1

TC

TÜRKİYE TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Konu: Risk Değerlendirmeleri 17.08.2012

GENELGE No: 694

20.06.2012 tarihinde İş Sağılığı ve İş Güvenliği Kanunu 6331 sayılı yasa ile kabul edilerek 30.06.2012 tarih

28339 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Yasanın 4. Maddesi “İşverenin genel yükümlülüğü” başlığı

altında (1) fıkrası; “İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu

çerçevede;

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbrin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin

değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.

c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır. d) …..

Yasanın 5. Maddesi “Risklerden korunma ilkeleri” başlığı altında; “İşveren, yükümlülüklerinin yerine

getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur;

a) Risklerden kaçınmak. b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. c) Risklerle kaynağında mücadele etmek. d) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim

metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışmalar ve üretim temposunda sağlık

güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyorsa en aza indirmek.

e) Teknik gelişmelere uyum sağlamak. f) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. g) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin

etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.

h) Toplu koruma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.

i) Çalışanlara uygun talimatlar verilmesini zorunlu kılar.

1. Amaç

Kurumumuza bağlı yeraltı ve yerüstü işyerlerinde tehlikelerin tanımlanması, risklerin değerlendirilmesi ve

belirlenen risklere karşı önlemlerin alınması, yetki sorumluluk ve uygulama esaslarını belirlemektir. t

2. Kapsam ve Uygulama Alanı

Bu Talimat;

a. TTK yeraltı ve yerüstü işyerlerini,

b. Rutin ve rutin olmayan faaliyetleri,

c. İşyerindeki tüm çalışanların faaliyetlerini (çalışanlar, müteahhitler, tedarikçiler, müşteriler’

stajerler ve misafirler dahil),

d. İş yerinde TTK ya da diğer bir kaynak tarafından sağlanan (taşıma, yemek vb.) olanakları kapsar.

3. Tanımlar

2

Kaza: Ölüme, bedensel ve / veya zihinsel maluliyete, hasara, zarara ya da diğer kayıplara yol açan

istenmeyen olaydır.

Tehlike: İnsan ölümü, yaralanması ya da bedensel ve / veya zihinsel maluliyeti, malın hasar görmesi, iş

yeri çevresinin zarar görmesi ya da bunların bileşimine neden olabilecek potansiyel bir durum ya da

kaynaktır.

Tehlike tanımlanması: İnsan ölümü, yaralanması ya da bedensel ve / veya zihinsel maluliyeti, malın

hasar görmesi, iş yeri çevresinin zarar görmesi ya da bunların bileşimine neden olabilecek potansiyel bir

durum ya da kaynağın farkına varma ve özelliklerini tanımlama sürecidir.

Olay: Kazaya neden olan veya olma potansiyeli olan oluşumdur.

NOT : ölüme, hastalığa, hasara, zarara ya da diğer kayıplara neden olmayan olaylar “kazaya ramak

kala” dır. “Olay”, “kazaya ramak kalmaları” da kapsar.

Uygunsuzluk: Doğrudan ya da dolaylı olarak insan ölümü, yaralanması ya da bedensel ve / veya zihinsel

olumsuz etkilenmesi, malın hasar görmesi, iş yeri çevresinin zarar görmesi ya da bunların

kombinasyonuna neden olabilecek iş standartları, uygulamalar, talimatlar, kurallar, yönetim sistemi

performansı ve benzerlerinden, herhangi bir sapmadır.

Risk: Belirlenmiş tehlikeli bir olayın oluşma olasılığı ve sonuçlarının kombinasyonudur.

Risk değerlendirme: (RD) Riskin büyüklüğünü hesaplama ve riskin tolere edilebilir olup olmadığına

karar verme işlemidir.

Güvenlik: Kabul edilemez zarar riskinden uzak kalma durumudur.

Tolere edilebilir risk: TTK’in yasal yükümlülükleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) politikası

çerçevesinde tahammül edilebilir seviyeye indirilmiş risktir.

4. Genel Hükümler

1. TTK iş yerlerinde İSG ile ilgili tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve belirlenmiş

risklere karşı önlemlerin alınması, yapılacak faaliyetlerin izlenmesi ve gözden geçirme çalışmaları bu

talimatta belirlenen ilkeler çerçevesinde gerçekleştirilecektir.

2. “Risk Değerlendirme Esasları”; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından “Risk

Değerlendirme” konusunda bir Yönetmelik yayınlanıncaya kadar “Beş Adımda Risk Değerlendirme

Esasları” uygulanacaktır.

1. Adım: Tehlikelerin Belirlenmesi

2. Adım: Tehlikelerin Değerlendirilmesi

3. Adım: Risklerin Derecelendirilmesi

4. Adım: Kontrol Önlemleri

5. Adım: Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme

3. “Risk Yönetimi Metodolojisi” nin ana ilkeleri aşağıda belirlenmiştir.

3

Bu talimat kapsamında belirlenen risk değerlendirme çalışmaları; kullanılan malzeme/teçhizat

/ekipmanlarda, uygulanan yöntemlerde, yapılan ölçümlerde, çalışanlarda ve çalışma ortamında

risk seviyesini etkileyecek bir değişiklik olduğunda hemen, süreçte bir değişiklik olmaması

durumunda ise 2 yılda bir tekrarlanacaktır.

Risk değerlendirme çalışmalarının amacı; tehlikelerin tespiti, risklerin sınıflandırılması ve

önlemlerle kontrol altına alınabilecek ya da ortadan kaldırılabilecek olan risklerin belirlenmesini

sağlamaktır.

Risk değerlendirme çalışmaları, işyerindeki gereksinimlerin belirlenmesi, eğitim ihtiyaçlarının

tanımlanması ve/veya işletme kontrollerinin geliştirilmesi için girdi sağlar.

Risk değerlendirme çalışmaları sonucunda belirlenen kontrol faaliyetleri ile önleme

faaliyetlerinin zamanında ve etkin bir şekilde uygulanıp uygulanmadığı, denetim, izleme ve

gözden geçirme faaliyetleri takip edilecektir.

5. Risk Değerlendirme Çalışmaları Konusundaki Sorumluluklar

1. Risklerin tespiti ve belirlenmiş risklere karşı önlemleri almak işverenin sorumluluğundadır.

2. Risk değerlendirme faaliyetleri;

İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Kurulu’nun koordinasyonunda,

Ünite /Servis (İşletme müdürlükleri veya bağımsız başmühendislikler) bazında kurulacak ekipler

marifetiyle yürütülecektir.

Tüm çalışanlar; yaptıkları işleri Kurum Politikası, İSG Temel Kitabı, İş Güvenliği Yönergeleri,

Çalışma Talimatları, Eğitim El Kitapları, Malzeme Güvenlik Bilgi Formları(MGBF) vbg. yazılı

dokümanlarda belirlenen ve/veya eğitimlerde iş güvenliği kuralı olarak öğretilen şekilde

yapmaktan, risk değerlendirme faaliyetleri kapsamında belirlenen önlemleri almaktan

sorumludur.

3. TTK’ya gelen misafir, stajer, taşeron, müteahhit, tedarikçi ve müşteriler risk değerlendirme

faaliyetleri kapsamında belirlenen önlemlere uygun hareket etmekle yükümlüdür. Bu

yükümlülüğün yerine getirilebilmesi için gerekli bilginin verilmesi ziyareti veya / iş ilişkisini

yürüten kişi / veya ünitenin sorumluluğundadır.

4. Risk Değerlendirme çalışmaları ile çalışanları yaptıkları iş ve çalıştıkları ortamın tehlikeleri

konusunda bilinçlendirmek amaçlandığından, RD çalışmalarından etkilenen tüm çalışanlar bu

çalışmaların sonuçlarından haberdar edilecektir.

6.Risk Değerlendirme Çalışmalarını Yapacak Ekip

1. Tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve belirlenmiş risklere karşı önlemlerin

alınması çalışmaları işletme / veya servis bazında kurulacak ekip / ekipler aracılığı ile

gerçekleştirilecektir.

2. Birden fazla ünitenin katılımı ile ortak yürütülen faaliyetlerle ilgili risk değerlendirme çalışmaları

bu servisleri temsil eden personelin katıldığı ekipler aracılığı ile yapılan işle ilgili işletme

müdürünün koordinasyonunda yürütülecektir. Risk Değerlendirme Ekiplerinde aşağıda belirtilen

kişiler yer alacaktır.

İşletme Müdürü

Baş mühendis

4

Servis Mühendisi

İş Güvenliği Şube Müdürü /İş Güvenliği Uzmanı -İGU/

İşyeri Hekimi,

İlgili faaliyetten sorumlu Nezaretçi

İlgili birimden çalışan veya çalışanlar,

Sendika temsilcisi

İSG İşçi Temsilcisi

7. Risk Değerlendirmeye Hazırlık

1. Risk değerlendirme çalışmaları öncesinde TTK çapında tutarlılığın ve izlenebilirliğin sağlanması

amacıyla; İş güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı tarafından ekiplere RD eğitimi verilecektir.

2. Risk değerlendirme yöntemi ile ilgili detaylı bilgiler ve izlenebilirliğin sağlanması amacıyla

kullanılacak numaralandırma sistematiği eğitim kapsamında aktarılacaktır.

8. İş Akış Şemalarının Hazırlanması

1. İş (Fonksiyon) Akış Şemaları ; Ek: 1 ’de örneği verilen “İş Akış Şeması Formu” kullanılarak

yapılacaktır. Yapılan işler veya verilen hizmetler mümkün olduğunca servis bazında tek formda

bitirilmesi esas alınarak hazırlanacaktır. Örneğin; Kömür üretiminde kazı, galeri sürülmesi, taban

ilerlemesi, tamir tarama, nakliyat için ayrı ayrı iş akış şemaları hazırlanmalıdır. Sosyal Hizmetler

için; misafirhane hizmetleri, lojman hizmetleri, kantin hizmetleri, haberleşme vb gibi hizmetler

için de ayrı iş akış şemaları hazırlanmalıdır.

2. İş Akış Şemalarında ana faaliyetler ve bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi konusunda destek veren

birimler ana faaliyetler bazında belirtilecektir.

3. İş Akış Şemalarında yer alan ana faaliyetlerin hedeflenen sonuçları üretmesi için gerçekleştirilen

rutin ve rutin olmayan faaliyetler Ek 2’de verilen Risk Değerlendirme Kartı’nın (RDK)

faaliyetin tanımı sütununa detayları ile yazılarak risk değerlendirme çalışmasına hazır hale

getirilecektir.

9. Müteahhit Faaliyetlerinin Belirlenmesi

1. Rutin iş akışının gerçekleştirilmesi amacı ile müteahhitlik hizmetlerinin fonksiyon akış şemaları

hazırlanacaktır. Bu faaliyetlerle ilgili riskler de RD ekipleri tarafından değerlendirilecektir.

2. Rutin olmayan , müteahhitlere anahtar teslimi yaptırılan işlerle ilgili risk değerlendirmeleri

müteahhitler tarafından işe başlamadan önce yaptırılacak, alınacak önlemler belirtilecektir. Bu

risk değerlendirme sonuçları TTK, RD ekipleri tarafından değerlendirilecektir. Belirlenen riskler,

alınması gereken önlemler ve önlemlerin alınması konusundaki sorumluluklar sözleşme

hükümlerinde yer alacaktır. Önlemler konusundaki sorumluluklar belirlenirken; TTK’in vereceği

destek, maliyet faktörü dikkate alınarak değerlendirme yapılacaktır. RD için Risk Değerlendirme

Kartı Ek: 2 – (Müteahhit Faaliyetleri) kullanılacaktır. Bu kapsamda;

a. İşin yapılacağı yer,

b. Müteahhidin önlemler için bulundurması gereken donanımlar, TTK’nın olanakları,

c. Müteahhidin önlemler konusundaki tecrübesi dikkate alınacaktır.

5

3. İşin yürütülmesi sırasında; işi talep eden birim, İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı ve Satın

Alma Birimleri önlemlerin etkinliğini ve uygunluğunu değerlendirecektir.

4. Gerek duyulması halinde müteahhid ile yapılan sözleşme şartları da dikkate alınarak yaptırımlar

uygulanacaktır.

10. Yardımcı Ekipmanlar ve El Aletleri

1. Rutin ve rutin olmayan faaliyetler sırasında kullanılan yardımcı ekipmanlar ve el aletlerinin işin

yapılması sırasında bir risk yaratmayacak şekilde olması esastır.

2. Uygunluğun sağlanması için; işin yapılması sırasında kullanılan el aletleri ve ekipmanlar Risk

Değerlendirme Kartı Ek: 2 – (Yardımcı Ekipmanlar) kullanılarak; kullanan üniteler tarafından

belirlenen asgari uygunluk seviyelerine göre değerlendirilecektir. Uygun olmayanlar

kullanımdan kaldırılacaktır, uygun olanların sistematik bakım ve kontrolu yapılmış ve çalışır

halde olmaları sağlanacaktır.

11. Çalışanlara Sağlanan Olanaklar

1. Çalışanlara sağlanan sosyal imkanlardan (ulaşım, yemek, banyo gibi) kaynaklanan tehlikelerle

ilgili risk değerlendirme çalışmaları, fonksiyon akış şemaları çizilmeden “çalışılan ortamla ilgili

risklerin değerlendirilmesi” kapsamında Risk Değerlendirme Kartı (Çalışanlara Sağlanan

Olanaklar) kullanılarak değerlendirilecektir (Ek 2).

2. Değerlendirilmenin yapılmasından söz konusu olanağı sağlayan ünite sorumlu olacaktır.

3. Çalışanlara sağlanan olanaklar, kurum imkanları çerçevesinde değerlendirilerek alınması gereken

önlemler ve olası risklerin tolere edilebilir seviyede tutulması için yapılacak faaliyetler

belirlenecektir.

12. Çalışma Ortamı

1. Gerçekleştirilen faaliyetten bağımsız olarak, çalışılan ortamdan kaynaklanan toz, gürültü ve

aydınlanma gibi riskler Risk Değerlendirme Kartı (Çalışma Ortamı) kullanılarak

değerlendirilecektir (Ek 2).

2. Toz, gürültü ve aydınlatma dışındaki çalışan sağlığı ve iş güvenliğini etkileyen termal şartlar,

radyoaktivite, hava şartları gibi faktörler faaliyetlerle ilgili risklerin değerlendirilmesi sırasında

ele alınacaktır.

3. Toz, gürültü ve aydınlatma ölçümleri, yönetmelik hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilecektir.

4. Toz, gürültü ve aydınlatma ölçümleri, bu konulardaki etkiler değiştikçe güncellenecektir.

13. Tehlikelerin Belirlenmesi

1. Tehlikelerin belirlenmesi çalışmaları, risk değerlendirme ekipleri tarafından daha geniş bir

katılımla beyin fırtınası yöntemi kullanılarak gerçekleştirilecektir. Bu çalışmalara söz konusu

ortamda çalışan birimlerden ihtiyaç duyulanların katılımı sağlanacaktır.

2. Fonksiyon akış şeması kapsamında faaliyetin yürütülmesi amacıyla destek alınan ünitelerin

faaliyetleri değerlendirilirken söz konusu ünitelerin elemanları danışman statüsünde ekibe davet

edilecektir.

6

3. Beyin fırtınası yapılırken; rutin ve rutin olmayan tüm faaliyetlerin tehlikeleri, kullanılan yardımcı

ekipmanlar ve el aletlerinin uygunluğu, çalışanlara sağlanan olanaklar, çalışma ortamı dikkate

alınacaktır.

4. Risk Değerlendirme Çalışmalarında; tedarikçiler, müşteriler, ziyaretçiler, misafirler, stajerler gibi

ortamda bulunması olası tüm ilgili taraflar dikkate alınacaktır.

5. Çalışılan ortamda yürütülen ana sürecin sahibi “çalışılan ortamla ilgili risklerin

değerlendirilmesi” çalışmalarının yürütülmesinden sorumludur.

6. Risk değerlendirmesi yapılırken faaliyetle ilgili yeterli bilgi toplanıp toplanmadığı, aşağıdaki

sorular sorularak değerlendirilecektir.

Yapılan işin, süresi ve sıklığı,

İşin yapıldığı yer,

İşi normalde veya geçici olarak görevlendirilerek kimlerin yaptığı,

İşin yapıldığı alanda çalışan diğer işçiler,

İşten etkilenen ilgili diğer taraflar (örn: ziyaretçiler, taşeronlar, kamu),

Çalışanların işleri ile ilgili almış oldukları eğitimler,

İşin yapılışı ile ilgili eğitim ihtiyacı,

İşin yapılışı ile ilgili yazılı dokümanlar (politika, prosedürler, iş talimatları, ünite içi eğitim

el kitapları, MGBF vb.)

Kullanılabilecek alan, alet, ekipman ve makineler,

Kullanılması sakıncalı olan alet, ekipmanlar,

Makinelerin ve alet ekipmanların kullanımı ve bakımına ilişkin tedarikçi veya imalatçıların

talimatları,

Taşınacak malzemelerin boyutu, şekli ve ağırlığı,

Malzemelerin taşınacağı (elle veya ekipmanla) mesafe ve yükseklik.

İş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili bilgiler.

14. Riskin Değerlendirilmesi:

Riskin Tolere Edilebilir Olup Olmadığına Karar Verme ve Sonuca Göre Yapılacak Faaliyetler

1. Risk değerlendirmesi, olaylar ortaya çıkmadan önce varsayımlara, öngörülere, değerlendirme ve

analizlere dayalı alınacak önlemlerin nesnel dayanağını oluşturan kilit işlevlerden biridir.

2. Riskten söz edebilmek için tehlikenin açığa çıkma olasılığı ve bu nedenle meydana gelebilecek

zarar, hasar veya yaralanmanın şiddet derecesini öngörebilmek gerekir.

3. Tehlike kaynaklarından tümüyle arındırılmış bir üretim ve üretim ortamı tesis etmek mümkün

değildir. Mümkün olan riskin azaltılması, kabul edilebilir düzeylere indirilmesidir. Yani tehlike

kaynaklarının açığa çıkma olasılığı küçültülebilir, meydana gelebilecek hasar veya yaralanmanın

şiddet derecesi-etkileri- azaltılabilir.

7

4. Risk değerlendirmesiyle; tehlikelerin belirlenmesi, risklerin derecelendirilmesi, önlemlerle

kontrol altına alınabilecek ya da ortadan kaldırılabilecek olan risklerin belirlenmesi sağlanacaktır.

5. Tehlike ile ilgili risk, potansiyel zararın şiddetinin ve oluşma ihtimalinin tahminine göre

belirlenecektir.

15. Şiddet (Ciddiyet) Derecesi İçin Derecelendirme Basamakları :

Zararın şiddeti araştırılırken aşağıdaki tablo dikkate alınacaktır.

Şiddet

Derecesi

Olası Sonuç

(Derecesi büyük olan alınacaktır )

İnsana Yönelik Tesis / Ekipmana yönelik

5 Ölümlü kaza

(Ölüm)

Zararın maliyeti 100.000 $’a eşit

veya 100.000 $’dan büyüktür.

4 Ağır yaralanma

(Organ kaybı, büyük kırıklar, zehirlenme, büyük ve

ölümcül yaralanmalar, mesleki kanser, yaşam süresini

kısıtlayıcı hastalıklar, akut ölümcül hastalıklar, ciddi

yanık)

Zararın maliyeti 50.000 ila

100.000 $ arasındadır.

3 Orta dereceli yaralanma

(Yanık, beyin sarsıntısı, ciddi burkulmalar, cilt

hastalıkları, işitme kaybı, astım, ergonomik

uyumsuzluk sonucu oluşan hastalıklar)

Zararın maliyeti 20.000 ila 50.000

$ arasındadır.

2 Hafif yaralanmalar

(Küçük kesikler, çürükler, toza bağlı göz problemleri,

psikolojik etkilenmeler)

Zararın maliyeti 1.000 ila 20.000 $

arasındadır.

1 Kayıpsız olaylar

(Hasar ya da yaralanmaya neden olmayan kaza veya

kazaya ramak kalma olayları)

Zararın maliyeti 1.000.$’dan azdır.

Yaralanma / hasar olasılığı değerlendirilirken;

Maruz kalabilecek çalışan sayısı,

Tehlikeye maruz kalma sıklığı ve süresi,

Elektrik, su kesintileri gibi kontrol ve önlemlerin etkinliğini azaltabilecek durumlar,

Tesis ve makinelerdeki güvenlik bileşenleri eksiklikleri,

Kişisel koruyucuların etkinliği ve kullanım sıklığı,

8

Güvensiz davranışlar, güvensiz şartlar vb. diğer faktörler de değerlendirilecektir.

16. Ortaya Çıkma Olasılığı / Frekans İçin Derecelendirme Basamakları :

5 İş yapıldığı sürece (çok yüksek olasılık)

4 Ayda bir (yüksek olasılık)

3 Yılda bir (orta dereceli olasılık)

2 Beş yılda bir (küçük olasılık)

1 On yılda bir (çok küçük olasılık)

17. Riskin Derecelendirilmesi

Risk Seviyesi =Zararın Ciddiyet Derecesi X Ortaya Çıkma Olasılığı

Olasılık

Şiddet Derecesi

1 2 3 4 5

5 Düşük seviye

risk

5

Orta seviye risk 10

Yüksek seviye risk 15

Yüksek seviye

risk

20

Çok yüksek

seviye risk

25

4 Düşük seviye

risk

4

Orta seviye risk 8

Orta seviye risk 12

Yüksek seviye

risk

16

Yüksek seviye

risk

20

3 Düşük seviye

risk

3

Düşük seviye

risk

6

Orta seviye risk 9

Orta seviye risk 12

Yüksek seviye risk 15

2 Düşük seviye

risk

2

Düşük seviye

risk

4

Düşük seviye

risk

6

Orta seviye risk 8

Orta seviye risk 10

1 Çok hafif

seviye risk

1

Düşük seviye

risk

2

Düşük seviye

risk

3

Düşük seviye

risk

4

Düşük seviye risk

5

DSR= Düşük Seviye Risk KER= Kabul Edilebilir Risk YSR= Yüsek Seviye Risk

18. Risk Seviyesi

Risk Seviyesi Faaliyet ve Zamanlama

Çok hafif risk Ek bir faaliyet, dokümantasyon ve kayıt tutulması gerektirmez.

9

Düşük seviye risk

Tolere edilebilir risk. Ek kontroller gerekmiyor. Çabalar maIi olarak daha

etkin çözümlere veya iyileştirmelere yoğunlaştırılmalıdır. Önlemlerin

mevcudiyetinden emin olmak için izleme gereklidir.

Orta seviye risk Risk seviyesini azaltmak için çaba harcanmalıdır. Fakat önleme maliyeti

dikkatle ölçülmeli ve sınırlandırılmalıdır. Risk azaltma önlemleri belirlenen

en kısa zaman periyodunda uygulanmalıdır.

Şiddeti çok yüksek olabilecek orta seviye riskler söz konusu olduğunda; daha

iyi önlemler alınabilmesi için olasılık değerlendirmesi bir kez daha

yapılmalıdır.

Yüksek seviye risk Çalışma risk azaltılmadan başlatılmamalıdır. Riskin azaltılması için dikkate

değer kaynak ayrılması gerekebilir. İşin bu riske rağmen devam etmesi

gerekiyorsa acil önlemler alınmalıdır.

Çok yüksek seviye risk

Tolere edilemez. İş, risk azaltılıncaya kadar başlatılmamalı veya devam

ettirilmemelidir. Sınırsız kaynak kullanımı durumunda bile riskin azaltılması

mümkün değilse; iş hiç başlatılmamalıdır.

1. Risk değerlendirmesi çalışmaları sırasında yasal uygunluk değerlendirilmesi de yapılır.

Yasalara uygunsuzluk tolere edilemez risk anlamına gelir.

2. Risk Değerlendirme Kartları doldurulduktan sonra “tamamı” ve “yüksek risk ve çok yüksek

risk” olarak belirlenen ve yatırım ihtiyacı doğuran riskler” İş Güvenliği ve Eğitim Daire

Başkanlığı’na gönderilecektir.

3. Risk Seviyesi yüksek risk ve çok yüksek risk olarak belirlenen ve yatırım ihtiyacı doğuran

riskler, Genel Müdürlük ve Müessese yetkililerinin katılımı ile oluşturulacak komisyon

tarafından tekrar değerlendirilerek önceliklendirilecektir.

19. Risk Önleme Planının Hazırlanması

Risk değerlendirme çalışmalarının sonucu; belirlenen riskin ortadan kaldırılması ve / veya azaltılması,

risk önleme çalışmalarının geliştirilmesi, iyileştirilmesi faaliyetlerinin önceliklere göre sıralanacaktır.

Önlemler aşağıdakiler hususlar dikkate alınarak yapılacaktır.

Eğer mümkünse tehlikelerin tümü yok edilecektir veya risk, kaynağında yok edilecektir.

Eğer tehlikenin yok edilmesi mümkün değilse, risk azaltılmaya çalışılacaktır.

Mümkünse işin yapılışı bireylere uygun hale getirilecek, bireylere adapte edilecektir.

Önlemlerin iyileştirilmesi için teknik gelişmelerden yararlanılacaktır.

Önlemler tüm ilgili tarafların (çalışanlar, müteahhitler, toplum, tedarikçiler, müşteriler, stajerler,

ziyaretçiler) önerileri dikkate alınarak belirlenecektir.

Önlemlerin teknik ve yazılı tarafları dikkate alınacaktır.

Ekipmanların güvenli bir şekilde çalışması için gerekli bakım çalışmaları planlanacaktır.

10

Yukarıda sayılan risk önleme çalışmaları riskin seviyesini azaltmak için yetersiz olduğunda

kişisel koruyucu ekipman kullanımı planlanacaktır.

Risk değerlendirme çalışmalarının sonuçları aşağıdaki faaliyetler için girdi olarak kullanılır.

Politika ve hedeflerin belirlenmesi / güncellenmesi,

Yasal ve diğer gereksinimlerin karşılanması,

Yönetim programları hazırlanması,

Yapı ve sorumlulukların belirlenmesi,

Danışma ve iletişim faaliyetleri,

Kontrol ölçümleri için yapılan planlar (belirlenmiş risklerle ilgili kontrol ölçümlerinin güncelleştirilmesi),

Performans ölçümü ve izleme çalışmaları,

İyileştirme faaliyetleri,

Tetkik faaliyetleri,

Eğitim bilinçlendirme ve yetkinlik çalışmaları,

Acil durumlara hazırlık çalışmaları

Risk değerlendirme çalışmaları sırasında edinilen bilgi birikimi dikkate alınarak yukarıda sayılan

faaliyetler gözden geçirilecektir.

Gözden geçirme sonucunda TTK çapında yürütülen faaliyetlerde bir revizyona ihtiyaç varsa revizyon

talebi gerekçe belirtilerek, yazışma ile İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı’na aktarılacaktır.

Önlemlerin riski hedeflenen düzeye indirmek uygunluğunu izleyebilmek için proaktif ölçüm göstergeleri

belirlenecektir.

Risk önleme planı kapsamında belirlenen tüm faaliyetler için;

Uygulama sorumlusu,

Hedeflenen sonuç,

Öngörülebiliyorsa kaynak ihtiyacı,

Hedeflenen termin,

Gözden geçirme periyodu ve sorumlusu

belirlenerek “Risk Kontrol ve Önleme Faaliyet Planı”na işlenecektir (Ek: 3’).

20. Kaynak İhtiyaçlarının Belirlenmesi

Risk Kontrol ve Önleme Faaliyet Planı’nda belirlenen, ünite içi ya da TTK’de mevcut kaynaklarla

gerçekleştirilemeyecek önlemlerin hayata geçirilmesi için ihtiyaç duyulan ve bütçeden karşılanması

gereken kaynak ihtiyaçları; İSG Kurulu tarafından her risk değerlendirme döneminde sabit kalmak üzere

atanan bir komisyon tarafından incelenecektir.

11

İnceleme çalışmaları sırasında riskler “Riskin Derecelendirilmesi” bölümünde yapılan önceliklendirme

dikkate alınarak İSG Kuruluna raporlanacaktır. İSG Kurulu kaynak taleplerini değerlendirecek ve

değerlendirme sonuçlarını ilgili ünitelere duyuracaktır.

İSG Kurulu tarafından onaylanan kaynak talepleri, kaynak ihtiyacı olan ünite tarafından takip edilecektir.

Servis içi ya da TTK mevcut kaynakları ile gerçekleştirilebilecek risk kontrol ve önleme faaliyetleri varsa

ilgili ünitelerle ortak planlama yapılarak, ünite tarafından yürütülecektir.

21. Teknik Destek

Risk Kontrol ve Önleme Faaliyet Planı’nda belirlenen, Risk Değerlendirme (RD) faaliyetlerinin ünite içi

personelle gerçekleştirilme olasılığı bulunmadığı durumlarda, bu konuda ihtisaslaşmış yetkili

kuruluşlardan teknik destek sağlanarak RD faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Ancak ihtiyaç duyulan

faaliyetler için gerekli maddi kaynak yaratılmış olacaktır.

22. Faaliyet Planının Yeterliliğinin Gözden Geçirilmesi

“Risk Kontrol ve Önleme Faaliyet Planı” uygulanmasından önce aşağıdaki sorular sorularak gözden

geçirilecektir.

Belirlenen / güncelleştirilen önlemler, riski “düşük seviyeli risk” düzeyine indirgeyebiliyor mu?

Yeni tehlikeler oluşur mu?

Hedeflenen risk seviyesini karşılayan en ekonomik çözüm seçildi mi?

Belirlenen / güncelleştirilen önlemlerle ilgili kaynak ihtiyaçları ve bu önlemlerin

uygulanabilirliği hakkında etkilenen kişiler neler düşünüyorlar?

Belirlenen / güncelleştirilen önlemler her koşulda uygulanabilecek mi? İhmal edilebilir mi?

23. Faaliyet Planının Uygulanması

Üniteler “Risk Kontrol ve Önleme Faaliyet Planları” kapsamındaki çalışmaları:

İSG Kurulu olan birimler, İSG Kurulları aracılığıyla,

İSG Kurulları bulunmayan servisler, servis amiri başkanlığında kurulacak en az 3 kişiden oluşan

bir ekipler marifetiyle uygulacaktır.

Herhangi bir faaliyetin, gerçekleştirmekten sorumlu birim dışında kişi ve gruplara yaptırılması söz konusu

olduğunda; faaliyetle ilgili riskler ve faaliyet sırasında alınacak önlemler Ek 4’te verilen “Risk Bildirim

Kartı” kullanılarak faaliyeti gerçekleştirecek olana bildirilir. Kayıtlar; bildirimle ilgili faaliyeti

gerçekleştirmekten sorumlu birim tarafından saklanacaktır. Önlemlerin alınmasından faaliyeti geçici

olarak uygulayan kişi ve gruplar sorumlu olacaktır.

24. Gözden Geçirme Çalışmaları

1. Risklerin kontrol altına alınması ve önlenmesi konusunda yapılacak faaliyetler Ek 3’te verilen

“Risk Kontrol ve Önleme Faaliyet Planı”na işlenerek İş Güvenliği ve Eğitim Daire

Başkanlığı’ne gönderilecekir.

12

2. İş Güvenliği Şube Müdürlüğü belirlenen gözden geçirme aralıklarında durum değerlendirmesi

yaparak, gözden geçirme çalışmalarının sonuçlarını 3 ayda bir İSG Kuruluna sunar.

25. Değişen Şartlar ve Revizyonlar

1. Risk değerlendirme sürekli güncelleştirilmesi gereken bir çalışmadır. Bu nedenle kontrol

önlemlerinin yeterliliği sürekli gözden geçirmenin konusu olmalı ve gerekli ise

güncelleştirilmelidir.

2. Risk değerlendirme çalışmaları; kullanılan malzeme/teçhizat/ekipmanlarda, uygulanan

yöntemlerde, yapılan ölçümlerde, çevresel faktörlerde, çalışanlarda çalışma ortamında risk

seviyesini etkileyecek bir değişiklik olduğunda hemen, süreçte bir değişiklik olmaması

durumunda ise 2 yılda bir tekrarlanacaktır.

26. İSG Kayıtları

Tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi ve belirlenmiş risklere karşı önlemlerin alınması

çalışmaları ile ilgili kayıtlar, Yönetim Sistemleri Kayıtları Talimatları doğrultusunda İSG kaydı

statüsünde saklanacaktır.

27. Gözden Geçirme ve İyileştirme

1. Risk Değerlendirme yönteminin uygunluğu ve etkinliği her risk değerlendirme döneminin

sonunda Daire Başkanlığı tarafından belirlenen ve risk değerlendirme çalışmalarına aktif olarak

katılan, üretim birimlerinin yer aldığı bir ekip tarafından değerlendirilecektir.

2. Değerlendirmeyi yapacak ekip belirlenirken fonksiyonlar arası dengeli dağılım ve tüm

gruplarının temsil edilmesine özen gösterilecektir.

3. Ekibin yaptığı değerlendirme ve İSG Yönetim Sistemi Standardının şartları dikkate alınarak

gereksinim duyulan revizyonlar Müdürler Kurulu’na sunulacaktır.

4. Müdürler Kurulu’nun kararları da dikkate alınarak talimat güncellenecektir.

28. Yürürlük

17.04.2009 tarih 660 sayılı Genelge yürürlükten kaldrılmıştır. İş bu genelge TTK Genel Müdürünün

onayı ile birlikte yürülüğe girer.

29. Yürütme

Bu talimatı Genel Müdür adına İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanı yürütür.

Tehlikelerin tanımlama ve risk değerlendirmesi işlemlerinin bu genelge esasalarına göre yürütülmesini

önemle rica ederim.

Burhan İNAN

Genel Müdür

EKLER

Ek 1 : Fonksiyon Akış Şeması Formu

13

Ek 2 : Risk Değerlendirme Formu ( Faaliyetler, Yardımcı Ekipmanlar, Çalışma Ortamı, Çalışanlara

Sağlanan Olanaklar ve Müteahhit Faaliyetleri )

Ek 3 : Risk Kontrol ve Önleme Kontrol Faaliyet Planı

Ek 4 : Risk Bildirim Kartı

Dağıtım

Gereği için Bilgi için

Tüm birimlere Genel Müdür

Genel Müdür Yardımcıları

Teftiş Kurulu Başkanlığı