ра-жытнасці»

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

26

Працяг

1 2 3 4 5 6

скага царстваў вавілонянамі; чытаць пад кіраўніцтвам на-стаўніка фрагменты гіс та-рыч ных дакументаў (Біблія), ад казваць на пытанні да іх; скла даць аповед пра пры-родныя ўмовы, гісторыю па-ходжання яўрэяў; пра ўмовы жыцця, заняткі, рэлігійныя ўяў ленні старажытных яў-рэ яў; пра ўзнікненне і рас-пад Ізраільскага царства; аб праўленні цароў Саула, Да-ві да, Саламона з апорай на тэксты параграфа і ілю стра-цыі; параўноўваць прырод-ныя ўмовы, заняткі, рэлі гій-ныя ўяўленні насель ніцтва Ізраільскага і Іудзейскага цар-стваў; дзейнасць гістарычных асоб згодна з прапанаванымі крытэрыямі паводле плана або ў табліцы

25 Абагульненне па тэмах 1 і 2 «Старажытны Егіпет», «Пярэдняя

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў, асноўныя па дзеі гісторыі цывілізацый Старажытнага Егіпта і Пярэд-няй Азіі ў старажытнасці; да-

Варыянт 1. «Свая гульня», ці гульня-віктарына, ці гуль-ня «Што? Дзе? Калі?» (на выбар настаўніка).Варыянт 2. Праца з тэкс там

Паўтарыць § 15—23, пад-рыхтавацца да кантролю ведаў па тэме «Пярэдняя Азія ў старажытнасці»

27

Працяг

1 2 3 4 5 6

Азія ў старажыт­насці»

ты, імёны найважнейшых гі-старычных дзеячаў, дзе я чаў культуры і вынікі іх дзей на-с ці; культурныя да ся г нен ні на родаў Старажытна га Егіп та і Пярэдняй Азіі ў ста ра жыт-насці.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце цывілізацыі і дзяржавы Ста-ражытнага Егіпта і Пярэдняй Азіі ў старажытнасці; харак­тарызаваць іх геаграфічнае месцазнаходжанне з выкары-станнем назваў кантынентаў, бакоў свету і назваў рэк (Ніл, Тыгр і Еўфрат), у даліне якіх яны былі размешчаны; паказ­ваць месцы вывучаных гіста-рычных падзей; чы таць пад кі раўніцтвам нас таўніка фраг- менты гіс та рыч ных даку мен-таў (законы Хаму ра пі), ад каз­ваць на пы танні да іх; складаць аповед аб прырод ных умовах, жыцці і занятках, рэлігійных уяўленнях на сель ніцтва; аб да-сягненнях цыві лізацый

вучэбнага дапаможніка і вы-даннямі да ўрока абагуль-нення (с. 89—90)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

28

Працяг

1 2 3 4 5 6

Старажытнага Егіпта і Пя-рэдняй Азіі ў старажытнасці з апорай на тэксты параграфа і ілюстрацыі; параўноўваць прыродныя ўмовы і заняткі жыхароў, рэлігійныя ўяўленні цывілізацый Старажытнага Усходу паводле прапанаваных крытэрыяў

Тэма 3. Індыя і кітай у старажытнасці (4 гадзіны)

26 Старажытная Індыя1. Прыродныя ўмовы і насельніцтва. 2. Узнікненне дзяржавы ў Старажытнай Індыі.3. Старажыт-ныя арыі. Іх грамадства і гаспадарчае жыццё.4. Вялікая дзяржава цара Ашокі

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця варна; асноўныя падзеі і даты гістарычных па дзей: узнікненне дзяржаў у Старажытнай Індыі, імёны ца роў Чандрагупты, Ашокі і вы нікі іх дзейнасці, культур-ныя дасягненні старажытных ін дыйцаў (Веды, Махенджа­Да ра).Вучні павінны ўмець:паказваць на гістарычнай кар-це месцазнаходжанне Ста ра-жытнай Індыі, першыя га ра-ды, характарызаваць іх геа-графічнае месцазнаходжан не з выкарыстаннем назваў кан -

Кантроль ведаў вучняў па тэме «Пярэдняя Азія ў ста­ра жытнасці». Варыянт 1. Пра верачная ра-бота.Варыянт 2. Вуснае апытан-не

§ 24, зад. 5, 7 на с. 94 вуч. дапаможніка; зад. 4, 6, 7 на с. 53—55 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленне аб вына ход-ніцтвах старажытных ін - дый цаў

29

Працяг

1 2 3 4 5 6

тынентаў, бакоў свету і назваў рэк (Інд, Ганг), у даліне якіх яны былі размешчаны; паказ­ваць месцы вывучаных гіс та-рычных падзей: прыход арыяў на тэрыторыю Індыі; з’яўленне першых царстваў на чале з рад жамі; адзіная дзяржава з дзвю ма сталіцамі — Махен-джа-Дара і Харапа; складаць апо вед аб прыродных умовах, ладзе жыцця, занятках жы ха-роў Старажытнай Індыі; аб заснаванні на тэрыторыі Ін дыі вялікай дзяржавы цара Ашо-кі; аб праўленні цароў Чан-драгупты, Ашокі і выніках іх дзейнасці з апорай на тэк-сты параграфа і ілюстрацыі; па раў ноў ваць прыродныя ўмо вы, заняткі, сацыяльную структуру насельніцтва (вар­на, брахманы, шудры) ста-ражытнаіндыйскага гра мад-ства; дзейнасць гіста рыч ных асоб паводле прапанаваных крытэрыяў

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

30

Працяг

1 2 3 4 5 6

27 культура Старажытнай Індыі1. Мовы і пісьменнасць.2. Літаратура. Індыйскія Веды.3. Рэлігіі Старажытнай Індыі

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця Веды; асноўныя падзеі і даты гістарычных па-дзей: стварэнне свяшчэнных кніг індыйцаў — Ведаў; з’яў-ленне будызму; імя, гады жыц ця заснавальніка адной з су светных рэлігій Сідхартхі Гаў тамы (Буды).Вучні павінны ўмець: чытаць пад кіраўніцтвам настаўніка фрагменты гістарычных да-кументаў («Мудрасць Сід харт-хі Гаўтамы (Буды)», «Прыпа-весць пра Буду»), адказваць на пытанні да іх; складаць аповед пра вынаходніцтвы старажыт-ных індыйцаў, асаблівасці мо-вы, пісьменнасці і літаратуры, рэлігій Старажытнай Індыі; параўноўваць падобныя словы ў санскрыце і беларускай мове; падобныя рысы і асаблівасці рэлігій Старажытнай Індыі — індуізму і будызму; вялікія па-эмы «Махабхарата» і «Рамая-на» згодна з прапанаванымі крытэрыямі паводле плана або ў табліцы

Праца з дакументам «Му-драсць Сідхартхі Гаўтамы (Буды)», «Прыпавесць пра Буду»; запаўненне схемы «Тры каштоўнасці бу дыз-му», просты план па раг-рафа. Паведамленне «Вы на-ходніцтвы старажыт ных ін-дыйцаў», пачаць запаў ненне табліцы «Санскрыт і белару-ская мова» (скон чыць дома)

§ 25, зад. 4, 5 на с. 96 вуч. дапаможніка; зад. 2, 5, 6 на с. 55—57 раб. сшытка. Запоўніць табліцу «Сан-скрыт і беларуская мо-ва», выкарыстоўваючы матэрыял § 25.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве-дамленне (прэзентацыю) аб адкрыцці тэракотавага войска імператара Цынь Шыхуандзі

31

Працяг

1 2 3 4 5 6

28 Узнікненне дзяржавы ў кітаі1. Краіна і насельніцтва.2. Заняткі старажытных кітайцаў.3. Стварэнне адзінай кітайскай дзяржавы.4. Імперыі Цынь і Хань

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў дынастыя, іе­ро гліф, імператар; асноўныя падзеі і даты гістарычных па-дзей: стварэнне адзінай кітай-скай дзяржавы; кіраванне ім-ператара Цынь Шыхуандзі; па чатак праўлення дынастыі Хань, імя Цынь Шыхуандзі і вынікі яго дзейнасці; куль тур-ныя дасягненні старажыт ных кітайцаў (Вялікая Кі тайская сцяна, грабніца Цынь Шы ху­ан дзі).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цазнаходжанне Старажытна-га Кітая, характарызаваць яго геа графічнае месцазнахо-джан не з выкарыстаннем наз-ваў кантынентаў, бакоў свету і назваў рэк (Хуанхэ, Янцзы), у даліне якіх ён размешчаны; паказваць напрамкі ваеннай палітыкі першага кітайскага імператара Цынь Шыхуандзі; гістарычныя аб’екты стара-жыт накітайскай гісторыі (Вя­лі кая Кітайская сцяна, Вялікі

Праца з гістарычнай картай «Старажытны Кітай» (с. 98 вуч. дапаможніка), з да ку-мен тамі (с. 101—102 вуч. да паможніка); паведам лен-не (прэзента цыя) пра ім пе-ратара Цынь Шыхуан дзі; пра гляд відэафрагмента аб Цынь Шыхуандзі, ілю стра-цыі, якая паказвае знаходку з грабніцы Цынь Шыхуандзі (с. 101 вуч. дапаможніка). Праца ў групах: на аснове апавядання настаўніка, ма-тэрыялу параграфа запоў-ніць табліцу «Ста ноўчыя і ад моў ныя напрамкі палі-ты кі імператара Цынь Шы-хуандзі». Даць ацэнку яго праўленню. Параўнальны аналіз развіцця Кітая пры дынастыі Цынь і Хань (за-паўненне табліцы, гл. вучэб-на-метадычны дапаможнік)

§ 26, зад. 4 на с. 101 вуч. дапаможніка; зад. 3, 6, 7 на с. 58—59 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве-дамленне (прэзентацыю) пра Канфуцыя

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

32

Працяг

1 2 3 4 5 6

шаўковы шлях); месцы выву-чаных гістарычных падзей; складаць аповед пра прыродна-геаграфічныя ўмовы Кітая, дзве самыя вя лі кія рэкі Кі тая — Хуанхэ і Ян цзы; пра заняткі яго жы ха роў у старажытнасці; пра бу даўніцтва Вялікай Кі-тайскай сцяны, пра Вялікі шаў ковы шлях; пра імператара Цынь Шы хуандзі, пра раз віц-цё Кі тая пры дынастыі Цынь і Хань; пра прычыны зме ны ды нас тыі Цынь дынасты яй Хань з апорай на тэксты па-ра графа і ілюстрацыі; параў­ноўваць прыродныя ўмо вы, заняткі, сацыяльную структу-ру насельніцтва ста ра жыт на-кітайскага грамадства; дзей-насць гістарычных асоб; па-літыку дынастый Цынь і Хань згодна з прапанаванымі кры-тэрыямі паводле плана або ў табліцы; выказваць сваё стаў ленне да помнікаў гісторыі і куль туры Старажытнага Кі-тая

33

Працяг

1 2 3 4 5 6

29 Грамадства і культура Старажытнага кітая1. Грамадства Старажытнага Кітая.2. Канфуцый і яго вучэнне.3. Пісьмен-насць.4. Навуковыя веды

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў дынастыя, іе­рогліф, канфуцыянства, імпе­ратар; асноўныя падзеі і даты гістарычных падзей: узнік нен-не канфуцыянства, даасіз му; вынаходніцтва паперы; імя, гады жыцця заснавальніка ад-наго з сусветных вучэнняў Кун Цзы (Канфуцыя).Вучні павінны ўмець: чытаць пад кіраўніцтвам настаўніка фрагменты гістарычных да-ку ментаў, выказванні Канфу-цыя, адказваць на пытанні да іх; складаць аповед пра вы на-ходніцтвы старажытных кі тай-цаў; асаблівасці культурна га, рэлігійнага і навуковага раз-віцця Старажытнага Кітая; асаблівасці мовы, пісьменнасці і літаратуры, рэлігій Стара-жытнага Кітая; пра Канфуцыя (паводле плана); пра грамад-ства і дзяржаўны лад (павод-ле схемы); пра значэнне асобы імператара ў жыцці кітайцаў з апорай на тэксты параграфа

Праца са «стужкай часу»: адзначыць гады жыцця Кан-фуцыя.Праца з ілюстрацыямі, якія паказваюць кітайскія іерог-ліфы, газеты, шоўк, порах, іг лаўколванне, компас.На падставе навучальнага тэксту і паведамлення вуч-ня скласці апавяданне пра Канфуцыя паводле плана:а) імя, гады жыцця;б) чым вядомы;в) асноўныя ідэі яго вучэн-ня.Праца са схемай «Парадак грамадства: “піраміда” ўлады ў Старажытным Кітаі» (с. 103 вуч. дапаможніка)

§ 27, зад. 1, 4 на с. 105—106 вуч. дапаможніка; зад. 5—7 на с. 60—61 раб. сшытка.Індывідуальнае (на вы-бар): выкарыстоўваючы дадатковую літаратуру, рэсурсы Інтэрнэту, знай-с ці любыя выказ ван ні Кан фуцыя, якія больш за ўсё спадабаліся. За пі-саць не менш за два з іх у сшытак

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

34

Працяг

1 2 3 4 5 6

і ілюстрацыі; параўноўваць кітайскую і індыйскую куль-туру ў старажытнасці (паводле плана або ў табліцы); мараль-ныя ідэалы і прадпісанні кан-фуцыянства; выказваць сваё стаўленне да помнікаў ста ра-жытнакітайскага мастацтва

Тэма 4. Старажытная Амерыка (4 гадзіны)

30 Най­старажытнае насельніцтва Амерыкі1. З’яўленне чалавека ў Амерыцы.2. Найстара-жытнае насельніцтва Амерыкі.3. Асноўныя заняткі людзей: паляванне і збіраль ніцтва.4. Пераходда земля-робства

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі і даты гістарычных падзей: міграцыя першых лю-дзей па сухапутным мосце праз Атлантычны акіян; з’яў-ленне ў Амерыцы першых пе расяленцаў; фармі ра ван не ў Амерыцы першых цыві лі-зацый з Паўночна-Ус ход няй Азіі.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце Бе рынгаў праліў, Старажыт-ную Амерыку, Мексіку, Перу, кі рунак міграцыі першых па-ляў нічых з Азіі ў Амерыку і па Амерыканскім кантыненце (з поўначы на поўдзень); месцы

Праца з тэкстам вучэбна-га дапаможніка: складанне простага плана па кожным пункце параграфа.Праца з гістарычнай картай «Старажытныя земляро-бы і жывёлаводы Амерыкі» (с. 22 атласа).Самастойная праца: скла-данне і запаўненне табліцы «Земляробчыя цэнтры, сель-ска гаспадарчыя культу ры і свойскія жывёлы Ста ра-жытнай Амерыкі» (кры тэ-рыі: земляробчыя цэнтры, сельскагаспадарчыя культу-ры, свойскія жывёлы)

§ 28, зад. 5, 6 на с. 108 вуч. дапаможніка; зад. 4, 6, 7 на с. 62—63 раб. сшытка

35

Працяг

1 2 3 4 5 6

вывучаных гістарычных па-дзей; складаць аповед пра прыродна-геаграфічныя ўмо-вы; пра з’яўленне чалавека ў Амерыцы; пра заняткі і ве-ра ванні старажытных лю дзей Аме рыкі; пра пераход да зем-ляробства і аселага ладу жыц-ця; пра наступствы і значэн-не міграцыі першых людзей у Амерыку з апорай на тэк-сты параграфа і ілюстрацыі; па раўноўваць прыродныя ўмо вы, заняткі, свойскіх жы-вёл найстаражытнага на сель-ніцтва Амерыкі згодна з пра-панаванымі крытэрыямі па-водле плана або ў табліцы

31 Цывіліза цыя альмекаў1. Альмекі — стваральнікі найста-ражытнай культуры на Амеры-канскім кантыненце.

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця альмекі; асноў-ныя падзеі і даты гістарычных падзей: культурныя дасягненні старажытных альмекаў — рос-квіт найбуйнейшага горада Ла-Вента. Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце най старажытныя раёны земля-

Праца ў групах: скласці апа-вяданне ад імя жраца аль-мекаў аб рэлігійных вера-ван нях яго народа.Праца з ілюстрацыяй (с. 109 вуч. дапаможніка). Праца са схемамі «Сацыяльная струк-тура альмекскага грамад с-тва», «Цывілізацыя аль ме-каў» (вучэбна-метадычны

§ 29, зад. 5, 6 на с. 111 вуч. дапаможніка

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

36

Працяг

1 2 3 4 5 6

2. Ла-Вента — горад аль мекаў.3. Рэлігійныя ўяўленні і культура

робства ў Паўночнай і Паў-днёвай Амерыцы, Юкатан, уз-бярэжжа Мексіканскага заліва, дзе з’явіліся альмекі, Ла-Вен-ту — горад альмекаў; скла даць аповед пра развіццё, сацыяль-ную структуру (схема), рэлі-гійныя вераванні альмекаў, іх дасягненні ў культуры, наву-цы — росквіт найбуйнейшага горада Ла-Вента з апорай на тэксты параграфа і ілюстрацыі; параўноўваць прыродныя ўмовы, заняткі жыхароў, буй-ныя гарады, насельніцтва, кі-раванне дзяржавай, рэлігію, на вуковыя і культурныя да-сягненні альмекаў і стара-жытных егіпцян згодна з пра-панаванымі крытэрыямі па-водле плана, у табліцы

дапаможнік). Праца па за-паўненні табліцы «Стара-жытны Егіпет і альмекская цывілізацыя» (крытэрыі для параўнання: час узнікнення цывілізацыі, тэрыторыя, прыродныя ўмовы, заняткі жыхароў, буйныя гарады, на-сельніцтва, кіраванне дзяр-жавай, рэлігія, наву ко выя і культурныя дасяг ненні)

32 Абагульненне па раздзеле II «Цывілізацыі Старажытнага Усходу і Амерыкі»

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў, асноўныя па-дзеі гісторыі цывілізацый Ста-ражытнага Усходу, Аме ры кі і даты; імёны найважнейшых гістарычных дзеячаў, дзеячаў культуры і вынікі іх дзейнасці; культурныя дасягненні наро-

Праца з тэкстам вучэбнага дапаможніка і заданнямі да ўрока абагульнення (с. 111—113)

Паўтарыць § 24—29; па-дрыхтавацца да кантро-лю ведаў вучняў па тэ мах «Індыя і Кітай у ста ра-жытнасці», «Старажыт-ная Амерыка»

37

Працяг

1 2 3 4 5 6

даў Старажытнага Усходу і Аме рыкі.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце цы-вілізацыі і дзяржавы Стара-жытнага Усходу і Амерыкі, ха­рактарызаваць іх геаграфічнае месцазнаходжанне з выкары-станнем назваў кантынентаў, бакоў свету і назваў рэк (Ніл, Тыгр і Еўфрат, Інд, Хуанхэ, Янцзы), у даліне якіх яны былі размешчаны ; паказваць месцы вывучаных гістарычных па-дзей; чытаць пад кіраўніцтвам настаўніка фрагменты гіс та-рычных дакументаў (законы Ха мурапі), адказваць на пы-тан ні да іх; складаць аповед аб прыродных умовах, жыц ці і за-нятках, рэлігійных уяў лен нях насельніцтва, аб дасяг нен нях цывілізацый Старажыт на га Усходу і Амерыкі з апорай на тэксты параграфа і ілю стра-цыі; параўноўваць пры родныя ўмовы і заняткі жыхароў, рэ лі-гійныя ўяўленні цыві лі зацый Старажытнага Усхо ду паводле прапанаваных крытэрыяў

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

38

Працяг

1 2 3 4 5 6

33 Практычныя заняткі

1

Раздзел III. СТАРАжЫТНАЯ ГРЭЦЫЯ (17 гадзін)

34 Прырода і насельніцтва Старажытнай Грэцыі1. Прыродныя ўмовы.2. Грэцыя мацерыковая і астраўная.3. Паходжанне старажытных грэкаў.4. Заняткі старажытных грэкаў

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця антычнасць (антычная цывілізацыя).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай кар це тэ-ры торыі старажыт на грэ час кіх дзяржаў, характары за ваць іх геа графічнае месца зна хо-джан не з выкарыстаннем наз-ваў бакоў свету, наз ваў ге агра-фічных аб’ектаў (Бал канс кі паўвостраў, востраў Крыт, Міжземнае, Іанічнае, Эгей скае мора, Элада, Атыка, Афі ны, Пелапанес, Спарта); скла даць аповед аб прыродных умо-вах Старажытнай Грэцыі, аб паходжанні, плямёнах, ас ноў-ных занятках старажытных грэкаў на аснове тэксту пара-графа, ілюстрацый і схем

Кантроль ведаў вучняў па тэмах «Індыя і Кітай у ста­ражытнасці», «Старажыт­ная Амерыка». Варыянт 1. Выкананне вуч-нямі праверачнай работы.Варыянт 2. Вуснае апытан-не.Праца з гістарычнай картай «Крыта-Мікенская Грэцыя (II тыс. да н. э.)» (с. 24 атла-са) і контурнай картай.Праца па запаўненні таб лі-цы «Старажытная Грэцыя» (крытэрыі: прыродныя аса-блівасці, асноўныя за нят кі насельніцтва) або схемы «За няткі старажытных грэ-каў»

§ 1, пытанні і заданні на с. 6 вуч. дапаможніка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па ве-дамленні (прэ зен тацыі) пра цара Мінаса, Мі на-таўра, Кноскі палац

39

Працяг

1 2 3 4 5 6

35 Мінойскі крыт і яго культура1. Фарміра-ванне крыцкай цывілізацыі.2. Легендарны цар Мінас.3. Росквіт і гібель крыцкай цывілізацыі.4. Культураі рэлігія старажытнага Крыта.5. Кноскі палац

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэн не паняцця Крыцкая цы ві­лізацыя; асноўныя па дзеі і да-ты гістарычных па дзей: узнік- ненне на востраве Крыт дзяр-жаў; росквіт Крыц кай цыві-лі зацыі; імёны гіста рычных дзеячаў — цар Мінас; куль-турныя дасягненні крыцкай цы вілізацыі: Кноскі палац, фрэскі, лабірынт Мінатаўра.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на карце тэрыторыі крыц- кай цывілізацыі, харак та ры­заваць іх месцазнаход жан-не з выкарыстаннем наз ваў геаграфічных аб’ектаў (вос­траў Крыт, Міжземнае мо­ра); складаць аповед аб пры-родных асаблівасцях Крыта і ўмовах жыцця, асноўных занятках яго насельніцтва; аб фарміраванні, асноўных рысах крыцкай цывілізацыі; рэ лі гійных вераваннях, куль-турных дасягненнях (Кноскі па лац, фрэскі, лабірынт Мі на­таўра); гістарычных дзея чах

Праца з гістарычнай картай «Крыта-Мікенская Грэцыя (II тыс. да н. э.)» (с. 24 ат-ласа).Самастойная праца: па раў-наць прыроду Грэцыі з пры-родай Егіпта з дапамогай табліцы (план параўнання: рэкі, мора, астравы, горы, клі мат, урадлівасць глебы). Праца з ілюстрацыямі ў ву-чэб ным дапаможніку, прэ-зен тацыя «Лабірынт Мі-на таўра», рубрыка «Для да пыт лівых» — «Міф пра Тэ сея» (с. 10); праца з ілю-стра цыямі па вывучаемай тэ-ме «Цар Мінас» (с. 8—9 вуч. дапаможніка)

§ 2, заданні 1—6 на с. 9— 10 вуч. дапаможніка; скласці разгорнуты план параграфа.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленне пра адзін з міфаў Крыта (на вы-бар)

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

40

Працяг

1 2 3 4 5 6

(Цар Мінас) на аснове тэк-сту параграфа, ілюстрацый і схем; перадаваць змест ста-ражытнагрэчаскіх міфаў і ле-генд; тлумачыць сэнс крыла-тых выразаў, якія ўзніклі ў Ста ражытнай Грэцыі

36 Ахейская Грэцыя1. Ахейскае заваяванне Грэцыі.2. «Золата-багатыя Мікены».3. Траянскаявайна.4. Паэма Гамера «Іліяда».5. Культура ахейскай Грэцыі.6. Дарыйскае заваяванне

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі і даты гістарычных падзей: уварванне плямёнаў ахейцаў у Грэцыю; узнікненне мікенскай цывілізацыі; вай-на Мікен з Трояй; адкрыццё Троі Г. Шліманам; азна чэнні паняццяў Мікены, Мікенская цывілізацыя, Траянская вайна; імёны гістарычных дзеячаў — Гамер; культурныя дасягненні ахейскай Грэцыі («Іліяда», «Адысея»; Ільвіныя вароты Мікен).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на карце тэрыторыі ахей-скай Грэцыі, Мікены, Трою, кі рунак уварвання плямёнаў ахейцаў у Грэцыю; складаць аповед пра мікенскую цывілі-

Праца з гістарычнай картай «Крыта-Мікенская Грэцыя (II тыс. да н. э.)» (с. 24 атла-са); «Старажытная Грэцыя» (с. 13 вуч. дапаможніка). Праца з ілюстрацыямі «Мі-ке ны. Ільвіныя вароты», «Тра ян скі конь», «Сцены Троі» (с. 11—14 вуч. да па-мож ні ка).Самастойная праца: скласці просты план параграфа па кожным пункце.Праца па запаўненні таб лі-цы «Развіццё крыцкай і мі-кенскай цывілізацый»

§ 3, скласці план пара-графа.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленне пра жыццё старажытнагрэчаскага па эта Гамера; пра стара-жыт нагрэчаскіх багоў: Зеўса, Пасейдона, Аіда, Геру, Артэміду, Апалона, Афі ну, Афрадыту, Дэмет-ру, Дыяніса, Гефеста, Гер-меса, Арэса

41

Працяг

1 2 3 4 5 6

зацыю; Траянскую вайну, па-эмы Гамера «Іліяда», «Ады-сея»; культуру ахейскай Грэ-цыі; дарыйскія заваяванні на аснове тэксту параграфа, да-кументаў, ілюстрацый і схем; параўноўваць развіццё крыц-кай і мікенскай цывілізацый (табліца); перадаваць змест ста ражытнагрэчаскіх міфаў і ле генд; тлумачыць сэнс кры-латых выразаў, такіх як «тра-янскі конь» і інш.

37 Рэлігія старажытных грэкаў1. Вера ў існаванне звыш нату-ральных сіл.2. Багі-алімпійцы.3. Культ, або шанаванне, багоў.4. Ахвярапры-нашэнні

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця алімпійскія багі; міфы пра старажытнагрэчаскіх багоў; рэлігійныя святы стара-жытных грэкаў.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце свяшчэнныя месцы грэкаў; складаць аповед пра рэлігійныя вераванні старажытных грэкаў, пра асноўных алімпійскіх і іншых багоў, пра іх функцыі і ахвяраванні на аснове тэксту параграфа, дакументаў і іншых крыніц інфармацыі, ілюстра-

Праца з ілюстрацыяй на с. 16 вуч. дапаможніка: апісаць, як уяўлялі грэкі Зеўса і Пра метэя (с. 18—19 вуч. да паможніка).Праца з карцінай рускага мастака М. Майкава «Багі на Алімпе»: апісаць карціну, вызначыць, якія багі пака-заны на ёй, па якіх прыме-тах можна адрозніць багоў. Праца па запаўненні табліцы «Грэчаскія багі»; праца з ілю страцыямі на с. 16—17 вуч. дапаможніка

§ 4; пытанні і заданні на с. 18 вуч. дапаможніка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленне пра подзвігі Геракла.Групавы міні-праект (на выбар):а) стварыць ілюстраваны часопіс аб старажытна-грэчаскай рэлігіі з ма-люнкамі, калажамі, фо та-здымкамі, якія ілю стру-юць міфы Стара жыт най Грэцыі;

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

42

Працяг

1 2 3 4 5 6

цый і схем; параўноўваць рэлі-гіі і багоў старажытных грэ-каў і старажытных егіп цян; пе ра даваць змест стара жыт-на грэчаскіх міфаў і легенд; тлу ма чыць сэнс крылатых вы разаў

б) аформіць любы міф Старажытнай Грэцыі (на свой выбар) у выглядзе коміксу, малюнка або ка-лажа

38 Узнікненне грэчаскага поліса1. Пачатак эпохі жалеза ў Старажытнай Грэцыі.2. Развіццё рамяства і гандлю.3. Поліс — горад-дзяржава.4. Грамадзяне поліса.5. Арыстакраты і дэмас

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэн ні паняццяў поліс, дэмас, дэ макратыя, арыстакратыя, грамадзянін; асаблівасці кі ра-вання полісамі.Вучні павінны ўмець: складаць аповед пра заняткі, сацыяль-ную структуру насельніцтва; пра перадумовы і прычыны ўзнікнення грэчаскіх полі-саў; пра грамадзян поліса на аснове тэксту параграфа і ін-шых крыніц інфармацыі, ілю-страцый і схем; апісваць пара-дак поліса, яго дзяржаўны лад; складаць план асобнага пункта параграфа

Праца з гістарычнай картай «Грэцыя (I тыс. да н. э.)» (с. 25 атласа). Самастой-ная праца: складанне раз-гор ну тага плана «Пачатак ад ра джэння Грэцыі». Скла-дан не схемы «Перадумовы ўзнікнення грэчаскіх полі-саў».Праца з ілюстрацыямі на с. 20—21 вуч. дапаможніка

§ 5, скласці разгорнуты план пункта 2 «Гарады-дзяржавы», пытанні 5, 6 на с. 22 вуч. дапаможніка.Індывідуальнае (на вы-бар): нарысаваць схему старажытнагрэчаскага по ліса з абазначэннем на ёй акропаля, агары, га радскіх умацаванняў, жы лых кварталаў і г. д.

43

Працяг

1 2 3 4 5 6

39 Вялікая грэчаская каланізацыя1. Прычыны каланізацыі.2. Заснаванне калоній у Міжземна-мор’і і Прычарна-мор’і.3. Грэкі і варвары.4. Вынікі і гістарычнае значэнне грэчаскай каланізацыі

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця Вялікая грэ­чаская каланізацыя; даты гіс-тарычных падзей: узнік ненне старажыт на грэчаскіх калоній па берагах Міжземнага і Чор-нага мораў.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на карце асноўныя на-прамкі грэчаскай кала нізацыі; складаць аповед аб ходзе грэча-скай каланізацыі, яе прычынах; вызначаць агульныя рысы, якія аб’ядноўвалі грэкаў метраполіі і калоній, на аснове тэксту па-раграфа, іншых крыніц ін-фар мацыі, ілюстрацый і схем; знаходзіць у тэксце і пе ра­казваць меркаванні, якія тлу-ма чаць прычыны і наступ ст-вы Вялікай грэчаскай ка ла-ні зацыі; параўноўваць грэ каў і варвараў, грэчаскую і фіні-кійскую каланізацыі згодна з прапанаванымі крытэрыямі паводле плана, у табліцы

Праца з гістарычнай кар-тай «Вялікая грэчаская ка-ланізацыя (VIII—VI стст. да н. э.)» (с. 26 атласа); «Ут-варэнне грэчаскіх калоній у VIII—VI стст. да н. э.» (с. 23 вуч. дапаможніка).Праца ў групах «Падарожжа ў Старажытную Грэцыю і яе калоніі» (гл. вучэбна-мета-дычны дапаможнік)

§ 6, пытанні і заданні на с. 25—26 вуч. дапа мож-ніка; параўнаць грэчас-кую каланізацыю з фі- ні кійскай.Індывідуальнае (на вы-бар): напісаць гіста рыч-нае міні-са чыненне (апо-вед) на тэму «На шляху да новай радзімы» ад асо-бы ўдзельніка грэчаскай каланізацыі

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

44

Працяг

1 2 3 4 5 6

40 Старажытная Спарта1. Узнікненне Спартанскай дзяржавы.2. Органы ўлады.3. Спартыяты і ілоты.4. Спартанскі лад жыцця

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі і даты: заняво-ленне ў Лаконіцы плямёнамі грэ каў-дарыйцаў мясцовых жыха роў — грэкаў-ахейцаў; уз нікненне Спарты; значэнне паняцця Спарта; асаблівасці кіравання Спартай.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на карце спартанскую дзяржаву; складаць аповед пра склад насельніцтва; пра вае-ні заваны алігархічны дзяр -жаў ны лад Спарты, яе армію і асаблівасці выхавання дзя-цей на аснове тэксту парагра-фа, іншых крыніц інфар ма-цыі, ілюстрацый і схем; па­раў ноўваць грамадскі парадак Спар ты і грэчаскіх полісаў, іх сіс тэмы выхавання дзяцей; вы казваць сваё стаўленне да спар танскага ладу жыцця і ўмоў выхавання спартыятаў; зна ходзіць у тэксце і пераказ­ваць меркаванні, якія тлума-чаць: прычыны ўзнікнення Спарты, дзяржаўны і гра мад-с кі лад, асаблівасці выхавання дзяцей; перадаваць змест спар-танскіх міфаў і легенд; тлума­чыць сэнс крылатых выразаў

Праца з гістарычнай картай «Грэцыя (I тыс. да н. э.)» (с. 25 атласа). Праца ў гру-пах: складанне параўнальнай та бліцы «Спартанцы і рабы» (план параўнання: улас-насць, заняткі, становішча ў дзяржаве).Самастойная праца з да ку-ментамі «Выхаванне спар-танцаў», «Лаканічнае маў-ленне» (с. 30 вуч. дапа мож-ні ка): вылучыць галоў ную дум ку, адказаць на пы танні, пераказаць змест

§ 7, пытанне 7 на с. 29 вуч. дапаможніка. Запоўніць параўнальную табліцу «Афі ны і Спарта» (план параўнання: месцазна-ходжанне і прыродныя ўмовы, насельніцтва, за-няткі, кіраванне).Індывідуальнае (на вы-бар): напісаць сачыненне пра падарожжа ў Стара-жытную Спарту на ма-шыне часу.Падрыхтаваць паведам-ленне пра Салона і яго рэ форму

45

Працяг

1 2 3 4 5 6

41 Узнікненне і развіццё Афінскай дзяржавы1. Старажыт-ныя Афіны.2. Законы Салона

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя гістарычныя падзеі і даты: утварэнне полісаў; абранне Са-лона архонтам; значэнне па-няццяў Афіны, дэмакратыя, рэформы Салона; асаблівасці кіравання ў Афінах.Вучні павінны ўмець: па­казваць на гістарычнай кар-це Афіны і Атыку; складаць апо вед аб дзяржаўным ладзе Афін; Афінскай агары; аб аса-блівасцях жыцця арыстакратаў і дэмасу ў Афінах на аснове тэк-сту пара графа, іншых крыніц ін фар мацыі, ілюстрацый і схем; знаходзіць у тэксце і пе ра казваць меркаванні, якія тлу мачаць прычыны розна га-лос сяў паміж імі; складаць па-ведамленне пра Салона і яго рэформу; выказваць сваё мер-каванне аб дзейнасці Салона; параўноўваць дзяржаўны лад Афін і Спарты

Праца са схемай «Кіраванне ў Афінскім полісе (да і пас-ля рэформы Салона)» (гл. ву чэбна-метадычны да па-можнік). Праца з гіста рыч-най картай «Грэцыя (I тыс. да н. э.)» (с. 25 атласа).Праца з дакументам «Вы-датныя Афіны» (с. 33 вуч. дапаможніка): вылучыць га - лоўную думку, адказаць на пытанні, пераказаць змест

§ 8, пытанні і заданні на с. 33 вуч. дапаможніка (6 — пісьмова).Індывідуальнае (на вы-бар): скласці красворд на тэму «Зараджэнне дэ макратыі ў Афінах» (магчыма выкарыстанне сэр вісу «Фабрыка крас-вордаў»).Падрыхтаваць паведам-ленне пра Перыкла, Леа-ніда, Фемістокла, Міль-тыяда, Фукідзіда

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

46

Працяг

1 2 3 4 5 6

42 Грэка­персідскія войны і росквіт Афін1. Паходы персаў супраць Грэцыі.2. Марафонская бітва.3. Перамога грэкаў над персамі.4. Улада дэмасу ў Афінах.5. Асноўныя рысы Афінскай рабаўладаль-ніцкай дэмакратыі

1 Вучні павінны ведаць: ас-ноў ныя гістарычныя падзеі (грэка­персідскія войны, Мара­фонская бітва); іх даты: бітва ў Фермапільскай цясніне, біт-ва каля вострава Саламін; Ка-ліевы мір; значэнне па няц цяў дэмакратыя, поліс.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цы вывучаных гістарычных падзей (найважнейшыя біт-вы войнаў паміж Персіяй і Грэцыяй); на аснове тэксту параграфа, іншых крыніц ін-фармацыі, ілюстрацый і схем складаць аповед пра ход грэ-ка-персідскіх войнаў; называць асноўныя бітвы грэка-пер- сід скіх войнаў, імёны най-важ нейшых грэчаскіх вое на-чальнікаў (стратэгаў); скла­даць паведамленні пра вой ны і палкаводцаў Афін, гіс та-рычных дзеячаў Перыкла, Фе містокла, Фукідзіда; зна­хо дзіць у тэксце і пераказваць мер каванні, якія тлумачаць ры сы Афінскай дэмакратыі

Праца з гістарычнай картай «Грэка-персідскія войны (500—449 гг. да н. э.)» (с. 28 атласа), контурнымі картамі. Запаўненне храналагічнай табліцы аб ходзе грэка-пер-сідскіх войнаў.Праца са схемай «Функцыі народнага сходу».Праца з ілюстрацыямі «Ма-рафонская бітва», «Сала-мін ская бітва», «Бітва ў Фер ма пільскай цясніне»; скульптурнымі партрэтамі Феміс токла, Перыкла, Фукі-дзіда. Паведамленні вучняў пра войны і палкаводцаў Афін

§ 9, пытанні і заданні на с. 37 вуч. дапаможніка. Скласці храналагічную табліцу грэка-персідскіх войнаў

47

Працяг

1 2 3 4 5 6

і яе недахопы; змены ў жыцці афінян пры кіраванні Перык-ла; прычыны грэка-персідскіх войнаў; перамогі грэчаскіх полісаў над Персідскай дзяр-жавай; выказваць сваё мерка-ванне пра Перыкла, ацэньваць і выказваць сваё стаўленне да яго, яго законаў, дзейнасці; росквіту дэмакратыі ў Афінах

43 Пелапанеская вайна і заняпад Афін1. Рост варожасці паміж Афінамі і Спартай.2. Ваенныя дзеянні паміж дзвюма дзяржавамі.3. Разарэнне грамадзян.4. Наступствы Пелапанескай вайны

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ную гістарычную падзею і да-ту: Пелапанеская вайна; зна-чэнне паняцця Пелапанеская вайна.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цы вывучаных гістарычных падзей: найважнейшыя бітвы Пелапанескай вайны паміж Афінамі і Спартай; разгром Афінскага флота пры Эга-спатамах («Казіных рэчках»); на аснове тэксту параграфа, іншых крыніц інфармацыі, ілюстрацый і схем складаць аповед аб ходзе Пелапанескай вайны; аб ваенных дзеяннях

Праца з гістарычнай картай «Пелапанеская вайна (431—404 гг. да н. э.)» (с. 29 атласа) і контурнымі картамі; ілю-страцыямі на с. 38—39 вуч. да паможніка. Праца над складаннем схемы «Пела-панеская вайна»

§ 10, пытанні і заданні на с. 40 вуч. дапаможніка; скласці план параграфа, даць новыя назвы пун-ктам параграфа. Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па-ведамленні пра цара Фі - лі па II і Аляксандра Ма-кедонскага

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

48

Працяг

1 2 3 4 5 6

паміж дзвюма дзяржавамі; аб выніках Пелапанескай вайны; знаходзіць у тэксце і пераказ­ваць меркаванні, якія тлума-чаць прычыны і наступствы Пе лапанескай вайны

44 Дзяржава Аляксандра Македонскага1. Барацьба грэчаскіх полісаў з Македоніяй.2. Заваяванні Грэцыі Македоніяй.3. Заваяванні Аляксандра Македонскага.4. Разгром персідскай дзяржавы.5. Дзяржава Аляксандра Македонскага і яе распад

1 Вучні павінны ведаць: завая-вальныя паходы Аляксанд ра Македонскага і іх даты: біт-ва пры Херанеі, разгром пер-саў на рацэ Гранік, бітва пры Гаўгамелах, смерць Аляксан-дра Македонскага і распад яго дзяржавы, імя Аляксандра Ма-кедонскага.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цы вывучаных гіста рыч ных падзей: тэрыторыю Ма ке доніі і заваяваных ёю дзяр жаў; шлях заваявальных па хо даў Аляксандра Македон скага; на аснове тэксту пара графа, іншых крыніц ін фармацыі, ілюстрацый і схем складаць аповед аб ходзе бараць бы грэ-часкіх полісаў з Македо ні яй; пра заваяванне Грэцыі Маке-

Праца з картамі «Заваяваль-ныя паходы Аляксандра Ма-кедонскага (334—325 гг. да н. э.)»; «Распад дзяржавы Аляксандра Македонскага і ўтварэнне новых дзяржаў» (с. 30—31 атласа).Характарыстыка Аляксан-дра Македонскага паводле памяткі II (с. 119 вуч. да па-можніка).Самастойная праца на ас-нове тэксту вучэбнага да-па можніка, рубрыкі «Для дапытлівых» (с. 45) і кар-ты: запоўніць табліцу «За-ваяванні Аляксандра Маке-донскага»

§ 11, пытанні і заданні на с. 44—45 вуч. да па-мож ніка; адзначыць на кон турнай карце гара ды, якім Аляксандр Маке-дон скі даў сваё імя — Алек сандрыя.Індывідуальнае (на вы-бар): напісаць міні-са-чы ненне «Чым мне па-дабаецца/не падабаецца Аляксандр Македонскі (Пталамей, Дарый I, Пар - менід)» (на выбар).Пад рыхтаваць кароткія па ведамленні пра Гіпа-крата, Герадота, Арысто-целя, Сакрата, Дэмакры-та

49

Працяг

1 2 3 4 5 6

доніяй; аб заваявальных па-ходах Аляксандра Македонс-кага; пра разгром Персідскай дзяржавы; аб стварэнні вя-лі кай дзяржавы Аляксанд-рам Македонскім, яе распад; складаць паведамленні аб за-ваяваннях Аляксандра Маке-донскага і палкаводца цара Фі ліпа II і Аляксандра Маке-донскага; выказваць сваё стаў-ленне да асобы Аляксандра; знаходзіць у тэксце і пераказ­ваць меркаванні, якія тлума-чаць прычыны і наступствы страты Грэцыяй незалежнасці, распаду дзяржавы Аляксандра Македонскага

45 Старажытна­грэчаская школа, навуковыя веды і рэлігія1. Пісьменнасць і школа.2. Навуковыя веды.

1 Вучні павінны ведаць: імё-ны гістарычных дзеячаў Гіпа-крата, Сакрата, Дэмакрыта, Парменіда, Эратасфена, Ар хі-меда.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра рэлігійныя ве-раванні старажытных грэ каў; пра культурныя да сягненні

Праца з дакументам «У афін - скай школе»: вылучыць га-лоўную думку, адказаць на пытанні, пераказаць змест.Выступленні вучняў з па-ведамленнямі. Самастой-ная праца з вучэбным да па-можнікам: складанне плана

§ 12, пытанні 5, 6 на с. 49 вуч. дапаможніка; пы-танні ў рабочым сшыт ку (на выбар нас таў ніка).Індывідуальнае (на вы-бар): скласці расклад на тыдзень для вучняў афінскай школы.Падрыхтаваць кароткія

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

50

Працяг

1 2 3 4 5 6

3. Грэчаскія філосафы.4. Рэлігійныя святы

ста ражытнагрэчаскай цыві лі-зацыі, дзеячаў культуры Ста-ражытнай Грэцыі; пра ўклад грэкаў у развіццё пісьменнасці і школ; пра найважнейшыя на-вуковыя адкрыцці на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; перадаваць змест нека-торых старажытнагрэчаскіх мі фаў і легенд; тлумачыць сэнс крылатых выразаў, якія ўзніклі ў Старажытнай Грэцыі; параўноўваць старажытнагрэ-часкую і сучасную школы; вы­казваць сваё меркаванне пра значэнне эліністычнай куль-туры для еўрапейскіх народаў

паведамленні пра выдат-ныя архітэктурныя збу-даванні Афін

46 Старажытна­грэчаскае мастацтва1. Архітэктура.2. Знакамітыя збудаванні Афін.3. Скульптура і кераміка.4. Славутыя скульптары —

1 Вучні павінны ведаць: імёны дзеячаў культуры Старажыт-най Грэцыі Фідзія, Мірона, Паліклета, Праксіцеля і вынікі іх дзейнасці (Афінскі акро-паль, статуі Афіны і Зеўса, Пар фенон, помнікі, якія адно-сяць да цудаў свету).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цазнаходжанне помнікаў архі-

Завочнае (віртуальнае) па-дарожжа ў Афіны. Праца з ілюстрацыямі (с. 47, 50, 51, 57, 59 вуч. дапаможніка); скласці табліцу «Грэчаскія скульптары і іх творы»

§ 13, пытанні і заданні на с. 52 вуч. дапаможніка; заданні ў рабочым сшыт-ку (на выбар настаўніка). Індывідуальнае (на вы-бар): 1) намаляваць вазу: а) чорнафігурную, б) чырвонафігурную; 2) намаляваць статую Зеўса ў Алімпіі, Афіны ў Акропалі

51

Працяг

1 2 3 4 5 6

Фідзій, Мірон, Паліклет, Праксіцель.5. Жывапіс

тэктуры і скульптуры Стара-жытнай Грэцыі; складаць апо вед пра культурныя да-сяг ненні старажытнагрэчас-кай цывілізацыі (Парфенон, Эрэх тэён, Афінскі акропаль, пом нікі, якія адносяць да цу-даў свету) і дзеячаў культу ры Старажытнай Грэцыі на ас-нове тэксту параграфа, ілю-страцый і схем; выказваць сваё меркаванне пра значэнне эліністычнай культуры для еўрапейскіх народаў

47 Старажытна­грэчаскі тэатр і святы1. Тэатр.2. Трагедыі і камедыі.3. Знакамітыя старажытна-грэчаскія драматургі Эсхіл, Сафокл, Еўрыпід.4. Алімпійскія гульні

1 Вучні павінны ведаць: ас ноў-ныя гістарычныя падзеі і даты: першыя Алімпійскія гульні; імёны дзеячаў старажытнагрэ-часкай культуры, славутых старажытнагрэчаскіх дра-ма тургаў Эсхіла, Сафокла, Еўрыпіда, Арыстафана і вынікі іх дзейнасці; культурныя да-сягненні Старажытнай Грэцыі (Алімпійскія гульні, тэатр).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цазнаходжанне помнікаў ста-

Праца з дакументамі: «Спа-борніцтвы ў Алімпіі», «Тэ-атр Дыяніса» (с. 77—78, 80 хрэстаматыі 1).Запоўніць параўнальную та бліцу аб Алімпійскіх гуль-нях у старажытнасці і ў наш час (вучэбна-метадычны да-паможнік).Вызначыць адрозненне су-часнага тэатра ад тэатра ста-ражытнагрэчаскага (мож на прапанаваць зрабіць мі міч-ную, касцюміраваную сцэнку)

§ 14, пытанні і заданні на с. 55—56 вуч. дапамож-ніка.Індывідуальнае (на вы-бар):а) напісаць міні-сачы нен-не на тему «Наведван не антычнага тэатра»;б) напісаць апавяданне пра Алімпійскія гульні ад імені ўдзельніка ці гле-дача

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

52

Працяг

1 2 3 4 5 6

ражытнагрэчаскай культуры; складаць аповед пра культур-ныя дасягненні старажытна-грэчаскай гісто рыі цы ві лі-за цыі: пачатак Алім пійскіх гульняў, спабор ніцтвы ў Ста-ра жытнай Грэцыі, пра асаб лі-васці правядзення спар тыў ных спа борніцтваў; аб з’яўленні старажытнагрэчаскага тэатра; трагедыі і камедыі, іх ролі ў жыцці Старажытнай Грэцыі; на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем выказваць сваё меркаванне пра значэнне эліністычнай культу ры для еў рапейскіх народаў; па раў­ноў ваць Алімпійскія гуль ні ў ста ражытнасці і ў сучасным свеце паводле прапанаваных крытэрыяў

48 Штодзённае жыццё і побыт старажытных грэкаў1. Жыццё ў горадзе-полісе.

1 Вучні павінны ведаць: гіс-торыю паўсядзённага жыцця старажытных грэкаў; па няц ці акропаль, агара.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра ўмовы жыцця, асноўныя заняткі, асаблівасці

Праца з дакументамі ў гру-пах: «Жыццё ў Афінах на адкрытым паветры», «Жыц-цё жанчыны» (с. 88—89 хрэстаматыі 1); «Як выглядаў старажытнагрэчаскі горад?» (Хачатурян В. М. Древняя

§ 15, пытанні і заданні на с. 59 вуч. дапаможніка; паўтарыць § 12—14. За-поўніць табліцу «Культу-ра Старажытнай Грэ цыі».Індывідуальнае (на вы-бар): нарысаваць план

53

Працяг

1 2 3 4 5 6

2. Жыллё і побыт.3. Харчаванне і адзенне

паўсядзённага жыцця, жыллё і побыт, харчаванне і адзенне розных слаёў насельніцтва Старажытнай Грэцыі на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; выказваць сваё мерка-ванне пра жыллё старажытных грэкаў і іх грамадскія будынкі; пра харчаванне і адзенне про-стых грэкаў і багатых; пра мужчынскае і жаночае адзен-не, параўноўваць іх паводле прапанаваных крытэрыяў

Греция. История. Быт. Нра-вы. — М. : Слово, 2002. — С. 22—23).Складанне кароткага апавя-дання паводле зместу даку-ментаў; паведамленні груп.Праца з ілюстрацыямі па тэме.Скласці аповед пра прагулку па старажытных Афінах

города Афіны з пазна-чэннем на ім агары, ак-ро паля, гімнасіяў, па лес-траў, рынка, храмаў і г. д.Апераджальнае (на вы-бар): карыстаючыся да-дат ковымі крыніцамі ін фармацыі, падрыхта-ваць буклет «Даведнік па Старажытнай Грэцыі», «Даведнік па старажыт-ных Афінах», «Даведнік па Старажытнай Спар-це», «Цуды Старажытна-га свету»

49 Эліністычная культура1. Узнікненне эліністычнай культуры.2. Александрыя Егіпецкая.3. Эліністычная навука.4. Выдатны вучоны Архімед.5. Цуды

1 Вучні павінны ведаць: гіс то-рыю ўзнікнення элі ніс тыч-най культуры; значэнне па- няццяў эліністычная культу­ра, мусеён; імя дзеяча на вук Старажытнай Грэцыі, выдатна-га вучонага Архімеда; культур-ныя дасягненні Старажытнай Грэцыі; помнікі, якія адносяць да цудаў свету.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце мес-цазнаходжанне помнікаў ста-

Праца з контурнай картай «Старажытнагрэчаская куль тура»; адзначыць месца-знаходжанне цудаў све ту. Назваць тыя з іх, якія зна-хо дзіліся ў Старажытнай Грэ цыі.Самастойная праца: прачы-таць пункт параграфа «Элі-ністычная навука» і за пісаць асноўныя дасяг ненні навукі ў перыяд элі нізму.Праца з дакументам «Плу-

§ 16, пытанні і заданні на с. 63 вуч. дапаможніка; паўтарыць § 1—15.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць ма-люнкі пра сем цудаў све-ту; напісаць апавяданне пра падарожжа ў Алек-сандрыю Егіпецкую, Афі ны, Спарту

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

54

Працяг

1 2 3 4 5 6

Старажытнага свету

ражытнагрэчаскай культу-ры — цуды Старажытнага све ту; складаць аповед пра куль турныя дасягненні ста ра-жытна грэчаскай цывілі за цыі на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; выказваць сваё меркаванне пра значэнне эліністычнай культуры для еў рапейскіх на ро даў; ацэнь­ваць дзейнасць ста ражыт на-грэчаскіх вучоных, культур-ныя дасягненні Старажытнай Грэцыі, помнікі, параўноўваць іх паводле прапанаваных кры-тэрыяў

тарх аб заснаванні Алек сан-дрыі» (хрэстаматыя 2).Скласці аповед аб Алек сан-дрыі Егіпецкай.Праца са схемай «Сем цудаў свету»

50 Абагульненне па раздзеле III«Старажытная Грэцыя»

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Старажыт-най Грэцыі і іх даты (Траян­ская вайна, Вялікая грэчаская каланізацыя, грэка­персідскія войны, Марафонская бітва); азна чэнні паняццяў антыч­насць, дэмас, дэмакратыя, арыстакратыя, грамадзянін, поліс, каланізацыя; імёны най-важнейшых гістарычных дзея-чаў, дзеячаў культуры Стара-

Міні-прэзентацыя буклетаў-даведнікаў; прадстаўленне і абмеркаванне малюнкаў пра сем цудаў свету; апа вя - данні пра віртуальныя або рэальныя падарожжы ў Алек- сандрыю Егіпецкую, Афі ны, Спарту

Паўтарыць § 1—16, па-дрыхтавацца да кантро-лю ведаў па раздзеле «Ста ражытная Грэцыя»

55

Працяг

1 2 3 4 5 6

жытнай Грэцыі і вынікі іх дзейнасці (Перыкл, Аляксандр Македонскі, Гамер, Са крат, Фідзій , Паліклет , Мі рон , Пра ксіцель, Эсхіл, Са фокл, Еў­рыпід, Арыстафан, Архімед); асаблівасці кіра вання Афі-намі і Спартай; культурныя дасягненні Старажытнай Грэ-цыі (паэмы «Іліяда» і «Ады­сея», тэатр, Алімпійскія гуль ні, Парфенон, статуі Афіны і Зеў­са, Афінскі акропаль, помнікі, якія адносяць да цудаў свету).Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ рыторыі старажыт на грэ-час кіх дзяржаў, характарыза­ваць іх геаграфічнае мес-ца знаходжанне з выкарыс-тан нем назваў бакоў свету, наз ваў геаграфічных аб’ектаў (Балканскі паўвостраў, вос­траў Крыт, Міжземнае, Іаніч­нае, Эгейскае мора); паказваць месцы вывучаных гістарычных

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

56

Працяг

1 2 3 4 5 6

падзей; складаць аповед аб прыродных умовах жыцця, за нятках, рэлігійных вераван-нях старажытных грэкаў; аб культурных дасягненнях ста-ра жытнагрэчаскай цыві лі-зацыі; пра гістарычныя па дзеі, гістарычных дзеячаў і дзея-чаў культуры Старажыт най Грэцыі на аснове тэксту па-раграфа, ілюстрацый і схем; перадаваць змест некаторых старажытнагрэчаскіх міфаў і легенд; тлумачыць сэнс кры-латых выразаў, якія ўзніклі ў Старажытнай Грэцыі; зна­хо дзіць у тэксце і пераказ­ваць меркаванні, якія тлума-чаць прычыны і наступствы гістарычных падзей (Вялікая грэчаская каланізацыя, грэка­персідскія войны, Пелапане­ская вайна, паходы Аляксан­дра Македонскага), выказваць сваё меркаванне пра значэнне эліністычнай культуры для еўра пейскіх народаў

57

Працяг

1 2 3 4 5 6

Раздзел IV. СТАРАжЫТНЫ РЫМ (15 гадзін)

51 Легендарны пачатак Рыма1. Прырода і насельніцтва Італіі.2. Ромул — заснавальнік Рыма.3. Рымскія цары.4. Патрыцыі і плебеі.5. Звяржэнне царскай улады

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Старажыт-нага Рыма і іх даты (заснаванне Рыма, выгнанне цара Тарквінія Гордага з Рыма); азна чэнні паняццяў патрыцыі, плебеі; імя гістарычнага дзеяча Рыма Ромула і вынікі яго дзейнасці; асаблівасці кіравання стара-жытнарымскай дзяржавай у царскі перыяд яе гісторыі.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ-рыторыю Старажытнай Іта ліі, характарызаваць яе геагра-фічнае становішча з выкарыс-таннем назваў геаграфічных аб’ектаў (Апенінскі паўвос­траў, Міжземнае мора, вос­траў Сіцылія); паказваць мес-цы вывучаных гістарычных падзей; складаць аповед аб прыродных умовах, жыцці і за-нятках, рэлігійных вераваннях старажытных рымлян; пра за-снаванне Рыма, заснавальніка Рыма Ромула; пра палітычны

Кантроль ведаў вучняў па раздзеле III.Варыянт 1. Выкананне вуч-нямі праверачнай работы.Варыянт 2. Вуснае апытан-не.Праца з гістарычнымі кар-тамі «Рым (да сярэдзіны I тыс. да н. э.)» (с. 32 атласа), «Старажытная Італія (да сярэдзіны III тыс. да н. э.)» (с. 66 вуч. дапаможніка); са схемамі 20, 21 «Насельніцтва Старажытнага Рыма» (вуч. дапаможнік).Праца з вучэбным дапа мож-нікам: п. 1 (с. 65—66); адка-заць на пытанні; запісаць у сшытак дату заснавання Рыма і назвы сямі пагоркаў. Самастойная праца «Леген-да аб заснаванні Рыма» (с. 68—69 вуч. дапаможніка): вылучыць галоўную думку, адказаць на пытанні, перака-заць змест. Праца са схемамі «Функцыі цара», «Функцыі

§ 17, пытанні і заданні на с. 68 вуч. дапаможніка.Параўнаць прыродныя ўмовы егіпецкай, грэча-скай, рымскай цывілі-за цый. Вынікі запісаць у табліцу паводле сама-стойна вылучаных (або вызначаных з дапамогай настаўніка) крытэрыяў. Зрабіць выснову пра па-добныя і розныя ўмовы

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

58

Працяг

1 2 3 4 5 6

лад Рыма ў царскі перыяд на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; знахо дзіць у тэксце і пераказваць мерка-ванні, якія тлумачаць прычы-ны і наступствы гістарычных падзей

народнага сходу». Праца з дакументам «Закон Рому-ла»: вылучыць галоўную дум ку, адказаць на пытанні, пераказаць змест

52 Ранняя Рымская рэспубліка1. Усталяванне рэспублікі і органы кіравання.2. Барацьба плебеяў з патрыцыямі.3. Законы XII табліц.4. Правы і абавязкі рымскіх грамадзян

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Старажыт-нага Рыма і іх даты: канец цар-скага перыяду і ўсталяванне Рымскай рэспублікі; сыход пле бейскага насельніцтва з Ры ма на Свяшчэнную гару; пры няцце Законаў XII таб-ліц; азна чэнні паняццяў рэс­публіка, грамадзяне, пат ры­цыі, плебеі, сенат, вета; асаб-лівасці кіравання старажытна-рымскай дзяржавай у пе рыяд рэспублікі.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ-рыторыю Старажытнай Італіі; складаць аповед пра шматгадо-вую барацьбу плебеяў з пат-рыцыямі; пра ўсталяванне рэс - публікі, палітычны лад; пра кі-

Праца з вучэбнай насценнай картай «Рымская рэспубліка (510—30 гг. да н. э.)»; з вучэб-ным дапаможнікам: скласці план параграфа, даць новыя назвы кожнаму пункту па-раграфа.Праца з дакументам «Палі-бій аб кіраванні Рымскай дзяржавай» (с. 97 хрэста-матыі 1): скласці план даку-мента, падрыхтаваць пы-тан ні да яго. Скласці схему кі равання ў Рымскай рэс-пуб ліцы.Прачытаць «Легенды ран-няй Італіі і Рыма» з рубрыкі «Для дапытлівых» (с. 68—69), адказаць на пытанні; аб меркаваць Законы XII та - бліц.

§ 18, пытанні і заданні на с. 72 вуч. дапаможніка; заданні ў рабочым сшыт-ку (на выбар настаўніка). Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве-дамленне «Як гусі Рым вы ратавалі»

59

Працяг

1 2 3 4 5 6

раванне, Законы XII табліц, правы і абавязкі народных трыбунаў, рымскіх грамадзян у Рымскай рэспубліцы на ас но ве тэксту параграфа, ілю стра цый і схем; знахо­дзіць у тэксце і пераказваць мер ка ванні, якія тлумачаць пры чы ны і наступствы гіста-рыч ных падзей (шматгадо вая барацьба плебеяў з патры цыя-мі за роўнасць у правах з пат-рыцыямі — Законы XII та - бліц); тлумачыць сэнс крыла-тых выразаў, якія ўзніклі ў Ста- ражытным Рыме

Адказаць на пытанне «Што новага ўнеслі ў жыццё стара-жытнарымскага грамадства Законы XII табліц?» (с. 71 вуч. дапаможніка)

53 Заваяванне Рымам Італіі1. Войны Рыма з суседнімі плямёнамі.2. Нашэсце галаў на Рым.3. Вайна з царом Пірам.4. Устанаўленне кантролю над Італіяй

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Стара-жытнага Рыма: нашэсце галаў у Італію і вайна з рымлянамі, перамога рымлян; даты аблогі Рыма галамі, разгрому войскаў Піра; азна чэнні паняццяў галы, варвары.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце за-ваяванне Рымам Італіі; тэры-торыю Рыма з моманту яго ўз-

Праца з вучэбнай насценнай картай «Рымская рэспубліка (510—30 гг. да н. э.)».Праца з вучэбным дапамож-нікам: прыдумаць новыя на-звы для пунктаў параграфа.Праца з дакументам «Пірава перамога» (хрэстаматыя 2): вылучыць галоўную думку, адказаць на пытанні, пера-казаць змест. (Энциклопе-дический словарь крылатых

§ 19, пытанні і заданні на с. 75—76 вуч. дапа-мож ніка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць два па ведамленні (прэзен-та цыі) аб Карфагене і Га-нібале, Сцыпіёне

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

60

Працяг

1 2 3 4 5 6

нікнення і пасля перамогі над Пірам; месцы вывучаных гіс-тарычных падзей; скла даць аповед пра войны Рыма з су-седнімі плямёнамі; аб на шэсці галаў на Рым; аб аб лозе Ры-ма галамі; пра вайну з ца ром Пірам на аснове тэксту па-раграфа, ілюстрацый і схем; знаходзіць у тэксце і пе ра­казваць меркаванні, якія тлу-мачаць прычыны і наступствы нашэсця галаў на Рым, абло гі Рыма галамі, вайны з царом Пірам; выказваць сваё стаў-ленне да цара Піра, да ўчынку Муцыя Сцэволы

слов и выражений. — М. : Локид-Пресс, 2003.)Праца з тэкстам «Разбурэн-не Карфагена» (с. 79 вуч. да-паможніка).Скласці план адказу пра за-ваяванне Рымам Італіі

54 Заваяванне Рымам Міжземна­мор’я1. Войны Рыма з Карфагенам (Пунічныявойны).2. Паход Ганібала на Рым.

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Старажыт-нага Рыма: Пунічныя войны і даты Пунічных войнаў, бітваў пры Канах, пры Заме; паняц-це рымская правінцыя; імя Ганібала і вынікі яго дзейнасці, вынікі Пунічных войнаў.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце за-ваяванні Рымам Італіі; уладан-

Праца з вучэбнай насценнай картай «Рымская рэспубліка (510— 30 гг. да н. э.)».Паведамленне аб Карфаге-не; заданне — апісаць адзін дзень з жыцця Карфагена. Скласці план адказу на пы-танне. Паведамленне (прэ-зентацыя) пра Ганібала.Самастойная праца: за поў-ніць табліцу «Пуніч ныя вой-

§ 20; пытанні і заданні на с. 79 вуч. дапаможніка: 4 (пры жаданні), 5 і 6 (пісь мова).Індывідуальнае (на вы-бар): напісаць сачынен-не «Ганібал каля варот Ры ма».Апераджальнае (на вы-бар): падрыхтаваць па ве-дамленні пра братоў Грак-

61

Працяг

1 2 3 4 5 6

3. Вынікі Пунічных войнаў

ні, захопленыя Рымам у пер-шай, другой і трэцяй Пунічных войнах; месцы бітваў пры Ка-нах, Заме; бітвы за Карфаген; паход Ганібала на Рым; скла­даць аповед аб першай, дру-гой і трэцяй Пунічных вой-нах Рыма; паходзе Ганібала на Рым; аб выніках Пунічных войнаў на аснове тэксту па-раграфа, ілюстрацый і схем; знаходзіць у тэксце і пера­казваць меркаванні, якія тлу-мачаць прычыны сутыкнен ня інтарэсаў Рыма і Карфагена і іх наступствы, пры чыны па-хо ду Ганібала на Рым; вы ні кі Пунічных войнаў; параў ноў­ваць іх пад кіраў ніц твам нас-таў ніка паводле прапа на ва-ных крытэрыяў; пера да ваць змест некаторых ста ра жыт-на рымскіх легенд; тлу ма чыць сэнс крылатых вы ра заў, якія ўзніклі ў Старажыт ным Рыме; ацэньваць асобу і дзей насць Ганібала

ны». Назваць вынікі Пуніч-ных войнаў. Скласці хра на-лагічны каляндар заваяван-ня Рымам Між земнамор’я.Праца са «стужкай часу»: нанесці даты Пунічных вой-наў, бітваў пры Канах, Заме, гады жыцця Ганібала

хаў — Тыберыя і Гая, пра Гая Марыя

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

62

Працяг

1 2 3 4 5 6

55 Зямельная і ваенная рэформы ў Рыме1. Уплыў заваявальных войнаў на рымскае грамадства.2. Разарэнне земляробаў.3. Зямельныя рэформы братоў Гракхаў.4. Ваенная рэформа Гая Марыя

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Старажыт-нага Рыма: зямельныя рэфор-мы братоў Гракхаў, ваенную рэформу Гая Марыя, іх даты; імёны гістарычных дзеячаў Рыма (Тыберый і Гай Гракхі, Гай Марый); вынікі іх дзейнасці, асаблівасці кіравання стара-жытнарымскай дзяржавай у гэты перыяд яе гісторыі.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце ўладанні Рыма пасля Пунічных войнаў; складаць аповед пра ўплыў заваявальных войнаў на рымскае грамадства; пра разарэнне земляробаў, пра зя-мельныя і ваенныя рэформы на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; знаходзіць у тэксце і пераказваць мерка-ванні, якія тлумачаць прычы-ны зямельных і ваеннай рэ-фор маў; наступствы правя-дзення зямельных і ваеннай рэформаў; параўноўваць іх пад кіраўніцтвам настаўніка па-

Праца з храналогіяй, са схемай «Прычыны раза-рэння сялян». Прачытаць матэ рыял рубрыкі «Для да-пыт лівых» у вучэбным да-па можніку; вызначыць ас-ноў ную думку выступлення Тыбе рыя Гракха.Паведамленні аб братах Грак хах і іх гібелі.Праца з вучэбным дапа мож-нікам: прачытаць тэкст «Ва-енная рэформа Гая Марыя»; скласці план гэтага пункта; пералічыць мерапрыемствы ваеннай рэформы (можна вы карыстоўваць схему «Ва-енная рэформа Гая Марыя», паведамленне вучня)

§ 21, пытанні і заданні на с. 83 вуч. дапаможніка.Апераджальнае (на вы-бар): падрыхтаваць ка-роткія паведамленні пра кіраў нікоў паўстання Спар така і камандую-чых рымскім войскам: Спар така, Крыкса, Кас-та, Энамая, Гая Ганіка; Гнея Карнелія Лентула Кладзіяна, Марка Лі-цынія Краса, Гнея Пам-пея Вялікага

63

Працяг

1 2 3 4 5 6

водле прапанаваных кры тэ-рыяў; ацэньваць дзейнасць гістарычных асоб Тыберыя Гракха, Гая Гракха, Гая Марыя

56 Рабаўладанне ў Рыме1. Крыніцы рабства ў Старажытным Рыме.2. Становішча рабоў.3. Паўстанне Спартака: прычыны, ход і гістарычнае значэнне

1 Вучні павінны ведаць: паў-станне Спартака і яго дату; імя Спартак і вынікі яго дзейнасці; вынікі паўстання; значэнне па-няцця гладыятар.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэрыторыю, ахопленую паў-станнем; яе геаграфічнае мес ца-знаходжанне з выкарыстан нем назваў геаграфічных аб’ектаў (Апенінскі паўвостраў, Між­земнае мора, востраў Сіцылія); шлях паходаў Спартака; Ка-пую, Везувій; складаць аповед пра крыніцы рабства ў Рыме, становішча рабоў у рымскім грамадстве; аб асноўных па-дзеях, ходзе паўстання Спарта-ка на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; зна хо дзіць у тэксце і пераказваць мер ка-ванні, якія тлумачаць прычы-ны паўстання Спартака, пры-

Варыянт 1. Праца з вучэб-най насценнай картай «Рым-ская рэспубліка (510—30 гг. да н. э.)».Самастойная праца: скла-данне схемы «Крыніцы раб-ства» пасля чытання перша-га пункта параграфа. Група-вая праца з дакументамі: гру-па 1 — «Марк Порцый Ка тон аб земляробстве»; гру па 2 — «Утрыманне ра боў».Паўстанне Спартака выву-чаецца з дапамогай прагляду фрагмента к/ф «Спартак»; шляхам самастойнага вы-вучэння пункта параграфа, рубрыкі «Для дапытлівых» (с. 86—87 вуч. дапаможніка) з выкананнем заданняў: склас ці план пункта; запі-саць асноўныя падзеі паў-стан ня; вызначыць прычы-ны паражэння паўстання.

§ 22, пытанні і заданні на с. 86 вуч. дапаможніка: 4 — пры жаданні, 5 і 6 — пісьмова.Індывідуальнае (на вы-бар):1) напісаць ліст ад асобы раба, які працуе ў якой-небудзь галіне, яго сям’і аб тым, як яму жывецца ў рабстве ў чужой краіне;2) напісаць міні-сачы-ненне «У лагеры Спар-така».Падрыхтаваць паведам-ленні пра Гая Юлія Цэ-зара і Актавіяна Аўгуста

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

64

Працяг

1 2 3 4 5 6

чыны яго паражэння, гіста рыч-нае значэнне, наступствы; па­раўноўваць пад кіраўніцтвам настаўніка крыніцы рабства ў Старажытным Рыме і ста-ражытнай Грэцыі; становішча рымскіх рабоў і рабоў ва ўсіх краінах Старажытнага свету паводле прапанаваных кры-тэрыяў; выказваць сваё стаў-ленне да асобы Спартака, Мар ка Краса, Гнея Пампея Вя лі кага, ацэньваць іх асобы і дзей насць

Варыянт 2. Паведамленні вучняў, падчас выступ лен-няў якіх запаў няец ца таб-ліца паводле плана: даты, праціўнікі, сілы бакоў, ас-ноў ныя падзеі, вынікі, пры-чыны паражэння

57 Падзенне Рымскай рэспублікі і стварэнне імперыі1. Грамадзян-скія войны.2. Праўленне Цэзара.3. Прыход да ўлады Актавіяна Аўгуста і станаўленне імперыі

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі падзення Рымскай рэспублікі і стварэння імперыі; даты гістарычных падзей: пе-раход Цэзарам Рубікона, праў ленне Цэзара, прыход да ўла ды Актавіяна Аўгуста і ста-наўленне імперыі, імёны гіс-тарыч ных дзеячаў Рыма — Гая Юлія Цэзара, Актавіяна Аў-густа, вынікі іх дзейнасці; азна-чэнні паняццяў грамадзян ская вайна, імперыя, дыктатар, Ру­бі кон.Вучні павінны ўмець: знахо ­

Праца з вучэбнай насценнай картай «Рымская рэспубліка (510—30 гг. да н. э.)».Праца з дакументам: «Плу-тарх пра Цэзара» або «Юлій Цэзар (паводле Святонія)» (с. 90—91 вуч. дапаможніка): прачытаць, адказаць на пытанні; паведамленні пра Цэзара, Актавіяна Аўгуста, пасля чаго ахарактарызаваць Гая Юлія Цэзара, Актавіяна Аўгуста паводле памяткі II (с. 119 вуч. дапаможніка); даць ацэнку іх дзейнасці на

§ 23, пытанні і заданні на с. 90 вуч. дапаможніка; заданні 6—8 у рабочым сшытку.Індывідуальнае (на вы-бар): выкарыстоўваючы дадатковую літаратуру, рэсурсы сеткі Інтэр нэт, падрыхтаваць паве дам - ленні пра рымскіх ім-пера тараў Тыберыя, Не - ро на, Траяна, Дыяк ле-ціяна

65

Працяг

1 2 3 4 5 6

дзіць у тэксце і пераказваць меркаванні, якія тлумачаць су пярэчнасці, што прывялі да грамадзянскай вайны; пры-чыны падзення Рымскай рэс публікі, прыход да ўла ды Актавіяна Аўгуста і ўста наў-ленне імперыі; вызна чаць хра-налагічную паслядоўнасць і працягласць існавання рэс-публікі і пераход да імперыі; складаць аповед, паведамленні пра Юлія Цэзара, Актавіяна Аўгуста, характарызаваць іх паводле памяткі, выказваць сваё стаўленне да асобы Цэза-ра і Актавіяна Аўгуста, даваць ацэнку іх дзейнасці на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый, іншых гістарычных крыніц; тлу мачыць сэнс крылатых вы-разаў, якія ўзніклі ў Старажыт-ным Рыме

падставе вывучаных гіс та-рыч ных крыніц

58 Улада рымскіх імператараў1. Паўнамоцтвы рымскіх імператараў.

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі імпе ратарскага Ры-ма; паняцце імперыя; імёны рымскіх імператараў Аўгуста, Тыберыя, Нерона, Траяна,

Самастойная групавая пра-ца з дакументамі: «Грэчаскі гісторык Герадыян аб прын-цыпаце Аўгуста», «Рымскі гісторык Гай Святоній Транк-

§ 24, пытанні і заданні на с. 94 вуч. дапаможніка; знайсці ў дадатковых кры ніцах па няц ці форум, арка, атрый, трыкліній,

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

66

Працяг

1 2 3 4 5 6

2. Рымскія імператары Тыберый, Нерон, Траян, Дыяклеціян

Дыяклеціяна, даты і вынікі іх праўлення; асаблівасці кіра-вання старажытнарымскай дзяр жавай у перыяд Рымскай імпе рыі; дзяржаўны лад у Рым-скай імперыі; паўнамоцтвы рым скіх імператараў.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ-рыторыю Рымскай імперыі; вызначаць храналагічную па-сля доўнасць і працягласць праўлення рымскіх імпера та-раў; ацэньваць іх дзейнасць; знаходзіць у тэксце і пераказ­ваць меркаванні, якія тлума-чаць узмацненне ўлады імпе-ратараў; устойлівасць існа-вання імперыі; складаць апо-вед, паведамленні пра рымскіх імператараў Тыберыя, Нерона, Траяна, Дыяклеціяна на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый, іншых гістарычных крыніц; выказваць сваё меркаванне пра іх, іх дзейнасць; тлумачыць сэнс крылатых выразаў, якія ўзніклі ў Старажытным Рыме

віл пра жыццё Нерона», «Праў ленне дынастыі Юлі-яў-Клаўдзіяў»; выву чэн не пункта параграфа аб рым-скіх імператарах, паве дам-ленні вучняў; праца з ілю-страцыямі на с. 91—93 вуч. дапаможніка

тэрмы, цырк, Калізей і інш.

67

Працяг

1 2 3 4 5 6

59 Рым — сталіца імперыі1. «Усе дарогі вядуць у Рым».2. Паўсядзённае жыццё простых грамадзян.3. Грамадскія лазні — тэрмы

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі жыцця імпе ра тарс-кага Рыма, найважнейшыя культурныя дасягненні Ста-ражытнага Рыма.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце Рым, знаходзіць у тэксце і пе­раказваць меркаванні, якія тлумачаць крылаты вы раз «Усе дарогі вядуць у Рым», скла даць аповед, па ведамленні пра гарады Рым, Пам пею; пра паў сядзённае жыц цё жыха-роў Рыма; пра гра мад с кія бу дынкі на аснове тэкс ту па-ра графа, ілюстрацый, ін шых гістарычных крыніц; параў­ноў ваць пад кіраўніцтвам на-стаў ніка паўсядзённае жыццё стара жытных грэкаў і рым-лян, Рым з Афінамі; найваж-нейшыя грамадскія будынкі, помнікі архітэктуры Стара-жытнай Грэцыі і Старажыт-нага Рыма паводле прапана-ваных крытэрыяў; выказваць сваё меркаванне пра значэнне старажытнарымскай культуры

Варыянт 1. Самастойная праца: прачытаць пункт па-ра графа «Усе дарогі вядуць у Рым» (с. 94—95 вуч. да-паможніка);нарысаваць план цэнтра Ры-ма; параўнаць Рым з Афі-намі. У чым іх адроз ненні?Варыянт 2. Французская майстэрня: калектыўная гру павая праца з наступнай абаронай апавяданняў (пра-ектаў) пра жыццё старажыт-ных рымлян: жыллё, ежу, ад-зенне, забавы (фрагмент к/ф «Гладыятар»)

§ 25, пытанні і заданні на с. 97 вуч. дапаможніка (заданне 5 — пісьмова).Індывідуальнае (на вы-бар): скласці прыклад-нае меню старажытнага рымляніна: а) багатага, б) беднага (на выбар). Падрыхтаваць паве дам-ленні на тэму (на выбар): «У цырку», «У тэрмах», «Пампеі — горад, паха-ваны зажыва». Знайсці ў дадатковых крыніцах па няц ці Палацінскі паго­рак, форум, арка, тэрмы, геніі, юноны, пенаты, ме­цэнат, Калізей, Пантэон, манеты

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

68

Працяг

1 2 3 4 5 6

для еўрапейскіх народаў; па ілю страцыях вызначаць най-важ нейшыя грамадскія будын-кі Рыма

60 культура Старажытнага Рыма1. Рымляне — вучні грэкаў.2. Рымская літаратура і яе значэнне.3. Асноўныя помнікі архітэктуры і скульптуры

1 Вучні павінны ведаць: най-важнейшыя культурныя да-сягненні Старажытнага Рыма; дзеячаў культуры Старажыт-нага Рыма (Вергілія, Гарацыя) і вынікі іх дзейнасці.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед пра культурныя дасягненні старажытнарым-скай цывілізацыі і дзеячаў куль туры Старажытнага Ры-ма на аснове тэксту парагра-фа, ілюстрацый і схем; пра най больш вядомых паэтаў таго часу Вергілія, Гарацыя; пра дасягненні старажытных рым лян у галіне архітэктуры, скульп туры і літаратуры; па­раў ноўваць пад кіраўніцтвам настаўніка найбольш вядомыя помнікі архітэктуры і культу-ры Старажытнага Рыма і Ста-ражыт най Грэцыі; сучасны цырк і старажытнарымскі па-

Варыянт 1. Віртуальная эк-скурсія (завочнае падарож-жа) у Рым з дапамогай геа-інфармацыйных рэсурсаў сеткі Інтэрнэт.Варыянт 2. Самастойная праца: прачытаць пункт па-раграфа «Рымская літа ра-тура і яе значэнне» (с. 98—99 вуч. дапаможніка); бай кі рымскага байкапісца Фед ра. Пераказаць змест баек; вы-значыць, які сэнс закла дзе ны ў кожнай байцы; за поўніць табліцу «Рым ская лі та ра-тура зала тога ве ку». Выступ- ленні вуч няў з па ведам лен-нямі: «У рым скім цырку», «У тэрмах», «Пампеі — го-рад, пахаваны зажы ва»

§ 26, пытанні і заданні на с. 101 вуч. дапаможніка (заданне 6 — пісьмова). Адказаць на пытанне «Што новага ўнеслі рым-ляне ў развіццё сусвет-най культуры?».Індывідуальнае (на вы-бар): скласці карту-да-вед нік па Старажытным Рыме (па групах)

69

Працяг

1 2 3 4 5 6

водле прапанаваных кры тэ-рыяў; вызначаць, якія з гуль-няў сустракаюцца ў сучасных цыркавых прад стаў леннях; вы казваць сваё мерка ванне пра значэнне старажытнарым-скай культуры для еўрапейскіх народаў; па ілюстрацыях вы­значаць найваж нейшыя най-больш вядомыя помнікі архі-тэктуры і культуры Рыма

61 Рэлігія старажытных рымлян1. Багі ў прыватным жыцці рымлян.2. Багі рымскай дзяржавы.3. Пантэон Рыма

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнне паняцця царква.Вучні павінны ўмець: скла­даць аповед аб рэлігійных вера-ваннях старажытных рымлян; аб асноўных багах рымскай дзяр жавы і пантэоне Рыма; аб рэ лігійных святах на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем; параўноўваць пад кі-раўніцтвам настаўніка рэлігіі старажытных грэкаў і стара-жытных рымлян паводле пра-панаваных крытэрыяў; назы­ваць асаблівасці старажытна-рымскай рэлігіі; паказваць на ілюстрацыях і называць самыя важныя храмы старажытных рымлян

Самастойнае вывучэнне но-вага матэрыялу: скласці схе-му «Пантэон Рыма»; па раў-наць рэлігію старажыт ных грэкаў і рымлян; запоў ніць табліцу «Грэка-рым скі пан-тэон»; праца з ілю стра цыя мі (с. 102—103 вуч. дапа мож-ніка)

§ 27, пытанні і заданні на с. 104 вуч. дапаможніка.Індывідуальнае (можа быць групавы міні-пра-ект на выбар): пад рых-таваць ілюстраваны да-вед нік па рэлігіі стара-жытных рымлян

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

70

Працяг

1 2 3 4 5 6

62 Хрысціянства ў Рымскай імперыі1. Вучэнне Ісуса Хрыста і зараджэнне новай рэлігіі.2. Распаўсю-д жанне хрысціянства і прызнанне яго афіцыйнай рэлігіяй імперыі.3. Новы Запавет

1 Вучні павінны ведаць: азна-чэнні паняццяў царква, хрыс­ціянства, епіскап, Евангелле, Новы Запавет; даты гіста-рыч ных падзей: нараджэнне Ісу са Хрыста, указ імператара Канстан ціна аб даз воле на будаўніцтва храмаў, стварэнне адзінай рэлігійнай арганізацыі.Вучні павінны ўмець: су ад­носіць год узнікнення но вай сусветнай рэлігіі — хрысціян-ства са стагоддзем, тысячагод-дзем; вызначаць храналагічную паслядоўнасць і працягласць падзей: узнікненне Рымскай імперыі; нараджэнне і смерць Ісуса Хрыста; указ імператара Канстанціна аб дазволе на бу-даўніцтва храмаў; стварэн не адзінай рэлігійнай арганіза-цыі; рашаць задачы на лічэнне гадоў у гісторыі; паказваць на гістарычнай карце: адкуль пай шла вера ў Хрыста; краі ны імперыі, па якіх яна рас паў-сюдзілася, — Егіпет, Сірыя, Ма лая Азія; складаць аповед аб гіс торыі ўзнікнення новай сус-

Праца з гістарычнай картай: паказаць, адкуль пайшла ве-ра ў Хрыста, па якіх краінах імперыі распаўсюдзілася: Егіпет, Сірыя, Малая Азія.Праца з ілюстрацыямі.Праца ў групах: 1-я — пра-сачыць гісторыю развіцця хрыс ціянства ў Рымскай ім - пе рыі па параграфе: склас-ці «стужку часу» з да та мі: узнікненне Рымс кай ім пе-рыі, нараджэнне і смерць Ісуса Хрыста, указ ім пе ра-тара Канстанціна, ства рэнне царквы; 2-я — склас ці апавя-данне пра Ісуса Хрыс та і яго вучэнні па вод ле памяткі II (с. 119 вуч. дапа можніка) па першым пункце параг-ра фа. Адказаць на пытанне «Наколькі актуальныя яго ідэі ў наш час?»; 3-я — вы-карыстоўваючы памятку III (с. 119 вуч. дапаможніка), скласці апавяданне павод-ле малюнка «Укрыжаванне Ісуса Хрыста» (с. 106 вуч. дапаможніка). На аснове

§ 28, пытанні і заданні на с. 107—108 вуч. дапа-можніка.Індывідуальнае (на вы-бар): скласці сінквейн ці красворд з асноўнымі па няццямі вывучанай тэ-мы; паведамленні (прэ-зен тацыі) аб Аларыху, Атыле, Тэадарыху

71

Працяг

1 2 3 4 5 6

ветнай рэлігіі — хрысціянства; аб стварэнні хрысціянскай царк вы; аб асновах вучэння хрыс ціянскай рэлігіі на аснове тэкс ту параграфа, ілюстрацый і схем; знаходзіць у тэксце і пе­раказваць меркаванні, якія тлумачаць прычыны і наступ-ствы прыняцця хрыс ціянства; прычыны варожага стаў лення рымскіх уладаў да хрыс ціян-ства і змены стаўлення ім пера-тарскай улады да яго; параў­ноўваць пад кіраўніцтвам нас-таўніка рэлігіі старажыт ных грэкаў, старажытных рымлян і хрысціянскую рэлі гію павод-ле прапанава ных кры тэ рыяў; выказваць сваё меркаванне, ча-му хрыс ціянства стала сусвет-най рэлігіяй; аб яго значэнні для культуры еўрапейскіх на-родаў

пункта «Распаўсюджанне хрысціянства» адказаць, як змянілася стаўленне рымс-кіх уладаў да хрысціян і чым гэта было выклікана

63 Падзенне Заходняй Рымскай імперыі1. Крызіс

1 Вучні павінны ведаць: асноў-ныя падзеі гісторыі Старажыт-нага Рыма і іх даты: раздзялен-не Рымскай імперыі на Заход-нюю і Усходнюю; падзенне За-

Праца з насценнай картай «Рымская імперыя (31 г. да н. э. — 476 г. н. э.)», картай «Падзенне Заходняй Рым-скай імперыі» (с. 109 вуч. да-

§ 29, пытанні і заданні на с. 111—112 вуч. дапа-можніка.Індывідуальнае (на вы-бар): падрыхтаваць паве -

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

72

Працяг

1 2 3 4 5 6

гаспадаркі і кіравання ў Рымскай імперыі.2. Раздзяленне Рымскай імперыі на Заходнюю і Усходнюю.3. Рым і варвары.4. Узяцце Рыма готамі і вандаламі.5. Гібель Заходняй Рымскай імперыі

ходняй Рымскай імперыі; аз-на чэнні паняццяў Заходняя Рымская імперыя, Усходняя Рымская імперыя, варвары.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце межы Заходняй і Усходняй Рымскай імперыі; месцы вы-вучаных гістарычных па дзей — найважнейшыя бітвы і на-прамкі нашэсця варвараў на Рымскую імперыю; рашаць задачы на лічэнне гадоў у гіс-торыі, звязаныя з нашэсцем варвараў і раздзяленнем на Заходнюю і Усходнюю Рым-с кую імперыі, спыненнем яе існавання; складаць аповед на аснове тэксту параграфа, ілюстрацый і схем пра змены ў сацыяльным, гаспадарчым і духоўным жыцці Рымскай ім перыі; пра захоп Рыма вар-варамі; звяржэнне апошняга рымскага імператара Ромула Аўгустула; знаходзіць у тэксце і пераказваць меркаванні, якія тлумачаць прычыны і наступ-ствы падзення Заходняй Рым-

паможніка), контурнымі кар тамі.Паведамленні вучняў пра захоп Рыма готамі Аларыха; пра ўварванне гунаў (Аты-ла — «Біч божы»); пра кара-ля вестготаў Тэадарыха.Праца з ілюстрацыяй «Раз-рабаванне Рыма вандаламі» (с. 111 вуч. дапаможніка); на пісанне апавядання па кар ціне, з выкарыстаннем па мяткі III (с. 119 вуч. дапа-мож ніка).Складанне плана адказу «Па дзенне Заходняй Рым-скай імперыі». Запаўненне та бліцы «Раздзяленне Рым-скай імперыі»

дамленне пра германска-га правадыра Адаакра

73

Працяг

1 2 3 4 5 6

скай імперыі; параўноўваць пад кіраўніцтвам настаўніка калонаў і рабоў; выказваць сваё меркаванне аб гібелі Заходняй Рымскай імперыі

6465

Абагульненнепа раздзеле IV«Старажытны Рым»

2 Вучні павінны ведаць: падзеі гісторыі Старажытнага Рыма і даты; азна чэнні паняццяў; імёны гістарычных дзеячаў, дзеячаў культуры Старажыт-нага Рыма і вынікі іх дзейнасці.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ-рыторыю Рымскай імперыі, межы Заходняй і Усходняй Рымскай імперыі; месцы вы-вучаных гістарычных падзей; складаць аповед аб прырод-ных умовах, жыцці і занятках, рэлігійных вераваннях стара-жытных рымлян; аб культур-ных дасягненнях, гістарычных дзеячаў культуры Старажыт-нага Рыма; знаходзіць у тэк-сце і пераказваць меркаванні, якія тлумачаць прычыны і на - ступствы гістарычных па-дзей; параўноўваць рэлігійныя

Праца з заданнямі да раз-дзела «Старажытны Рым» (с. 113 вуч. дапаможніка). Элек тронны адукацыйны рэ сурс (ЭАР) (Нацыяналь-ны адукацыйны партал, www.e-vedy.adu.by).Адказ на пытанне «Што но-вага ўнеслі рымляне ў раз-віццё сусветнай культуры?».(Форма — на выбар нас таў-ніка.)

Паўтарыць § 17—29, пад-рыхтавацца да кантролю ведаў па раздзеле «Ста-ражытны Рым»

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

74

Працяг

1 2 3 4 5 6

вераванні старажытных рым-лян і старажытных грэ каў па водле прапанаваных кры-тэ рыяў; выказваць сваё мерка-ван не пра значэнне куль тур-ных дасягненняў Старажыт-нага Рыма

66 Практычныя заняткі

1

Раздзел V. СТАРАжЫТНЫЯ ГЕРМАНЦЫ І СЛАВЯНЕ (2 гадзіны)

67 Старажытныя германцы1. Паходжанне і рассяленне германскіх плямёнаў.2. Грамадскі лад германцаў.3. Германцы і Рым

1 Вучні павінны ведаць: значэн-не паняцця германскія плямё­ны.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ-рыторыю рассялення германс-кіх плямёнаў; характарыза­ваць тэрыторыю іх рассялення з выкарыстаннем геаграфічных назваў (Еўропа, Скандынаўскі і Ютландскі паўастравы, рэкі Рэйн і Одэр); складаць аповед пра ўмовы жыцця, асноўныя заняткі, грамадскія адносіны, рэлігійныя вераванні стара-жытных германцаў; аб кіра-ван ні германскім грамадст-

Кантроль ведаў вучняў па раздзеле IV.Варыянт 1. Выкананне вуч-нямі праверачнай работы.Варыянт 2. Вуснае апытан-не.Праца з гістарычнымі кар-тамі «Рассяленне варвар с-кіх народаў Еўропы» (с. 36 атласа), «Германцы і славяне ў старажытнасці» (с. 37 ат-ласа).Праца з дакументамі «Карнэ-лій Тацыт аб паходжан ні германцаў і месцазна хо - д жанні Германіі», «Рэлігія ста ражытных германцаў»

§ 30, пытанні і заданні на с. 115—116 вуч. дапа-можніка.Індывідуальнае (на вы-бар): параўнаць жыццё рымлян і варвараў; рэлі-гію германцаў са стара-жыт нагрэчаскай і ста ра-жыт нарымскай у фор ме табліцы. Падрыхтаваць паведамлен не пра багоў старажытных германцаў

75

Працяг

1 2 3 4 5 6

вам; аб ладзе жыцця германцаў, пра Адаакрама і пра завяршэн-не гісторыі Заходняй Рымскай імперыі на аснове тэксту па-раграфа, ілюстрацый і схем; параўноўваць пад кіраўніцтвам настаўніка лад жыцця герман-цаў і спартанцаў паводле пра-панаваных крытэрыяў; выказ­ваць сваё меркаванне пра ролю германцаў ва ўзаемаадносінах з рымлянамі і ў гісторыі Рым-скай імперыі

(В глубинах варварских зе-мель // История Древнего мира : книга для чтения / под ред. В. П. Будановой. — М. : ЭКСМО-пресс, 1999. — С. 489—495).Праца з ілюстрацыяй (с. 115 вуч. дапаможніка).Праца са схемай «Гандлёвыя адносіны германцаў з Ры-мам». Паведамленне пра Ада акрама і пра завяршэнне гіс торыі Заходняй Рымскай ім перыі

68 Старажытныя славяне1. Паходжанне і рассяленне славян.2. Грамадскія адносіны.3. Культура і рэлігійныя вераванні

1 Вучні павінны ведаць: зна-чэнні паняццяў славянскія пля­мёны, групы славян; назвы трох груп славянскіх плямёнаў.Вучні павінны ўмець: паказ­ваць на гістарычнай карце тэ-рыторыю рассялення сла вян-скіх плямёнаў; характары­заваць тэрыторыю іх расся-лення з выкарыстаннем геа-гра фічных назваў (Еўропа, Бал кан скі паўвостраў, Днепр, Віс ла); месцы рассялення трох груп славян; складаць аповед

Самастойная праца ў групах:1-я — праца з гістарычнай картай «Германцы і славя-не ў старажытнасці» (с. 37 атласа);2-я — праца з дакументам «Паходжанне і рассяленне славян»;3-я — праца з ілюстрацыяй «Жыллё славян»;4-я — праца з дакументамі «Пракопій Кесарыйскі аб славянах», «Герадот аб неў-рах». Вынікі працы ў групах:

§ 31, пытанні і заданні на с. 118 вуч. дапаможніка; зад. 5, 6 у раб. сшытку; падрыхтавацца да ўрока выніковага абагульнення.Індывідуальнае (на вы-бар):1) падрыхтаваць плакат (буклет), які ілюструе рэ-лігійныя вераванні ста- ра жытных славян;2) падрыхтаваць міні-сачыненне, апавяданне, комікс пра жыццё стара-

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

76

Працяг

1 2 3 4 5 6

пра ўмовы жыцця, асноўныя заняткі, грамадскія адносіны, рэлігійныя вераванні, лад жыц ця старажытных славян на аснове тэксту парагра фа, ілю-страцый і схем; параў ноў ваць пад кіраўніцтвам на стаў ніка лад жыцця і багоў гер ман цаў і славян паводле пра па нава-ных крытэрыяў; выказ ваць сваё меркаванне пра ўзаема-адносіны германскіх і сла-вянскіх плямёнаў

схема трох груп славян; па-ведамленне пра багоў стара-жытных германцаў

жытных германцаў і сла-вян з выкарыстаннем ма-люнкаў, аплікацый, міні- рэканструкцый жыл ля і г. д.Паўтарыць § 30, 31

69 Выніковае абагульненне

1 Вучні павінны ведаць: ас ноў-ныя перыяды і найваж ней шыя падзеі гісторыі Старажытнага свету, іх даты, удзель нікаў і асноўныя вынікі; асноў ныя з’явы і працэсы, якія ад бы-валіся ў перыяд перша быт-нас ці, цывілізацый Старажыт-нага Усходу і антычнасці; най важнейшых гістарычных дзея чаў і дзеячаў культуры вы вучае мага перыяду.Вучні павінны ўмець: вызна­чаць храналагічную пасля доў-насць і працягласць падзей;

Варыянт 1. Прэзентацыі пла катаў, даведнікаў, комік-саў і г. д.Варыянт 2. Правядзенне ін тэлектуальных гульняў: «Што? Дзе? Калі?», «Свая гуль ня», «Брэйн-рынг» і г. д.

77

Працяг

1 2 3 4 5 6

суад носіць даты падзей са ста-годдзем, тысячагоддзем, часам да нашай эры і нашай эры; па­казваць на карце вывучае мыя гістарычныя аб’екты; пра-вільна выкарыстоўваць гіс - тарычныя па няц ці; чытаць пад кіраўніцтвам настаўніка фрагменты гістарычных да ку - ментаў, адказваць на пытанні да іх; складаць аповед пра гіс-тарычную падзею з апорай на ілюстрацыю; працаваць з тэк-стам вучэбнага дапаможніка, вылучаць галоўнае ў тэксце па-раграфа, складаць просты план пункта параграфа; знаходзіць у тэксце параграфа адказы на пастаўленыя пытанні; зна­ходзіць у тэксце і пераказваць меркаванні, якія тлумачаць прычынна-выніковыя сувязі паміж гістарычнымі падзеямі; ажыццяўляць пад кіраўніцтвам настаўніка параўнанне гіста-рычных падзей і з’яў паводле прапанаваных крытэрыяў, ін­тэр прэтаваць і абагульняць

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017

78

Заканчэнне

1 2 3 4 5 6

інфармацыю параграфа, фар­муляваць простыя высновы, працаваць з рознымі формамі прадстаўлення ін фармацыі (тэкст, схема, та б ліца, карта і г. д.); здабываць інфармацыю і выкарыстоўваць яе пры скла данні апавядання; выка­рыстоўваць розныя крыніцы інфармацыі (да веднікі, дзіця-чыя энцы клапе дыі, Інтэрнэт і інш.) для пад рыхтоўкі карот-кіх паведам ленняў аб найваж-нейшых па дзеях, гістарычных асобах, дасягненнях культу ры Старажытнага свету; выказ­ваць сваё стаўленне да вы ву-чаемых гістарычных па дзей, асобаў, культурных дася г нен-няў Старажытнага свету

70 Рэзервовы час 1

© НМУ «Нацыянальны інстытут адукацыі», 2017 © ТДА «Аверсэв», афармленне, пераклад, 2017