Gancliyin 7 semasi

8/22/2019 Gancliyin 7 semasi

1/63

GNCLYN YEDD SMASI

(Zruri dini biliklr)

1


2/63

Kitabn ad:..Gncliyin yeddi smasTrcm edn:.....Mhmmd TuranNr edn:.Barqe shaqayeq

ap tarixi:.....2005Tiraj:.......10000

................................

.................................................................................

............................................................................................1384

.............................................10000964-7661-12-1

2


3/63

AZRBAYCAN GNCLRN MRACT

Azrbaycann imanl cavanlar, mnim din qardalarm bir neklm nsiht istmilr. Tbrrk olaraq zikr edilmsini mnasibbildiyim hdisd msum imam buyurmudur ki, Allahn

nzrindn he bir vaxt knarda olmadn bil. nsan znhmi Allahn hzurunda hiss etmli, btn ml v rftarlarnAllahn razln qazanmaq istiqamtind tnzimlmlidir.nsann oturuu-duruu, yuxusu v oyaql, hrkti v skutu,iarlri v htta btn qlbindn kenlr Allahn hzurundadr.

zizlrim, insann ilahi ruhdan frlm nfsi (can) onuncismind Allahn mantidir. Dnyada hyat v varlqdan stnbir ne`mt yoxdur. Kamilliyin hr hans bir mrtbsin atmaq

istsniz, vvlc znz tanmalsnz. Nfsi (zn) tanmaqbilik qaplarnn almas n mhm bir mqddimdir. nkizn tanyan Allahn tanyar. Tssf ki, insan gnclikdvrn bu hqiqtdn xbrsiz keirir. El ki, qocalq qapndyr, insann btn diqqti zif v zabke bdnini qorumaaynlir.

nsan gnclikd nfsinin trbiy v tzkiysin(gzlldirilmsin) qadir olur. Bu mhm idn tr zizcavanlar hmi Qurani-krim yaxn olmal, susuzluqlarn builahi emd yatrmaldrlar. llah, llah, fil-Qur`an btnvliyalarn tvsiysidir. Qurandan faydalanmaq v bu sahilsizilahi okeann bir gusin atmaq n zmtli v vzsiz hli-beyt maarifi il tan olmaq lazmdr. Onlarn yolu, hyat vlm kamillik istyind olan insan n ox mnasib birnmundir. slam dininin mhm stnlklrindn biri kamil

insanlarn trbiysidir. Bu msly he bir mktbd slamdakqdr diqqt yetirilmir. Msumlarn z brktli mrlrini hansyolda srf etdiklrini yrnck, hmin yolla il sfrxmalyq. Gnclrin diqqt yetirmli olduqlar n zrurimsllrdn biri msum imamlarn hyatnn yrnilmsi v bumvzuda dnmkdir.

ziz gnclr, ayq olun! Bu gn kfr v zor dnyas slamlagnclr arasnda tfriq yaratmaqdadr. Onlar gnclrin doru

yoldan azdrlmas n qvvlrini sfrbr etmilr. Dinin vdini xsiyytin mhvi n faliyyt gstrn azdrc vasitlr

3


4/63

v mexanizmlr gnbgn artmaqdadr. Bo vaxtlarnzdan vmvcud imkanlarnzdan dzgn faydalann, hqiqi dini tanmaqn mrn slami aradrmalara srf etmi mtxssislrdnistifad edin.

Allah-taladan dilyirm ki, mslman dnyasn, xsusil

gnclri eytanlarn rindn hifz etsin, sadt v kamillikqaplarn onlarn zn daha artq asn. nallah.

Aytullah-zma Mhmmd Fazil Lnkrani

4


5/63

MQDDM

Grn kimm? mndn mn xbr ver,zn sfr et! varm bel yer?Mn haqqnda sorudunsa sn gr,ndi buyur syl, ndir bu sr?Sn d, mn d o vcuddan bir fq,Yazlm kitabdan dsi vrq.

Yaadmz dvran insan hyatnn mxtlif sferalarna yenibax v yeni dnc n yol ar. Elm v biliyin nhaytsizimkanlar kmk etmidir ki, dnyvi biliklrl silahlanan insanxsiyytini hdf alb, onu xsiyytsizliy svq etsinlr. Hal-hazrda bir ox cmiyytlrin zldiyi xsiyyt problemi hmin

dncdn yaranmdr. Bizim qidmiz gr slam he vaxtkhnlmir v hr zaman travtlidir. Bu mddann canl sbutuolan Quràni-krim hzrt Peymbrin (s) v onun hli-beytininbuyurduu kimi aktual v bdidir. Allah-taala Quràn xsusibir dvr v ya xsusi bir tbq n nzrd tutmamdr. Onagr d btn dvrlrd, btn qruplar arasnda qiyamtdktravtli v masir qalacaqdr.1Bli, Quràn btn suallara cavabvermk gcnddir. nanrq ki, insan z yaay problemlrindn

qfltd qalmr v suallara cavab vermk gcnddir. nki om`lumatszl z n eyb hesab edir. bhsiz ki,rngarngliklr, brbzklr iindki boluqda qalan insan ilahim`rift aacna l uzadb, bdi meyvlr drck. hli-beytalimlri cmiyyti daim bu qurtulu yoluna arr, srhdi tkkeikd dururlar. Bizim i alimlri slam maarifininkeikilridirlr.2 Aytullah-zma Fazil Lnkraninindftrxanasnn elmi blmsi z faliyytini suallara cavab

1 Biharul-nar, c2. s. 280.2 Mizanl-hikmt, c. 3, h. 2087.

5


6/63

prinsipi zrind qurmudur. Cmiyytin, xsusi il gnc nslinhli-beyt maarifi il tanl istiqamtind ciddi addmlaratmdr.

linizdki yaz biliklr mcmusidir. Bu biliklr diqqt insansadt yoluna xarr.

Dftrxanann elmi blmsi.

6


7/63

DNCLR GLSTANI

DNCSNN N AYDIN SASI

slam Peymbrinin (s) vfatndan sonra mxtlif dnc mzhblrin yaranmas haqqnda xeyli aradrma aparlm,

kitablar yazlmdr. Hrsi bir baxa trfdar olan mlliflrinhr biri z mzhbini peymbr drn aid etmy alrlar.Amma tarix boyu slamn iki byk firqsinin i snnalimlrinin t`kid etdiyi msl budur ki, slam Peymbri (s)dinin sas msllrini tam iqlandrdndan, ziddiyyt sbbolan r`y, qiyas, ictihad kimi asitlr ehtiyac yoxdur. Daxili xarici dmnlrin oxluunu nzr alaraq, hzrt Peymbr (s)thid inqilabnn lindc slami mmtin glcyinimyynldirirdi. Hzrtin (s) bilgisi 23 illik zab-ziyytinnticsini bal-bana buraxmaa imkan ermirdi. Dqiq bir yol sul myynldirmyib, mmti praknd ziyytdqoyma, hrnin z bildiyi kimi meydana girib, slam bildiyi kimitfsir etmsin imkan ermk olmazd.

Buna gr d biz minik ki, slam Peymbri (s) bes`tin(peymbrliy atmasnn) lindn pak insanlar trbiy

etmk fikrind olmu, zndn sonra slam mmtin dzgn yolgstrilmsi slamn hqiqi tfsirini bu adamlarn hdsindqoymudur. Hzrt Peymbr (s) Allah-taalann mri il hli-beyti tantdrmdr ki, bu hli-beyt xalq prakndlikdn, fikri,mzhbi siyasi ixtilaflardan xilas etsin. Bu qidnin canlsbutu Qdir-Xum hadissidir. Qdir-Xumda hzrt Peymbr(s) Allahn hyin istinad edrk hzrt lini () caniin kimitantdrm, bununla da z risaltini tkmilldirmidir.

Bu dnc slamn n byk mzhblrindn birinin kkndaamlandrd, bir ox segili hrlr Peymbrin (s)yaxnlar uyun qidy sahib olaraq, o Hzrtin (s) hyatdrnd onun mrkzini formaladrdlar.3 llam Tbatbaininbildirdiyin gr, slamn zhuru 23 illik inkiaf bel bircmiyytin arln zruri edirdi. Hzrt Peymbrin (s) liy() olan balln izhar etmsi, linin () slamn trqqisi

namin mhariblrdki xidmtlri hqiqtser peymbrkmkilrind liy () qar mhbbt yaradr, onun ardnca3 Mzhblrin yaranma tarixi, s. 72

7


8/63

getmy ruhlandrrd. Eyni zamanda, baqa bir qrup hsdalounda qorulurdu. Bu dnc rit sahibinin li ilmslmanlarn arlnda yer ald, onun fatndan sonra bhrerdi. Bu yolun ardcllar Peymbr (s) srind rit sahibitrfindn i ad iftixarna atdlar.

llam Tbatbainin fikrinc, Peymbrin (s) yaxnlararasnda bel bir cmiyytin yaranmas slamn kediyi 23 illikyolun nticsi idi. Peymbrin (s) liy () segisi linin ()mstsna xidmtlri bel bir qrupun yaranmasn zrurteirirdi.

Hqiqi slam tcssm etdirn bu qrupun sas inamlar iltan olaq:

1. Thid.

i Allahn birliyin e`tiqaddan la, buna inanr ki, Allahcismlikdn zaman, mkan, dyim kimi cism aid olansiftlrdn uzaqdr. Bu inama gr ilr mnzzhadlandrlmlar.

2. dl.ilr mhkm qli dlillr sasn inanrlar ki, Allah-taala

ehtiyacsz, hkim, alim olduu n daltlidir he axt zlmetmz.4 Yaran dnyasna, maddi m`ni alm dalthakimdir. Allah hr eyi mqsdl yaratm, yaratdqlarnnehtiyaclarn t`min etmi hr eyi layiq olduu yerd qrarermidir. Allahn bu istiqamtdki dalti tkini daltdir.

Trii dalt adlanan sift is Allahn mqsdl yaratdinsana fitri, qli, r`i yollarla sadt yolunu gstrmsindnibartdir. Allah-taala peymbrlr gndrmkl kamillik yolunubriyyt n iqlandrmdr.

3. Cbr ixtiyar.i e`tiqadna gr, Allah insan ml istk baxmndan azad

yaratmdr. He ks bir i mcburi kild, z istyi olmadanbalamr. Yax ya pis i grmk insann istyindn asldr.Ona gr d insan grdy i caabdeh olmal, yax iinmkafatn, pis iin czasn almaldr.5

4. Yaran mqsdi.iliy sasn, insann hrktlri zatn gzl ya irkindir.

4 Yunis, 445 nsan, 3.

8


9/63

nsan al gzllik irkinliyi drk ed bilir. Allah-taalaehtiyacsz, hkim alim olduundan he axt pis i grmz. Onagr d dnya insann xsusi mqsdl yaradldna inanrq.Quràn aylri Allahn ilrinin bs olmadn bildirir. B`ziaylrd is yaran mqsdi byan olunur.6

5. Nbut.Kamilliy atmaq n insann al kifayt etmdiyindn,Allah yarann mqsd atmaq yolunu gstrir. stn, pak,sadiq insanlar peymbr olaraq seilir ki, insana mqsd mqsd doru yol gstrilsin. Peymbrlrin Allah trfindngliinin isbat n onlar mxtlif asitlrl, elc d, mcz,elm qeybi biliklrl tchiz olunur. Peymbrlrin sonuncusuhzrt Mhmmd (s) Mustfadr.7

6. Smai kitab.Allah-taala brin hidayti, y`ni doru yola ynldilmsi

n smai kitablar gndrmidir. Bu kitablardanfaydalanmayan insan sh yol erir, tqa (phriz), xlaq trbiydn uzaq olur. Smai kitablarn sonuncusu slamPeymbrinin (s) n mhm m`czsi olan Quràndr. mamSadiqin () buyurduu kimi, Quràn bdi aktual kitabdr.

i qidsin gr, hazrda limizd olan Quràn eynnPeymbr (s) nazil olmu Quràndr. Ona bir ey artrlmam,ondan bir ey skilmmidir.8 Bu kitab Peymbrin (s) nzartiil toplanmdr. Mslmanlar onun hifzi n ciddi kildalrlar. Bu mqdds faliyyt indi d daam etmkddir.

7. Qurànn tfsiri.ilr bu qidddirlr ki, Quràn yalnz Peymbr (s)

snnsindn yax xbrdar olan insanlar tfsir ed bilr. Onlar

Peymbr (s) qoynunda trbiy olunmu, hzrtin elmininarislri olmaldrlar. Allah-taala yuxarda sadalanankeyfiyytlr malik m`sum insanlar hm d mslmancmiyytin rhbrlik n semidir. Bu mqsd on iki imamnt`yini il gerklmidir. Quràni-krimin tfsirin yol aanksr raytlr m`sum imamlardan nql olunmudur.

6 M`minun, 115; Qiyamt, 26 ; nbiya, 16 ; Duxan, 38; Hud,119.

7 Nhl, 36.8 Hicr, 9.

9


10/63

8. mamt.iliy gr, ilahi hikmt peymbrlrin gliini zruri etdiyi

kimi, peymbrlrdn sonra imamlarn da glii zruridir.M`sum imamlar Peymbr yolunu daam etdirir, onun ritinithrifdn qoruyurlar. mamlar peymbrdn sonrak

caniinlr byan, tbli, tfsir, nfslrin trbiysi kimi peymbrziflrini hdlrin gtrrlr. Onlar Peymbrin (s) zkimi gnahdan uzaq olmal, xalqn ehtiyaclarna caabermlidirlr. smt m`sumluq kimi siftlri tanmaq gcndolmayan insan qli nqli dlillr sasn, Allahn tantdrdxslr tabe olmaldr.9 Amma tssf ki, insanlar bu ziflrinlazmnca ml etmmilr. Ona gr d m`sum imamlarrhbrlik ziflrindn, cmiyytin idariliyindn knarda

qalmlar. Bunu da demliyik ki, imamlarn siyasi meydandanuzaqladrlmas onlarn mqamn skiltmir. Onlar bu mqamainsanlar yox, Allah semidir.

9. Mhdiyyt.i e`tiqadna gr on ikinci imam Hzrt Mehdi () qmri

tarixi il 255-ci ild Badadn imalnda yerln Samirrahrind imam Hsn sgrinin ailsind Nrgis adl xanmdandoulmudur. Allahn mslhti il bir dst tqal sirrsaxlayan m`min o hzrti grm bu bard e`tibarladamlara xbr ermilr. Bu hadisni otuza yaxn snn alim airlri d nql etmilr. Bir oxlar hzrtin mrnn uzunluunabh il yanarlar. Hans ki, mrn uzunluu qln mmkndr Allahn qdrti hatsinddir. Tarixd bel bir hadisninolduunu Qur`an da nql edir.10

10. Qeybt (qeybd olma).

O zaman ictimai-siyasi durum hzrt Mehdinin () rsmi akarfaliyytin imkan ermirdi. Digr bir trfdn, ay raytlrsasn, hanssa bir gn yer znd ilahi dalt hakim olmal,zlmn kk ksilmlidir. Bu mqsd yalnz m`sum imamnhzuru il gerkl bilr. Buna gr d hzrt Mehdi () insannzrindn gizli qalaraq, zhur n mnasib rait intizarndadr.Hzrt () n axtsa zhur edib btn yer zn hakim olan slamhkumti quracaq.

9 Shihe-Mslim, c. 4, h. 18873.10 nkbut, 14

10


11/63

Prinsipc btn dinlrd bel bir inanc olsa da, ilikd bumsl din e`tiqadn trkib hisssidir. Rayt gr,briyytin hzrtl gr hazrl onun zhuruna raityaradr. Ona gr d imamn () zhuru intizarnda olmaqlayana, mli kild hazrlamaq, tqa silah il silahlanaraq

cmiyytd ilahi fza yaratmaq imamn () hkumtinin tkilin zruridir.11. Rc`t.i e`tiqadna gr, zlm-sitm byk gnahlarn czas

qiyamtdn qabaq erilsidir. Qurànda b`zi qmlrin dnyadaczalandrld bildirilir.11 Czalandrlm qmlrin geridnmycyi bildirilir. Aydndr ki, bu dn qiyamt aid deyil.Quràn aylrind btn insanlarn qiyamt shnsin dncyi

xbr erilir. Yuxardak aydki geri dnmyck ifadsi hli-beyt tfsirin sasn qiyamt yox, rc`t aiddir. ksrqmlrd, elc d, slam mmtind b`zi zalmlarn cza ndnyaya qaytarlacaqlarna (rc`t) inam ar.12

ki Quràn aysin nzr salaq: Qiyamt gn hamgtirilck.13 Hr mmtdn bir dst gtirilck.14 Bu ikiayd ayr-ayr zamanlardan danld aydn grnr. Hamnnqayd qiyamt, xsusi bir dstnin qayd is rc`t drnaiddir. mam Sadiq () buyurur: Qiyamtdn qabaq llrin birdstsinin mhm hesablar n dirilmyi Allah n asanidir.15

Tam yqinlikl demk olar ki, rc`td hzrt li () imamHseyn () kimi ilahi xsiyytlr, elc d rhmsiz zalmlarhyata qaytarlacaq ki, hqiqi m`minlr qarsnda hesabkilsin. Snnt hli arasnda da rc`t inananlar ar. gr bu

inam cmiyyt mntiqi kild atdrlarsa, bir sra digr amillrkimi, gcl islahedici rol oynayar.

12. Bda.ilr bir sra ay raytlr sasn inanrlar ki, insan z

hyat yolunu dyimkl taleyini dyi bilr. Hr insan anadanxobxt ya bdbxt, behitlik ya chnnmlik doulur sz

11 nbiya, 95.12 Biharl-nar, c. 53, s. 52.13 Khf, 4714 Nhl, 84.15 Hmin mnb.

11


12/63

qli rì nqteyi-nzrdn yanldr. Bel bir bax cbriqidsin uyundur Allahn dalti il bir araya smr. Bdataleyi dyimyin mmknlyn inamdr. Bda e`tiqadnn frd cmiyyt n trbiyi hmiyyti bir ox baqa faydalarardr. Bu qid gnahkar insanlar tby hslndirir, onlar

Allaha doru ynldir.Snn hlind d bel bir inam mcuddur. B`zi mllrinmr uzatmas, b`zi mllrin mr qsaltmas mzusundakhdislr hmin inamn arln sbuta yetirir. nsann z taleyinidyi bilmsi bda e`tiqadnn sas mfhumudur.

13. fat.ilr inanr ki, peymbrlr, xsusi il d, slam Peymbri

(s) m`sum imamlar fat mqamna malikdirlr. Y`ni

Allaha yaxn olan bu insanlar, Onun izni il, thid qidsindolan gnahkarlar qiyamt gn balatdra bilrlr. ilr bunada inanrlar ki, Allah-taala fat mqamn peymbr imamlara onlarn bndliyi, ixlas, cihad, fdakarl mqabilindbalamdr. Demk, insan el bu dnyada fat isty bilr ki,qiyamtd balanlsn.

Bu inama qar he bir rì, qli rfi irad yoxdur. Quràn hli-beytin m`tbr klamlar bu inamn yetrli dlillridir.Digr bir trfdn, mslmanlar fat istyin aran aylrhanssa bir dr yox, qiyamtdk btn zamanlar nzrdtutur.

Bdaya inam kimi, fat d inam Allahn mrhmtin midiartrr, gnahlarn tbsin hslndirir. Amma fatinrtlrin diqqtli olmaq, onu dnyann yanl dstbazlqlar ilsh salmamaq lazmdr.16

14. lahi xsiyytlrin qbri zrind qbb, mqbr tikiliii qidsin gr, Allaha, slama mslmanlara

fdakarcasna xidmt etmi ilahi xsiyytlr ehtiram, onlarnqbri zrind mqbr tikmk, onlar ziyart etmk, doum fat gnlri mrasim keirmk Allahn byndiyi ilrdir, qln r`n mqbuldur. Hcc sursinin 32-ci aysind buyurulur:Allahn mrasimin ehtiram, bhsiz ki, qlblrintqasndandr. la olaraq, bu i xeyirli bir ml, ali

mdniyyt niansi, slam mmtinin z hqiqi rhbrlrin

16 Nisa, 64; Yusuf, 97.

12


13/63

ehtiramdr. Bel ilri irk hesab ednlr slind irk thiddn xbrsizdirlr. irk odur ki, Allahdan baqasilahildirilsin. Msln, bir bndy imanna gr t`zim yox,onu Allah bilrk ediln t`zim irkdir. Biz fat ernlriistklrimizin yerin yetirilmsind mstqil bilmirik.

r`i llri, hdlri gzlmkl bel fitri ilr icazerilmsi xalq pak insanlarla m`ni tmasa, ruhi laqy sqedir. nsanlar fatin trbiyi, ictimai-siyasi faydalarndanbhrlnirlr.

Nadan n bilsin ki, kr etmk ndir,Haqq tanyanlar Ona kr edir.

15. lmdn sonra hyat.iliy gr, insan lmdn bdi ruhlar almin kedikdn

sonra brzx dnyasna qdm qoyur. Bu drd onun yeganyolda dnyadak mllri olur. Bu mrhld iki ilahi mlkglib, Allahn mri il insandan ml sorusu aparr ondantsdiq alr. mllrdn asl olaraq, qbir ya genilnib, behitbana erilir, ya da daralb, odla dolu chnnm quyusunadnr. Bu ziyyt qiyamt gnndk daam edir.

Bu hqiqtlr qarsnda al acizdir. Yalnz Allahn kitab Peymbr (s) buyruqlarnda bu bard m`lumat erilir. Dnyahyatna balanb, qeyb almindn xbrsiz olan insanlarn belmsllr inanmas ox tindir. Qur`an buyurur: Onlar dnyahyatnn zahirini bilir, axirtdn is xbrsizdirlr.17

Szsz ki, insann xsusi il gnclik axtnda lmdn sonrakhyata e`tiqad onu gnahlardan uzaqladran ox gcl bir

amildir.16. Mad.ilr inanrlar ki, btn insanlar istisnasz olaraq qiyamt gn

Allah trfindn mhakim olunacaq, kimi behit, kimisichnnm gndrilck. qidmiz gr, madn, y`ni lmdnsonrak hyatn bir ne xsusiyyti ardr:

Mad, qiyamt dn hm cism, hm d ruha aiddir;Qiyamt mhakimsi kamil dalt saslanr. Hakim d, ahid

d, cza ern d Allah-tala zdr;

17 Rum, 7.

13


14/63

Qiyamtd ahid ehtiyac olmasa da, insann al, mlnamsi, mlklr, peymbrlr, m`minlr, bdn zlri onaahidlik edr;

Qiyamt hesabnda ml lss Peymbr (s) imamlardr.17. Mslmanlara pisliyin aid edilmsi.

iliy gr, mslman gnahkar ya kafir bilmk, onlarncanna, malna, namusuna tcaz etmk olmaz.man Allahn birliyini, hzrt Mhmmdin (s)

peymbrliyini tsdiq etmkdir. manl insana ehtiram acibdir.Kfr Allahn arlnn ya birliyinin, hzrt Mhmmdin

(s) peymbrliyinin, elc d namaz oruc kimi zruri dinihkmn inkardr. gr bir xs bilrkdn bu saslar inkar ets,kafir saylar. Baqa he bir halda insan kafir saymaq olmaz. Hr

bir mslman fiqhi terminlrin ( msln, iman kfr ) dqiqm`nasn yrndikdn sonra hmin terminlrdn istifad edbilr.

14


15/63

YRNLS DN HKMLR

YETKNLK (BLU) YAININ LAMTLR

Dini ziflrin insana acib olduu hdd blu hddiadlanr.

Olanlarda blu hddinin lamtlri:1. Qarndan aada cod tklrin xmas;2. Cinsiyyt orqanndan mninin (spermann) xaric olmas

(istr yuxuda, istr oyaq ikn) ;3. Qmri tqiml 15 yan tamam olmas (msi ya miladi

tqiml 15 yadan 163 gn 6 saat tez)Qzlarda blu hddinin lamtlri:1. Qarnndan aada cod tklrin xmas;2. Cinsiyyt orqanndan mninin xaric olmas;3. Qmri tqiml 9 yan tamam olmas (msi tqiml 9

yadan 97 gn, 22 saat, 48 dqiq tez)nsann inkiaf onun bluundan frqlnir. nkiaf etmmi

gnc bali (blu hddind), inkiaf etmi gnc qeyri-bali olabilr.

gr 15 ya tamam olmam bir xsdn mni xaric olarsa, o,

hddi-blu hesab edilir. O, namaz qlb, oruc tutmal, trdygnlrin qzasn yerin yetirmlidir. gr bu xs r`i zifsinibilmdiyindn oruc tutmamsa, kffar ermmlidir.18

DstmazMqdds slam ayininin taprqlarndan biri thart ruhun

cismin bulaqlqdan paklanmasdr. Cismin pakl bdnin paltarlarn tmizliyindn ibartdir. Ruhun pakl is yalnzdstmaz asitsi il ld olunur. Dstmazsz halda Qur`an

aylrin m`sumlarn adlarna toxunmaq olmaz. mam Riza() dstmaz onun xsusiyytlri haqqnda buyurur:

a) Dstmaz Allah qarsnda dbdir, bnd namaz axtAllahn qarsnda durarkn pak olur.

b) Dstmaz irkinlik alaql yuyub, insan paklayr.) Dstmaz sstly, yuxunu aradan qaldrr, adlq gtirir.q) Qlb ruh Allahla gr tnzimlnir.19

nsan namazdan qabaq dstmaz alb, zn bu byk ibadt18 Camel-msail, c. 1s. 34.19 sail-i, c. 1, s. 257

15


16/63

hazrlamaldr. B`zn is qsl ermk d acib olur. Qsl btnbdnin yuyulmasndan ibartdir. Dstmaz qsl n imkanolmadqda onlarn zin tymmm edilir.20

Namazn axt atmam namaz yox, Allaha yaxnlq niyyti ildstmaz almaq olar. Bu dstmazla namaz da qlmaq

mmkndr.21

Dstmaz alarkn suyu israf etmk dstmaz batil etmir, ammaisrafdan asaslqdan kinmk lazmdr. Msh axt ldkiyaln kifayt etmsi n sol li hddn artq yumaq dstmazbatil edir.

NAMAZIN HKMLR

Mqdds slam ayinind namaz dinin stunu kimi tqdim

olunur onun hifzi t`kidl taprlr. Yax olar ki, namaz ilkinaxtda qlnsn. Namaz yngl saymaq namaz qlmamaq kimidir.Ona gr d namaz axt tlsmk olmaz.

Namaz qlmamaq byk gnahlardandr insan ar zabadar edir. B`zi raytlr sasn, namaz qlmamaq kfrbrabrdir.

Namaz n stn dini mldir. Digr mllrin qbulu onunqbulundan asldr. Allah-taala namaz saleh insanlarn hkumtniansi sayaraq buyurur: Onlara yer znd iqtidar ersk,namaz qlarlar.22 Din byklri biz daim namaz fziltliaxtnda qlma taprmlar. Namaz, onun fziltlri nticlri olduqca geni bir shbtin mzusudur.

Qlmal olduumuz namazlar iki qisdir: acib namazlar msthb ( mslht grln) namazlar. acib namazlar da ikiqism blnr: xsusi axt olan namazlar (msln, 17 rk`t

gndlik namaz) myyn sbblr gr acib olan namazlar(msln, zlzl, gn tutulmas il laqdar namazlar)

ACB NAMAZLAR

1. Gndlik namazlar (ymiyy);2. Ayat namaz;3. Meyit namaz;

20 Risaleye hkam, s. 32.21 Camel-msail, c. 2. s. 38.22 Hcc, 41.

16


17/63

4. Allah einin (K`b) taf;5. Byk oul n, dnyasn dyimi ata-anann qza

namaz;6. Nzir, hd, and, icar asitsi il acib olmu namazlar. gr insan gnorta namazn qlmam shn ikindi namazna

balasa namazn ortasnda sh etdiyini baa ds, mtrkaxtda (hr iki namaz mmkn edn axtda) niyytini gnortanamazna dndr bilr. Y`ni niyyt edr ki, namazn qlnmhisssi gnortaya aid olsun. Bu namaz bitirib, ikindi namaznabalamaq olar. Amma gnorta namazna mxsus axtda bel birsh olarsa, acib ehtiyata gr, niyyt gnorta namaznadndrilmkl namaz tamamlanr yenidn qlnr.23

gr zrl sbbdn gec yaryadk am xftn namazlar

qlnmazsa, acib ehtiyata gr, sbh azanndan ldk da qza niyyt edilmdn yerin yetirilmlidir.24

gr namazn axr axtna bir rk`tlik axt qalrsa, namazda niyyti il qlnmaldr. Amma bilrkdn namaz hminaxtadk t`xir salmaq olmaz. (hmin mnb, m. 718)

gr namaza balamamdan qabaq insann niyytind olsaki, msln, telefon zng alsa ya qap dyls, elc d,namaz qlnan yerd izdiham namaza mane olsa, namaz ksibtamamlayacaq, bu manelrin qarya xmayaca midi ilnamaza balamaq olar. Mane il qarlamadan bitiriln namazdzgndr. Mxtlif hallar arasnda frq yoxdur.25

Yatm halda insan zifli deyil. Amma qona ailzlrini sbh namazna oyatmamaq namaza e`tinaszlq saylrsa,hmin xslr oyadlmaldr. Onlar, raz olduqlar halda yuxudanoyatman eybi yoxdur.26

23 Tzihl-msail, m. 701.24 Hmin mnb, m. 710.25 Camel-msail, c. 2, s. 253.26 Hmin mnb, s 257.

17


18/63

NAMAZDA BDNN RTLMS

Kiilr namaz halnda gr bir xs grmrs d cinsiyytzn rtmlidir. Yax olar ki, namaz qlan kii gbkdndizdk rtnsn.27

Qadnlar namaz halnda sn`i salar, qolba boyunba

kimi gizli zintlri, gz srmsi kimi z bzklrini rtmy bilr.Amma namhrmdn rtnmk acibdir.28

NAMAZ QILANIN LBASI

nsan, bdninin libasnn murdar olduunu namazngediind ya namazdan sonra xatrlayarsa, namazn yenidnqlmal, axt kemis, qzasn yerin yetirmlidir.29

Namaz halnda qadnn bann tk grnrs, ona bildirmkacib deyil. O, n qdr ki, tknn grndyndn xbrsizdir,namaz dzgndr.30

Qadnn bdni gstrn paltarla namaz qlmas dzgn deyil.Amma adra qollar rtrs, qadn qsaqol kynk geyin bilr.31

Gmi tyyar kimi, insann sakit dayana bildiyi nqliyyatasitlrind namazn qibl kimi rtlrin ml etmkl namazqlman eybi yoxdur. Amma rfn sakit dayanmaq mmksz

saylan qayqda ya atomobild namaz qlmaq dzgn deyil.Yalnz zruri hallarda namazn axt dar olduqda buna icazerilir.32

Namazda qadn kiidn arxada dayanmaldr. Yax olar ki,qadnn scd yeri kiinin durduu yerdn azca geri olsun. Qadnkii il brabr ya ondan qabaqda durarsa, namaz batildir. Buhkm rl arada da aiddir. str acib, istr msthb namazdabu hkm qd qalr.33

Murdar paltardan baqa paltar olmayan, axt dar olan yapak paltar tapacana ehtimal etmyn ks namazn lpaqlara aidgstrilr sasnda qlmaldr. Soyuq ya digr sbbdnlibasn soyuna bilmyn xs el hmin paltarda namaz qla bilr

27 Tzihil-msail, m.761.28 Hmin mnb, m. 765.29 Hmin mnb, m. 778.30 Camel-msail, c. 2, s. 267.31 Hmin mnb, c. 2, s. 264.32 Hmin mnb, m. 841.33 Hmin mnb, m. 780.

18


19/63

namaz dzgndr.34

Tsbihat yrn bilmyn ya dzgn dey bilmyn ksnamazn nc drdnc rk`tlrind hmd oxumaldr.

gr rku yaddan xmsa scdy atmam yadadms, insan tam ayaa qalxb, sonra rkuya getmlidir. Tam

ayaa durmam rku edilrs, namaz batil olar.Aln torpaa qoyduqdan sonra, rku edilmdiyi yada drs,acib ehtiyata gr tam ayaa qalxmaq, sonra rkuya getmklazmdr. Bu namaz bitirdikdn sonra digr bir namazqlnmaldr. Amma ikinci scdd rku edilmdiyi yada drsnamaz batildir yenidn qlnmaldr.35

gr ixtiyarsz olaraq aln scddn qalxsa, imkan qdrindikinci df aln torpaa qoymaqdan kinmk lazmdr. Bu, bir

scd hesablanr (zikr deyils d, deyilms d). gr insanixtiyarsz olaraq alnn tkrarn torpaa qoysa, st-st birhesablanar. gr zikr deyilmmidirs bu df deyilmlidir.36

gr birinci scdd alna yapm mhr alndangtrlmdn ikinci scd edilrs, eybi yoxdur iki scdhesab olunur. Amma yax olar ki, mhr alndan gtrlsn.37

skrmk, asqrmaq, ah kmyin eybi yoxdur. Ammabilrkdn iki hrfdn ibart ah, of kimi szlr demk namazbatil edir.

34 Hmin mnb, m, 788.35 Hmin mnb, m.1015.36 Hmin mnb, 1039.37 Hmin mnb, 1049.

19


20/63

ORUCUN HKMLR

nsan ramazan aynda yemk yediyi axt sbh olduunu bils,tikni azndan xarmaldr. gr bilrkdn hmin tikni udsa,orucu batildir kffar ermsi d acibdir.38

Oruc tutan xs orucu pozan bir i grmk ists hmin iigrndk orucu batil deyil. Amma niyyt ets ki, daha orucolmasn, orucu pozan bir i grms d, orucu batildir.39

Quràn sh oxumaq z-zlynd haram deyil orucu batiletmz. Amma m`minlr Quràn dz oxumaa almaldrlar.Bir xs Quràndan oxuduu hissd sh oxuduu nm`nann dyidiyini, hqiqt zidd olduunu bils bu zidd,yalan m`nan Allaha aid etmk mqsdind olsa oxuduqlar

haramdr orucunu da batil edir. Bel adamn qzadan la,ehtiyata gr kffar ermsi d acibdir. Bir xs m`nadyims d, Quràn sh oxuduunu bils Allahn Qurànbu kild nazil etdiyi qrarnda olsa, oxumas haramdr orucubatildir.40

gr hkimlr bir xstnin oruc tutub-tutmamas bardmxtlif fikird olsalar, xst z mslni aydnladrmaq nbir ne gn oruc tutmal, zrr olmasa orucu daam etdirmlidir.Amma zrr grs, oruc tutmaq acib deyil. Nbti ramazanayndan qabaq saalarsa, oruclarnn qzasn tutmal, saalmazsa,hr gn n fqir 10 sir (1 sir= 75 q) ya buda, ya arpa, ya dark ermlidir.

Oruc tutmaa icaz ermyn hkim mtxssis olsa onunszlrindn minlik yaransa bu szlr dlil hesab olunur.41

gr oruc tutan xs o qdr susasa ki, lcyindn qorxsa,

lmdn xilas olacaq hdd su i bilr. Amma orucu batildir.gr ramazan ay olsa, gnn qalan hisssini orucu pozacaqilrdn kinmli, hm d qzasn tutmaldr.42

gr ramazan aynda sbh azanndan sonra oyanb mhtlim43

olduunu grs, azandan qabaq mhtlim olduunu bildiyi halda

38 m. 1039.39 Cameul-msail, c. 2. s, 434.40 Hmin mnb, s. 570.41 Hmin mnb, c. 1, s. 570.42 Tzihil-msail, m. 1549.43 Yuxuda ondan mni (sperma) gldiyi mlum olsa.

20


21/63

orucu dzgndr.44

gr qadn sbh azanndan qabaq heyz nifasdan paklanarsa qsl n axt qalmazsa, ramazan orucu tutmaq ists,tymmml oruc tuta bilr. Sbh qdr oyaq qalmaq lazmdeyil. Tymmm n d axt olmasa, orucu dzgndr.45

Oruc tutan xs asqrarkn ixtiyarsz olaraq boazna yaazna bir ey glrs, onu yer tkmlidir. zndn aslolmayaraq hmin eyi udarsa, eybi yoxdur. Msthb ehtiyatagr hmin gnn orucunun qzasn da tutmaldr.46

gr bir xs bilrkdn orucunu batil ets hmin gnorucunu amaq n hanssa sbb (msln xstlik) ortayaxsa, bu xs kffar acib olmaz.47

Fitr qurban bayram gnlri oruc tutmaq haramdr. gr bir

xs `bann axr ramazann li olduunu bilmdnramazann l gn niyyti il tutsa haramdr.48

XMS ZKATIN HKMLR

Yeddi ey gr xms ermk acibdir:1. Glir mnfti; 2. M`dn; 3. Xzin; 4. Harama qarm

haram mal; 5. zglk yolu il ld olunan cahir; 6. Dydl keiriln qnimt; 7. Zimmi (slam himaysind yaayankafir) kafirin mslmandan satn ald torpaq.

gr qnat yolu il, glir illik xrcdn artq qalsa, artqhissnin xms erilmlidir.49

Bir xsin xrcini baqas dyirs, ld etdiyi btn malnxmsn ermlidir. gr glirinin bir hisssini ziyart bukimi baqa ilr xrclmi olsa, yalnz qalan hissnin xmsacibdir.50

nsan malnn xmsn ermmi bu maldan istifad edbilmz.51

Xms iki hissy ayrlmaldr: xmsn bir hisssi seyidlrin

44 m. 1597.45 m. 160346 m. 1616.47 m. 1639.48 m, 16 99.49 m. 1715.50 m. 1716.51 m. 1746.

21


22/63

pay, digri imam paydr. acib ehtiyata gr, xms tqlid edilnmctehidin ixtiyarna erilmlidir. Mctehidin icazsi il xmst`yinat zr xrclmk olar. Onun bir hisssi fqir, yetim,yolda qalm xslr seyid atdrlmaldr. Digr hisssinixrclmk n mctehidin gstriin ehtiyac ar.52

52 m. 1790.

22


23/63

MR BE M`RUF NHY Z MNKR

(YAXILIA MR, PSLY QADAA)

Qur`ani-krimd buyurulur: Aranzda yaxla mr pisliyqadaa edn bir camaat olsun. Hqiqtn, onlar nicat

tapmlardr.53 Belc, uyun ziyyt btn mslman kii qadnlara acib olmudur. Tssf ki, hazrda bu dini zif arxaplana keirilmidir. Hr bir mslman bu ilahi zifnindirlmsind qsi qdr almaldr.

mr be m`ruf nhy z mnkr drd rt daxilind acibolur:

1. mr be m`ruf nhy z mnkr etmk istyn xsnzrd tutduu adamn zifli olduu ii trk etmli olduunubilmlidir. Yax pisi bilmyn ks n mr qadaa acibdeyil.

2. nsan mr qadaasnn t`sirini ehtimal etmlidir. grt`sir etmycyini bils, bu zif acib deyil.

3. Gnahkar xsin z gnahn tkrar etmk istdiyin minolmaq lazmdr. Onun z gnahn tkrar etmycyi gmanolunarsa, mr nhy acib deyil.

4. mr nhyd bir thlk olmamaldr. nsan bils yagman ets ki, bu idn onun canna, abr-hyasna ya malnahmiyytli bir zrr dy bilr, mr nhy acib deyil. Bu iinb`zi m`minlr zrr uraca ehtimal olunarsa, o acib olmaz,b`zn is haram olar.54

MR BE M`RUF NHY Z MNKRNDRCLR

1. Gnahkar xsl el rftar olunmaldr ki, bu rftarnsbbini z gnahnda grsn.

2. Dil asitsi il mr qadaann t`siri ehtimal olunarsa, buacibdir. Gnahkar gnahdan kindirilmli, acib zifni trkedn bu zif mr olunmaldr.

3. mr be m`ruf nhy z mnkrin yalnz zor asitsi ilt`sir edcyi m`lum olarsa, hddi amamaq rti il mcbur

53 Ali-mran, 104.54 m. 1977.

23


24/63

etmk lazmdr.55

Gnahkar gnahdan kindirmk n acib deyils, onunmalna toxunmaq olmaz. Bu halda ehtiyata gr, tlf olunmumaln misli ya qiymti dnmlidir. gr dnmzs, insanzamin gnahkardr.

gr gnahn qarsn almaq n gnahkar hbs etmklazmdrsa, hddi gzlmkl bu i acibdir.56

Pis iin qarsn almaq n gnahkar yaralamaq yaldrmk lazm glrs, bu i icaz erilmir. Bel ilr r`ihakimin slahiyytin daxildir.57

BAXMAIN HKMLR

Kiinin, istr lzzt mqsdi il, istr lzzt mqsdi olmadan

namhrm qadnn bdnin baxmas haramdr. Lzzt mqsdiil namhrm qadnn zn llrin baxmaq da haramdr.Amma lzzt mqsdi olmasa, eybi yoxdur. Bununla bel,ehtiyata gr baxlmaya. Qadnn da namhrm kiinin bdninlzzt mqsdi il baxmas haramdr. Lzzt olmadan da l zistisna olmaqla bdn baxmaq haramdr. nsanda htyaranmasa, baxmaqla harama dmk qorxusu olmasa hddi-blu olmam qzn zn, bdnin, sana baxman eybiyoxdur.58

Lzzt mqsdi, harama dmk qorxusu olmadan, kafirqadnn adtn aq qoyduu bdn hisslrin baxman eybiyoxdur.59

Bir-birin mhrm olan qadn kii lzzt mqsdi olmadan,cinsiyyt z istisna olmaqla, bir-birlrinin bdnlrin baxabilrlr.60

Qadn hkim olan yerd xst qadn kii hkim mayin edbilmz; xst qadn da qadn hkim ola-ola zn kii hkimmayin etdir bilmz. Qadn hkim olmasa ya xstlik qadnhkimin malic ed bilmdiyi xstlik olsa, xst qadn kiihkim mracit ed bilr. Bu halda hkim n az mayin il

55 m. 2002.56 m. 2014.57 m. 2016.58 m. 2429.59 m. 242060 m.2443.

24


25/63

kifaytlnmlidir.61

TARX BR BAXI

HZRT L () NAMAZ HALINDAFQRLR KMK

Mscidd qlnan namazn brktlrindn biri ehtiyac olanlaral tutulmasdr. mkanszlarn mscid z tutub, m`minlrdnkmk istmsi bir adtdir. Bu adt Peymbr (s) drnd dard. Qur`ani-krimd bu adti tsir edn gzl bir shn ardr:Hqiqtn, sizin haminiz Allah, onun Peymbri, namazadurub, rku halnda zkat ernlrdir.62 Bu ayni eidnlrmscid glib, aynin kimin haqqnda nazil olmas ilmaraqlandlar. M`lum oldu ki, Hzrt li () namazda olduuaxt mscid fqir daxil olur. mam fqiri iar il arb,barmandak zy ona erir.

MAM LR QAYI

Tbrsi yazr: Harun r-Rid ona gtirilmi qiymtli libaslarz ziri li ibn Yqtin balayr. Bu libaslarn arasnda xz qzlla toxunmu bir rida da olur. Bu libas padahlarn geyimin

oxayr. li ibn Yqtin bu libasa baqa hdiyylr d la edrkimam Kazim () gndrir. mam hmin ridan baqa bir adamlali ibn Yqtin qaytarr ona gndrdiyi mktubdayazr:Ridan saxla edn bayra xma. Bir gn lazmn olar.li ibn Yqtin imamn buyuruuna gr ridan saxlayr.

axt tr, bir gn zir z xidmtilrindn birin qzblnir,onu idn knarladrr. Hmin xidmti Harunun yanna gedibdeyir: li ibn Yqtin Musa ibn C`frin (imam Kazimin)

imamtin inanr, hr il malnn xmsn ona gndrir. Httasizin baladnz ridan da imama gndrmidir. Harunqzblnib, zirini yanna arr ridann harada olduunusoruur. li ibn Yqtin deyir: Rida eddir, onu bir parayabkmm. Hr sbh axam ab baxram, tbrrk kimiprm. Harun gstri erir ki, rida gtirilsin. zir zxidmtisin deyir: Filan otaqda, filan sandqda paraya bklrida ar. Tez get, onu gtir. Xidmti gedib ridan gtirir. Harun

61 m. 2445.62 Maid, 55.

25


26/63

ridan tirlnmi paraya bkl grb, sakitlir deyir: Onugeri qaytar, daha snin haqqnda he ksin pis szn qbuletmrm. Sonra Harun z zirin baqa hdiyylr d erir.Xbrilik edn xidmtiy min ubuq urulmas mr edilir.Amma be yz ubuq urulmam xidmti dnyasn dyiir.

M`sum imamlar daim z ardcllarnn qaysna qalmlar.mam Mehdi () z yaxnlarndan birin yazr: Biz sizinhaqqnzda he axt sstlk etmir, sizi unutmuruq. Yoxsamsibtlr stnz axar, dmnlr siz hakim olardlar.63

UNUDULMAZ NAMAZ

Hr il hcc msmnd Mkk Mdin kamillikyolularnn misilsiz izdihamna ahid olur. Bu iki byk hr

zilhcc aynda mlklr selini qarlayr. lahi smalardanK`by z tutmu mlklr mslmanlarn hccin, s`yin,sfasna rik olurlar.

Bu mrasim qmri tarixi il 1340-c ild daha zmtli oldu.Byk i alimi mrhum aytullah Seyyid rfddin Amilidnya mslmanlarnn toplumuna xsusi bir ab-haa gtirdi.Mlik Hseynin ricas il Mscidl-hramda tyin olunmunamaz mrhum rfddinin imamti il qlnd. Bu, slamtarixind Mscidl-hramda snni ilrin i aliminin imamtiil qldqlar ilk namaz idi. Snni ilrin iyin-iyin dayanb,hli-beyt istyinc namaz qlmas mrhum Seyyidin n bykarzusu idi. Bu namaz haqqnda illr uzunu iftixarla danld.

QUR`AN MAARF HAQQINDA

Gnclrin maaraya snb, ey Rbbimiz biz z drgahndan

mrhmt ql ilrimizi bizim n shmana sal dediklri anxatrla.64

63 bn hr Aub, Mnaqibi ali-bu Talib, c. 3, s. 408.64 Khf, 10.

26


27/63

QURÀNDAN FAYDALANMA

Hr bir all insan z iste`dadlarnn iklnmsi n dzgnproqrama mhtacdr. Bu proqram saysind o z ilahi dyrlimqsdlrin atr. Bu zlmt dnyada sasl proqramsz sadtatmaq mmknszdr. Almlrin rbbi Quràni-krimi doru

yolu tapmaqda mslmanlar n proqram kimi tantdrr.nsanlar bu nurani kitabdan istifad etmkl z ali mqamlarnaatmal, dnya axirtin hqiqi sadtini ld etmlidir. Birraytd slam Peymbri (s) buyurmudur: Quràn Allahnsfrsidir, ondan bacardnz qdr bhrlnin.65 Quràn eldyrli kitabdr ki, insan onun hyaterici gstrilrin mletmkl qaranlqdan xr, sadt yoluna dzlir.

Allah-taala bu smai ghr haqqnda buyurur: Allah, Onunltfn snanlar Qurànla salamatlq yollarna ynldir, z izniil zlmtdn nura xarb, doru yola istiqamtlndirir.66 Bu rifayd maraql bir bildiri gizlnmidir: gr insan Allahnrazln qazanmaq n addm atarsa, Allah bu kitabn indaona ne`mt hidayt, frdi salamatlq ruhi salamlq taedr. bhsiz ki, ilahi ne`mtlr mqdds ilahi zata tslim olaninsanlara nsib olur. Dnyada Quràn buyuruqlarna sasn, ml

rftar edn insanlar nticd onun brktli t`sirlrindnfaydalanr.

Hzrt li () xalq Quràna ml etmy, onun hikmt dolugstrilrini hifz etmy arr: stklrinizi Quràn asitsi ilAllahdan dilyin, Qurànla dostluqda Allaha z tutun, Qurànasitsi il bndlrdn bir ey istmyin. Bndnin Allahayaxnlamas n Quràndan yax asit yoxdur. Bilin ki,Qurànn fati qbul, buyuruu tsdiqdir. Qiyamtd Qurànnfat etdiyi xs balanar, Qurànn ikayt etdiyi xsmhkum olar.67 mam digr bir hdisd buyurur: Qurànyrnin, n stn biliklr ondadr. Onun haqqnda dnn, o,qlblrin bahardr. Onun nurunda fa axtarn, o, xst qlblrinfasdr.68

Tannm pakistan airi llam qbal Lahuri Quràn

65 Biharl-nar, c. 92, s. 19.66 Maid, 16.67 Nhcl-bla, x. 176.68 Hmin mnb x. 110

27


28/63

mslmanlq, insan dnyann tkaml n sas sbbgstrir:

styirsns mslman olasan,Gerk olmaz dilyin, yoxsa Quràn.

El ki, dnyaya sald in,Shndn kdi keilr ayan.

Aram qlbdki gizli szm:Bir iqdr, yaz yox, bil dzm

LAH KTABA EHTRAM

slam maarifind Quràna ehtiram ciddi tsiy olunmudur.Amma bel bir ehtiram o zaman mmkndr ki, insan ilahikitabn gstrilri il tan olub, z hyatnn mxtlifsahlrind hmin gstrilr ml etsin. ctimai, elmi xlaqiynmlrd uyun gstrilr ml etmdn mqdds kitabahqiqi ehtiram latmaz olur. Allah-taala Qurànla tanlqhaqqnda buyurur: Ey insanlar, siz Rbbinizdn nsiht,qlblrinizdkin fa, m`minlr hidayt mrhmtglmidir.69

Bir raytd hzrt Peymbr (s) hyatn Quràn gstrilrisasnda qurmayanlar haqqnda buyurur: Qiyamt gn eyxalqdan ikayt n shny glr: onlardan biri Quràn, digrimscid, o biri is Peymbr ailsidir (itrt).70 Nbti hdisdbuyurulur: gr iztirab fitnlr qaranlq gec ktllri tk sizhcum ets, Quràna z tutun! nki Quràn fat edr onunfati qbul olar.71 Bli, Qurànn fati t`sirlidir qaranliqlandrar. Bu ilahi kitab insana nifrin d ed bilr bu nifrin

qbul olar. Qurànn nifrinin bu kitabn gstrilrin arxaeirnlr layiqdir.

QURÀN TLAT

Dini maarif hli-beyt buyuruqlarnda ilahi kitabnoxunuuna geni yer ayrlr. Quràn tilati mslmanlarn diniziflrindndir. Quràn tilati oxunu qaydalarna ml

69 Yunus, 57.70 Biharl-nar, c. 7, s. 222.71 Hmin mnb, c. 92, s. 17.

28


29/63

etmkl yana, ilahi buyuruqlarn m`nasn anlamaq onlaraml etmkdn ibartdir. Aylrin onu oxuyana dinlynt`sir etmsi dzgn tilat lamtidir. Allah-taala bu bardbuyurur: Aylr onlara oxunarkn onlarn imanlar artr.72

bdllah ibn Sleyman imam Sadiqdn () Quràn aramla

(trtil) oxu73

aysi haqqnda soruduqda imam buyurdu:mirl-m`minin () buyurmudur: Y`ni onu kamil kildizhar et, e`r tk sr`tl oxuma. Onu el oxuyun ki, qlb t`siretsin, brk qlbimizi yumaltsn. Mqsdiniz surni bitirmkolmasn.

GNCLRN MCLSND QURÀN QRAT

mam Sadiq () buyurmudur: Bir gn slam Peymbri (s)

nsar caanlarndan b`zilrini t`rif edib buyurdu: SizQuràndan bir ay oxumaq istyirm. Hr ks alasa behit onavacib olar. Sonra hzrt Zumr sursinin 17-ci aysini oxudu.Bir nfrdn baqa mclisdki btn cavanlar aladlar. Hmingnc Peymbr (s) rz etdi: Ya Rsulllah, mn zmalam kimi gstrsm d, gzmdn ya glmdi. Hzrtbuyurdu: Mn hmin ayni bir d oxuyuram, kim zn alamkimi gstrs, behit ona vacibdir74 Belc, msciddki btngnclr behit hli oldular.

QURÀN OXUNUUNUN GNC T`SR

lahi kitabn sadt sbbi olan gstrilrin ml hr birgncin msbt xsusiyytidir. Bu xsusiyyt hyata m`na verir,dnya v axirt faliyytlrin yardm olur. mam Sadiq ()buyurur: Hr ks gnclik dvrnd iman gtirrk Quràn oxusa,

Quràn onun tin-qanna qarar, Allah-taala onu sz aparanxorftar mlklri il dost edr. Qiyamtd Quràn bel gnclod arasnda prd olaraq deyr: Prvrdigara, btn fhllr zmuzdunu ald, mnim fhlmdn baqa. n qiymtli hdiyyniona ta et.75

72 nfal, 2.73 Muzmmil, 4.74 Sfintl- bihar, c. 2, s. 24.75 sule-Kafi, c. 4, s. 405

29


30/63

QURÀN OXUMAIN SAVAB V FZLT

Quràn slam Peymbrinin (s) mczsidir. Onun rifaylrini tilavt etmkl mslmanlar sadt v hqiqt atr. Busmavi gvhrin zmt v mqam, onun qirati haqqndarvaytlr oxdur. Hzrt Peymbr (s) v m`sum imamlardan

nql olunmu bu rvaytlrdn b`zilrin nzr salaq.Hzrt li () buyurur: Bir evd Quràn oxunarsa, Allah zikr

edilrs, bu evin brkti artar, mlklr oraya get-gl edr,eytanlar oradan uzaqlaar. Ulduzlar yer hli n parlad kimi,bu ev d gy hli n parlayar.76 Rvaytdn grndy kimi,hzrt li () mslmanlar evd Quràn oxumaa ruhlandrr. Bumlin ev sahibi n bir ox faydalar vardr:

lahi kitabn oxunmas evlrd slam maarifini, Qurànhkmlrini canlandrr. nsan evd Quràn oxuyarkn ail vlrid bu i hvslnir. Nticd Quràn tilavti cmiyytdgenilnir, Quràn qarilrinin say artr.

Quràn aylri tilavt olunan evd dini arlar n kilir.Sbh v axam trafa yaylan nurani Quràn sdalar eidnlrinknlnd iz qoyur. Quràn oxumaqla qlblrd slam v imaniklnir.

Quràn tilavti sbbindn evlrd ne`mt v brkt artr.Mlklr bu ev nazil olur, eytanlar is bu evdn uzaqlarlar.Hafizin t`birinc, divlr d qar, evd gr Quràn oxunsa.

Hzrt Peymbr (s) bir rvaytd buyurur: Quràn oxumaunutma. nki ilahi kitabn tilavti gnahlarn kffarsi, odasipr, zabdan qurtuludur.77 Bli, Quràn tilavti gnahlarnkffarsidir!

Digr bir hdisd Quràn tilavti qlblrin nuru kimitantdrlr. Allahn rsulu (s) buyurur: Qlblr dmir tkcingildyir. Cilas is Quràn oxumaqdr.78

Hzrt li () dyrli Mttqin xtbsind Quràn tilavtinidrdlr drman bildirir: (Mttqilr) Gecni Quràn oxumaqlabaa vurar, Quràn oxuyub qmlnr, drdlrinin drmannQurànda axtararlar.

76 sule-Kafi,c. 2, s. 312.77 Biharl-nar, c. 92, s. 1778 Knzul-mmal, r. 2441

30


31/63

BD DEALLAR

Hzrt Peymbr (s):Allah insanda xsusiyyti sevir: az danmaq, az yatmaq, az

yemk.79

Dua mrhmtin, dstmaz namazn, namaz behitin

aardr.80

mam li():z eyiblrindn agah olan ks baqalarnda eyib axtarmr.81

Yaldillikdn uzaq ol, nki o iman sifti deyil.82

Hzrt Zhra (s):

gr mrlrimiz ml etsn, qadaalarmzdan kinsnilrimizdn olacaqsan.83

Biz hli-beyt mxluq arasnda Allahn vasitsi, Onunseilmilri, paklar mhlli, Allahn akar dlili, peymbrlrinvarislriyik (Shiftuz-Zhra, s. 27);

mam Hsn ():Allahn ne`mtlrin gr tkkr etmmk alaqlqdr.84

Siz tqva v daimi tfkkr vsiyyt edirm. nki btnyaxlqlarn sas dnmkdir.85

mam Hseyn ():Hqiqtn xalqn siz ehtiyac Allahn byk

ne`mtlrindndir. Onlarn ehtiyacn dmkd sstlkgstrmyin.86

Balayan ks ucadr. Paxl v dargz adam is zlil olur.87

mam Zeynal-abidin () (Sccad):

79 l-aizul-ddiyy, s. 147.80 Nhcl-fsah, s. 33281 Mstdrkul-sail, c. 11, s. 316.82 Nhcl-bla, k, 347.83 Biharl-nar, c. 68, s. 155.84 Tuhful-uqul, s. 23685 Mcmueye- rram, c.1, s. 53.86 Biharl-nar, c. 71, s. 318.87 Mizanul-hikmt, c. 2, s. 184.

31


32/63

Qeybtdn kinin, nki qeybt xalqn tini yeynlrinxuruudur.88

Allahn verdiyi ruziy qnat edn xalqn n ehtiyacszolar.89

mam Baqir ():Allaha tvkkl edn ks mlub olmaz.90

Hqiqtn, m`minlrin n kamili xorftarl olandr.91

mam Sadiq ():gr bir m`min gnah etmk qrarna gls ruzisindn

mhrum olacaq.92

Dnya ilrin yaxdrsa, dinindn tr nigaran ol.93

mam Kazim ():Aln dlili tfkkr, tfkkrn dlili skutdur.94

Din qardann qeybtini edn xs ml`undur.95

mam Riza ():Zif insanlara kmk etmk sdaqtdn stndr.96

Al insann dostu, nadanlq is dmnidir.97

mam Cvad () (Mhmmd Tqi):kr yerin yetirilmyn ne`mt balanmayan gnah

kimidir.98

Nfsin itat edn ks dmnin arzularn yerin yetirir.99

mam Hadi () (liyyn Nqi):

88 Mstdrkul-sail, c. 9, s. 113.89 Tuhful-uqul, s. 285.90 Mstdrkul-sail, c. 11, s. 328.91 sule-kafi, c. 3, s. 121.92 qabul-`mal, s. 521.93 Tuhful-uqul, s. 377.94 Mizanul-hikm, c. 5, s. 436.95 Mizanul-hikm, c. 7, s. 333.96 Tuhful-uqul, s. 470.97 Tuhful-uqul, s. 467.98 Biharul-nar, c. 75, s. 82.99 Sfintl-bihar, c. 2, s. 728.

32


33/63

nsanlar dnyada var-dvltlri, axirtd is mllri ilyolda olacaqlar.100

Allahdan qorxandan qorxar, Allaha itat edn itatedrlr.101

mam Hsn skri ():Axman qlbi aznda, aqilin az qlbinddir.102

Tvazkarlq el bir ne`mtdir ki, kims ona hsdaparmr.103

mam Zaman ():Peymbr qz Fatimye Zhra (s) mnim n layiqli

nmundir.104

Biz Peymbr ailsindn knarda elm ld etmk bizi inkaretmkdir.105

XLAQ V HYAT

XLASIN (SMMLYN) NANLR

nsanlarn mllri zahirn bir-birin oxayr. Olsun ki, hamzn mxlis (xalis, riyadan uzaq) hesab edir. Amma ixlasn

lamtlrin sasn hqiqi mxlisi tanmaq mmkndr:1. Mxlis (ixlasl) insan Allahdan savay he ksdn tsdiq vtkkr gzlmir. mam Sadiq () buyurur: O ml xalisdir ki,Allahdan baqa he ksdn t`rif istmysn.106

2. Mxlis n akar v xlvt arasnda frq yoxdur. Riyakaris bel olmur. Hzrt li () buyurur: Riyakarn lamti var:gz qabanda hvsl alr, tnhalqda hvssiz ilyir; btnilrin gr t`rif umur.107

3. Mxlis idn yorulub, hvsdn dmr;4.Mxlis grdy ii vzif bildiyi n bu i gr peman

olmur (msln, O, Allaha xatir salam verdiyi n salam

100 Biharul-nar, c. 78, s. 368.101 Biharl-nar, c. 78, s. 368.102 Tuhful-uqul, s. 519.103 sail-i, 16, s. 98.104 Biharl-nar, c. 53, s. 180.105 Shiftul-Mhdi, s. 334.106 sail-i, c. 1, s. 43.107 Hmin mnb, c. 1, s 45.

33


34/63

alnmayanda peman olmur);5. Mxlis baqalarnn onun iindn xbr tutmasn istmir

(msln, sdqni hamdan gizli verir);6. Mxlis ilrin onun adna yazlmasn, tannmasn arzulamr.

VLAYT OLMAQ STYRSNZM?

Vilaytilik (hli-beyt v mr sahiblri il dostluq)mslmanlar arasnda dyrli bir xsusiyyt saylr. Vilaytinitanmaq n m`sumlarn klamlarn me`yar gtr bilrik.

1.ALLAHA TAT

Vilaytiliyin xsusiyytlrindn biri ilahi gstrilr itatetmkdir. mam Baqir () Cabir Co`fiy buyurdu: Ey Cabir!

Mnim salamm ardcllarma yetir v onlar agah et ki, Allahlabizim aramzda qohumluq yoxdur. Kims itat v bndlikdnbaqa bir yolla Allaha yaxnlaa bilmz. Ey Cabir! Hr ks Allahaitat ets v bizi sevs, dostumuzdur. Allaha itatsizlik ednlrn biziml dostluq faydaszdr.

Hzrt li () buyurmudur: Mhmmd (s) o xs dostdurki, ondan uzaq olsa da, Allaha itat edir. Mhmmdin (s)dmni o ksdir ki, ona yaxn olsa da, Allaha itatsizlik edir.

2. ARDICILLIQ

ilik iddiasnda olmaq kifayt deyil. hli-beytin yolunugetmk, ona trfdar olmaq lazmdr. Rvaytlrd, izmrsindn olmaq n mln hli-beyt yolunda olmaq rthesab olunur. mam Sadiq () buyurur: Dild, szd biz ardclolduunu bildirib, mld bizim yolumuzla mxalif olanlar bizimilrimiz deyil. Bizim ilrimiz o kslrdir ki, dild, qlbd vmld biz ardcldrlar.108

Bir kii imam Hsnin () xidmtin glib dedi: Mn sizinilrinizdnm. mam () buyurdu: Ey Allah bndsi,gstrilr, mr v qadaalara itat edirsns, dz deyirsn. Beldeyils, yox!

bu Chm deyir: mam Rizaya () rz etdim ki, sn fdaolum, sizin yannzda yerimi bilmk istyirm. mam () buyurdu:

Gr, snin yannda mnim yerim necdir?

108 sail-i, c. 15. s. 247

34


35/63

3. VVL, BALANIC VAXTDA QILINANNAMAZ

Namazn vvl vaxtda qlnmas hli-beytin xsusi diqqtlyanad bir msldir. ilik iddiasnda olan xs namazn vvlvaxtda qlnmasna diqqt yetirmlidir.

mam li () buyurmudur:Bizim ilrimizi iki xsusiyytl sasn snayn. Bu iki

xsusiyyt onlarda olarsa, demk, bizim ilrimizdndirlr:namazn vvl vaxtda qlnmasna diqqt v m`min qardalarlamal brabrliyi. Bu xsusiyyt malik olmayanlardanuzaqlan.109

Nql olunur ki, hzrt Peymbr (s) buyurdu: Namaz yngl

sayan (ona ciddi yanamayan) mndn deyil.

110

4. HL-BEYT DMNLRN NFRT

Vilayti insanlarn xsusiyytlrindn biri hli-beytdmnlrindn uzaq gzmk, onlara nifrtdir. Bir nfr imamSadiq () rz etdi ki, filanks sizinl dost olduunu deyir, ammasizin dmnlrinizl dmnilikd zifdir. mam () buyurdu:Bizim dmnlrimiz nifrt etmdiyi halda, biz

mhbbtindn danan ks yalandr.111

GNAH V ONUN NSAN HYATINA T`SR

B`zi gnahlar insan hyatnda hissolunmaz srlr qoyur.nsann axirt hyat onun bu dnyadak mllrinin inìkasdr.Amma b`zi reaksiyalar el bu dnyada ba verir. Quràndabuyurulur: Bir qvm z haln dyimdikc Allah da onunhaln dyimz.112 Demli, insann mllri onun hyatnda

dyiikliklr sbb olur. Amma phrizkarlq (tqva) sasgtrldkd ilahi ne`mtlrin oxalmas n rait yaranr.Allah-taala buyurur: gr o mmlktlrin hli iman gtirib,phriz etsydilr, balarna gydn v yerdn brktyadrardq.113 Quràn aylrin sasn, gnah v itatsizlik

109 Camel-xbar, s. 35.110 Frue-kafi, c. 3, s. 269.111 Biharul-nar, c. 27, s. 58112 R`d, 11.113 `raf, 96.

35


36/63

insan n maddi v m`nvi problemlr yaradr, ne`mtlrinqarsn ksir. fsus ki, ksr cmiyytlrd bir ox gnahlarartq gnah saylmr, onlarn nticlri kimsni narahat etmir. Dinalimlri v vliyalarn hyatna nzr salsaq grrik ki, onlargnahdan uzaq olmaqla yana, gnah dnclrdn d

kinmilr. Bir arifdn soruurlar ki, gr gnah etsn, n haladrsn? Arif sualn cavabnda buyurur: Allahdan kmkistyirm ki, gnah bard dnmyim.

Byk (kbir) gnah odur ki, Allah-taala bu gnaha grchnnm v`d etmidir. B`zi byk gnahlar sadalayr v midedirik ki, Allahn yardm il hmin gnahlardan kincyik:

1. Allaha rik qomaq;2. Gnahsz insan qtl yetirmk;

3. Avalideynlik (valideynin zn qaytmaq);4. Cihaddan qamaq (frarilik);5. Yetimin maln zorla yemk;6. Slmilik;7. Pak qadna qar zina ittiham;8. Zina (qanunsuz cinsi laq);9. Yaxnlarla laqni ksmk;10. Zlm;11. Bndlri Allahn yolundan azdrmaq;12. Allahn adndan yalan demk;13. Tkbbr;14. sraf;15. Zalmlara arxalanmaq;16. Allahn rhmindn midsizlik;17. skik satmaq, ucuzu bahaya qatb satmaq;

18. zn Allahn qzbindn amanda bilmk;19. Ourluq;20. Sehr-cadu;21. Haram musiqi (qina) v bo ilrl mulluq;22. Yalan and;23. Qeybt v bhtan.mmar (pisliy aran) nfs insann qlbind vlvl salb,

onu doru yoldan sapdrr. Gzl olar ki, insan gnclik dvrnd,

hl gnaha batmam, gnah bard dnclrdn kin. Bumqsd atmaq n aadak gstrilr ox faydaldr:

36


37/63

1. ctimai mhitz get-gllrimiz, grlrimiz diqqtli olaq. Zruri olmayan

tmaslardan, xoaglmz mhitlrdn kink.

Bir abidi yaln dalarda grdm,

Dnyadan bir dala kmidi lin.Sorudum: hrdn uzaqsan niy,Qr qlbin kmndin, qatl ss-ky!

Dad etdi aran gl hrlrdn,Dedi: gzm semir xeyiri rdn.

Mrhum Aa Mirza Clal Mliki Tbrizi Liqaullahrisalsind buyurur: Tvsiy edirm ki, saleh v imanl

insanlarla yaxnlq edin. Mscid kimi yerlrd daha ox olun. Halhli olan ariflrin hyatn mtali etmkl ruhunuzu gclndirin,ona istiqamt verin.

2. Fiziki v psixoloji raitBo vaxt smrli keirmk, idman, mtali, sfr xmaq

kimi faydal ilrl mul olmaq insan gnahdan uzaqladranamillrdir.

3. Zikr v ibadtVacib dini vziflr diqqt, xsusi il vvl vaxtda namazn

qlnmas, Qur`an qirati, ardcl kild zikr insann gnahdankinmsi n byk t`sir malikdir.

GNAHIN T`SRLR

vvla, gnah qlbi qaraldr. Gnaha yol vern insan daxilindAllahn mant qoyduu pak fitrt sasn xcalt kir, pemanolur. Amma daxili ziflik onu yenidn gnaha srkly bilr.Gnahn tkrarlanmasnn flsfsi pemanln hqiqiolmamasndadr. nsann ruhunu Qur`ann nsuh adlandrd

hqiqi tvb paklaya bilr. Tvb hqiqi olmadqda insannqlbind gnah tozu qalr. mam Baqir () buyurur: Qlbind a

37


38/63

nqt olan bnd gnah etdikd hmin byazlqdan qara bir nqtxr. Tvb bu qaraltn aradan qaldrr. Getdikc gnaha bataninsann qlbind qaralt genilnir, nhayt, btn qlbi bryr.Bu halda hmin qlb sahibi he vaxt xeyir qaytmayacaq.114

B`zn nsiht v moiz qbul olunmur. Allah-taalann

buyuruuna sasn, ox gnah edn insann qlbin el bir qflvurulur ki, bu qfl he bir aar aa bilmir. Bel insanlar he vaxthqiqti tanyb, xeyir yol il ged bilmirlr.

K BYK GNAH

1. Namazn trki (namaz qlmamaq)Namaz n mhm dini gstridir v digr ibadtlrin qbulu

onun qbulundan asldr. Qur`ann buyuruuna sasn, namaz

insan alaq v irkin ilrdn uzaqladrr. Namazn vacibliyiniinkar edrk namaz qlmayan ks kafir v dindn xaricdir.Namazn vacibliyini inkar etmyib, tnbllik zndn namazqlmayan xs fasiqlr zmrsin daxildir. Hzrt Peymbr (s)buyurur: Bilrkdn namaz qlmamaq v ya onu yngl saymaqmslman kafir edr. manla kfr arasnda msaf namazn trkiqdrdir.115 Qur`ani-krimd d namaz qlmamaq byk gnah

saylr v chnnm dmyin sas sbbi kimi namazn trkigstrilir.Allah bizim namaz v orucumuza ehtiyacldrm? Ax qadir

Allahn aciz insana n ehtiyac ola bilr?! Namaz ne`mtlrmqabilind Allaha tkkrdr, Allahla rabitdir. Namaznmisilsiz frdi v ictimai faydalar vardr.

Biz gndlik hyatmzda tez-tez namaz qlmayan insanlarlarastlarq. Onlara mntiqi v mlayim kild namazn zrurtini

anlatmaq hr birimizin dini vzifsidir. Namaza d`vti qbuletmyn insanlarla yaxnla icaz verilmir. Hzrt Peymbr (s)buyurur: Namaz qlmayan adama kmk edn xs birincisiAdm, sonuncusu Mhmmd (s) olmaqla yetmi peymbrildrm xs kimidir. Namaz qlmayanlarla dostluq pak insandoru yoldan azdrr, bdbxtliy dar edir.

2. Masir insan sad hyat trzindn ayrlb, modern yaayauz tutduundan m`nvi bhrana dar olmudur. Byklrin,

114 sule- Kafi.115 sail-i, c. 4, s. 42.

38


39/63

xsusi il d ata-anann tcrbsin arxa evrilmsi bu bhranntrkib hisslrindndir. Bu bhran ucbatndan cmiyytdki insanimnasibtlr d pozulmudur. Btn bu sbblrdn vladlarvalideynlrin haqqnda diqqtsizlik gstrir, onlarn hrmtinisaxlamaq bard dnmrlr. Hans ki, valideynin haqqn yerin

yetirmmk byk gnahlar crgsinddir. Hzrt Peymbr (s)buyurur: Kbir (byk) gnahlarn n byy Allaha rikqomaq v avalideynlikdir. ; Valideyni incitmkdn kinin.Behitin qoxusu min illik yoldan duyulsa da, avalideynlr bunuanlamaz.116

bhsiz ki, ata-anan incitmk dedikd, onlar fiziki chtdnziyyt vermk nzrd tutulmur. Valideyni narahat edck btnhrktlr avalideynlik hesab olunur. Qur`ani-krimd

buyurulur: Onlara uf bel dem.117 Digr bir ayd oxuyuruq:Allah mni (san) anama qar olduqca itatkar v nvazikaretdi118

Avalideylik sbbindn namazlar qbul edilmir, gnahlarbalanmr. Hans ki, valideyn ehtiram mr uzadr, ne`mt vhrmti artrr.

HL-BEYT DOSTLARININ XSUSYYTLR

Hr bir seimd olduu kimi, dost seimind d me`yarlaraehtiyaclyq. B`zi me`yarlar sadalayaq:

1. man v tqvamam Sadiq () buyurur: Yer znn qaranlqlarnda olsalar

da, mrn bu yolda ldn versn d, tqval dostlar ardnca get.2. SirsaxlamaAllah-taala z bndlrinin sirrini qoruduu kimi, biz d z

dostlarmzn sirrini amamalyq.3. YekrnglikBu xsusiyyt yalnz salam xsiyyt malik insanlarda olur.

Hzrt li () buyurur: Hqiqi dost bla v tinlik vaxt, snolmayanda v sn lndn sonra dostluu unutmur.119

4. tinliy dzm

116 Muccmul-ost, 6, s. 18.117 sra, 23118 Mrym, 32.119 sailu-i, c. 12, s. 26.

39


40/63

Hqiqi dost tin gnd dostunu tnha buraxmr, bel vaxtlardaona daha yaxn olur, onun drdin rik olur. Loman z olunabuyurur: z dostunu yalnz ehtiyacn olanda tanyarsan.120

5. Fzilt v xlaqDostlar bir-birlrinin xasiyytlrini gtrdklrindn,

m`nviyyatl dost senlrin xsiyyti inkiaf edir. Hzrt sa() buyurur: El adamlarla dostluq edin ki, onlar grmklAllah xatrlayn, danqlar elm v biliyinizi artrsn, rftarlarsizi axirt hvslndirsin.

120 Biharul-nar, c. 68, s. 426.

40


41/63

STFTAAT

(R` SUALLAR)

Sual: Zhr v sr (gnorta v ikindi) namazlarnn vaxtqrubadk, yoxsa mrib (am) azannadkdir?

Cavab: Mrib azannadk.121

Sual: gr bir xst zrr qorxusu il namaz qiblnin ksinqlarsa v namaz bitirdikdn sonra bs yer qorxduunu baadrs, vzifsi ndir?

Cavab: Namaz tzlmlidir.122

Sual: Xms vermyn v xms ili t`yin etmyn ks hminpulla ald paltarda namaz qla bilrmi?

Cavab: Xms dn v xms verilmmi pul il alnanpaltarla qlnan namaz batildir v bu libas qsb olunmuhkmnddir.123

Sual: Bir xs dilrini tmizlyrkn az murdarlanarsa,namaz qlmaq n azn suya kmlidirmi?

Cavab: Azn l pak olarsa, namaz dzgndr.124

Sual: gr ana, bdni murdarlanm ua namaz vaxtqucana alsa, namaz batildirmi?

Cavab: gr uan stnd ncast v ya ayb yeri rt bilckmurdarlanm (mtnccis) libas olmasa, eybi yoxdur.125

Sual: gr ata xms verms, onun evind v dncklrinin

stnd namaz qlmaq olarm?Cavab: gr evin yerin v dncklr xms ddy

bilinmirs, namaz qlman eybi yoxdur.126

121 Camel-msail, c. 1, s. 232.122 Hmin mnb c. 1, s. 238123 H .m. s. 242.124 h. m. s. 246.125 h. m. s. 259126 h. m. s. 261.

41


42/63

Sual: gr namaz mhrnn bir trfi irkli v bir trfiqeyri-hamarsa, irkli trf scd etmk dzgndrm?

Cavab: Saf sth scd etmk vacib deyil, aln ikiriyallq (pulsikksi) qdr mhr toxunarsa v dzgn scd edilrs, namazdzgndr.127

Sual: B`zilri namazda qunut tutarkn qiq zyn qanzyuxar evirirlr. Bu hrktin sas varm?

Cavab: Bu bard rvayt m`lum deyil. Amma hzrtPeymbrin (s) buyuruuna gr, qiq baxmaq bynilnidir.128

Sual: Bir xs ne illr namaz qldqdan sonra baa db ki,

namazlar shv qlb. Namazlarnn qzasn qlmaldrm?Cavab: gr yrnib dzgn qla bilcyi halda tnbllik edib

shv qlmsa, onlar tzlmlidir.129

Sual: Bir xs gnortann vvlind vtnind namaznqlmayb, sfr xmdr. Hr hans sbbdn sfrd olduuvaxt da namazn qlmayb qzaya vermidir. Vtn qaytdqdansonra hmin namaz tam, yoxsa ikst (yar) qlmaldr?

Cavab: Namaz sfrd qzaya getdiyi n ikst qlnacaq.130

Sual: Meyit namaznn qzas n qadn cir (muzdla qlan)edil bilrmi?

Cavab: gr qadn qirat v namaz mslrini (namazn nvaxt batil olduunu) bils, qadnlq hquq v vziflri il ziddolmasa, bu namazlar qla bilr.131

Sual: Mkk v Mdind, xsusi il Mscidl-hram vMscidn-nbid snn hlin iqtida edrkn mhr qoymaqlazmdr, yoxsa yox?

Cavab: Lazm deyil. Msciddki hsir v ya da dmdn

127 h. m. s. 261.128 Mstdrkul-sail, c. 3, s. 297129 Camel-msail, s. 343.130 h. m. s. 384131 h. m. s. 391

42


43/63

istifad etmk olar.132

Sual: Bir xanm vtnindn knara r getmidir v hazrdarinin vtnind yaayr. Bu xanm anadan olduu yer gldikdnamaz v orucunun hkm ndir?

Cavab: gr bu xanm z vtnindn xb, hmilik rininvtnind yaamaq qrarna glmis, rinin vtni ona vtnhesab olunar. Hr hans bir mqsdl mvqqti olaraq anadanolduu yer gldikd namaz ikstdir v oruc tuta bilmz.Yalnz on gn qalmaq qrarna gls, namazn tam qlar v oructuta bilr.133

Sual: Tlb bir yerd on gn qalmaq qrarna glir. Amma

drs keilmdiyi n on gn tamam olmam sfr xr. Belbir msafirt icaz verilirmi?

Cavab: Eybi yoxdur. (h. m. s. 484)

Sual: Byk hr (bilade kbir) dedikd n baa dlr?Cavab: imalndan cnubuna, rqindn qrbin hrkt sfr

saylan fvql`ad byk hrlr byk hr adlandrlr.134

Sual: Dost-tanlarn vfat mclisind itirak etmk n kitabhli mscid daxil ola bilrmi?

Cavab: gr mscid hrmtsizlik saylmazsa, bu iin qarsnalmaq vacib deyil.135

Sual: B`zi mntqlrd yer atmadndan agirdlrinimtahanlar mscidd keirilir. mtahanlarda itirak edn ksr

qzlar hddi-blu olduundan, bhsiz ki, onlardan b`zilriayba vziyytind olur. Bu halda qzlarn mscidd imtahanvermsi dzgndrm?

Cavab: mtahan keirnlr bu msly riayt etmli,imtahanlar n az mscidd yox, hseyniyyd keirmlidirlr.

132 h. m. s. 424.133 h. m. s. 470.134 h. m. s. 519135 h. m. s. 285.

43


44/63

Sual: Mscid v hseyniyylrd dini bayramlar, imamlarndoum gnlri qeyd olunur, dini e`rlr oxunur. Bu mclislrd lalmaq olarm?

Cavab: Mscid, hseyniyy v digr mqdds mkanlardaistniln bir mqsdl l almaq olmaz. slam v ilik tarixi boyu

mslmanlarn ar, alq salavat zikri olduundan btnyerlrd, xsusi il d imamlarn xatirsi il bal yncaqlardadini hisslrin salavatla bildirilmsi mnasibdir.136

Sual: Ramazan aynda di fralaman eybi varm?Cavab: Eybi yoxdur. Amma dii fraladqdan sonra az

suyunu kamil kild yb knar etmk lazmdr ki, frann suyuudulmasn.137

Sual: Boazdak blmi udmaq orucu batil edirmi?Cavab: Blm aza daxil olmam udularsa, orucu batil

etmz.138

Sual: Bir xs ramazan aynda sbh azanna 15 dqiq qalmcnabtli halda yuxudan oyanr. 15 dqiq rzind hmobadanlq yemk, hm d yuyunmaq olmur. Vzif ndir?

Cavab: Obadanlq yemdn oruc tuta bilrs, vvlc qsletsin. Amma yemdn oruc tuta bilmirs, zrrdn qorxursa,yemyini yesin, sbh azanndan qabaq tymmm etsin.139

Sual: Qmri tqviml hddi-blu olmu xs xbrdarlqedilmsin baxmayaraq, miladi (msi) tqviml hddi-bluolacan dnr. Bu sbbdn d hmin ilin orucunu tutmur. Bu

xsin vzifsi ndir?Cavab: gr dini vzifsini aradrmaqda shlnkarlq,

e`tinaszlq etmis, qzadan lav kffar d vacibdir.140

Sual: Bir xanm drd il oruc tutmayb. Elc d zn cehizalmaldr. Oruca gr kffar vermk vacibdir, yoxsa cehiz

136 h. m. s. 307137 h. m. s. 544138 h. m. s. 545.139 h. m.s. 546140 h. m. s. 597.

44


45/63

almaq? gr hr gn n altm fqiri doyursa, cmi n qdredir?

Cavab: Bu xanm tutmad oruclarn qzasn tutmal, hr gnn kffar olaraq 45 kq buda v ya onun qiymtini nzrdtutub fqirlr rk n dmlidir. Kffarnin t`xir

salnmasnn sbbi e`tinaszlq deyils, eybi yoxdur.141

Sual: Bir miqdar pul borc vermim. Xms ilindn (gnndn)qabaq almal olsam da, pul yubanb v xms ilindn sonra limglib. Bu pula xms drm?

Cavab: gr ilin qazancndan olmusa, xms dr.142

Sual: Hddi-blu olmam uan qazand pula xms

drm?Cavab: Bli, vacibdir ki, uan byy bu pulun xmsn

versin.143

Sual: Minik man, motosiklet v velosiped xms drm?Cavab: Saylanlarn hr biri qazanc n olmasa, insana grk

olsa, onun `nin uyun gls, ilin qazancndan alnsa da xmsyoxdur.144

Sual: Ata evind yaayan qz ilyir v aylq qazancndan cehizv digr yaay lvazimat almaq n bir miqdar pul toplayr.Bu pula xms drm?

Cavab: gr bu xanmn ehtiyacl olduu, `nin uyun cehizialmaq n baqa he bir yolu yoxdursa v bir dfy cehiz alabilmirs, yd pula xms dmz.145

Sual: Vliyye-fqih tqlid ednlr v etmynlr n onunhkmn itat etmk vacibdirmi?

Cavab: Hamya vacibdir.146

141 h. m. s. 601142 h. m. s. 661.143 h. m. s. 661.144 h. m. s. 698.145 h. m. s. 745.146 h. m. s. 910.

45


46/63

Sual: mr be m`ruf v nhy z mnkrin r`n vacibolduunu nzr alsaq, ey-irt mclislrin mnasibtd insannvzifsi ndir?

Cavab: z nsihtinizin t`sir edcyini ehtimal etsniz, pis iinqarsn almalsnz; bli, mlayim kild nsiht etmk

lazmdr.147

Sual: gr mindiyimiz manda haram musiqi oxudulursa vnhy z mnkrin t`siri ehtimal olunmursa, vzifmiz ndir?

Cavab:mkan varsa, mandan dmk lazmdr. gr mmkndeyils, diqqtinizi baqailrynldin.(h.m.s.947)

Sual: Hazrda b`zi toy mrasimlrind haram musiqilr

sslndirilir. Bu mclislrd itirak etmmk qohumluqlaqlrinin ziflmsin sbb olur. gr nhy z mnkrfaydaszdrsa, bu mclisd itirak etmk olarm?

Cavab: laqlr zifls d itirak etmk olmaz.148

Sual: Batil lent yazlar v filmlrl mul olan adamlarlatmas olarm? Nsiht msxr il qarlansa nec?

Cavab: Bel adamlarla tmas i tviq v e`tinaszla sbbolursa, caiz deyil.149

Sual: Bir qadn namhrml mnasibtd, z geyimindqorunmursa v bu bard rinin szlrin e`tina etmirs, rinvzifsi ndir?

Cavab: Nsiht v mmkn bir yolla qadn r`i hkmlrd`vt olunmal v gnahn qars alnmaldr.150

Sual: Hddi-blua atm vladlar dini vziflrin mletmyib, atalarn incidirlr. vladlarn dini vziflrinbiganliyin gr ata mqssirdirmi?

Cavab: Ata, moiz v nsiht, b`zn hd, b`zn d baqayollarla vladlarn vaciblr ml etmy v haramlardan

147 h. m. s. 946.148 h. m.s. 948149 h. m.s. 949.150 h. m.s. 934.

46


47/63

kinmy svq etmlidir. gr ata z r`i vzifsin ml ets,vladlara t`sir etms d ata gnahkar deyil.151

Sual: Atam xoxasiyyt deyil, zn bynndir v aily zlmedir. Mn hddi-blu olan gndn onunla mbarizdym.

Baqalarnn yannda cavabn vermkl pis i grrm. Tklikdis he bir szm qbul etmyib deyir ki, atanla kobudluq etm.Vzifm ndir?

Cavab: Valideyn ehtiram v onlarla dbli danmaq lazmdr.gr mr be m`ruf v nhy z mnkrin t`sirin midinizyoxdursa, daha vzifli deyilsiniz.152

Sual: B`zi yaxn adamlarmz namaza, oruca v digr dini

vziflr tamam bigandirlr. He bir moiz v nsiht t`siretmir. Bu halda sileyi-rhm, onlarla get-gl nec olsun?

Cavab: gr get-gli ksmkl onlar gnahdan uzaqladrabilsniz, get-gli ksin. gr yaxnlq etmkl onlar gnahdanuzaqladrmaa mid varsa, yaxnlq edin, onlar Allaha itatvadar etmy aln.153

Sual: gr i yerind din zidd hallar varsa v nsiht faydavermirs (ya mmkn deyils) vzif ndir?

Cavab: yerindki pis hallar bard aidiyyti mqamlaram`lumat verilmlidir. r`i xilaflara qar mr be m`ruf v nhyz mnkr edilmlidir. rit zidd gstrilr itat etmkolmaz.154

Sual: Kart v ahmat oynamaq olarm?

Cavab: gr qumar alti saylmasa, udub-uduzmadan(udusuz) oynaman eybi yoxdur.155

Sual: Futbol, valeybol kimi idman oyunlarn udu rti iloynamaq olarm?

Cavab: rt ksmk, udub-uduzmaq haramdr. rt ksilmdn,151 h. m. s.935.152 h. m. s. 937.153 h.m.s.940.154 h. m. s. 944.155 h. m. s. 951.

47


48/63

qaliblr hdiyy verilrs, oynamaq olar.156

Sual: Saqqal, z lgcl qrxmaq olarm?Cavab: Vacib ehtiyata gr, saqqal qrxmaq haramdr. Amma

yanaqdak tklri qrxmaq olar.

Sual: Saqqaln yax inkiaf n onu lgcl qrxmaq olarm?z qrxlmad n qanan adamlarn vzifsi ndir?

Cavab: Vacib ehtiyata gr, hr iki halda z qrxmaq olmaz.157

Sual: Tirykdn istifad, onun alq-satqs, kini caizdirmi?Cavab: Tiryk adt etmk caiz deyil. Zrr olmasa, tiryk

adtkar xs bu adti trk etmlidir. Tirykin alq-satqs, kini

dvltin ixtiyarndadr v qanunlara qar xmaq olmaz.158

Sual: Narkotik maddlr v ttnn istehsal v istifadsicaizdirmi?

Cavab: Narkotik maddlrin istifadsi v alq-satqs haramdr.Ttndn istifad vrdii n rait yaradrsa, haramdr.159

Sual: Bakir qzn r getmsi n atann razlna (icazsin)ehtiyac varm? Daimi v mvqqti evlnmd bu mslymnasibt necdir?

Cavab: Vacib ehtiyata gr, bakir qzn r getmsi natann icazsi rtdir. Bu msld daimi v mvqqti evlnmarasnda frq yoxdur.160

Sual: Hddi-blu olmam qzn kbinini atas bir xs

oxutdurur. Qz blu hddin atdqdan sonra hmin xsl ailqurmaq istmir. Bu xs ilri kafir saydndan can qorxusuyaranr. Qzn vzifsi ndir?

Cavab: Bu izdivacn mslht olmadn, bundan lav, fitnyarada bilcyini nzr alsaq, bu nikah batildir v qz izdivac

156 h. m. s. 953157 h. m. s. 958.158 h. m. s. 963159 h. m. s.964.160 h. m. s. 1436

48


49/63

etmy bilr.161

Sual: Ata z blu v yetkinlik yana atm qzn zorla rver bilrmi?

Cavab: Bu izdivac batildir. N ata, n d baqalar qz zorla r

ver bilmzlr.162

Sual: Myyn sbbl bal mhrm olmu xs (msln,qaynana) bu sbb aradan qalxdqdan sonra da mhrm qalrm?

Cavab: Mhrmlik bdidir.163

Sual: Bir kiinin iki arvad varsa, bu arvadlardan birininkrkni o biri arvada mhrm olurmu? Krknin vladlar

nec?Cavab: Krknlr yalnz z qaynanalarna mhrmdirlr.

Amma vladlar istr dolay, istr bilavasit hr iki arvada mhrmolurlar.164

Sual: Bir olan v bir qz, ox ehtimal ki, bir mddt vvl bir-birlrinin anasnn sdn iib, sd bac-qarda olmular. Hminolan sd bacsnn bacs il evln bilrmi?

Cavab: Sd vasitsi il mhrmliy yqinlik olmaldr. Yqinlikyoxdursa, izdivac olar. Yqinlik olduu halda, olan z sdanasnn vladlar il evln bilmz.165

Sual: Bir xs toydan qabaq, evlndiyi xanmn vvllr rdolub boandn bils, nikah lv ed bilrmi?

Cavab: vvlki izdivac nikahn lvin sbb olmaz.166

Sual: Ata z qzna verdiyi cehizi geri ala bilrmi?Cavab: Ata cehizi z qzna mlk ets v ya balasa, geri ala

bilmz.167

161 h. m. s. 1443162 h. m. s. 1445.163 h. m. s. 1441.164 h. m. s. 1458.165 h. m. s. 1456166 h. m.s. 1539167 h. m. s. 1643.

49


50/63

Sual: rinin icazsi il ilyn qadn z qazancn rindnicazsiz xrcly, sdq v ya hdiyy ver bilrmi?

Cavab: Qadn z maln ri qadaan ets d, srf ed bilr.Amma rdn icazsiz nzir batildir v qadn rdn icaz

almaldr.168

Sual:Bir evd bir ne qarda z ailsi il birlikd yayr. Belhallar olur ki, bir qardaq o biri qardan arvadna baxr, onunlazarafat edir. Bu mnasibtlrin hkm ndir?

Cavab: Qardan arvad da olsa, namhrm qadna baxmaq caizdeyil, Lzzt mqsdi il namhrm qadna baxmaq, onunlazarafat etmk olmaz.169

Sual: M`sum imamlara, dini hkmlr, Qur`an v Nhcl-blay hsr olunmu elmi msabiqlr keirmk olarm?

Cavab: slam maarifini v iliyi yaymaq mqsdi il msabiqkeirmyin eybi yoxdur, htta bu i yax idir. Amma hdiyyvermk mqsdi il itiraklardan pul almaq olmaz.170

Sual: Mscid v elmi mrkzin bdcsini yaratmaq n elmimsabiq keirib, itiraklarn hdiyysinin bir hisssinibdcy, o biri hisssini itiraklara hdiyy n srf etmkolarm?

Cavab: Olmaz.171

168 h. m. s. 1644.169 h. m. s. 1721170 h. m. s. 1341.171 h. m. s. 1344

50


51/63

MAM MEHDNN () QEYBT DVRNDVZFLRMZ

QEYBT DVR

slam Peymbri (s) buyurmudur: badtlrin n stn

frc intizarnda olmaqdr. (Frc-imamn () zhuru). Szszki, qonaq gzlyn adam lini linin stn qoyub, bekaroturmur. Hyti sprr, su ilyir, otaqlar tmizlyir, tirlyir,qonaq n rahatlq yaratmaa alr. Biz d z rhbrimiz itatedib, slam t`limini dnyaya atdrmalyq ki, onlar da imamMehdi () sevgisini dadb, dalt soraql zhurun intizarnksinlr. Biz dini biliklr v xlaqa sahib olmaq n sfrbrolmal, mamn sgrlrindn olmaq n dy hazrdayanmalyq. mam Sadiq () buyurur: Qaimimiz ( Mehdi )glrkn Allah-tala ona qounla yardm olar: mlklrqounu, m` minlr qounu, dmnlrin qlbini saryacaqqorxu. gr mld mamn sgri olarqsa, ola bilsin ki, el budvrd onun nurani hrsini ziyart ed bilk.

Bli, kmki intizarnda olan ks n qm, qrbt v tnhalqdvr ox ardr. Amma min olmalyq ki, mam Zaman () bir

an olsun bel, z ilrini yaddan xarmr. Hzrt () buyurur:Hqiqtn, biz he vaxt siz mnasibtd sst olmamq vdaim sizi xatrlayrq. gr bel olsayd ( sizi unutsaydq ),tinliklr v sxntlar siz z tutar, dmn d siz qalibglrdi.

Hzrtin () nvazi li daim bamz st olsa da, tssf ki,oxlarmz onu unudur, ya da z mllrimizl mbark qlbiniincidirik. Ona gr d hr birimiz hmi zmzdn

sorumalyq: ziz imammz qeybti dvrnd bizim vzifmizndir?

ndi is qeybt dvrnd ilrin vziflri il tan olaq:

51


52/63

SRN MAMI HZRT MEHDN () TANIMA

Hzrti () tanmaq o qdr zruridir ki, rvaytd buyurulur:mam tanmadan dnyasn dyin xs cahiliyyt lm il

lmdr. Duada oxuyuruq: Allahm, z hcctini (h. Mehdini)mn tantdr. Yoxsa hqiqi dindn azm olaram.172 Bli, idncsind imamla tanln ox byk hmiyyti vardr.mam Sadiq () tinlik vaxt z tutduumuz imamn siftlrinitanman n stn v n vacib dini vzif saymdr.

YAXI RFTAR

qidmiz gr, imamn razl Allahn razlnda, Allahn

razl dini gstrilr ml etmkddir. Bir qrup yanl dncsahibi bel hesab edir ki, mam Zamann () zhuru ncmiyyt gnah girdabna yuvarlanmaldr. Bu baxn ksinolaraq, Hzrt Mehdinin () intizarnda olanlarn vzifsi slamgstrilrin ml etmkdir. srin imam () bu bard buyurur:Sizin hr biriniz biziml dostluq n vasit olan eylr latmal, bizi qzblndirck eylrdn uzaq olmalsnz.173

FRC (ZHUR) NTZARIi dncsin gr, frc intizar ox yksk mqama

malikdir. Hzrt lidn () n stn ml haqqnda soruduqdabuyurur: Frc intizar. mam Sadiq () buyurur: mamZamann () intizar halnda ln ks onun xeymsind lmkimidir.174 Bli, hr bir i daim o hzrtin () qdmlriintizarnda olmal, daim onun zhuru n dua etmlidir.

KMK STYQur`ana saslanan bir e`tiqada gr, peymbr v imamlar

daim bizim mllrimizi mahid edirlr. Bu sasla onlardanfat istmk mmkndr. mam li () buyurur: gr birm`min z istyinin hyata kemsi n dua edrs, biz amindeyr, o sakitlnd biz onun n duaya balayarq. Bli,m`sumlar daim z ardcllarna yardmdrlar.

172 sule-kafi, c. 1, s. 337.173 Thzibul-hkam, c. 1 s. 38174 Mntxbl-sr, s. 475.

52


53/63

MAM ZAMANIN () MQDDS VCUDUN SDQ V DUA

Hzrt Mehdi () biz veriln btn ne`mtlrd yardmolduundan, ata-anamza ehsan etdiyimiz kimi, imamnsalamatl n d sdq vermli, zhurun tezlmsi n dua

etmliyik. Unutmayaq ki, hzrtin () hifzi v salamatl Allahniradsindn asldr.

53


54/63

GNCLYN YEDD SMASI MSABQSNNSUALLARI

1. iliyin mrkzi zyi n vaxt formalab?a) Hzrt Peymbr (s) dvrnd;

b) Hzrt li () zamannda;v) xlif vaxt;q) mam Sadiq () dvrnd.

1. Allahn dalti harada hakimdir?a) varlq alimi;b) rit sahsi;v) hr ikisi;

q) he biri.

3. Allah-taala yaran mqsdini insana hans yolla bildirib?a) peymbrlr gndrmkl;b) imamlar grdrmkl;v) ilahi vliyalar vasitsi il;q) hr vasit il.

4. Qur`ann trtibi n vaxt baa atd?a) Birinci xlif vaxt;b)Hzrt li () zamannda;v) Hzrt Peymbr (s) dvrnd;q) ikinci xlif vaxt.

5. Hzrt Mehdiy () inam snnilrdn ne mhur xs nql

edib?a) lli nfr;b) otuz nfr;v) yz nfr;q) yetmi nfr.6. lahi dalt yer zn n vaxt hakim olacaq?a) fqihlr hakim olanda;b) m`sum imam () gldikd;

v) mxtlif qvm v din balar gldikd;q) he biri.

54


55/63

7. Talehi dyimk inam n m`nadadr?a) bda m`nasnda;b) cbr v ixtiyar m`nasnda;v) kamil azadlq m`nasnda;

q) btn hallarda.

8. iliy gr kim fat ed bilr?a) peymbrlr;b) m`sum imamlar;v) a v b variant;q) btn insanlar.

9. Mada mnasibtd hans variant dzdr?a) qiyamtd mad hm cismani, hm d ruhanidir;b) qiyamt hesab kamil dalt sasndadr;v) qiyamt gn ml ls Peymbr (s) v m`sum

imamlardr;q) he bir variant.

10. Olanlarda hddi-blu niansi ndir?a) cod tklrin xmas;b) mni (sperma) xaric olmas;v) qmri tqviml 15 yan tamam olmas;q) b v v variantlar.

11. Hans variant dstmaza aiddir?a) Allah qarsnda db;

b) yuxunun qamas v adlq yaranmas sbbi;v) m`minin qlbini v ruhunu Allah hzuruna hazrlayr;q) b v v variantlar.

12. Vacib namazlar hanslardr?a) ayat namaz;b) meyit namaz;v) nzir, and, icar vasitsi il vacib olan namaz;

q) btn variantlar.

55


56/63

13. Gnorta namaz qlmam shvn ikindi namazna mulolan xs namazn ortasnda shvini anlasa n etsin?

a) niyyti gnorta namazna dndrsin;b) namaz dzgndr;v) yenidn qlsn;

q) he bir variant.

14. Namaz qlan xs paltarnn murdar olduunu unudub,namazn ortasnda xatrlasa n etsin?

a) namaz dzgndr;b) qzasn qlmaldr;v) namazn yenidn qlmaldr;q) b v v variantlar.

15. xtiyarsz olaraq aln mhrdn qalxsa n etmli?a) ban saxlaya bilmyib tkrar scdy gets, st-st bir

scd saylr;b) mmkns aln yenidn scd yerin qoymamaldr;v) hr bir halda namaz dzgndr:q) a v b variantlar.

16. Rkunu unudub hmd surdn sonra scd n yiln netsin?

a) qalxb rukuya getsin;b) durmadan ruku halna glsin;v) namaz batildir;q) he bir variant.

17. Yemk yediyi vaxt baa ds ki, sbh olub n etsin?a) tikni azndan xarsn;b) orucu batildir;v) hmin tikni uda bilr;q) b v v variantlar.

18. Hkim bir xs oruc tutmaa icaz vermirs, n etmli?a) onun sz btn hallarda dlildir v qbul edilmlidir;

b) hkim mtxssis olsa v dediklrindn yqinlik hasil olsa,onun szlri dlildir;

56


57/63

v) onun dediklrin e`tina edilmmlidir;q) baqa hkimlrl d mslhtlmk lazmdr.

19. Oruc tutan xs o qdr susasa ki, susuzluqdan lcyindnqorxarsa n etsin?

a) lmdn qurtaracaq hdd su i bilr; amma orucu batildir;b) lmdn qurtaracaq hdd su i bilr v orucu batil deyil;v) orucu batil edck ilrdn kinsin;q) a v v variantlar.

20. mr be m`ruf n nhy z mnkrin rti ndir?a) ehtimal oluna ki, mr v nhy t`sir edck;b) gnahkarn z gnahn tkrar edcyi bilinrs;

v) mr v nhyd fsad olmasa;q) btn variantlar.

21. Kii namhrm qadnn bdnin baxa bilrmi?a) haramdr;b) lzzt mqsdi il baxmaq haramdr;v) haram deyil;q) he cr icaz verilmir.

22. Namaz halnda ana bdni murdar ua qucana alsa,namaz batil olarm?

a) bli;b) xeyr;v) uan ynind ayb yeri rtck ld murdarlanm libas

olmasa, eybi yoxdur;

q) he bir variant.

23. Ne illr qld namazn shv olduunu anlayan kshmin namazlarn qzasn qlmaldrm?

a) namazlar dzgndr;b) namazlar batildir;v) yrn bilcyi halda, tnbllikdn shv qlbsa, qzalar

qlmaldr;

q) bundan sonra dzgn qlmaldr.

57


58/63

24. Yaxnlarn yasnda itirak n kitab hli mscid girbilrmi?

a) qars alnmaldr;b) eybi yoxdur;v) mscid hrmtsizliy sbb olmasa, qars alnmaya bilr;

q) b v v variantlar.

25. Dini bayramlarda, m`sumlarn doum gnlrind dinie`rlr oxunarkn l almaq olarm?

a) l almaq caiz deyil;b) istniln mqsdl caiz deyil;v) mzhbi sevgini salavatla bildirmk mnasibdir;q) b v v variantlar.

26. lyib, ata evind qalan qzn z maandan cehiz nyd pula xms drm?

a) xms dr;b) xms dmr;v) cehiz almaq n baqa yol yoxsa xms dmr;q) he bir variant.

27. Dini rhbrin hkm btn lklr aiddirmi?a) icra olmaldr;b) icra olmamaldr;v) bir mntqy aid olsa, hmin mntqd icra olmaldr;q) z lksind icra olmaldr.

28. Batil lent yazlar v filmlrl mul olan adamla tmasda

olmaq caizdirmi?a) caizdir;b) caiz deyil;v) ehtiyat olunmaldr;q) tmas harama tviq edirs, caiz deyil.

29. Kart v ahmat oynamaq olarm?a) eybi yoxdur;

b) eybi var;v) qumar alti olmaqdan xmsa eybi yoxdur;

58


59/63

q) qumar alti olmaqdan xsa v udub-uduzmaq olmasa, eybiyoxdur.

30. Saqqal v z lgcl qrxmaq olarm?a) haramdr;

b) haram deyil;v) vacib ehtiyata gr saqqal qrxmaq haramdr, z (yana)qrxman eybi yoxdur;

q) z (yana) qrxmaq haramdr, saqqal qrxman eybiyoxdur.

31. Bir evd yaayan qardalar bir-birinin arvadna baxb,zarafat ed bilrmi?

a) zarafat ed bilrlr;b) namhrm qadna baxmaq caiz deyil;v) he cr zarafat olmaz;q) lzzt mqsdi il baxmaq v zarafat etmk caiz deyil.

32. Hans variant dorudur?a) ttn kmk olar, amma hazrlamaq v yayman eybi var;b) ttn hazrlamaq v yaymaq olar, amma kmyin eybi var;v) ttn kmk, hazrlamaq v yaymaq caiz deyil;q) narkotik maddlrin istifadsi v alq-satqs haramdr. Adt

sbb olsa, ttn kmk d haramdr.

33. Bakir qzn r getmsi n atann icazsi rtdirmi?a) rtdir;b) rt deyil;

v) vacib ehtiyata gr rtdir;q) he bir variant.

34. Hans variant ixlas niansidir?a) idn yorulub soyumur;b) etdiyi idn peman deyil;v) grdy iin bilinmsini istmir;q) btn variantlar.

35. Hans variant vilaytilik niansidir?

59


60/63

a) Allaha itat;b) vvl vaxt qlnan namaz;v) hli-beyt dmnlrindn ehtiyacszlq;q) btn variantlar.

36. mam Mehdinin () qeybti dvrnd nec olmal?a) cmiyyti gnaha svq etmk;b) bigan olmaq;v) slam qanunlarna ml ilk vzif olmaldr;q) intizar kib, he bir i grmmk.

37. Balayan byk, paxl v dargz is zlildir Hdisikimdndir?

a) imam Hseyn ();b) imam Hadi();v) imam Sadiq ();q) imam Cavad ();

38. Axman qlbi aznda, aqilin az qlbinddir hdisikimdndir?

a) imam Sccad ();b) imam Kazim ();v) imam Sadiq ();q) imam skri ();

39. z eyiblrindn xbrdar olan ks baqalarnda eybaxtarmr hdisi kimdndir?

a) hzrt Peymbr (s);

b) hzrt Fatim (s);v) imam li ();q) hzrt Mehdi ();

40. Rku halnda zkat vern aysi kimin haqqnda nazilolmudur?

a) imam Hseyn ();b) hzrt Fatim (s);

v) imam li ();q) he biri.

60


61/63

41. lahi klam inda insana hans ne`mt verilir?a) dnya v axirt sadti;b) can sal, bol ruzi, zlmtdn qurtulu;v) hidayt, can sal, salam ruh v bdn;

q) Allahn razl, bol ruzi, hidayt.

42. Evd Qur`an oxunanda n olur?a) haqq klm ucalr;b) dini arlar canlanr;v) ne`mt artr;q) btn variantlar.

43. Hans gnah byk (kbir) gnah saylr?a) avalideynlik;b) get-gli ksmk (qte-rhm);v) skik satmaq;q) btn variantlar.

44. Mrhum Aa Mirza Cvad Mliki Tbrizi z agirdlrinn vsiyyt etdi?

a) Mscid kimi ictimai yerlr ox get-gl edin, orada ox olun;b) Aiq ariflrin hyatn mtali etmkl ruhunuzu

gclndirin, ona istiqamt verin;v) Gnah etmk haqda dnmyin;q) a v b variantlar.

45. Namaz qlmayana kmk edn xs yetmi peymbri

ldrm ks kimidir hdisi kimdndir?a) hzrt Peymbr (s);b) imam li ();v) imam Sadiq ();q ) imam Hadi ().

61


62/63

Mndricat

AZRBAYCAN gnclrn mract....................................3Mqddm..............................................................................5Dnclr glstan...............................................................7 dncsnn n aydn sas..............................................7yrnls dn hkmlr........................................................15Yetknlk (blu) yann lamtlr.....................................15Namazn hkmlr.................................................................16acb namazlar......................................................................16Namazda bdnn rtlms..................................................18Namaz qlann lbas..............................................................18

Orucun hkmlr ...................................................................20Xms zkatn hkmlr.....................................................21mr BE m`ruf nhy z mnkr.......................................23(Yaxla mr, psly qadaa).............................................23mr be m`ruf nhy z mnkrn DrClr..................23Baxman hkmlr...............................................................24Tarx br bax......................................................................25Hzrt l () namaz halnda fqrlr kmk.................25

mam lr qay............................................................25Unudulmaz namaz.................................................................26Quràn maarf haqqnda.......................................................26Quràndan faydalanma...........................................................27lah ktaba ehtram...............................................................28Quràn tlat........................................................................28Gnclrn mclsnd Quràn qrat.....................................29

Quràn oxunuunun gnc t`sr .........................................29Quràn oxuman savab v fzlt .......................................30bd deallar........................................................................31xlaq v hyat.......................................................................33xlasn (smmlyn) nanlr............................................33Vlayt olmaq styrsnzm?............................................341.Allaha tat..........................................................................342. Ardcllq............................................................................34

3. vvl, balanc vaxtda qlnan namaz.............................354. hl-beyt dmnlrn nfrt...........................................35

62


63/63

Gnah v onun nsan hyatna t`sr ...................................35Gnahn t`srlr...................................................................37k byk gnah.....................................................................38hl-beyt dostlarnn xsusyytlr......................................39stftaat...................................................................................41

(r` suallar)..........................................................................41mam Mehdnn () qeybt dvrnd vzflrmz............51Qeybt dvr.........................................................................51srn mam Hzrt Mehdn () tanma...............................52Yax rftar............................................................................52Frc (zhur) ntzar.............................................................52Kmk sty.........................................................................52mam Zamann () mqdds vcudu n sdq v dua...53

Gnclyn yedd smas msabqsnn suallar................54

Documents

Gancliyin 7 semasi