GEOGRAFSKI STOŽER POVIJESTI

8/17/2019 GEOGRAFSKI STOŽER POVIJESTI

1/4

GEOGRAFSKI STOŽER POVIJESTI: HALFORD J. MACKINDER

Sam tekst „ Geo!a"sk# sto$e! %o'est#( )a*+a 'e # %o,a*#-+a toka /

%o'est# eo%o,#t#ke. To 'e sta!t+a %o*#0#'a o1 ko'e k!e2emo / 1a,'+'e 1e"#+#!a+'e

eo%o,#t#k#3 %o'mo&a # %!o0esa. Ha,"o!1a J. Ma0k#+1e!a smat!amo %!m ko'#

1o+os# #1e'/ st&a!a+'a &e,#ke s,#ke o1+os+o %o,#t#ko "o!m#!a+'a s&'etske ma%e.

Tak&/ ma%/ %!#ka*/'e k!o* !a*mat!a+'e 3o!#*o+ta,+o eo!a"sk#3 # &e!t#ka,+o

%o'es+#3 1#sk/!*a s'eta. K!o* te 1#sk/!*e4 tota,#tete 1o)#t 2emo 'as+#'/ *#'/

# s,#k/ *ako+a %!om'e+'#&ost# s/&!eme+#3 1!$a&a.

5 /&o1+om 1#'e,/ Ma0k#+1e! o&o!# o %oetk/ k!a'a 'e1+e &e,#keko,/m)#'ske e%o3e / ko'o' 'e otk!#&e+o s&e -to se to ta1a t!e)a,o # mo,o otk!#t#.

P!e,a*e2# / +o&o %ost6ko,/m)#'sko 1o)a 1o,a*#mo 1o *a%!eke +emo/2+ost#

%!o+a,aska +o %!osto!a #,# +ek#3 +o #*+e+a7e+'a „ 5 E/!o%#4 S'e&e!+o'

Ame!#0#4 J/$+o' Ame!#0#4 A"!#0# # A/st!a,#'# +e %osto'# oto&o +#t# 'e1+a !e#'a

%!eosta,a *a %!#s&a'a+'e4 #*/*e& kao %os,'e1#0a !ata #*me7/ 0#,#*#!a+#3 #,#

%o,/0#,#*#!a+#3 s#,a(. Post6ko,/m)#'ska e%o3a 'e !a*1o),'e ko'e s,#'e1# #*a

)!o'+#3 %omo!sk#3 #+&a*#'a s&'etsk#3 &e,es#,a4 %ose)#0e kako Ma0k#+1e!

+a,a-a&a Ve,#k/ 8!#ta+#'/. Tak&a e%o3a +am 1o+os# 'e1+/ &!st/ ,o)a,+e

*at&o!e+ost# /+/ta! %o,#t#ko s'eta. Je1+a o1 +'eo ,a&+#3 te*a ko'a 1a'e

k!/t# +a,asak +a *at&o!e+ost 'e te*a ko'a ka$e 1a „ %osto'# o!om+a !a*,#ka /

/#+k/ -ko,'ke ko'a %a1a / %!#!o1/ # o+e ko'a %a1+e / *at&o!e+# %!osto! # k!/te

st!/kt/!e &e,#ke !a7e+e #,# )!o1a(. Po mome m#-,'e+/ o&a #*'a&a 'as+o

os,#ka&a 1a+a-+'e sta+'e s'eta 'e! s'et 'e *as#/!+o %ostao *at&o!e+# %o,#t#k#

%!osto! / ko'em 1o,a*# 1o )o!)e *a %!emo2 me7/ s&'etsk#m &e,es#,ama # stoa

ako se 1oo1# ma,# #,# &e,#k# 1oa7a' /+/ta! t#3 s#,a #,# #*me7/ t#3 s#,a /t'e0a'

%!#%a1+oa 1oa7a'a os'et#t 2e s&ak# k/tak s'eta. Na1a,'e &a$+o 'e +a,as#t# 1a

se Ma0k#+1e!o&o %o1/a&a+'e %o,#t#ke teme,'# +a #*/a&a+'/ ,'/1ske %o'est# 4

„Že,#m #*,o$#t# ,'/1sk/ %o'est kao 1'e,#2 $#&ota s&'etsko o!a+#*ma(4 k!o*

ko'e o&'ek mo$e #+#0#!at# !a*&o' s&o'e *em,'e4 a,# samo 1o te m'e!e ko'/ 2e m/


2/4

1o%/st#t# %!#!o1a. Ko,#ko o1 os&a'a -#!#o s&o' 1!$a&+# te!#to!#' /'ek 2e

+a)asat# +a *a%!ek/ ko'a se t#e %!#!o1+#3 !es/!sa # os%o1a!sko /s%'e3a to

1!$a&+o %!osto!a. Kao %!#m'e! mo$emo /*et# 1a+a-+'# #*,e1 E/!o%e. Iako 'e

E/!o%a k!o* s&o'/ %o'est sta,+o )#,a %ot,ae+a o1 st!a+e )!o'+#3 s#,a %ose)#0e

a*#'ata „ e/!o%ska 0#,#*a0#'a 'e / 'e1+om o),#k/ %!o#*&o1 s&'eto&+e )o!)e

%!ot#& a*#'ske #+&a*#'e(4 o+a se /s%'e-+o o1/%!#'e,a takm /1a!#ma *)o

!e,'e"+o4 %!#!o1+o6eo!a"ske oso)#+e ko+t#+e+ta. Iako sam *a %!#m'e! /*e,a

E/!o%/ sam %!o0es o),#ko&a+'a 1a+a-+'e #*,e1a 1!$a&+o te!#to!#'a mo$e se

%!#m'e+#t# +a s&e +a0#'e. Nasta+ak 1a+a-+'#3 +a0#'a teme,'# se +a teo!#'# %oko'+o

%!o"eso!a F!eema+a %!ema ko'o' s/ +a0#'e !a*,e os'e2a' 'e1#+st&a # +a0#o+a,+e %!#%a1+ost# #sk,'/#&o %o1 %!#t#skom *a'e1+#ke %at+'e # %o1 *a'e1+#kom

%ot!e)om ot%o!a &a+'sk#m s#,ama. Ma0k#+1e! k!o* 0#'e,o 1'e,o %!#1a'e &e,#k/

%a$+'/ mo)#,+ost#. P!&o o+e %oet+e mo)#,+ost# ko+'#ma # 1e&ama 4 a +ako+

toa o0ea+ske4 %omo!ske mo)#,+ost#. S,a$em se 1a +a,asak t!e)a )#t# +a

mo)#,+ost# +a!o1a 'e! se +a mo)#,+ost# teme,'# !a*&o' E/!o%e. Nase,'e+#0#

E/!o%e ,e$a,# s/ +a /1a!/ 1&a %!#,'e&a %!#t#ska a*#'sk#3 +oma1a s #stoka # t!# %!#,'e&a /1a!a %#!ata s mo!a4 +o +#t# 'e1a+ o1 %!#t#saka +#'e )#o %!e&,a1a&a'/2#4

&e2 s/%!ot+o4 o)a s/ )#,a st#m/,at#&+a. S%om#+'/2# !a+#'/ "a*/ !a*&o'a ko'a se

1ot#e ko%+e+e mo)#,+ost#4 o&o!#mo o te-ko' %!o3o1+ost# ko%+e+#3 %/te&a4

!as%a1+/t#3 0esta ko'e se %os,#'e !#mske mo)#,+ost# +#s/ m#'e+'a,e 1o 9. st. Na

k!a'/ mo$emo s%ome+/t# mo1e!+/ mo)#,+ost ko'a *a%o#+'e !a1+'om +o

%!omet+#3 m!e$a ko'e mo/ t!a+s"o!m#!at# te!#to!#' # omo/2#t# / +o&o' %ost6

ko,/m)#'sko' e!# st&a!a+'e ,o)a,+e %o&e*a+ost#. 5%!a&o *)o toa mo/2e 'e

/s%ostat# ko!e,a0#'/ eo!a"ske # *em,'o%#s+e e+e!a,#*a0#'e. Kao -to 'e !ee+o

/ tekst/ %ok!e+/ta 'e +o&a &!sta4 ,o)a,+a mo)#,+ost „ !e&o,/0#'/ ko'/ s/

*a%oe,# &e,#k# %omo!0# ko,/m)o&ske e+e!a,#*a0#'e %!/$#,# s/ +a'&e2/ mo/2/

mo)#,+ost s+aa4 +ek/ &!st/ k!#,ate mo)#,+ost#(. Geo%o,#t#k# sm'e-ta' E/!o%e

k,'/a+ 'e *a 1om#+a0#'/ 0'e,ok/%+#m s'etom te ko+t!o,a tak&o s!e1#-+'e


3/4

te!#to!#'a *+a# 1om#+a0#'/ +a1 %omo!sk#m %/tema4 a,# ko%+e+a s#,a # 1a,'e

%os'e1/'e &e,#k/ &a$+ost.

5 %! %,a+ sta&,'a E/!oa*#'sk/ ko%+e+/ mas/ / ko'o' se %!osto! 1#'e,# +a 1&a

sto$e!a4 a ostatak s/ %e!#"e!+# 1'e,o. 5+/ta!+'#4 s!e1#-+'# %!ste+ ko+t#+e+ta #+e

%o1!/'a „E/!o%e4 8,#sko #stoka4 I+1#'e # K#+e(4 a &a+'sk# %!ste+ #+e „S'e&e!+a

Ame!#ka4 A"!#ka # A/st!a,#'a(. I* o&ak&e %o1'e,e mo$emo /o#t# 1a Ma0k#+1e!

*a+ema!/'e %o'e1#+a+/4 #+1#/a,+/ te!#to!#'a,+/ &a$+ost # %!#'e s&ea

os%os%o1a!sk/ # %!#!o1+/ !a*,##tost. Pose)#0e *a+ema!/'e &a$+ost # 'a#+/

S'e1#+'e+#3 Ame!#k#3 D!$a&a 'e! #3 +a*#&a „ #sto+#m s#,ama( # +e %!#1a'e #m

%!e&e,#k# *+aa' os#m ko1 !a1+'e Pa+amsko ka+a,a4 ko'a 'e s o&e toke

,e1#-ta %!&a %!a&a %o1'e,a #stoka # *a%a1a ko'a se +a,a*# / At,a+tskom o0ea+/.

E/!oa*#'sk# ko+t#+e+t *)o „%!om'e+a !a&+ote$e mo2# / ko!#st 1!$a&e sto$e!a4

!e*/,t#!a'/2# eks%a+#*#'om +a1 ma!#+a,+#m %!osto!#ma E/!oa*#'e( 4 1o-ao 'e 1o

&e,#k#3 1o)#taka / %o,e1/ ko+t#+e+ta,+#3 !es/!sa *a %!e&,ast +a mo!/ # ko%+/.

Ma0k#+1e! k!o* 0#'e,o 1'e,o +a,a-a&a 'a#+/ # %!emo2 s#,e kao -to 'e Ve,#ka

8!#ta+#'a4 +o %oka*/'e &e,#ko st!a3o&a+'e o1 sta,+o !asta # !a*&o'a !/ske mo2#

ko'a +a!/-a&a /s%osta&,'e+/ !a&+ote$/ +a e/!oa*#'skom ko+t#+e+t/. Na,a-a&a

1&a 1oa7a'a ko'a s/ /t'e0a,a +a !ast !/ske mo2#. P!&a 'e m#!a0#'a !/sk#3

se,'aka %!ema '// 'e! s/ %!#'e m#!a0#'e %o,'o%!#&!e1+a +ase,'a ,e$a,a +a

k!a'+'#m !a+#0ama -/ma4 +o +ako+ %!#%a1a'/2#3 m#!a0#'a s!e1#-te %o%/,a0#'e

e/!o%ske R/s#'e ,e$# s&e -e %!ema E/!o%#. D!/# 1oa7a' ko'# 'e o)#,'e$#o !ast

mo2# 'e !a1+'a $e,'e*+#0e. R/ska $e,'e*+#0a #ma,a 'e #st# %/t 1/ ;


4/4

*am'e+/ t#%a ko+t!o,e +a1 /+/t!a-+'#m %o1!/'em4 kao -to smo o!e +a&e,#

R/s#'om4 +e2e sma+'#t# eo!a"sk/ &a$+ost %o*#0#'e sto$e!a.

O+o -to 'e %ot!e)+o +a,as#t#4 a -to +am / !as%!a +a&o1# Leo%o,1 Ame!?

„mo)#,+ost ko+'a # 1e&a 1a&+o 'e %!o-,a@ # sa1a %osto'# samo %#ta+'e $e,'e*+#ke

mo)#,+ost# +as/%!ot %omo!ske mo)#,+ost#(4 a sa 1a+a-+'e sta'a,#-ta *a

mo)#,+ost &a$+/ /,o/ #!a $e,'e*+#k# %!omet # %omo!sk# %!omet4 +o t/ /,o/

s&e -e # -e %!e/*#ma *!a+# %!omet. >!a+# %!omet Ma0k#+1e! / %ot%/+ost#

*a+ema!/'e te m/ se *)o toa 1a'e &e,#ka k!#t#ka 'e! 'e 1a+as ta' o),#k %!ometa

+a'*ast/%,'e+#'# %o %#ta+'/ ,o)a,+e %o&e*a+ost# s'eta. 5 sta!a &!eme+a )!o1o

s/ #ma,# &e,#k/ /,o/4 +ako+ toa +ast/%a $e,'e*+#k# %!omet4 +o 1a+as

o&o!#mo o %!omet/ ko'em 2e *!ak )#t# s!e1st&o %ok!et,'#&ost# # ko'em +e2e

#!at# /,o/ eo!a"ska !as%o1'e,a4 )#t# 2e +e)#t+o „+a,a*# ,# se +eka *em,'a /

s!e1#-t/ ko+t#+e+ta #,# +a otok/(4 )#t# 2e 'e1#+o )#t+o ko'a *em,'a %os'e1/'e

+a'-e #+1/st!#'ske mo2#. O+a *em,'a ko'a 2e #+1/st!#'sk# )#t# +a''aa te ko'a 2e

%os'e1o&at# mo2 #*/ma # *+a+ost# )#t# 2e +a'mo2+#'a s#,a s'eta ko'a 2e )#t#

s%oso)+a %oko!#t# s&e osta,e *em,'e. Jo- 'e &a$+o s%ome+/t# 1a Ma0k#+1e! 1a'e

sam se)# k!#t#k/ „ o&o!#o sam kao eo!a"( / sm#s,/ 1a st&a!+a !a&+ote$a

%o,#t#ke mo2# +e ,e$# samo / eo!a"sko' /sm'e!e+ost# +eo s/ )#t+# /t'e0a'# #

1!/#3 %!o1/kata kao -to s/ eko+omsk# # st!ate-k# #+1#kato!# s 'e1+e st!a+e te

,'/1ska o%!ema # o!a+#*a0#'a s/%a!+#ko ,'/1st&a s 1!/e st!a+e.

Lea Sam)o,#2

Documents

GEOGRAFSKI STOŽER POVIJESTI